ADVIES
INRICHTING GROEN VOOR DE HUISMUS Juliette van de Wakker
Hogeschool Van Hall Larenstein, Velp Opleiding Tuin- & Landschapsinrichting Afstudeeropdracht realisatie (4e jaar), juni 2014 D. van Dorp J. Martin
ADVIES INRICHTING GROEN VOOR DE HUISMUS
Colofon JuliĂŤtte van de Wakker juliette.vandewakker@wur.nl Hogeschool Van Hall Larenstein, Velp Opleiding Tuin- & Landschapsinrichting Afstudeeropdracht realisatie (4e jaar), juni 2014 D. van Dorp J. Martin EKOZA Ecologisch Onderzoek en Advies info@ekoza.nl T. Kooij
VOORWOORD
Dit rapport vormt een onderdeel van de afstudeerrichting Realisatie Tuinen Landschap van de Hogeschool Van Hall Larenstein. De afstudeer onderdelen bestaan uit een projectdeel en een onderzoeksdeel. Het projectdeel is weer onderverdeelt in een constructief deel en technisch deel. Het afstuderen heeft plaats gevonden tussen 27 januari en 4 juli 2014. Voor het onderzoek ben ik terrecht gekomen bij Ekoza, waaruit het onderzoek naar groengebruik van de huismus naar voren kwam. Ik was meteen enthousiast en ben, voordat de afstudeerperiode begon, al met een onderzoeksopzet begonnen. Dit zorgde ervoor dat ik in de periode zelf al snel kon beginnen met het echte onderzoek. Voor het opstarten van het onderzoek en zijn feedback, wil ik T. Kooij bedanken. Daarnaast wil ik D. van Dorp en J. Martin bedanken voor het begeleiden van het onderzoek, de feedback en hun inzicht. En als laatst alle geinterviewden, J. Schoppers, V. de Lenne en J. Louwe Kooijmans, voor hun tijd, inzicht over de huismus.
SAMENVATTING Stadsvogels zijn bewoners van onze steden en geheel afhankelijk van de keuzes die wij maken. Deze stadsvogels worden dan ook beschermd door wordt aangevraagd voor alle aanpassingen in een stad/gebied. Voor dit onderzoek is gekozen voor de huismus, omdat ze afhankelijk is van de stad en het groen. In de wet zijn al haar habitat elementen beschermd, maar gemeenten zijn geneigd de huismus alleen van nestplaats te voorzien, het groen wordt hierbij vergeten. Om gemeenten te adviseren over de groene ruimte die de huismus nodig heeft, is in dit rapport onderzoek gedaan naar de inrichtingsmaatregelen, ten behoeve van het openbaar groen, gemeenten kunnen nemen om de habitat van de huismus te behouden/in te richten. Het onderzoek is uitgevoerd door middel van een literatuurstudie en interviews. Om inrichtingsmaatregelen te kunnen treffen voor het openbaar groen, is het eerst van belang te weten of de wijk geschikt is voor de huismus. Geschikte wijken waar maatregelen genomen kunnen worden bestaan uit voor- en naoorlogse wijken en nieuwbouwwijken gelegen aan de rand van de stad. Kenmerken van deze wijken zijn wijken met: bouwblokken of woningen die dicht naast elkaar ligger; woningen met particuliere tuinen; veel heester (+/- 30 %); niet besloten door hoog groen. etische variatie van de huismus van beaanwezig is. Zodat binnen iedere kolonie uitwisseling plaats kan vinden. De habitatelementen waar gemeente, door middel van het openbaargroen, een bijdrage aan kunnen leveren zijn het foerageergebied en de rustplaats. De eerste stap is, de heesters die zich in het openbaar groen bevinden, te behouden. Deze dienen vaak als schuil- en/of slaapplaats.
Maatregelen die gemeenten kunnen treffen voor het foerageergebied bestaan uit: het aanbrengen van variatie aan inheemse beplantingssoorten; onkruiden die de kans krijgen zaad te zetten; op korte afstand variatie aan te brengen tussen heesters, verharding en gazon, zodat mogelijke potentiele voedselplaatsen binnen een straal twee meter van dekking gelegen zijn; dekking dat bestaat uit heester die dicht van structuur zijn met een slaapplaats, bestaand uit een heester of klimplant, dat dicht van structuur is en bij voorkeur wintergroen, met een hoogte van minimaal drie meter. Deze slaapplaatsen kunnen het best binnen ieder huizenblok aanwezig zijn. ook verbeterd worden door maatregelen te treffen ten aanzien van het beheer. Deze kunnen bestaan uit het tijdstip en het extensiveren van beheer. Door met het tijdstip van beheer rekening te houden met het voedselaanbod, kan dit de huismus helpen het hele jaar rond voldoende voedsel tot zijn beschikking te hebben. Voor het extensiveren van het beheer betekend het dat onkruiden en grassen de kans hebben zaad te zetten. In extremere gevallen kan gedacht worden over het omvormen van groen, van bijvoorbeeld gazon naar bloemrijk grasland. Wat gunstiger kan zijn voor het draagvlak bij bewoners, dan wanneer een gazon alleen extensief beheerd wordt. Het openbaar groen kan met de juiste inrichting en beheer een belangnestgelegenheid kunnen gemeenten, door middel van het openbaargroen, de huismus voorzien in haar overige twee basisbehoeften, een foerageergebied en veiligheid. Dit betekend niet dat al het openbaargroen geschikt hoeft te zijn voor de huismus. Wel moet er rekening gehouden worden met de behoeften die vogels aan het openbaar groen stellen. Bij de inrichting van het openbaar groen moet niet alleen gedacht worden vanuit behoeften van de mens, maar ook vanuit behoeften en eisen van vogels die zij
stellen aan het openbaar groen, zoals die van de huismus. Stadsvogels zijn immers bewoners van onze steden en geheel afhankelijk van de keuzes die wij maken. Als we vogels in de stad willen behouden zullen we ook rekening moeten houden met deze stadsbewoners. Door bovengenoemde maatregelen uit te voeren wordt er gewerkt aan het verbeteren van het vogelhabitat.
SUMMERY Measurements to increase the foraging area and the amount of food are: species an exemption is required. The procedure to obtain an exemption is an entire area. In order to obtain a generic exemption clear understanding of the species needs is required. This to save guard the species future in law. An important parameter of the house sparrows habitat are the green structures.Because of lack of knowledge about these structures, municipainform about the needs of the house sparrow. So that these needs can be taken into consideration when developing an area.
within two meters of feeding areas.
meter in height. It is preferred to have this element present in in
nance weeds are allowed to grow and form seeds to feed birds. In extreme cases a area can be transformed for example a lawn can be transformed to
experts were consulted.
-
Before development measures can be implemented it is important to asand post-war neighborhoods and neighborhoods located near edge of the
This does not mean that all public green should be suitable for the house sparrow. However the requirements of birds should be taken into conside-
ted or desired species in the future.
In addition to the above it is of importance to the house sparrow to have kilometer. -
-
INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 5 SAMENVATTING 7 1. INLEIDING 13
ZIJN LEVENSCYCLUS 37
2. THEORETISCHE KADER: NAAR LEVENSCYCLUS EN ACHTERUITGANG VAN DE HUISMUS
17
3. OPZET EN UITVOERING VAN HET ONDERZOEK
25
4. RESULTATEN: WELKE WIJKTYPEN ZIJN HUISMUSSEN AANWEZIG EN WAT ZIJN DE KENMERKEN
5. RESULTATEN: WAT HEEFT DE HUISMUS NODIG VOOR
29
6. CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN
73
BRONNENLIJST 81 BIJLAGE 1: AFGENOMEN INTERVIEWS
85
BIJLAGE 2: PROEF CHECKLIST 97
1. INLEIDING
Aanleiding van het onderzoek ontwikkeld voor het proces dat moet worden doorlopen om tot een genedie vrij in het wild leven en verbiedt om beschermde soorten te doden, te
-
vernielen of te verplaatsen. Als men werkzaamheden wil verrichten waar-
-
bij een beschermde soort aanwezig is, zal volgens de wet de werkzaamheden niet mogen worden uitgevoerd. Er zijn uitzonderingen mogelijk op soorten managementplan opstellen. Om een soorten managementplan op verlenen. De voorwaarde bestaan uit beschermingsmaatregelen voor de
te stellen worden vier stappen doorlopen. Als eerste wordt de aanwezige ruimtelijke ontwikkelingen in kaart gebracht (toekomstige projecten die
manier van aanvragen kost veel tijd en geld. Een aantal gemeenten wil Ten derde wordt omschreven wat de kansen en bedreigingen zijn voor de verschillende soorten als de projecten tot uitvoering komen. En als laatste bedrijven, overheid en particulieren) die, binnen een termijn van 10 jaar,
wordt vanuit de drie voorgaande stappen omschreven welke mitigerende en compenserende maatregelen worden genomen om de populatie in stand
geld word bespaard. (Kaales M.W. 2012).
te houden of het leefgebied van de populatie te verbeteren. (Kaales M.W. 2012). Om het leefgebied in stand te houden zullen de habitateisen van
Verschillende gemeenten zijn aan het onderzoeken hoe men tot een ge-
iedere aanwezige diersoort, bekeken moeten zijn zodat maatregelen genomen worden die functioneel zijn.
ADVIES INRICHTING GROEN VOOR HUISMUS
ADVIES INRICHTING GROEN VOOR HUISMUS Onderzoeksmethode
Onderzoeksvragen
Afbakening