Catwalk #11 by Catwalk Magazine

Catwalk maj 2015

JarosĹ&#x201A;aw Ewert Szymon Kurpiewski Berenika Czarnota

#11

REDAKCJA: ANNA PAJĘCKA| redaktor naczelna JUSTYNA PAJĘCKA| zastępca redaktor naczelnej skład i oprawa graficzna: ANNA PAJĘCKA okładka: LAURA OCIEPA modele: Wojciech Fryczewski, Sebastian Marcinek ADRIAN ZWIERZCHOWSKI MICHAŁ STRZELECKI MAGDALENA GAWRYŁO JUSTYNA PAJĘCKA MARTYNA MIERZEJEWSKA ANNA PAJĘCKA KASIA WÓJCIK RAFAEL POSCHMANN kontakt: magazinecatwalk@gmail.com a.pajecka@gmail.com www.catwalkmag.pl www.facebook.com/MagazineCatwalk

SPIS TREŚCI 6 nowoczesność| Adrian Zwierzchowski 12 czy związek wearables z modą ma sens?| Kasia Wójcik 16 rozmowa z Szymonem Kurpiewskim| Michał Strzelecki 26 modern episode 1| Laura Ociepa 40 moda konceptualna| Adrian Zwierzchowski 48 moda-sztuka-reklama| Anna Pajęcka 54 moda na unisex| Michał Strzelecki 58 zapożyczenia w sztuce| Anna Pajęcka 64 modern episode 2| Laura Ociepa 78 rozmowa z Bereniką Czarnotą| Magdalena Gawryło 82 rozmowa z Jarosławem Ewertem| Justyna Pajęcka 90 (nie)modna moda na modę| Justyna Pajęcka 94 fashion week w obiektywie Rafaela Poschmanna 140 gdzie po polską modę?| Martyna Mierzejewska

WSTĘP Jedenasty numer Catwalku jest mocno skoncentrowany wokół tematu głównego. Tym razem naszym motywem przewodnim jest NOWOCZESNOŚĆ. Kiedy pracuje się w grupie ścierają się różne podejścia. Dzięki temu mogliśmy spojrzeć na pojęcie nowoczesności z różnych perspektyw. Piszemy o nowoczesności w modzie, o modzie konceptualnej i coraz bardziej dominującym paradygmacie uniseksualności. Zastanawiamy się nad nowymi technologiami i tym, czy związek mody z wearables ma sens. Odpowiedź znajdziecie w tekście. Poruszamy także temat reklamy, nieodłącznej nowoczesności, jej związków ze sztuką i modą. A jeśli o sztuce mowa - piszemy też o praktyce zapożyczania i cytowania. Oprócz tego rozmowy. Świeżo po 12 edycji FashionPhilosophy Fashion Week Poland rozmawiamy z Jarosławem Ewertem i Bereniką Czarnotą. Obejrzyjcie też edytorialowe ujęcie tej imprezy w obiektywie Rafaela Poschmanna. W innym obszarze - musicie koniecznie przeczytać obszerną rozmowę z Szymonem Kurpiewskim na temat homoerotyzmu w sztuce. Edytoriale wykonała Laura Ociepa, której estetyką nieustannie się zachwycam. Jest również autorką zdjęcia okładkowego, na którym po długiej przerwie pojawili się modele, bo do tej pory dominowały modelki. Nie pozostaje mi nic innego, niż zaproszenie do sprawdzenia tego, o czym piszę w praktyce. Miłej lektury! Anna Pajęcka redaktor naczelna

NOWOCZESNOŚĆ tekst: ADRIAN ZWIERZCHOWSKI

Płynna nowoczesność jest pojęciem wprowadzonym przez filozofa Zygmunta Baumana, który współczesny świat uważa za epizodyczny, ograniczony i fragmentaryczny. Rozkwit idei nowoczesności przypada na okres Oświecenia, “późna nowoczesność” to już wytwór Becka, Giddensa i Lasha, a co próbuje uzmysłowić nam współczesność? Męskie koszule i krawaty swój początek miały W tych częściach świata, gdzie noszenie modprzeszło sto lat temu, damski sweter to wymysł nej odzieży jest zjawiskiem powszechnym, styl lat dwudziestych XX wieku. Moda wprowadza ubierania również stanowi świadectwo nowopierwiastek urozmaicenia, każdy z nas bowiem czesności. Współczesny świat w dużej mierze potrzebuje zmian. Psychologia mody jasno opiera się na przesłankach historycznych, przyokreśla potrzebę dopasowania się do otoczenia. zwyczajeniach społeczeństw, tradycji i kulturze. I tak od starożytnego Egiptu i lnianych płócien, Forma ubioru wynika z potrzeb ogółu, w każdej przez rewolucję przemysłową, mechanizację za- z europejskich stolic jest mniej lub bardziej zakładów produkcyjnych i pojawienie się włókien rysowana, co czyni obraz tego świata unikatosyntetycznych w XX wieku po milionowe zyski wym. firm odzieżowych, wkraczamy do świata, w którym pojęcie nowoczesności zależy od tego, gdzie zostało zdefiniowane. XXI wiek to bunt przeciwko masowej konfekcji, popularność markowej odzieży używanej, z odzysku.

Socjolodzy i psychologowie mody mają twardy orzech do zgryzienia. Jak realnie ocenić rynek w poszczególnych stolicach mody? “Gucci wraca do kolorów”, “trójwymiarowe Fendi”, “Miuccia Prada dyktuje nowe trendy” - takie nagłówki

Największe stolice mody na świecie kreu- mogliśmy zauważyć wiosną 2013 roku po włoją koncept nowoczesności, bazując na po- skim Tygodniu Mody w Mediolanie. Nawiązatrzebach rodzimego rynku: w Paryżu hau- nia do André Courrèges’a i Pierre’a Cardin, art te couture, w Sztokholmie skandynawski noveau, odniesienia do historii mody i włoskiej minimalizm, “la bella figura” we Wło- tradycji. Włochy to przede wszystkim nieskręszech, tokijskie shironuri, ganguro czy lolity. powana elegancja, wysokie kobiety, metrosek-

sualni mężczyźni dzielnie kroczący w okularach na w Europie. Cały ten kocioł subkultur wprood Persol; moda słonecznej Italii to synonim wadza ogromne zamieszanie na tamtejszy rynek luksusu, dobrego smaku, najwyższej jakości. Sztokholm i Acne przy Norrmalmstorg, Filippa K przy Biblioteksgatan, dalej Carin Wester, Rodebjer, Whyred, COS, Bruno Götgatsbacken. Najnowszą historię szwedzkiej mody charakte-

odzieżowy i nie tylko. Kwadratowe arbuzy, zupa z karaluchów, zastrzyki z soli fizjologicznej, pozwalające wymodelować na czole kształt bajgla - bezrefleksyjna adaptacja trendów to już codzienność.

ryzuje szybki rozwój oraz sukces kreatywny. Na Moda jest zjawiskiem paradoksalnym, łączy początku XXI wieku zaczęto mówić o “cudzie”: indywidualne ze zbiorowym, zmienność ze światowa ekspansja marki Hennes & Mauritz, stałością, moda w rozumieniu niektórych soMorris, Tretorn, Eton, Sandqvist, J.Lindeberg. cjologów to także mechanizm pozycjonowania Tylko czy to aby na pewno kreacja szwedzkich społecznego. Georg Simmel pisze, że “o modzie projektantów, czy jedynie ów “cud” dyktowa- nie można powiedzieć, że jest (…) moda się zany przez skandynawskie media? Każdy artysta wsze staje”, a skoro nie jest stanem trwałym, to wykształca własną formę wyrazu, którą chce nowoczesność znaczy zupełnie coś innego na co sygnować swoje projekty. Obok największych dzień, zależnie od przyjętych tendencji, miejsca marek, pojawiają się również nowe: Altewai. Sa- i nas samych, którzy kreujemy ideę modernité ome, Nhu Duong, Fadi El Khoury czy Hernan- zakładając na siebie elegancki garnitur od Bogdez-Cornet. Ich wspólnym mianownikiem jest gi czy futurystyczne kreacje od Rei Kawakubo minimalizm, tendencja, która ze Skandynawią i Comme Des Garçons. zawsze miała dużo wspólnego. Kimono to symbol całej japońskiej kultury. Wywarło ogromny wpływ nie tylko na projektantów Kraju Kwitnącej Wiśni, ale również na tych tworzących w Europie. Japońskie ulice szokują wielością kolorów. Nastolatki wyglądające jak przedszkolaki, inne jak staruszki z siwymi włosami. W japońskim świecie mody dozwolone jest dosłownie wszystko. Tokyo Fashion Week, Mercedes-Benz Fashion Week TOKYO, The Kobe Collection, The Tokyo Girls Collection to konkursy najsilniejszych japońskich subkultur, pojedynek twórców awangardy, japońskie wydanie nowoczesności, całkiem innej niż ta obec-

CZY ZWIĄZEK WEARABLES Z MODĄ MA SENS? tekst: KASIA WÓJCIK/ animated-magic.com

Wearable technology i Internet of Things to obecnie jedne z najgorętszych tematów. W sprytnych urządzeniach doszukujemy się wielkiego potencjału, w końcu życie na pewno nie będzie wyglądało tak samo, kiedy na dobre wejdą do gry. Zostaniemy odciążeni. Zamiast skupiać się na wedle której wybrane przedmioty mają wysyłać błahostkach zajmiemy się czym trzeba. Inteli- i otrzymywać dane za pomocą sieci komputegentne gadżety same podpowiedzą nam, kiedy rowej, a następnie przetwarzać je w każdym należy nakarmić psa, podlać kwiatki, czy odwie- interesującym nas aspekcie. Nośnikami mogą dzić lekarza. Niczym dobry stróż będą sygnali- być samochody, głośniki, zegarki, bransoletki, zować o codziennych obowiązkach, ustrzegą kaski, okulary, słowem niemal wszystkie urząprzed zgubieniem portfela oraz innych drogo- dzenia elektroniczne, do których użytkowania cennych rzeczy. Choć to brzmi trochę jak scien- przyzwyczailiśmy się przez lata. ce-fiction, jesteśmy o krok od tego, by świat rzeczywiście tak wyglądał. Gadżety nowej ery Raport Euromonitor International wykazuje, że powoli przekonujemy się do wearable technology. Za jej główne atuty uważamy funkcję GPS i nawigacji, monitorowanie zdrowia, mikrokamery oraz poczucie bezpieczeństwa.

Wearable technology (w skrócie wearables) to natomiast wszelkie gadżety uzbrojone w sensory, które za pomocą Bluetooth łączą się ze smartfonem zezwalając na dalsze przetwarzanie informacji. Najpopularniejszymi z nich są zegarki Pebble, Samsunga, Apple, LG okulary Google oraz Victoria’s Secret Misfit Shine, choć nie należy zapominać o bogato zdobionej bransolecie Swarovski, smartwatch Guess, czy prawdo-

Internet of Things (w skrócie IoT) to koncepcja, podobnie najładniejszym wearables na rynku,

biżuterii Fitbit by Tory Burch. Wearables w świecie mody

te niestandardowe, idące z duchem czasu. Rebecca Minkoff stworzyła linię biżuterii z ćwiekami, które w połączeniu z Bluetooth pozwalają

Nowoczesne zegarki fitnessowe i bransoletki na wysyłanie krótkich wiadomości tekstowych, pozwoliły na nowo wypłynąć markom takim tudzież dzwonienia. Jakby tego było mało, jedna jak Samsung czy Intel. Ich debiut na modowych z bransoletek posiada wejście USB, dzięki którewybiegach był szeroko komentowany i zwiasto- mu można mieć pewność, że smartfon zawsze wał początek zmian.

będzie naładowany i gotowy do robienia selfie.

Wearables szturmem zdobyły pokazy mody. W sierpniu tego samego roku, podczas US Prowodyrką ruchu była Diane Von Furstenberg, Open, zawodnicy ubrani byli w smart t-shirty która już w 2012 roku wsadziła na nosy mode- od Ralph Lauren. Ubrania monitorujące ich lek Google Glass. Dwa lata później, podczas rytm serca, tempo oddychania i poziom stresu New York Fashion Week uwagę zwracały już nie zadebiutowały w wielkim stylu. Przedsprzedaż tylko ubrania, ale również dodatki. Zwłaszcza technologicznego polo powstałego we współ-

pracy z kanadyjską firmą OMsignal ruszyła jeszcze w trakcie rozgrywek. Kto o kogo się upomina? Euromonitor bierze pod lupę również wydatki Brytyjczyków, uzgadniając, że w ubiegłym roku Brytyjczycy wydali £4.5bn na smartfony, kiedy na modę poświęcili „zaledwie” £4.3bn swojego budżetu. Ten rozstrzał sprawia, że to właśnie branża modowa może czuć się zagrożona. Na całe szczęście, bez niej technologia nie miałaby sensu. Większość z obecnie oferowanych gadżetów jest użyteczna, ale zdecydowanie kuleje w nich design. Ben Arnold, dyrektor The NPD Group przeprowadził ankietę wśród swoich klientów. Okazuje się, że 51% z nich jest zainteresowanych zakupem smartwatcha, ale tylko pod warunkiem, jeśli integruje się z ich stylem. Tymczasem, póki co ich wygląd pozostawia wiele do życzenia. Projektanci mają zatem ogromne pole do popisu. To właśnie za ich sprawą wearables mogą stać się gadżetami godnymi pożądania. Już na etapie projektowania produktu warto podjąć współpracę z osobą, która ma zmysł estetyczny i wie, czego pragną tłumy. Idealna byłaby kolaboracja marki modowej o mocnej tożsamości, która w nienarzucający się sposób nakierowałaby swoich klientów na nowy trend. Technologia zyskałaby na mocy i nakręciłaby sprzedaż, jednocześnie podkreślając, że dana marka należy do luksusowych innowatorów.

HOMOEROTYZM W POP-KULTURZE Rozmowa z SZYMONEM KURPIEWSKIM

Szymon Kurpiewski to artysta, który za pomocą sztuki dokonuje nie tyle dekonstrukcji, co wiwisekcji, czegoś w rodzaju psychoanalizy naszej kultury. Analizuje, bowiem język, który wpływa na odbiór rzeczywistości i relacji, które w niej zachodzą. W swojej twórczości odwołując się do estetyki kultury popularnej, pokazuje dobitnie, że to właśnie ta sfera kształtuje nasze postrzeganie otaczającego nas świata. O sposobach przedstawiania go oraz wydobyciu homoerotycznych wyobrażeń w sztuce spod ich represyjnego heteronormatywnego filtra i tabu rozmawiał Michał Strzelecki. Odnosząc sie do twojej ostatniej wystawy Oh Ciężko, tak jak zrobił to kiedyś Warhol, pokazać Andy… w jednoznaczny sposób nawiązujesz symbole i nakreślić nurt. do pop-artu. W jaki sposób pojmujesz ten nurt w kontekście współczesnej kultury?

Szereg pojęć i kontekstów określających pop-art i jego rolę w kulturze uległo aktualnie zdewaluo-

Dzisiejsza kultura jest bardzo rozmyta i zaśmie- waniu, co skutkuje wcześniej wspomnianym rozcona. Wydaje mi się, że nie powinniśmy mówić myciem. Zaryzykowałbym nawet stwierdzeniem, o pop-arcie w kulturze tylko o pop-kulturze. że w dzisiejszych czasach nie ma pop-artu jako Obie przestrzenie uległy totalnemu przemiesza- takiego, bo tak naprawdę co miałoby nim być? niu. Kiedyś stanowiły dla siebie wzajemną inspiracje będąc jednocześnie autonomicznymi przestrzeniami. Dziś zatraciły tą autonomiczność na

Co w takim razie chciałeś zakomunikować poprzez swoje prace?

rzecz tego przemieszania i koegzystencji dając Projektem Oh Andy.. poszukiwałem formy tego dość toksyczną mieszankę. Myślę, że nie podjął- nurtu, którą w latach 70’/80’ nakreślił Andy. bym się dzisiaj odseparowania tych pojęć od sie- Chciałem zaakcentować nacechowania, które bie w kontekście rzeczywistości, która nas otacza. stanowiłyby pozostałość warholowskiej idei, jak

również opowiedzieć ich historię, nierzadko za- Ostatnią z wystaw twoich prac można zaliczyć gubionego i nierozumianego ‘Nomada’. Pop art symbolizował amerykański sen. Czy zatem używając tej stylistyki postarałeś się zaprezentować nasz polski sen w dobie kapitalizmu? Trochę tak. To znaczy, nie do końca chciałem pokazywać nasz polski sen, tylko nasze polskie pojmowanie ‘american dream’. Chciałem pokazać jak ten amerykański sen odnalazł się w polskich realiach i jak bardzo dokonaliśmy jego nadinterpretacji.

do kampu. Na czym polega subwersywny charakter twoich prac? Czy jest to jedna ze strategii polegająca na emancypacji estetyzacji tego co wyparte, często na granicy kiczu? Moje prace z serii Oh Andy… stanowią krytykę cechującą się pewną dwuznacznością. Dokonuję w nich transformacji i odwrócenia zapożyczonego z twórczości Warhola materiału umieszczając jego idee w aktualnych realiach. W tym kontekście subwersywny charakter tych prac sprowadza się do dekontekstualizacji i rekontekstualizacji tychże warholowskich zapożyczeń. Zmiana kon-

Jako społeczeństwo mamy spore kompleksy. tekstu. Mam tutaj na myśli przesunięcie odniePrzede wszystkim trawi nas kompleks ‘zachodu’, który powoduje, że bezmyślnie przeżeramy się zachodnią pop-kulturą. Dokonujemy przesunięcia nie zwracając uwagi na kontekst. No właśnie - KONTEKST. To pojęcie warunkujące sens lub bezsens, zasadność i bezzasadność otaczających nas zjawisk. Warholowski pop-art to czasy kiedy oni mieli wszystko, a my nie mieliśmy nic. W takiej sytuacji ciężko było nabrać Polakom dystansu i cieszyć się tym co się ma. To poczucie niższości i biedy pozostawiło po sobie sporą bliznę na naszej kulturowej samoświadomości, powodując spore zaburzenia postrzegania rzeczy takich jakimi są, tym bardziej kiedy pozbawione są wspomnianego kontekstu przestrzennego. A to się niestety dzieje z tym amerykańskim snem. Totalnie wyjęty z kontekstu czasoprzestrzennego okazał się w realiach polskiego kapitalizmu bardziej koszmarem.

sień przestrzennych warunkujących wartość twiej opowiadać swoją historię w kontekście proi znaczenie danego przedmiotu. Wcześniej wspomniana dwoista krytyka rzeczywistości przyjmuje formę protestu osoby, któ-

jektu. Daje to pewnego rodzaju luz, a narracja odbywa się bez zbędnego zadęcia, jakie często towarzyszy sztuce.

ra z jednej strony spogląda na tą rzeczywistość Ironia w moim odczuciu jest bardziej zaczepna, z zewnątrz, ale równocześnie komentuje ją od zadaje więcej pytań. Ironia o wiele częściej budzi wewnątrz. Stanowi to podkreślenie uwikłania dyskusję, czyli to na czym mi najbardziej zależy. narratora w krytykowany kontekst oraz jego Nie chcę, żeby to co robię było ‘ładnymi obrazutożsamianie się z krytykowanym przedmiotem. kami’, tylko garścią haczyków wrzuconych mięStarłem się wyłapać i zdefiniować ten wspomniany przez Ciebie element wyparcia, aby krytyka nabrała pełniejszego wymiaru i szerszego kontekstu społecznego. Często jednak to wyparcie nie jest celowe, a powodowane jedynie przez natłok bodźców, którymi je-

dzy zwoje mózgowe. Wiesz, żeby to co pokazuje wprawiało te zwoje w rozedrganie, poszarpało je i doprowadziło do wytworzenia w mózgu nowych połączeń nerwowych. Do powstania innej perspektywy, innego myślenia – niestandardowego i zdekontekstualizowanego.

steśmy atakowani. Dlatego W sztuce polskiej od początku XXI wieku mowyparte elementy i próba ich żemy obserwować znaczne nasilenie homosekemancypacji, w kontekście sualnej ekspresji. Również Twoja sztuka silnie nieświadomego wyparcia, sta- nacechowana jest w tym kontekście. Skąd się ją się zbędne. Jaką rolę w Twojej twórczości odgrywa ironia? Czy ma

wzięło u Ciebie zainteresowanie właśnie tego rodzaju formą przedstawienia? W ogóle męskiego aktu?

ona sugerować Twoją de- W kontekście projektu Oh Andy.. wątek homomonstrację wobec czegoś, erotyczny wynikał z orientacji samego głównego czy ukazuje jedynie dystans bohatera, czyli Warhola. Nie stanowił on jednak do otaczającej Cię rzeczywi- akurat w tym projekcie dominującego zagadniestości ? Dystans do siebie i otoczenia to podstawa, bo tylko z dy-

nia. Bardziej stanowi element dookreślający. Nadający kontekst, o którym wspominałem wcześniej.

stansu mogę dostrzec pewne Moje zainteresowanie, czy nacechowanie tego otaczające mnie mechanizmy, co robię homoseksualnością, to już mój świat. jak i rolę jaką w nich odgry- Opowiadam w ten sposób moją historię, wywawam. Ironizując, jest mi ła- lam mówiąc potocznie, swoje flaki na stół. Dzięki

temu, to co robię jest szczere. Nie miałbym od- Generalnie zależało mi na podważeniu kulturowagi wypowiadać się na temat heteroseksualnego wej kreacji, a co za tym idzie, desakralizacji inświata emocji i uczuć, bo go nie znam. Mógłbym stytucji świętego. Byli to przecież ludzie tacy jak tylko w oparciu o heteronormatywne przesłan- my, którzy tylko i wyłącznie przez szereg zbiegów ki dokonać fałszywej kreacji. To zupełnie nie jest okoliczności lub śmierć męczeńską zostali wymoim założeniem, to znaczy żeby wypowiadać niesieni na ołtarze. Kreacja tej, jak to nazywam, się na temat, którego nie znam, który nie wyni- ‘instytucji’ została stworzona przez papieży, z poka ze mnie. Generalnie wątek homoseksualno- trzeby przybliżenia Boga ludziom. Uczynienia ści ludzi jest tematem bardzo inspirującym. Ma go bardziej namacalnym. Poza tym, instytucja wpływ na wiele sfer naszego życia - społeczną, świętych została powołana przez kościół z chęci kulturową, polityczną… Niezmiernie fascynu- wzbogacenia się. Już wszystko tłumaczę… Kośjącym i bezdennym jest zbiór zależności jakie ciół jest instytucją pełną hipokryzji, wykorzyz tych wpływów wynikają. Ich analizowanie, ba- stującą bezmyślność ludzi. Biskupi zastosowali danie, próby zrozumienia, uczynienia ich bar- prostą metodę kija i marchewki. ‘Marchewka’ to dziej dotykalnymi. To chyba powoduje moje za- kult świętych i ich wizerunków natomiast ‘Kij‘ to interesowanie nimi. W twórczości Krzysztofa Junga kulminacją

piekło z czyśćcem i handel odpustami co dawało kościołowi gigantyczne dochody.

ikonografii homoseksualnej jest ciągłe zainte- Kolejnym kłamstwem jest głoszenie przez kośresowanie postacią św. Sebastiana. Wspomi- ciół idei wstawiania się świętych za ludźmi do nam o nim, ponieważ przyglądając się twoim Boga, a przecież według Pisma Świętego między obrazom także nie sposób nie zauważyć odnie- Bogiem a ludźmi miał być tylko jeden pośrednik sień do symboliki związanej ze świętymi i reli- – Chrystus. To samo odnosi się do doktryny niegią katolicką. Czy moje porównanie jest traf- śmiertelności dusz. Bóg nie zakładał , że ludzie ne w kontekście użytej przez Ciebie symboliki będą umierać, mieli żyć wiecznie. Śmierć jako i nawiązania do homosekuslanej erotyki? Myślę, że to jest dobre zagadnienie, ale zasługujące na osobną rozmowę. Wielowarstwowość zjawiska mieszania symboliki sakralnej, homoerotyki, desakralizacji, świętości, materialnego wymiaru męskiego ciała zasługuje moim zdaniem na trochę więcej uwagi.

taka jest efektem buntu pierwszych ludzi przeciwko Bogu. Zatem jak mówi Pismo Święte, człowiek nie ma nieśmiertelnej duszy. Ta idea była wprowadzona dopiero przez Platona, greckiego filozofa. Teraz rozumiesz dlaczego zacząłem od hipokryzji i bezmyślnej wiary… Właśnie to mnie najbardziej drażni. Ludzie zupełnie bezmyślnie traktują pewne dogmaty w stosunku 1:1, a ja cza-

W takim razie na co dokładnie mają wskazy- sami mam ochotę pokazać, że tak nie jest. wać Twoje odwołania do symboliki religijnej?

Prócz kontekstu religijnego, do którego się od-

wołujesz, na twoich obrazach dominuje prze- cielesnej figuracji np. w projekcie ZAPOMINAważnie jeden typ młodego, wysportowanego -NIE? ciała. Co chcesz przez to pokazać?

Zależy mi na pokazaniu relacji, a nie ciała jako

Nie do końca tak jest. Nie skupiam się na fizycz- takiego. Stąd dopuszczam się wspomnianej przez ności i zupełnie nie jest moim założeniem ta- Ciebie deformacji. Ma ona na celu rozmycie warkie faworyzowanie młodych i wysportowanych. stwy fizycznej danego kontekstu, a pozostawieAspekt fizycznego nacechowania emocji, które nie czytelnych emocji, które mu towarzyszyły. chciałbym przekazać jest zazwyczaj wtórny. Nie Wiesz, takie odciągnięcie uwagi widza od matedoszukiwałbym się akurat w tym jakiegoś prze- rii, a właściwie odebranie mu możliwości obsersłania. Niepokojące jest to pytanie… teraz tak wowania jej. Skupienie jego uwagi na relacji. myślę, że być może jako uwikłany w pop-kulturową rzeczywistość, dokonuję jednak zupełnie nieświadomie tej faworyzacji… medialnych, estetyczny ciał.

Poza tym, projekt ZAPOMINA-NIE był procesem twórczym, który miał pokazać, jak bardzo z perspektywy czasu dokonujemy odrealnienia i deformacji odnoszącej się do zaistniałych w na-

Z czego wynika w Twoich pracach deformacja szym życiu sytuacji. Cielesna figuracja ulega roz-

myciu i zwyrodnieniu. W pierwszej fazie ideali- ale na korzyść relacji, o której mówiłem, a nie zowana, a dalej już tylko zapominana. Spróbuj regularnie co 2-3 miesiące wracać do konkretnej sytuacji, która się wydarzyła w Twoim życiu. Wykonuj jej szkice, opisuj i tak dalej. Sam zauważysz z czasem, że ją zdeformowałeś, że pogubiłeś szczegóły. Twój mózg, pamięć pozbywa się elementów zbędnych, materialnych, zaśmiecających, balastowych pozostawiając aspekt emocjonalny. Widać u Ciebie fascynację człowiekiem, który zajmuje szczególne miejsce. Jakie aspekty w przedstawieniu postaci są dla Ciebie najistotniejsze – co bierzesz pod uwagę? Ciało, psychikę? Ciało, psychika, relacje, emocje, uczucia, fizyczność, duchowość… to wszystko się przeplata. Nie da się wypreparować i przedstawić jednego elementu odrzucając zupełnie pozostałe. To system naczyń połączonych i ciąg przyczynowo skutkowy w jednym. Nigdy wszystkie elementy nie są równorzędne, ale też nigdy, niezależnie od dominacji jednego z nich, nie są od siebie izolowane. Totalna rozpiętość analizy zagadnienia wymaga ode mnie uwzględnienia wszystkich elementów, wraz z ich wzajemnymi oddziaływaniami czasoprzestrzennymi.

seksualności aktu. Ta seksualności to tylko element całej układanki. Wielowarstwowość, dwuznaczność, a czasami zupełna niejasność i nieoczywistość kontekstu – tak lubię. To daje też więcej możliwości interpretacyjnych, daje więcej niewiadomych. Brak indywidualizmu daje więcej miejsca na uniwersalizm i poczucie identyfikacji. Takie wpasowanie swojej osoby w kontekst, autoimplantację czasoprzestrzenną. Uważasz, że podejmowanie tematyki męskości w sztuce współczesnej jest w dalszym ciągu obszarem podminowanym erotycznie i politycznie? Cieszę się, że zadałeś właśnie to pytanie, bo cały czas pokutuje niepoprawny schemat myślowy. Mianowicie, naga kobieta jest aktem, nagi mężczyzna – homoerotyką. Zupełnie nie rozumiem takiego podejścia. Dlaczego zatem pokazanie nagiej kobiety nie może być również traktowane jako homoerotyka, przecież homoseksualiści to nie tylko geje… Być może to historyczne i kulturowe schematy traktowania ciała kobiety, jako synonimu piękna są odpowiedzialne za taki stan rzeczy. No i kobiety malowane przez mężczyzn, w jakiś sposób wpisują się w heteronormatywność myślenia przeciętnego Polaka, więc jest to stan akceptowalny. Mężczyźni pokazujący męż-

Czemu indywidualny mężczyzna na Twoich czyzn… i tu pojawia się już podtekst homosekobrazach w przedstawieniach znika na rzecz sualności wątku. stereotypowego obiektu pożądania lub ideału, po prostu seksualności aktu. Czemu ma to służyć? Indywidualizm moich mężczyzn znika, to fakt,

Powstają oczywiste skojarzenia… Tak, cały czas to podminowanie erotyczne funkcjonuje, ale chyba słabnie i zaczynamy traktować

ciało mężczyzny jako środek wyrazu, niekoniecz- męskości? Czy w tej kategorii można rozpatrynie erotycznego.

wać Twoje malarstwo?

Od polityki raczej starałbym się odejść. Generalnie jestem daleki od jakichkolwiek konotacji politycznych. Faktem jest natomiast, że tematyka męskości budzi zazwyczaj ‘więcej, mocniej i głośniej’. Żyjemy w społeczeństwie, w którym głośne wypowiadanie słów takich jak penis, kutas, cycki, dupa niestety dalej budzi wiele emocji. Pokazanie piersi w kontekście kulturowym już nie jest niczym nadzwyczajnym, natomiast penis robi ‘wrażenie’. Wzajemna męska adoracja cielesności tym bardziej…

Heteronormatywność naszego społeczeństwa jest jakimś koszmarnym stygmatem nadawanym z chwilą urodzenia. Pielęgnowanym i dokarmianym kolejnymi dogmatami heteronormatywności, jako jedynego dobrego kierunku. Uważam, że bardziej drag queens czy drag kings przyczyniają się do tego podważania systemu męskości, o którym wspomniałeś, a nawet całego systemu płci kulturowej. Musimy pamiętać, że heteronormatywność jest tylko i wyłącznie zna-

Czy według Ciebie obecność aktu homoero- turalizowaną normą społeczną. Dlatego celowo tycznego podważa heteronormatywny system użyłem wcześniej określenia ‘płeć kulturowa’.

Dzisiaj ta heternonormatywna konstrukcja kul- Nad czym aktualnie pracujesz? Wciąż będziesz turowa ulega stopniowemu zaburzaniu, co spo- eksplorował pop-art, czy będziesz zmierzał tyka się z dużym oporem społecznym. Nie uwa- w zupełnie innym kierunku? żam, żeby akurat moje malarstwo się do tego przyczyniało. To bardziej czasy w których żyjemy dokonują weryfikacji kulturowych norm, zderzając je z rzeczywistością. Normy te, jako kreacja kulturowa, wydaje się nie wytrzymują tego zderzenia i okazują się tylko błędną dychotomiczną ideą płci. Tak jak szeroko pojęta kultura, tak i system męskości oraz kobiecości ulegają rozmyciu.

Obecnie pracuję nad projektem pod roboczym tytułem ‘HAND MADE’. Tym razem jeszcze mocniej dotykam sfery hipokryzji i tabu silnie odnoszących się do ludzkiej cielesności i seksualności. Problematyką jaką podjąłem jest równoległość istnienia sfery społecznej, publicznej a seksualnej. Koegzystowania obok siebie, jednocześnie człowieka w ujęciu społecznym a człowie-

Prócz aktów tworzysz także halucynogenne, ka w kontekście seksualnym. Drażni mnie trochę kalejdoskopowe często bardzo odrealnione wi- ludzka hipokryzja objawiająca się tą wspomniazje na swoich obrazach. Czy one także dotyczą ną równoległością. Udawanie, że nikt nie upratwoich obserwacji nad rzeczywistością, czło- wia seksu, a jeżeli już to w bardzo politycznie wiekiem? Nie, nie zawsze to co robię jest papierkiem lakmusowym tego, co dzieje się dookoła mnie. Czasami skupiam się tylko na sobie. Izoluję się, wręcz wypreparowuję siebie, jak organ, odkładam na zimny blat stołu i obserwuję. Wsłuchuję się w szum krwi w żyłach, jak krwinki trą o siebie w zwężających się tętnicach, jak się przeciskają uwidaczniając swoją mikroskopową szorstkość. Trą o siebie jak kry na rzece. To taki dźwięk, kiedy szorstka skóra pociera o jakiś przedmiot. To jest bardzo osobiste i takie organiczne, intymne. To jest czas tylko dla mnie i o mnie. Chaos wewnętrznych interakcji… to one znajdują odzwierciedlenie w halucynogennych wizjach,

poprawnym wydaniu. Chciałbym w tym temacie zamieszać i porozmawiać z moimi widzami. Nie jest to lekki i łatwy projekt, ale wierzę, że rzucone wyzwanie zostanie podjęte. Z jednej strony są to moje obserwacje, z drugiej znów pojawi się ironia, która mam nadzieję zaowocuje ciekawą dyskusją. Projekt ten będzie wymagał przełamania u widza barier tabu związanych z seksualnością w całej objętości znaczenia tego słowa. Będzie projektem bardzo interaktywnym, dotykalnym. Jestem już w trakcie jego realizacji. Będzie on multidyscyplinarny. Pojawi się fotografia, instalacja przestrzenna, wyszywana makatka… wszystko utrzymane w dwuznacznym kontekście ‘HAND MADE’.

o które pytasz. Zazwyczaj otoczenie daje się Dziękuję za rozmowę i życzę owocnego planu jakoś uporządkować, usystematyzować, nazwać działania. Z zainteresowaniem oczekuję ‘Hand i dookreślić jakimiś ramami. Wnętrze natomiast Made’. jest nieokiełznanym żywiołem bałaganu i nieładu.

MODERN EPISODE 1

ZDJĘCIA: LAURA OCIEPA STYL: BOGNA STEFAŃSKA MAKIJAŻ: MAGDA SZCZUKA MODELE: WERONIKA SINGH, WOJCIECH FRYCZEWSKI, SEBASTIAN MARCINEK

MODA KONCEPTUALNA tekst: ADRIAN ZWIERZCHOWSKI

To, co najważniejsze w dziele, to jego koncept, idea, intelektualny charakter. Sztuka postprzedmiotowa, moda konceptualna, teatralna, groteskowa. W świecie stereotypów trudno odejść od przyjętych konwenansów.

Spróbujmy sobie wyobrazić poetycką utopię stią społecznej ruchliwości, jego funkcjonalna współczesnego świata mody, tam gdzie sło- (konceptualistycznie) kolekcja miała pomóc wo jest priorytetem, a to co mamy do powie- lub jedynie uświadomić - użytkownikom prodzenia wznosi się ponad komercyjne bagno ces przymusowej migracji. Meble okazują się zasilane sezonowym odciskiem podeszwy częściami garderoby: drewniany stół to spódnina wybiegu. Nieskazitelnie biała podłoga to ca, z kolei obicie fotela - sukienka. już przeżytek, do łask wraca mądra moda. Artysta nagle musi przemyśleć wszystkie “za” i “przeciw”, zapisać partykułę przed orzeczeniem, dopisać jakiś podpunkt, stworzyć koncept. I tak kolekcja zyskuje zupełnie nowy wymiar: bo przecież twórca zaczerpnął garść inspiracji z technologii, nauki, filozofii; stał się znakomitym antropologiem kultury, politykiem, architektem.

Niby spektakularne show. Niby gdzie TA moda z prawdziwego zdarzenia? Przecież nikt nie założy drewnianej rzeźby na co dzień. Gdzie zatem tkwi fenomen mody konceptualnej? Nasza świadomość rośnie z dnia na dzień. Interesuje nas przyswajalność witamin w owocach, skład produktów pochodzenia zwierzęcego, modna stała się joga, weganizm i… organiczna bawełna. Oprócz przypadków tzw. “ekościemy”, coraz

Hussein Chalayan w 2000 roku zajął się kwe- więcej projektantów mody decyduje się wynieść

KONCEPT ponad przedmiot użytkowy. Nie- ną, ani bezzasadną odpowiedzią na partykuzwykle istotny jest tutaj aspekt psychologiczny. larne problemy własnego środowiska. Ma być Najlepiej bowiem zaprojektować prośrodowi- próbą zmiany lub przynajmniej pewnym podskowy kostium inspirowany czymś nad wyraz sumowaniem własnych mądrych przemyśleń na intelektualistycznym. Alexander McQueen uważany jest za mistrza sztuki konceptualnej. Pokazy są obrazami jego emocji, wewnętrznych przeżyć i lęków; często tożsame są z doświadczeniami samego artysty, opisują historię. McQueen podkreśla własną tożsamość narodową i kulturę, etniczne pochodzenie. Rachel Freire zadebiutowała podczas londyńskiego Tygodnia Mody kolekcją On|Off. Artystka osiąga kompromis między historycznym kostiumem i futurystyczną wizją przyszłości. Diabeł tkwi w szczegółach: mocny dekadentyzm i moda niczym z bublowni; “atakujące” buty i wyuzdane pozy. Moda konceptualna jest przejawem mądrości. W dobie mądrych szkół mądrego projektowania ubioru czy kostiumografii TEJ brakuje najczęściej. “Mądre” stają się T-shirty od “projektantów”. Termotransfer laserowy drukuje ananasy, postacie amerykańskich kreskówek, sceny z gier komputerowych. Wszystko tylko po to, żeby zarobić. Najlepsze szkoły artystyczne, takie jak Central Saint Martins (Londyn, Anglia), Królewska Akademia Sztuk Pięknych (Antwerpia, Belgia), ESMOD (Paryż, Francja) czy Wyższa Szkoła Projektowania i Architektury (Helsinki, Finlandia) całą tę mądrość chcą przekazać przyszłym absolwentom. A wszystko po to, by pokaz nie stał się ani dziesięciominutową sztuką teatral-

temat świata i ludzi.

ALEXANDER MCQUEEN 42

HUSSEIN CHALAYAN 44

RACHEL FREIRE

MODA - SZTUKA REKLAMA tekst: ANNA PAJĘCKA

Fotografia mody to sztuka, która balansuje na granicy sztuki wysokiej i komercji. Trudno jest wypowiedzieć się o niej jednoznacznie, więc przyjmuje się, że łączy te dwa elementy, które zachowują dystans, ale przenikają się.

W niektórych przypadkach aspekt komercyjny nipulacji. Tutaj mamy do czynienia z innym zjanie wybrzmiewa negatywnie, chociaż zwykli- wiskiem, które jest na wskroś pozytywne. śmy tak go utożsamiać. Zdjęcia, które nie prezentują produktu udają, że nie chcą sprzedać, a w skrajnych przypadkach naprawdę nie chcą. Sprzedaż nie jest jedynym profitem z reklamy. Drugim jest kreowanie wizerunku marki, która im silniej wybrzmiewa, tym silniejszą pozycję zdobywa na rynku. A silna pozycja sama generuje sprzedaż.

Japońska marka założona przez wizjonerkę mody, Rei Kawakubo to bastion mody konceptualnej. Do tej pory nie pojawił się nikt, kto robiłby to lepiej. Kawakubo nie tylko czuje modę, ale można powiedzieć, że czuje przestrzeń. Odnajduje w modzie nisze, które może wypełnić poprzez bawienie się formą i umiejscowienie jej w przestrzeni. Każda rzecz zaprezentowana

W przypadku Comme des Garcons używanie na wybiegu podczas paryskich tygodni mody, słowa „sprzedaż”, „branding” czy „kreowanie to małe dzieło sztuki. To, co robi Comme des wizerunku” brzmi jak zaburzenie sfery sacrum. Garcons jest wybitnym przykładem na to jak Nie przesadzę ze stwierdzeniem, że ta marka sztuka i moda mogą się dynamicznie przenikać, otoczona jest pewnym estetycznym kultem. W ale również jak mogą przenikać się sztuka i rejej kontekście brzydzimy się mówić o zabiegach klama. Kampanie reklamowe marki, do których promocyjnych, marketingu czy świadomej ma- zapraszani są awangardowi artyści, to jedna ze 48

strategii decydujących o wyjątkowości marki styczny, czarno-biały styl CdG wykorzystali i jej pionierskiej pozycji na rynku. Czy strategii? w 1991 roku, a utrwalony na zdjęciu mężczyzna Tu znowu czuć sekularyzację. Dziwność, pięk- to Dennis Hopper – aktor posiadający bogatą no, a zarazem prostota kampanii zaprzeczyła filmografię i reżyser kilku niezależnych produkznaczeniu słowa „kampania”. Zdjęcia nie kore- cji. Zdjęcie Knappa promuje jedną z najbardziej lują z marką, nie prezentują produktu i gdyby zachowawczych, spośród stworzonych przez nie nazwa umieszczona na każdym z nich, trud- duet projektantów kampanii. Niewiele z nich no byłoby mówić o jakiejkolwiek wartości ko- prezentuje postacie. Kolejną, która to robi jest mercyjnej, a jedynie artystycznej. Nadal trudno. stworzona przez duet Inoue Tsuguya i Jima BritNazwa marki jest tutaj traktowana jak sygnatu- ta. Bardzo dynamiczna i podobna do klasycznej ra artysty na płótnie, tylko że w tym wypadku kampanii reklamowej z udziałem modelek. podpisuje się zleceniodawca lub może powinno się użyć słowa mecenas? Comme des Garcons i artyści Curtis Knapp to fotograf, który słynie z jednych z najpopularniejszych zdjęć Andy’ego Warhola i kilku fotografii Madonny. Jego minimali-

André Kertész to jedna z najbardziej wybitnych osobowości współczesnego świata kultury. Nie trzeba go przedstawiać jako teoretyka sztuki i fotografa. W 1988 roku współpracował z japońskim duetem tworząc fotografię, którą moglibyśmy z powodzeniem odnieść do malarstwa

Degasa.

kampanii wykreował Roman Signer, szwajcar-

Jak bardzo zróżnicowana jest estetyka kampanii CdG możemy dostrzec w stylu, którym posługują się ich twórcy. Jedną z kampanii zaprojektował ilustrator Leland Myrick, utrzymując ją w estetyce komiksu. Z kolei w 2010 roku do współpracy zaproszono Daniela Clowes’a, słyn-

ski twórca sztuk wizualnych, rzeźby i video-artu. Użył do tego fotografii wykonanej w 1986 roku, zatytułowanej Wasserstiefel, co w wolnym tłumaczeniu oznacza „ptak brodzący”. Na potrzeby kampanii fotografia została skopiowana kilka razy i przekształcona kolorystycznie.

nego twórcę komiksów, który stworzył plakat Warta wzmiankowania jest z pewnością kampaw stylu pop z dialogiem „ – I don’t want the nia, w której użyto fragmentów obrazów Abraworld to end, David”, „– It won’t”, mocno osa- hama Mignona i opatrzono je cytatami: „Sooner dzony w estetyce Roya Lichtensteina. Komikso- or later, this happens to everyone, to everyone” wa reklama mody. Można? 1993 rok należał do amerykańskiej artystki Cindy Sherman. Fotografia reklamowa nawiązuje do serii niezatytułowanych prac artystki, prezentujących przerysowany wizerunek kobiety-klauna. Sherman w swoich pracach odwołuje się do silnie zakorzenionych archetypowo figur, na które przekształca samą siebie tworząc autoportrety. Niewątpliwie kampania jej autorstwa

oraz „To fall in love, is it so uncool?” z brytyjskiej grupy muzycznej Pet Shop Boys. To bardzo ciekawy mariaż gatunków. Z pewnością użycie płócien barokowego artysty i opatrzenie ich stricte popowymi hasłami tworzy wiele konotacji. Już samo stworzenie z nich kolaży nadaje im stricte popową estetykę. Jak blisko są barok i pop? Można doszukiwać się tu nowych powiązań.

jest jedną z najciekawszych, spośród tych two- Ken Ohara to chyba postać, której nie trzeba rzonych dla Comme des Garcons. W 2008 roku surrealistyczną interpretację bajki o czerwonym kapturku stworzył argentyński kolektyw artystyczny

Monodongo. Chociaż

każda z zaprezentowanych przez japoński brand reklam ma konceptualny wydźwięk, ta zdecydowanie lokuje się w tym kontekście bardzo wyso-

przybliżać miłośnikom współczesnej fotografii. Japoński artysta słynie z tego, że fotografuje twarze. Naturalne twarze w bardzo bliskich ujęciach, w rozmiarze 1:1. Kampania dla Comme des Garcons z 1993 roku jest również kontynuacją jego serii portretów twarzy, opatrzoną tekstem w języku japońskim.

ko. Także całkiem niedawno, bo w 2010 roku, Jedną z ważniejszych współprac jest ta z Maxem kolekcję promowała rzeźba skandynawskiego Vadukulem, fotografem, którego spory obszar artysty Simena Johana, utrwalona na plakacie twórczości poświęcony jest fotografii mody. w estetyce pop. Jedną z nieprzedstawiających, konceptualnych

Vadukul jest jednym z najbardziej cenionych fotografów w środowisku, także ze względu na swoją fotografię reportażową.

Moda – sztuka – reklama Comme des Garcons nie tylko kreuje najlepszą modę konceptualną na świecie, ale przełamuje granice i tworzy nowe jakości także w rozumieniu nowoczesnej reklamy. Świadome kreowanie marki, w którym tutaj osiągnięto mistrzostwo jest przede wszystkim zbudowane na unikalnej jakości i wartości, jaką japońska marka wprowadziła do świata mody. Nie powielając wzorców, a budując i przede wszystkim – tworząc. Jeśli ktoś ma wątpliwości, że twórcy mody to artyści, a sama dziedzina może być sztuką pisaną z dużej litery, należy posłużyć się tym przykładem, żeby udowodnić, że się myli.

MODA NA UNISEX tekst: MICHAŁ STRZELECKI

Ciągły pęd za trendami i nowościami sprawia, jednych do drugich (np. strojem), wypełnianiu że trudno się zatrzymać, aby móc zastanowić się przez mężczyzn ról społecznych przypisywanych i zadać sobie pytanie – w jakim kierunku zmie- zwykle kobietom i odwrotnie. Szlaki w tym kierza współczesna moda? Co na nią wpływa, że runku zaczął przecierać Jacques Esterel, o któwciąż się zmienia? Jak pokazuje historia mody rym wspomniałem już w artykule „moda wobec XX wieku, jest ona ściśle związana z przemiana- płci”. Projektant ten w 1970 roku wykonał niemi społecznymi: emancypacją kobiet oraz awan- udany eksperyment zmierzający do feminizacji sowaniem mody do kategorii sztuki. Pod koniec ubiorów męskich poprzez zaproponowanie suXX wieku istotne zmiany w postrzeganiu płci, kien męskich. W historii mody szerzej jednak seksualności doprowadziły także do przewartoś- zapisał się ulubieniec Beatlesów i Brigitte Bardot ciowania podstawowych koncepcji dotyczących – Ted Lapidus. Uważa się go nie tylko za twórubioru. I w ten sposób powstał styl zwany unisex. cę stylu unisex, ale także safari i wprowadzenia Od ponad dwóch dekad, jesteśmy świadkami jak za pomocą mody (powstania stylu unisex) zmienia się podejście do postrzegania płci. Byliśmy i wciąż jesteśmy świadkami przeobrażeń, gdzie projektanci i ich kolekcje zaskakiwały nas i wciąż to czynią. Dzięki nim ukształtowa-

po raz pierwszy na wybieg jeansów. Jeśli chodzi o kobiety, w tamtym okresie istotne znaczenie dla maskulinizacji ubioru kobiecego miała przede wszystkim rewolucja seksualna. Od jej zapoczątkowania proces niwelowania różnic w ubiorach uległ przyspieszeniu.

ła się nowa estetyka – estetyka wobec płci. Po- Inspirowany tymi procesami Yves Saint – Laurent lega ona na umyślnym zacieraniu różnic kul- wylansował w latach 60-tych spodnium i damski turowych między kobietami a mężczyznami, smoking. Z kolei dzięki André Courrègersowi świadomym zewnętrznym upodabnianiu się w tym samym czasie kobiety mogły zawdzię-

czać przebywanie przez cały dzień w spodniach. ją ucieczkę od podstawowych form, pozwalają Nie bez znaczenia pozostaje także geometrycz- po prostu „zmienić kostium”. Ubiór za pomocą na forma sylwetki jaką zaproponował projektant mody w znaczny sposób przyczynił się do zauwaw swoich kolekcjach. Później miano króla zacie- żalnej zmiany w układzie ludzkiej fizyczności, rania różnic między płciami zdobył Jean-Paul która pozwoliła np.: kobietom, wywalczyć nowe Gautier, który w latach 80-tych wykreował styl uprzywilejowane miejsce w świecie i zaistnieć nazwany unisex. Pojawienie się tego typu ubio- w nowej roli. Natomiast u mężczyzn nastąpiło rów było w gruncie rzeczy wielce znaczącym zmniejszenie nacisku na podtrzymywanie tradyprzejawem zmniejszania się dystansu między ko- cyjnego wzorca męskości. Nie bez znaczenia jest bietą a mężczyzną i postępującej unifikacji płci także upublicznienie różnych modeli seksualnona płaszczyźnie ubioru. Również Calvin Klein ści, jak seksualizmalizm. Podważenie zasady hepokazał czym jest seksualność i jak bardzo jest teroseksualności spowodowało osłabienie znaona niezależna nie tylko od płci, ale również czenia tożsamości płciowej. Wszystkie te aspekty rasy czy orientacji seksualnej. W latach 90-tych wpłynęły na wyodrębnienie się w modzie owego ubiegłego wieku byliśmy świadkami jak modelki stylu. ulegały „desekualizacji”, a mężczyźni wręcz przeciwnie – stawali się przedmiotem pożądania.

Współcześnie wciąż możemy obserwować jak moda zdaje się rozwiązywać problem męsko-

Aktualne możliwości kreowania siebie oznacza- ści, kobiecości i wszystkiego co pomiędzy –

płciowość stała się społecznie mniej ważna. to, jak i jesień/zima 2014) marki Hood by Air, Zauważyć można to w damskiej kolekcji na dla której tworzy Shayne Oliver. To projektant, sezon jesień-zima 2013/14 Nicole Farhi, któ- dla którego podział na męskie, żeńskie i trans, ra posłużyła się nieco ujednoliconą, kanciastą a także hetero, homo i bi, stracił dawno swoje formą zarówno w męskich jak i damskich syl- znaczenie. Od kilku sezonów marka pokazuje wetkach, gdzie odzież tę można wykorzystać swoją wizję współczesnego mężczyzny. Jednak naprzemiennie. W męskiej kolekcji na wios- zdecydowanie królem wśród marek uniseksonę-lato 2014 estetykę uni wykorzystał Raf Si- wych jest Rad Hourani. Jego ubrania tworzoną mons, zamieniając klasyczne t-shirty w sukien- są tak, aby np.: ten sam płaszcz mógł na siebie ki. Także tworząc dla marki Adidas, projektant włożyć zarówno mężczyzna jak i kobieta. Kopostanowił nie dzielić obuwia na damskie lekcje inspirowane są – jak przyznaje Hourani – i męskie. Stworzył uniwersalną kolekcję. Domi- studiowaniem ludzkiego ciała i mają celebrować nowała ostra, geometryczna linia i futurystyczna neutralność człowieka. forma. Kolekcja zawierała 21 modeli w różnych kolorach, które inspirowane były między innymi klockami lego. Nowe wyrafinowanie odzwierciedla kolekcja (zarówno na sezon wiosna-la-

Unisex przyjął się także na polskich ulicach. W klimacie neutralności płci podąża marka Zuo Corp, która już w 2011 zaprezentowała sportową kolekcję unisex. Konrad Parol stoi za mar-

ką BLGR (BOYS LEFT GIRLS RIGHT). Pro- zastanowić się w jakim kierunku podąża moda. jektowanie dla teatru i opery doprowadziły go Czy w ogóle nie będzie już męskości i kobiew konsekwencji do nowego etapu, w którym chce cości, a zamiast nich powstanie nieskończona być jeszcze bliżej mody urbanwear/high street. ilość „samowystarczalnych płci jednostkowych”, Najnowsza kolekcja zaowocowała konceptem z których każda będzie funkcjonować jak odrębunisexowych ubrań, które wychodzą naprzeciw ny byt? Jak zauważa J. Baudrillard paradoksalnie potrzebom współczesnego człowieka, który nie seksualność ma szansę znowu stać się problem ogranicza się w wyborze ubrań do fizjonomii. drugorzędnym, jakim była w większości dawnych Idąc dalej można wymienić także markę Bajer społeczeństw, gdzie wielkie systemy symboliczOla – Bola, która w swoich ubraniach ekspery- ne, jak narodziny, hierarchia, asceza, śmierć, były mentuje z autorskimi nadrukami na tkaninach, nieporównywalnie od niej ważniejsze. Zamiast tworzy ciekawe patchworkowe połączenia oraz parady cielesności i seksualności ubiór może być z doskonałym wyczuciem zestawia ze sobą róż- dziś wykorzystywany do demonstrowania znikone faktury i kolory. Wszystkie elementy ubioru mości ciała. z powodzeniem zamiennie mogą nosić zarówno kobiety jak i mężczyźni. Przypatrując się owym zmianom pozostaje nam

ZAPOŻYCZENIA W SZTUCE tekst: ANNA PAJĘCKA

Wykształcenie się pojęcia ponowoczesności, czy też postmodernizmu spowodowało, że cały system kulturowy uległ przekształceniu i w myśl nietzscheańskiej potrzeby przewartościowania wartości i dokonania rewizji na temat świata – powstało nowe podejście. Także w sztuce. Priorytetowe stały się takie kwestie jak zapożyczenie, cytowanie, gra z odbiorcą, rekonstrukcja i eklektyzm. W myśl zasady, że wszystko już powstało i nie znajdzie się idea czegoś nowatorskiego, bo i tak będzie to jedynie interpretacja istniejących już jakości, zapożyczenie znalazło szczególne miejsce w sztuce nowoczesnej.

Można powiedzieć, że kwestia zapożyczenia Już na początku odrzućmy ideę, według któto zdekonstruowanie i osadzenie w nowym rej miałby to być hołd dla twórcy pierwotnego kontekście pojęcia kopiowania. Polega na wyj- dzieła. To zbyt proste, chociaż takie rozwiązanie mowaniu pewnych elementów z dzieł sztuki nasuwa się samo. i umiejscawianiu ich w nowym medium albo nowym kontekście. Nie tylko z dzieł sztuki, ale zjawisk występujących w kulturze masowej, jak na przykład reklama. Artyści chcą zaprzeczyć pojęciu „oryginalności” w sztuce przede wszystkim, żeby poszerzyć pole konkretyzacji obrazu. To konceptualne podejście nie zawsze znajduje zrozumienie odbiorcy, który niekoniecznie aprobuje samą ideę zapożyczania. Można więc powiedzieć, że w zależności od tego jak daleko sięga inspiracja, artysta robi to przede wszyst-

Osadzenie dzieła sztuki czy też jego fragmentu, pozwala na zbudowanie nowych znaczeń. Sztandarowym przykładem jest tutaj działanie ready-made Marcela Duchampa, który obiekt codziennego użytku – pisuar z męskiej toalety – umiejscowił w przestrzeni galeryjnej, nadając mu status dzieła sztuki. Nadał nazwę, złożył sygnaturę i umieścił w nowym kontekście. W ten sposób dokonał zapożyczenia obiektu i nadania mu nowego znaczenia.

kim dla siebie, a później dla swojego odbiorcy. Artyści zajmujący się malarstwem i fotografo-

SHERRIE LEVINE

COLESSCOTT/PICASSO wie znają techniką zapożyczania bardzo dobrze, mówić o tym, że Colesscott chciał zwiększyć ponieważ dziś jest to bardzo popularna forma świadomość istnienia dzieła, bo nie było takiej twórcza. Im większy status zapożyczanego ar- potrzeby. Można założyć, że osoby które trafią tysty, tym większe wrażenie końcowe. Czasami na „Les Demoiselles d’Alabama” są zaznajocytowanie fragmentów obrazów czy też ich po- mione również z pracami kubisty. Natomiast wielanie plus interpretacja pewnych elementów Sherrie Levine dokonuje zapożyczenia wprost, lub tylko zmiana kontekstu może być odebra- można powiedzieć – kopiowania. Jej praca pone jako poprawianie po pierwotnym twórcy. To lega na fotografowaniu fotografii wykonanych również droga na skróty, ale jest to najprostsze przez innych artystów. Skrajnie konceptualne rozwiązanie, które przychodzi na myśl, kiedy działanie, które jest dyskusyjne pod kątem tego, o tym mówimy. Niby w jakim innym celu artysta czy w ogóle powinno się je traktować w konmiałby to robić? Robert Colesscott w 1985 roku tekście tworzenia, czy jedynie odtwarzania. Tu dokonał zapożyczenia z dzieła Picassa „Panny też dość istotna staje się kwestia etyki i graniz Awinionu”. Po ponad siedmiu dekadach nowe cy pomiędzy zawłaszczeniem, a przywłaszczedzieło, w którym widać więcej niż jedynie in- niem. Jednak prawo autorskie wypowiada się na spirację Picassem wygląda jak pastisz i napraw- ten temat jasno i dopuszcza to jako twórczość, dę ma sens. W przypadku Picassa nie możemy pod warunkiem, że sygnaturę złoży, nazwijmy

to, wtórny artysta. I oczywiście opisze w odpo- Czasami takie działania wychodzą poza obszar wiedni sposób. Kiedy mówimy o przekształcaniu dzieł sztuki, warto przyjrzeć się temu z najbliższej perspektywy, czyli internetu. W sieci można znaleźć mnóstwo przerobionych dzieł sztuki, a królują pośród nich nieśmiertelna „Mona Lisa” Leonarda da Vinci, „Dziewczyna z Perłą” Vermeera i „Krzyk” Edvarda Muncha. W tym przypadku możemy mówić o zabawie ze sztuką, za czym nie kryje się szersza perspektywa. Oczywiście, można w niektórych przeróbkach „Mona Lisy” odnaleźć krytykę masowości, konsumpcjonizmu i ponowoczesnego stylu życia, ale nadal przedstawione w sposób, któremu bliżej do nieszkodliwej ironii.

czystej sztuki, a odnajdują się w tej nacechowanej społecznie albo politycznie. Shepherd Fairey dokonał chyba najsłynniejszej przeróbki fotografii w dziejach Ameryki. Zdjęcie przedstawiające Baracka Obamę zremiksował na plakat z hasłem „HOPE”. Następnie internauci pozwolili tej kopii żyć własnym życiem i stworzyli szereg odwołań generujących już zupełnie inne znaczenia. Podobnej krytyki dokonywali w latach sześćdziesiątych artyści z nurtu pop-artu jak Andy Warhol, Roy Lichtenstein czy James Rosenquist wykonując plakaty przedstawiające ówczesne ikony kultury masowej w geście obronnym przeciwko konsumeryzmowi amerykańskiej kultury. W kwestii balansowania na granicy sztuki i komercji warto przywołać

Barbarę Kruger, która słynie z czarno-białych tych, jednak z trochę innym postulatem – tamci zdjęć zestawionych ze sloganami wydrukowa- chcieli wyjść z przestrzeni galerii i w ten sposób nymi na białym, czarnym lub czerwonym tle. zerwać z instytucjonalizacją sztuki oraz dykJej sztuka wychodzi z galerii i przemieszcza się towaniem warunków przez establishment. To w stronę rynku reklamy – grafiki trafiają na ko- ostatnie nadal znajduje zastosowanie, ale pole szulki, kubki i inne gadżety. Przemysł reklamy do działania, jak i pole do dyskusji nad sztuzapożycza sztukę – możemy zobaczyć to choćby ką, cały czas się poszerza. Artyści nowocześni po tym, że w księgarniach znajdziemy zeszy- też chcą zaistnieć w świecie sztuki, niekonieczty z dziełami sztuki na okładkach, a idąc dalej, nie budując swoją postawę wobec autorytetów. choćby w przemyśle mody – nadrukowane na W sztuce panuje melancholijna tendencja do bluzach i skarpetkach. To drastycznie zmienia przywoływania tego, co było wcześniej i wywyżstatus dzieła sztuki i każe zastanowić się nad szania sztuki dawnej. Patrząc na niektóre dziawykorzystywaniem jej w tym kontekście. Jeśli łania artystyczne jest to zasadne, ale czy sztuka kultura opiera się na zapożyczaniu i zubażaniu ma być dziedziną, w której postęp jest wystatego co wcześniej zapożyczyła, to sztuka może wiany na ciągłą ocenę? Ponowoczesność sama imitować sztukę. Jean Baudrillard pisał o tym, wygenerowała formę sztuki taką, jaką znamy że żyjemy w świecie, gdzie kopia staje się bar- obecnie. Czyli? Relatywnie niezrozumiałą, niedziej prawdziwa od oryginału, a już na pewno lubianą, wyśmiewaną i marginalizowaną. Nazyjest trudna do odróżnienia. Rzeczywistość sy- waną „łatwą” i „sam mógłbym coś takiego stwomuluje sama siebie i można to odnaleźć również rzyć”. Jeśli czasami dzieło sztuki traktuje się jak na rynku sztuki. Trudno wypowiedzieć się w kwestii zapożyczania sztuki, zarówno przez nią samą jak i przez inne przemysły, jednoznacznie. Bo z jednej strony możemy mówić o kopiowaniu, kwestii praw autorskich i zawłaszczaniu własności intelektualnej czy potencjału kreatywnego. Z drugiej zabawa treścią, bo nie tylko formą powinna być immanentna – i jest – dla współczesnej sztuki, żeby móc lepiej zrozumieć jej specyfikę. Poddawana ciągłej krytyce sztuka nowoczesna być może broni się w ten sposób. Poprawiając po dawnych mistrzach, wystawiając na ocenę dawne autorytety w nowoczesny sposób odtwarza to, co zaczęli artyści w latach sześćdziesią-

społeczną wypowiedź, trzeba pamiętać, że odwołuje się do tego w jakich czasach żyjemy. Ale ostatecznie, czy wobec działań zapożyczania pozostaje jedynie krytyka? Na to pytanie każdy powinien odpowiedzieć sobie indywidualnie.

BARBARA KRUGER

MODERN EPISODE 2

ZDJĘCIA: LAURA OCIEPA STYL: BOGNA STEFAŃSKA MAKIJAŻ: MAGDA SZCZUKA MODELE: WERONIKA SINGH, WOJCIECH FRYCZEWSKI, SEBASTIAN MARCINEK

B JAK BERENIKA Rozmowa z BERENIKĄ CZARNOTĄ Zdjęcia: RAFAEL POSCHMANN

Berenika Czarnota to najbardziej rozpoznawalna twórczyni swetrów w polskiej modzie. Podczas ostatniej edycji łódzkiego tygodnia mody pokazała jedną z najlepszych kolekcji. Między innymi o niej opowiada w rozmowie z Magdaleną Gawryło. Jesteś jedną z najbardziej obiecujących polskich Inspiracje czerpię przede wszystkim z podróży projektantek. Jak zaczęła się Twoja przygoda oraz obserwacji tego, co w danym czasie dzieje się z projektowaniem ubrań? Kiedy poczułaś, że na świecie. Sama również lubię ubierać się w kolotworzenie odzieży jest tym, co chciałabyś robić ry, szczególnie granat i oranż. Dzianiny dresowej w życiu?

nigdy u mnie nie zobaczycie.

Przygoda zaczęła się na studiach w Łodzi. Studio- Czym dla Ciebie jest moda? wałam projektowanie ubioru na Akademii Sztuk Pięknych. Wtedy powstały pierwsze kolekcje i realizacje. Pierwsze dwie kolekcje stworzyłam w duecie z koleżanką ze studiów, potem był dyplom. Każda kolekcja była ciepło przyjęta przez publikę i to dodawało mi sił, aby tworzyć następne. Wtedy

Moda dla mnie jest częścią mojego życia. Zawod projektanta ubrań jest niezwykle trudny, pełen stresów... Jednak nie potrafię bez tej adrenaliny żyć. Czasami zastanawiam się, co innego mogłabym robić w życiu. Nie ma jednak takiej opcji.

też wiedziałam iż chcę zajmować się tym profesjo- Kilka dni temu mogliśmy zobaczyć Twoją najnalnie. Pomogło mi w tym stypendium dla mło- nowszą kolekcję jesień-zima 2015/2016 na poldych talentów firmy Reserved. Zaraz po studiach skim Fashion Week’u w Łodzi. Dominują w niej zostałam zatrudniona przez tę firmę na etat, po- dzianiny, oversizowe kroje. Co możesz o niej znałam inną stronę branży odzieżowej.

powiedzieć?

Główną, charakterystyczną cechą Twoich pro- Niebieski jest najzimniejszą z barw. Kojarzy się jektów są odważne printy oraz wyraziste kolo- z otwartą przestrzenią, wodą, morzem, niebem. ry. Skąd czerpiesz inspirację do tworzenia tak W starożytnej Grecji i Rzymie był symbolem ciekawych i oryginalnych ubrań?

najwyższych Bóstw – Zeusa i Jupitera. Kolor ten

ma właściwości kojące, łagodzi wzburzone my- ły to kolor, który łagodzi stres, kolor czystych myśli i uczucia. To główny kolor jak i inspiracja do śli. Czy nie byłoby prościej projektować kolekcje stworzenia kolekcji. Skoro kolor ma właściwo- używając tylko tych barw? ści kojące i lecznicze, to ubrania w tej barwie są w stanie sprawić iż zapomnimy o problemach dnia codziennego lub problemy te stają się mniej

Jakie są Twoje zainteresowania? Oprócz mody oczywiście.

bolące. Pomarańcz to kolor, który sprzyja pogod- Jeśli nie zajmuję się modą, lubię spędzać aktywnym myślą, przywraca chęć do życia. Żyjemy w świecie, gdzie trendy zmieniają się co dwa tygodnie, co dwa tygodnie projektanci oraz marki odzieżowe oferują nową feerię barw, wma-

nie swój wolny czas. Często podróżuję, uwielbiam podróże i poznawanie nowych miejsc. Lubię też sporty wodne jak pływanie, uczę się również surfować.

wiając klientom iż są to właśnie te kolory w któ- Jakie są Twoje dalsze plany zawodowe? rych będziemy czuć się dobrze. Niejednokrotnie zwabieni, przez głośny marketing, kupujemy kolory, w których nie czujemy się sobą, mamy je na sobie dwa lub trzy razy, następnie lądują na

Zajmuję się obecnie promowaniem swojej marki, chciałabym, aby była bardziej rozpoznawalna niż jest w tym momencie.

dnie szafy. Według naukowców każda barwa od- Bardzo dziękuję za rozmowę i trzymam kciuki działuje inaczej. Pomarańczowy to kolor radości za dalsze sukcesy. i energii, niebieski to kolor spokoju i relaksu. Bia-

NIE LUBIĘ HEJTOWAĆ ROZMOWA Z JAROSŁAWEM EWERTEM Tekst: JUSTYNA PAJĘCKA Zdjęcia: RAFAEL POSCHMANN

O projektantach krążą legendy. A to, że są zawistni, a to, że kradną pomysły, kopiują, nie pomagają i ogólnie nie należą do zbyt pozytywnie odbieranych grup społecznych. Podobnie jak większość osób pracujących w branży mody. Ech, te stereotypy. Patrząc na Jarosława Ewerta możecie o wszystkich zapomnieć. Ten zdolny projektant jest tak życzliwy, że po wymianie krótkich żartów na temat wyjątkowo nieudanej kolekcji jego modowego konkurenta, bez cienia ironii powiedział, że choć mu się nie podobało to autorowi dobrze życzy. Zwolennik teorii, że każdy powinien robić swoje i pozytywnie odbierać innych. Krótkie spotkanie z nim przekonuje mnie, że to bardzo dobra teoria. Rozmawiamy o tak krytykowanym ostatnio łódzkim tygodniu mody, o tym czy można żyć w Polsce ze sprzedaży ubrań nie mieszkając w Warszawie i dlaczego targi mody są lepsze od sprzedaży internetowej.

Chwilę temu skończyła się 12 edycja łódzkiego cego projektanta. Zwróć uwagę, że praktycznie tygodnia mody. To już kolejna na której poka- nigdzie za granicą tak nie jest- wszędzie pokazy zywałeś kolekcję. Opinie o samej imprezie są są płatne. Nie wiem czemu nie potrafimy docenić różne. Wielu projektantów się wycofuje, Ty cały tego co mamy? czas jesteś.

Zgoda, można się przyczepić, ze nie przyjeżdżają

Nie lubię hejtowania tej imprezy. Oczywiście tu najwięksi, najbardziej znani polscy projektanmożna się spotkać z opiniami, że jest w niej spo- ci, można się zastanawiać czemu było tak mało ro do poprawienia, ale ja na to patrzę z innej przedstawicieli mediów, ale co by nie mówić, to perspektywy.

Zorganizowanie

indywidualne- jest to jedna z największych i najlepszych imprez

go pokazu w Warszawie wiąże się z ogromnymi modowych w Polsce, która promuje polską modę kosztami, a to dla większości osób jest przeszko- i polskich projektantów. Organizacja to też inna dą nie do przeskoczenia. Dzięki takiej inicjaty- sprawa, bo osoba, która przychodzi zobaczyć wie jak Fashion Week młodzi, zdolni projektanci pokazy nie widzi jak to wyglądało od tej drugiej mają możliwość zaprezentowania swojej kolekcji strony – dla niej liczy się tylko efekt końcowy, szerszej publiczności. Ja od pierwszej edycji, a ten jest naprawdę w porządku. Organizatorzy w której uczestniczyłem miałem pokaz za darmo FW próbują w Polsce zrobić coś dla mody, robią to i wiem, jakie to ważne dla młodego, początkują- konsekwentnie, czasami być może popełniają błę-

dy, ale próbują na tę modę zwrócić uwagę. Moim Oczywiście, ale wybieg jest też czymś co dużo dozdaniem nie można tego nie doceniać. A co myślisz o tym, że tak dużo osób nagle się obraziło na Fashion Week? Szczególnie blogerów czy przedstawicieli mediów.

daje. Ubrania w ruchu, kiedy są oświetlone, w pewien sposób zaczynają żyć. Cała ta otoczka dodaje im ekskluzywności. Jasne, że najlepiej taką rzecz zobaczyć z bliska, jednak na wieszakach trochę tracą. Albo na przykład na sesji zdjęciowej, rze-

Nie rozumiem takiego podejścia. Jeśli aktywnie czy, które mogą być bardzo kiepskie można podziałasz w tej branży, zajmujesz się modą, to nie kazać jako coś świetnego. A co do Pana Tobiasza powinieneś odpuszczać jedynej tego typu imprezy to ja trochę się dziwię, że nie przyjechał. Bardzo w kraju, jakkolwiek by nie było. Po co przycho- doceniam to jak dużo wysiłku wkłada w pisanie dzisz na Fashion Weeka? Żeby zobaczyć pokazy o polskiej modzie, chociaż parę razy byłem przez polskich projektantów, sprawdzić ich propozycje niego krytykowany. Ale jakoś nie mam problemu na nadchodzący sezon. Z całym szacunkiem dla z przyjmowaniem krytyki, gdybym jej nie przyjorganizatorów, choć bardzo doceniam ich wysi- mował to bym się nie rozwijał. A na rozwoju najłek, ale na Fashion Weeka nie przychodzisz tylko bardziej mi zależy. Staram się co sezon pokazać po to aby podziwiać lub krytykować organizację coś zupełnie nowego i wolę być za to skrytykocałej imprezy. Jeśli ktoś się zajmuje modą w spo- wany niż się zamykać tylko na to co już wcześniej sób profesjonalny, to moim zdaniem powinien robiłem. wznieść się ponad swoje osobiste sympatie lub antypatie, również wobec organizatorów i przyjechać tu z szacunku dla samych projektantów – to oni są tu najważniejsi! Niech taka osoba przyjdzie na pokazy, napisze coś o widzianych kolekcjach, nawet niech je oceni źle, ale niech napisze.

Ale zachowujesz przy tym elementy wspólne. Bo z drugiej strony często też jest tak, że jeśli projektant za bardzo odchodzi od swojego stylu i przesadzi to kilka sezonów się nie pokazuje. To też nie jest dobre.

Dla młodego projektanta nie ma nic cenniejszego No właśnie, dlatego staram się sukcesywnie twoniż konstruktywna krytyka – tylko taka przecież rzyć kolekcję i pracować z sezonu na sezon. To jest powoduje, że się rozwijamy, idziemy dalej. Moim dla mnie pewnego rodzaju cykl. Dla mnie pokaz zdaniem ignorowanie imprezy, obrażanie się jest jest motywacją do pracy. Do sprzedawania. Jaktrochę niepoważne, tym bardziej, że jest to święto bym tego nie robił to bym w pewnym sensie przemody i projektantów.

stał być projektantem.

Właśnie też mam takie wrażenie, że warto przy- Wśród młodych projektantów niewiele jest jechać choćby przez sam szacunek do projektan- osób, które tworzą kolekcje z sezonu na sezon. tów, żeby docenić ich wysiłek. Z drugiej strony Z czego to wynika? tak jak pisał ostatnio Tobiasz Kujawa, jest wiele innych sposobów dotarcia do samej kolekcji.

Trzeba dostosować się do rynku, do klienta. Nie

zawsze się to udaje. Myślę, że te kolekcje się po a życie tutaj. prostu nie sprzedają. A twoje się sprzedają? Od jakiegoś czasu utrzymuję się już tylko z mody. Dużo jeżdżę po różnych targach. Jest tego mnó-

Biorąc pod uwagę twój staż na rynku mody mógłbyś dzisiaj sprzedawać swoje rzeczy drożej, ze względu na samo nazwisko. Zastanawiałeś się kiedyś nad tym?

stwo. Nie mam z tym problemu. Tak jak mówię, Rzeczywiście ostatnio robię rzeczy z naprawkażdy projektant w pewnym momencie dopaso- dę dobrej jakości materiałów i świetnie odszywuje się do klienta. Na targach nie sprzedaję rze- te. Wiem, że spokojnie mógłbym sprzedawać je czy, które pokazuję chociażby na Fashion Weeku. drożej, ale wolę mieć ceny jak w dobrej sieciówce Te rzeczy są dostępne na Mostrami i są w nieco i wiedzieć, że dzięki temu sprzedam więcej i więcej wyższych cenach. Dodatkowo stworzyłem linie osób będzie w moich ubraniach chodziło. Wiesz „classic”, którą można zobaczyć u mnie na stronie o co chodzi? To się samo nakręca. Jak jedna Klienti są to bardzo dobrej jakości rzeczy w przystęp- ka założy moją rzecz, druga ją zobaczy i usłyszy nych cenach. Wiadomo, że najlepszą sprzedaż ge- o przystępnej cenie to chętniej ją kupi. To dobrze nerują popularne platformy, które też niestety po- działa i nie zamierzam tego na razie zmieniać. bierają duże opłaty. A ja lubię bezpośredni kontakt z klientem. Kiedy można porozmawiać, klientki mogą dotknąć ubrań. Dlatego wolę jeździć po Polsce niż sprzedawać przez internet. Jasne, że chciałbym też założyć stacjonarny butik. W Łodzi czy jednak Warszawa?

A wróćmy do ostatniego pokazu. Stylizacje robił Michał Polak, który pracuje jako fotograf. Jak właściwie doszło do tej współpracy? Ja mam takie zdanie, że jak ktoś jest dobrym fotografem mody i ma do tego dobre oko, dobre wyczucie, to zrobi też świetne stylizacje. Wiedzia-

W Warszawie. To właściwie jedyne miejsce, gdzie łem, że jest dobry. Do tej pory sam stylizowałem to się będzie opłacało. W Łodzi jakoś tego nie pokazy, ale teraz stwierdziłem, że zrobię kolekcję, widzę. Zresztą jeździłem też po innych dużych a to zostawię komuś innemu. Zresztą fajnie wimiastach i żadne nie ma takiego potencjału pod dzieć jak ktoś na twoje ubrania spojrzy z innej względem sprzedaży. Czyli planujesz wyprowadzić się z Łodzi?

strony. Ja bym zupełnie inaczej pokazał tę kolekcję. Miałem taką wizję kobiety przyszłości. Michał powiedział to zupełnie inaczej, dodał tu trochę

Nie. Tu jest mi dobrze. Jestem lokalnym patriotą. koloru. Te wszystkie czerwone elementy. Ja ogólŁódź mnie inspiruje. Tutaj mam swoją pracow- nie nie znoszę rajstop, a tutaj naprawdę to fajnie nię, tutaj też zaopatruję się w materiały do kolek- wyszło. Przy stylizacjach doszły też rękawiczki, cji. Nawet bym nie chciał mieszkać w Warszawie. kolczyki. I te dodatki, fryzury, makijaż naprawdę Dzisiaj to też nie problem prowadzić butik tam, dobrze dopełniły tę kolekcję. Efekt końcowy był

fajny. Patrząc na ten pokaz miałam pewne wrażenie.

rzadko noszę swoje projekty. Mam trochę bardziej casualowy styl.

Pierwsze kolekcje, te bardziej offowe wydawały Powiedziałeś, że jesteś pozytywnie nastawiony się dostosowane do sporo młodszego odbiorcy, do osób, które coś robią. Nie czujesz negatywobecnie jest to kobieta bardziej elegancka. Zu- nych emocji w stosunku do innych projektanpełnie inny przedział wiekowy. Kolekcje Ewerta tów. Kto w Polsce robi fajne rzeczy? dojrzewają razem z klientkami?

Bola miała ostatnio świetną kolekcję. To chyba

Rzeczywiście coś w tym jest. Moje poprzednie była jej najlepsza. Poszła w zupełnie inny klimat kolekcje były skierowane do młodszego odbior- niż do tej pory i fajnie jej to wyszło. Podoba mi się cy. Teraz tworze ubrania dla osób dojrzalszych to co robi Serafin Andrzejak, nawet jak jeszcze był ale bardziej świadomych mody. Wydaje mi się że w Project Runway to zwracał moją uwagę. Może samo pytanie ładnie oddaje moje podejście do to nie jest do końca mój klimat, ale Odio i Jakub tego tematu. Wraz z moim kolekcjami dojrzewają Pieczarkowski. Bardzo fajnie, że ktoś w Polsce robi moje klientki i ja sam.

coś takiego.

A faceci? Kupują twoje ubrania?

A nie masz wrażenia, że jak ktoś jest dobry to

Na targach raczej towarzyszą swoim partnerkom. Zresztą ja mam raczej mało asortymentu męskie-

zaraz wszyscy doszukują się plagiatu? Tak jak właśnie było z Odio i Jakubem Pieczarkowskim.

go, jakieś bluzy, pojedyncze rzeczy. Ale polski od- Rzeczywiście pamiętam taką historię. Ale teraz tak biorca raczej nie będzie zainteresowany tym co naprawdę wszystko w modzie to będzie odtwarzaprojektuję. To chyba jeszcze nie ten czas. Sam też nie. To tak jakby teraz ktoś zrobił sukienkę na-

wiązującą do togi i usłyszałby, że kopiuje. Ciężko z wzornictwem tekstyliów. Zmieniłem preferenwymyślić coś nowego, można co najwyżej pokazać cję. Pewnie gdybym tak wtedy nie wybrał tak czy w nowy sposób, łączyć style, elementy, epoki, in- tak prędzej czy później zostałbym projektantem, spiracje itd. Czasami zdarza mi się na przykład, że tylko może dojście do tego zajęłoby mi więcej czacoś wymyślę i później przypadkiem trafiam w in- su. ternecie na podobny pomysł. O właśnie, sam miałem pewną ciekawą sytuację, gdzie pewna pani sprzedająca bransoletki posądziła mnie o plagiat, bo i ja i ona zrobiliśmy bransoletki z suwaków. Zu-

Magia telewizji działa tak, że dzisiaj projektantem chce być każdy. ‘Project Runway’ chyba nie najlepiej wpływa na wizerunek projektanta?

pełnie inna rzecz. Podobieństwo materiału. Pani Jasne, że to otwiera szansę na autorski pokaz, ale pewnie pomyślała, że nikt inny nie wpadłby na tak też przypina łatkę od której ciężko się później odkrywczy pomysł. I ta sytuacja chyba najlepiej komentuje wszelkie historie z niby-plagiatem. Studiowałeś wzornictwo na Politechnice Łódzkiej. Niewielu mamy ‘czynnych’ łódzkich projektantów, którzy są z poza ASP. Ta różnica była w jakiś sposób dla Ciebie odczuwalna? Od początku wiedziałeś, że to te studia?

uwolnić. Poza tym zaraz skończy się nowa edycja i nie wiadomo czy osoby, które dzisiaj są promowane przez ten program nie zostaną zastąpione nowym materiałem. Może parę lat temu bym na to poszedł, dzisiaj po paru pokazach i konkursach jakoś nie wyobrażam sobie występować w telewizji jako początkujący projektant. Nie mówię, że nie poszedłbym do telewizji, gdybym został zaproszony, żeby gdzieś się na jakiś temat wypowiedzieć,

Na pewno dzięki tym studiom mam dobry war- bo pewnie tak, ale w takich programach najgorsze sztat techniczny, ale w zasadzie szkoła nie ma du- jest, że nigdy nie wiesz jak Cię zmontują. żego wpływu na talent, więc nie ma różnicy czy kończysz ASP czy inną uczelnię, bo dobry pomysł obroni się sam. Nie potrzeba tutaj żadnego zaplecza. Artyzmu się nie nauczysz. Albo to masz

Mamy modę na modę, a co za tym idzie są też blogerzy. Dostajesz propozycje typu ‘daj mi ciuchy, zrobię Ci promocję na blogu’?

albo tego nie masz. Akurat zawsze lubiłem ryso- Zdarzały się, ale nie rozdaję ubrań. Nawet znajować, nie myślałem, że to pójdzie gdzieś w stronę mym. Jeżeli coś im się podoba to chętnie sprzemody. Chociaż jako dziecko szyłem z kuzynkami dam. Za to wypożyczam ubrania do różnych sesji sukienki dla lalek i ja zawsze miałem najładniejsze zdjęciowych. Też nie zawsze. Lubię wiedzieć gdzie ;) Wzornictwo w zasadzie nie było moim pierw- i czy w ogóle sesja będzie opublikowana, kto bęszym planem. Składałem papiery na technologie dzie pozował, fotografował czy jaka jest ogólna żywności, pani przyjmująca dokumenty pochwa- koncepcja. Jak ktoś pisze do mnie ‘hej, pożyczysz liła moją koszulę, to był to w pewnym sensie mój mi szmatki’ bez słowa więcej na ten temat to raczej projekt. Zaproponowała, że może bym spróbował tych szmatek nie dostanie.

(NIE)MODNA MODA NA MODĘ tekst: JUSTYNA PAJĘCKA zdjęcia: RAFAEL POSCHMANN

Kiedyś udział w Fashionphilosophy Fashion Week Poland można było porównać do butów z nowej kolekcji popularnego projektanta. Dzisiaj to taki znoszony sweter z motywem, który dobrze było mieć parę sezonów temu. Nosisz go głównie z sentymentu i raczej nie w miejscach publicznych.

Teraz modnie jest spalić zaproszenie na tę im- móc podnieść się tej imprezie już odpuścili. Ale prezę, w drodze wyjątku pojawić się na paru jestem. Dziesiąty raz przekraczam próg tego afterach i w ramach protestu wypić morze wód- niby-modowego imperium i w sąsiedztwie gruki, dokumentując to na portalach społecznoś- py blogerów, którzy zdają się mieć mniej niż 15 ciowych. Nie, żebym się tak do końca dziwiła. lat i ujemny wynik testu na inteligencję obserJednego dnia nie opuściłam strefy tylko dlatego, wuję jak na moich oczach odbywa się właśnie że tłum gości oczekujących przy wejściu na salę najbardziej spektakularny Festiwal Paradoksów. pokazową uniemożliwił mi wyjście z budynku. Tym razem niczego się nie spodziewam, więc I rzeczywiście odnoszę wrażenie, że Łódź już wiem, że uniknę rozczarowania. Do imprezy chyba nie kreuje, że może lepiej w ogóle się tu podchodzę z innym nastawieniem. Obiecuję nie pojawiać zamiast się denerwować i mar- sobie, że nie będę hejtować, bo o tym co złe chynować kolejne akapity na krytykę wydarzenia. ba już wszystko powiedziało wiele osób przede Szczególnie, jeśli nawet ci, którzy mogliby po- mną. Staram się zatem szukać plusów. Tak więc,

szanowni państwo, dziś już wiemy, że impreza o tych samych modnie ubranych gwiazdach na odbudowała markę Łodzi jako polskiej stolicy premierze jakiegoś filmu czy rozdaniu nagród mody, a wielki sukces festiwalu kreuje polską będzie inaczej odebrany niż ten relacjonujący modę. Spokojnie, to tylko żart. Chociaż w su- stylizacje z modowej imprezy. I co z tego, że jest mie słowa pani prezydent Zdanowskiej, która parę czy nawet kilkadziesiąt osób, które próbuzresztą twierdzi, że Łódź jest modna przez cały ją zmieniać ten pogląd na modę i przekazywać rok. Odnoszę wrażenie, że dawno nie prze- ludziom wiedzę z historii ubioru albo podstaw mieszczała się tutaj tramwajem, ale to nieistot- materiałoznawstwa, próbują pokazywać, że ta na dygresja. A jeśli jesteśmy w temacie stolicy dziedzina ma podobne zaplecze jak każda inna mody to skoro Zygmunt III Waza nie bał się i to nie tylko kiepskie gadżety, które możesz przenieść stolicy Polski do Warszawy to może dostać za darmo jak masz fajny instagram. I co i w tym przypadku wyszłoby nam to na dobre? z tego, skoro później tysiące baranów włącza Tym bardziej, że tym razem nie jest to sprawa telewizor, żeby popatrzeć jak grupka osób bije wagi państwowej. Wróćmy jednak do samej im- się o kawałek szmaty z którego później powstaprezy i jej najnowszej odsłony. Szukam tych plu- nie coś co pozwoli im w przyszłości pojawić się sów i szukam, w głowie tworzę kwiecistą mowę w programie śniadaniowym. Oczywiście wśród obronną niczym charakterystyczny uczestnik tych walczących o rolę idola nastolatek zawsze ‘Project Runway’ pochodzący z Radomia, sto- znajdą się jakieś perełki, które długo będą mujący przed jury z koszmarną sukienką i jeszcze siały walczyć z etykietą ‘gwiazdy talent show’ gorszym gustem. Dobrze, może i jest sporo ra- i z tym, że większość osób odwiedzających ich cji w tym, że mówiąc o prestiżu imprezy brzmi- butik zamiast coś kupić wpadnie, żeby sobie zromy równie wiarygodnie jak Eva Minge uży- bić zdjęcie z artystą. Pięknie. I gdyby tak szukać wając słowa ‘natural’, ale nie winiłabym FFWP dalej to wcale nie organizacja czy poziom koza to, że idealnie odzwierciedla to co dzieje się lekcji niszczy takie imprezy jak FFWP, ale przew branży mody. Plotki, botoks, skandale, walka de wszystkim ta ogólna ‘moda na modę’. Każdy o lepsze ujęcie na ściance, święci obrońcy sym- jest dzisiaj znawcą tematu, bo to jest przecież taboli, łowcy fleszy, którzy zawsze podążają w tę kie proste i nie wymaga wysiłku i zawsze będzie stronę z której najmocniej wieje wiatr poklasku. na to popyt, bo w końcu każdy musi się ubierać. To prawda, że świat mody zawsze był odbierany I nieważne czy publikujesz na szeroką skalę czy jako targowisko próżności, wylęgarnia klonów czytają cię tylko koleżanki z gimnazjum i twoja bez większych ambicji, dla których ważniejsze babcia, ważne że masz fanów i możesz bezkarjest to co masz w szafie niż to co masz w gło- nie wrzucać setki selfie na facebooka bez obaw, wie. Te stereotypy podróżują z modą od lat, że ktoś zarzuci ci egocentryzm. Przecież ty masz ale ta moda była zawsze dodatkiem do czegoś. misję. Ale miało być o Fashion Weeku. Z perTeraz jest w centrum uwagi. Bo podobny tekst spektywy tych dziesięciu edycji, które miałam

okazję odwiedzić widzę, że to właśnie ta dostęp- kluzywność, którą kiedyś można było poczuć, ność, ten brak ekskluzywności, którą mają indy- nikt nie myślałby o tym, żeby wykreślić tę datę widualne pokazy odstrasza przedstawicieli me- z kalendarza.

Paradoksalnie to wydarzenie

diów czy topowych projektantów i sprawia, że wcale nie potrzebuje masy gości, żeby było naimpreza z każdą kolejną odsłona zaczyna zmie- prawdę prestiżowe. Nie potrzebuje celebrytów rzać w złym kierunku. Rozdawanie zaproszeń na z pierwszych stron brukowców. Masy rozdanych fejsbuku, na sali więcej dzieci niż dziennikarzy, zaproszeń. Ani nawet patronatu popularnej pokaz blogerek w ciuchach z sieciówek na cześć stacji telewizyjnej. Potrzebuje garstki osób na sponsora. Poważnie? Jasne, że dla organizato- poważnie zainteresowanych modą, zebranych rów te działania są ważne, bo nikt nie robi takiej w jednym miejscu, dla których najważniejszym imprezy charytatywnie. Ale im bardziej taka im- punktem imprezy będą te właśnie zepchnięte preza będzie stawała się powszechnie dostępna dzisiaj na dalszy plan kolekcje projektantów. i popularna tym bardziej będzie tracić prestiż. A Ci właśnie spakowali walizki i powiedzieli Dlaczego tak bardzo zachwycamy się nowojor- Łodzi głośne ‘do widzenia’. Może więc warto byskim czy londyńskim tygodniem mody? Bo nikt łoby wyjść im naprzeciw? nas tam nie zaprasza. A jak pozytywnie reagujemy na wszystko, kiedy już uda nam się tam dostać? Wtedy nie widzimy wad. Reguła niedostępności działa, moi drodzy. I ktoś mi powie, że to dobrze dla autorów kolekcji, jeśli więcej osób zobaczy ich ubrania. Nieprawda. Właśnie na tej obecnej opinii Fashion Weeka najbardziej tracą projektanci. Bo kogo z nich obchodzi, że Marysia z Liceum w Wałbrzychu dostała zaproszenie od mamy, była na pokazie i zrobiła sobie selfie z dziwnie wyglądającym blogerem, a na końcu zachwycona wrzuciła je na facebooka. Gdyby chociaż oznaczyła fanpage projektanta. Ale Marysia nie pamięta czyj to był pokaz. Ani ona ani dziesięć jej koleżanek z którymi przyjechała, a nawet kolejne piętnaście, które poznała na afterze. Te dziewczyny nie kupią ubrań z wybiegu. Pójdą do Zary. Może dzisiaj moja opinia jest odosobniona, ale Fashion Week to nie jest zła impreza. Gdyby jednak przywrócić tę eks-

FASHIONPHILOSOPHY FASHION WEEK POLAND E. 12 W OBIEKTYWIE RAFAELA POSCHMANNA

KLAUDIA MARKIEWICZ

BOLA

KOPI

ROMANA

BERENIKA CZARNOTA

EVA MINGE

AGNIESZKA ORLIŃSKA

JAROSﾅ、W EWERT

DAWID TOMASZEWSKI

ACEPHALA

GAVEL

MALGRAU

GDZIE PO POLSKĄ MODĘ? Jeśli cenicie sobie polskie marki, a nie wiecie gdzie w Polsce można dobrze się ubrać, to przygotowaliśmy coś specjalnie dla was. Oto kilka propozycji stacjonarnych sklepów, które warto odwiedzić.

PTASIA 6.

STYLEROOM

Polish Designers Concept Store to warszawski To pierwszy w Lublinie concept shop który multibrandowy butik, który kilka dni temu stawia na jakość i dobre wykończenie, dlatego świętował swoje pierwsze urodziny. Jest to ide- można dostać tu ubrania młodych polskich proalne miejsce dla kobiet szukających nowator- jektantów, w tym kilku reprezentantów miasta. skich pomysłów, stawiających na wygodę. Znaj- Wśród nich m.in. Iwona Kutnik, Paulina Potyra dziemy w nim ponad 20 marek, a pośród nich oraz Mint And Pepper. są m.in. Horror!Horror!, MAGDA HASIAK, http://styleroom.pl/ czy Polanka. http://www.ptasia6.com

140

Pop Up Story POLISH DESIGNERS CONCEPT MOBO STORE

to wrocławski butik z odzieżą i akcesoriami

To kolejne miejsce na modowej mapie warsza- od prawie trzydziestu młodych projektantów. wy usytuowane w Placu Unii City Shopping. Wśród nich m.in. Muses, Cub i Fanfaronada. W skład projektu wchodzi 52 projektantów, któ- http://www.mo-bo.pl rych sylwetki tydzień po tygodni prezentowane są w witrynie sklepu.

BLIND Concept Store

Polish Fashion Show

to usytuowany w centrum Warszawy butik to miejsce na mapie Gdańska, które stawia na z odzieżą i dodatkami od cenionych polskich promocje młodych projektantów. Można kupić projektantów. Znajdziecie tam m.in. THE OD- tu projekty znanych, jak i początkujących twórDER SIDE.

ców polskiej sceny modowej: m.in. Ewy Bed-

https://www.facebook.com/blindconceptstore/ narskiej, Keyce, Słyszę jak pachniesz. timeline

https://www.facebook.com/PolishFS?_rdr

Forum Mody Kraków

Idea Fix

to miejsce na mapie Krakowa skupiające ponad to pierwszy krakowski koncept sklep skupiający 30 młodych projektantów zarówno ubrań, jak 100 polskich projektantów. Znaleźć tu można i biżuterii.

nie tyko ubrania, ale i dodatki czy buty.

https://www.facebook.com/forumody

www.ideafix.pl/

Nowy Świat Concept Store

OffSzem Offszem

To butik w centrum Warszawy, który przyciąga to projekt, którego celem jest zaprezentowado siebie ludzi świadomie dokonujących zaku- nie młodego pokolenia projektantów z ukazapów i stawiających przede wszystkim na jakość. niem świeżości, jaką wnoszą na rynek. Miejsce Wśród marek znajdziemy: BaBroszka, Rita to umożliwia pokazanie szerszemu odbiorcy Krzysiek, Moele.

prac wielu młodych i utalentowanych twórców.

http://nowyswiat48.pl

Wśród nich znaleźć można: Maxos, Dear John, czy Wanted. http://offszemoffszem.pl/

142