Magazyn Deal XXX

nr 30 wiosna/lato 2021 ISSN: 1897 - 1075

DOSTĘPNOŚĆ? CHĘTNIE! 18 O MAŁYCH WIELKICH ZMIANACH NLP, CZYLI JAK POROZMAWIAĆ 30 Z ROBOTEM INWESTOWANIE 41 AKTYWNE VS. PASYWNE

CZAS PRACY ZDALNEJ 46 1

Wydział Ekonomiczno - Socjologiczny Uniwersytetu Łódzkiego

Wyróżnij się.

Napisz do Deala.

Magazyn Deal

www.magazyndeal.pl

REDAKTOR NACZELNY Scott Brodniewicz scott.brodniewicz@skninwestor.com REDAKTOR Klaudia Wiśniewska klaudia.wisniewska@skninwestor.com KOORDYNATOR PROJEKTU Viktoria Wieczorek viktoria.wieczorek@skninwestor.com PROJEKT MAGAZYNU:

REDAKTOR Zuzanna Pacek zuzanna.pacek@skninwestor.com REDAKTOR Justyna Mizera justyna.mizera@skninwestor.com KOREKTA POLONISTYCZNA: Danuta Bąk KOREKTA ANGLISTYCZNA: Miriam Lam

Marta Sawicka

ZDJĘCIA REDAKCJI:

SKŁAD MAGAZYNU:

Michał Groszek

Scott Brodniewicz WYKRESY I INFOGRAFIKI: Scott Brodniewicz Klaudia Wiśniewska

MIEJSCE SESJI: Dworzec Łódź Fabryczna ZDJĘCIA W ARTYKUŁACH: designed by Adobe Stock

Drogi czytelniku, mam olbrzymią przyjemność zaprezentować Ci wspólne dzieło całej redakcji - jubileuszowy, 30. numer Magazynu Deal. Mam nadzieję, że zawarte w nim artykuły nie tylko dostarczą Ci wiele rozrywki, ale również rozbudzą w Tobie nowe pasje i zainteresowania.

Na wstępie chciałbym podziękować całej redakcji: Viktorii Wieczorek, Justynie Mizerze, Zuzannie Pacek i Klaudii Wiśniewskiej. Zespole, bez Was Magazyn nigdy nie ujrzałby światła dziennego - praca z Wami była czystą przyjemnością.

Składam też wyrazy uznania dla Danuty Bąk oraz Miriam Lam, za przeprowadzenie profesjonalnej korekty językowej oraz dla Michała Groszka za wykonanie zdjęć redakcji. Podziękowania należą się również wszystkim członkom SKN Inwestor, a w szczególności Paulinie Rudzkiej, za cenne uwagi i porady oraz czuwanie nad realizacją projektu.

Niezmiernie chciałbym pogratulować autorom artykułów. To Wy sprawiliście, że Deal jest wyjątkowy - każdy z Was dołożył swoją cegiełkę do tego, jak finalnie wygląda 30. wydanie Magazynu.

Miłej lektury!

Redaktor Naczelny Scott Brodniewicz

MAGAZYN DEAL NR 1 (30) WIOSNA-LATO 2021 wydawca: Studenckie Koło Naukowe „Inwestor”, Uniwersytet Łódzki www.magazyndeal.pl Wydział Ekonomiczno - Socjologiczny, P.O.W. 3/5, 90-255 Łódź www.facebook.com/MagazynDeal ISSN: 1897 - 1075 https://www.linkedin.com/company/magazyn-deal/ Nakład: 500 sztuk kontakt@magazyndeal.pl Wydawcy Magazynu nie ponoszą odpowiedzialności za błędy czy konsekwencje wynikające z zastosowania informacji zawartych w czasopiśmie. Wszystkie materiały chronione są prawem autorskim. Przedruk lub rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie i jakimkolwiek języku bez pisemnej zgody wydawcy jest zabronione.

Publikowane w magazynie Deal artykuły nie stanową usługi doradztwa inwestycyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t. j.

Dz.U. z 2018 r., poz. 2286 ze zm.)

Partnerzy:

Patronat honorowy:

SPIS TREŚCI

W CZTERY OCZY TEMAT WYCZERPANY KuSZĄCY RYNEK NIERUCHOMOŚCI PREMIUM

7 10

FELIETON PANDEMICZNA SZANSA NA SUKCES

14

DOSTĘPNOŚĆ? CHĘTNIE! O WIELKICH MAŁYCH ZMIANACH

18

WPŁYW SERWISÓW STREAMINGOWYCH NA PRZESTĘPSTWO PIRACTWA MEDIALNEGO

22

WARTO WIEDZIEĆ POPULARNOŚĆ RPA STALE ROŚNIE. JAK STAĆ SIĘ CZĘŚCIĄ TWORZENIA NOWEJ RZECZYWISTOŚCI?

27

NLP, CZYLI JAK POROZMAWIAĆ Z ROBOTEM

30

POLSKA PIWNYM POTENTATEM

33

TWOJE INWESTYCJE GAMESTOP - JAK INDYWIDUALNI INWESTORZY DALI NAUCZKĘ WALL STREET

37

INWESTOWANIE AKTYWNE VS PASYWNE

41

TWOJA KARIERA CZAS PRACY ZDALNEJ

46

UX WRITTING. A NEW WAY OF CREATING CONTENT

50

MAKROEKONOMIA HOUSE OF SAND

53

GWAŁTOWNY WZROST SPRZEDAŻY NA RYNKU E-COMMERCE

56

CZY LONDYN PRZESTANIE BYĆ CENTRUM FINANSOWYM EUROPY PO BREXICIE?

59

TESTY NUMERYCZNE

63

Don’t just support a business Empower it Apply now for the Global Business Services Academy

6

TEMAT WYCZERPANY Adam Pustelnik - First Deputy Mayor of the City of Lodz. In the course of his duties, he shall supervise the Department of Planning and Economic Development and the Department of Wealth Management. In the City Office in 2015-2019 he was the Director of the Investor Service Bureau. Mayor was responsible for implementing the city’s development strategy, attracting investors, promoting the city’s economy and international cooperation. That is why he was pleased to tell us about Lodz’ s cooperation with sister cities.

Viktoria Wieczorek: What sister cities does

even mention all those initiatives that happened

Lodz have and how do these partnerships affect

over the years based on youth exchange, student

the development of the city?

exchanges, and joint programmes with universities and institutions from those places. So the impact

Adam Pustelnik: We have a lot of them - I think

is very solid.

only Krakow has more. We have approximately 20, Krakow, I think 27. Those are the cities from

V.W.: What does the process of searching for

all over the world from Georgia, Portugal, France,

sister cities look like? What are the main aspects

Russia, Ukraine, all over to Mexico, China and

when choosing the partner city?

many other places on Earth. This is a very broad spectrum and very diversified. It affects us in

A.P.: This is not one single aspect. One of those

various fields. It has an impact on us because we

aspects are similarities between the cities, in

have got a very good platform to share experien-

a meaning of political, historical, economics

ces and to learn. Also to provide some feedback

dimension. Also an important factor is the pre-

to other partners to business development. It has

sence in those certain places of Polish diaspora

an economic influence because those sister city

people that could be drivers of such relations, so

ties had many economic implications both for

the Polonia in those places. On the other hand, the

businesses to attract investors and to stimulate

representatives of such directions here in Lodz.

exports. There were a lot of cultural advantages in

The process is pretty formal because it needs to be

cultural initiatives in the past. I think that the seg-

a legal act by the City Council, also approved by the

ment which benefits the most from those relations

proper ministry. However, the trial that leads us

is the academic and educational segment. I can’t

to this procedure is based on similarities, commu7

„

while doing those elements. On the other hand,

nities and initiatives that we can build on top of.

to some of our partners from some other parts of

V.W.: Opinions about city partnerships are divi-

the world. They can learn from us, so this is in the smart cities element. I think it’s a mostly educatio-

ded. There are people who believe that the benefits

nal to look at the solutions share knowledge and

of such cooperation are not commensurate with

I don’t like this word, but I cannot find a better one

the costs incurred. Can you respond to this?

benchmark.

A.P.: I was waiting for this question because many people address that. What is the point of it? In my opinion, the Sister Cities Programme has a very deep sense. It has difficulties over the years and it changed its formula. At the beginning, it was mostly political and very soft. Look how many jobs in Lodz we have an international trade or in com-

The

pandemic

affects

in general the economy drastically (...) However, it also opens some possi-

panies that they are active in those international economic ties. When you can shift 1 billion EUR,

bilities that haven’t been

from Lodz to Tokyo within one push of a button.

The role of international connections both in eco-

opened before.

nomic development. In the situation that you can see on the other side of the window. It’s very clear.

Many of the investors that employ hundreds and

V.W.: How does cooperation look in the age of

thousands of people in Lodz are here because of

pandemic? Did it have a negative impact on the

a system of relations. We can mention many

development of the city?

of them, like UPS from Atlanta. Now UPS has a huge facility right next to the city’s borders in

A.P.: The pandemic affected the city severely. We

a big shared service centre in the centre of Lodz.

lost a lot of income and we have some additional

It originated directly from our International

costs. The public transportation system showed

Development and Relations. We can mention

extraordinary losses at the airport going to be

many companies that came to us through those

affected a lot, even despite the fact that it was in

systems. In a situation where the world is very

a pretty challenging position in the past. Many

closely interconnected, that proximity between

restaurants and places were closed 12 months ago

Lodz and other cities is smaller. We are closer

in a time when they were just booming. However,

than one may think. One of the unique selling

the service sector is affected super hard. We redu-

points of Lodz is the proximity infrastructure

ced their rent in the city owned real estate to one

location in the centre of Poland. One of the sto-

PLN per month for our tenants who cannot func-

reys behind it directs cargo connection from Lodz

tion. On the other hand, commercial or residential

to China, from Lodz to Chengdu and further on

developments are growing with a huge dynamism

to the province of Shaman. It was a strictly deve-

which because of their location it is almost perfect

loped project by us over the course of city to city

for production and distribution centres. Those are

partnership. I believe that this connection might

elements that over the pandemic either haven’t

be one of the huge opportunities for the future.

suffered or have been growing and performing very well. From this perspective which in the end eco-

V.W.: How does international cooperation affect

nomically maybe will not be as affected as it could

solutions in the smart city area?

be without having so much export and production here. Also another interesting element from Lodz

A.P.: I think we still have a lot to do in this field.

perspective is the fact that remote work has its pros

Smart city was one of the major topics in a city to

and cons but Lodz was one of the cities with one of

city discussions in recent years. We had a pretty

the biggest populations of people that commute

good forum last year with our partners from

day to day. More and more people in Lodz can stay

Denmark in Copenhagen about smart cities. It

here and work wherever they want. They can bene-

was one of the dominant topics. I think that in this

fit from nice flats, lower prices, the availability of

field, from part of our partners that are a little bit

spots in kindergartens and nurseries. Sometimes,

ahead of us in terms of development and solutions,

people can live in Lodz and benefit from affordabi-

we could learn a lot. We can look at them, look at

lity of life and even work in Los Angeles. The pan-

what mistakes they made and try to avoid them

demic affects in general the economy drastically. It 8

defects both the city and its citizens in a very harsh

years ago. Poland has done a magnificent job and

way. However, it also opens some possibilities and

made a milestone when it comes to its role in the

options that haven’t been opened before.

supply chain in the economy. Right now, when you look at your opponent, even how it goes thro-

V.W.: What are the benefits of international

ugh the pandemic, when you compare our GDP

cooperation for Lodz students?

loss in our problems to some of the countries of the European Union. We really were not affected

A.P.: In the times of pandemic, when you can

almost at all. We are performing economically very

travel in a very limited way, I think the students

well. It affected the way we are perceived in the

cannot take full advantage of this. I’ve been in an

world in our position on the European Union map.

Erasmus programme. I think it was a great expe-

Perhaps, we are not in the role of the United States

rience. Nowadays, people are closed in their homes

of some of the global superpowers, but the attrac-

and the universities do not work. I know you can-

tiveness of Poland to do business to live and study

not have as many nice experiences as you could

here has grown just extraordinary over the years.

have in the past. Can you imagine studying without exchanges or Erasmus? With all the programmes

V.W.: My last question for you: what internatio-

all those students join various universities world-

nal projects are on foot?

wide. It’s a powerful tool and very attractive for young people. It’s a huge benefit for the later job

A.P.: A lot of them. There is „Big Booster” from

market. I am pretty convinced a lot of those initia-

Lyon, from the start-up project. There is very deep

tives have been established via the city and via this

cooperation with Israel in biotech and venture

very complex and broad network of connections.

funding flowing both ways. Constantly functioning

I think that the academic world can benefit the

projects in discussions about our terminal connec-

most from this international cooperation, because

ting Lodz to China. Right now we opened direct fli-

it’s both a tool to attract people from all over the

ght between Lodz and Ukraine and we want to do

world to Lodz universities. They afford good edu-

a lot around that. There are a lot of things going

cation and Poland, which is generally a place that’s

on. People are coming from Belarus, some com-

easily accessible. You can be here and you can

panies are relocating. As a part of the sister city

easily go to Berlin, Prague, and many other places.

framework, I think „Big Booster” is the biggest

This is the benefit of being the centre of Europe

one. The cooperation with Israel in start-up and

and Lodz is the centre of the centre. However, the

venture funding segment is also very, very visible.

educational and academic system, both from the

The connection with China and things are happe-

perspective of attracting new students and creating

ning around logistics is also quite big. Experience

international programmes. I think it benefits the

exchange because we are right before the crucial

most from the sister cities international networks.

decisions regarding the term of installation to deal with our communal garbage. We are in very

V.W.: From time to time we have thematic events

deep discussions with Lyon and Stuttgart about

in Lodz that relate to other cultures, cities or coun-

their experiences. Connections with Ukraine is

tries. Are we, as Lodz or Poland, considered in

very important project for us for many reasons.

such categories for foreigners? Is it a chance that

We also have a pretty strong relationship with Tel

someday we’ll hear about the celebration of the

Aviv. When you look at real estate in the many

days of Poland in one of our partner cities?

other segments, the investments with Israel are super powerful, so it has a very broad meaning.

A.P.: They were but not at the scale that I would like it. I mean definitely our soft power is not as big as the American. There won’t be celebrations

Rozmowę przeprowadziła

of 11th November as broadly celebrated, his fourth

Viktoria Wieczorek

from July. We’re not there yet. However, there

Redaktor Magazynu Deal

were a lot of initiatives with Polonia and our partners worldwide. We had a lot of monuments like that - we opened a lot of exhibitions promoting Polish culture. Not only Lodz, which is a part of Poland. It is really hard to promote one city when you don’t have the context of a country. We’re in a completely different position than we were 20 9

KUSZĄCY RYNEK

NIERUCHOMOŚCI PREMIUM Sytuacja pandemii skierowała wielu inwestorów na rynek nieruchomości premium, które w sytuacjach inwestycyjnych są jednym z bardziej pożądanych przestrzeni do lokowania pieniędzy - mówi w wywiadzie Tomasz Góra, reprezentujący łódzką spółkę Revisit Home, która realizuje innowacyjne projekty deweloperskie w ramach projektu 100 Kamienic. Inwestycje powstają w samym centrum Łodzi: blisko rynku Kobro,

Bramy

Miasta,

dworca

Łódź

Fabryczna czy łódzkiej opery. Co wyróżnia rynek premium oraz co skłania do inwestowania w tych czasach w ten rynek nieruchomości - przeczytacie w tym wywiadzie.

Zuzanna Pacek: Co najbardziej charakteryzuje

wyjątkowości. Podaż nieruchomości premium jest

rynek premium?

ograniczona, co w sytuacji niesłabnącego popytu sprawia, że ich ceny wciąż rosną. Jest to związane

Wojciech Orzechowski: Aby nieruchomość

z mniejszym dostępem do gruntów, zwłaszcza

można było określić mianem „premium”, musi

w miastach, gdzie jest coraz mniej miejsca na takie

spełnić kilka wymogów. Premium oznacza, że coś

inwestycje. Wszystkie te elementy sprawiają, że

jest skoncentrowane przede wszystkim na wyso-

odbiorca końcowy czuje się w pewien sposób eli-

kiej jakości i że jest pełne, kompletne. Ten seg-

tarnie. Zachęcam do zapoznania się z naszym

ment nieruchomości jest stosunkowo wąski na

obiektem na stronie Revisit Home przy koncepcie

polskim rynku. Gdybym miał go scharakteryzować

„Słonecznych Tarasów”, gdzie pokazujemy inspi-

w dwóch słowach, powiedziałbym: prestiż, unikal-

rowanie się dawną, fabryczną Łodzią. Z jednej

ność, standard wykończenia, wartość historyczna.

strony nawiazujemy do założeń zabudowy wiel-

Kwestie oczywiste to doskonała lokalizacja – ścisłe

komiejskiej, gdzie mamy dwie strefy: zewnetrzną

centrum miasta, jego prestiżowa część, ale też

– uliczna, wewnetrzną – dziedziniec i ciszę, która

tereny turystyczne, niepowtarzalność inwestycji.

daje współżycie mieszkanców. Bardzo cieszę sie, że

Klientami nieruchomości premium są osoby bar-

możemy realizować tego typu projekty, bo to jest

dzo wymagające, oczekujące najwyższych stan-

jakaś kwintesencja takiego życia społecznego, gdzie

dardów pod każdym względem - każdy detal ma

starając się pogodzić wszelkiego rodzaju potrzeby

tu zatem ogromne znaczenie. W tym przypadku

i oczekiwania zarówno mieszkańców, jak i tego, co

chodzi jednak też o coś więcej... o pewne poczucie

niesie ze sobą niestety w ograniczeniach miejsce czy 10

śródmieście – jednak udaje się realizować i budo-

i „Wiszacę Ogrody” na uwagę zasługują przede

wać coś wyjątkowego i prestiżowego.

wszystkim

nowatorskie

rozwiązania.

Jakie?

Na dachach zostaną utworzone ogrody, dające Z.P.: Czym rynek nieruchomości luksusowych

namiastkę natury tam, gdzie nie ma jej w trady-

różni się od „zwykłego” rynku nieruchomości?

cyjnej formie. Ponadto zainstalowane bedą windy, z których od razu bedzie można wejść do mieszka-

„

Tomasz Góra: Pierwszą i najprostszą różnicą,

nia. Niecodziennym rozwiązaniem bedą windy dla

jaka przychodzi na myśl, jest cena - nierucho-

samochodów oraz dbałość o akustykę poprzez

mości luksusowe są po prostu dużo droższe. Jest

wyciszenie mieszkań i klatek schodowych, dzięki

ich także mniej, co sprawia że może sobie na nie

specjalnym

pozwolić wąska grupa odbiorców. Całkowitą pod-

odgłosy z zewnątrz. Na uwagę zasługuje również

stawą jest także dobry adres – dobry oznacza

zastosowanie wysokiej elegancji i jakości mate-

w tym przypadku prestiżową okolicę lub z niepo-

riałów stosowanych we wnętrzach, w których

wtarzalnym widokiem z okna. Takich nierucho-

dominować bedzie: kamień, stal nierdzewna, szkło

mości nie kupuje się także z powodu promocji czy

i drewno egzotyczne. Ważnym udogodnieniem

przedsprzedaży. To doskonały sposób, aby uloko-

w przypadku „Wiszacych Ogrodów” będzie efek-

wać bezpiecznie posiadany kapitał i mieć pewność,

towny hol wejściowy i monitoring. Wśród stan-

że zainwestowane środki za kilka lat będzie można

dardów opcji wykończenia będzie automatyka

spokojnie odzyskać, a nawet pomnożyć. Wartość

domowa, umożliwiającą sterowanie funkcjami

nieruchomości w tym czasie wzrośnie o taki pro-

lokali, tj. ogrzewaniem i oświetleniem.

technologiom

minimalizującym

cent, który pozwoli zachować realną siłę nabywZ.P.: Co sprawia, że rynek nieruchomości luk-

czą pieniądze lub/i uzyskać dobrą stopę zwrotu.

susowych stale przyciąga do siebie nowych inwestorów?

Wartość rynku premium w Warszawie sięgnęła aż

T.G.: Łatwo zauważyć, że po ostatnim roku

779 mln PLN.

lockdownu i wielu restrykcji osiąga spektakularne

wartość rynku premium mimo powszechnego kwoty za mkw. Popyt na mieszkania luksusowe pozostał na stabilnym poziomie, dorównują-

Z.P.: Jakimi cechami musi się wyróżniać nieru-

cym 2019 r., który był spektakularny jeśli chodzi

chomość, aby można było określić ją mianem nie-

o sprzedaż - wartość rynku premium w Warszawie

ruchomości premium?

sięgnęła aż 779 mln PLN (wg. analizy High Level Sales & Marketing). Co ciekawe, wybuch pandemii

W.O.: Nieruchomości premium są luksusowe

paradoksalnie pozytywnie wpłynął na ten segment

- to powinno być widać na pierwszy rzut oka.

rynku. Inwestorzy zwrócili się w kierunku loko-

Konieczny jest wysoki standard, zarówno samych

wania środków pieniężnych w rynek nierucho-

mieszkań jak i powierzchni wspólnych. Warto

mości, wybierając go jako stabilniejszą formę niż

wziąć pod uwagę takie elementy jak: wysoka

instrumenty finansowe proponowane przez banki.

dbałość o akustykę, uzyskiwaną poprzez montaż

Ponadto Polacy zarabiają coraz więcej, a zatem

okien o podwyższonym standardzie „ponadnor-

więcej wydają i chcą dołączyć do wyjątkowego, eli-

matywnym”; elementy wzbogacające przestrzeń

tarnego grona posiadającego najnowocześniejsze

wspólną: np. bardzo bogato wykończone lobby;

i najdroższe nieruchomości w kraju i na świecie.

klatki schodowe i korytarze obłożone kamieniem;

A biorąc pod uwagę niestabilną sytuację w Polsce

windy wjeżdżające do apartamentów; garaż,

i za granicą, osoby z nadwyżkami finansowymi

przeważnie z dwoma/trzema miejscami na każdy

lgną do bezpiecznej przystani finansowej, jaką

apartament; elewacja z kamienia; prestiżowa loka-

są nieruchomość premium. Główny powód to

lizacja; uporządkowany teren wokół obiektu; cie-

wysoka stabilność ich cen, ma to istotne zna-

kawy, nietuzinkowy pomysł architektoniczny na

czenie zwłaszcza w okresach dekoniunktury.

bryłę budynku; starannie zaprojektowane ogrody

W przypadku dzielnic o charakterze premium,

na dachach; apartamenty z większą wysokością

ich wahania są znacznie mniejsze niż w przy-

pomieszczeń oraz z dużymi tarasami.

padku pozostałych obszarów. Luksusowe nieru-

Wszystkie nasze inwestycje deweloperskie

chomości stanowią szczególny rodzaj inwestycji,

są oryginalnie zaprojektowane i przemyślane.

którą można monetyzować na wiele sposobów.

W przypadku apartamentów: „Słoneczne Tarasy”

Przede wszystkim wynajem na krótki lub długi 11

termin, albo sprzedaż z zyskiem po pewnym czasie.

rodzaju usługi w bliskiej okolicy, a nawet w tym samym budynku, m.in. kosmetyczkę, fryzjera,

Z.P.: Z czego tak właściwie wynika wysoka wartość

piekarnie - wszystko na wyciągnięcie ręki. To

rynkowa i inwestycyjna nieruchomości premium?

najbardziej topowe inwestycje na rynku. W segmencie premium znajdują się luksusowe aparta-

W.O.: Tu znów wrócimy do dobrej lokaliza-

menty, mieszkania loftowe, rezydencje, pałace,

cji takich obiektów oraz użycia wysokiej jakości

jak również reprezentacyjne kamienice w dobrych

materiałów przy budowie. Istotnym aspektem

lokalizacjach. To jednak także wakacyjne kurorty -

jest również dbałość architektów o wyjątkowość

w górach, nad morzem, na Mazurach, ale też np.

i niepowtarzalność miejsca oraz dopracowanie

na Podlasiu (takie nieruchomości są często prze-

najdrobniejszych detali. To jest przekazanie pew-

znaczone na tzw. second home). Proszę zwrócić

nej wizji czegoś „niematerialnego”, nieuchwyt-

uwagę, że nasze inwestycje w ramach projektu

nego, uczucia luksusu. Z reguły przy tego typu pro-

100Kamienic.pl, takie jak „Słoneczne Tarasy”,

jektach deweloper sprzedaje jedno z pierwszych

„Wiszące Ogrody”, Lofty na Wólczańskiej czy

mieszkań popularnemu celebrycie, aby opowieść

Kamienica przy łódzkiej Operze, są zlokalizowane

o tym, iż jest to wyjątkowe miejsce dla wyjątko-

w ścisłym centrum Łodzi.

wych ludzi miała swoją „twarz”. Ponadto, segment mieszkań premium gwarantuje długoterminowe

Na przestrzeni ostatnich

zabezpieczenie kapitału i rekordowo wysokie zyski. Inwestycja w nieruchomość premium znacznie lepiej chroni zatem wartość naszego majątku.

15-20 lat nieruchomości

Z.P.: Kto kupuje w Polsce luksusowe aparta-

o

menty? Jakie są motywacje zakupowe tych osób?

podwyższonym

stan-

dardzie (..) wzrosły na

T.G.: Wielu wydaje się, że luksusowe nieruchomo-

wartości.

ści posiadają wyłącznie osoby znane z pierwszych stron magazynów. Od dawna jednak tak nie jest.

Wśród takich klientów są osoby z różnych śro-

Z.P.: Mówi się, że inwestowanie w luksusowe nie-

dowisk: właściciele małych i średnich przedsię-

ruchomości jest alternatywą dla lokat i aktywów

biorstw, osoby piastujące ważne stanowiska czy

kapitałowych. Czy rzeczywiście tak jest, jeśli tak to,

przedstawiciele wolnych zawodów. Potencjalni

dlaczego?

klienci luksusowych apartamentów szukają w życiu wygody, komfortu oraz możliwości korzystania

T.G.: Nieruchomości premium poprzez swoje

z najnowszych technologii. Są to ludzie, dla któ

wszystkie wyżej wymienione i opisane cechy „dają

-rych piękne wnętrza, duża przestrzeń i funkcjo-

gwarancję”, iż ich zakup pozwoli odzyskać wnie-

nalność mieszkania to naprawdę istotne aspekty.

siony kapitał w zaktualizowanej sile nabywczej.

To osoby, które nie mają czasu, więc cenią sobie

Na przestrzeni ostatnich 15-20 lat nieruchomości

ponadprzeciętny standard, a w szczególności

o podwyższonym standardzie - dziś nazywane pre-

usługi dodatkowe, na przykład recepcję, w której

mium - wzrosły na wartości. Z przeprowadzonych

kurier może zostawić przesyłkę czy salę fitness,

badań wynika, iż zainwestowane tam pieniądze

która nie będzie zatłoczona. Przeważnie posia-

zachowały realną wartość nabywczą, a w wielu

dają oni nadwyżkę finansową, która pozwala im

przypadkach dały bardzo godziwy zysk ze sprze-

na zakup takiego apartamentu i są zmotywowani

daży tego typu obiektów po okresie 5, 7 czy 10 lat.

do zamienienia pieniądza papierowego na war-

Klienci są zainteresowani inwestowaniem w bez-

tość materialną/fizyczną. Taki „typowy” nabywca

pieczne aktywa, które mają dobre perspektywy na

zazwyczaj podejmuje racjonalne inwestycyjne

wzrost wartości. Inne formy lokowania kapitału,

decyzje dotyczące obrotu nieruchomościami.

np. obligacje, lokaty i waluty, wypadają na tym tle o wiele mniej atrakcyjnie. Nieruchomości były, są

Z.P.: Gdzie najczęściej lokalizowane są nierucho-

i będą uznawane za bezpieczną przystań.

mości z segmentu premium?

Z.P.: Czy powiedzenie, że inwestowanie w nieruW.O.: Najbardziej atrakcyjne lokalizacje znajdują

chomości premium w Polsce jest bezpieczniejsze

się w centrach dużych miast. Uwagę przykuwają

i może przynosić większe zyski jest prawdziwe?

prestiżowe dzielnice, które oferują wszelkiego

Dlaczego?

12

„

W.O.: Polska jest jeszcze młodym rynkiem, jeżeli chodzi o nieruchomości premium, ale Polacy szukają luksusu i coraz częściej dostrzegają jego potencjał. W naszym kraju stopa zwrotu z wynajmu tego typu obiektów daje możliwość odzyskania wniesionego wkładu po około 20 latach. Dla porównania na dojrzałym rynku w Austrii, w Wiedniu stopa zwrotu z wynajmu pozwoli odzyskać wkład po 100 latach. Rynek nieruchomości luksusowych w Polsce jest mniej rozwinięty w porównaniu do krajów Europy Zachodniej. To jednak atut oraz szansa dla inwestorów biorąc pod uwagę fakt, że to gałąź, która będzie się sukcesywnie rozwijać.

Z.P.: Jak pandemia COVID-19 wpłynęła na rozwój rynku nieruchomości premium?

T.G.: Dzięki obecnej sytuacji rynek premium rozwija się jeszcze szybciej. Jest to spowodowane faktem, że dużo ludzi poprzez brak możliwości podróżowania i pracę zdalną podjęła decyzję o zwiększeniu standardu oraz metrażu posiadanego mieszkania. Ceny w segmencie premium wykazały się także wysoką odpornością na kryzys.

To co elitarne i luksusowe jest dobrze chronione, bo najbardziej wartościowe dla nas aktywa trzymamy długo i sprzedajemy późno. W 2020 r., mimo powszechnego lockdownu i wielu restrykcji, popyt na mieszkania luksusowe pozostał na stabilnym poziomie. Pandemia paradoksalnie pozytywnie wpłynęła na ten segment rynku.

Rozmowę przeprowadziła Zuzanna Pacek Redaktor Magazynu Deal

13

PANDEMICZNA

SZANSA NA SUKCES Już ponad rok staramy się funkcjonować w tak zwanej „nowej rzeczywistości”, jaką wykreował COVID-19. Godziny dla seniorów, limity osób w komunikacji publicznej, zamknięte restauracje czy baseny. Jednym słowem - zmiany. Zmiany, do których każdy z nas musiał się przystosować.

Pandemia, poza niezrozumiałymi dla niektó-

robek niż łącznie 10 lat działalności. Znalazło to też

rych restrykcjami, kojarzyć się jednak będzie wie-

odzwierciedlenie w notowaniach spółki na giełdzie.

lu osobom przede wszystkim z utratą pracy. Nie-

Wartość Mercatora w lipcu zeszłego roku poszybo-

zależne, niepowiązane ze sobą źródła informacji

wała znacząco w górę. W szczytowym momencie,

donoszą, że w przeciągu roku pracę straciło ponad

szesnastego października, za jedną akcję trzeba

270 tys. Polaków. Siedmioprocentowe bezrobocie

było zapłacić aż 664 PLN! Z końcem 2019 można

to najgorszy wynik od wielu lat. Ubóstwo zagląda

było ją nabyć za jedyne 9,80 PLN.

‚‚

do domostw nie tylko naszych rodaków, ale przez

Rękawiczki ochronne nie są jedynym pro-

koronawirusa doświadcza go niemal cały świat.

duktem, który mógł przynieść zysk podczas pan-

Należy pamiętać także o przedsiębiorcach czy re-

demii. Mówiąc COVID-19 - myślimy maseczki. Ak-

stauratorach, którzy mimo utrzymania miejsc pra-

tualnie mamy mnóstwo możliwości i nie musimy

cy, znacząco obniżyli swoje zarobki.

ograniczać się do „zwykłych” maseczek, znanych

Maseczki stały się no-

z filmów, których akcja toczy się w szpitalu. Nie-

śnikiem reklam.

szym punktem zakupów, ale równie szybko odeszły

bieskie maski bardzo szybko stały się najważniejw odstawkę, ustępując miejsca nowinkom. Mimo wciąż obowiązującemu przymusowi, coraz rzadziej

Jest jednak nieliczna grupa szczęśliwców,

można dostrzec na ulicy kogoś w maseczce chirur-

którzy dzięki zaistniałej sytuacji zarobili wię-

gicznej. Nowe wzory, materiały i kolory pojawiały

cej, niż mogli sobie wyobrazić. Flagowym przy-

i dalej pojawiają się na rynku jak grzyby po desz-

kładem może być polska firma produkująca

czu, co bardzo sprawnie wykorzystywać zaczęły

między innymi rękawiczki ochronne Mercator.

firmy niezwiązane wcześniej z tego typu prze-

Przedstawiciele poinformowali, że od kwiet-

mysłem. Nie ma się co dziwić, w końcu maseczki

nia do czerwca 2020 roku wygenerowali aż 200

w ekspresowym tempie dały się poznać jako nowa,

mln zysku. Ta niebotyczna suma robi jeszcze

obowiązkowa część garderoby. Przecież większość

większe wrażenie, jeśli porównamy ją z wcze-

z nas, mimo zasłaniania twarzy, chce podkreślić

śniejszymi wynikami spółki. Trzy wiosenne mie-

swój indywidualizm i dobrać coś, co będzie nam się

siące z koronawirusem przyniosły im większy za-

podobać.

14

Mercator na giełdzie:

Źródło: www.gpw.pl Maseczki w pewnym momencie stały się

okresie lockdownu aż 67% Polaków skorzystało

też nośnikiem reklam. W początkowych fazach

z usług firmy kurierskiej, czyli aż o 30% więcej niż

pandemii zaczęło brakować tych osłon nosa i ust

przed koronawirusem. Szczególnym zainteresowa-

w sklepach, a popyt był na nie ogromny. Obraz ma-

niem zaczęły cieszyć się paczkomaty, które zdają

seczek jako czegoś bardzo wartościowego i mało

się być systemem idealnym dla sytuacji pande-

dostępnego utrwalił się w umysłach ludzi na stałe.

micznej. Brak kontaktu z kurierem i komfort od-

Zaczęły więc powstawać nowe firmy produkujące

bioru paczki w dowolnej dla siebie godzinie (także

maseczki wielokrotnego użycia, a zdolni marke-

tej najmniej popularnej), sprawił, że ponad 81%

tingowcy i eksperci od PR zauważyli, że za pomocą

Polaków uznało ten sposób dostawy zakupionych

stosunkowo niedużego nakładu finansowego mogą

produktów za najbezpieczniejszy, a w świecie,

zamówić niezliczone ilości spersonalizowanych

w którym każdy przykłada ogromną wagę do

maseczek ozdobionych logo ich firmy. Produkty

kwestii zdrowia, to najlepszy wyznacznik. Nie-

te były dodawane później do zakupów w sklepach

gdyś DHL czy DPD, dziś, także dzięki korona-

firmowych jako ciekawy gratis, bądź nawet rozda-

wirusowi, InPost uznawany jest za najwięk-

wane za darmo, niczym ulotki. Ludzie utożsamia-

szą i najbardziej niezawodną firmę kurierską.

jący maseczki z czymś drogim i rzadkim, a mimo

W ostatnich miesiącach mogliśmy także

to niezbędnym, przyjmowali je jako wspaniały

zauważyć, jak dochodowym biznesem w obliczu

prezent i nosili z niekrytą chęcią. Co jednak miały

globalnej pandemii mogą być badania, w tym

z tego firmy? Reklamę, i to bardzo dobrą. Ludzie,

przypadku nad szczepionką. Jedną z wiodących

przemieszczając się po mieście, nosili ich logo na

firm, która dostarcza szczepionkę na COVID-19,

twarzy, czyli w miejscu najbardziej widocznym dla

jest koncern Pfizer. Przedstawiciele amerykańskiej

innych. Upieczono więc dwie pieczenie na jednym

spółki informują, że w 2021 roku spodziewają się

ogniu - zadowolono stałych klientów, a także stwo-

aż 15 mld USD przychodu. Znaczna część tych pie-

rzono masową reklamę, rozpowszechniając wize-

niędzy pochodzi od państw europejskich, między

runek marki.

innymi Hiszpanii, Francji czy Polski. To dowodzi,

Nowe, dopiero odkrywane rynki, są jedną

że w czasie pandemii bogacić można się nie tylko

z „pozytywnych” stron obecności koronawirusa.

na zwykłych obywatelach, ale także, na znacznie

Trzeba pamiętać, że ktoś, wspomniane chociaż-

większą skalę, czerpać zysk z budżetu najwięk-

by wcześniej produkty i materiały na nie, musiał

szych światowych potęg gospodarczych.

dostarczyć. Firmy kurierskie, bo o nich mowa,

Koronawirus,

bez

cienia

wątpliwości,

podczas pandemii odnotowały największy wzrost

wprowadził chaos do naszego życia. Cierpienie

zainteresowania w historii swojej działalności. W

i problemy do teraz zdają się nawarstwiać, co 15

#uł #uwolnijumysł #teamUŁ #freeyourmind #dobrarobota

16

przekłada się na ogólne niezadowolenie społeczeństwa. Mimo że są na świecie szczęśliwcy, którzy dzięki pandemii wygrali los na loterii, zaryzykuję stwierdzenie, że wszyscy, nawet ci, którzy dzięki niej znacznie się wzbogacili, chcieliby, aby nasza rzeczywistość wróciła do normy, a koronawirus stał się niemiłym wspomnieniem.

Sandra Chmiel Analityka Chemiczna Uniwersytet Łódzki schmiel7437@gmail.com

Bibliografia: 1.

https://biznes.wprost.pl/koronawirus/10417958/pfizer-szacuje-ile-zarobi-na-szczepionce-w-2021-roku-15-miliardow-dolarow.html

2.

https://www.gpw.pl?

3.

https://www.prawo.pl/kadry/rynek-pracy-na-ile-jego-obraz-zaciemnia-covid-19-dr-slawomir,503549.html

4.

https://www.bankier.pl/inwestowanie/profile/ quote.html?symbol=MERCATOR

17

DOSTĘPNOŚĆ? CHĘTNIE!

O WIELKICH MAŁYCH ZMIANACH Pandemia postawiła nas w obliczu utrudnionego kontaktu z bliskimi oraz ograniczonego dostępu do rozrywek. Niwelować te przeszkody próbujemy za pomocą Internetu i sieci komórkowych. Warto zwrócić uwagę, że nawet codzienne czynności, takie jak czytanie wiadomości czy zakupy, stały się w „nowej rzeczywistości” normą w formie online. Liczba użytkowników wybierających taki sposób komunikowania się ze światem bez względu na wiek czy posiadane niepełnosprawności rośnie. Powstają nowe narzędzia, by w pewnym sensie ułatwiać nam życie. W tym kontekście rodzi się jednak pytanie: czy produkty i usługi cyfrowe rzeczywiście rozwiązują nasze problemy, czy też same je generują? A jaki ma to związek z biznesem?

Online czy offline?

logicznym, sieć nie jest do końca gotowa na ludzi

Z różnorodnych badań prowadzonych w czasie

oraz na sprostanie ich wymaganiom.

pandemii wynika, że obecna sytuacja nasiliła tendencje do robienia zakupów oraz załatwiania spraw

Dostępność cyfrowa

administracyjnych przy użyciu narzędzi interneto-

Terminem „dostępność” określa się dostosowa-

wych. Oprócz unikania tłumów i omijania utrud-

nie cyfrowych produktów i usług (głównie takich

nień związanych z lockdownem, istotnym czynni-

jak strony internetowe czy aplikacje mobilne),

kiem, który ma wpływ na taki wybór, jest też często

w taki sposób, by ich odbiór był możliwy dla jak

cena i wygoda. Nikogo już nie dziwi, że smartfon

największej liczby użytkowników, w tym dla osób

towarzyszy nam niemal 24 godziny na dobę, ale te-

z różnymi niepełnosprawnościami, z innych kra-

raz zaczyna zajmować on miejsce innych urządzeń,

jów i kultur. Trzeba zaznaczyć, że nie jest to dzia-

takich jak komputer czy laptop. Jednocześnie pełni

łanie w interesie jednej, konkretnej grupy, lecz

rolę banku, sklepu i punktu rozrywki, mieszcząc

przedsięwzięcie korzystne dla ogółu, uniwersalne.

się w kieszeni. Ze względu na cenę, smartfon jest

Dostępne treści mają na celu zmierzenie się z po-

zapewne najdostępniejszym spośród pozostałych

trzebami różnorodnych odbiorców, dla których

sprzętów komunikacyjnych. Widać jednak, że

niejasne przekazy byłyby prawdziwym, czasem

mimo dynamicznego rozwoju w obszarze techno-

wręcz niemożliwym do wykonania wyzwaniem.

18

19

‚‚

Wciąż jednak niewiele mówi się o szerokiej dostęp-

Wytyczne dla dostępności internetowej

ności cyfrowej jako takiej. Wiele osób ma problemy

(WCAG): percepcja – funkcjonalność – zro-

przy korzystaniu ze sprzętów cyfrowych: chociaż-

zumiałość – rzetelność

by z jaskrawymi kolorami stron internetowych,

Powyższymi czterema zasadami możemy najkrócej

brakiem przejrzystości treści, kłopotami z nawi-

opisać cele, do których dąży się przy projektowaniu

gacją strony, trudną do odczytania czcionką, czy

stron w duchu dostępności. Aby je osiągnąć, warto

niedopasowaniem strony do wielkości ekranu, tj.

zapoznać się z WCAG, czyli zbiorem wytycznych

brakiem responsywności. Są one dowodem na to,

wydanych przez Konsorcjum WWW, które dotyczą

że wspomniany obszar powinniśmy rozwijać, by

rozwiązań cyfrowych lub internetowych.

w przyszłości móc chociaż trochę opanować czę-

Zasada 1 – percepcja – obejmuje przedstawienie

stość

użytkownikowi elementów interfejsu w dostępny

występowania

tego

rodzaju

trudności.

dla niego sposób. Chodzi na przykład o dodanie

Bazując na danych udostęp-

alternatywnego tekstu, który zostanie bez problemu rozszyfrowany przez czytnik ekranu osoby

nionych przez WHO, około

niewidomej, dzięki czemu będzie ona mogła skorzystać z podanych informacji tak, jak osoba bez

15% osób na całym świecie

tej dysfunkcji. Podobnie będzie w zatłoczonej kawiarni, gdzie tymczasowe problemy ze słuchem nie

dotyka jakiś rodzaj niepełno-

przeszkodzą w odbiorze filmu, dzięki opcjonalnym napisom.

sprawności.

Zasada 2 - funkcjonalność - mówi, że elementy interfejsu i nawigacja powinny pozwalać na interak-

Co jest istotą problemu?

cję. W myśl tej zasady, użytkownik przy użyciu sa-

Bazując na danych udostępnionych przez WHO,

mej klawiatury może eksplorować całą stronę. Dla

około 15% osób na całym świecie dotyka jakiś ro-

lepszej nawigacji istotne jest także dodanie (przez

dzaj niepełnosprawności. Gdy o tym myślimy,

tworzącego stronę), hierarchicznych nagłówków

pewnie najczęściej przed oczami pojawia się obraz

oraz etykiet.

starszej pani, być może podpierającej się laską lub

Zasada 3 – zrozumiałość – zakłada przystępność

przemieszczającej się na wózku. Jednak mianem

treści i obsługi. Obejmuje między innymi zadekla-

niepełnosprawności opisujemy nie tylko dysfunk-

rowanie języka treści, przez co czytnik będzie mógł

cje związane z ruchem, wzrokiem, słuchem, ale

dobrać wymowę tekstu dla osoby niewidomej.

także z umiejętnościami poznawczymi, w tym mię-

Zasada 4 – rzetelność – mówi, że zawartość musi

dzy innymi problemy z uczeniem się, czytaniem

być rzetelna w stopniu, jaki pozwala na poprawną

czy mówieniem. Realne wyzwanie społeczne sta-

interpretację bez względu na to, czy treść odbiera

nowi też na przykład ADHD czy epilepsja.

bezpośrednio użytkownik, czy wspomaga go technologia asystująca.

Możemy wyróżnić dysfunkcję trwałą, wy-

Obok wytycznych dla dostępności interne-

nikającą przykładowo z wady genetycznej czy samochodowym

towej, istnieją także wskazówki dla dostępności

(w kontekście wzroku np. daltonizm czy całkowi-

narzędzi autorskich (ATAG), czyli standardy tech-

ta ślepota), jak również tymczasowe upośledze-

niczne dla programistów, którzy tworzą własne

nie jakiejś funkcji, związane z okolicznościami,

oprogramowanie oraz UAAG, który dotyczy wy-

w jakich się znajdujemy (np. po badaniu u okulisty

magań przeglądarek internetowych W tych dwóch

możemy mieć uniemożliwione ostre widzenie na

przypadkach jednak nie ma aż takiego problemu

skutek podanych kropli rozszerzających źrenice).

z brakiem dostępności, ponieważ takich narzędzi

Nawet jeśli obecnie nie borykamy się z tego typu

jest stosunkowo mało. Ponadto w Polsce obowią-

utrudnieniami, to w związku z takimi czynnikami

zuje Ustawa z 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cy-

jak: siedzący tryb życia, niezliczona ilość godzin

frowej stron internetowych i aplikacji mobilnych,

spędzona przed ekranem czy samym procesem sta-

ale dotyczy ona głównie podmiotów publicznych.

spowodowaną

wypadkiem

rzenia się, będziemy na nie coraz silniej narażeni.

Walka z brakiem świadomości

Bez względu na dysfunkcje, których często nie da się ominąć, człowiek ma chęć poczucia

Wiele firm wciąż nie dostrzega potencjału projek-

przynależności do grupy, stąd też – w kontekście

tantów biorących pod uwagę doświadczenia użyt-

Internetu – powstaje swego rodzaju potrzeba od-

kowników (obszar User Experience) pod kątem

powiedniego dopasowania treści, co niestety jest

dostępności i zawęża tym samym znacznie grono

zaniedbywane.

swoich potencjalnych odbiorców, nie wspominając 20

o osobach z niepełnosprawnościami trwałymi lub

bycia częścią internetowych społeczności i możli-

tymczasowymi.

wość korzystania z interesujących ją treści. Ważne

Może się wydawać, że połączenie projektowa-

jest to szczególnie w czasie pandemii, kiedy zdigi-

nia uniwersalnego z e-biznesem tak naprawdę jest

talizowany świat jest często jedyną możliwą opcją

znikome. Nic bardziej mylnego. Dużo osób twier-

załatwiania spraw czy kontaktu z innymi ludźmi.

dzi, że problemy napotykane na przykład na dro-

Potrzeba jeszcze wiele pracy, aby sprawić, żeby

dze do składania zamówień online, mogą skutecz-

cyfrowa rzeczywistość była równie dostępna dla

nie powstrzymać użytkownika od sfinalizowania

każdego, ale każdy z nas może być częścią tej po-

transakcji. Wiele badań potwierdza także, że po-

zytywnej zmiany.

przez brak inkluzywności, firmy mogą tracić spore sumy pieniędzy. Dobrym przykładem jest sprawa

Aleksandra Cząstkiewicz

sądowa, którą wytoczył sieci Pizza Domino’s męż-

Kongwinistyka

czyzna, z powodu tego, że jako osoba niewidoma

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

nie mógł złożyć zamówienia przez stronę interneto-

aleksandra.czastkiewicz@gmail.com

wą. Sprawę wygrał, natomiast sieć pizzerii nie tylko musiała zbudować serwis, który byłby dostępny dla ociemniałych, ale przede wszystkim utraciła budowany przez lata wizerunek oraz poniosła straty finansowe.

Wykluczenie cyfrowe w Polsce Nawet mimo poprawy jakości produktów i usług, część osób nadal ma do nich utrudniony dostęp.

Tak zwane wykluczenie cyfrowe polega na całkowitym lub częściowym braku możliwości użytkowania nowoczesnych sposobów komunikacji. Wbrew pozorom, wciąż jest wiele gospodarstw domowych, w których Internet, odpowiednie oprogramowanie i sprzęt pozostaje w sferze marzeń. Polska jest niestety w czołówce państw UE, pod względem wykluczenia cyfrowego – aż 4,5 mln mieszkańców nigdy nie korzystało z Internetu. Dodatkowo na wykluczenie cyfrowe mają wpływ czynniki psychologiczne i wiek. Młodym osobom rozwijającym się w większości równolegle z technologią (ale rów-

Bibliografia:

nież przy jej pomocy), znacznie łatwiej przychodzi

1.

korzystanie z dostępnego sprzętu. Pewne opory

L. Feingold, Digital accessibility and the quest for online equality, Journal of Internet Law, October

związane z brakiem umiejętności mogą mieć oso-

2017

by starsze. Chociaż część seniorów zdecydowała się

2.

nabyć nowe kompetencje, aby w obliczu pandemii

T.Higgins, Supreme Court hands victory to blind Man who sued Domino’s over site accessibility,

uporządkować sprawy urzędowe internetowo, to

CNBC, 7.10. 2019

jednak zdecydowana większość pozostała „cyfrowo

3.

niewidzialna’’.

M.Kulkarni, Digital accessibility: Challenges and opportunities, IIMB Management Review (2019) 31, 91-98

Podsumowanie

4.

G. Samulak, I. Sidorowicz, Wpływ pandemii COV-

Chociaż produkty i usługi cyfrowe na pewno wie-

ID-19 na zachowania konsumentów, Akademia

lu z nas ułatwiają życie, ich złe zaprojektowanie,

Zarządzania, 4(3)/2020

jak i sam brak dostępu do Internetu czy urządzeń

5.

Wykluczenie cyfrowe podczas pandemii – Dostęp

elektronicznych, może dotyczyć sporej liczby osób.

oraz korzystanie z Internetu i komputera w wy-

Warto pamiętać, że (mimo większych nakładów

branych grupach społecznych

czasowych i finansowych) jeśli tworzymy treści

Raport Rady Krajowej Federacji Konsumentów

w bardziej przystępny sposób, to tym samym ro-

6.

(styczeń, 2021),

Wykorzystanie technologii informacyjno – komu-

śnie grono ich potencjalnych odbiorców. Oprócz

nikacyjnych w jednostkach administracji publicznej,

tego, że zyskuje dzięki temu twórca, to przede

przedsiębiorstwach i gospodarstwach domowych

wszystkim jednostce korzystającej daje to poczucie

w 2020 roku (cz. I) 21

WPŁYW SERWISÓW STREAMINGOWYCH NA PRZESTĘPSTWO PIRACTWA MEDIALNEGO Gdyby dekadę temu ktoś zapytał statystycznego Polaka, ile wydaje na serwisy streamingowe, zapewne standardową odpowiedzią otrzymaną od respondenta byłoby pytanie o definicję samego „serwisu streamingowego”. Aktualnie sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Popularność strumieniowego sposobu pozyskiwania kultury jest wręcz niewyobrażalna i de facto rokrocznie baza użytkowników takowych serwisów błyskawicznie się powiększa. Trzeba jednak zauważyć, że nadal pieniądze wydawane na takowe usługi, to w praktyce „grosze” w

porównaniu

z

takimi

hegemonami

medialnymi jak telewizja.

Faktem jest, iż w 2021 roku liczba osób

czywistemu. Definicja użyta w założeniach opra-

korzystających z Netflixa czy HBO GO znalazła

cowania przedsiębiorstwa Adobe stanowi istotę

się na niespotykanym dotąd poziomie. Zgodnie

problematyki tego zagadnienia. Rewolucyjność

z teorią efektu motyla, spodziewać się można, że

serwisów legalnie oferujących kulturę w sieci,

taki wzrost popularności serwisów streamingo-

takich jak na przykład Spotify, przede wszystkim

wych może nieść za sobą różne skutki w odniesie-

objawiała się w niesamowitej dostępności produktu

niu do wielu dziedzin życia codziennego. Jedną

oferowanego przez „strumień”. Właściwością,

z takowych dziedzin jest przestępczość, a dokładnie

która wyróżnia ten serwis strumieniowy od pozo-

przestępstwo określane w prawie jako „piractwo

stałych, jest przede wszystkim udostępnianie treści

komputerowe” czy „piractwo medialne”.

bez potrzeby jej pobierania na dysk twardy komputera, bez „zaśmiecania” pamięci naszych urzą-

Czym są serwisy streamingowe?

dzeń. To atrybut będący naturalną odpowiedzią na

Rozpoczynając rozważania na temat popularno-

potrzeby konsumenta, gdyż znosi wymóg oczeki-

ści ww. serwisów, należy najpierw doprecyzować

wania na zdobycie jakiejś treści. Oczywiście jest to

termin, określający środki pozyskiwania kultury

możliwe przy sprawnym połączeniu internetowym,

w Internecie. Zgodnie z przyjętą powszechnie defi-

ale obecnie obserwujemy gigantyczny rozwój szyb-

nicją, zastosowaną również w tym artykule, media

kich łączy, więc problem ten pozostaje marginalny.

strumieniowe to technologia umożliwiająca dostęp

W samej Polsce bardzo silnie stawia się na cyfryza-

do zasobów sieci Internetu, takich jak pliki audio

cję i łatwiejszy dostęp do sieci, a wysokie prędkości,

czy wideo, w czasie rzeczywistym lub bliskim rze-

sięgające nawet setek Mb/s, stanowiące kilka lat 22

„

temu absolutną abstrakcję, to aktualnie codzien-

uważyć, że 2009 r. również stanowi dość niemiaro-

ność. Stanowi to kamień milowy w odbieraniu

dajny przypadek, gdyż średnia omawianych czynów

treści, chociaż jest zaledwie jednym z filarów, na

bezprawnych w latach 2004-2010 oscyluje około

których zbudowana jest aktualna potęga platform

11 tys. rocznie. Nie zmienia to faktu gargantuicznej

cyfrowych. W dalszej części artykułu poruszone

wręcz zmiany, gdyż od znaczącego spadku w 2013

zostaną pozostałe przyczyny tak silnej pozycji serwi-

roku, liczba stwierdzonych przestępstw wynosi ok.

sów streamingowych, ugruntowanej i scementowa-

5 tys., a rok 2019 stanowić może bardzo dobry pro-

nej na rynku pozyskiwania dzieł video oraz audio.

gnostyk na następne lata. Faktem jest, że piractwo w skali całego globu przestaje się rozwijać. Przeno-

W samej Polsce bardzo

szące się powoli do Internetu, niegdysiejsze giełdy z nielegalnymi filmami i grami, to pieśń przeszłości.

silnie stawia się na cyfry-

Na skutek poprawianych codziennie zabezpieczeń, nie stanowią już dla władz tak poważnego proble-

zację i łatwiejszy dostęp

mu. Jak podają badania z 2012 roku, Polska zanotowała spadek skali piractwa o 7 punktów procen-

do sieci.

towych, podobnie również zmalała sama wartość nielegalnego oprogramowania. Szczególnie ważny

Piractwo w liczbach

dla upadku nielegalnych procederów związanych

Skala piractwa w Polsce nie jest rzeczą chlubną,

z pozyskiwaniem kultury jest drugi czynnik, któ-

chociaż biorąc pod uwagę lata poprzednie, moż-

ry brzmi: im mniej opłacalny będzie taki model

na mówić o dużym progresie w tej materii. Jeszcze

„działalności”, tym skala piractwa będzie maleć

w 2011 roku zajmowaliśmy 5 miejsce wśród państw

z samego prawa popytu i podaży. Co ciekawe,

UE pod względem występowania piractwa. Nadal

wspomniane badanie zdaje się bezpośrednio po-

jednak pozostajemy w pewnym bloku państw, któ-

twierdzać teorie o postsowieckim podejściu do

re często określa się jako mające silne konotacje

nielegalnych treści, gdyż na Ukrainie czy Biało-

z blokiem wschodnim, w którym to odbiór zjawiska

rusi problem „piracenia treści” znajduje się na

kradzieży przedmiotów własności intelektualnej

niewyobrażalnym poziomie. Jeszcze 8 lat temu

nie jest nacechowany negatywnie. Co ciekawe, po-

poziom piractwa komputerowego w krajach za

mimo bardzo wysokiej pozycji Federacji Rosyjskiej

wschodnią granicą Polski sięgał ponad 80%.

(2 miejsce w 2017 roku w raporcie odsłon stron z treściami pirackimi), to nadal Stany Zjednoczo-

Według oficjalnych sta-

ne obejmują pozycję lidera w tym zestawieniu.

Nie zmienia to faktu, że społeczne przyzwolenie

tystyk (...) możemy za-

na popełnianie przestępstwa piractwa medialnego znacznie ułatwia potencjalnemu sprawcy podjęcie

uważyć spadek piractwa

decyzji, której skutkiem będzie czyn bezprawny.

Paradoksalnie, badanie przeprowadzone na rzecz

medialnego

tego artykułu, stawia stosunkowo dobre podwaliny pod tezę, że myślenie zakwalifikowane jako spek-

w

Polsce.

Wyniki badania: serwisy streamingowe

trum homo sovieticus jest w Polsce już przeszłością.

a piractwo medialne

Według oficjalnych statystyk policyjnych, przeprowadzonych na podstawie przestępstw z usta-

Aby zbadać temat piractwa w Polsce potrzebny do

wy o ochronie praw autorskich, możemy faktycznie

omawianej problematyki tego artykułu, zostało

zauważyć spadek piractwa medialnego w Polsce. Nie

przeprowadzone internetowe badanie zatytułowa-

jest to diametralna zmiana o ogromnym corocznym

ne „Serwisy streamingowe a piractwo medialne”

współczynniku spadku, ale jest ona niewątpliwa.

(legitymujące się na dzień 6.02.2021 r. ilością 920

Z wyłączeniem 2017 roku, w którym to przestępstw

respondentów). Jedynie 4,5% ankietowanych zade-

z rzeczonej dziedziny było nieporównywalnie więcej

klarowało brak jakichkolwiek aktywności mających

aniżeli w pozostałych latach (14 022 w 2017 roku,

na celu stosowanie piractwa lub przyczynianie się

a 6 889 w roku 2018, czy 5 747 w 2016 r.), zauwa-

do niego. Gwoli wyjaśnienia, przez termin „przy-

żyć można stosunkowe spadki w statystykach. Jest

czynianie się” rozumie się na łamach ankiety aktyw-

to przede wszystkim dostrzegalne w szerszym spoj-

ności polegające na pozyskiwaniu treści przez takie

rzeniu. W 2019 roku w Polsce stwierdzono 3 703

serwisy, jak niesławne w ciągu ostatnich lat „fili.cc”,

przypadki piractwa medialnego, dekadę wcześniej

pobieranie muzyki lub inne podobne czynności,

było tych sytuacji ponad 5 razy więcej. Należy za-

które w sposób pośredni wpływają na zwiększanie 23

„

się piractwa przez chociażby zwiększanie popy-

jest wzbudzenie porażającego strachu przed doko-

tu. Pozostałe 95,5% respondentów odpowiedziało

naniem czegokolwiek co jest sprzeczne z normą,

w sposób twierdzący, gdzie najwięcej głosów zgar-

na wzór państwa policyjnego z masową infiltracją.

nęła opcja mówiąca o korzystaniu bądź stosowaniu

Natomiast sama egzekwowalność kary i jej waga

w różnej postaci ściągniętej muzyki, oprogramowa-

zostawia w świadomości swoje silne piętno. Przez

nia czy filmów. Jest to intrygujące, gdyż zestawiając

ostatnie lata można zauważyć tendencję do wzbu-

to pytanie z następnym: „Czy aktualnie korzystasz

dzania strachu przed popełnianiem przestępstw.

z pirackich treści”, można zauważyć stanowcze

Jest to dość znacząca zmiana w podejściu do pra-

odejście od rzeczonego przestępstwa. Prawie 30%

wa karnego, potwierdzona również wyrokami

odpowiadających nie korzysta w żadnym stopniu,

w sprawie przestępstw godzących we własność in-

a niemal 50% korzysta bardzo rzadko, np. raz

telektualną. Jednym z takich głośnych orzeczeń

w roku. Jest to idealne przełożenie aktualnej sy-

było skazanie na 3 lata pozbawienia wolności

tuacji rynku serialowego. Jak wspominane zo-

w związku z przestępstwem rozpowszechniania

stało wcześniej, serwis Netflix ma największą

oprogramowania komputerowego, co jest sto-

bazę użytkowników spośród wszystkich serwisów

sunkowo wysokim wymiarem kary. Nie wydaje

(ponad 160 mln w 2019 roku). Natomiast najczę-

się, że strategia strachu jest dobrym rozwiąza-

ściej „piraconym” serialem w latach 2019 i 2020

niem na walkę z piractwem, gdyż na arenie

była produkcja ze stajni Disneya: „Mandalorian”.

międzynarodowej stanowczo odchodzi się od

Był on na szczycie popularności, bijąc chociaż-

takich działań. Potwierdza się to również w ww.

by niesamowite wyniki „The Office” w USA. To, co

badaniu: jedynie 6,6% osób, na pytanie o czynni-

stanowi clue problematyki tego telewizyjnego show,

ki przekonujące do zaprzestania korzystania

to fakt, że „Disney+”, usługa streamingowa, na

z pirackich treści, zaznaczyło odpowiedź naw-

której w legalny sposób można obejrzeć „The Man-

iązującą bezpośrednio do zaostrzenia kar za nie.

dalorian”, jest niedostępna w wielu krajach, m.in.

Najczęściej „piraconym”

w Polsce. Nie przeszkadza to jednak zabawkom sygnowanym logo serialu pobijać rekordy sprze-

serialem w latach 2019

daży na całym świecie. Bardzo wiele osób jest niejako skazana na nielegalne poszukiwanie tej

i 2020 była produkcja

produkcji, gdyż nie mają one możliwości pozyskania jej w żaden zgodny z prawem sposób.

Disneya: „Mandalorian”.

Kontynuując zagadnienia związane z samą ankietą, bardzo istotnym dla artykułu jest fakt występowania w niej pytania: „Czy korzystanie z serwisów

Dobry prognostyk na przyszłość

streamingowych wpłynęło na ogólną liczbę treści

Mimo zauważalnego w ciągu ostatnich lat spadku

pochodzących z piractwa medialnego w Twoim ży-

jego występowania, piractwo medialne w Polsce

ciu?”, gdyż ponad 85% ankietowanych potwier-

to nadal poważny problem. Chociaż problem ten

dziło, że takowy wpływ wystąpił, z czego 71,1%, że

jest niewątpliwie złożony, istotnym czynnikiem

znacznie zmniejszył nielegalne pozyskiwanie obrazu

wydaje się wzrost popularności serwisów strea-

i dźwięku, co wynikało również z kwestii takich jak:

mingowych. Polacy stopniowo przestają być trak-

uczciwość, dostępność wielu produkcji i niska cena.

towani jak kraj „trzeciego świata”, jeśli chodzi o

Szczególnie aspekt ceny w naszym kraju jest istot-

dostęp do kultury. Największe serwisy, takie jak

nym czynnikiem, zarówno w pytaniach o zaprzesta-

Netflix, HBO Max i Disney+ albo już są dostępne

nie korzystania, jak i o pozostaniu przy piractwie.

w Polsce, albo będą dostępne w przeciągu nas-

Polska nadal jest wśród krajów ze stosunkowo

tępnego roku. Ich niewątpliwa wygoda i dostęp-

niewielkimi zarobkami i dla wielu osób wydatki na

ność to czynniki, które przekonują miliony

kulturę nie stanowią „pierwszej potrzeby”, tak jak

użytkowników. Biorąc za prognostyk następnych

można zaobserwować w zamożniejszych krajach Za-

lat spadek przestępstwa z roku 2019 i przede

chodu. Nie oznacza to jednak spadku potrzeb obec-

wszystkim stabilizację opłat za serwisy, moż-

ności w kulturze, co bezpośrednio skłania w kierun-

na przewidywać bardzo pozytywne scenari-

ku prób pozyskania kultury w sposób nielegalny.

usze. Czasy kupowania dyskietek z „10000 gier

Jak zostało wspomniane wcześniej, bardzo

w jednej” bezpowrotnie minęły, natomiast czasy

istotnym czynnikiem w problematyce piractwa

„10000 seriali” na nielegalnym serwisie mijają na

medialnego może być świadomość samego czynu,

naszych oczach. Nadchodzi era ogromnych bibli-

tj. podejście sprawcy do potencjalnego popełnie-

otek treści kultury za adekwatną cenę, którą warto

nia przestępstwa. Oczywiście, intencją odgórną nie

płacić nie tylko z poczucia uczciwości, ale także 24

„

— Nie możesz przewidzieć przyszłości, ale możesz ją tworzyć

abb.pl/kariera 25

z wygody użytkownika i potrzeby obeznania w tuzach popkultury i sztuki współczesnej.

Bartosz Głogowski Prawo Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu glogowscy4@gmail.com

Bibliografia: 1.

Adobe Dynamic Media Group, A Streaming Media Primer, Adobe Systems Inc, San José, CA, 2001

2.

I Ka 464/07 - Wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie

3.

Kasprzycki Dariusz (red.), Ożegalska-Trybalska Justyna (red.), Aktualne wyzwania prawa własności intelektualnej i prawa konkurencji. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Michałowi du Vallowi

4.

Konarska-Wrzosek Violetta (red.), Kodeks karny.

Komentarz, wyd. III

5.

Markiewicz Ryszard (red.), Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Tom II

6.

Markiewicz Ryszard (red.), Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Tom II

7.

Wojciech Sulej, Marta Ziółkowska, Efektywność mediów strumieniowych, „Biuletyn Instytutu Automatyki i Robotyki”, 30, 2011.

26

POPULARNOŚĆ RPA STALE ROŚNIE.

JAK STAĆ SIĘ CZĘŚCIĄ TWORZENIA NOWEJ RZECZYWISTOŚCI? Zacznijmy prowokacyjnie – czy roboty

I technologie RPA takie możliwości już oferują.

zastąpią ludzi?

RPA jest łatwe do wdrożenia z puntu organiza-

Wolę określenie, że roboty zmienią ludzi. Zresz-

cyjnego, bo nie wymaga zmian w istniejącej infra-

tą to już się dzieje. Jeżeli porzucimy wyobrażenie

strukturze i może pracować z każdym rodzajem

o robotach jako humanoidalnych tworach cho-

aplikacji. Jest też szybkie, bo przeciętna automaty-

dzących za nas do pracy, to szybko zdamy sobie

zacja złożonego procesu biznesowego to czas rzędu

sprawę, że towarzyszą nam one w życiu codzien-

kilku tygodni do kilku miesięcy, natomiast proste-

nym już od dawna. To robot wysyła nam SMS

go procesu - to zaledwie kilka dni roboczych.

o nadaniu przesyłki, odpowiada na nasze pytania w internetowym biurze obsługi, rejestruje nas na

Jakie branże najchętniej wdrażają techno-

wizytę u lekarza. Roboty zatem w pewnym sen-

logie RPA?

sie nas zastępują, ale przede wszystkich zmie-

Przekrój jest ogromny i branża nie stanowi tu-

niają to, w jaki sposób pracujemy, jakie zadania

taj ograniczenia. Liczy się ilość przetwarzanych

wykonujemy. Wiele badań pokazało, że chęć za-

danych i powtarzalnych procesów biznesowych.

stąpienia w rozumieniu „pozbycia się” pracow-

W historii naszej firmy wdrażaliśmy rozwiązania

ników przez ich cyfrowych odpowiedników, to

RPA w bardzo różnych działach, od HR po obsłu-

niewielki procent wśród powodów, dla których

gę klienta, u bardzo zróżnicowanych klientów –

firmy wdrażają takie technologie, jak RPA. Te-

w sektorze finansowym, medycznym, produkcyj-

mat rewolucji cyfrowej na łamach magazynu

nym, logistycznym, lotniczym, usługowym lub

„Deal” poruszany był już wielokrotnie, a automa-

publicznym. Wielkość organizacji też nie jest istot-

tyzacja, w tym robotyzacja to jeden z jej natural-

na, ale bywa ograniczeniem, bo największe zyski

nych etapów; na tyle dynamiczny, że jeszcze pięć

z wdrożenia automatyzacji uzyskujemy przy skalo-

lat temu mało kto słyszał o technologiach RPA,

waniu złożonych procesów; stąd z naszych rozwią-

a dziś wiele firm idzie już krok dalej, w stronę Inte-

zań częściej korzystają duże korporacje i organiza-

ligentnej Automatyzacji czy Hiperautomatyzacji.

cje publiczne.

Kiedy mówimy o RPA, to mamy na my-

No dobrze, to kto za tym stoi?

śli Robotic Process Automation. Co to

Zespoły ekspertów w danej fazie automatyzacji

dokładnie?

lub danej technologii. Wśród liderów technologii

Jest to technologia automatyzacji procesów bizne-

RPA wymienia się przede wszystkim UiPath, Blue

sowych, w której programy komputerowe, zwane

Prism, Automation Anywhere, Power Automate

robotami, imitują pracę człowieka. W tradycyj-

i to właśnie między innymi w tych technologiach

nym RPA robot wykonuje czynności dokładnie

specjalizują się nasi developerzy i specjaliści.

w taki sam sposób, w jaki zrobiłby to człowiek,

Zespoły wdrożeniowe to zazwyczaj kilka

tylko szybciej i precyzyjniej. Obecnie jednak,

różnych ról, łączących kompetencje biznesowe

analizując proces, szuka się rozwiązań bardziej

i techniczne – potrzebny jest lider projektu, czyli

optymalnych niż samo naśladowanie człowieka.

ktoś, kto poprowadzi klienta przez meandry czasem 27

skomplikowanych zagadnień, analityk znają-

i trudno będzie znaleźć zadowalającą liczbę do-

cy dobrze możliwości rozwiązania i mający do-

świadczonych ekspertów. Digital Workforce stwo-

świadczenie w procesach biznesowych, developer

rzyło zatem własną Akademię RPA, która przez

i wreszcie ktoś, kto będzie „zarządzał” stworzo-

ostatnie lata bardzo się rozwinęła. Obecnie szko-

nymi robotami, planował ich pracę i wdrażał ko-

limy w wielu obszarach (analiza, development, za-

nieczne zmiany.

rządzanie RPA) i dwóch głównych technologiach: UiPath i Blue Prism.

W

naszej

stanowiska

firmie to

RPA

dwa

najważniejsze

Developer

i

RPA

Brzmi dobrze, ale jak długo to trwa?

Maintenance Specialist.

Wbrew pozorom nie tak długo. Zakładamy, że trzy

Spróbuję przybliżyć sylwetkę developera – jednak

miesiące to czas wystarczający, by wystartować

znów zachęcam do wyzbycia się wyobrażenia ko-

ze swoim pierwszym projektem. Oczywiście na

goś, kto w kapturze, w ciemnym pokoju wypisuje

początku pod okiem bardziej doświadczonych ko-

na klawiaturze długie ciągi kodu. Owszem, głów-

legów i koleżanek. Są to faktycznie dość intensyw-

nym zadaniem RPA Developera jest stworzenie

ne trzy miesiące nauki, ale jak dotąd nie zdarzyło

działającego, optymalnego i łatwego w utrzymaniu

się, by ktoś nie wytrzymał natłoku wiedzy. Szko-

robota, ale po drodze dzieje się dużo. Zacznijmy

lenia zaczynamy zawsze od boot campu z Trene-

od tego, że developer uczestniczy w projekcie jesz-

rem. Każdy nowy developer ma też dedykowanego

cze na etapie analizy, by pomóc w przygotowaniu

Mentora i cały szereg narzędzi, by sięgać po po-

szacunków i najbardziej optymalnych rozwiązań.

moc. Zresztą, bez fałszywej skromności mogę po-

Wraz z analitykiem i specjalistami biznesowymi

wiedzieć, że nasi Trenerzy i Mentorzy są najlepsi,

zbiera niezbędne informacje i planuje projekt,

za czym przemawiają bardzo wysokie wyniki egza-

a po zakończeniu fazy tworzenia oprogramowa-

minów certyfikacyjnych.

nia, odpowiada za wdrożenie robota na produkcję.

Jako Digital Workforce mamy dobrze wypraco-

Bez dogłębnej znajomo-

wany, działający model dostarczania usług, zatem poszczególne etapy projektu, punkty kontrolne,

ści technologii trudne

jak i narzędzia są naszym developerom znane i dostępne. W samej fazie developmentu rzeczywiście

jest zarządzanie pracą

większość czasu pracy developera to tworzenie w jednym z kilku narzędzi, o których wspomnia-

robotów.

łem. Sporo jest na tym etapie wyzwań i zagadnień technicznych, każdy proces jest inny, a i technologie RPA nieustannie się rozwijają, stąd nasi ludzie muszą mieć również przestrzeń i możliwości

RPA Maintenance Specialist to kolejne sta-

ciągłego doskonalenia swoich umiejętności, od-

nowisko, o którym wspomnieliśmy.

bywania szkoleń i zdobywania certyfikacji. Jest to

Po stworzeniu działającego i przetestowanego ro-

naturalnie wpisane w każde tego typu stanowisko.

bota jest on przekazywany do zespołu utrzymania, którego zadaniem jest zarządzanie pracą robotów

… ale trzeba znać się na programowaniu?

zgodnie z wytycznymi klientów oraz reagowanie

To pomaga. Rzeczywiście większość z nas ma

na zmiany. Zdarza się, że część klientów decyduje

większe lub mniejsze doświadczenie w różnych

się na powołanie własnej jednostki do tego celu,

językach programowania lub uczyła się ich rów-

ale jest to ryzykowne. Bez dogłębnej znajomości

nocześnie z nauką narzędzi RPA. Szybciej można

technologii trudne jest zarządzanie pracą robotów

wówczas osiągnąć samodzielność i myśleć o wyj-

w sposób najbardziej optymalny oraz wprowa-

ściu poza możliwości samego narzędzia, z którym

dzanie niezbędnych modyfikacji w odpowiedzi na

pracujemy.

zmiany w logice procesów biznesowych, danych

Nie jest jednak tak, że bez doświadczenia

wejściowych czy funkcjonowaniu aplikacji, na

w programowaniu ani rusz. Takie umiejętno-

których robot pracuje. Nasi specjaliści przecho-

ści można zdobywać w trakcie. Sami korzystamy

dzą dokładnie to samo wdrożenie, co develope-

z ogromnej ilości dostępnych szkoleń, natomiast

rzy, mają sporą wiedzę techniczną i również spe-

wiedzę z zakresu narzędzi i wykorzystania RPA

cjalizują się w konkretnych technologiach. Wielu

podajemy krok po kroku w trakcie wdrożenia.

z nich ma doświadczenie projektowe, a my sta-

Wchodząc na rynek z technologią RPA, zda-

ramy się nie blokować naszym ludziom możli-

waliśmy sobie sprawę, że jest to temat dość świeży

wości poszerzenia swoich horyzontów poprzez 28

„

przechodzenie z jednego zespołu do drugiego.

Co zatem trzeba zrobić, by wejść w ten świat i stać się częścią tworzenia nowej rzeczywistości?

Zainteresować się tematem, to na początek. Kiedy ja zaczynałem w RPA, niewiele jeszcze było materiałów. Obecnie każdą z technologii możemy zobaczyć chociażby na YouTube, większość z nich możemy też wypróbować samodzielnie w domu.

Technologie, ich możliwości (ale i ograniczenia), sposób pracy z nimi różnią się między sobą. Może być tak, że jedna wyda nam się fascynująca i zupełnie intuicyjna, podczas gdy druga w pierwszym kontakcie zniechęci nas zupełnie.

Z predyspozycji, które trzeba mieć, żartuję czasem, że jest to „złoty standard każdego CV”: zdolność efektywnego uczenia się, analityczne myślenie, komunikatywność i otwartość na zmiany.

Jak wspomniałem, background techniczny będzie atutem; konieczna jest natomiast znajomość języka (przynajmniej) angielskiego, bo całość narzędzi i dokumentacji nie jest dostępna po polsku, a w Digital Workforce, dodatkowo, większość naszych klientów rozsianych jest po różnych kontynentach.

DIGITAL WORKFORCE to zaufany doradca i wiodący na świecie niezależny dostawca usług inteligentnej automatyzacji. Pomagamy w zbudowaniu i utrzymaniu struktur wokół RPA i IPA. Mentorujemy organizacje w czasie ich podróży przez Inteligentną Automatyzację i cyfrową transformację. Stale rozwijamy naszą bazę produktową oraz nasze kompetencje. Nasze rozwiązania są wykorzystywane we wszystkich branżach. Zautomatyzowaliśmy dla naszych klientów ponad 4000 procesów biznesowych, oszczędzając ich czas i pieniądze tysiąckrotnie. Współpracujemy także z jednostkami naukowymi poprzez opracowywanie programów kształcenia, udział w procesie dydaktycznym, udział w konferencjach oraz oferowanie studentom praktyk i pracy.

Obecnie

zatrudniamy

ponad

240

specjali-

stów w Polsce, USA, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Finlandii, Szwecji, Norwegii i Danii.

Joachim Wasilewski Team Manager Digital Workforce

29

NLP CZYLI JAK

POROZMWIAĆ Z ROBOTEM W ciągu ostatnich lat zanotowano ogromny wzrost zainteresowania tematyką sztucznej inteligencji. Naukowcy, badacze czy nawet zwykli ludzie coraz częściej i chętniej zgłębiają tę dziedzinę nauki. Dzięki licznym filmom oraz ogólnodostępnym artykułom, tematyka sztucznej inteligencji przeszła do mainstreamu. Choć badania nad tym zjawiskiem trwają już od około ośmiu dekad, ludzkość nadal w pełni nie sprawdziła, do czego zdolne są maszyny przy użyciu odpowiedniego oprogramowania.

Jako etap finalny, często ukazuje się roboty

liczne środki stylistyczne. Dobrym przykładem

będące urządzeniami równymi człowiekowi pod

złożoności języka jest częste użycie w wypowie-

względem intelektualnym oraz emocjonalnym. Czy

dziach sarkazmu czy ironii. W tych specjalnych for-

w przeciągu najbliższych lat ludzkość będzie mogła

mach konwersacji, słownikowe definicje wyrazów

komunikować się swobodnie ze sztuczną inteli-

oraz faktyczny przekaz zdania, zawierają zupełnie

gencją? Wyobrażenia te są bardzo odległe, a rze-

inne informacje, często są one nawet skrajne prze-

czywistość uwypukla kluczowe problemy, których

ciwne. Poza tym, większość danych pozyskanych

nie sposób rozwiązać. Jednym z nich jest pytanie:

z codziennych rozmów czy wpisów z popularnych

W jaki sposób maszyny mają rozumieć wszyst-

platform społecznych, ma formę danych nie-

kie informacje zagnieżdżone w słowie mówionym

ustrukturyzowanych, co jeszcze bardziej kompli-

i pisanym, w przekazie werbalnym i niewerbalnym,

kuje sytuację. Stworzenie maszyny, która mogłaby

w końcu, jak odczytać zachowania ludzi ugrun-

posługiwać się wszystkimi słownikowymi definicja-

towane kulturowo lub społecznie? Naprzeciw

mi wyrazów, przy obecnym rozwoju technologii i

temu problemowi wychodzi interdyscyplinarna

wiedzy naukowców, byłoby stosunkowo proste. Czy

dziedzina nauki, łącząca uczenie maszyn z języ-

można jednak posunąć się o krok dalej i zaprogra-

koznawstwem, czyli Natural Language Proces-

mować komputer w taki sposób, aby uwzględniał

sing, NLP – przetwarzanie języka naturalnego.

on wspomniane wcześniej aspekty wypowiedzi?

Koncepcją NLP jest stworzenie programu, który na

Czym jest NLP?

podstawie ciągłej nauki „na żywo”, będzie uczył się

Wszystkie werbalne i niewerbalne ekspresje czło-

coraz to nowych i bardziej skomplikowanych form

wieka zawierają w sobie ogromny ładunek infor-

wypowiedzi oraz automatycznie przetwarzał język

macji. Są to między innymi: tematyka konwersa-

słowny i pisany w taki sposób, aby swobodnie ko-

cji, ton wypowiedzi, odpowiedni dobór słów czy

munikować się z człowiekiem. Dzięki NLP maszyny 30

będą mogły czytać, interpretować, rozumieć i ana-

za składniowa oraz dopasowanie wszystkich form

lizować język w taki sposób, w jaki robią to ludzie.

gramatycznych. Dodatkowo wybierane są również

Otwiera to ogromne możliwości zastosowań takiej

słowa kluczowe, które w najwyższym stopniu od-

technologii w biznesie, finansach, obsłudze klienta,

dają sens badanego wypowiedzenia.

czy nawet rozrywce i nauce.

● Topic Modeling – metoda polegająca na dopasowaniu całości zdania do kilku kluczowych wątków,

„

W jaki sposób działa NLP?

których może dotyczyć. Na tym etapie algorytm

Proces przetwarzania i dekompozycji języka jest

przewiduje, czy zdanie, które wypowiedział czło-

wyjątkowo trudny oraz zawiły. Do przełożenia

wiek, porusza np. temat medyczny czy wiąże się

języka naturalnego są wykorzystywane liczne,

z polityką. Nie jest możliwe stuprocentowe stwier-

skomplikowane algorytmy, które służą najlepsze-

dzenie, do jakiego obszaru odnosi się badane zda-

mu dopasowaniu znaczenia definicji słowa do jego

nie, dlatego na podstawie ogromnych baz danych,

praktycznego użycia w konwersacjach. Pomijając

algorytm analizuje, w jakich wątkach najczęściej

aspekty czysto programistyczne, poniżej zostały

używane są kluczowe słowa ze zdania, i na tej pod-

wypisane najczęstsze metody definiowania słów,

stawie wybiera kilka najbardziej prawdopodob-

wraz z krótkim opisem.

nych tematów.

Próba uruchomienia bota na Twitterze potrafiącego prowadzić konwersację zakończyła się usunięciem aplikacji z powodu licznych treści rasistowskich. ● Tokenization – jest to proces polegający na seg-

Stosując razem powyższe metody możemy

mentowaniu słów we fragmenty, odrzucając przy

dogłębnie przeanalizować, jaki ładunek informacji

tym interpunkcję czy akcenty i przyjmując jedynie

posiada prawie każde wypowiedzenie oraz przygo-

stałe, wcześniej ustalone ciągi znaków. Na tym eta-

tować odpowiednią wiadomość zwrotną, którą ma-

pie standaryzowane są często używane skróty ję-

szyna wykorzysta. Należy też pamiętać, że często

zykowe czy dwuczłonowe słowa typu jasnozielony,

program uczy się na bieżąco, dostosowując formy

z których powstają dwa oddzielne tokeny „jasno”

wypowiedzi do swojego rozmówcy.

i „zielony”. ● Normalization – metoda stosowana często z to-

W jaki sposób obecnie wykorzystywane jest

kenizacją, polegająca na jak największym uprosz-

NLP?

czeniu badanego tekstu. Często w ramach norma-

NLP może być wykorzystane praktycznie w każdej

lizacji zamienia się słowa związane z liczbami na

dziedzinie życia człowieka, ale obecnie najpow-

stałe wartości typu 1 lub 2. Na tym etapie usuwane

szechniej technologia ta używana jest w formie

są również stop-words, czyli słowa, które wnoszą

osobistego asystenta znajdującego się w naszych

znikomą wartość do badanego zdania.

telefonach. Aplikacje, na podstawie głosu użytkow-

● Stemming – w tym algorytmie odrzucane są

nika, potrafią między innymi zadzwonić bezpo-

wszystkie przedrostki i przyrostki słów, po to,

średnio pod wskazany kontakt, sprawdzić pogodę,

aby otrzymać nieodmienione, rdzenne znaczenie

czy opowiedzieć żart lub ciekawostkę.

słowa. Tutaj pojawia się wiele problemów z do-

Kolejnym bardzo popularnym użyciem NLP

pasowaniem rdzenia słowa do jego odmienionego

są wszelkiego rodzaju chatboxy lub głosowa ob-

znaczeniem, gdyż często wyrazy z przedrostkami/

sługa klienta. W największych obecnie sieciach

przyrostkami niosą inną treść, niż słowo bazowe.

komórkowych, przy dodzwonieniu się na infolinię,

Zadanie jest trudniejsze, im bardziej złożony jest

wita nas zaprogramowany głos, który pyta, w jakiej

badany język.

sprawie się kontaktujemy i na podstawie odpowie-

● Lemmatization – to sprowadzenie słowa do jego

dzi kieruje do danego działu.

podstawowej postaci. W odróżnieniu od stemmin-

Przetwarzanie języka naturalnego może po-

gu, w tym algorytmie kluczowym jest, aby dopro-

służyć także do rozwiązań związanych z obsługą

wadzić wyraz do formy słownikowej. Lematyzacja

poczty, filtrów spamu czy jako tłumacz języków

bierze pod uwagę wieloznaczeniowość słów, które

obcych. Często służy także jako wsparcie handlu

nie różniąc się zapisem, mogą należeć do różnych

elektronicznego lub do estymowania wydźwięku

części mowy.

wypowiedzi internetowych, przez co firmy mogą

● Parsing – rozbiór gramatyczny zdania, to anali-

śledzić na bieżąco jak klienci postrzegają ich pro31

dukty. NLP pomaga również innym aplikacjom

bota potrafiącego prowadzić konwersację z innymi

pełnić funkcję urządzeń komunikacyjnych dla osób

osobami na podstawie tego co piszą, zakończyła

niepełnosprawnych, ponieważ może na przykład

się usunięciem aplikacji po 16 godzinach, z po-

konwertować język migowy na tekst.

wodu licznych treści rasistowskich, obraźliwych

Jedną z najciekawszych form wykorzystania

komentarzy. I choć była to jedynie forma rozrywki

NLP są z pewnością interaktywne zabawki dla naj-

i testu tego, co potrafi aplikacja, nasuwa się pyta-

młodszych, które zapamiętują słowa wypowiedzia-

nie, czy jako społeczeństwo jesteśmy gotowi na to,

ne przez dzieci, opowiadają im historie, żarty oraz

aby wprowadzić pozbawione emocji roboty do ży-

uczą.

cia codziennego?

Jak wygląda przyszłość dla NLP? Dzięki rozwijającej się technologii oraz potencjal-

Krzysztof Tobera

nie nieskończonej liczbie zastosowań, przyszłość

Informatyka i ekonometria

dla NLP wygląda bardzo obiecująco. Zwiększa-

Uniwersytet Łódzki

jąca się wciąż liczba badaczy próbuje rozwijać tę

krzysiek.tobera11@gmail.com

technologię, tworząc nowe algorytmy wspierające i doskonaląc już obecne, za pomocą m.in. sieci neuronowych. Oczywiście, w większości obecnych badań przetwarzanie języka dotyczy słownictwa angielskiego, lecz również w Polsce działa kilka instytucji i ośrodków badawczych (głównie przy uczelniach wyższych), które próbują rozwijać język polski w tej technologii. Na podstawie Narodowego Korpusu Języka Polskiego, liczącego ponad milion segmentów notowanych ręcznie przez lingwistów, którzy sami oznaczyli, jaki jest prawidłowy lemat słowa; poprawność lematyzacji wypowiedzi w języku polskim wynosi około 95%, parsowania ok.

90%, a rozpoznawania nazw własnych 85% (stan na 2018 r.).

Również zagraniczne firmy pracują nad lepszym i bardziej praktycznym zastosowaniem NLP. Jednym z najciekawszych obecnie pomysłów jest wykorzystanie przetwarzania języka naturalnego do monitorowania pacjentów pod kątem choroby Alzheimera, depresji czy schizofrenii. Kilka lat temu Microsoft oznajmił, że na podstawie analizy wyników wyszukiwania użytkowników Internetu, potrafił zidentyfikować tych, którzy cierpią na raka trzustki. Te rozwiązania, choć są dopiero w fazie testów, czasami wywołują niepokój, budzą pewnego rodzaju kontrowersje, jednak w przyszłości mogą

Bibliografia:

bardzo mocno przysłużyć się społeczeństwu w sy-

1.

tuacjach zagrożenia życia.

https://biznesmysli.pl/przetwarzanie-jezyka-naturalnego-rowniez-polskiego/

2.

Przyszłość ze sztuczną inteligencją

https://datascience.eu/pl/przetwarzanie-jezyka-naturalnego/przetwarzanie-jezyka-naturalnego/

Choć obecne użycia NLP mogą napawać ogrom-

3.

https://sentione.com/pl/blog/nlp-w-biznesie

nym optymizmem, przed ludzkością jeszcze daleka

4.

https://summalinguae.com/pl/technolo-

droga, aby w swobodny sposób porozumiewać się

gie-jezykowe/przetwarzanie-jezyka-naturalne-

z maszyną. Paradoksalnie coś, co może być najlep-

go-a-sztuczna-inteligencja-poznaj-5-najwaznie-

szym i najszybszym sposobem uczenia maszyny,

jszych-roznic/

czyli nauka na żywym języku używanym przez lu-

5.

dzi, może również prowadzić do tego, iż program

https://www.sztucznainteligencja.org.pl/przyklady-zastosowania-si-w-przetwarzaniu-jezyka-natu-

nauczy się rzeczy niestosownych lub wręcz szkodli-

ralnego/

wych. Próba uruchomienia w 2016 r. na Twitterze

6.

32

https://towardsdatascience.com/your-guide-to-

POLSKA PIWNYM

POTENTATEM Piwo towarzyszy ludzkości od tysięcy lat. Na

jego spożyciu opierały się pierwsze cywilizacje, a sam trunek pozostał z nami do dziś.

Wraz z rozwojem technologii i umiejętności uzdatniania wody, codzienne wypijanie piwa zostało wyparte przez picie wody oraz napojów bezalkoholowych, a samo piwo przeniesiono do kategorii trunków wypijanych okazjonalnie. Pomimo utraty pozycji w codziennym menu, nadal jest trzecim pod względem popularności, zaraz po wodzie i herbacie, napojem na świecie.

Polacy w czołówce spożycia piwa

jest w Polsce, w której społeczeństwo nie ma dosta-

Często słyszymy stwierdzenie, że Polacy piją najwię-

tecznie rozwiniętej kultury picia. Nie musi być to

cej piwa, chociaż nie jest ono do końca prawdziwe.

jednak negatywna cecha, ponieważ, mimo wszyst-

Znajdujemy się w czołówce, lecz nie wyróżniamy się

ko, Polacy są otwarci na nowe smaki i aromaty. Co-

w tej dziedzinie spośród innych krajów Unii Euro-

raz więcej osób sięga po piwa rzemieślnicze, niejed-

pejskiej. Statystyczny Polak spożywa średnio 97,86

nokrotnie warzone na bazie chmieli amerykańskich,

litra piwa rocznie. Czy to dużo? Na pewno na tyle,

australijskich, czy nowozelandzkich. Taka sytuacja

by zapewnić nam czwarte miejsce w UE, lecz do

byłaby nie do przyjęcia u naszych południowych są-

wyników naszych sąsiadów z południa dużo nam

siadów, a nam pozwoliła w 2011 roku na rozpoczę-

brakuje.

cie tzw. piwnej rewolucji.

Pils, Lager, Koźlak, Marcowe…

Piwna rewolucja oraz piwa rzemieślnicze

W krajach, w których kultura piwna rozwijała

Rozpoczęta w Stanach Zjednoczonych piwna re-

się powoli przez lata, by w końcu zakorzenić się

wolucja, po latach dotarła również do Polski. Za jej

w nawykach społeczeństwa, królują piwa dolnej

symboliczny początek w naszym kraju uznaje się

fermentacji. Do tych krajów możemy zaliczyć zarów-

wypuszczenie - przez wówczas kontraktowy Browar

no Niemcy, jak i Czechy - kraje, które górują w Eu-

Pinta - piwa o wdzięcznej nazwie Atak Chmielu.

ropie w produkcji oraz spożyciu piwa. Wydawałoby

Małe browary rzemieślnicze zaczęły wyrastać jak

się, że mając styczność z takimi ilościami piwa, kon-

grzyby po deszczu, a co zdolniejsi piwowarzy zaczy-

sumenci, jak i piwowarzy, będą eksperymentować

nali sprzedawać swoje wyroby i rozwijać marki. Na

i szukać czegoś innego, nowego. Nic bardziej myl-

przestrzeni lat 2010-2018 liczba browarów wzrosła

nego. To właśnie w tych krajach dominuje zaledwie

z 65 do 318! Po kilku latach rozwoju udział piwa

garstka tak zwanych stylów piwnych. Inna sytuacja

kraftowego (rzemieślniczego), w rynku ogólnym 33

Średnia roczna konsumpcja piwa na osobę dane w litrach na przestrzeni lat 2012-2018

Źródło: opracowanie własne na podstawie raportu European Beer Trends

w Polsce urósł do rozmiarów, jak podaje Polskie

nia produkcja Wielkiej Brytanii oraz Polski wynosi

Stowarzyszenie Browarów Rzemieślniczych, blisko

81,705 mln hektolitrów piwa.

1% i wciąż rośnie.

„

W restauracji czy w domu?

Tempo wzrostu jest wysokie, mówi się

o wartościach dwucyfrowych, a zwiększająca się

Polacy do rozrzutnych narodów z pewnością nie

popularność piw rzemieślniczych sugeruje dalszy

należą, a wiemy już, że pić lubią. W jakim stopniu?

rozwój oraz powstawanie kolejnych browarów.

Patrząc na kraje Półwyspu Iberyjskiego, możemy

Z pewnością pozytywnie wpływa na to fakt otwar-

doznać lekkiego szoku, ponieważ w Hiszpanii czy

tego obecnie rynku piw kraftowych na świecie.

Portugalii sprzedaje się procentowo ponad czte-

Browary z różnych krajów czy kontynentów często

rokrotnie więcej piwa w sektorze HoReCa (hotele,

kooperują ze sobą, tworząc specjalne kolaboracyjne

gastronomia oraz catering). Na tle reszty krajów

piwa, cieszące się dużą popularnością.

UE również wypadamy blado pod tym względem.

Blisko nam do Niemców, których 18% sprzedaży

Polak spożywa śred-

zawierało się właśnie w tym sektorze. Można śmiało powiedzieć, że w Polsce króluje sprzedaż detaliczna,

nio 97,86 litra piwa

co nie dziwi tak bardzo, jeśli weźmiemy pod uwagę wcześniej poruszony problem słabo rozwiniętej kul-

rocznie.

tury picia piwa. Mówiąc wprost, piwo wolimy kupić w sklepie i wypić w domu lub u znajomych.

Popyt duży, ale co z podażą?

Nasze rodzime browary od lat produkują duże ilości

Akademicki browar z Krakowa

piwa, sytuując Polskę w ścisłej czołówce krajów UE

Piwo oraz wszelkie trunki nierozerwalnie połączo-

oraz całej Europy. O najwyższe miejsca na podium

ne są z osobą studenta. Toteż nie trzeba było dłu-

w tej dziedzinie konkuruje z nami głównie Wielka

go czekać, by za komercyjne warzenie piwa zabrały

Brytania, którą na przestrzeni lat 2012-2018 wy-

się także środowiska akademickie. Warto wyróżnić

przedziliśmy dwukrotnie: w 2016 i w 2018 roku.

tutaj Browar Górniczo-Hutniczy wywodzący się

Różnica pomiędzy średnią produkcją Polski oraz

z krakowskiej AGH. Młody browar, założony z oka-

Wielkiej Brytanii wynosi „zaledwie” 387 tys. hek-

zji jubileuszu 100-lecia Akademii Górniczo-Hutni-

tolitrów na korzyść Brytyjczyków. Nawet łącząc

czej, zdążył w krótkim czasie zdobyć uznanie nie tyl-

produkcję obu krajów, dalej nie możemy dogonić

ko w Krakowie, ale również poza granicami naszego

Niemiec, które od lat panują w Europie, utrzymując

kraju. Wysłany przez krakowskich piwowarów Pils,

średnią produkcję na poziomie 94,5 mln hektoli-

zdobył platynową nagrodę na konkursie piw rze-

trów piwa rocznie. Dla porównania, łączna śred-

mieślniczych Meininger’s International Craft Beer.

34

Procent średniej produkcji piwa krajów UE na przestrzeni lat 2012-2018

Źródło: opracowanie własne na podstawie raportu European Beer Trends

„

Własna warzelnia? Czemu nie.

Towarzysz w biegu historii

Nawet najzdolniejszy piwowar, bez wkładu finanso-

Piwo, które znane było już ludom prasłowiańskim,

wego o budowie browaru może co najwyżej poma-

towarzyszyło pierwszym Lechitom, dziś towarzy-

rzyć. Istnieją jednak konkursy, w których laureat,

szy również nam. Pomimo biegu lat, popularność

poza tytułem Mistrza Piwowarów, może uwarzyć

trunku utrzymała się i obecnie możemy poszczycić

piwo swojej receptury w jednym z browarów ko-

się faktem bycia jednym z najważniejszych narodów

mercyjnych. Co jeśli to nie wystarcza i chcemy wa-

w piwnym świecie.

rzyć oraz sprzedawać więcej własnych piw?

Piwo znane było już lu-

Wojciech Janosik Informatyka ekonomiczna

dom prasłowiańskim,

Uniwersytet Łódzki wojciechjanosik@gmail.com

pierwszym Lechitom.

Pierwszym krokiem wartym rozważenia, jest

założenie browaru kontraktowego, czyli podmiotu, korzystającego z istniejących już dużych browarów.

Są one skłonne (za odpowiednią opłatą) udostępnić swoje moce przerobowe, w celu uwarzenia piwa.

Na tym etapie piwowar może warzyć piwo pod swoją marką, korzystając z własnych receptur. Zabieg ten jest bezpieczniejszy, nie wymaga wielkich nakładów finansowych, jakie potrzebne są do zakupu czy budowy browaru. Jest formą kompromisu pomiędzy kontrolą nad towarem oraz poziomem zysku.

Jeśli opłaty w dalszym ciągu są dla nas za duże, na

Bibliografia:

pomoc przybywają inwestorzy w formie zwykłych

1.

https://blog.kopyra.com/

konsumentów. Coraz popularniejsze stają się in-

2.

https://brewersofeurope.org/uploads/mycms-fi-

westycje w browary. Gdy zarząd małego browaru

les/documents/publications/2019/european-beer-

chce postawić swój własny budynek oraz zakupić

-trends-2019-web.pdf

potrzebny do pracy sprzęt, często decyduje się na

3.

emisję akcji, zwykle w bardzo przystępnej cenie.

https://www.meininger-online.de/en/craft-beer-award

Nabywca akcji staje się częścią swojego ulubionego

4.

https://psbr.eu/

browaru.

5.

https://www.youtube.com/user/kopyr79

35

36

GAMESTOP - JAK INDYWIDUALNI INWESTORZY

DALI NAUCZKĘ WALL STREET Rynek kapitałowy i zawierane na nim transakcje nie od dziś wzbudzają emocje zarówno inwestorów, jak i osób przyglądających się z boku. Przez ostatni rok można było zauważyć zwiększone zainteresowanie tematyką inwestowania za sprawą takich aplikacji, jak na przykład RobinHood, umożliwiających

handel

instrumentami

finansowymi bez opłat dla brokerów.

Szeroki dostęp do przeprowadzania inwe-

tym, że inwestor pożycza od innych uczestników

stycji poskutkował znacznym wzrostem liczby

rynku papiery wartościowe, których cena według

indywidualnych inwestorów. Oprócz nich, do

niego spadnie, a następnie sprzedaje je na rynku.

głównych uczestników rynków kapitałowych zali-

W celu zamknięcia transakcji inwestor musi odku-

cza się inwestorów instytucjonalnych, którym na

pić papiery wartościowe, które wcześniej sprze-

przestrzeni lat wiele razy zarzucano manipulacje

dał, aby móc oddać je osobie, od której pożyczył

rynkiem. Jednak pod koniec stycznia bieżącego

akcje. W sytuacji, gdy przewidywania inwestora

roku, pojedynczy inwestorzy postanowili się zjed-

okazały się trafione, jego zysk to różnica między

noczyć i wziąć odwet na wielkich graczach z Wall

ceną sprzedaży, a ceną odkupienia papierów war-

Street. Sytuacja miała miejsce po otworzeniu

tościowych. Podczas transakcji krótkiej sprzedaży

pozycji krótkiej na akcjach spółki GameStop przez

bez pokrycia dochodzi do sprzedania papierów

fundusz hedgingowy Melvin Capital Management.

wartościowych bez ich wcześniejszego pożycze-

W rezultacie powstała hossa w akcjach GameStopu,

nia przez inwestora. W tym przypadku inwestor

a fundusz Melvin Capital w styczniu bieżącego

sprzedaje obietnicę dostarczenia papieru warto-

roku stracił 53% posiadanego kapitału.

ściowego w przyszłości, ale nie ma pewności, czy

W jaki sposób grupa pojedynczych inwesto-

wywiązanie się z niej będzie możliwe. Wynika to

rów nieomal doprowadziła do bankructwa fun-

z faktu, iż transakcja krótkiej sprzedaży bez pokry-

dusz zarządzający aktywami o wartości około 8

cia może doprowadzić do sprzedaży znacznie więk-

mld USD? Należy zacząć od tego, czym w ogóle

szej liczby papierów wartościowych, niż wyemito-

jest „pozycja krótka” na rynkach finansowych.

wanych. Stosowanie pozycji krótkich wiąże się

„Krótka sprzedaż” jest techniką inwestycyjną,

z niebezpieczeństwami. Jednym z nich jest zja-

polegającą na osiąganiu zysku w związku ze spad-

wisko zwane short squeeze (wyciskanie krótkich

kiem cen papierów wartościowych. Występują dwa

pozycji z rynku). Zjawisko short squeeze ma miej-

rodzaje krótkiej sprzedaży: z pokryciem oraz bez

sce, kiedy kurs danego instrumentu finansowego

pokrycia, czyli tzw. „naga” krótka sprzedaż. Trans-

gwałtownie rośnie, poprzez zaburzenie równowagi

akcja krótkiej sprzedaży z pokryciem polega na

między podażą i popytem. Sytuacja ta powoduje, 37

Wszytkim tym, którzy tęsknią za Tofikiem polecamy @eksocul ps. Tofik ma się świetnie, nadal pomieszkuje na Wydziale

EkSoc advises #stayhome and read #magazyndeal 38

„

że posiadacze pozycji krótkich są zmuszeni do ich

daży (listed put options), które z kolei – inaczej niż

zamknięcia w celu ograniczenia strat, czyli de facto

większość pozycji krótkich - muszą być ujawnione

wykupują je, dodatkowo podbijając ceny. Wła-

w raportach dla Komisji Papierów Wartościowych

śnie to zjawisko miało miejsce w styczniu bieżą-

i Giełd Stanów Zjednoczonych.

cego roku, w związku z akcjami spółki GameStop,

W przeciwieństwie do funduszy hedgingo-

na których pozycję krótką zajął Melvin Capital.

wych, inwestorzy z WallStreetBets mieli inne zdanie na temat GameStopu. Co prawda grupa zaczęła

Grupa (...) inwestorów nieomal doprowadziła do bankructwa fundusz zarządzający aktywami o wartości 8 mln USD.

interesować się spółką już w połowie 2019 roku, ale to kupno akcji spółki przez RC Ventures, firmę venture capital, spowodowało entuzjazm użytkowników Reddita. Prawdziwą euforię wśród detalicznych inwestorów wywołało dołączenie do zarządu GameStop Ryana Cohena, związanego z RC Ventures, w którym zaczęli pokładać nadzieję na ratunek spółki i przeniesienie jej w świat cyfrowy. Biznesmen zasłynął z sukcesu firmy Chewy, sprzedającej karmę i akcesoria dla zwierząt, która rzuciła

Melvin Capital Management to amerykań-

wyzwanie takiemu gigantowi jak Amazon. Wraz

ski fundusz hedgingowy, założony w 2014 roku,

ze wzrostem cen papierów wartościowych spółki,

z siedzibą w Nowym Jorku. Fundusze hedgingowe

użytkownicy Reddita zdali sobie sprawę, że już

zaliczają się do grona alternatywnych funduszy

powyżej 10 USD za akcję, fundusze hedgingowe

inwestycyjnych. Charakteryzują się m.in.: wysoką

zaczęły odnosić straty. Cena jednej akcji spółki

barierą wejścia, wysokim lub bardzo wysokim

GameStop jeszcze 12 stycznia obecnego roku

ryzykiem inwestycyjnym, częstym korzystaniem

wynosiła niespełna 20 USD. Po tym, jak wspo-

z dźwigni finansowej lub krótkiej sprzedaży. Fun-

mniany Cohen dołączył do zarządu, cena wzrosła

dusz Melvin Capital zajmował pozycję krótką nie

do 40 USD - jednakże to był dopiero początek

tylko na akcjach GameStopu, ale również na obli-

szału na akcjach spółki. W momencie, gdy cena

gacjach CD Projekt RED, gdzie pierwszą pozy-

akcji wynosiła 43 USD, Andrew Left, analityk

cję otworzył we wrześniu 2020 roku. Natomiast

z Citron Capital, w materiale przedstawionym na

inwestorzy indywidualni, którzy zaczęli kupować

Youtube, skrytykował sytuację, która miała wtedy

akcje Gamestopu, to użytkownicy portalu Reddit,

miejsce na akcjach spółki GameStop. Finansista

skupieni wokół subredditu (społeczności portalu

przekonywał, że cena była atrakcyjna rok temu,

Reddit zebranej wokół danej tematyki), o nazwie

kiedy wynosiła 5 USD. Obecną sytuację określił

WallStreetBets. Subreddit łączy młodych traderów

jako czystą spekulację. Wypowiedź Lefta tylko roz-

oraz detalicznych inwestorów. Jego członkowie są

złościła WallStreetBets i wywołała dyskusję inwe-

znani z agresywnych strategii handlowych, charak-

storów. Efektem tego było pobudzenie wzrostu

terystycznego barwnego żargonu czy kupowania

cen akcji spółki, którymi 27 stycznia handlowano

tzw. akcji „memowych” (akcje popularnych spółek

już po 350 USD, a w kulminacyjnym momen-

najczęściej technologicznych, charakteryzujących

cie sesji osiągnęły one wartość 470 USD. Hossa

się wysoką zmiennością i często przewartościowa-

zaczęła również rozszerzać się na inne spółki, na

niem pod względem fundamentalnym). Jedną ze

których fundusz miał otwarte pozycje krótkie,

spółek memowych, pomimo że nie zalicza się jej do

takie jak AMC Enterteinment Holding, która jest

spółek technologicznych, jest GameStop.

właścicielem sieci kin oraz naszą rodzimą spółkę

Spółka GameStop działa na mało perspek-

– CD Projekt. 28 stycznia doszło do sytuacji,

tywicznym rynku fizycznej dystrybucji gier video.

w której platforma RobinHood oraz kilka innych

W dobie cyfrowego kolportażu gier za pomocą

amerykański domów maklerskich zawiesiły moż-

platform takich jak Steam czy GOG, fizyczna

liwość kupna akcji o nadzwyczajnej zmienności,

sprzedaż gier powoli odchodzi do lamusa. Ten klu-

w tym akcji GameStopu. Spotkało się to z ogromną

czowy czynnik sprawia, że inwestorzy instytucjo-

krytyką użytkowników, sugerujących powiąza-

nalni chętnie otwierają pozycje krótkie na akcjach

nia funduszy hedgingowych z firmą RobinHood.

spółki, będąc przekonanymi o spadku ich warto-

Skutkiem był ogrom skrajnie niskich ocen aplika-

ści. Jednym z takich funduszy był właśnie Melvin

cji brokera w serwisie Google Play, których śred-

Capital, co użytkownicy Reddita mogli odkryć,

nia wynosiła w pewnym momencie 1,1 na 300

ponieważ pozycja krótka na akcjach GameStopu

tys.opinii. Skutkiem hossy w akcjach GameStopu

została wyrażona w notowanych opcjach sprze-

była konieczność sięgnięcia 25 stycznia obec39

nego roku przez Melvin Capital Management po

znacznie

dofinansowanie w wysokości 2,75 mld USD. Jed-

Powszechny dostęp do informacji, aplikacje

zmieniły

się

nakże, pomimo wsparcia funduszu, Melvin Capital

umożliwiające trading bez prowizji maklerskich,

i Citron Capital skapitulowały i zamknęły pozycje

powszechnie

krótkie na akcjach spółki.

przez social media sprawiają, że pojedynczy inwe-

dostępna

przez

ostatnie

globalna

lata.

komunikacja

zysk

storzy łatwo mogą się zorganizować i zatrząść ryn-

z transakcji nie był najważniejszy. Powodem była

kami finansowymi. Graczom z WallStreetBets to

chęć ratowania spółki i odwet na wielkich firmach

się udało, zatrzęśli posadami Wall Street.

Dla

inwestorów

indywidualnych

finansowych z Wall Street, które osiągały ogromne zyski od czasu wywołanego przez siebie kryzysu międzynarodowego. Sukces użytkowników Red-

Michał Długosz

dita na akcjach GameStopu sprawił, że inwestorzy

Finanse i rachunkowość

nie chcieli spocząć na laurach. Niedługo po tym

Uniwersytet Łódzki

zdarzeniu przenieśli się na rynek srebra, na któ-

michał.długosz1255@gmail.com

rym również fundusze inwestycyjne zajęły pozycje krótkie. Jednak sukces kontraktów dotyczących srebra, można uznać za wątpliwy - cena za uncję z 27 USD wzrosła do niespełna 30, po czym wróciła do 26 USD. Na WallStreetBets powstają coraz to nowe manifesty, w których inwestorzy zarzucają Wall Street m.in. manipulowanie papierami wartościowymi, wywołanie kryzysu międzynarodowego czy wykorzystywanie innych spółek. Wielu inwestorów, pomimo ogromnego wzrostu wartości giełdowej GameStop, nie sprzedało akcji firmy, traktując je bardzo osobiście. Istnieją podejrzenia, że w całym wydarzeniu brały udział inne fundusze

inwestycyjne,

które

zmanipulowały

detalicznych inwestorów. Podejrzenia powstały z powodu zysków, które na hossie akcji GameStopu osiągnęły niektóre fundusze, w tym nowojorski Senvest Management z 700 mln USD zysku. Na prawdopodobieństwo tej teorii wskazują znani gracze giełdowi, m.in. Michael Burry czy Carson Block. Obecnie trwa śledztwo Komisji Papierów Wartościowych i Giełd Stanów Zjednoczonych, i być może w jego toku na jaw wyjdą nowe fakty dotyczące potencjalnej manipulacji.

Hossa w akcjach GameStop może wiele nauczyć inwestujących. Przypomina potencjalnym handlowcom, że krótka sprzedaż jest bardzo ryzykownym sposobem zarabiania. W przypadku tego rodzaju pozycji łatwo stracić kapitał, gdy cena instrumentu finansowego wykona ruch w kierunku przeciwnym do naszych założeń. Jako kolejną

Bibliografia:

lekcję możemy przywołać częste rozwarstwienie

1.

ceny akcji w stosunku do ich realnej wartości.

W. Aspardec, Krótka sprzedaż bez pokrycia jako nowe potencjalne źródło ryzyka systemowego

Wynika to w dużym stopniu z psychologii tłumu,

2.

który potrafi zarówno popaść w euforię we wzro-

K. Perez, Fundusze hedge Istota, strategie, potencjał rynku

stowej fazie rynku, doprowadzając do przewarto-

3.

ściowania papierów wartościowych, jak i popaść

https://strefainwestorow.pl/artykuly/gielda-usa/20210204/manipulacja-gamestop

w depresję, gdy na rynku panuje strach i ceny

4.

https://strefainwestorow.pl/artykuly/fundusze-

papierów wartościowych spadają. Warto wziąć

-inwestycyjne/20210201/melvin-szorty-gamestop-

również pod uwagę fakt, że realia inwestowania

-cd-projekt 40

INWESTOWANIE AKTYWNE VS. PASYWNE Co kilka lat powraca debata na temat wyższości inwestowania aktywnego nad pasywnym i vice versa. Czy ostatnie miesiące dostarczyły nowych argumentów do dyskusji?

Czym jest inwestowanie pasywne?

rynku. Właśnie dlatego uzyskanie stałych, powy-

Aby dobrze zobrazować, czym jest inwestowa-

żej rynkowych zwrotów, jest często uważane bar-

nie pasywne, warto pochylić się nad etymologią

dziej za łut szczęścia niż umiejętności inwestora.

nazewnictwa. Wyraz „pasywny” oznacza „niewy-

Zatem wyniki inwestycyjne z minionych okresów

kazujący chęci działania ani inicjatywy”. Dokładnie

nie mogą być podstawą do prognozowania efek-

tymi słowami można opisać jeden z dwóch spo-

tywności w przyszłości. Na korzyść tej strategii

sobów inwestowania kapitału. Inwestor pasywny

działa również hipoteza efektywnego rynku, sfor-

to taki, który nie posiada tendencji do czynnego

mułowana w 1970 roku przez amerykańskiego

reagowania na zmiany rynku, co ogranicza kupno

ekonomistę Eugene’a Famę, który argumentował

i sprzedaż instrumentów finansowych. Strategia

skuteczność rynków finansowych w odzwiercie-

cechuje się więc długoterminowością i minimalną

dleniu bazowych wartości akcji, poprzez właściwą

interwencją w skład portfela, jak również polega

wycenę, zawierającą wszystkie publicznie dostępne

na opieraniu się pokusie przewidywania każ-

informacje. Warunkiem koniecznym do zaistnienia

dego przyszłego ruchu na giełdzie. Inwestowanie

takiej zależności były zerowe opłaty transakcyjne

aktywne, jak można się już domyślić, polega na

oraz racjonalność rynku finansowego. Wraz z szer-

odwrotnym podejściu - inwestor często interwe-

szym dostępem do informacji na temat akcji danej

niuje w skład portfela, reagując na zmiany rynku.

spółki, odpowiednio maleje okazja do inwesty-

Zasadniczą różnicą pomiędzy tymi sposobami

cji przynoszącej ponadprzeciętny zwrot kapitału,

inwestowania jest ich cel. Aktywny inwestor zara-

ponieważ nikt stale nie ma dostępu do danych,

bia na osiąganiu wyników lepszych niż rynek, cały

gwarantujących taką przewagę nad pozostałymi

czas starając się go przewyższyć. Z kolei intencją

uczestnikami rynku.

inwestowania pasywnego nie jest zdeklasowanie

Punktem wyjścia do rozważań na temat stra-

średnich rynkowych wyników, lecz jak najlepsze

tegii „buy-and-hold”, powinny być jednak przeło-

ich odzwierciedlenie.

mowe dla analizy inwestycji odkrycia, które prawie

Ideę inwestowania pasywnego wspierają nie-

20 lat przed zaproponowaniem hipotezy efektyw-

które podstawowe prawa i teorie rynków finanso-

nego rynku, na zawsze odmieniły sposób zarządza-

wych. Strategia ta, zwana również „kup i trzymaj”

nia aktywami.

(ang. buy-and-hold strategy), wynika z przeświad-

W roku 1952 Harry Markowitz przedstawił

czenia, że trudnym, a wręcz niemożliwym jest

swoją autorską koncepcję modelu rynku finan-

osiąganie w długim okresie wyników lepszych od

sowego - nowoczesną teorię portfela nazywaną 41

również analizą średniej wariancji. Wprowadzała

niem cen ropy naftowej przez OPEC, nie pozostały

ona równolegle, oprócz oczekiwanej stopy zwrotu,

obojętne dla pewnego amerykańskiego inwestora.

ryzyko (wariancję stóp zwrotu) jako drugi wymiar

Zainspirowany nimi, na zawsze odmienił rynek

w analizie inwestycji.

inwestycyjny i zapoczątkował nowy trend polega-

12 lat później, William Sharpe, na podstawie

jący na konstrukcji portfela, który będzie najlepiej

odkryć Markowitz’a, rozwinął nowoczesną teo-

naśladować cały rynek, za pomocą wybranego

rię portfela za pomocą modelu wyceny aktywów

indeksu giełdowego. John Clifton „Jack” Bogle

kapitałowych (ang. Capital Asset Pricing Model,

w 1975 roku, kilka miesięcy po zwolnieniu go ze

CAPM). Model ten zakłada istnienie „portfela

stanowiska prezesa w firmie Wellington Mana-

superefektywnego”, którego relacja pomiędzy

gement, założył „The Vanguard Group”. Nazwa

oczekiwaną stopą zwrotu a wariancją jest naj-

do dzisiaj dobrze obrazuje prekursorską filozo-

bardziej pożądana. Przyjmując, że całość rynku

fię stojącą za ideą jej funkcjonowania. Już wtedy

wykazuje pozytywny zwrot w czasie, podstawową

Bogle był gorliwym zwolennikiem inwestowania

konkluzją wynikającą z opisanego modelu jest

pasywnego, ponieważ jako student ekonomii na

zidentyfikowanie portfela całego rynku akcji jako

Uniwersytecie Princeton badał powstającą branżę

efektywnego,

przynoszącego

najwyższą

„

stopę

funduszy inwestycyjnych. W 1951 ukończył studia

zwrotu, jaką może osiągnąć inwestor przy danym

z wyróżnieniem i pracą zatytułowaną: „Ekono-

ryzyku. Model CAPM określa dwa czynniki wpły-

miczna rola firmy inwestycyjnej”, poruszającą

wające na stopę zwrotu z danego składnika akty-

temat obniżenia opłat za zarządzanie. Ta 130-stro-

wów: ryzyko systematyczne - zwane również betą

nicowa teza Bogle’a zawierająca jego kluczowe

- dotyczące całego rynku, oraz ryzyko specyficzne

wnioski, stała się fundamentem funkcjonującego

- związane z danym aktywem.

podejścia inwestycyjnego.

Bezspornie, od lat 50. i 60. ubiegłego wieku

Wielkość funduszy za-

obszar inwestycji finansowych przeszedł poważną ewolucję, obejmującą inter alia znaczący rozwój

rządzanych

dostępnych narzędzi dla inwestorów oraz koncepcji finansowych, a wiele odkryć doczekało się prób

pasywnie

przekroczyła 18 bln USD

podważenia ich wyników oraz słów krytyki. Mimo to, wciąż uznawane są za podstawę teorii analizy

w 2019 roku.

inwestycyjnej, a przez swoją prostotę i elastyczność zastosowania do dzisiaj bywają wykorzystywane w praktyce.

Powstanie strategii inwestowania pasywnego

Hipoteza efektywnego rynku jest poddana

określa się mniej więcej datą utworzenia pierw-

krytyce, ponieważ sam rynek finansowy nie jest

szego na świecie indeksowego otwartego funduszu

traktowany jako w pełni efektywny. Potwierdzają

inwestycyjnego (ang. index mutual fund) przez

to również wyższe stopy zwrotu z portfeli, które

grupę Vanguard Group of Investment Compa-

nie wykorzystują tradycyjnych wag udziału ich

nies we wrześniu 1975 roku. First Index Invest-

składników w postaci kapitalizacji, od tych, które

ment Trust (obecnie Vanguard 500 Index Fund,

ją stosują. Jego uczestnicy nie zachowują się racjo-

VFINX) odzwierciedlał wyniki indeksu Stan-

nalnie, gdyż często kierowani czynnikami psycho-

dard & Poor’s 500 Composite Stock Price Index,

logicznymi i poznawczymi uciekają do heurystyk.

a jego pierwsza oferta publiczna nastąpiła w 1976

Hipotezą przeciwną do EMH jest „noisy market

roku. Fundusz początkowo zebrał jedynie 11 mln

hypothesis”, zgodnie z którą cena instrumentów

USD i nazywany był „nie-amerykańskim” oraz

finansowych nie zawsze odzwierciedla ich war-

„pewnym początkiem drogi do przeciętności”.

tość godziwą, zniekształcona jest bowiem przez

Indeksowanie (ang. indexing), to najczęściej stoso-

spekulantów czy tzw. inside traderów. Jeśli rynki

wana pasywna strategia inwestycyjna, polegająca

finansowe byłyby efektywne, wszystkie inwesty-

na odtworzeniu zwrotów z indeksów giełdowych

cje, które nie są pasywnymi, narażone byłyby na

(np. S&P 500 czy WIG20), za pomocą portfela

mniejszą stopę zwrotu oraz nieadekwatne ryzyko.

zbudowanego w taki sam bądź podobny sposób, co replikowany indeks. Replikacja przyjmuje dwie

The Vanguard Group i First Index Invest-

podstawowe formy: fizyczną (pełną), polegającą

ment Trust

na dokładnym odwzorowaniu danego indeksu

Dwa czynniki: zmiana postrzegania inwestycji

w takiej samej proporcji, poprzez zakupienie papie-

pośród akademickiego konsensusu oraz krach

rów wartościowych takiej samej proporcji, poprzez

giełdowy z 1973 roku, spowodowany podniesie-

zakupienie papierów wartościowych wchodzących 42

w jego skład oraz syntetyczną (pośrednią), opiera-

to budowę produktów smart beta, których celem

jącą się na użyciu kontraktów dotyczących instru-

powinno być uchwycenie premii za ryzyko zwią-

mentów pochodnych, które mają na celu odtwo-

zane z zamierzonym czynnikiem, dostosowanym i

rzenie zwrotów, a nie udziałów w indeksie. Bogle,

wybranym przez inwestora. Produkty typu smart

uznawany za twórcę pierwszego funduszu indekso-

beta istnieją na rynku amerykańskim tylko od

wego, wciąż jest jedną z najważniejszych postaci w

kilkunastu lat, jednakże w tym czasie zdążyły się

świecie finansów, która w dużej mierze przyczyniła

bardzo mocno rozwinąć. Według danych Mor-

się do tego, jak powszechnie wygląda inwestowa-

ningstar, wartość ich aktywów pod zarządzaniem

nie kapitału. Fundusz Vanguard 500 Index Fund,

(ang. Assets Under Management, AUM), wynosi

wpierw inwestujący 11 mln USD, w lipcu 2020

globalnie obecnie ok. 800 mld USD. Jednocześnie,

roku zarządzał aktywami o wartości około 597 mld

największa firma inwestycyjna na świecie - Blac-

USD, co czyni go jednym z największych na rynku.

krock, przewiduje wzrost tej wartości do 3,4 bln

Warto również zaznaczyć, że aktywa zarządzane w

USD do 2022 roku. Skupiając się na rynku euro-

tym funduszu są ponad 7 razy większe od wartości

pejskim, największym funduszem smart beta w

wszystkich aktywów zarządzanych przez polskie

Europie jest iShares Edge MSCI World Minimum

fundusze inwestycyjne, których wartość w drugim

Volatility ETF z aktywami na poziomie blisko 4,3

kwartale 2020 roku wynosiła około 300 mld PLN

mld USD na koniec 2019 roku, w ramach którego

(co po średnim kursie NBP na dzień 12.02.2021

budowany jest możliwie najmniej zmienny port-

dla pary walut USD/PLN wynosi około 80,8 mld

fel akcji sztandarowego indeksu MSCI World. Od

USD).

2015 roku wartość europejskich smart beta ETF wzrosła z 28,9 mld EUR do 71 mld EUR na koniec

Złoty środek?

2019 roku. W zeszłym roku wpływy netto do smart

Pewnym konsensusem między inwestowaniem

beta ETF wyniosły 9,3 mld EUR, co jest największą

aktywnym a pasywnym ma być tzw. inteligentna

wartością w ciągu ostatnich pięciu lat. Jednakże,

beta (ang. smart beta), czyli hybryda dwóch wspo-

w pierwszych czterech miesiącach 2020 roku, w

mnianych wcześniej podejść do zarządzania port-

związku z dużą zmiennością spowodowaną ogólno-

felem inwestycyjnym. Produkty smart beta zaczęły

światową pandemią COVID-19, odpłynęły z nich aż

zyskiwać popularność po kryzysie finansowym

3,3 mld EUR.

w 2008 r., gdy inwestorzy uzyskali niesatysfakcjonujące wyniki poprzez dotychczasowe podejście inwestycyjne i zaczęli szukać atrakcyjniejszych strategii. Jest to zatem relatywnie nowy produkt, mający, przynajmniej z założenia, być bardziej konkurencyjnym i efektywnym od tradycyjnych ETF-ów, przy niższym bądź porównywalnym poziomie ryzyka. Fundusze notowane na giełdzie (ETF-y), mierząc udział poszczególnych spółek

Pewnym konsensusem między inwestowaniem aktywnym a pasywnym ma być tzw. inteligentna beta.

według kapitalizacji rynkowej, koncentrują się na największych podmiotach, bez uwzględniania

Smart beta ma zarówno swoich zwolenników,

innych czynników, takich jak wartość fundamen-

jak i przeciwników. Z analizy przeprowadzonej na

talna firmy, płynność, rentowność, wielkość dywi-

szanghajskiej giełdzie płyną wnioski o efektywno-

dendy czy zmienność, które, w różnych kombi-

ści tej procedury. Badacze stwierdzili, że wszyst-

nacjach i proporcjach, uwzględnia właśnie smart

kie strategie smart beta osiągnęły wyższe stopy

beta. Niestety, ta cząstka aktywnego inwestowania

zwrotu niż benchmark w latach 2006 - 2015 oraz,

prowadzi do nieco wyższych opłat za zarządzanie.

uśredniając, przewyższają indeks SSE 50 o 2,57%

W ramach badań empirycznych, przeprowadzo-

rocznie. Badanie przeprowadzone w 2019 r. przez

nych po uznaniu modelu CAPM za niewystar-

firmę FTSE Russell potwierdza tezę dotyczącą nie-

czająco tłumaczącego istotę stóp zwrotu, głów-

słabnącej popularności inteligentnej bety. Zgodnie

nie przez założenie efektywności rynku, zaczęto

z jego wynikami, w 2018 r. 91% inwestorów na

poszukiwać kolejnych determinant. Pojawiły się

całym świecie dokonało inwestycji w inteligentną

tezy, że portfele inwestycyjne zbudowane według

betę lub ją planowało w ciągu najbliższych 18 mie-

kilku konkretnych czynników, takich jak wielkość,

sięcy. Szczególne oczekiwania pokładane są przede

stosunek wartości księgowej do wartości rynkowej

wszystkim w funduszach wieloczynnikowych, dzie-

spółki czy rentowności, mogą generować wyższą

lących ekspozycję na kilka czynników inwestycyj-

stopę zwrotu niż portfele rynkowe. Zainicjowało

nych.

43

„

Według niektórych badań, wiele portfeli smart beta nie generuje nadzwyczajnych stóp zwrotu, mimo że kilka z nich na długo podbiło rynek. Wyższe stopy miały być tylko rekompensatą za dodatkowe ryzyko, a zwolennicy smart beta porównują swoją strategię do portfeli tworzonych w sposób nieefektywny, przez co inteligentne fundusze w rzeczywistości takimi nie są. Większość istotnych amerykańskich funduszy smart beta nie osiągnęła odpowiednich celów w pierwszych pięciu miesiącach 2020 roku, mimo że, z założenia, produkty te powinny się wyróżniać w okresie dużej zmienności czy bessy. Według „Morningstar”, do

Źródło: Morningstar

końca czerwca w ETF smart beta na całym świecie zostało zainwestowanych tylko 869,7 mld

z USA, zarządzają aktywami o wartości ponad 15,3

USD. Zauważalna jest także mniejsza liczba pre-

bln USD.

mier nowych produktów smart beta ETF na rynku europejskim: w 2017 r. wynosiła ona 51, natomiast

Passive w Polsce

w 2019 r. zaledwie 7. Biorąc pod uwagę słabsze

W styczniu 2019 r. na GPW zadebiutował pierwszy

wyniki bardziej strategicznych smart beta ETF,

polski ETF, czyli Beta ETF WIG20 TR, stworzony

tendencja ta może się nasilić w przyszłości, prowa-

przez Agio Funds, z pomocą i know-how Beta

dząc ostatecznie do odejścia inwestorów od tego

Securities i DM BOŚ. Jest to fundusz indeksowy,

typu produktów i powrotu do tradycyjnych fundu-

naśladujący WIG20, z uwzględnieniem wielko-

szy typu ETF, gdzie przy niższych opłatach, mogą

ści dywidend (TR - Total Return). We wrześniu

być uzyskane podobne stopy zwrotu.

2019 r. ruszyło natomiast notowanie drugiego

Przyszłość smart beta będzie mocno zależeć

w pełni polskiego ETF, czyli Beta ETF mWIG40TR,

od jej wyników w aktualnych, niestabilnych warun-

który okazał się większym sukcesem niż Beta ETF

kach. Obserwowane jest dalsze zainteresowanie

WIG20TR. Tymczasem na początku lutego 2021 r.

tymi produktami przy jednoczesnym wzroście ich

swój debiut na GPW miał ETF Nasdaq-100, czyli

liczby na rynku. W związku z tym, konieczne jest

pierwszy polski ETF z ekspozycją na zagraniczny

budowanie nowych, niestandardowych propozycji,

indeks. Polski rynek inwestycji pasywnych jest na

mogących znaleźć niszę dla wymagających inwe-

początku swojego rozwoju, porównując z bogatą

storów.

ofertą inwestycyjną dostępną w Stanach Zjednoczonych czy Europie Zachodniej, dlatego pojawia-

Passive investing na świecie

nie się takich produktów można uznać za dobry

Wielkość funduszy zarządzanych pasywnie prze-

prognostyk na przyszłość. Co ważne, ETF-y cieszą

kroczyła 18 bln USD w 2019 roku „Wielka Trójka”,

się coraz większym zainteresowaniem rodzimych

jak potocznie nazywa się trzy fundusze pochodzące

inwestorów i na pewno w najbliższych latach oferta

Źródło: Morningstar

44

msmoczynska29@gmail.com Źródło: Morningstar produktów pasywnych będzie się powiększać.

Podsumowanie Dyskusja pomiędzy wyższością jednego sposobu inwestowania nad drugim wraz ze wzrostem popularności inwestowania pasywnego staje się burzliwa, a niektóre komentarze zdumiewają swoją brutalnością. Przykładem może być opracowanie opublikowane w 2016 roku przez firmę Alliance Bernstein, noszące tytuł: „Cicha droga do pańszczyzny: Dlaczego inwestowanie pasywne jest gorsze od marksizmu”. Inwestowanie pasywne zaczyna być coraz częściej dostępne na polskim rynku finansowym, lecz fundusze notowane na giełdzie wciąż pozostają jego wysublimowanym instrumentem. Miejmy nadzieję, że wraz ze wzrostem ich popularności, inwestorzy zyskają nowe doświadczenie i będą uczyć się codziennie „w szczególności z doświadczenia innych, ponieważ tak jest taniej” - jak mawiał John C. Bogle.

Joanna Kozar Finanse i rachunkowość biznesu Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu joana.kozar@gmail.com Bibliografia:

Maria Smoczyńska

1.

Finanse i rachunkowość

Alonso N., Barnes, M., 2016, Efficient smart beta, Journal of investing

Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

2.

Bardia V., 2020, The birth of passive investing.

Making smalltalk,.

3.

Johnson C., 2021, John C. bogle quotes, Millyuns.

4.

Lamont K., 2020, An analysis of the smart beta landscape in 2019

5.

Kawa L., 2016, Bernstein: Passive Investing Is Worse for Society Than Marxism, Blooomberg Markets.

45

CZAS PRACY ZDALNEJ Osiem godzin pracy, osiem godzin odpoczynku, osiem godzin snu. Ten chwytliwy slogan Roberta Owena przez ponad dwieście lat, mimo pojawiania się kolejnych rewolucji technologicznych i kulturalnych, w trafny sposób opisywał rzeczywistość rynku pracy. Wbrew pojawiającej się krytyce tej formy zatrudnienia, wynikającej z różnorodnych badań i eksperymentów, ośmiogodzinny wymiar pracy w zakładzie stanowił panującą normę, czasem delikatnie modyfikowaną w ramach indywidualnych ustaleń. Cykl niespodziewanych wydarzeń związanych z pandemią zachwiał jednak występującym powszechnie w pracy biurowej porządkiem.

Drastyczne zmiany

gospodarki, również i tych, w których niemożliwe

Koronawirus, który wstrząsnął gospodarką, służbą

jest zdalne wykonywanie obowiązków. W branży

zdrowia czy też stylem życia, nie mógł oszczędzić

IT i finansowej odsetki pracujących z domu wynio-

również rynku pracy. Zamknięcie biur zmusiło

sły odpowiednio 50% i 25%. W tym samym czasie

miliony pracowników do podjęcia, z dnia na dzień,

pracę home office w budownictwie czy przemyśle

pracy zdalnej. Udogodnienie, kiełkujące latami w

wybrała mniej niż jedna osoba na sto.

świadomości pracodawców, niespodziewanie stało się koniecznością. Według wyliczeń GUS, w II

Rzeczywistość pracy zdalnej

kw. 2020 roku aż 10,2% wszystkich pracowników

Krótko

z powodu pandemii musiało wykonywać swoje

Domodi przeprowadził badanie opinii Polaków na

obowiązki z domu. Zmianę najlepiej można było

temat nowego trybu pracy. Ponad połowa ankie-

zaobserwować w stolicy. Nawet co szósty obywatel

towanych wskazała, że lubi pracę zdalną. Tylko co

Warszawy w pierwszej połowie 2020 roku praco-

czwarty respondent wypowiedział się o nowej rze-

wał poza biurem.

czywistości w sposób jednoznacznie negatywny.

po

wprowadzeniu

lockdownu

portal

Współczynnik ten, mimo spadku na koniec

Jako główne korzyści pracy zdalnej wska-

września ubiegłego roku, wciąż utrzymywał się

zano ciszę, mniejszy stres oraz oszczędzanie

na wysokim poziomie wynoszącym 5,8%. Warto

czasu na dojazdy do zakładu. Wśród negatywów

w tym miejscu dodać, że w statystyce uwzględnieni

wymieniano przede wszystkim obawy przed utratą

zostali ludzie pracujący we wszystkich sektorach

kontroli nad czasem pracy, niemożność skonsul46

towania się ze współpracownikami i trudność

rozmów biznesowych czy też przeprowadzania

w określeniu, na jak długo home office pozostanie

rekrutacji. Firmy to miejsca społeczne, do ich pra-

jedyną możliwą formą pracy. Raport przedstawia

widłowego funkcjonowania niezbędne są interak-

więc bardzo pozytywne nastawienie do zmian oraz

cje międzyludzkie. Pandemia koronawirusa oraz

brak chęci powrotu do „starej rzeczywistości”.

wynikająca z niej popularyzacja pracy zdalnej,

Badanie Domodi przeprowadzone zostało

znacznie je utrudniły.

jednak na wiosnę. W dłuższej perspektywie pracownicy zaczęli dostrzegać coraz więcej wad pracy

Regulacje prawne

zdalnej. Podczas konsultacji przeprowadzonych

Nowa rzeczywistość wymaga nowych rozwią-

pod koniec ubiegłego roku wskazywali przede

zań. Dla pracownika wykonywanie świadczenia

wszystkim gorsze warunki panujące w domowym

z domu wiąże się z wyższymi rachunkami za prąd

biurze, jak również coraz częściej pojawiające się

oraz Internet, ale jednocześnie z dużymi oszczęd-

dolegliwości bólowe i inne kłopoty zdrowotne.

nościami związanymi z kosztami transportu do

Kolejnym dużym problemem okazało się postę-

pracy, wyżywieniem czy też zużyciem odzieży. Pra-

pujące zacieranie granicy między czasem pracy

codawca w czasie pandemii może zyskać na niż-

a czasem wolnym. Aż 44% ankietowanych przez

szych kosztach utrzymania biura. W ostatecznym

firmę Fellowers poskarżyło się na towarzyszące

rozrachunku taka forma pracy jest więc finansowo

im poczucie, że muszą być dostępni dla szefa przez

korzystna dla obu stron.

„

cały dzień. Co trzeci respondent miał przeświad-

Obecnie nie istnieją regulacje prawne doty-

czenie, iż przełożony wręcz wymaga od niego pracy

czące pracy zdalnej w czasie pandemii. Z jednej

po godzinach.

strony znacznie ułatwia to jej podjęcie, z drugiej - może prowadzić do pojawiania się większej liczby nadużyć. Według wiceminister rozwoju,

Tygodniowy czas pracy

pracy i technologii Iwony Michałek, sytuacja ta miała się zmienić już w pierwszym kwartale tego

zdalnej jest przeciętnie

roku. Co prawda nie został jeszcze przedstawiony ostateczny projekt ustawy, warto jednak przyjrzeć

o 2,5 godziny dłuższy niż

się propozycjom wysuwanym przez rząd w ciągu ostatnich kilku miesięcy.

pracy stacjonarnej.

Zgodnie z nimi praca zdalna miałaby zastąpić pojęcie telepracy. Jej dokładne zasady byłyby ustalane wewnątrz firm - między pracodawcami

Nowa rzeczywistość wpłynęła również na

a związkami zawodowymi bądź przedstawicielami

czas pracy. Zbadania tych zmian podjęła się mię-

pracowników. Wszelkie dodatkowe koszty zwią-

dzy innymi firma Bloomberg. Analizując prze-

zane z wykonywaniem świadczenia z domu byłyby

ciętną ilość godzin spędzoną przez pracowników

ponoszone przez pracodawcę, do którego obowiąz-

na platformie Teams, agencja wykazała, że tygo-

ków należałoby dostarczenie wszystkich narzędzi i

dniowy czas pracy zdalnej jest przeciętnie o 2,5

materiałów. Istotną kwestią miałoby być również

godziny dłuższy niż pracy stacjonarnej. To duża,

rozliczanie rachunków za prąd oraz Internet. We

bo ponad pięcioprocentowa różnica.

wrześniu ubiegłego roku, w ramach pracy nad

Coraz mniej przychylną opinię o pracy

kolejną wersją tarczy antykryzysowej, minister-

zdalnej mają również pracodawcy. Zwracają oni

stwo proponowało nałożenie na pracodawcę obo-

uwagę przede wszystkim na spadek efektywno-

wiązku wypłaty pracownikowi dodatkowych 100

ści w ramach wykonywania obowiązków poza

PLN miesięcznie z tytułu pokrycia ponoszonych

zakładem. Badanie instytutu gospodarczego Ifo

przez niego kosztów mediów. Ostatecznie pomysł

wskazało, że jedynie 5,7% badanych przez agencję

zarzucono. Aktualnie mówi się, że dokładna kwota

przedsiębiorstw odnotowało wzrost efektywności.

powinna być negocjowana w ramach każdej firmy

Dwadzieścia siedem na sto podmiotów zgłosiło jej

osobno.

spadek. Jako jedną z głównych przyczyn problemu

Z powyższych zapisów można wywniosko-

wskazano brak interakcji między pracownikami.

wać, iż rząd prawdopodobnie nie będzie dążył do

Oczywiście, nie jest to jedyny problem związany

utworzenia ścisłych regulacji dotyczących pracy

z trybem pracy zdalnej, z którym muszą borykać

zdalnej. Wedle zapowiedzi, nowe przepisy skupi-

się przedsiębiorcy. Zmiana rzeczywistości wymu-

łyby się raczej na zdefiniowaniu: czym jest praca

siła przeprowadzenie rewolucji również w sposo-

z domu, kiedy można ją podejmować czy też, jakie

bie zarządzania zasobami ludzkimi, prowadzenia

jej warunki musiałyby być ściśle ustalane.

47

48

Co dziesiąty respondent przewiduje, że zmiany na rynku pracy są już trwałe, a ich odwrócenie, o ile w ogóle nastąpi, zajmie lata.

„

Oczekiwania co do przyszłości

Przyszłość pracy zdalnej

Naiwną byłaby wiara, że po pandemii rynek pracy

Z całą pewnością rzeczywistość pandemii udo-

wróci do swojego starego kształtu. Według raportu

wodniła, że dłuższa praca zdalna na stanowisku

EY, w powrót do pracy znanej sprzed czasów ko-

biurowym nie jest czymś strasznym i paraliżują-

ronawirusa w ciągu jedynie kilku tygodni od jego

cym działanie przedsiębiorstwa. Wykonywania

wygaśnięcia, wierzy nieco ponad połowa (54%) an-

obowiązków z domu doświadczyło tak wiele osób,

kietowanych. Trzydziestu sześciu na stu pracowni-

iż wizja pracy zdalnej stała się po prostu normal-

ków przedstawiło opinię, iż powrót do normalności

nością. Świetnie widać to na portalach pracy,

zajmie więcej niż kilka miesięcy. Co dziesiąty re-

w których wcześniej funkcjonowała jako benefit,

spondent przewiduje, że zmiany na rynku pracy są

a obecnie stała się jednym z głównych warunków,

już trwałe, a ich odwrócenie, o ile w ogóle nastąpi,

przedstawianym tuż obok wynagrodzenia. Obecnie

zajmie lata. Warto zauważyć, że obywatele Polski

nie należy pytać, czy praca zdalna będzie równie

wychodzą tu na dużych optymistów. W skali świa-

popularna jak praca stacjonarna, można jedynie

ta na trzeci, najbardziej pesymistyczny wariant,

zadać pytanie, kiedy do tego dojdzie.

wskazuje aż 17% badanych .

Dostosowanie sposobu wykonywania pracy do panującej rzeczywistości wpłynęło również na

Jakub Kulesz

oczekiwania Polaków względem warunków pracy

Informatyka i ekonometria

po pandemii. Zgodnie z przytoczonym powyżej

Uniwersytet Łódzki

raportem, 14% respondentów oczekuje częstszej

kuleszjakub@gmail.com

możliwości pracy zdalnej, 9% poprawy balansu między pracą a czasem wolnym.

Przytoczone dane pokazują, że praca zdalna, mimo swoich wad, jawi się jako atrakcyjna alternatywa pracy stacjonarnej.

Bibliografia: 1.

Wpływ epidemii COVID-19 na wybrane elementy rynku pracy w Polsce w II kwartale 2020 roku, GUS, 10.09.2020 r.

2.

Wpływ epidemii COVID-19 na wybrane elementy rynku pracy w Polsce w III kwartale 2020 roku, GUS, 10.12.2020 r.

3.

https://domodi.pl/trendy/raport-polacy-na-home-office_2922

49

UX WRITTING A NEW WAY OF CREATING CONTENT In a complex world full of various websites, products, services and applications, we need practical, and clear texts that will explain the issue and guide us through the shopping path. UX writers make sure that users do not get lost in the tremendous amount of information on the Internet. Check out the new way of writing – UX writing.

What is UX writing?

there is a need to explain complex issues in a few

Recently, writing texts for the digital industry has

simple words or simply communicate very impor-

developed significantly and a new specialty has

tant information.

emerged – UX writing, also known as UX copy.

UX writers are responsible for microcopy,

This writing area includes websites, applications,

which is the most compact and small chunks of

blog content, forms, and much more. UX texts are

texts: labels for buttons, menu options and error

primarily useful, intuitive, compact, written in

messages. They also create macro copy, which is

simple language and have a clear layout.

more expanded content – articles, blog notes, product and categories descriptions on the websites,

UX writing stands for acquiring knowledge in

information messages.

the most convenient and easy way. It is designing the content (both texts and their arrangement on the page) to be as useful as possible.

Content created in the spirit of UX writing facilitates the consumption of a given message: blog article, online form, or application interface. UX copy makes text easier and more pleasant to read and the user just wants to „read on”. The recipient must also know what to do to achieve the desired effect (buy a given product, receive specific information). The user cannot feel lost and discouraged even for a moment, because user discouraged =

Source: own study

user lost.

Why is UX writing important?

Where is UX writing used?

Writing is crucial when it comes to user experience.

UX writing can be used everywhere, where the user

Imagine the situation when you quickly leave the

is mass, general and unspecified, so basically in the

page, because you do not really understand the text,

whole Internet. UX writing should appear when

intention, or interface. UX copy can make or break 50

the user’s experience! If the copy is confusing, mi-

„

from cover to cover, but rather scan them.

sleading, or grammatically incorrect, the user has

In 2006 Jakob Nielsen conducted research

bad experience, leaves the platform and the online

about eye-tracking and consumer behavior. It

store or website has no profit.

has been found that most people read texts on the

Creating a positive experience while using

Internet in a characteristic way. Human eyesight

a website or application makes UX writing very

with incredible speed runs through the content of

important. Every detail counts – from the smallest

a website according to a certain pattern that re-

button labels to the headings of blog articles. There

sembles the letter F.

is a bunch of elements that create user’s experience

Users search for the most important words,

and the UX writer’s task is to craft copy on point.

read only the first sentences of a given paragraph and, if the content seems interesting, continue re-

It is worth relying not only

ading. According to the common F pattern, it is important to select only the keywords for the first

on verbal but also visual

sentences of the paragraph, because a lot of people focus only on the first 2 sentences and the rest is

examples.

just a scan of an article or a blog post. Avoid long blocks of text and provide it in chunks around 6 li-

How to write the user-friendly text? 5 prin-

nes. Short sentences containing about 15-20 words

ciples of UX copy

enable intuitive reading. Underlined, highlighted,

Writing texts that suit the user’s needs is both an

bold text and bullet points also help to keep the re-

art and science. There should always be a conver-

cipient’s attention.

sation between a product and its user. How to

•

Introducing the topic with multiple examples

create clear, understandable communication and conduct good dialogue in the digital world? These

It is valuable when the text explains the given issu-

are 5 principles on how to create pleasant-to-read

es based on examples, case studies or life stories.

texts. You can use them at work, at university, or

Then the content is easier to understand and re-

on the Internet (in social media or on the website).

member. UX writing with many examples will stay

They greatly improve communication.

with the recipient for longer. UX writing is strongly

•

Simple and specific, short sentences,

associated with design. In some situations, it can

clear messages

be difficult to describe something with just words.

UX writing should be concise and effectively

Therefore, it is worth relying not only on verbal

convey the meaning. Concise does not mean short,

but also visual examples. Images and graphics per-

but effective. Focus only on the essence of the mes-

fectly complement the UX writing and show more

sage and remove unnecessary words. Do not use

details. An ability to interpret visual information is

specialized jargon and choose simple language.

hard-wired into human brains.

Your texts must be accessible and understandable

•

to a variety of people. Use the active voice, not the

Tone and voice of texts should be quite universal

passive one. Write specifically and avoid empty

and clear to everyone. It is preferable to avoid

words. For example, it is better to replace „Would

idioms, jargon, abbreviations, or culturally specific

you like to save your changes?” with „Save chan-

references. Do not write ambiguously and do not

ges?”. Remember what Einstein said: „If you can’t

use extensive comparisons. Keep it versatile.

Versatile tone and voice

explain something simply, you don’t understand it well enough”.

Copywriting and UX writing – what is the

•

difference?

Answering user’s questions

UX writing must solve the user’s problem and an-

It is essential to distinguish a UX writer from

swer his question. The text should lead through

a copywriter. There are different goals for these

the website, application, article and clearly explain

writers. At UX path it is important to settle commu-

everything. UX writing requires thoughtful atten-

nication between users and a digital product (for

tion to the context and the audience. Make sure

example by applying direct phrases and intuitive

that the text is useful to the user and helps them

text), on the other hand, copywriting is more about

find the information that they are looking for. Use-

telling a story to a customer (for example by ar-

ful is the keyword for UX writing.

ticles on „how to do something” or „5 pros of…’’).

•

Copywriters mostly attract potential customers

Well thought out text structure

It is not only about the text, but also about its pre-

and make them real customers. UX writers create

sentation. People on the Internet do not read texts

texts for people who already might be using a given 51

product and the goal is to make their user experiences as good as possible.

Source: own study

Conclusion A UX writer is a profession that is gaining popularity. Many companies are hunting for UX writers who will work in design project teams. We see more and more integration with technology in our daily lives, so the need for UX writers may increase.

Mark Twain said, „I didn’t have time to write a short letter, so I wrote a long one instead”. This is the colour of the entire UX writing – sometimes it is more difficult to create a compact, clear text than an extensive article. You might be surprised but creating a UX copy that matches user intent takes a long time. Every word on a website, application, or in the article is a conversation with the user. UX writer’s task is to make the conversation as effective as possible.

Julia Róg Psychologia Uniwersytet Łódzki julia.urszula.rog@gmail.com

Bibliography: 1.

Eyal N. (2014). Hooked: How to Build Habit-Forming Products. Penguin.

2.

Schmidt A., Etches A. (2014). Useful, Usable, Desirable: Applying User Experience Design to Your Library. ALA Techsource.

52

HOUSE OF SAND For the last (few) decades we talk more and more about the future in which we will be running out of many basic resources like coal, natural gases or petroleum. Nowadays this future becomes the present.

However, we already took significant steps

silicon - a mineral that is being extracted from sand.

toward preventing the effects of it, like not being able

So, you live in a house built with sand, with windows

to produce electricity anymore, by developing effi-

made out of sand and use a computer (and proba-

cient reusable energy sources such as wind farms or

bly some more electronics) based on sand’s element.

recently so popular photovoltaic. We are not able to

Don’t forget about the production process itself, as

switch still, but we are fully away from the necessity

it relies largely on electricity, to production of which

of it and work in order to do so. There is, however,

we still use commonly non-renewable sources extrac-

another resource, the scarcity of which is relatively

ted from the depths of the earth. How do we do that?

little discussed, even though it is also very important

With drilling accompanied by hydraulic fracturing,

to civilization around the world. The sand.

a process of pushing into the drill’s fractions mixture

As every resource of this type, its amount is not

of water and… sand (which prevent these enlarged

infinite, and right now we are approaching its shor-

or elongated fractions not to collapse). So, apparently

tage quite fast.

we use sand within a wide range of applications.

Sand industry

Sand is just a sand

A wall, a window and a heater. These three things

Some of you for sure visited the coast in the last

have more in common than their location at home.

few years. Maybe some were even in the Sahara.

The existence of each of them is closely rela-

You have seen then a lot of sand still being there, in

ted to... sand, as they share thisthemain concrete

enormous amounts. Why then do scientists raise the

ingredient. It is an ancient invention, yet so good

alarm? Well, the case is not that simple and it turns

that remains in common use today. This material,

out that there are different types of sand. This from

in turn, is the basic element of buildings. To under-

desserts, for example, is too-round. Next, sand is

stand its importance we need not to do much more

a part of a natural environment. Extraction of it

than just turn our eyes around. Probably almost all of

is a strong intervention in an ecosystem. In fact,

you have some form of building in range at the sight.

we sometimes use beach sand, but that creates the

And this building most likely maintains some form of

potential of some flooding, not to mention devasta-

sand in itself. Going further – there must be several

tion of landscape and animals habitats. However,

windows in it. And they are just made of melted sand.

there are some attempts in recreating such used sho-

Let us go even further: 87% of households have at

res by moving onto its sand from nearby seabed, the

least one computer, which hardware is based on

technique already being in use e.g. in the USA. 53

Economy of shortage

can Materials Company, Martin Marietta Materials,

Sand depletion is an actual and serious phenome-

Fairmount Santrol Holdings and Cemex.

non. There appear some attempts to find alterna-

Generally, observing the recent trend, inve-

tives in the construction industry, but still nothing

sting in sand, with high probability, will turn out very

significant. Does it mean then, that we soon won’t

profitable.

be able to build any new houses, skyscrapers or com-

„

puters? One day probably yes, but what will happen

Summary

now is rather not a serious slow-down of construc-

We use many non-renewable resources on a daily

tion works. It is just a price increase. Since demand

basis, such as petroleum, and already found many

will most likely stay at current level or grow, whilst

ways to cope with its inescapable shortages. Howe-

supply will be declining – sand will become gradu-

ver, there is one resource, we rarely think of, but

ally more and more expensive. This already occu-

paradoxically, use it and rely on it a lot. Sand is

rred in countries like India, where the rise reached

a very common material, the use of it in our civilization

a level of over 100% in just two years. Viet-

is undeniable. But little can we do about it soon run-

nam would soon find itself in such a situation,

ning out. Some of it we can restore by simply crushing

as it is just on the edge of depletion of its sand

bricks we already used, but it’s progressive depletion

resources. What is also interesting, the far-fa-

has a significant impact on the world, anyway. Gre-

med Burj Khalifa, gigantic Saudi Arabia tower,

atest effects of it are increasing prices and arousing

was built with use of sand… from Australia.

around its mafias, as well as destruction of nature at places of sand mining, especially these illegal ones.

Gigantic Saudi Arabia to-

Nevertheless, due to the above-mentioned price constant and inevitable rise, this situation

wer was built with use of

appears very good at least for investors.

sand... from Australia.

Zbigniew Tomaszewski Management

„Black Sand”

Politechnika Łódzka

Where big money is, there a mafia appears. Again,

tomaszewskizbigniew01@gmail.com

this applies to the situation of India. Examples of them are presented in reportages of Neugeboren A. (Voanews, 2020) or Salopek P. (National Geographic, 2019), where they mention examples of murders and illegal deals with the government.

These practices serve cruelty toward the natural environment as well, creating risks of floods, destroying many animals habitats and even creating some new water pools, which lead to an increase in the number of mosquitoes (because they are being born just by the water).

Investment?

Sand appears as a very profitable investment. Over the last 25 years the price skyrocketed by almost 600% and everything signals this trend will continue.

Sand transportation costs, due to its relatively low density, reach level of 70% of the final price.

Bibliography:

This is a lot. That means that looking for local sand

1.

mines will be practiced more. The chance to earn

https://www.usgs.gov/faqs/what-hydraulic-fracturing?qt-news_science_products=0#qt-news_sci-

money from it may be buying land, especially nearby

ence_products

some factories or agglomeration. However, if you are

2.

looking for something faster in returns, you may con-

https://riskmagazine.nl/article/2019-03-06-sandthe-commodity-of-the-21st-century

sider the stock exchange. Sand is not available there

3.

as a commodity itself, but some companies proces-

https://www.smithsonianmag.com/science-nature/world-facing-global-sand-crisis-180964815/

sing it – are. For example: US Silica Holdings, Vul-

4.

54

https://www.youtube.com/watch?v=kMLYLcniXIc

55

GWAŁTOWNY WZROST SPRZEDAŻY

NA RYNKACH E-COMMERCE Prognozy przygotowane przez specjalistów Banku Światowego sugerują, że recesja spowodowana jest

koronawirusem

najgłębszą

i

(COVID-19),

najbardziej

dotkliwą

od czasów II wojny światowej.

W dobie pandemii rynek e-commerce jest

spożywcze należą do najrzadziej kupowanych kate-

jedną z branż, które osiągają największe zyski.

gorii drogą elektroniczną. Pomimo tego, sprzedaż

Przymusowa izolacja spowodowała, że wzrósł po-

internetowa w segmentach, które charakteryzo-

pyt na zakupy w Internecie, a rodzimy e-commerce

wały się do tej pory najmniejszym zainteresowa-

przyspieszył rozwój nawet o kilka lat. W zakupach

niem wśród konsumentów (produkty spożywcze)

online ludzie, niezależnie od wieku, docenili wy-

zaczęła stosunkowo rosnąć. Ludzie doświadczyli

godę, szeroki wybór produktów oraz możliwość

wygody, na jaką pozwalają zakupy online, również

dostarczenia sprawunków do domu. Sklepy i plat-

w kwestii produktów codziennego użytku.

formy handlowe odnotowały istotny wzrost sprze-

Badanie Gemius pokazuje, że około ¾ inter-

daży, a wiele sklepów stacjonarnych zdecydowało

nautów do zakupów wybiera polskie platformy cy-

się wprowadzić sprzedaż internetową.

frowe, natomiast pozostała część chętniej korzysta

Zamknięcie sklepów pokazało, jak wielkim

z zagranicznych e-sklepów. Polacy zdecydowanie

potencjałem charakteryzuje się krajowy handel

częściej wybierają rodzime sklepy, ponieważ zwięk-

elektroniczny.

odnotował

sza to ich poziom bezpieczeństwa. Najchętniej ko-

w 2020 roku ponad 31,4% wzrostu obrotów, co

rzystają z platform sprzedażowych, a następnie ze

przekłada się na przychody w wysokości około

sklepów internetowych oraz serwisów producenc-

15,3 mld EUR i należy do najbardziej dynamicznie

kich. Według raportu Retailx najbardziej popular-

rosnących rynków europejskich. W porównaniu

nymi podmiotami na polskim rynku e-commerce

z zachodnioeuropejskimi krajami, Polska ma na-

są Allegro oraz Ceneo. Co więcej, wzmożony ruch

dal jednak stosunkowo małą liczbę sklepów in-

na rynku e-commerce doprowadził do zwiększenia

ternetowych. Raport CBRE z badania rynku 2020

popytu na usługi kurierskie aż o 20% od zakłada-

dotyczący zakupów przez Internet donosi, że pra-

nego poziomu wzrostu (podaje Sendit w raporcie

wie jedna trzecia Polaków kupuje przez Internet

dla Rzeczpospolitej). Ludzie zdecydowanie czę-

2-3 razy w miesiącu, a jedynie 4% deklaruje, że

ściej decydują się również na dostawę do pacz-

w ogóle nie robi zakupów w ten sposób. 40% re-

komatu, aby uniknąć bezpośredniego kontaktu

spondentów przyznaje, że pandemia spowodowa-

z kurierem. Popularny InPost jest największym

ła wzrost częstotliwości zakupów online. Z badań

w Polsce operatorem logistycznym, w którego za-

wynika też, że najczęściej kupowanymi artykułami

inwestowały amerykańskie fundusze inwestycyjne

przez Internet są ubrania (55%) oraz sprzęt elek-

Advent International i KKR. Paczkomaty to dla

troniczny (43%), natomiast biżuteria i artykuły

klientów najwygodniejsza i najtańsza forma dosta-

Polski

e-commerce

56

formy cyfrowe należące do światowych gigantów

wy, a obecnie również najczęściej wybierana.

„

Kolejnym aspektem opowiadającym się za

takich jak: Aliexpress, JD.com, Amazon, Rakuten,

e-handlem są formy płatności. Wraz z przenie-

Mercado Libre. W raporcie „E-commerce w Pol-

sieniem dużego obszaru handlu do sieci, kon-

sce. Gemius dla e-Commerce Polska” odnotowano

sumenci obdarzyli większym zaufaniem płat-

wzrost popularności zakupów na zagranicznych

ności online. Podczas pandemii ludzie częściej

stronach. Już jedna trzecia Polaków kupując onli-

płacili szybkimi przelewami lub za pomocą apli-

ne korzysta z zagranicznych serwisów e-commer-

kacji mobilnych BLIK, a zdecydowanie rzadziej

ce. W porównaniu z rokiem 2019 wartość ta wzro-

korzystali z wysyłki za pobraniem. W obecnych

sła o 4 p.p. (26% vs. 30%).

czasach jest to nie tylko wygodniejsza, ale rów-

Szczególnie warto zwrócić uwagę na to, jak

nież bezpieczniejsza forma płatności. COVID-19

pandemia wpłynęła na wzrost obrotów amery-

w dużej mierze przyczynił się do „zdetronizowa-

kańskiego przedsiębiorstwa handlowego Ama-

nia” płatności gotówkowych na rzecz e-płatności.

zon, który prowadzi największy na świecie sklep

W sierpniu Jeff Bezos jako

internetowy. Amazon jest jednym z największych beneficjentów pandemii COVID-19. Jeff Bezos, ktry założył Amazona w 1994 r., jest przykładem

pierwszy w historii czło-

osoby, która zdecydowanie skorzystała na globalnym zawirowaniu wokół pandemii. Już w kwietniu

wiek wypracował mają-

2020 roku jego majątek wzrósł do 138,5 mld USD,

tek rzędu 200 mld USD.

a przyczyniły się do tego głównie rosnące akcje

Podmioty działające w e-handlu, ze wzglę-

usługami Amazona, co w konsekwencji dopro-

du na wysoki skok obrotów, musiały szybko

wadziło do wzrostu wartości firmy. W czwartym

wprowadzić szereg zmian, aby dostosować swoją

kwartale 2020 roku wpływy ze sprzedaży Amazo-

działalność do tak nagłych i wysokich wzrostów.

na przebiły prognozy rynku. Wyniosły one 125,6

Niezbędne okazały się prace nad podniesieniem

mld USD, co daje około 44% więcej zysków niż rok

zdolności obsługi większej liczby zamówień, ale

wcześniej. Łączne wpływy ze sprzedaży w całym

również konieczne były zmiany na poziomie czysto

2020 roku wyniosły 386,1 mld USD, czyli o 38%

operacyjnym, tj.: ograniczenie kontaktów między

więcej niż w 2019 roku. Zysk operacyjny wzrósł

pracownikami, zwiększenie reżimu sanitarnego

w czwartym kwartale 2020 roku do 6,87 mld USD,

lub przymus rozdzielenia pracy. Wiele e-sklepów

w porównaniu z 3,9 mld USD w analogicznym

dodatkowo jest obecnie na etapie wprowadzania

okresie roku ubiegłego. Jest to wynik o 77% lepszy

tzw. voice commerce, które umożliwia dokonywa-

niż w roku 2019. Zysk operacyjny Amazona w ca-

nie zakupów online za pomocą poleceń głosowych.

łym 2020 roku poszedł w górę o 8,4 mld USD, do

spółki. Kryzys stacjonarnej i tradycyjnej formy handlu

spowodował

większe

zainteresowanie

Sprzedawcy dużą uwagę skupili również

22,9 mld USD. W sierpniu Jeff Bezos, jako pierw-

wokół doprecyzowania kwestii budzących niezro-

szy w historii człowiek, wypracował majątek rzędu

zumienie klientów, w szczególności na prostocie

200 mld USD, a sam Amazon stał się firmą war-

i sprawności oferowanych metod transportu, płat-

tą ponad 1,5 bln USD. Obecnie jej założyciel jest

ności. Aspekty te są fundamentalne w kontekście

drugim najbogatszym człowiekiem na Ziemi. Jego

budowania zaufania, lojalności nowych klientów

firma ciągle umacnia swą pozycję światowego gi-

oraz utrzymania się w coraz bardziej konkuren-

ganta poprzez inwestycje w nowe technologie oraz

cyjnej branży e-commerce. Kupujący bowiem

optymalizację sieci logistycznych.

zwracają teraz uwagę nie tylko na niską cenę, ale

Jak widać świat uległ zmianie i nigdy już

również na wygodną dostawę, jakość obsługi i to

nie wróci do stanu sprzed pandemii. Koronawi-

w znacznej mierze decyduje o tym, czy dany klient

rus SARS-CoV-2 wymusił cyfrową transformację,

dokona zakupu, czy zrezygnuje i zdecyduje się na

a ludzie zmienili przyzwyczajenia lub nabyli nowe.

przejście do konkurencji. Przedsiębiorstwa, któ-

W dzisiejszych czasach rynek e-commerce jest jed-

re umiejętnie wykorzystały możliwości Internetu

ną z niewielu dziedzin, które zyskują na wartości.

w trakcie trwania pandemii, odnotowały wzrost

Dynamizm jego rozwoju stale rosnące wymagania

obrotów nawet o kilkaset procent. Co więcej, ciągle

klientów powodują, że czekać go będą nowe wy-

poszerzają one swoje zasoby, a niektóre otwierają

zwania.

Korzystanie z e-zakupów w Polsce też jest już

się na rynki zagraniczne.

Coraz większa część światowej sprzedaży

na wysokim poziomie, zarówno na płaszczyźnie

w sieci, około 50-85%, odbywa się poprzez plat-

dostępności, metod płatności, transportu, różno57

rodności asortymentu oraz promocji i niskich cen.

Z pewnością rynek e-commerce w kolejnych latach będzie rósł zdecydowanie szybciej niż tradycyjna sprzedaż w sklepach stacjonarnych. Można się spodziewać, że trend wzmożonej sprzedaży e-commerce będzie się utrzymywał, a nasze przyzwyczajenia zakupowe zostaną utrzymane i nie wrócą już nigdy do tych sprzed pandemii. Mimo światowej recesji, wiele rynkowych gigantów, szczególnie amerykańskie przedsiębiorstwo handlowe Amazon, odniosło w ubiegłym roku sukces i uzyskało rekordowe zyski. Podaje się, że trzy najbardziej perspektywiczne rynki Amazonu to USA, Wielka Brytania i Niemcy.

Dominika Dobosz Ekonomia Uniwersytet Łódzki dominika.dobosz2106@gmail.com

Bibliografia: 1.

https://biznes.newseria.pl/news/rosnie-zainteresowanie,p909644545

2.

https://www.cbre.pl/pl-pl/raporty/Zakupy-przezInternet---Raport-z-badania-rynku-2020

3.

https://www.gemius.pl/wszystkie-artykuly-aktualnosci/e-commerce-w-polsce-2020.html

4.

https://inpost.pl/aktualnosci-paczkomatyr-najczesciej-wybierana-forma-dostawy-wyprzedzily-kurierow 58

CZY LONDYN PRZESTANIE BYĆ CENTRUM FINANSOWYM

EUROPY PO BREXICIE? Podczas gdy umowa handlowa między Wielką Brytanią a Unią Europejską została przypieczętowana pod koniec grudnia 2020 roku, rozmowy na temat usług finansowych dopiero się rozpoczynają i nie ma określonego terminu ich zakończenia.

Biorąc pod uwagę siłę sektora finansowego Wielkiej Brytanii (jak wiemy Londyn przez wiele lat był finansowym centrum Europy), wyniki tych negocjacji mogą być kluczowe dla przyszłości zarówno stolicy Anglii, jak i całego kraju.

Już pierwszego dnia po tak zwanym okresie

Urząd Nadzoru Usług Finansowych (BaFIN)

przejściowym Londyn stracił 6,3 mld EUR, czyli 7,7

oznajmił, że brytyjskie podmioty i ich oddziały

mld USD w codziennych transakcjach giełdowych.

znajdujące się na terenie Europy „nie będą już

Tak duże spadki stały się impulsem do zwrócenia

miały swobody” w świadczeniu usług finan-

się przez firmy finansowe i giełdę londyńską do de-

sowych dla niemieckich klientów. Taka deklarac-

cydentów politycznych z prośbą o złagodzenie prze-

ja pokazuje, że BaFIN traktuje to poważnie

pisów oraz pomoc miastu w uzyskaniu przewagi

i będzie surowy wobec brytyjskich jednostek , jeśli

konkurencyjnej nad europejskimi rywalami. David

dostrzeże jakieś nieprawidłowości w ich działaniu.

Howson, prezes Cboe Europe – alternatywnej platformy obrotu akcjami UE w Londynie – przyznał,

Brexit

że zainteresowanie ich akcjami w Unii spadło

do przeniesienia się.

zmusił

tysiące

finansistów

i prędko nie powróci do wcześniejszych poziomów.

Jedną z najważniejszych kwestii dla brytyjskich bankierów będzie dostęp. Już teraz nie mogą

Europa jasno określiła swoje stanowisko

bezpośrednio dokonywać transakcji i operacji

Rzecznik Europejskiego Banku Centralnego (EBC)

podwyższenia kapitału klientom korporacyjnym

powiedział, że obecne działania i usługi, w które są

znajdującym się na kontynencie. Wymagają oni

zaangażowani europejscy klienci, mają być prow-

zaangażowania tzw. opiekuna – pośrednika z UE,

adzone głównie na terytorium UE. EBC oczekuje,

który jako pierwszy skontaktuje się z klientem.

iż brytyjskie banki oraz firmy nie będą próbowały

Czas jest obecnie największym wrogiem dla

„obchodzić” praw, dopóki nie zostaną uzgodnione

Wielkiej Brytanii, ponieważ wraz z przedłużani-

szczegóły dotyczące umów finansowych.

em się ustalenia nowych umów z UE rośnie nie-

Europejskie organy regulacyjne także są

pewność wśród brytyjskich przedstawicieli sektora

stanowcze w tej kwestii. Niemiecki Federalny

bankowego i finansowego. W wyniku zamiesza59

nia związanego z Brexitem tysiące bankierów

wielu barier, które napotkają handlowcy na swojej

dokonało już decyzji o przeniesieniu swojej działal-

drodze, a ich straty z pewnością odbiją się negat-

ności do Europy.

ywnie na sektorze finansowym Wielkiej Brytanii.

Andreas Halin, założyciel Global Mind Executive Search Consultants GmbH, firmy z siedzibą

Wall Street zmienia reguły gry

we Frankfurcie, powiedział w jednym z wywiadów,

Najwięksi gracze Wall Street poszukują nowych

że możliwość prowadzenia działalności trans-

miejsc w Europie do ulokowania swojego kapi-

granicznej z UE uzależniony będzie od orzeczeń

tału. Według informacji Bundesbanku, pod koniec

w sprawie tzw. równoważności, wydawanych przez

2020 roku amerykańscy kredytodawcy przenieś-

decydentów politycznych, które pozwalają bryty-

li do samych Niemiec już ponad 400 mld EUR

jskim firmom prowadzić działalność na terytorium

aktywów, co oznacza dwukrotne zwiększenie ich

drugiej strony.

łącznego bilansu.

Brytyjski Skarb Państwa dokonuje przeglądu

Goldman Sachs Group Inc. już teraz przeno-

zasad notowań giełdowych, a London Stock Ex-

si swoich starszych bankierów inwestycyjnych

change opowiada się między innymi za łatwiejszy-

z Londynu do innych miast europejskich, m.in. do

mi sposobami sprzedaży udziałów przez spółki.

placówek we Frankfurcie czy Madrycie.

Obecnie

Bruksela

odmówiła

przyzna-

Podobne działania podjął Morgan Stan-

nia Wielkiej Brytanii statusu wspomnianej już

ley, który przeprowadził już ludzi z Londynu

równoważności – progu regulacyjnego, który

do różnych miejsc w Europie, między innymi

oznaczałby, że londyńskie City mogłoby bez

do stolicy Hiszpanii, do Mediolanu, a w 2018 r.

przeszkód handlować na rynkach europejskich.

uruchomił system handlu w Paryżu. Bank ten

Dodatkowo, niektórzy brytyjscy finansiści obawia-

zatrudnia obecnie ponad 5 tys. pracowników

ją się, że dominująca pozycja Londynu będzie się

w Londynie, we Frankfurcie znajduje się około 350

stopniowo zmniejszać w nadchodzących latach,

osób. Amerykański kredytodawca spodziewa się

w miarę zbliżania się realiów post-brexitowych,

przeniesienia większości aktywów w pierwszym

co będzie stanowić przeszkodę dla jednej z naj-

kwartale 2021 roku.

większych branż w kraju.

JP Morgan w 2020 roku przeniósł z Londynu do Frankfurtu 200 mld EUR w aktywach oraz 200

Brexit – sytuacja nie pomaga przedsię-

swoich pracowników. Zdaniem analityków może

biorcom

to być dopiero „pierwsza fala”, a bieżący rok będzie

Od 1 stycznia 2021 roku Wielka Brytania znala-

jej kontynuacją.

zła się poza jednolitym rynkiem i unią celną UE

Od 3 do 4 tys. bankierów

i tym samym przestała być związana z unijnym rynkiem. Eksporterzy od tego momentu muszą

(...) będzie musiało opu-

liczyć się z koniecznością przejścia odprawy celnej, która będzie wiązała się ze złożeniem odpowied-

ścić Londyn i wrócić do

niego zgłoszenia dotyczącego np. dopuszczenia towarów do obrotu w UK, wywozu lub tranzytu. Jest

Europy.

to równoznaczne z obowiązkiem wprowadzenia nowych ceł, które oznaczają podrożenie towarów.

Z kolei w wyniku kontroli celnych, eksporterzy

Europejskie kraje przyłączają się do gry

mogą spodziewać się żmudnych oraz czasochłon-

Dyrektor generalny UBS Group AG – Sergio Er-

nych odpraw granicznych. Według najgorszego

motti już w 2018 roku poinformował media, że

z możliwych scenariuszy zaprezentowanych przez

szwajcarski bank przeniesie znaczną część swoich

brytyjskiego ministra gospodarki Michaela Gove,

środków z Londynu do Frankfurtu. Dyrektor

korki na granicy z Francją mogą liczyć nawet

banku stwierdził ponadto, iż sytuacja związana

7 tys. ciężarówek. Obrót towarowy czy usługowy

z Brexitem to nie tylko koszty, ale również komp-

z tym państwem będzie zatem trudniejszy niż

likacja, która sprawia, że inwestorzy przez pewien

dotychczas. Brak porozumienia, które by sat-

czas nie będą gotowi do poważniejszych inwestycji.

ysfakcjonowało obie strony, może zakończyć

W związku z tym zmieniła się strategia finansowa

się

logistycz-

banku. UBS dostosował swoją alokację aktywów

regulacyjnym.

tak, aby być bardziej neutralnym i nie skupiać ich

nym,

istnym

koszmarem

administracyjnym

na oraz

polu

Pomimo faktu, że umowy dotychczasowych

w jednym regionie.

brytyjskich przedsiębiorców z europejskimi nie

Credit Suisse – drugi największy bank Szwa-

zostaną rozwiązane, należy się jednak spodziewać

jcarii – podążył ścieżką UBS Group AG i również 60

„

Źródło: Bloomberg opuścił Londyn. W tym przypadku kapitał zos-

Brytanii, nie powinniśmy zapominać, że Londyn

tał przeniesiony do Madrytu. Niedawno bank ten

jest nadal jednym z największych centrów finan-

złożył wniosek do Banco de Espana oraz Europej-

sowych znajdujących się w Europie, a każde oper-

skiego Banku Centralnego o otwarcie centrum in-

acje dokonywane na London Stock Exchange będą

westycyjnego w tym kraju. W swoim oświadczeniu

oddziaływać na inne gospodarki.

Credit Suisse potwierdził, że zamierza przenieść

Funt szterling jest jedną z najczęściej wy-

część swoich operacji bankowych z londyńskiego

mienianych walut na świecie i wraz z euro stanowi

City do Madrytu. Wenceslao Bunge, który kieruje

najbardziej znaczącą parę walutową w Europie.

operacjami Credit Suisse w Hiszpanii i Portugalii,

Kurs GBP/USD jest kluczowym wskaźnikiem

powiedział Expansión, hiszpańskiej gazecie eko-

przepływów inwestycyjnych oraz rozwoju sytuacji

nomicznej i biznesowej, że decyzja o przeniesie-

politycznej w strefie euro. Jak dotąd żadna waluta

niu części operacji londyńskich do Madrytu zos-

innego kraju, znajdującego się na terenie Europy,

tała podjęta po rozważeniu wielu czynników,

nie może konkurować z funtem i nie zanosi się, by

w tym kosztów i preferencji pracowników. Sytu-

ten stan rzeczy miał niedługo ulec zmianie.

acja polityczna i gospodarcza po 2021 roku, czyli

Po opuszczeniu UE Wielka Brytania będzie

po odejściu Wielkiej Brytanii od Unii Europej-

miała możliwość przyciągnięcia nowego kapitału

skiej, doprowadziła do tego, że Amsterdam, stolica

inwestycyjnego. Niepewność związana z Brexitem

Holandii, odebrała Londynowi koronę największe-

minęła, a to może spowodować ożywienie na rynk-

go centrum handlu akcjami na terenie Europy. Pod

ach finansowych tego kraju.

względem wolumenu, różnica w obrotach między

Wiele brytyjskich firm w 2020 roku sprawnie

tymi dwoma miastami nie jest duża. W styczniu

wykorzystało Brexit i warunki panujące na ryn-

na Euronext Amsterdam oraz holenderskich od-

kach do własnego rozwoju. Wynikiem tego był

działach Cboe Europe i Turquoise handlowano ak-

szereg ciekawych debiutów giełdowych (IPO) na

cjami o wartości 9,2 mld EUR dziennie, w porówna-

londyńskim parkiecie. Na europejskim rynku na-

niu z wolumenem 8,6 mld EUR w Londynie. Nie

jwiększa liczba transakcji miała miejsce w Nor-

jest również prawdopodobne, że nastąpi natych-

wegii, jednak pod względem wartości dochodów

miastowe przeniesienie miejsc pracy z Londynu

bezapelacyjnie królowała stolica Wielkiej Bryta-

do Amsterdamu, jednak sam fakt konkurencji ho-

nii, która z 32 transakcjami o wartości 11,3 mld

lenderskiego parkietu z brytyjskim świadczy o tym,

USD zgarnęła ponad 1/3 rynku europejskiego.

że oczy inwestorów zwracają się w kierunku innych

Był to o około 20% lepszy wynik w porównaniu

europejskich rynków, na niekorzyść London Stock

z poprzednim rokiem.

Exchange. Najbliższy czas pokaże, czy konkurenc-

Wielka Brytania stara się, poprzez zwiększe-

ja Amsterdamu z Londynem jest tymczasowa,

nie ilości spółek na swoim rynku, przykuć uwagę

czy jednak stolica Wielkiej Brytanii na dobre

zagranicznych inwestorów oraz funduszy, aby

utraci miano największego centrum finansowego

wzmocnić swój szybko kurczący się rynek.

Europy.

Dodatkowym

czynnikiem

jest

sytuacja

związana z pandemią koronawirusa. Od stycznia Jakie

czynniki

wpłyną

na

korzyść

2021 w Wielkiej Brytanii podano prawie 7 mln

Wielkiej Brytanii?

szczepionek przeciwko wirusowi, zapewniono

Pomimo iż ważni amerykańscy oraz europejscy

również szczepionki 78 procentom osób w wieku

gracze stopniowo wycofują swój kapitał z Wielkiej

powyżej 80 lat. Dla porównania, Unia Europejska 61

„

nie jest w stanie efektywnie uruchomić swojego

pisaniu wszystkich umów, Londyn może znów

programu szczepień, ponieważ producenci leków

wrócić do łask. Lepsza sytuacja ze szczepieniami

Pfizer i AstraZeneca ogłosili opóźnienia w realiza-

w porównaniu do UE, umacnianie się funta ostat-

cji zamówień. Jeśli Wielka Brytania będzie mogła

nimi czasy w stosunku do walut krajów G10 oraz

szybciej otworzyć swoją gospodarkę, będzie to

umiejętne prowadzenie polityki pieniężnej, poza

miało pozytywny wpływ na napływ zagranicznego

jurysdykcją władz UE, mogą wpłynąć na korzyść

kapitału do tego kraju.

Wielkiej Brytanii.

Podsumowanie Niezależnie od wyniku rozmów brytyjskich de-

Wojciech Listoś

cydentów z Unią Europejską, już teraz można

Ekonomia

stwierdzić, że część europejskich krajów –

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

w szczególności Niemcy i Holandia – mogą być

wojciechlistos@gmail.com

wielkimi wygranymi Brexitu. Przeniesienie kapitału

oraz

londyńskich

pracowników

przez

amerykański Goldman Sachs Group Inc. oraz Morgan Stanley świadczy o tym, że firmy te widzą potencjał w innych krajach i niekoniecznie chcą nadal kumulować swoje aktywa w Wielkiej Bry-

„

tanii. Analogicznie sytuacja wygląda w przypadku szwajcarskich banków - UBS Group AG oraz Credit Suisse. Nawet w sytuacji trwałego odzyskania przez Londyn swojej pozycji numer jeden w świecie finansów na terenie Europy, wątpliwe jest, aby zagraniczni gracze chcieli znów w tak wielkim stopniu wysyłać swoich finansistów z powrotem do Londynu, co wiązałoby się z dodatkowymi kosztami oraz utratą cennego czasu.

Część europejskich krajów - w szczególności Niemcy i Holandia - mogą być wielkimi wygranymi Brexitu.

Na wyniki finansowe Londynu w perspektywie krótko- i długoterminowej z pewnością korzystnie nie wpłynie sytuacja małych i średnich przedsiębiorstw, które wraz z początkiem 2021 roku muszą borykać się z szeregiem problemów logistycznych, zwłaszcza na granicy z Francją.

Bibliografia:

Wynikają one z opuszczenia jednolitego rynku

1.

oraz unii celnej UE przez Wielką Brytanię.

https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-12-10/morgan-stanley-to-shift-about-

Pomimo faktu, że Londyn nadal pozostaje

120-billion-of-assets-to-germany

ważnym graczem na rynku finansowym (co po-

2.

kazały wyniki debiutów giełdowych w poprzed-

https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-12-15/london-beats-brexit-and-pan-

nim roku), wraz z upływem czasu może on utracić

demic-woes-to-top-europe-s-ipo-charts

na stałe miano finansowego centrum Europy,

3.

a chętnych na to stanowisko nie brakuje. Poza

https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-01-15/brexit-is-driving-top-dealmakers-

tym, dopóki nie zostaną sfinalizowane wszystkie

out-of-london-and-into-the-eu

umowy z Unią Europejską, stolica Wielkiej Bryta-

4.

nii z pewnością będzie na gorszej pozycji.

https://businessinsider.com.pl/firmy/brexit-na-co-powinni-zwrocic-uwage-przedsiebiorcy/

Z drugiej jednak strony, po ustaleniu i pod-

xen5grf 62

TESTY NUMERYCZNE 1. Sudoku. Wypełnij puste pola tak, aby w każdym wierszu, w każdej kolumnie i w każdym z dziewięciu pogrubionych kwadratów znalazło się po jednej cyfrze od 1 do 9.

63

2. 1000 studentów odpowiedziało na dwa pytania: jaki jest ich naturalny kolor włosów oraz jaki jest kolor ich oczu. Tak prezentują się wyniki:

Kolor włosów włosów Kolor blond 22% brązowe 39% rude 7%

czarne 32%

Kolor oczu Kolor oczu niebieskie 24%

szare 27%

zielone 12% brązowe 37%

2.1. Ilu studentów ma naturalnie włosy brązowe?

A. 320

B. 390

C. 310

D. 410

2.2. Jeżeli z badanej grupy wykluczyć osoby o szarych oczach, ile, w zaokrągleniu, miałoby oczy brązowe?

A. 55% C. 51%

B. 37% D. 48%

2.3. Jakie połączenie koloru włosów i oczu jest statystycznie najczęstsze?

A. Brązowe włosy i niebieskie oczy B. Blond włosy i szare oczy C. Czarne włosy i brązowe oczy D. Brązowe włosy i brązowe oczy

64

3. Zagadki Matematyczne.

3.1. Gdyby Magazyn Deal miał 100 stron, to ile 9 znalazłoby się w numerach stron?

3.2 Jeśli wskazówka godziny zegara zmieniałaby kąt o 1/60 stopnia co minutę, to o ile stopni zmieni się kąt w ciągu godziny?

3.3 Ile razy można odjąć 1 od 1 000?

3.4 Podany jest ciąg: 2, 12, 1112, 3112, 132112, … jaka będzie następna liczba w tym ciągu?

4. Jaka liczba kryje się pod znakiem zapytania?

Opracowanie: Zuzanna Pacek Scott Brodniewicz

65

66

www.magazyndeal.pl facebook.com/magazyndeal

Odpowiedzi:

63

4

11131

3.4

Jede

3.3

o1s

3.2

20

3.1

i br

D. Br

2.3

C. 51

2.2

B. 39

2.1

FOCUS ON DEAL