Magazyn Deal XXVIII by Magazyn Deal

nr 28 wiosna/lato 2020 ISSN: 1897 - 1075

Fenomen esportu 23 Zeigarnik effect 27 Responsible investment as a key 36 global trend

Mindfulness at work 40 1

Wyróżnij się. Napisz do Deala.

Magazyn Deal

www.magazyndeal.pl

REDAKTOR NACZELNA Katarzyna Czaplarska katarzyna.czaplarska@skninwestor.com REDAKTOR Anna Komarowska anna.komarowska@skninwestor.com KOORDYNATOR PROJEKTU Paulina Rudzka paulina.rudzka@skninwestor.com PROJEKT MAGAZYNU:

REDAKTOR Izabela Bogulska izabela.bogulska@skninwestor.com REDAKTOR Michał Kania michal.kania@skninwestor.com KOREKTA POLONISTYCZNA: Eliza Matusiak KOREKTA ANGLISTYCZNA: Inga Mleczkowska

Marta Sawicka

ZDJĘCIA REDAKCJI:

SKŁAD MAGAZYNU:

Emilia Hytroś

Katarzyna Czaplarska WYKRESY I INFOGRAFIKI:

MIEJSCE SESJI: Stara Drukarnia w Łodzi

Izabela Bogulska

ZDJĘCIA W ARTYKUŁACH:

Michał Kania

Drogi czytelniku, nadszedł moment, w którym mam ogromną przyjemność przekazać Ci XXVIII wydanie Magazynu Deal. Za nami – redakcją – wiele tygodni ciężkiej, ale jakże satysfakcjonującej pracy. Oby ta edycja była równie doskonała, jak liczba, która przy niej stoi – w końcu właśnie taka jest 28. Mam nadzieję, że z lektury wyniesiesz nie tylko wiedzę, ale i dużą dawkę przyjemności. Pozwolę sobie wykorzystać to miejsce, by pogratulować autorom artykułów. Dołożyliście wielką cegiełkę do stworzenia tego wydania. Bez Was nie byłoby Deala, to Wy go tak naprawdę tworzycie. Chciałabym każdemu z Was pogratulować osobiście, lecz obawiam się, że nie znalazłabym odpowiednich słów, żeby wyrazić, jak świetną pracę wykonaliście w Waszych artykułach. W drugiej kolejności pragnę podziękować wszystkim, bez których ten magazyn nie mógłby powstać w takiej formie. Przede wszystkim dziękuję moim koleżankom i koledze z redakcji – Paulinie Rudzkiej, Izabeli Bogulskiej, Annie Komarowskiej i Michałowi Kani. To dzięki Wam te tygodnie obfitowały w dużą ilość pozytywnej energii, przemyśleń i wspaniale spędzonego czasu. Mam nadzieję, że tak jak i ja wyniesiecie z tego doświadczenia wiele wartościowych umiejętności i, przede wszystkim, wspomnień. Wyrazy uznania przekazuję również Elizie Matusiak i Indze Mleczkowskiej za pomoc w przeprowadzeniu korekty językowej oraz Emilii Hytroś za wykonanie wspaniałych zdjęć, które dopełniły to wydanie i sprawiły, iż mogę śmiało powiedzieć, że wszystko zostało dopięte na ostatni guzik. Z tego miejsca chcę też podziękować Wspaniałej Piątce – Zarządowi SKN Inwestor – za godziny spędzone na pomocy i przekazywaniu cennych uwag. Chciałabym z tego grona wyszczególnić jedną osobę, którą jest Jakub Kulesz. Jakub, który od samego początku czujnie przyglądał się naszym pracom i gotowy był w każdej chwili podzielić się swoimi radami i doświadczeniem. Pamiętaj: „Najpewniejszym sposobem na uniknięcie porażki jest determinacja, by osiągnąć sukces.”. My tej determinacji nie straciliśmy i życzę Tobie, by i Ciebie ona nie opuszczała.

Miłej lektury!

Redaktor Naczelna Katarzyna Czaplarska

MAGAZYN DEAL NR 1 (28) WIOSNA-LATO 2020 wydawca: Studenckie Koło Naukowe „Inwestor”, Uniwersytet Łódzki Wydział Ekonomiczno - Socjologiczny, P.O.W. 3/5, 90-255 Łódź www.magazyndeal.pl ISSN: 1897 - 1075 www.facebook.com/MagazynDeal Nakład: 500 kontakt@magazyndeal.pl Wydawcy Magazynu nie ponoszą odpowiedzialności za błędy czy konsekwencje wynikające z zastosowania informacji zawartych w czasopiśmie. Wszystkie materiały chronione są prawem autorskim. Przedruk lub rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie i jakimkolwiek języku bez pisemnej zgody wydawcy jest zabronione. Publikowane w magazynie Deal artykuły nie stanową usługi doradztwa inwestycyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t. j. Dz.U. z 2018 r., poz. 2286 ze zm.)

Partnerzy:

Partner honorowy:

SPIS TREĹ&#x161;CI

W CZTERY OCZY TEMAT WYCZERPANY

OKIEM EKSPERTA

FELIETON ROBOTY DO WALKI Z DEMENCJĄ

SUPLEMENTY DIETY: OSZUSTWO NA WIELKĄ SKALĘ

WARTO WIEDZIEĆ FENOMEN ESPORTU

Zeigarnik effect and open loops

SEO, czyli nieustanna walka o klienta w Internecie

TWOJE INWESTYCJE Crowdfunding rozwiązaniem dla twojego bizesu

Responsible investment as a key global trend

TWOJA KARIERA Mindfulness at work

Power of content marketing

MAKROEKONOMIA Rośliny, które zmieniły świat

Podatek cyfrowy - realna przyszłość czy utopia?

TESTY NUMERYCZNE

TEMAT WYCZERPANY O sytuacji młodych osób na rynku pracy,

największych przeszkodach, jakie muszą pokonać, aby na niego wejść, a także o różnych formach wsparcia rozmawialiśmy z pracownikami Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Łodzi – Kierownikami Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej, Regionalnego Obserwatorium Rynku Pracy oraz Wydziału Rynku Pracy – Panią E. Czarnul, K. Pawlatą, A. Jarczyńską, a także doradcami zawodowymi – E. Kolendą, A. Jargieło, B. Babczyńskim. Paulina Rudzka: Jak wygląda obecna sytuacja

osób młodych. Z perspektywy naszych działań,

młodych osób na rynku pracy – czy duży ich odse-

które kierujemy w zakresie przedsiębiorczości do

tek pozostaje bez zatrudnienia?

szeroko pojętego ogółu społeczności lokalnej, to mniej więcej połowa uczestników zajęć, które reali-

WUP: Jeśli chodzi o osoby młode, to w woje-

zujemy to osoby młode, do 25. roku życia. Program

wództwie łódzkim nie ma wysokiego wskaźnika

PO WER (Program Operacyjny Wiedza, Edukacja

bezrobocia. Osoby do 30. roku życia w tej chwili

i Rozwój) jest już na wyczerpaniu, jeżeli chodzi

stanowią około 16% zarejestrowanych bezrobot-

o dotacyjność. Z kolei Bank Gospodarstwa Krajo-

nych. Jednak ich liczba spadła w ciągu ostatnich lat

wego realizuje program „Pierwszy biznes – Wspar-

szybciej niż ogólna liczba bezrobotnych w naszym

cie w starcie”, który adresowany jest również dla

województwie. Powodem takiej sytuacji jest fakt,

studentów ostatnich lat studiów, a status osoby

że młodzi są bardziej poszukiwani przez praco-

bezrobotnej nie jest wymagany. Jest to wsparcie

dawców na rynku pracy. Po drugie, widziani są oni

w formie pożyczki na preferencyjnych warunkach,

także m.in. przez Unię Europejską jako te grupy,

natomiast to, co jest w Urzędach Pracy, są to jed-

którym trzeba pomóc wejść na rynek pracy i dla

norazowe dotacje. Jednak pożyczki dyscyplinują,

których są opracowywane programy i specjalne na-

a dotacje rozleniwiają. Pożyczkę zawsze trzeba

rzędzia wsparcia.

przemyśleć. Musisz to spłacić, więc myślisz o tym, aby ten interes miał ręce i nogi, robisz prawdziwy

Anna Komarowska: Czy młodzi często ubiegają

biznesplan. Dotacja to pieniądze, które się dosta-

się o dotacje na otwarcie firmy i rozpoczęcie dzia-

je i nie trzeba ich zwracać jak się spełni warunki

łalności gospodarczej? Czy jednak idą w kierunku

umowy. Podstawowym warunkiem jest prowadze-

pracy najemnej?

nie działalności gospodarczej przez 12 miesięcy. Po tym okresie nikogo nie interesuje to, co się z tą fir-

WUP: Dotacja jest atrakcyjną formą wsparcia

mą będzie działo. Absolutnie nie jest to dydaktycz-

i jednym z instrumentów aktywizacji zawodowej

ne, ani wychowawcze czy dyscyplinujące. Oczywi6

ście są też osoby, które podchodzą do tego bardzo

u młodych osób. Jak temu zaradzić i gdzie powinny

poważnie i rzeczywiście mają biznesplan, który jest

one szukać swojej pierwszej pracy?

realny i możliwy do zrealizowania i te 12 miesięcy

...wybór studiowanego kierun-

dają możliwość złapania oddechu, pewnego wejścia na rynek i kontynuowania dalszej działalności.

ku powinien być poprzedzony

Co do pracy najemnej – to wszystko zależy od jej atrakcyjności, bo są niewątpliwie stanowiska, na

bardzo ważnym elementem,

które cały czas jest popyt i warto o nie zabiegać i nie zaprzątać sobie głowy własnym biznesem.

jakim jest analiza własnych

P.R.: Czy jest zauważalna zależność między kierunkiem studiów a możliwością znalezienia pracy?

możliwości i predyspozycji

WUP: Z całą pewnością to rynek pracy i warunki

oraz sytuacji na rynku pracy.

ekonomiczne determinują to, czy kończąc studia znajdziemy miejsce zatrudnienia. Dlatego wybór studiowanego kierunku powinien być poprzedzo-

WUP: Zdobywanie doświadczenia jest bardzo

ny bardzo ważnym elementem, jakim jest analiza

ważnym elementem. Niekoniecznie musi być to

własnych możliwości i predyspozycji oraz sytuacji

praca zawodowa zgodna z kierunkiem kształcenia,

na rynku pracy. Od kilku lub kilkunastu lat mówi

ale praca w ogóle. Pozwala ona nabyć podstawowe

się wyraźnie o tym, w jakich zawodach jest zapo-

zachowania wynikające z faktu, że jest się pracow-

trzebowanie na absolwentów uczelni wyższych,

nikiem najemnym. Podpisując umowę, dajemy

a w jakich będą mieli problemy ze znalezieniem

swoją pracę, ktoś nas zatrudnia i w związku z tym

pracy. Mimo to studenci bardzo często wybierają

daje to pewne poczucie zasad i obowiązków, które

te drugie. Bardzo ważne jest, aby mieć świadomość

obowiązują w danym środowisku. Bardzo często

o tym, że sam fakt skończenia jakiegoś kierunku

występuje jednak taka sytuacja, w której mamy

i to, że jesteśmy w tym dobrzy, nie gwarantują

zarejestrowanych bardzo wiele osób jako bezrobot-

atrakcyjnych miejsc pracy.

nych, posiadających konkretny zawód i jednocześnie olbrzymie niezaspokojone zapotrzebowanie

A.K.: Czy ukończenie studiów zwiększa szansę

pracodawców z danego terenu na te same zawody.

młodych osób na znalezienie pracy? Czy lepiej po-

Czasami rozwiązaniem może być zatrudnienie się

stawić na bardziej praktyczne pozyskiwanie wie-

na początkującym lub niższym szczeblu stanowiska

dzy przydatnej w zawodzie, np. poprzez pójście do

i pokazanie swoich umiejętności. Młode osoby po-

technikum czy na kursy?

winny pamiętać, że budując swoją ścieżkę kariery, należy rozwijać się w sferze zawodowej, ale również

WUP: Droga kariery pt. „obieramy kierunek za-

w wymiarze społecznym, np. poprzez wolontariat

wodowy i zdobywamy kolejne szczeble” jest chyba

czy działalność w organizacjach studenckich, naby-

najwłaściwszym wyborem w tej sytuacji rynko-

wając umiejętności miękkich.

wej. Brakuje nam fachowców. Cały czas jest bar-

Swojej pierwszej pracy warto szukać już bę-

dzo duże zapotrzebowanie na zawody techniczne.

dąc na studiach. Należy przeglądać oferty, które

W świadomości społeczeństwa funkcjonuje mit, że

publikują pracodawcy i zgłaszać swoją chęć pod-

szkoły zawodowe to jest ten gorszy gatunek. Ale to

jęcia pracy. Bardzo efektywnym sposobem poszu-

nieprawda. Szkoły zawodowe dają praktykę, dzięki

kiwań są targi pracy, podczas których występuje

której można być naprawdę świetnym fachowcem,

idealna możliwość do zweryfikowania swoich wy-

uzupełniając później wiedzę praktyczną o podsta-

obrażeń na temat danego stanowiska z tym, cze-

wy teoretyczne. Studia wyższe – tak, ale należy

go wymaga pracodawca. Kolejną możliwością na

mieć też w perspektywie tę wiedzę – co mogę póź-

zdobywanie pierwszego doświadczenia są praktyki

niej po studiach robić. Trzeba mieć również inne

i staże, które mogą być oferowane przez uczelnie

alternatywy, jeżeli nie uda mi się aplikacja taka, to

i wynikające ze specyfiki jej działania bądź przez

może uda mi się inna. To jest ważne, by mieć świa-

Urzędy Miasta, pracodawców, którzy funkcjonują

domość tego, że ukończony kierunek studiów nie

w danym regionie.

ogranicza, ale daje pewne możliwości, o których być może w tym momencie nie zdaję sobie sprawy,

P.R.: Wybiegając w przyszłość – czy możemy spo-

ale są one na rynku pracy.

dziewać się fali emigracji młodych osób w celu znalezienia lepiej płatnej pracy?

P.R.: Często największą przeszkodą w wejściu na rynek pracy jest brak doświadczenia zawodowego 7

„

Każda praca powinna być pasją. Bardzo ważne jest połączenie tych dwóch elementów, bo zawsze to, co robimy z zainteresowaniem daje nam satysfakcję i w związku z tym czujemy się bezpiecznie i spełniamy się. WUP: Jeśli chodzi o prognozowanie to na pewno

staw. Poznajmy pracę, wejdźmy w nią, a na pewno

postęp technologiczny i wszelkiego rodzaju inno-

w pewnym momencie zaskoczy to, że jesteśmy do-

wacje będą skutkowały ograniczeniem zatrudnie-

brzy. Musimy wykorzystać wszystkie możliwości,

nia. Jednak z drugiej strony, będzie wzrastać za-

które nam daje rynek pracy. Zaczynać być może od

potrzebowanie w miękkim otoczeniu zawodowym

pracy mniej interesującej, mniej promującej same-

– usługi społeczne, usługi rehabilitantów i fizjote-

go siebie. Na pewno macie trudną drogę przed sobą

rapeutów, zawody związane z opieką i wsparciem,

jako młodzi ludzie.

których nie zastąpi robot. Jeszcze jedno pokolenie wstecz miało problem bariery językowej, teraz to

A.K.: Na koniec pytanie, które pojawiło się w roz-

już nie ma racji bytu i nie jest dla większości pro-

prawce na maturze z języka polskiego w 2017 roku:

blemem. Świat stoi otworem. Jeśli osoba ma po-

„Praca – pasja czy obowiązek?”.

mysł na swoją karierę, to będzie przemieszczać się tam, gdzie łatwiej znaleźć pracę, prowadzić swój

WUP: Każda praca powinna być pasją. Bardzo

biznes czy tam, gdzie są niższe podatki.

ważne jest połączenie tych dwóch elementów, bo

W przypadku studentów migracja widoczna

zawsze to, co robimy z zainteresowaniem, daje nam

jest szczególnie w kierunku większych aglomeracji

satysfakcję i w związku z tym czujemy się bezpiecz-

lub za granicę. Wiele osób, które kształcą się na

nie i spełniamy się. Owszem, możemy wykonywać

uczelniach wyższych, to nie mieszkańcy danego

pracę, która zupełnie nam nie odpowiada, bo mu-

województwa czy regionu. Bardzo często wracają

simy, bo mamy z tego tytułu większe możliwości

oni do swoich miejsc zamieszkania, ewentualnie

finansowe. W takim przypadku stajemy się rozgo-

szukają zatrudnienia w innych obszarach. Jest to

ryczeni i szybko tracimy chęci pracy. Te elemen-

więc zjawisko, które powoduje, że np. wojewódz-

ty trzeba łączyć, zwłaszcza, że w pracy spędzamy

two łódzkie traci młode i wykwalifikowane kadry.

1/3 swojego życia. To bardzo ważne, by czuć się dobrze wśród ludzi, z którymi pracujemy, bo już

A.K.: Zdarza się, że po zakończeniu studiowania

samo przychodzenie do pracy z niechęcią powodu-

ludzie z wyższym wykształceniem zyskują status

je, że nawet duże pieniądze nie są rekompensatą.

osoby bezrobotnej. Co może być tego przyczyną

Choroby psychiczne, depresja, wczesne wypalenie

i jak należy planować swoją karierę, aby temu za-

zawodowe - to nie jest komfortowa sytuacja. Ale

radzić?

nawet wchodzenie w dorosłość powinno obrazować to, że kolejną działalnością, w jaką osoba się

WUP: Osoby z wyższym wykształceniem rejestru-

angażuje jest właśnie praca i obowiązek uczęsz-

ją się w urzędzie pracy tylko w jakimś celu. Zazwy-

czania do wybranego miejsca pracy. Bardzo czę-

czaj po to, by otrzymać wsparcie finansowe, np.

sto zdarza się tak, szczególnie jeśli student jest na

w formie dotacji. Jest wiele różnych form wspar-

utrzymaniu rodziców, że wydaje mu się, że w ogóle

cia osób zarejestrowanych, jednakże liczba reje-

nie musi pracować, że rodzice będą łożyć na nie-

strujących się osób z wyższym wykształceniem jest

go cały czas. Trudno odciąć pępowinę, bo nie ma

zdecydowanie mniejsza niż w poprzednich latach.

warunków do tego, żeby się usamodzielnić. Jednak

Zmienił się charakter bezrobocia, a sytuacja na

z całą pewnością młodzi ludzie powinni budować

rynku pracy uległa poprawie. Ten kto będzie chciał

swoją ścieżkę kariery już na samym jej początku

pracować, ten znajdzie pracę. Trzeba pamiętać,

i wtedy też zdobywać pierwsze doświadczenia.

że nie zawsze będzie to praca marzeń. Młodzież

Wywiad przeprowadziły

w pewnym momencie została rozbestwiona, bo wbi-

Paulina Rudzka

jało się do głowy, że studia dają pracę. Żadne studia

i Anna Komarowska

pracy nie dają. Nastawienie osób, które wchodziły

Redakcja Magazynu Deal

na rynek pracy po ukończonych studiach było bardzo roszczeniowe. No bo jak to, ja kończę studia i pracy nie mam? Powinniśmy zaczynać od pod8

OKIEM EKSPERTA Paulina Mazur przez 15 lat pracy zawodowej

zawsze była łącznikiem pomiędzy światem akademickim a pracodawcami. Rozwijała w Polsce dwie międzynarodowe inicjatywy skupione i angażujące studentów oraz zleceniodawców: konkurs Global Management Challenge (GMC Poland) i program Enactus. Dzisiaj, występując na największych marketingowych konferencjach oraz

„

prowadząc szkolenia, propaguje szeroko pojęty employer branding i nierozerwalnie się z nim wiążący personal branding.

go personal branding tak mocno wpływa na to, jak

Izabela Bogulska: Skąd wzięło się Pani zainte-

odbieramy marki jako pracodawców. Wyobrażamy

resowanie employer brandingiem oraz personal

sobie miejsce pracy z konkretnymi ludźmi, zespo-

brandingiem?

łami, liderami, a nie tylko pod danym logotypem.

Paulina Mazur: Zawsze dbałam równolegle o studentów, aby mogli się rozwijać i docierać do wymarzonych miejsc pracy oraz o pracodawców, by dostrzegali ich potencjał i możliwości. Z tego wyłoniło się moje zainteresowanie i specjalizacja związana z employer brandingiem, czyli z marketingiem pracodawcy. To komunikacja marek nakierowana na kandydatów i pracowników (również tych byłych). W organizowanych przeze mnie projektach firmy mogły się pokazać, dać odczuć stu-

Wyobrażamy sobie miejsce pracy z konkretnymi ludźmi, zespołami, liderami, a nie tylko pod danym logotypem.

dentom, jakim są pracodawcą. A kandydaci mogli Ale to, jak jesteśmy odbierani przez innych,

dostrzec i wybrać firmy, z których wartościami się

jaki marketing osobisty „praktykujemy”, ma za-

utożsamiają i dla których chcieliby pracować. Personal branding, marketing osobisty wy-

stosowanie do każdego. Też dla studentów. Każdy

łonił się w trakcie. Ponieważ menedżerowie robią

z was jest kandydatem, ma możliwość zaprezen-

duże wrażenie na kandydatach, zaczęłam zachęcać

towania się na rynku. Dlatego warto w świadomy

liderów, aby włączali się w komunikację. Często to

sposób się do tego przygotować i już wcześniej

właśnie pracownicy danej firmy spotkani na tar-

zwracać uwagę na to, co mówimy, piszemy w social

gach pracy lub wypowiedzi prezesa czytane w social

media. Przede wszystkim trzeba pamiętać o odpo-

mediach robią dobre (lub złe) wrażenie na kandy-

wiedzialności za słowa, bo w Internecie nic nie gi-

datach i zachęcają (lub nie) do aplikowania. Dlate-

nie. Ale też pamiętać, że nie warto grać kogoś, kim 9

się nie jest. Pozostawać w zgodzie ze sobą, ponie-

i kulturę organizacji, którą ci liderzy prowadzą.

waż autentyczność i spójność jest wysoko ceniona.

Dzięki temu, nawet nie znając ich osobiście, część z nas pomyśli: co za wspaniały szef, fajnie by-

I.B.: Czy sami jesteśmy w stanie wykreować spój-

łoby się od niego uczyć, pracować w jego firmie. To,

ny wizerunek? Jak się wyróżnić na tle innych,

że ten szef robi na nas wrażenie jako pracodawca,

jednocześnie go nie przekłamując? Czy jest jakaś

dzieje się dzięki employer brandingowi. Bo chcemy

recepta na sukces? Jak świadomie budować i za-

pracować dla i z ludźmi.

rządzać marką osobistą? I.B.: Podziwialiśmy wszyscy Jeffa Bezosa, który P.M.: Sam fakt, że zadajesz sobie pytanie, jak

pokazywał na swoim LinkedIn, jak uczy swojego

to zrobić, świadczy, że masz świadomość swoich

pracownika pływać. Odbiło się to szerokim echem

możliwości. Ale unikałabym jak ognia słowa wy-

wśród internautów, studentów.

kreować, bo to nasuwa skojarzenie, że będziemy coś tworzyć z niczego. A nie na tym polega personal

P.M.: To mnie nie dziwi. Im młodsi są kandydaci,

branding. To świadoma komunikacja, opierająca

tym bardziej ochoczo szukają w Internecie infor-

się na znajomości swoich mocnych stron, wartości

macji o szefach różnych firm. Akurat Bezos jest

i celu, do którego dążymy, na znajomości ludzi, do

dość kontrowersyjny, ale to dobry przykład, bo jest

których mówimy i wartości, jaką wnosimy w ich

bardzo aktywny w sieci. Jest wiele takich przykła-

świat, w ich życie. Jeśli chcesz komunikować się na

dów - Richard Branson, a w Polsce Rafał Brzóska

LinkedIn, warto zacząć od zadania sobie pytania,

(InPost) czy Przemek Gdański (BNP Paribas),

do kogo będziesz mówiła. Kto jest odbiorcą? Jaką

Michał Sadowski (brand24) Małgorzata Bienia-

dajesz odbiorcy wartość? Czego może się od ciebie

kowska (MB – Pneumatyka), czy Andrzej Wójcik

dowiedzieć? Co masz ciekawego do powiedzenia?

z Wójcik Meble. Szczególnie dzisiaj, w trudniej-

Jeśli nie wiesz, w czym jesteś dobra i za co cenią cię

szych, kryzysowych czasach w związku z korona-

ludzie - zapytaj. Może świetnie znasz się na Insta-

wirusem widać wielu liderów, którzy się odzywają,

gramie i inni chętnie słuchają twoich wskazówek

robiąc dobre rzeczy. Informują nie tylko o tym, co

i może warto podzielić się radami z szerszym gro-

dzieje się w organizacjach, ale też jak organizacje

nem. Zrób to, jeśli chcesz być kojarzona jako eks-

reagują na sytuację związaną z kryzysem. To są

pertka od Instagrama.

przykłady warte promowania. Ponieważ bardzo tej

Jeśli ciężko wam jest dojść do konkretnych

komunikacji dziś od liderów oczekujemy. Chcemy

wniosków na temat np. umiejętności, możecie wię-

przede wszystkim wiedzieć, jak pracodawcy dbają

cej informacji zaczerpnąć od swoich znajomych,

o bezpieczeństwo pracowników oraz jak adaptują

prosząc ich o odpowiedź na pytanie, z jakimi przy-

się do nowych warunków. Taka komunikacja, jeśli

miotnikami im się kojarzę. Te krótkie feedbacki

płynie od liderów, jest bardziej wiarygodna, a lide-

zazwyczaj dają bardzo zaskakujące odpowiedzi, bo

rzy stają się bardziej przystępni.

może się nagle okazać, że znajomi cię cenią za twój niepoprawny optymizm, który jest wręcz zaraźli-

Jeśli chcesz komunikować się na LinkedIn, warto zacząć od zadania sobie pytania, do kogo będziesz mówiła.

wy. Warto też docenić w sobie to, za co cenią nas inni. Może warto dać im więcej tego optymizmu np. publikacjami w social media. I.B.: Propaguje Pani personal branding liderów, poszerzając to o boss branding. Co kryje się pod tym pojęciem? P.M.: To marketing osobisty liderów, szefów, to

I.B.: Wspomina pani o LinkedIn - czy to główny

demonstracja stylu przywództwa i relacji z pracow-

kanał komunikacji?

nikami, sposobu komunikacji i współpracy. W boss brandingu to lider w sposób świadomy promuje

P.M.: Kanałów social media jest dużo i każdy wy-

styl zarządzania i przywództwa. Jeżeli jest liderem,

biera ten, który mu najbardziej odpowiada i na

który ma mocno wspierający styl, tzw. servant le-

którym ma swoich znajomych, klientów, partne-

ader, czyli liderem służącym swoim ludziom, to

rów biznesowych. Właśnie biznesowo to niekwe-

w personal brandingu daje temu wyraz. Zanim

stionowanym liderem mediów społecznościowych

takiego lidera poznamy, już mamy wyobrażenie,

jest właśnie Linkedin. On jest też pierwszym wybo-

czego się możemy po nim spodziewać. Pomyśl

rem menadżerów, prezesów, właścicieli firm.

o Jurku Owsiaku albo Elonie Musku, każdy z nich ma swój styl, który wpływa mocno na atmosferę 11

„

I.B.: Na co zwrócić uwagę, budując boss brandin-

czas. Jak pytam na szkoleniach uczestników, dla-

gowe treści? Czym warto się chwalić, a co powinno

czego chodzą do pracy, nikt jeszcze nigdy nie odpo-

się pominąć?

wiedział, bo logo jest mocne. Ale padają odpowiedzi, bo ludzie są fajni, bo mam w pracy przyjaciół,

P.M.: Najczęściej publikowane są posty bieżą-

bo dobrze się tam czuję. Przyjazną atmosferę two-

ce, przedstawiające powody decyzji biznesowych.

rzą ludzie.

Zgodnie z badaniami Sproutsocial od CEO, pre-

Silne marki liderów, szefów, z którymi się

zesów spodziewamy się przede wszystkim treści

utożsamiamy, będą nas przyciągały do praco-

na temat: powodów decyzji biznesowych, regu-

dawców. Patrzymy na WOŚP i Jurka Owsiaka,

lacji prawnych oraz sytuacji gospodarczo-ekono-

wnioskując na podstawie Jurka, że w tej organi-

micznej, wglądu w zaplecze firmy, ale też wyzwań

zacji jest wysoka dynamika, duże zaangażowanie

związanych z rola lidera. One są też najczęściej

i optymizm. Czujemy tak, bo wiemy, że Jurek taką

dyskutowane. Dodawane na LinkedIn długie

atmosferę tam wprowadza. Bardzo podobną sytu-

i treściwe komentarze służą do wymiany praktyk

ację można tworzyć z pracodawcami, pokazując

stosowanych w firmach. Są one olbrzymią kopal-

liderów i szefów organizacji – w jaki sposób zarzą-

nią wiedzy na temat różnych case’ów biznesowych.

dzają ludźmi.

To, co ja odbieram za przejaw bardzo dobrego boss

Przełóżmy to na środowisko akademickie.

brandingu to posty, w których szefowie sami pu-

Prowadząc organizację studencką, będąc jej pre-

blikują informacje o rekrutacjach, które prowadzą

zesem, masz do czynienia z boss brandingiem, bo

do swoich zespołów. To również posty doceniające

jesteś liderem jakiegoś zespołu, na przykład koła

pracowników, których w czasach pandemii widać

naukowego. Dlaczego ludzie przychodzą działać

wiele, szczególnie w branży spożywczej oraz me-

w kole naukowym? Ponieważ ktoś ich tam przycią-

dycznej.

gnął. Ktoś, kto był „fajny”. Dzięki dobrej aurze płynącej z tych ludzi wiemy, że atmosfera i współpraca

I.B.: Czy zgodzi się Pani ze stwierdzeniem, że to

z nimi będzie ciekawym doświadczeniem, da nam

my studenci, jesteśmy największą grupą docelową

satysfakcję. Z moich doświadczeń w zarządzaniu

i odbiorcami boss brandingowych treści?

krajowymi strukturami organizacji studenckich wiem, że jeśli odejdzie dobry, charyzmatyczny lider

P.M.: Z pewnością jesteście dużą grupą docelową,

z koła naukowego, potrafi się posypać cały zespół.

ale nie jedyną. To zależy od kanałów komunikacji.

Podobnie dzieje się w firmach. Liderzy często po-

Na LinkedIn nie ma jeszcze aż tak wielu studen-

ciągają za sobą całe zespoły.

tów. Ale pojawia się coraz więcej, czemu mocno kibicuję, bo to doskonała okazja też do zbierania wiedzy i inspiracji. Myślę, że studenci są grupą

Wywiad przeprowadziła

motywującą mocno liderów do boss brandingu, bo

Izabela Bogulska

to wy zadajecie w social media pytanie: Gdzie są

Redaktor Magazynu Deal

szefowie? My chcemy rozmawiać. Myślę, że wśród menedżerów rośnie świadomość, że młodzi czekają na nich w social mediach. Z czasem prezesi będą się więcej pokazywać. I.B.: Co nas skłania do tego, by identyfikować marki z liderami i prezesami, którzy mają silny personal branding? Jak chociażby wyżej wspomniany WOŚP i nasze skojarzenia z Jurkiem Owsiakiem, jego czerwonymi okularami i żółtą koszulką. P.M.: Tak wam się te marki kojarzą, bo macie poczucie, że znacie daną osobę, zanim ją spotkacie osobiście. Poznajecie ją, macie na jej temat opinię, pasują wam lub nie jej wartości, jej styl. Utożsamiacie się z jej decyzjami i sposobem bycia. Jeśli patrzymy na liderów, menedżerów to zastanawiamy się, czy fajnie byłoby pracować z taką osobą, w takiej organizacji, której ta osoba jest częścią. Powtórzę, coraz mocniej chcemy pracować z ludźmi (a nie z logotypami), bo to z ludźmi spędzamy 12

Careers

Don't just make a living. Make a difference. Surprise yourself at Philips Working at Philips isn’t just about starting your first ‘serious’ job. It’s an experience filled with unexpected moments that will transform you in lasting and positive ways - both personally and professionally. Develop yourself as we improve the world together.

careers.philips.com/cee

ROBOTY

do walki z demencją W 2019 roku 9% populacji na świecie stanowiły osoby w wieku powyżej 65 lat. Żyjemy w starzejących się społeczeństwach i coraz częściej spotykamy się z konsekwencjami takiej struktury demograficznej. Demencja jest jedną z głównych przyczyn niepełnosprawności i utraty samodzielności wśród osób starszych. Jak podaje WHO, cierpi na nią około

czej. Samotność i izolacja przyspieszają procesy

50 mln osób. Jednym z jej najczęstszych sympto-

regresywne, a zatrudnieni opiekunowie nie są

mów jest utrata pamięci. Chory traci także zdol-

w stanie poświęcić podopiecznym wystarczającej

ność rozwiązywania problemów oraz kontrolę nad

ilości czasu. Dlatego w Japonii, gdzie liczba osób

swoimi emocjami. W zaawansowanym stadium

powyżej 65. roku życia przekroczyła już 1/4 społe-

prezentuje także zmiany w zachowaniu i osobowo-

czeństwa i prognozuje się, że w 2025 roku będzie

ści. Wraz z postępowaniem choroby ludzie nie są

brakowało ok. 37 tys. pielęgniarek i pielęgniarzy,

w stanie wykonywać codziennych aktywności, ta-

od lat naukowcy pracują nad tzw. robotami-opie-

kich jak przygotowanie posiłku czy zadbanie o hi-

kunami, które mogłyby przejąć część obowiązków

gienę osobistą.

pracowników i wesprzeć osoby starsze w ich codziennym funkcjonowaniu.

Demencji nie da się wyleczyć, ale specjalnie dopasowane terapie mogą poprawić jakość funkcjonowania seniorów i spowolnić proces roz-

Terapie na czterech łapach

woju choroby. By tego dokonać, ważne jest pod-

Naukowcy odkryli, że kontakt ze zwierzętami ma

trzymanie aktywności fizycznej, mentalnej oraz

pozytywny wpływ na starszych ludzi, szczególnie

kontaktów społecznych. W ramach ćwiczeń tera-

tych żyjących samotnie i prowadzi do wzrostu za-

peuci zadają proste pytania, opowiadają historie,

chowań społecznych oraz interakcji werbalnych.

wchodzą z pacjentami w interakcje, przytulają,

Posiadanie zwierzęcia w domu lub ośrodku opieki

grają, wspierają w ćwiczeniach ruchowych. Aktyw-

łączy się z pewnymi negatywnymi konsekwencja-

ności te prowadzą do poznawczej, emocjonalnej

mi. Zarówno dla chorego, jak i samego czworono-

i fizycznej stymulacji pacjentów.

ga, u którego regularne zmiany opiekunów mogą

Potrzeba codziennej opieki i nadzoru nad

wywoływać stres. Niestety pupile bywają często

chorym sprawia, że wielu z nich trafia do domów

także źródłem alergii i infekcji. Mimo że zwierzę-

spokojnej starości, gdzie mogą otrzymać profesjo-

ta, które uczestniczą w terapiach muszą spełniać

nalną pomoc przez całą dobę. Jednakże rosnąca

odpowiednie kryteria temperamentalne, wciąż

liczba potrzebujących, niskie zarobki opiekunów

występuje ryzyko ugryzienia, bądź zadrapania.

przy jednocześnie wysokich wymaganiach psycho-

A niekiedy przyczyniają się i do konfliktów wśród

fizycznych sprawiają, że brakuje kadry pracowni-

rezydentów, którzy chcą traktować je jako swoją 15

własność. Wymagają także codziennej troski: wy-

wę motywacji i odprężenia seniorów. W innym

prowadzania, karmienia i czyszczenia, co dodatko-

wo angażuje pracowników.

wpływ Paro na funkcjonowanie chorych na demen-

eksperymentów

sprawdzających

pozytywny

cję dowiedziono, że pacjenci z grupy badanej, która

‚‚

Lecznicze roboty

zamiast standardowej terapii wykorzystywała na

Dlatego naukowcy proponują nowe rozwiązania –

zajęciach interakcję z Paro, osiągała wyższe wyniki

roboty zwierzęta. Nazywane są inaczej emocjonal-

w kwestionariuszu QOL-AD (mierzącym poziom

nymi towarzyszami lub robotami terapeutycznymi.

jakości życia w chorobie Alzhaimera) i OERS-ple-

Najbardziej znanym produktem jest stworzony już

asure w porównaniu z grupą kontrolną. Pracow-

w 2003 roku przez Japończyka Takanori Shibata

nicy zwrócili również uwagę, że zespół odbywają-

robot Paro przypominający kształtem młodą fokę.

cy zajęcia z Paro przejawiał mniej lęku. Badania

Pokryta jest ona białym, syntetycznym, antybak-

pokazują więc, że terapeutyczni towarzysze mogą

teryjnym futrem, co czyni ją bardzo przyjemną

poprawić deklarowaną jakość życia pacjentów,

w dotyku i zachęca do przytulania. Robot zaprojek-

w szczególności tych na etapie średnich i ciężkich

towany jest do funkcjonowania w 3 trybach: proak-

zaburzeń poznawczych.

tywnym, reaktywnym i psychologicznym. Reaguje

Choć mogłoby się wydawać, że seniorzy będą

na światło, dźwięk i dotyk dzięki zamontowanym

nieufni wobec robota, to obserwacje wykazały brak

na całym ciele czujnikom. Kiedy Paro usłyszy swoje

zahamowań przed interakcją z Paro nawet już

Użytkownicy Paro zwracają szczególną uwagę na silny kontakt wzrokowy z robotem. Foka ma bowiem ruchome gałki oczne i może wodzić wzrokiem za obiektem. Porusza także ogonem i łapkami. imię jest w stanie obrócić głowę w kierunku, z któ-

pierwszego dnia. Seniorzy chętnie mówili do foki,

rego pochodzi dźwięk.

przytulali, całowali i uśmiechali się, gdy się poru-

Użytkownicy Paro zwracają szczególną uwa-

szała. Prawdopodobnie na poziom akceptacji robo-

gę na silny kontakt wzrokowy z robotem. Foka

ta ma wpływ jego kształt i materiał. Paro wyglądem

ma bowiem ruchome gałki oczne i może wodzić

jest daleka od metalowych, zimnych maszyn, jakie

wzrokiem za obiektem. Porusza także ogonem

mogą nam się kojarzyć z robotami. W analizie na-

i łapkami. Systemy sztucznej inteligencji, w któ-

leży jednak uwzględnić również specyfikę kultury

re wyposażona jest Paro, zmieniają zachowanie

japońskiej. Podobne badania przeprowadzane

robota w zależności od zmierzonych przez czuj-

w USA wykazały bowiem, że seniorzy potrzebowali

niki wskaźników światła, temperatury i dotyku.

więcej czasu do oswojenia się z Paro i podchodzili

Sprawiają także, że foka jest w stanie reagować na

do robota z większym dystansem.

często wymawiane przez właściciela słowa. Swoją

Co ciekawe, Wada zaobserwował także

mimiką może wyrażać emocje zaskoczenia, szczę-

w swoich badaniach, że w domach opieki, w któ-

ścia, gniewu. Wydaje też dźwięki przypominające

rych wprowadzono Paro spadł poziom wypalenia

płacz fok, gdy nie uzyska wystarczającej uwagi.

zawodowego pracowników placówki. Osoby cier-

Prowadzone przez kilkunastu badaczy nie-

piące na demencję mogą przejawiać deficyty lub

zależne badania w różnych ośrodkach opieki

nadmiar ekspresji emocjonalnej, nieprzewidywa-

w Japonii wykazały, że Paro faktycznie przynosi

ne zachowania, więc nierzadko współpraca z nimi

psychologiczne korzyści użytkownikom cierpiącym

związana jest ze stresem dla samych pracowników.

na demencję. W badaniach Wada i Shibata z 2007

Innym czynnikiem jest duże obciążenie fizyczne

roku zaobserwowano, że Paro zmniejszyła po-

dla organizmu pracowników, co sprzyja spadkom

ziom stresu badanych (co wykazał poziom hor-

satysfakcji z pracy.

monów w moczu) i przyczyniła się do wzrostu wspólnych interakcji rezydentów. W 2008 roku

Nie tylko Paro

Wada, Shibata, Musha i Kimura potwierdzili te

Paro to jednak niejedyny znany robot-zwierzę.

oddziaływania, a także zwrócili uwagę na popra-

W latach 1999-2006 firma Sony produkowała 16

również psiego robota zwanego AIBO. Wyglądem nie jest jednak zbliżony do swojego żywego odpowiednika, tak jak foka Paro, ale badania wykazały, że AIBO również efektywnie zmniejszał poczucie osamotnienia seniorów z demencją. Po interakcji z robotem odnotowano wyraźną poprawę w mowie i zasobie używanych słów. By odnieść wyniki badań do efektywności interakcji z człowiekiem, naukowcy porównywali zachowania seniorów podczas odwiedzin

‚‚

w domu opieki osoby z psem, osoby z psim robotem AIBO oraz samego wizytora. Zarówno pies, jak i AIBO stymulowali reakcje rezydentów bardziej niż wizyta samego gościa. Odnotowano również rozwój przywiązania zarówno do żywego psa, jak i do psiego robota. W 2004 roku Libin i Cohen-Mansfield przeprowadzali podobne doświadczenie, porównując interakcje seniorów z NeCoRo – kocim robotem oraz zwykłą, nieinteraktywną maskotką kota. W obu przypadkach obiekt wzbudził zainteresowa-

Po interakcji z robotem odnotowano

nie uczestników, jednakże sesje z NeCoRo charakteryzował wyższy poziom przyjemności i zaintere-

wyraźną

sowania.

poprawę w mowie i za-

Humanoidy – gdy brakuje człowieka

sobie używanych słów.

przynoszą korzyści. Nawet większe możliwości,

Ale, jak się okazuje, nie tylko roboty-zwierzęta szczególnie w aspekcie wspierania rozwoju poznawczo-ruchowego, przynoszą seniorom interakcje z humanoidami. To, co jest ich przewagą nad robotami-zwierzętami, to przede wszystkim większe możliwości motoryczne pomocne w terapiach fizycznych/rehabilitacjach ruchowych. Mogą one prowadzić zajęcia według zaprogramowanego im scenariusza. W badaniach z wykorzystaniem humanoida NAO przygotowano 4 rodzaje zajęć. Podczas muzykoterapii NAO odtwarzał piosenki z młodzieńczych lat pacjentów, stymulując odczucia emocjonalne i zachęcając do śpiewania. Na zajęciach rozwoju kognitywnego robot pytał o liczby, dzień tygodnia i zadawał zagadki. Dodatkowo prowadził proste zajęcia gimnastyczne, pokazując sekwencję ruchów, która była kolejno odtwarzana przez uczestników zajęć, wspierając rozwój ruchowy. W domu opieki Silverado Senior Living prowadzono badania nad efektywnością takich terapii. Robot wyświetlał określoną grę, zaczynając od najprostszego poziomu i utrzymywał go przez kilka kolejnych sesji do momentu, gdy spadał czas reakcji i liczba popełnianych w zadaniach błędów. Po tygodniach badań niektórzy podopieczni dochodzili nawet do najtrudniejszego poziomu. Nie stwierdzono także różnic w zaangażowaniu pacjentów podczas standardowych sesji zajęć, a tych prowadzonych przez robota. 17

Roboty z Europy W Europie tworzone są prace nad robotami-opiekunami. W ramach jednego z finansowanych przez Unię Europejską projektów powstał MARIO, którego zadaniem jest wsparcie ludzi żyjących z demencją - ułatwienie codziennego funkcjonowania i zmniejszanie poczucia samotności oraz izolacji społecznej. MARIO umożliwia użytkownikom

Bibliografia:

dostęp do gazet, zdjęć, słuchanie ulubionych pio-

Dympna C., Murphy K., Fighting aging with companion

senek, nawiązywanie kontaktu z przyjaciółmi i ro-

robots, TEDxFulbrightDublin https://www.youtube.com/

dziną.

watch?v=eq0FJyYexnQ [2020-02-17], 2.

Odpowiednie czujniki monitorują zacho-

Financial Time, The soft side of robots: elderly care https:// www.youtube.com/watch?v=ppPLDEi82lg [2020-02-17],

wania i zdrowie użytkownika. Przypominają 3.

o dokonaniu pomiaru ciśnienia czy zażyciu leków.

Hurst D., Japan lays groundwork for boom in robot ca-

Dzięki wbudowanemu kalendarzowi MARIO infor-

rers, The Guardian. 2018. https://www.theguardian.com/

muje także o umówionych spotkaniach i wizytach

world/2018/feb/06/japan-robots-will-care-for-80-of-elder-

lekarskich. Pilotażowe testy robota towarzyszą-

ly-by-2020 [2020-02-19], 4.

cego odbywały się przez 12 miesięcy w ośrodkach

Komisja Europejska, Robot MARIO pomaga samotnym

w Irlandii, Włoszech oraz Zjednoczonym Króle-

osobom cierpiącym na demencję https://cordis.europa.eu/

stwie i wykazały pozytywny wpływ na badanych,

article/id/123383-living-with-dementia-feeling-lonely-and-isolated-mario-the-robot-can-help/pl [2020-02-18],

odnotowując poprawę jakości ich życia. 5.

Mannion, A., Summerville, S., Barrett, E. et al. Introducing

Robot zastąpi człowieka?

the Social Robot MARIO to People Living with Dementia in

Badacze są zgodni, że towarzystwo drugiego czło-

Long Term Residential Care: Reflections. Int J of Soc Robotics (2019). https://doi.org/10.1007/s12369-019-00568-1,

wieka jest najlepszym sposobem wspierania zdro6.

wia społecznego. Jednakże w sytuacji, gdy system

Mart́in, F., Ag̈uero, C., Cañas, J.M., Abella, G., Beńitez, R.,

opieki nie dysponuje wystarczającymi zasobami

Rivero, S., Valenti, M., Mart́inez-Mart́in, P.. (2013). Robots

ludzkimi, warto otworzyć się na nowe rozwiązania.

in therapy for dementia patients. 7. 48-55, 7.

Co więcej, wykorzystanie robotów przynosi do-

Mordoch, E., Osterreicher, A., Guse, L., Roger, K., Thomp-

datkowe korzyści związane z obniżeniem kosztów

son, G,. (2012). Use of social commitment robots in the care

leczenia, gdyż poprawa samopoczucia pacjentów

of elderly people with dementia: A literature review. Maturitas. 74. 10.1016/j.maturitas.2012.10.015,

sprawia, że nie muszą oni przyjmować leków np. 8.

na depresję. Kontakt z robotami nie wiąże się także

Moyle, W., Cooke, M., Beattie, E., Jones, C., Klein, B., Cook,

z występowaniem efektów ubocznych, które mogą

G., Gray, C. (2013). Exploring the Effect of Companion Robots

się pojawić podczas zażywania leków. Ponadto,

on Emotional Expression in Older Adults with Dementia:

nie wymagają specjalnie wykwalifikowanej kadry

A Pilot Randomized Controlled Trial. Journal of Geron-

w przeciwieństwie do standardowych procesów

tological Nursing, 39(5), 46–53. doi:10.3928/0098913420130313-03,

terapii i pracy z chorymi na demencję. Wykorzy9.

stanie terapeutycznych robotów, jak Paro, AIBO,

Moyle, W., Robots helping people with dementia, TEDxGriffithUniversity https://www.youtube.com/watch?v=G7P4Jp-

NeCaRo czy NAO wskazuje na szereg pozytywnych

00kdk [2020-02-17],

efektów, co zwiastuje, że coraz częściej będziemy je 10.

spotykali w szpitalnych salach.

Lee D., Desperate for workers, aging Japan turns to robots for healthcare, Los Angeles Times, https://www.latimes. com/world-nation/story/2019-07-25/desperate-for-worker-

Magdalena Wielgus

s-aging-japan-turns-to-robots-for-healthcare [2020-02-21],

Psychologia 11.

Uniwersytet Łódzki

Paro therapeutic robot, https://www.paroseal.co.uk/ [202002-19],

wielgus0magda@gmail.coom 12.

Roger K., Guse L., Mordoch E., Osterreicher A.,. Social Commitment Robots and Dementia.Canadian Journal on Aging / La Revue canadienne du vieillissement, 31,(2012),pp 87-94 doi:10.1017/S0714980811000663,

13.

Tapus A.,Tapus C., Mataric, M., The use of socially assistive robots in the design of intelligent cognitive therapies for people with dementia, 2009 IEEE International Conference on Rehabilitation Robotics, Kyoto, 2009, pp. 924-929.,

14.

World Health Organization, https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/dementia [2020-02-18].

SUPLEMENTY DIETY:

oszustwo na wielką skalę Masz problemy z koncentracją, wypadają ci

włosy z głowy a na dodatek strasznie łamią ci się paznokcie? Nie martw się, kilka kolorowych pigułek załatwi sprawę. W trosce o własne zdrowie sięgamy po nie w ogromnych ilościach, oczekując, że przyniosą nam upragniony efekt. Nie zagłębiamy się przy tym w ich skład oraz nie konsultujemy ich stosowania z odpowiednim lekarzem. Uważamy, że coś, co jest sprzedawane jako produkt poprawiający nasze zdrowie czy leczący choroby, nie może być kłamstwem. Tylko co my właściwie łykamy? Według Ustawy o bezpieczeństwie żywności

pod kątem bezpieczeństwa medycznego. W tym sa-

i żywienia z 2006 roku suplement diety to produkt,

mym roku rynek osiągnął wartość około 4,02 mld

który jest złożony z substancji odżywczych i trakto-

PLN. Polacy są jednym z najbardziej chętnych na-

wany jako uzupełnienie normalnej żywności, ina-

rodów do stosowania wspomnianych preparatów

czej - skoncentrowane źródło witamin, minerałów

– 72% deklaruje, że stosowało suplementy diety,

lub innych substancji. Dla wielu jest to wystarcza-

a 48% z nich stosuje je regularnie. Według prognoz

jące wytłumaczenie, a same suplementy są reme-

w 2020 roku rynek osiągnie pułap 5 mld PLN. To

dium na wszystkie dolegliwości. Ale czy na pew-

sprawia, że produkcja suplementów jest pewnym

no stosowanie ich ma pozytywny wpływ na nasze

i łatwym źródłem dochodów, przyciągając tym sa-

zdrowie lub, co gorsza, - nie szkodzi organizmowi?

mym wielu potencjalnych inwestorów. Stosują oni bardzo agresywny marketing – co czwarta wyemi-

Rynek suplementów

towana reklama w telewizji dotyczy suplementów

Z polskiego prawa wynika, że producentem może

diety. Niestety brak jakiejkolwiek większej kon-

być tak naprawdę każdy. Wystarczy tylko przesłać

troli prowadzi do wielu potencjalnych niebezpie-

do Głównego Inspektoratu Sanitarnego projekt

czeństw.

opakowania oraz informację o wprowadzeniu produktu na rynek. Nie wymaga się przy tym żadnych

Zgadnij, co mam w środku

specjalistycznych badań, dowodów skuteczności

W ramach nadzoru Najwyższa Izba Kontroli zleciła

czy profili bezpieczeństwa. W 2017 roku na rynek

badanie losowo wybranych suplementów diety Na-

wprowadzono około 15 tys. nowych produktów,

rodowemu Instytutowi Leków. Wyniki okazały się

lecz tylko pół procenta z nich zostało przebadane

dosyć szokujące. Na 11 badanych prób w 4 prób19

kach z grupy probiotyków stwierdzono obecność

gicznej trójki – najpierw należy zasiać strach, że

niewykazanych w składzie szczepów drobnoustro-

z pewnością chorujemy na daną dolegliwość. Ko-

jów. Również w 4 próbkach poddanych badaniu

lejnym krokiem jest wytworzenie nieustannej

stwierdzono niższą niż deklarowana na opako-

potrzeby posiadania danego specyfiku rzekomo

waniu liczbę bakterii probiotycznych. Co więcej,

stworzonego, żeby zwalczać wskazaną chorobę.

w 1 próbce wykryto zanieczyszczenie produktu –

Finalnym etapem jest zaszczepienie ślepej wiary

obecność bakterii chorobotwórczych z grupy En-

w to, że tabletka działa. Brzmi absurdalnie, ale rze-

terococcus Faecium, czyli tzw. bakterii kałowych.

czywistość jest brutalna.

Ich obecność stwarzała poważne zagrożenie dla

Stwierdzono natomiast, że

zdrowia, a nawet życia konsumentów. Kolejne badanie 56 próbek – określające stabilność licz-

popularne specyfiki mogą

by żywych bakterii – dało równie fatalne wyniki. W aż 50 próbkach, wraz z upływem czasu, nastę-

w niektórych przypadkach

pował dynamiczny spadek liczby żywych komórek bakterii. Preparaty traciły korzystne dla zdrowia

prowadzić do pogorsze-

właściwości w połowie daty przydatności do spożycia. Ponadto, jeden z probiotycznych suplementów

nia stanu zdrowia, a nawet

diety zakażony był grzybami. Co gorsza, 38 preparatów ze stwierdzoną

zawartością

niedozwolonych

śmierci.

składników

znajdowało się w sprzedaży w czasie kontroli. W innym przypadku badano również suplement

Bardzo często wspomniane choroby nie ist-

diety z grupy tzw. „spalaczy tłuszczu”. Okazało się,

nieją i zostały wymyślone tylko i wyłącznie na

że skład podany przez producenta jest sfałszowa-

potrzeby wygenerowania zysków ze sprzedaży da-

ny, a produkt bazuje na stymulancie podobnym

nego produktu udającego lek. Najnowszy raport

strukturalnie do amfetaminy. Są to tylko wybrane

Deloitte opracowany we współpracy z DNB Polska

przykłady wyników badań. W rzeczywistości pełna

wskazuje, że średnio wydajemy na farmaceutyki

weryfikacja trwa średnio 455 dni, gdzie najdłuższa

około 600 PLN rocznie. Również na samym rynku

zajęła ponad 8,5 roku. Wobec połowy suplemen-

suplementów używane są pewne formy manipula-

tów wprowadzonych w latach 2014-2016 nie zosta-

cji. Przykładem są wykorzystywane w reklamach

ły podjęte żadne kroki mające na celu weryfikację

hasła typu „dba”, „działa korzystnie”, „wspiera”,

podanego składu. Wiele najczęściej kupowanych

„przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania”.

oraz często promujących się w mediach suplemen-

Jest to forma obejścia przepisów – suplement die-

tów w swoim składzie posiada również szkodliwe

ty nie leczy, ma na celu tylko i wyłącznie uzupełnie-

składniki. Oznacza to, że większość produktów

nie braków witamin i minerałów spowodowanych

z rynku nie została w żaden sposób zweryfikowana

nieodpowiednią dietą. Szacuje się, że jednego dnia

oraz jest dopuszczona do sprzedaży. Z tego powo-

w godzinach 9-21 pojawia się 228 reklam leków.

du rynek suplementów jest łatwym źródłem doPrzed użyciem skonsultuj się…

chodu dla nieuczciwych producentów.

W 2013 roku w piśmie Annals of Internal Medicine Każdy na coś choruje

podsumowano dotychczasowe badania na temat

Prawdziwym jest powiedzenie, że „współczesna

stosowania mikroelementów i witamin w tablet-

medycyna poczyniła takie postępy, że nie ma obec-

kach. Autorzy wspomnianej pracy jednoznacznie

nie na ziemi ani jednego zdrowego człowieka”.

stwierdzili, że suplementy diety nie mają pozytyw-

Polacy są narodem, który uwielbia samoleczenie

nego wpływu na organizm, nie dają żadnych ko-

i samodiagnozy, najlepiej stawiane na podstawie

rzyści zdrowotnych, nie chronią przed chorobami

informacji z internetu lub porad innych. Dlate-

serca czy nowotworami oraz często ich stosowanie

go też wiele osób diagnozuje u siebie „choroby

może być szkodliwe. Nie przedłużają również ży-

z reklamy”. Doskonale zdają sobie z tego sprawę

cia, nie chronią przed demencją, nie polepszają

producenci, którzy manipulują konsumentami na

pamięci czy koncentracji oraz nie poprawiają libi-

każdym kroku. Z ekranów telewizorów każdego

do. Stwierdzono natomiast, że popularne specyfiki

dnia jesteśmy bombardowani reklamami leków na

mogą w niektórych przypadkach prowadzić do po-

sen, na ból, na brak apetytu, na zbyt wielki apetyt,

gorszenia stanu zdrowia, a nawet śmierci.

na złe samopoczucie, na zespół niespokojnych nóg.

W 1994 roku na terenie Finlandii przeprowa-

Na wszystko pomaga jedna kapsułka, często o tym

dzono badania na prawie 30 tys. palących mężczy-

samym wyglądzie i składzie co każda inna. Sposób

znach po 50. roku życia. Połowie z nich polecono

działania jest prosty, a opiera się na zasadzie ma-

stosować, zgodnie z wytycznymi na ulotce, beta21

„

-karoten. W grupie stosującej suplement wykryto wzrost ryzyka zachorowania na raka płuc o 16%. W połączeniu z regularnym stosowaniem witaminy A występowanie choroby wzrosło do 28%, natomiast ryzyko zgonu aż o 17%. Również badanie w USA na kobietach po menopauzie przyniosło zatrważające wyniki. Po 10 latach stosowania kwasu foliowego w kapsułkach okazało się, że ryzyko wystąpienia raka piersi w grupie zażywającej preparat wzrosło o 20%. Również w Łodzi, w Zakładzie Medycyny Rodzinnej UM, prowadzono badania na temat opinii ludzi – czy farmaceutyki są bezpieczne dla zdrowia oraz jakie są powody ich zażywania. Wyniki dowiodły, że aż 30% pacjentów nie potrafiło powiedzieć, czy suple-

„

menty są bezpieczne, a ponad 50% uważało, że są. Najczęstszym powodem stosowania suplementów jest łatwiejszy sposób uzupełnienia niedoborów niż zbilansowana dieta. Często jest to także chęć inwestycji we własne zdrowie, poprawę urody czy odporność. Prawie 10% jako powód podało leczenie choroby. Co ciekawe, co 10. osoba zgłaszała występowanie działań niepożądanych – przede wszystkim ze strony przewodu pokarmowego oraz zaburzenia stanu psychicznego.

Wyniki dowiodły, że aż 30% pacjentów nie potrafiło powiedzieć, czy suplementy są bezpieczne, a ponad 50% uważało, że są. Będzie lepiej Po przeprowadzonych ekspertyzach NIK ocenił rynek suplementów jako obszar wysokiego ryzyka zdrowotnego, niedostatecznie zdiagnozowanego i nadzorowanego przez służby państwowe odpowiedzialne za bezpieczeństwo żywnościowe. Wynikiem tego ma być wprowadzenie nowych, kompleksowych rozwiązań prawnych rangi ustawowej dotyczących suplementów diety. Dodatkowo rozważane jest również wprowadzenie opłaty za notyfikację produktu oraz drastyczne podwyższenie

Bibliografia:

kar dla producentów niebezpiecznych specyfików.

https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-dopuszczaniu-do-obrotu-suplementow-diety.html

Z całą pewnością powyższe restrykcje skutecznie 2.

ograniczą niekontrolowany rozwój rynku oraz do-

https://zdrowie.radiozet.pl/W-zdrowym-ciele/Leki/Dawkowanie/Suplementy-diety-nie-pomagaja-a-wrecz-moga-

prowadzą do zmniejszenia swobody producentów.

-szkodzic-zobacz-najnowsze-badania

Co oczywiste, jest to konieczne do zaprowadzenia 3.

odpowiedniego balansu na tak ważnym rynku, ja-

https://wrealu24.pl/ujawniamy-8-chorob-jakie-wymyslil-ten-koncern-farmaceutyczny-zeby-na-nas-zarobic-nie-daj-

kim są farmaceutyki.

-sie-nabrac/

Krzysztof Tobera

https://www.youtube.com/user/naukatolubie

Informatyka i Ekonometria

https://www.polskieradio.pl/9/302/Artykul/2035256,Czy-magiczne-suplementy-diety-to-oszustwo

Uniwersytet Łódzki 6.

krzysiek.tobera11@gmail.com 22

https://akademiaporodu.pl/blog/reklamy-lekow-w-telewizji/

FENOMEN ESPORTU

Esport, czyli komputerowe zmagania zawodników, przyciągają coraz to więcej

oglądających, a co za tym idzie, również potencjalnych pieniędzy. Branża esportowa przeżywa obecnie ogromny wzrost zarówno w oglądalności, jak i wartości całego rynku. Dzięki temu szereg znanych marek oraz oso-

inwestują swoje pieniądze w istniejące już organi-

bistości decyduje się na wejście na ten rynek. War-

zacje, inne zakładają swoje nowe sekcje esporto-

to wymienić kilka przykładów ważniejszych inwe-

we. Łączy je to, że często obie drużyny (piłkarskie

storów znajdujących się obecnie w esporcie: Steve

i esportowe) pomagają sobie nawzajem, zawodnicy

Aoki, Kevin Durant, Drake, Will Smith, Michael

mają organizowane wspólne spotkania oraz even-

Jordan, Gareth Bale, Shaquille O’Neal, Rick Fox,

ty. Oto niektóre z nich:

Mike Tyson, Antoine Griezmann, Louis Vuitton, Intel, PepsiCo, Audi, Adidas, Disney, Coca-Cola, Redbull, Toyota, Mercedes-Benz. Już w 2013 roku, gdy rynek ten był uznawany za mocno niszowy, na wejście zdecydowała się Coca-Cola Company i została tam do dzisiaj. Nie było wtedy żadnego tak dobrze rozpoznawalnego sponsora, którego telewizyjne reklamy kojarzą się z radością, rodziną czy wspólnym spędzaniem czasu. W Korei natomiast największy dostawca usług telekomunikacyjnych – SK Telecom Co. – już pod koniec roku 2012 zdecydował

To właśnie odważne decyzje inwestorów, dobra

się z impetem dołączyć do rynku. Organizacja

strategia oraz dostępność dla widza zadecydowa-

pozyskała wtedy skład Eat Sleep Game, zmienia-

ły o rozgłosie, jakim może się poszczycić esport.

jąc przy tym nazwę drużyny na SK Telecom T1.

Za sprawą rosnącego prestiżu oraz podejścia śro-

W tym samym sezonie przeszli przez fazę ligową

dowiska do sportów elektronicznych coraz więcej

bez żadnej porażki, by sięgnąć następnie po tytuł

młodych osób decyduje się na próbę zostania pro-

mistrzów świata. Marka T1 kojarzy się z najwyż-

fesjonalistą.

szym poziomem profesjonalizmu i istnieje w espoEsportowi atleci a prawo

rcie do dzisiaj.

Coraz częściej mówi się o tym, że esport jednak nie Sport klasyczny a esport

wyprze tradycyjnych sportów, lecz będzie działać

Obecnie wielkie zainteresowanie wejściem na ry-

wśród nich. Za dobre poparcie tego stwierdzenia

nek wykazują zespoły piłkarskie. Niektóre z nich

możemy uznać fakt, że według Amerykańskiego 23

prawa profesjonalni gracze uznawani są za atletów

sze drużyny Counter-Strike GO wypłacają swoim

(przysługują im sportowe wizy oraz inne benefity).

zawodnikom kwoty od 10 tys. USD. Dostają oni

Miało to miejsce już w lipcu 2013 roku. Był to je-

też często liczne bonusy w zależności od wyników

den z przełomowych momentów, który napędził

spotkań. W przypadku analityków oraz komentato-

cały esportowy rynek, zachęcił inwestorów oraz

rów rozgrywek ci najbardziej rozpoznawalni mogą

umożliwił większą akceptację esportu w sporcie

otrzymywać kwoty w okolicach 1 tys. USD za jeden

przez środowisko bardziej konserwatywne. Dzięki

dzień prowadzenia relacji. Wszystko to zwiększa

tej olbrzymiej zmianie możliwe było pozyskiwanie

poziom rozgrywek oraz przyciąga coraz większe

zawodników z zagranicy. W Polsce esport został

ilości fanów, chcących kibicować swoim drużynom.

uznany za sport dopiero w grudniu 2019 roku.

Poniżej przedstawione są pule nagród pieniężnych

Może to obrazować odmienne postrzeganie espor-

ze wszystkich gier esportowych na przestrzeni

tu przez polskie władze.

ostatnich 10 lat. Pule nagród pieniężnych w turniejach w latach 2009-2019

Wartość rynku esportu

Do tych wyników należałoby jeszcze doliczyć

Pod koniec 2017 roku wartość branży esportowej

nagrody rzeczowe, które otrzymują zawodnicy,

wynosiła 700 mln USD, już wtedy prognozowany

takie jak samochody oraz drogi sprzęt. To wszyst-

był wynik 1,5 mld USD na 2020 rok. Jak podają

ko ukazuje, w jakim tempie z roku na rok zwięk-

serwisy businessinsider oraz newzoo, przy obecnej

szają się pule. Jest to możliwe dzięki sponsorom,

koniunkturze do 2022 roku globalne przychody

ale obecnie również sami fani dokładają od siebie

z esportu mają osiągnąć 1,8 mld USD.

dużą część. Mówimy tutaj o „crowdfundingu”, czyli

Według prognoz wartość CAGR w latach

zbiórce pieniędzy. Przykładowo, oglądający The In-

2018 - 2022 ma wynieść +19,9%. Przełomowy był

ternational, turniej w grę DOTA2, mają możliwość

2018 rok, w którym doszło do podwojenia liczby in-

zakupu zestawu bonusów do gry. Jeśli się na nie

westycji (z 34 do 68). Ich wartość wyniosła ponad

zdecydują, 25% wartości przekazane zostanie do

4,5 mld USD. W 2019 roku 897,2 mln USD, czyli

puli nagród turnieju. Tym sposobem corocznie The

ok. 82% całego rynku pochodziło ze źródeł inwesty-

International cieszy się rekordowymi wypłatami.

cyjnych (praw medialnych, reklam, sponsoringu).

Ostatnich 5 edycji TI zajmuje pierwsze 5 lokat na

Prognozowany jest wzrost tej wartości do 1,5 mld

liście turniejów z największą pulą nagród. O jakich

USD, czyli 87% na 2022 rok.

pieniądzach tu mówimy?

Rynek esportowy jest młody, a zarazem

Na przestrzeni lat, od roku 2015, było to ko-

stabilny i z roku na rok rozwija się zgodnie

lejno 18,4 mln USD, 20,9 mln USD, 24,7 mln USD,

z predykcjami analityków. Sprawia to, że jest bar-

25,5 mln USD oraz 34,3 mln USD w roku 2019. Ob-

dzo atrakcyjny dla potencjalnych inwestorów.

serwujemy tu powiększenie puli o niemal 100% na przestrzeni 5 lat.

Nie tylko rynkowa wartość rośnie

Kwoty te są rozdzielane procentowo w zależ-

Bardzo ważnym aspektem w globalnym zaintereso-

ności od zajętego przez drużynę miejsca. Pierw-

waniu esportem oraz chęci podjęcia kariery w tej

sze miejsce otrzymuje ok. 44-45% pieniędzy

branży są nagrody oraz wypłaty. Co do tych drugich

z puli. Następnie kwota ta dzielona jest pomiędzy

nie ma jasnego przedziału. Dla przykładu najlep-

wszystkimi zawodnikami zespołu, a są to napraw25

„

dę duże pieniądze. Najlepiej pokazuje to przykład

Shushei Ratuszniak wraz z zespołem Fnatic zwy-

22 letniego zawodnika Amera Miracle pochodze-

ciężył pierwszą edycję Worlds’ów, czyli mistrzostw

nia jordańsko-polskiego - Al-Barkawi, który dzięki

świata League of Legends. Obecnie naszym naj-

między innymi zwycięstwu w TI 2017 oraz zajęciu

lepszym zawodnikiem LoL’a jest Marcin Jankos

ze swoją drużyną drugiego miejsca na TI 2019

Jankowski, który wraz z drużyną G2 w 2018 roku

może pochwalić się wygranymi opiewającymi na

zajął 3-4 miejsce, a w 2019 roku został wicemi-

sumę ponad 4,7 mln USD.

strzem świata, ustępując tylko chińskiej drużynie FPX. Zawodników na światowym poziomie mamy

...esport rozpędza się i nie zamierza przestać, przyciągając coraz to nowszych inwestorów oraz prestiżowe marki.

dużo więcej, ale potrzebują oni wsparcia zarówno ze strony inwestorów, jak i polskiego rządu. Esport rozpędza się i nie zamierza przestać, przyciągając coraz to więcej inwestorów oraz prestiżowe marki. Rynek zapewnia zatrudnienie nie tylko zawodnikom czy trenerom. Obecnie, w drużynach potrzebni są także analitycy przygotowujący dane dla sztabu trenerów, aby ci mogli wybrać jak najefektywniejsze taktyki oraz podejścia do gry. Nad zawodnikami

Rynek esportu w ujęciu geograficznym

czuwają również psychologowie, którzy dbają

Zdecydowanie najciekawszy w tym zestawieniu jest

o ich kondycję psychiczną. Presja jest duża i nie

rejon APAC, czyli Azji i Pacyfiku. To właśnie na ten

każdy poradzi sobie sam z pogonią za doskonało-

obszar składa się na 57% ze wszystkich entuzjastów

ścią, a drużyn jak w każdym sporcie nie stać na po-

esportu. Chiny przodują w ich liczbie wynoszącej

noszenie porażek.

75 mln osób, zaraz za nimi znajdują się Stany Zjednoczone oraz Brazylia. Krajem z najwięk-

Wojciech Janosik

szą liczbą entuzjastów w stosunku do jego in-

Informatyka Ekonomiczna

ternetowej populacji jest Korea Południowa,

Uniwersytet Łódzki

w której co ósmy użytkownik internetu w Korei jest

wojciechjanosik@gmail.com

esportowym entuzjastą. Obecnie w rejonie APAC rozgrywki esportowe (sumarycznie) konkurują z najchętniej oglądanymi ligami. Według prognoz do 2021 roku esport ma stanąć na drugim miejscu z liczbą 84 mln oglądających. Jednak wciąż niedościgniona jest liga NFL posiadająca 141 mln widzów. Polski akcent w świecie esportu Bardzo ważne w rozwoju esportu było zaangażowanie przedsiębiorstwa Intel, które od ponad 15 lat organizuje serię turniejów Intel Extreme Masters. Mocno napędziła ona rozwój nie tylko esportu,

Bibliografia:

ale wielu organizacji, a udział w tym mają rów-

nież Polacy. Jedną z najważniejszych osób decy-

https://businessinsider.com.pl/media/reklama/reklamy-coca-coli-w-gamingu-coke-esports/p25j2xc

zyjnych z wielkim wkładem jest Michał „Carmac”

Blicharz, Chief of Esports w ESL. Na olbrzymie

https://www.cnbc.com/2018/12/19/from-michael-jordan-to-drake-athletes-celebrities-invested-millions-esports.

wyróżnienie, także swoją proesportową postawą

html

zapracowały także Katowice. Nastawienie oraz

strategia władz przyczyniła się do uznania Katowic

https://www.cbinsights.com/research/esports-vs-traditional-sports-expert-research/

przez rzeszę fanów za światową stolicę esportu.

Jest to wielkie wyróżnienie dla Polski na arenie

https://www.tifosy.com/en/news_stories/the-rise-of-esports-3361

międzynarodowej, ale czy jedyne? Polscy zawod-

nicy niejednokrotnie tworzyli historię esportu.

https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/prognozy-na-rozwoj-e-sportu-w-2019-roku/p62pp5g

W 2014 roku, polska drużyna Virtus.Pro zwycięży-

https://newzoo.com/insights/articles/newzoo-global-

ła mistrzostwa świata w Counter-Strike. Niedługo

-esports-economy-will-top-1-billion-for-the-first-time-

później, w grze League of Legends, mieliśmy wysyp

-in-2019/

uzdolnionych zawodników, którzy obsadzali miej-

sca w najlepszych europejskich drużynach. Maciej 26

https://www.esportsearnings.com/

ZEIGARNIK EFFECT AND OPEN LOOPS Both these terms describe the same bias

in our memory. In short, we remember much better things that are unfinished. It’s surprisingly very common in our daily life, so let’s develop it a bit more. removed from your memory.

First study on this phenomenon was published in 1927 by Bluma Zeigarnik, after getting

Our not finished tasks tend to cause

inspired by an interesting interaction she had with a waiter at a restaurant. The waiter, as they usually

emotional weight we carry around

do, took a lot of orders in one go and he was still able to get them correctly. You could say he had

until we finish them or accept

a great memory, but when Bluma asked him an hour later about what she had ordered or where

failures

she was sitting, he wasn’t able to recall. In fact, he didn’t even recognize her.

How Zeigarnik effect changes our lives

However, her experiment described in the research was conducted on more than one

Now that’s just the description of

person. Zeigarnik gave a dozen of tasks to over

effect. Much more interesting is how the authors

Zeigarnik

one hundred children (138 to be specific). These

of literature, movies, adverts and of many other

were mostly things like puzzles and simple math

fields use this effect to trigger more emotions in

problems. Then she interrupted half of the children

a viewer. This method is called an ‘open loop’. It’s

in a mid-task and allowed the rest of the children

directly based on Zeigarnik effect, but it is much

to finish all of them. After asking them one hour

complex and you could easily observe many open

later it turned out that only about one out of ten

loops in your everyday life. When you come back

(12%) children could recall the completed task. At

from school, gym or work, your brain ticks a really

the same time eight out of ten (80%) remembered

small checkbox somewhere between your neurons

interrupted tasks.

and purges not important details of what happened during your lessons or work-out.

Other experiment showed similar occurrence

But there is also the second side of the open

for people across all ages. Next questions were

loops. More impactful and unpleasant. Our not

‘why’ it happens and ‘how’ it can be useful. First of all, the psychologists explain that

finished tasks tend to cause emotional weight

this happens because the human brain takes

we carry around until we finish them or accept

special care of things that are not completed. They

failures. Especially more stressful tasks , associated

keep lingering in the back of your head, constantly

with self-esteem and pride, have strengthened this

reminding about themselves. But as soon as

effect.

you scratch that itch and finish them, they’re no

Luckily further research showed that when

longer considered to be important and are quickly

the interruption of a stressful task is equal to a fai27

„

lure, more people recalled the completed rather

open loops and uses them skillfully.

than the uncompleted (and so failed) assignments.

Some marketing campaigns used it in

This knowledge can be really useful for dealing

various ways. Like for example making an advert

with things we put off in time or in other words:

for a future ad or uses stories in ads with complex

with procrastination.

writing.

Doing something and failing at this, has

To achieve this, you need to create an open

much smaller impact on our mental state than

loop early in the text. “Antwerp, Belgium, is no

postponing it. We can either do it and succeed,

longer the diamond capital of the world.” Even

which makes us remember this for a long time, or

short sentence like this creates a question. Which

fail and barely remember it in the future.

city is the new diamond capital of the world? Then

As a side note, other studies by Blume

a follow up, at best not answering directly, will keep

Zeigarnik, showed that participants were more

reader’s attention. If we lower the curtain, we lose

likely to come back and finish a task if they were

all potential build up. We can even create a new

„

interrupted near the completion. She interpreted

loop, misdirect reader to fox him and make it more

these results to suggest that when you don’t have

challenging to figure out the answer. Most things

enough time to become cognitively invested in

that apply to Zeigarnik effect also apply here. So

a task, you will experience trouble recovering from

be sure to make thoughtful decision if you want to

the distraction. Cleaning your surroundings from

close the loop or not. This point is really important

sources of distractions might have similar effect to

as it influence how memorable your text will be.

helping to get invested and thus improving overall mood in a longer period of time.

Other studies by Blume Zeigarnik, showed that participants were more likely to come back and finish a task if they were interrupted near the completion

Deeper look on open loops Now when we know how Zeigarnik effect works

Closing sentence with a word

and how it affects us, let’s look how it’s used in our

Now you probably have ideas how you could use

culture.

Zeigarnik effect in your daily life. Either it’s your

Videos and articles’ titles written in an eye-

work as a copywriter, master thesis for college or

catchy, abruptly ending style that tries to make

just simple (and hard) fight with procrastination

a gap in your curiosity (mostly reached with “you

and other task managing challenges. And since

won’t believe what happens next”), also known as

you got to the end, I hope Zeigarnik won’t stop you

click baits, are an extreme example of using open

from remembering this article.

loops. Giving only part of the information to make us curious and almost anxious because of the gap

Wiktor Michalski

between what we know and what we want to know.

Ekonomia

Cleverly written titles compel people to seek out

Uniwersytet Łódzki

the information to reduce those feelings (although

wtk.michalski@gmail.com

something as up-front as click bait may also cause your site to lose credibleness). That’s why we find ourselves watching full season of television series in one sitting when directors decided to end every episode with a cliff hanger. Some fans get so annoyed with excessive use of open lops that it’s quite easy to find lists of “Worst Cliffhangers in TV history”. The same method is also used in books to make us read dozens of chapters in one night, storytellers that keep us engaged in a long story or every other medium when author knows about 29

SEO, CZYLI NIEUSTANNA WALKA

O KLIENTA W INTERNECIE Choć każdy z nas codziennie korzysta z Google, to czy tak naprawdę zastanawia się nad tym, dlaczego akurat klikamy w konkretnw wyniki wyszukiwania? Dlaczego pewne strony są dopiero na drugiej bądź trzeciej pozycji, a niektóre pojawiają się jako pierwsze? Nie, to nie jest kwestia przypadku.

„

Czym jest SEO?

Dlaczego pozycja jest taka ważna?

SEO (z ang. Search Engine Optimization) to nic

Wyobraź sobie, że prowadzisz sklep internetowy,

innego jak wszelkie procesy optymalizacji, które

na którego stronę… nikt nie wchodzi. Nie dlatego,

pozwalają na to, aby dana strona internetowa

że nie ma tam ciekawych produktów, ale ponie-

pojawiła się jak najwyżej w wynikach wyszukiwa-

waż klienci zwyczajnie nie mogą go znaleźć. To,

nia na konkretne zapytania. Jak mówi powiedze-

jak wysoko znajduje się witryna, w dużej mierze

nie – jeśli chcesz coś ukryć tak, żeby nikt tego nie

decyduje o przychodach firmy. Dlatego start-upy,

zobaczył, schowaj to na drugiej stronie Google.

nie wspominając już o dużych korporacjach, decy-

Dlatego SEO to ciągła walka o wysokie wyniki. To

dują się zatrudniać specjalistów w dziedzinie SEO.

również reklama, która działa 24/7, a przy tym

Co ciekawe, według badań State of Marketing

jest niezwykle skuteczna. Mimo że obecnie mamy

2019-2020 to właśnie SEO jest na trzecim miejscu

wiele wyszukiwarek internetowych, to ponad

w zestawieniu obszarów, które odnotowały naj-

97% społeczeństwa korzysta właśnie z Google.

większy wzrost w Europie. To świadczy o rozwoju tej branży, która staje się coraz popularniejsza

Pozycja ma szczególnie du-

oraz zwyczajnie doceniana przez rynek. Pozy-

że znaczenie w przypadku

e-commerce, gdzie sprzedaż zależy w dużej mierze

e-commerce, gdzie sprzedaż

Ranking trzy pierwsze wyniki wyszukiwania zgar-

cja ma szczególnie duże znaczenie w przypadku od liczby wejść na stronę. Według Adavnced Web niają ponad 50% klików.

zależy w dużej mierze od

Jakie czynniki wpływają na pozycję? Spokojnie można powiedzieć, że są ich setki. To

liczby wejść na stronę.

między innymi: nazwa domeny, nagłówki, aktualizacje witryny, przejrzystość kodu HTML czy CSS, certyfikat SSL oraz wiele, wiele innych. Jednak 30

Optymalizacja szybkości, czyli kto pierwszy

pewne z nich są szczególnie ważne.

ten lepszy Link building, czyli “głosowanie” na stronę

Od kilku lat zaczęto skupiać się również w zakresie

Wszystko zaczęło się od tzw. link buildingu. Brzmi

bardziej zaawansowanej optymalizacji strony –

trochę tajemniczo, ale to nic innego jak zdobywa-

między innymi szybkości jej ładowania. Jeżeli trwa

nie linków z innych wartościowych stron do danej

to zbyt długo, użytkownik od razu z niej wychodzi.

witryny. Dlaczego właśnie w ten sposób? Larry

Taka witryna nie jest zbyt cenna dla Google. Klu-

Page i Sergey Brin – twórcy Google, zainspirowali

czowym aspektem jest także responsywność, czyli

się tym, co decyduje o randze prac badawczych,

jak strona wyświetla się na tabletach czy telefonie.

a więc liczbie ich cytowań. Stwierdzili wtedy, że

Do optymalizacji zalicza się także wszelkie dzia-

o tym, która strona znajdzie się najwyżej, decy-

łania z zakresu user experience – projektowania

dować będzie wielość oraz jakość odnośników

doświadczeń użytkownika. To nic innego jak zro-

z innych witryn. Istotne są nie tylko działania

zumiałość, przejrzystość i czytelność. User expe-

osoby odpowiedzialnej za SEO, ale także chęć pod-

rience to po prostu działania, które mają zapewnić

miotów do umieszczania linków, co może stano-

przyjemne korzystanie z witryny. Jeżeli klik został

wić trudność. Nie ma jednak danych, które mówią

już zdobyty, warto szlifować ten temat, by jak naj-

o tym, ile należy zdobyć linków, aby być wysoko

dłużej zatrzymać potencjalnego klienta.

„

w wynikach wyszukiwania. Warto zatem zadbać o to, by wciąż pojawiały się nowe odnośniki. Należy zwrócić uwagę na jedną rzecz – jakość. Google cały czas szuka rozwiązań ignorowania i kontrolowania spamerskich linków oraz manipulacji. Znaczenie ma tutaj zarówno linkowanie zewnętrzne, ale także wewnętrzne – w obrębie jednej witryny do jej podstron. Content, czyli co przydatne dla użytkownika, przydatne również dla Google

Szczególnie ceniona jest treść unikatowa, która nie ma już swojego duplikatu w sieci. Choć nie jest to łatwe, bo przecież „wszystko już było”.

Gdy Google w pewnym momencie zauważył, że strategia link buildingu zaczyna być nadmier-

Działania SEO to ciągłe dążenie do obranego celu.

nie wykorzystywana (płatne, nienaturalne linki,

Pozycje w wyszukiwarce mogą zmieniać się prze-

spam), zaczęto nakładać kary na witryny, które

cież z dnia na dzień. Jak powiedział John Mueller,

zbyt mocno manipulowały w tym zakresie. Spowo-

pracownik Google: “Zmieniamy wiele rzeczy przez

dowały one duży spadek pozycji dla takich stron.

cały czas i ciągle szukamy sposobów, by prezento-

Właśnie w tym momencie zwrócono się w kierunku

wać treść o wyższej trafności i wyższej jakości dla

contentu. Google stara się wychodzić naprzeciw

użytkowników. To może wpływać na część stron

użytkownikowi, dostarczając mu treści, które

i różnorodne obszary wyników wyszukiwania”. Nie

będą dla niego naprawdę wartościowe. Najlepiej

ma czasu ani możliwości do stracenia – to w końcu

podsumował to Larry Page, współtwórca wyszuki-

nieustanna walka o klienta w internecie.

warki Google – “Najlepsza wyszukiwarka zrozumie dokładnie, co masz na myśli i zwróci dokładnie to,

Zuzanna Maciejewska

czego chcesz”. Nie chodzi już o to, by po prostu

Ekonomia

pisać. Szczególnie ceniona jest treść unikatowa,

Uniwersytet Łódzki

która nie ma już swojego duplikatu w sieci. Nie jest

maciejewska.e.zuzanna@gmail.com

to łatwe, bo przecież “wszystko już było”. Dobrym pomysłem są unikalne wypowiedzi ekspertów, własne raporty, coraz popularniejsze wideo – wszystko zależy od kreatywności. Jeżeli w dodatku content zawiera słowa kluczowe, czyli frazy najczęściej wyszukiwane w Google, to jest to dobra droga do wysokich pozycji. Jednak nie może być on tymi słowami naszpikowany, a powinny one występować w naturalny sposób. Nikogo tutaj nie da się oszukać, nawet gdybyśmy bardzo chcieli.

CROWDFUNDING ROZWIĄZANIEM DLA TWOJEGO BIZNESU Coraz więcej młodych osób myśli o rezygnacji z monotonnej pracy na etacie i stara się wprowadzić w życie plan prowadzenia własnego biznesu. Duża część ma pomysł na wdrożenie innowacyjnego produktu lub usługi, co wymaga finansowania. Rozwiązaniem problemu może okazać się zjawisko nazywane crowdfundingiem. Co kryje się pod tym pojęciem? Jakie są jego wady i zalety? Istota Crowdfunding na polskim rynku finansowym jest

• Udziałowy

zjawiskiem stosunkowo nowym. Słowo to można

udziałów w spółce poprzez wsparcie finanso-

przetłumaczyć jako finansowanie społecznościowe,

we projektu biznesowego. Osoby inwestujące

ponieważ składa się ono z 2 wyrazów: crowd - tłum

w dany projekt mają możliwość późniejszego osią-

oraz funding oznaczające finansowanie.

gnięcia zysków z zakupionych akcji.

wiąże

się

otrzymywaniem

• Dłużny oparty jest na zwrotnym świadczeniu

Istnieje kilka rodzajów crowdfundingu. Czar-

dla podmiotu odpowiedzialnego za realizację pro-

necki (2014) wyróżnia następujące:

jektu. Można stwierdzić, że typ ten podobny jest • Donacyjny oparty jest na tworzeniu zbiórek

do tradycyjnych dłużnych form finansowania, po-

o charakterze charytatywnym. Wspieranie projek-

nieważ beneficjent jest zobowiązany do zwrotu ka-

tu zazwyczaj nie wiąże się z wynagradzaniem pod-

pitału wraz z ustaloną wcześniej kwotą należnych

miotów wspierających projekt. Nie wykorzystuje

odsetek.

się go do wspierania działań małych i średnich Gdzie znaleźć wsparcie?

przedsiębiorstw. • Oparty

nagrodach

jest

Beesfund jest to pierwsza polska platforma crowd-

z wcześniejszą gratyfikacją podmiotów wpłacają-

fundingowa, której celem jest wypełnienie nieza-

cych środki. Osoby te, w zamian za wsparcie pie-

gospodarowanego miejsca na rynku finansowym,

niężne, otrzymują od przedsiębiorstwa nagrodę

obok zarówno dojrzałych spółek sprzedających

uzależnioną od wysokości wpłaconych środków.

akcje na Giełdzie Papierów Wartościowych, jak

• Oparty na przedsprzedaży stanowi formę

i mniejszych podmiotów. Cechą charakterystyczną

wsparcia charakteryzującą się tym, że podmioty

tej platformy jest nabywanie akcji za pomocą Bit-

finansujące projekt w zamian za przekazane środki

coinów. Rynek społecznościowy daje możliwość

pieniężne otrzymują produkty i usługi, które zosta-

inwestowania w startupy i dynamicznie rozwijają-

związany

ce się przedsiębiorstwa przez podmioty mające do

ną wytworzone przez przedsiębiorstwo. 32

dyspozycji niewielki kapitał. Przykłady udanych

z ciekawymi pomysłami mają możliwość uzyskania

emisji: InPay, Marie Zélie, Runmageddon, Ogen,

pomocy ze strony praktyków.

Wisła Kraków. Zalety finansowania społecznościowego

FindFunds jest to platforma przeznaczona

dla startupów. Daje możliwość przedstawienia

Możliwość szybkiego rozwoju przedsiębiorstwa

projektu, który wymaga sfinansowania. Pod-

dająca

mioty poszukujące materialnego wsparcia mają

jedną

także możliwość przeanalizować i zbadać rynek

z crowdfundingu. Czajkowska (2017) twierdzi,

oraz otrzymać informację zwrotną wynikającą

że mocną stroną crowdfundingu jest również

z zainteresowania projektem. Sukces na tego typu

pełna kontrola pomysłodawcy nad tworzonym

platformie odniosły m.in. Tonemine, Atomic Jelly,

projektem, zaś donatorzy nie wywierają wpływu

Punch Punk Games, HAJE.

na formę realizacji projektu. Warto także zwrócić

szansę z

ekspansji

podstawowych

na korzyści

rynku

jest

płynących

Crowdway to kolejna platforma equity cro-

uwagę na fakt, że kapitał otrzymany w taki sposób

wdfundingu, która służy finansowaniu startupów.

jest znacznie tańszy niż tradycyjne wykorzystanie

Koncentruje się na wspieraniu spółek typu fast

kredytu bankowego. W ten sposób można pozyskać

grow - przedsiębiorstw znajdujących się w fazie

go w znacznie krótszym czasie i w łatwiejszy sposób.

intensywnego wzrostu oraz startupów, które mają

Decydując się na crowdfunding, przedsiębiorstwo

szansę „podbić rynek”. Wśród przedsiębiorstw,

zaczyna być rozpoznawalne dla potencjalnych

które pozyskały niezbędny kapitał znajdują się:

klientów, więc można stwierdzić, że dotyczy on

Doctor Brew, Jeden Ślad Sp. z o.o., Tenczyńska

również marketingu. Dzięki rozpoczęciu zbiórki

Okovita S.A.

platformie

crowdfundingowej

właściciele

przedsiębiorstwa mogą przeprowadzić analizę

Dzięki rozpoczęciu zbiórki na

otoczenia i na podstawie ilości i wielkości wpłat zbadać popyt na dobra i usługi, które oferują.

platformie crowdfundingowej

Daje to możliwość nawiązania kontaktu z osobami zainteresowanymi nabyciem oferowanych pro-

właściciele przedsiębiorstwa

duktów lub usług. Brak istotnych regulacji w zakresie crowdfundingu na polskim rynku

mogą przeprowadzić analizę

finansowym również można interpretować jako zaletę. Korzystanie z tradycyjnych form

otoczenia...

finansowania, takich jak kredyty czy pożyczki, wiąże się z dużą ilością wymogów prawnych, a co

Centrum Gospodarki Społecznościowej

za tym idzie, także z wysokimi kosztami obsługi

To fundacja stworzona z myślą o upowszechnianiu

prawnej.

nowatorskich sposobów finansowania mających

trzeba zwrócić uwagę na niepewności prawne

wpływ na rozwój nowo powstałych przedsiębiorstw

dotyczące tego zjawiska.

finansowaniu

społecznościowym

i projektów biznesowych. Do obszarów będących głównym przedmiotem zainteresowania Fundacji

Wady crowdfundingu

należą: Crowdsourcing, Crowdfunding oraz fi-

W polskim prawie jak dotąd nie zostały stworzone

nanse alternatywne, startupy i rozwój społecznej

odpowiednie regulacje dotyczące tej formy finan-

przedsiębiorczości, a także działalność wydawni-

sowania. Mimo to trzeba podkreślić, że to zjawisko

cza i edukacyjna. Fundacja CGS istnieje już prawie

jest zgodne z obowiązującymi regulacjami.. „Co do

6 lat, a jej przedstawiciele chętnie dzielą się swoim

zasady zazwyczaj do finansowania społecznościo-

doświadczeniem i wiedzą na temat alternatywnych

wego stosuje się niedawno znowelizowane przepi-

form finansowania. Osoby potrzebujące wsparcia

sy ustawy z 14 marca 2014 roku o zasadach prowa-

i niezbędnych informacji dotyczących finansowa-

dzenia zbiórek publicznych (Dz. U. 2014 poz. 498

nia społecznościowego mają możliwość uzyskania

z późn. zm.). Akt ten nie w pełni odpowiada jednak

pomocy przy realizacji projektów biznesowych. Co

idei crowdfundingu, ale stosuje się go z uwagi na

istotne, na stronie internetowej Fundacji Centrum

pewne podobieństwa pomiędzy zbiórką publiczną

Gospodarki Społecznościowej możemy dowie-

a niektórymi rodzajami finansowania społeczno-

dzieć się, że organizacja ta posiada doświadczenie

ściowego” (Frańczuk, 2019).

w tworzeniu zbiórek crowdfundingowych, jak rów-

Brak jednolitych regulacji prawnych wy-

nież nawiązuje współpracę z właścicielami plat-

stępuje również w crowdfundingu międzyna-

form i podmiotami inwestującymi. Potwierdza to

rodowym. Przyczynia się do tego funkcjonowa-

wiarygodność posiadanego doświadczenia i wiedzy

nie rozbieżnych norm prawnych występujących

społeczności Fundacji oraz wskazuje, że nowo po-

w krajach europejskich. Wiele państw należących

wstałe lub szukające funduszy przedsiębiorstwa

do Unii Europejskiej stworzyło własne przepisy 34

prawne regulujące crowdfunfing, podczas gdy pozostałe państwa w zakresie finansowania społecznościowego odwołują się do ogólnych norm prawnych i posługują się wcześniejszymi przepisami jedynie w sposób analogiczny. To działanie powoduje trudności w organizowaniu zbiórki crowdfundingowej równolegle w kilku państwach. Podsumowanie Crowdfunding stanowi ogromną szansę związaną z realizacją własnych pomysłów biznesowych oraz promocją przedsiębiorstwa. Wykorzystanie tej formy finansowania wymaga stworzenia ciekawego i innowacyjnego projektu, który zainteresuje inwestorów. To alternatywne źródło finansowania umożliwia nie tylko zdobycie środków finansowych, lecz także jest powiązane z osiągnięciem korzyści marketingowych. Kampania crowdfundingowa daje możliwość zweryfikowania pomysłu i otrzymania informacji zwrotnej na temat produktu lub usługi od podmiotów rynkowych. Na podstawie analizy wad i zalet związanych z zastosowaniem tej formy finansowania można stwierdzić, że dobrze przeprowadzona kampania crowdfundingowa w znacznej mierze przyczynia się do rozwoju przedsiębiorstwa. Zjawisko crowdfundingu ma możliwość rozwoju, lecz konieczne jest stworzenie odpowiednich regulacji prawnych, które zmniejszą ryzyko podmiotów inwestujących w przedsięwzięcia biznesowe. Warto również pamiętać o tym, by przepisy prawne nie zahamowały procesu rozwoju crowdfundingu, lecz wpłynęły pozytywnie na jego dalszy rozwój. Kamila Kondej Finanse i Rachunkowość Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu kondejkamila98@gmail.com

Bibliografia: 1.

J. Czarnecki, Rodzaje crowdfundingu, [w:] Raport: crowdfunding, Warszawa, 2014.

www.beesfund.com

www.findfunds.pl

www.crowdway.pl

www.cgs.org.pl/pl/o-nas/

A. Czajkowska, Crowdfunding jako instrument finansowania przedsiębiorstw, Łódź, 2017.

www.prawo.pl/prawo/crowdfunding-wciaz-nie-ma-ustawy-o-zbiorkach-spolecznych,396581.html (M. Frańczuk, 2019) 35

To alternatywne źródło finansowania umożliwia nie tylko zdobycie środków finansowych, lecz także jest powiązane z osiągnięciem korzyści marketingowych.

RESPONSIBLE INVESTMENT AS A KEY GLOBAL TREND In a time of growing concern regarding cli-

mate change, global economic crisis, and an ever increasing global population, with its perpetual use of non-finite global resources, shareholders as a collective group, have become more and more aware of these changes and want to try influence on these pressing issues. Paying attention to ethical and responsible

it needs adapting to the market and building recip-

investment, to trigger change in global investment

rocal trust between shareholders and the company.

and preference of investors has added pressure to

Secondly the RI are connected with viewpoint of

make these changes sooner rather than later. Ne-

stakeholders, whose are driving force of the com-

vertheless, opinions that responsible investing has

pany. Thirdly, the conception of the RI trigger dis-

no ethical value, but only financial gain means that

cussion between the society and the firm procuring

there is no doubt that an increasing role of these

traduction of the intangible values that are signifi-

trends is needed to scratch beneath the surface of

cant for society. The history of the RI was started in ear-

them.

ly 1920s when religious communities in the USA What is Responsible Investment?

undertook actions against unethical and immoral

The definition of the Responsible Investment (RI)

investment i.a. the production of tobacco, guns or

is focused on the integration of four matters - envi-

alcohol, using of slave labour. In 1960s RI have

ronment, society, governance (ESG) and ethic that

become more powerful as a consequence of the

are taking into account to make investment deci-

Vietnam War, the fight for womenâ&#x20AC;&#x2122;s rights and

sions. It is a long-term value creation for share-

other political, social and economy changes in the

holders and society that is achieved by gaining

world. It is possible to distinguish four phases in

sustainability inside the corporation, trading in or-

the modern evolution of the RI with identification

der to using capital to gain productive and socially

of several key moments in them (see Figure 2). It

beneficial as well as discussing about role played

should also be noted that especially after signing

to society by corporations. Nowadays the meaning

the Principles for Responsible Investment agree-

of this trend is noticed on the whole world (see

ment, more attention has been devoted to the RI,

Figure 1).

as shown in Figure 3.

RI is marked by three main characteristics: long-term perspective, stakeholder perspective

The positive impact

and stimulate debate. First of all, this kind of in-

There can be no doubt that RIs might have positive

vestment is not always simple to prompt, because

impact on the society and the environment. Cer36

Figure 1. Proportion of Sustainable Investing relative to total managed assets 2014-2018.

Source: Global Sustainable Investment Review 2018 Figure 2. Evolution of Responsible Investment on the world.

Source: own elaboration based on Louche, 2015; PRI, 2019. tainly, stimulating changes towards sustainable

One of them is LifeStraw - a water filtration

development in corporations, channelling invest-

bottle with filters and a chamber impregnated

ments towards productive and socially beneficial

with iodine. The company that produces LifeStraw

use of capital and initiating a debate on the role of

emphasizes that it hopes that this invention will

corporations in society are just some of the steps

contribute to achieving the UN’s goals for access

being taken currently. In addition the PRI agree-

to clean drinking water. In addition, the company

ment between so many entities shows that inves-

provides a series of training courses for teachers

tors want to create specific values to integration

and students in Africa, teaching about hygiene

and recognition in society. In the graph prepared

and safe water. As a result, since 2014 and through

by US SIF The Forum for Sustainable and Respon-

2019 LifeStraw, will have provided 3,367,145 stu-

sible Investment – one of the biggest American’s

dents with a year of safe water, as well as provid-

foundation operated dealing with the RI, it is pre-

ing water filtration to 4.5 million people in Kenya

sented the impact of the RI in main matters which

(Forbes, 2019).

contribute to progress in social, environmental and

The RI’s approach might be also connected

governance practices (see Figure 4). In daily basis

with the excellent opportunity to mix business that

there are possible to recognize many examples im-

is ethically good, with profits. It shows that the tra-

proved positive influence of the RI.

ditional thinking about conducting business such 37

Figure 3. Number of signatories of PRI and number of owner’s asset made under management.

harmful environment because of economy savings

Source: www.pri.org and social exposures, as well as their governance

is not to be in force. More and more the vision of

structures. It supports to recognize companies that

this combination has become in operation. Based

only claim they are socially responsible to make

on research conducted by Nordea Equity Research

more profit.

(2017), in the years 2012-2015 the companies with

The another disadvantage of the RI is that

the highest ESG ratios achieved financial results as

as long-term oriented investments are connected

much as 40% higher.

with difficult to quantify basic measurement con-

Nowadays, there are many successful exam-

cern them like returns, costs and the risk. The RI

ples of companies which, thanks to the invention

is usually something new or depended on unpre-

of pro-ecological products it is possible to conduct

dictable changes as e.g. government’s regulations

a company’s pro-environmental policy at the same

or consuming patterns, therefore previous expec-

time as generating significant income. This is the

tations might be different than results. Moreover

case of Tesla, which started its activity in 2003

the alignment between idealists and practitioners

with the production of electric cars and accumu-

might be hard to achieve – point of view of ide-

lating household batteries called Powerwall, and

alists, who want to implement their pro-environ-

solar panels boast later. According to Tesla Report

mental assumptions with idea of practitioners, who

2018, of the 550K Tesla vehicles sold, which so far

want to investing money in profitable investment

have travelled more than 10B miles, a total saving

and make profits, might provide to mismatching.

of more than 4M metric tons of CO2 was achieved.

Looking at this problem more globally, it should

This is equivalent to the savings in emissions from

be stressed the difficulties related to apply these

the release into the environment of over 500K ICE

new pro-environmentally solutions by developing

vehicles with fuel savings of 22 miles per gallon.

countries. It is obvious that the cost of implementing new technologies by them is higher in compar-

To detect the dark side

ison to a developed country.

One of the most common criticisms of the RI is the

Moreover, in order to strengthen the above

vague definition or too broad a view of the subject.

argumentation, many failures of companies in the

This is evidenced by the fact that the RI is also

solar energy sector can be observed: American So-

called social investment or sustainable, responsi-

lar Direct, OneRoof Energy, NRG Home Solar, Di-

ble, and impact investment (SRI). It is particularly

rect Energy Solar’s, but the most famous of them

highlighted that the idea of integrating non-finan-

was Sugevenity’s case. The company, announced

cial concerns into investments in general under-

by Forbes in 2014 as one of the “best for the en-

standing may turn out to be problematic due to the

vironment”, in 2017, was declared bankrupt. The

lack of clarity in both aims and terminology of the

reason for the company’s collapse is due to an im-

RI as well as the heterogeneity of the SRI. For these

balance between risks and the fact that the initi-

reasons, some leading funds interpret this concept

ators of the business were people who primarily

and classify individual companies according to

wanted to realize their vision of a solar-powered

adopted criteria. One of them is the Clavert fund

world who did not pay attention to financial per-

in the USA, which aims to help investors in profit

formance.

management examine companies’ environmental 38

Figure 4. Examples of ESG Criteria Used by Sustainable Investors.

Source: US SIF, 2018. How are things standing?

List of references:

Agreements like PRI, that was signed by many en-

Adams, S. (2014, April 22). 11 Companies Considered Best

tities show not only that investors want to conduct

For The Environment. Forbes. Retrieved from https://www.

business in ethical and responsible way or make

forbes.com/sites/susanadams/2014/04/22/11-companies-considered-best-for-the-environment/#398a270d12ae

from this additional profit, but they also want to

create specific values to integration and recogni-

Calvert. (2019). Barron’s 100 Most Sustainable Companies. Retrieved

tion in society. On the other hand it should also

from

https://www.calvert.com/100-most-sus-

tainable-companies-list.php

be emphasised that usually investors do not con-

centrate their attention only on the environmental

Louche, C. (2015). CSR and Shareholders. In E . R . G. Pedersen (Ed.) Corporate Social Responsibility. (p. 205-239).

and social aspects of choosing their investments,

but only try to match these positive criteria with

Louche, C. & Lydenberg, S. (2011). Dilemmas in Responsible Investment . Retrieved from https://ebookcentral.proquest.

the achievable return. This can be seen as a neg-

com/lib/HUD/detail.action?docID=1741632

ative effect because then the CSR assumptions

Nordea Equity Research. (2017). Strategy & Quant. Re-

are implemented in a perfunctory way (the main

trieved

objective is material profit), but it could be also

uploads/2017/09/Strategy-and-quant_executive-summa-

seen as positive aspect - even though investors set

from

https://nordeamarkets.com/wp-content/

ry_050917.pdf

themselves the main goal of profit, they also act

Potter, E. (2019, January 17). LifeStraw: Water for a Chang-

in a good and ethical way. Nevertheless, the RI

ing World. Forbes. Retrieved from https://www.forbes.

should now be counted among the key trends in

com/sites/everettpotter/2019/01/17/lifestraw-water-for-achanging-world/#734e4bfe43f9

investment linked to the need to carefully measure 7.

risk and to match the current needs of society.

Principles for Responsible Investment. (2019). What is responsible investment?. Retrieved from https://www.unpri. org

Sylwia Cieślik

Prawo

Sandberg, J., Juravle, C., Hedesström, T. M., & Hamilton, I. (2009). The Heterogeneity of Socially Responsible Invest-

Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze

ment. Journal of Business Ethics, 87(4), 519 - 533.

Uniwersytet Łódzki

International Business

Spector, J (2017). Lessons From the Fall of Sungevity. Retrieved from https://www.greentechmedia.com/articles/

University of Huddersfield

read/lessons-from-the-fall-of-sungevity

ssylwia.cieslik@gmail.com

10.

Tesla. (2018). Impact Report. Retrieved from https://www. tesla.com/ns_videos/tesla-impact-report-2019.pdf

11.

US SIF Foundation (2018). US SIF Trends Report. Retrieved from https://www.ussif.org/trends

12.

Waddock, S., & Graves, S. (1997). The Corporate Social Performance - Financial Performance Link. John Wiley & Sons, Ltd, 18(4), 303 - 319.

MINDFULNESS AT WORK

There is no doubt that work makes us earn money, can give us a lot of satisfaction and makes it possible for us to develop constantly. However, our jobs might be also a significant source of stress. Overload of duties, deadlines, reconciliation of work and personal life and difficult decisions contribute to increased mental tension among employees. This is why many companies have decided to start teaching mindfulness in the office. In the last few years this technique became a real phenomenon that is beneficial for the businesses. What is mindfulness? Mindfulness is understood as a therapeutic technique consisting of paying attention to the present moment and calmly acknowledging and accepting the feelings, thoughts, and bodily sensations. Mindfulness practice has been implemented to reduce stress, anxiety and depression. Clinical studies have documented both physical and mental health benefits of mindfulness. The research show that this is also a great technique to reduce stress at work and improve performance of employees. It is caused by the fact that meditation is not only a way to relax, but it also trains the mind. Most of the time we’re having problems with the proper focusing- we’re worrying about the future, thinking about our problems or daydreaming instead of focusing on the specific tasks and make the most of our minds. Mindfulness brings us back to the present moment and helps us increase the performance of our job and achieve better results. That’s why this technique is so useful at work.

flagship course called “Search Inside Yourself” is one of the most desirable internal training on Google. In this company mindfulness appeared thanks to one of its first engineers Chad Meng-Tan. The inspiration for starting the course was Daniel Goleman’s book “Emotional Intelligence”. Mindfulness in Google is based on three pillars- attention training, self-knowledge and self-mastery and creating useful mental habits. The first pillar develops ability to focus attention and is aimed at clearing and relaxing the mind. The second pillar opens the way to notice how we operate, what our behaviour patterns and responses are. Thanks to this, employees learn to control their emotions. The last pillar provides knowledge on how to build positive habits. The main goal of the creator of the course was to make employees feel more calm, happy and have more compassion for each other by practicing mindfulness techniques. Looking at the success achieved by Google there is no doubt that this vision came true.

Search inside yourself One of the biggest company that started mindfulness trainings for the employees is Google. Their

Key benefits Google is not the only the big company that saw the potential in meditation techniques. Organiza40

Studies showed that mindfulness is one of the most powerful tool in terms of stress reduction, which is why companies should help employees with implementing this techniques. tion like Nike, Apple or Intel used mindfulness too. What is interesting, the investment bank Goldman Sachs also confirmed using the mindfulness by promoting the use of meditation app called Headspace. One of the key reasons why employers started to pay attention to the meditation techniques is the reduction of stress. There is no doubt that an employee exposed to stress becomes less effective. In addition, it has been proven that tension has a very strong impact on health, and many sick

it, as well as managing your mental and emotional state. Try to give your full attention to the one task at a time. For example, if you are working on report don’t check your emails every five minutes. Set priorities and don’t move on to the next task until you finish the previous one. Another tip is to use short mindful exercises at work. In the busy workplace you can’t allow yourself for 30-minutes of meditation, but apparently even one minute of consciously connecting with one of your senses. If you feel tense, you can

leaves are caused by the effects of excessive stress. Further, 80 percent of employees report that they feel stress at work and need help learning how to manage it. Studies showed that mindfulness is one of the most powerful tool in terms of stress reduction, which is why companies should help employees with implementing this techniques. Another benefit of using mindfulness is connected with problem-solving. Meditation is freeing you from distractions and giving you a new angle to reflect on. Work can be a source of many challenges, and we often need quick solutions. In this situations, learning about how to clear your mind and focus entirely on the problem might be extremely useful. Mindfulness can be also trained to enhance creativity in the workplace and motivate to think more innovatively than usual. Relaxation helps to liberate brain from any distractions and gain new perspectives. In terms of work, it can be very beneficial while working on the projects and thinking about specific improvements. What might be surprising is that mindfulness techniques can be also beneficial when it comes to the empathy at the workplace. Studies shows that mindfulness enables us to “stand in someone else’s shoes”, which means understanding the minds of others. When it comes to work empathy is very important, as the lack of this feeling might lead to increased pressure and in unhealthy competition between employees.

take a short moment to close your eyes and watch your breath. You don’t even have to get up from your desk to perform this exercise. You can also use some form of reminder, like setting an alarm on the phone- every time your phone rings, you take a mindful breath. If you want to go even deeper into the subject, you can get inspired by Google and propose a session of mindfulness at your workplace. Together with your colleagues you can organize 5-minute breaks during which you will do the mindfulness training. Don’t know how to start? Apparently, there are many apps intended to meditation, which you can use anywhere using your smartphone. Another idea to promote mindfulness in the workplace is to organize workshops about meditation and stress management. Slow down to speed up Studies showed that slowing down, being mindful about present moment and focusing on a one task at a time actually helps to increase efficiency, achieve goals and create healthy and positive atmosphere in the company. That’s why more and more companies are deciding to raise awareness about importance of mindfulness at work. Considering the significant successes of organizations that implement mindfulness into their corporate strategies, it seems that this trend will only become stronger in the coming years. Aleksandra Gołębiewska Finanse i biznes międzynarodowy Uniwersytet Łódzki aleksandra.golebiewska97@gmail.com

How to be mindful at work Now when you know how beneficial it is to train mindfulness, you can take some actions to use this technique in your daily life that will help you with improving your performance. Mindfulness is, above all, about being aware and awake. To be mindful at work means to be consciously present in what you’re doing, while you’re doing 42

POWER OF CONTENT MARKETING Have you ever wondered what content marketing is? Did you notice that this field of marketing is surrounding us even more than we expected? When you think about it, it becomes clear that even posts on your social medias are also a part of content marketing. In this article, I will introduce you to principles of brilliant content and show how we can cooperate with power of content marketing nowadays. Content marketing is defined as a strategy, which

fic persona, which is undeniable value. This aspect

based on the regular creation and distribution of

will help you reach the efficient and effective way

attractive and useful content that is designed to

of conducting a content marketing campaign. How

interest and maintain a precisely defined group of

to do it? You can use tools like Google Analytics to

recipients so as to induce them to profitable acti-

track your target group activity and use the analy-

vities.

sis created by Google through summarizing all the

Do you want to know the process of creating

information that comes from your audience â&#x20AC;&#x201C; the-

the internet content, which suits people needs?

ir age, sex, location etc. This action will create for

Or maybe you want to try your best to create in-

you the particular user profile. Now you know who

ternet content on your own? Check the essentials

your readers or users are, who reads your articles

principles, that will lead you to powerful content

on blog, buy your products or follow your brand.

marketing.

Another way to know better and define your target can be creating the profile of the best customer.

How to create content marketing strategy?

Classify that person to a particular consumer segment and create a consumer profile for that seg-

Define your target audience well

ment. You can now identify what type of content

Content marketing cannot be just articles, notes,

would be relevant to them and could cater to their

graphics that are thrown into the ether. You must

information needs.Â

know very well and specific who are you writing to. It is a first and important aspect, that you must

Type of content marketing that will work

consider while creating a content. Choose your

for You

group of recipients. You basically cannot reach the

When you know for who you create, you must iden-

attention of everybody. If your targeted audience

tify your character on the internet and choose the

will be growing and expanding the spectrum of

right tools. Content marketing has many faces. You

persona it is all good for you or for your company,

can create it by writing articles, creating company

but firstly you need to set some goals. When you

blogs, guides, expert content, interviews, reviews

compile your target group through a field of your

or product descriptions. Choose the type of con-

activity, you can easily customize content for speci-

tent that best suits your business, your preferences 43

and which you like to create the most. While you

emotions, provides entertainment and the brand

creating a content it is obviously important to set

does not have to appear in these messages, but its

a distribution canals, which will be the most com-

personality does. One thing that is sell is the life-

patible with your recipients, users or followers.

style that the brand creates. Probably no one likes

There are many ways to create and distribute.

annoying ads popping up from the screen or web-

Examples of distribution channels: Emails, E-New-

sites that insist to buy a product after reading just

sletters, E-Books, Quick tips articles or notes that

two sentences about a given thing. Do not serve

you can upload to social media, Presentations and

hard selling to your recipients, it is a big mistake.

slideshows, Diagrams, Infographics, Checklists,

Give them valuable content that they are looking

Online videos, Webinars, Podcasts. Have fun with

for, not the things you want to achieve. As a part

the form and try new types of content that will en-

of loyalty and respect for your business they will

gage audience.

repay you by buying a given product or service. Avoid directly pitching your brand, products or

Set clear goals for conversion

services right in the consumers faces.

Conversion is the expected specific action that the What marketing content should look like?

user will perform on the page. Differently you can call it website traffic that aims to achieve the goals you set for yourself, for example - subscribing to

Unique and original content

the newsletter, registering or ordering a given pro-

Create unique content. This can be understood on

duct by the user. Conversions are most often a so-

two levels. The more superficial one means not

urce of profit in internet marketing. Identify what

plagiarizing and copying the content of other users

your targeted audience should perform as the next

and portals. The second, deeper sphere of uniqu-

step after consuming the information or content

eness is about creating original content and delive-

you provided. You cannot direct user to a clearly

ring something new to users. Give in to reflection,

identified sales page right away or after your initial

do research, choose an interesting topic. Repro-

point of contact. Your goal should be building rela-

duced content is not very intriguing and there is

tionship with target audience through your content

a small probability that someone will open or read

by offering free articles, e-books etc. in exchange

the cliché article. Your content should be new, am-

for signing up with a newsletter or mailing list. Co-

bitious and more exciting or interesting than what

nversion should be next step of our relation with

other providers are presenting. You can boost your

user, which may be called the endgame.

originality not only by written content, but also through good visual components like interactive

Establish points of contact with customer

images, videos or user-generated content. Taking

Nowadays, marketing is no longer a one-sided

care of the good visual sphere not only make your

source of contact by showing advertising on tele-

content stand out even more but also allow you to

vision or on the radio. In the digital marketing we

catch users attention.

deal with two-sided marketing, which assumes the relationship with the user and his response to the

Quality

content, which creator publish. Continuous enga-

People want good quality food, clothes but also

gement with your targeted audience is an impor-

content. Quality is a constant value that occurs in

tant aspect. You should identify points of contact

many contexts of our lives. The quality of online

with your targets to initiate these engagement in-

content also exists and you should keep this in

stances. Examples, that you can try on:

mind, because it is a very important factor not only

• use search engine queries, PPC ads or contact

for your image, but also for the results you get in

forms, try emails, social media posts or tweets,

positioning. Although you may think that fun vi-

• initiate third parties through recommendations

deos with a high number of views are fine because

or referrals.

they have large ranges, we cannot count them as a good quality content. You can offer value to users

Build relationship, not hard selling

in many ways. For example, you can give them

Remember, main aim of content marketing is not

practical tips, tutorials and how-to guides that

selling, but contact with the recipient. Content

help them do things they otherwise would not be

marketing is different from sales marketing. In

able to do. If creating a expertise is not your favo-

content the key is to keep in touch, make contact,

urite thing, you can offer them a certain level of

memorizing because of style, humour of content,

entertainment by making them laugh or otherwi-

not sales and profit. In content marketing product

se connecting emotionally with them. Remember

placement, advertising or prompting to buy do

that someone who will use your content should

not appear. Content marketing educates, evokes

take some value from it. Of course, the quality level 44

of your articles should be adapted to the content

these three main requirements, you can count on

you create. Travel guides should include more in-

better search engine positioning. Speaking of real

spirational photos and the research articles should

data you can do research on your own or base on

explore the subject from many angles with the sup-

scientific evidence, research articles, experiments

port of many sources.

etc. The internet is full of opinionated content, but

are users really looking for it? They much more Track

consumer

behaviour

and

build

want to see the background of product that you

emotional engagement

serve them. You can provide this image be using

Deep understanding of the target market is also

reputable sources.

crucial. Content marketing definitely goes hand in hand with the feelings and emotions of the recipients. Understand them and adapt to them. You need to gain knowledge about shopping and consumer behaviour. Track which factors have a significant impact when users are searching for information or making purchases. For example,

Nothing build a trust or feeling of calm better than consistency.

it is important to understand what phrases users enter in the search engine when they are exploring

Evolution

the topic or planning to buy something. The con-

Summarizing the topic, you must remember that

tent you create must resonate with the pulse and

content marketing is about your audience and not

feelings of the target audience. Focus on creating

about you. Thinking about how to present your

content that is important and relevant, but at the

brand in the best way can be tricky. Audience

same time create an emotional relationship with

should always be in the centre of attention. It is

your audience. Satisfy emotional receptors by put-

a common mistake that creators start focus more

ting effective keywords in your materials. Using

on themselves and the users are at the second place

anecdotes, fun metaphors and analogies when cre-

– avoid this situation. Information about you and

ating a content is also very helpful. Specific story

your brand is important, but it should not be in the

will leave a much larger memory footprint than in-

spotlight. In the spotlight should be your relation-

formation or data alone. Connect with users on an

ship with users and meeting their needs.

emotional level, which will allow you to generate

Focusing on strategy and how content should

the specific conversions you expect. More impor-

look like, do not forget that digital marketing is very

tantly, users will remember your content better.

fluid. The worst thing you can do is to set a strate-

Have an emotional insight.

gy that you will stick to in all circumstances. The pace of development of online marketing ideas is

Consistency

dizzying. We are constantly dealing with new tech-

The appearance of new, unclear information,

nologies, changing trends, demographic patterns

a change in formula - this can cause an anxie-

and a strong, competitive landscape. You need to

ty in your recipients. If you want to maintain

evolve with these changes. Experiment with new

a coherent image, stay consequent. Nothing build

tactics, eliminate those that do not work and in-

a trust or feeling of calm better than consistency.

tegrate effectively ones into your basic strategy.

You need to be compatible in how you present your

Check the newest updates, competition activities,

brand and how you publish and syndicate your

gather information. It is always a work in progress.

content. This kind of priority will give you loyalty and passion of your users.

Julia Róg Psychologia

Real data and research

Uniwersytet Łódzki

Another advice is to avoid the empty information.

julia.urszula.rog@gmail.com

Your materials must contain a dose of expertise. Do you remember how we discussed quality? When Google made improvements to its algorithm, expertise was one of the key aspects. On the other hand, quality is a slogan that can sum-

References:

marize these three key aspects that Google has es-

tablished, which created the EAT principles. This

Pulizzi J. (2013). Epic Content Marketing: How to Tell a Different Story, Break through the Clutter, and Win More Customers by Marketing Less. McGraw-Hill Education.

acronym EAT stands for Expertise, Authoritative2.

ness and Trustworthiness. These three factors are

Tkaczyk P. (2017). Narratologia. Wydawnictwo Naukowe PWN.

a priority for web content. If your content meets 45

ROŚLINY, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT Rozejrzyj się dookoła. Zewsząd otaczają cię rośliny. Dzięki nim mamy energię, pożywie-

nie, budulec, odzież, lekarstwa, kosmetyki, używki. Rola roślin w życiu człowieka jest ogromna. Zawdzięczamy im życie, a giganci rolnictwa ogromne zyski. Bez nich prawdopodobnie nie istniałyby takie przedsiębiorstwa jak Starbucks, Heinz, Wedel. I choć są dla nas tak ważne, często o nich zapominamy, przywykliśmy do wykorzystywania ich w codzienności. nym Egipcie wierzono, że uprawy pszenicy nauczał ludzi bóg Ozyrys. Kłos pszenicy był atrybutem greckiej bogini Demeter. Dla chrześcijan ma również znaczenie mistyczne, ponieważ hostia jest pszennym opłatkiem. W Biblii pszenica została wymieniona ponad 70 razy. Wśród największych producentów pszenicy pierwsze miejsce zajmują Chiny (132 mln t), a następne Indie (94 mln t), Rosja (73 mln t) i USA (63 mln t). Pszeniczną potęgą w Europie jest Francja (30 mln t). W Polsce w 2017 r. zebrano 11,7 mln t. Z pszenicy wytwarza się przede wszystkim mąkę, kaszę, otręby, płatki oraz paszę dla zwierząt. W przemyśle farmaceutycznym stosowana jest skrobia pszeniczna, natomiast słód pszeniczny wykorzystuje się do warzenia piwa. Używa się jej także do destylacji wysokoprocentowych alkoholi, m.in. wódki i whisky. Pandemia koronawirusa spowodowała wzrost cen pszenicy. Zwiększył się popyt w obawie o negatywne skutki pandemii oraz narastający protekcjonizm. Produkty zbożowe w większości są tanie, łatwo się przechowują i dlatego w obliczu zagrożenia cieszą się dużym zainteresowaniem.

Wynalezienie rolnictwa zyskało nazwę rewolucji neolitycznej. Był to pierwszy przełom w dziejach ludzkości mający związek z roślinami. Utworzyły się nowe relacje między ludźmi a przyrodą. Przejście do rolnictwa i osiedlania się od zbieractwa, myślistwa, rybołówstwa i wędrownego trybu życia rozpoczęło się kilkanaście tysięcy lat temu. Dzięki tej zmianie zaczęła kształtować się struktura społeczna, wzrosła populacja, powstały stabilne zasoby żywności. W latach 60. XX wieku przeprowadzona została kolejna, współczesna rewolucja dzięki pozyskaniu wiedzy z dziedziny inżynierii genetycznej. To tzw. rewolucja zielona, która jest określeniem programów rozwoju rolnictwa prowadzonych przez Organizację do spraw Wyżywienia i Rolnictwa. Ich celem było zlikwidowanie zjawiska głodu na Ziemi poprzez zwiększenie produktywności rolnictwa dzięki zastosowaniu wydajniejszych odmian roślin uprawnych i rozwojowi agrotechniki. Pszenica Jedno z najważniejszych zbóż na świecie. Od tysięcy lat zapewnia ludziom chleb. Jej złote ziarna rozwinęły ludzkość i rozpoczęły rewolucje. Pas pszeniczny, czyli obszar uprawy tego zboża sięga od północnego Teksasu w głąb Kanady. Pszenica ma nie tylko znaczenie gospodarcze, pojawia się również w kulturze i religii krajów Bliskiego Wschodu, północnej Afryki i Europy. W starożyt-

Ziemniak Uprawa ziemniaka ma swój początek w czasach prehistorycznych w Ameryce Południowej. Inkowie, którzy udomowili tę roślinę, sadzili ją na górskich zboczach wokół jeziora Titicaca. Do 47

XVI wieku ziemniaki prawdopodobnie nie były znane Europejczykom. Stosowano je jako lek przeciwko szkorbutowi podczas żeglug. W Europie dopiero w drugiej połowie XVIII wieku zaczęto spożywać je na większą skalę. Stały się doskonałym remedium na problem głodu. W XIX wieku ziemniaki stanowiły ok. 1/3 powierzchni wszystkich upraw. Ziemniak należy do grupy roślin uprawnych o największej produkcji na świecie zajmuje czwarte miejsce po pszenicy, kukurydzy i ryżu. Najwyższe zbiory uzyskuje się w krajach azjatyckich - Chinach (99 mln t) i Indiach (blisko 44 mln t), kolejne miejsca zajmują Rosja (ponad 31 mln t) i Ukraina (prawie 22 mln t). W Polsce wynoszą ok. 8,9 mln t. W ostatnich kilku latach wskaźniki rentowności przedsiębiorstw przemysłu ziemniaczanego były nieco wyższe niż średnie dla całego przemysłu spożywczego. W 2019 roku sytuacja ekonomiczno-finansowa przemysłu ziemniaczanego nieznacznie się pogorszyła. Najpopularniejszą przekąską ziemniaczaną stały się chipsy, które wynalazł w 1853 roku amerykański kucharz George Crum. Na życzenie niezadowolonego klienta z powodu zbyt grubych frytek Cruz pokroił ziemniaki na niemal przezroczyste plasterki i usmażył. Okazały się tak smaczne, że zagościły na stałe w menu restauracji, w której gotował Crum. I tak rozpoczęła się globalna kariera chipsów.

specjału. W 1876 roku Henry John Heinz, właściciel firmy z branży spożywczej opracował własny przepis na ketchup, którym podbił rynek. Produkt obecnie ma zasięg globalny i jest spożywany przez Amerykanów w setkach tysięcy ton rocznie. W Polsce w 1928 roku Stanisław Fenrych, założyciel przedsiębiorstwa Pudliszki, z sukcesem wprowadził na polski rynek ketchup własnej produkcji. Światowy rynek pomidora jest warty ponad 190 mld USD. Herbata Japońskie przysłowie głosi: „Poranna herbata to ucieczka od kłopotów dnia”. Ten aromatyczny i pobudzający napar pochodzi z Chin. Według mitologii pomysłodawcą parzenia herbaty był cesarz Shennong (Boski Rolnik). Pierwotnie liście krzewu herbacianego znajdowały zastosowanie w tradycyjnej medycynie chińskiej. Do Japonii herbata trafiła na początku IX wieku, a do Polski dopiero w drugiej połowie XVII wieku (z Francji). W ciągu roku na świecie zbiera się 6 mln t herbaty. Liderem w produkcji tej używki są Chiny, a następnie Indie. Kategoria herbat to jeden z największych segmentów rynku FMCG (Fast Moving Consumer Goods). Herbatę pije się nie tylko ze względu na jej walory smakowe, lecz także działanie pobudzające. Za taki efekt odpowiada teina, której w herbacie jest od 2 do 5%. Największe znaczenie w uprawie i obrocie handlowym mają dwie odmiany herbat: chińska i assamska (indyjska), które różnią się wielkością liści i warunkami uprawy. Herbata czerwona pu-erh, którą uprawia się w chińskiej prowincji Junnan, jest jak wino – im starsza, tym lepsza. Długo leżakująca potrafi być bardzo droga. Podczas aukcji w 2013 roku sprzedano herbatę Fu Yuan Chang pu-erh pochodzącą z 1900 r. w cenie 850 tys. USD za 1 kg. Herbatę pu-erh możemy kupić także w przystępnej cenie, jednak różniącą się od leżakującej. „Tańszy” pu-erh jest poddawany procesowi fermentacji w wysokiej temperaturze przy udziale drobnoustrojów i grzy-

Pomidor Niekwestionowany król warzyw. Dzikie pomidory pochodzą z zachodnich regionów Ameryki Południowej. W Europie początkowo uprawiano je w celach dekoracyjnych, ponieważ pomidor był uważany za roślinę trującą. W większości krajów europejskich pomidory są powszechnie uprawiane od XIX wieku. Do Polski trafiły dopiero podczas I wojny światowej. Szybko stały się jednym z najpopularniejszych produktów spożywczych, przez co współcześnie są domeną handlu międzynarodowego i ważnym towarem w przemyśle spożywczym. Globalna produkcja pomidorów przekracza 177 mln t rocznie. Ich największymi producentami są: Chiny (56,3 mln t), Indie (18,4), Stany Zjednoczone (13) i Turcja (12,6). W 1962 roku bardzo popularna stała się zupa pomidorowa firmy Campbell dzięki twórczości Andy’ego Warhola (Puszki zupy firmy Campbell). Seria obrazów pomogła pop-artowi stać się najpopularniejszym nurtem artystycznym w Stanach Zjednoczonych, który pojawił się jako odpowiedź na szybko rozwijającą się kulturę masową i konsumpcjonizm. W Hiszpanii powstało święto Tomatina, podczas którego uczestnicy obrzucają się nawzajem pomidorami. Ketchup, który początkowo nosił nazwę kôe-chiap narodził się w Chinach, gdzie od wieków używano go w formie zaprawy do potraw z ryb przyrządzonej z cebuli, sardynek, fasoli, orzeszków arachidowych i ziół. Przez lata wielokrotnie zmieniały się składniki azjatyckiego

bów. Światowy rynek herbaty sięgnął w 2017 roku 50 mld USD i przewiduje się, że do 2024 roku osiągnie 73 mld USD. Najpopularniejsze marki herbaciane to m.in Twinings, Tazo, Lipton, Yorkshire Tea, Dilmah. Kakaowiec Theobroma, czyli „pokarm bogów”. Taką nazwę nadał kakaowcowi w 1769 roku Karol Linneusz. Roślina pochodzi z wilgotnych lasów tropikalnych Ameryki Południowej i Środkowej. W XIX wieku Coenraad Johannes van Houten opracował metodę odtłuszczania ziaren kakaowych, dzięki której uzyskał masło kakaowe i sproszkowane kakao. W 1828 roku założył firmę, która do dziś produkuje wyroby z nasion kakaowca. Mitologia aztecka powiada, że drzewo kakaowca podarował ludziom bóg Quetzalcoatl. Montezuma częstował Cortésa 48

czekoladowym napojem, który bardzo zasmakował konkwistadorom. Światowe zbiory ziarna kakaowego wynoszą ok. 4,5 mln t rocznie i największe są na Wybrzeżu Kości Słoniowej (blisko 1.5 mln t rocznie), Ghanie oraz Indonezji. Z nasion, tzw. ziaren kakaowych, wyrabia się czekoladę, kakao naturalne oraz masło kakaowe. Produkty te są cenione na całym świecie. Znajdują zastosowanie w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym i kosmetycznym. W cywilizacjach mezoamerykańskich ziarna kakaowe pełniły bardzo ważne funkcje, nie tylko jako artykuł spożywczy, ale również jako środek płatniczy. Wartość rynku czekolady przekroczyła 100 mld USD. Jak informuje E. Wedel, wartość kategorii czekoladowej w Polsce zwiększyła się w ciągu ostatniego roku o 5 procent, stanowiąc obecnie blisko 7,2 mld złotych. Szacuje się, że rynek czekoladowy w Polsce, podobnie jak na świecie, będzie rósł stabilnie w tempie kilku procent rocznie. Statystyczny Polak w ciągu roku konsumuje ok. 6,5 kg produktów czekoladowych, wyprzedzając tym samym Francję (4,3 kg), Stany Zjednoczone (4,4 kg) czy Rosję (4,8 kg). Mistrzami czekoladowej konsumpcji są jednak Szwajcarzy, którzy średnio zjadają 8,8 kg czekoladowych słodyczy.

z odchodów łaskuna muzanga – drapieżnego ssaka zamieszkującego lasy Indonezji. Po przebyciu przewodu pokarmowego zwierzęcia i nadtrawieniu przez kwasy żołądkowe kawa traci swoją gorzkość i nabiera wyjątkowego aromatu. Cena to około 1 tys. EUR za kilogram. Najpopularniejsze gatunki kawy to Arabica i Robusta. Wartość rynku kawy wynosi ponad 80 mld USD. Największą na świecie siecią kawiarnii jest Starbucks (ponad 30 tys. placówek). Do znanych kawiarni wlicza się także Costa Coffee, Tim Hortons, czy Dunkin’ Donuts. Niektóre państwa opierają na eksporcie kawy całą swoją gospodarkę i pozycję polityczną, a notowania tego towaru z zapartym tchem śledzi codziennie wielu inwestorów.

W cywilizacjach mezoamerykańskich ziarna kakaowe pełniły bardzo ważne funkcje, nie tylko jako artykuł spożywczy, ale również jako środek płatniczy.

Kawa Od stuleci ma istotne znaczenie kulturowe, społeczne i gospodarcze. Immanuel Kant napisał, że „błyskotliwość myśli i łatwość skojarzeń w brunatnym napoju się budzi”. Od lat towarzyszy podejmowaniu decyzji, od których zależą losy świata. Kawa pochodzi z Etiopii, w Europie pojawiła się około XVI wieku. To jedna najpopularniejszych używek na świecie i główne źródło kofeiny. Najwięcej kawy na świecie spożywają mieszkańcy północnej Europy – Finowie i Szwedzi. Odgrywa ona istotną rolę w procesie tworzenia kultury. W XVII wieku zaczęły powstawać w miastach europejskich pierwsze kawiarnie. Rodziły się w nich prądy literackie, kształtowały nowe kierunki w sztuce i nauce. Pierwszą kawiarnię w Wiedniu założył w 1683 roku

Warto wspomnieć też o najważniejszym roślinnym surowcu włókienniczym. Jest nim oczywiście bawełna. Z włókna bawełnianego tworzy się wysokogatunkowy papier, który jest wykorzystywany w druku banknotów (m.in. dolara amerykańskiego, euro i złotego polskiego). Z tego samego włókna produkuje się ubrania. Nie możemy zapomnieć też o tak istotnych roślinach jak ryż, kukurydza, tytoń, winorośl, burak cukrowy, oliwka, kauczukowiec, aloes. Czy wyobrażacie sobie poranek bez kawy, deser bez czekolady, urlop nad polskim morzem bez okrzyków docierających z plaży „Gorąca kukurydza! Orzeszki w karmelu!”? Te wszystkie kolorowe cuda mają

Polak Jerzy Franciszek Kulczycki – serwował kawę z zapasów Kara Mustafy zdobytą podczas słynnej bitwy pod Wiedniem. W paryskiej „Café Guerbois” spotykali się wielcy XIX-wieczni impresjoniści: Manet, Degas, Cézanne i Monet. Przedwojenna Warszawa słynęła z kawiarni „Pod Picadorem”, w której spędzali czas członkowie grupy literackiej Skamander i zaprzyjaźnieni z nimi pisarze. Uprawy kawowców zajmują na świecie blisko 11 mln ha. Roczne zbiory przekraczają 9,2 mln t. Największymi producentami są: Brazylia, Wietnam i Kolumbia. Zebrane owoce pozbawia się okrywy i miąższu, a wyłuskane nasiona suszy się na słońcu przez 10-20 dni lub w mechanicznych suszarniach przez 24 godziny. Kawa jest sortowana i klasyfikowana na wiele kategorii. Prażone ziarna kawy są przeznaczone do parzenia. Najdroższą kawą na świecie jest kopi luwak, której ziarna wydobywa się

ogromny wpływ na nasze życie i gospodarkę. Kto wie, być może gdzieś wciąż czekają na odkrycie rośliny, które staną się opoką dla wielkich przedsiębiorstw i zagoszczą w naszym codziennym życiu? Ziemia jest szczodra i wydaje plon. My też powinniśmy dać coś od siebie. Dbajmy o naszą błękitną planetę, rozpowszechniajmy koncepcję CSR, doceńmy piękno wokół nas. Bądźmy wdzięczni naszej Matce Naturze. Anna Komarowska Kulturoznawstwo Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi komarowskaa@gmail.com

PODATEK CYFROWY

REALNA PRZYSZŁOŚĆ CZY UTOPIA? „Na tym świecie pewne są tylko śmierć i podatki” – to słowa amerykańskiego uczonego i polityka, Benjamina Franklina. Z całą pewnością podatki są nieodłącznym elementem większości krajów i stanowią jedno z głównych źródeł finansowania budżetów państw. Dzięki ich istnieniu obywatele mają zagwarantowany dostęp do licznych usług publicznych, jak np. szkolnictwo, obrona narodowa czy ochrona zdrowia. zapłaty, dostawcy usług telekomunikacyjnych blo-

Jednak zapewnienie tych podstawowych

kują dostęp do social mediów.

potrzeb jest olbrzymim wydatkiem. Dlatego często zdarza się, że chcąc uniknąć dużego deficytu

Nasuwa się zatem pytanie, w jakim celu

i zadłużenia państwa, musi ono zwiększyć swo-

powstał podatek od mediów społecznościowych

je dochody szukając innych źródeł finansowania

i jakie może przynosić korzyści dla państwa? We-

– podnosząc stawki podatków lub wprowadza-

dług rządowych statystyk z 2018 roku w Ugan-

jąc nowe. Ostatnimi czasy bardzo wiele mówi się

dzie było około 17 mln aktywnych użytkowników

o planowanym wprowadzeniu podatku cyfrowego,

Internetu wśród ponad 41 mln mieszkańców. To

jednak czy jest to realne i czy oznacza, że będziemy

pozwoliło ocenić, że wpływy do budżetu państwa

musieli płacić za korzystanie z mediów społeczno-

w wyniku wprowadzenia nowego podatku mogły-

ściowych?

by zwiększyć się o około 100 mln USD. Pozyskane w ten sposób środki finansowe mają pomóc m.in.

Podatek od mediów społecznościowych

sfinansować rozbudowę sieci elektrycznej, a tak-

Na początku lipca 2018 roku rząd Ugandy na czele

że zwiększyć bezpieczeństwo kraju. Otóż, według

z prezydentem Yoweri Kaguta Museweni wprowa-

obecnego prezydenta opodatkowane platformy

dził podatek od korzystania z platform społeczno-

społecznościowe przyczyniają się głównie do „roz-

ściowych, takich jak np. Facebook, Instagram czy

siewania plotek” oraz kwestionowania decyzji rzą-

Twitter. Mieszkańcy tego państwa zostali zobligo-

du. Można zastanawiać się, czy takie rozwiązanie

wani do uiszczania dodatkowej opłaty w wysoko-

nie jest pozbawieniem obywateli wolności słowa?

ści 200 UGX dziennie, co po przeliczeniu na pol-

Szczególnie dotyczy to osób o najniższych docho-

ską walutę stanowi około 0,18-0,2 PLN. Mogłoby

dach, które będą zmuszone do rezygnacji z użytko-

się wydawać, że jest to znikoma kwota, jednak

wania tych portali i jednocześnie utracą możliwość

należy podkreślić fakt, że średnie wynagrodzenie

swobodnego wyrażania własnego zdania w sieci.

w tym kraju wynosi około 700 PLN, a w wielu przy-

Warto również zwrócić uwagę na to, że nie jest to

padkach jest to zdecydowanie mniej. Co więcej,

pierwsze ograniczenie nałożone na korzystanie

zapłacić można go jedynie przy użyciu mobilnych

z Internetu w Ugandzie. Podczas wyborów prezy-

płatności, które również podlegają opodatkowaniu

denckich w lutym 2016 roku rząd zablokował do-

w wysokości 1%. W sytuacji, gdy ktoś nie dokona

stęp do Facebooka i Twittera, tłumacząc decyzję 50

...cyfrowi giganci od lat unikają płacenia podatków bądź szukają rozwiązań, by jak najbardziej obniżyć ich wysokość.

względami bezpieczeństwa.

do tworzenia i rozwijania biznesu. Decydującym

Jest to przykład jednego państwa. Jak wyglą-

czynnikiem jest tutaj niska stawka CIT, która wy-

dałby świat, gdyby ten podatek stał się powszechny

nosi 12,5%. W rezultacie firmy te świadczą usługi

i był wprowadzony również przez inne rządy? Jed-

na terenie całej Europy, generując z tego zyski,

nak czy to w ogóle możliwe?

a uiszczają niewielkie opłaty jedynie w kraju, w którym mają zarejestrowaną siedzibę. Dlatego OECD

GAFA, czyli podatek od usług cyfrowych

dąży do tego, aby globalne koncerny technologicz-

GAFA to podatek cyfrowy, który ma zostać nałożo-

ne płaciły podatki wszędzie tam, gdzie mają obroty.

ny na wielkie koncerny cyfrowe, globalnych gigan-

Organizacja stara się znaleźć odpowiednie rozwią-

tów. Jego nazwa pochodzi od pierwszych liter nazw

zanie i ustalić, w jakich państwach ta opłata powin-

spółek: Google, Amazon, Facebook i Apple. Jaki

na być odprowadzana i jaki procent przychodów

jest główny cel jego wprowadzenia? Wspomniane

firmy powinna stanowić. Według ostatnich ustaleń

wielkie firmy technologiczne oferują swoje usługi

ostateczny termin umowy to regulującej szacowany

na terenie większości państw na świecie, czerpiąc

jest na koniec 2020 roku.

przy tym ogromne zyski, np. poprzez zarabianie

Niektóre państwa podjęły jednak samo-

na reklamach oraz dodatkowo mają w posiadaniu

dzielnie próbę wprowadzenia digital tax. Własne

miliony danych osobowych swoich użytkowników.

projekty opracowały m.in. Wielka Brytania, Cze-

Jednocześnie cyfrowi giganci od lat unikają płace-

chy czy Włochy. Najnowsze informacje o opodat-

nia podatków bądź szukają rozwiązań, by jak naj-

kowaniu największych firm cyfrowych pochodzą

bardziej obniżyć ich wysokość.

z Hiszpanii. Według ustaleń miałaby być to danina

Wprowadzeniem tzw. digital tax od dłuż-

w wysokości 3%, do której płacenia zobowiązane

szego czasu zainteresowana jest Unia Europejska.

byłyby przedsiębiorstwa oferujące swoje usługi na

Jego ideą jest opodatkowanie przychodów wspo-

terenie tego kraju, które osiągają przychody w wy-

mnianych firm nie tylko w krajach, w których mają

sokości 750 mln EUR na światowym rynku i ponad

siedzibę, ale we wszystkich, gdzie uzyskują obroty.

3 mln EUR na rynku hiszpańskim. Wprowadzenie

To z pewnością zapobiegłoby dotychczasowemu

tego rozwiązania zaplanowane jest jednak dopiero

zjawisku unikania podatków, a co więcej byłoby

na początek 2021 roku, a w przypadku niestworze-

znaczącym źródłem wpływów do budżetów tych

nia jednolitych przepisów działania tego podatku

państw.

przez OECD do końca 2020 roku.

Podatek cyfrowy a UE i OECD

Konflikt z Ameryką

Prace nad wprowadzeniem nowego podatku są nie-

Temat wprowadzenia podatku cyfrowego ma rów-

ustannie prowadzone i w tym momencie nie istnieje

nież olbrzymie podłoże polityczne. Digital tax obej-

jeszcze jednolity system, który miałby obowiązywać

muje przede wszystkim amerykańskie koncerny

we wszystkich krajach UE. OECD – Organizacja

technologiczne, dlatego nie ma żadnych wątpliwo-

Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, która zrzesza

ści, dlaczego rząd USA zdecydowanie sprzeciwia

36 wysoko rozwiniętych państw, w tym m.in. USA,

się wprowadzeniu tego rozwiązania. Szczególnie

Kanadę, Australię i kraje UE, podejmuje działania

zauważalne było to w relacji z Francją. Ryzykując

mające na celu doprowadzić do opodatkowania

swoje stosunki dyplomatyczne z Ameryką, w lipcu

światowych gigantów technologicznych, takich

2019 roku francuski parlament uchwalił 3% po-

jak Netflix, Uber, Facebook, Google czy Amazon.

datku od dochodów uzyskiwanych w tym państwie

Według danych OECD rządy państw tracą około

przez wielkie firmy technologiczne, których świa-

240 mld USD rocznie na unikaniu podatków przez

towy przychód wynosi ponad 750 mln EUR rocznie

te koncerny. Główną przyczyną występowania tego

i ponad 25 mln EUR w samej Francji. Dotyczył on

zjawiska jest wykorzystywanie przez te firmy tzw.

około 30 przedsiębiorstw, w tym przede wszystkim

rajów podatkowych. Przykładem może być Irlan-

amerykańskich gigantów, takich jak Google, Ama-

dia, na terenie której swoją siedzibę ma m.in. Face-

zon, Facebook czy Apple. Nie można być zatem

book, Google czy Apple. Państwo to jest uznawane

zaskoczonym, że sam Donald Trump zabrał głos

za najlepsze w Europie pod względem warunków

w tej sprawie. W odwecie amerykański rząd zapo51

wiedział wprowadzenie ceł na wybrane produkty

Polskę propozycji podatku od usług cyfrowych”.

pochodzące z Francji, m.in. na francuskie wina czy

Czyli wielkie plany wprowadzenia podatku GAFA

sery. W związku z tym doszło do napiętej sytuacji

okazały się gafą? Ostatecznie Polska, podobnie jak

między tymi państwami. Ostatecznie jednak udało

większość państw europejskich, nie rezygnuje z di-

się dojść do kompromisu i zawrzeć porozumienie

gital tax, ale czeka na stworzenie spójnego systemu

w tej sprawie. Francja zrezygnowała z pobierania

wprowadzenia tej opłaty przez OECD, który obo-

tej opłaty, a Amerykanie zobowiązali się, że nie

wiązywałby we wszystkich krajach członkowskich

wprowadzą ceł odwetowych. Czy to oznacza, że

UE.

kraj ze stolicą w Paryżu całkowicie odsuwa pomysł

digital tax? Otóż nie. Wprowadzenie tej daniny od-

Podsumowanie

kłada w czasie, licząc na powstanie jednorodnych

Wprowadzenie podatku cyfrowego wydaje się być

przepisów podatkowych, które ma opracować

zasadne i może zagwarantować odpowiedzialność

OECD do końca 2020 roku. Jaka zatem będzie

podatkową światowych gigantów, którzy obecnie

kolejna reakcja USA i czy wprowadzenie GAFA

unikają płacenia tych świadczeń mimo osiąganych

może doprowadzić do wojny celnej wypowiedzia-

zysków w różnych państwach. W konsekwencji

nej przez amerykański rząd? Na odpowiedź na te

przyczyni się do zwiększania wpływów do budżetu

pytania musimy jeszcze poczekać, ale na pewno

państw oraz może zmniejszyć deficyt w niektórych

wybranie takiego rozwiązania podatkowego nie

przypadkach. Nie oznacza on jednak dokonywania

zostanie bez reakcji.

opłat za korzystanie z mediów społecznościowych przez obywateli i występuje znikome prawdopodo-

Stany Zjednoczone z głęboką wdzięcznością przyjęły odrzucenie przez Polskę propozycji podatku od usług cyfrowych.

bieństwo, że inne kraje pójdą śladem Ugandy. Na pytanie, czy digital tax to realna przyszłość czy utopia, można zdecydowanie odpowiedzieć, że jego wprowadzenie jest bardzo prawdopodobne i jest kwestią czasu. Ważniejszym pytaniem wydaje się być – jakie rozwiązanie wybierze OECD i jak zareaguje na to rząd Stanów Zjednoczonych? Paulina Rudzka

GAFA w Polsce?

Finanse i Rachunkowość

Śladem za innymi państwami europejskimi, taki-

Uniwersytet Łódzki

mi jak Wielka Brytania czy Francja, poszła także

paulina.rudzka15@wp.pl

Polska. W lipcu 2019 roku Ministerstwo Finansów poinformowało o podjętych działaniach, które miały doprowadzić do wprowadzenia podatku cyfrowego w kraju. Punktem wyjścia miał być marcowy projekt dyrektywy Komisji Europejskiej dotyczący tej daniny, w którym standardowa jej

Bibliografia:

stawka wynosiła 3%. Co więcej, bardzo ważnym

potwierdzeniem tych prac było wskazanie digital

https://businessinsider.com.pl/firmy/podatki/podatek-cyfrowy-w-polsce-zarzucony-czy-jednak-zostanie-wprowadzo-

tax przez polski rząd jako jedno ze źródeł finanso-

ny/w63h6ms (dostęp 23.02.2020).

wania tzw. „Nowej Piątki”. W wyniku opodatko-

wania cyfrowych gigantów, które w materiałach

https://www.euractiv.pl/section/gospodarka/news/oecd-chce-globalnego-podatku-cyfrowego/ (dostęp 23.02.2020).

prasowych Kancelarii Prezesa Rady Ministrów

zostały nazwane jako: „sprawiedliwe opodat-

https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/hiszpania-szykuje-podatek-cyfrowy-wsrod-platnikow-facebook-i-google-dla-

kowanie zysków, jakie globalne firmy generują

czego-podatek-cyfrowy-w-polsce (dostęp 23.02.2020).

w Polsce, oferując usługi cyfrowe takie jak rekla-

https://www.pitax.pl/wiedza/aktualnosci/podatek-cy-

my online, VOD i streaming muzyki”. Dodatkowe

frowy-zasady-i-zalozenia-projektu-nowego-podatku/

wpływy miałyby wynosić około 1 mld PLN rocznie.

(dostęp 23.02.2020).

W rzeczywistości kwotę tę można było uznać jedy-

nie za szacunkową. Późniejsze miesiące pokazały

https://forsal.pl/artykuly/1449943,podatek-cyfrowy-francja-i-usa-zawarly-wstepne-porozumienie.html

jednak brak uwzględnienia wpływów z tego tytułu

(dostęp 23.02.2020).

w projekcie budżetu na rok 2020. Kolejnym waż-

nym momentem była wypowiedź wiceprezydenta

https://dailyweb.pl/podatek-od-social-mediow-staje-sie-faktem/ (dostęp 23.02.2020).

USA na początku września ubiegłego roku. Wtedy

https://www.cyberdefence24.pl/uganda-wprowadzila-obo-

to Mike Pence powiedział, że „Stany Zjednoczone

wiazek-placenia-podatku-od-mediow-spolecznosciowych

z głęboką wdzięcznością przyjęły odrzucenie przez

(dostęp 23.02.2020). 52

Should stay or Should I Go EkSoc advises #stayhome and read #magazyndeal 53

TESTY NUMERYCZNE 1. Liczba czytelników Magazynu Deal wzrosła w stosunku do liczby tych osób z 2016 roku o 110% i obecnie jest równa 3276. Ile liczyła grupa czytelników Magazynu Deal w 2016 roku? A. 1492 C. 1753

B. 1346 D. 1560

2. Tabela przedstawia liczbę pracowników oraz wysokość ich wynagrodzenia w dwóch zakładach pracy:

2.1 Aby dowiedzieć się ile przeciętnie zarabia się w zakładzie A, lepiej będzie użyć średniej czy mediany? Który wynik będzie prawdziwy?

2.3 Ilu pracowników, biorąc pod uwagę obydwa zakłady pracy, zarabia więcej niż 2140 PLN?

A. Mediana 1650 C. Średnia 2765,2

A. 33

B. 43

C. 35

D. 38

B. Średnia 3335,85 D. Mediana 2330

2.2 Jakie wynagrodzenie należy wpisać pod znak zapytania w Zakładzie B, aby średnia płaca w tej firmie wynosiła 3400 PLN? A. 2670

B. 2140

C. 2750

D. 1990 54

3. Grupa ludzi ustawiła się w ciąg arytmetyczny rosnący według tego, jak dużo pieniędzy mają w kieszeniach. Pierwsza osoba miała 5 złotych, druga natomiast 11 złotych. W takim przypadku, która osoba ma w kieszeni 71 złotych? A. Jedenasta C. Dwunasta

B. Czternasta D. Dziesiąta

4. Jaka będzie kolejna liczba?

3, 6, 9, 18, 21, 42, 45, ?

A. 90 C. 48

B. 75 D. 81

5. Należy umieścić czarne komórki w taki sposób, aby w każdym wierszu i każdej kolumnie znalazły się dwie czarne komórki. Czarne komórki nie mogą stykać się ze sobą ani bokami, ani rogami. Liczby umieszczone przy brzegu diagramu oznaczają, ile komórek białych znajduje się między czarnymi komórkami w wierszu lub kolumnie.

5 5 1 6 1 5 1 6 1

6. Zagadki 6.1. Krzysztof robił u pana Bartka zakupy na zeszyt i w ciągu miesiąca jego zadłużenie osiągnęło kwotę wyrażającą się trzycyfrową liczbą złotych. Po następnym miesiącu dług był nadal trzycyfrowy, ale dwukrotnie większy. Zarówno ostatnia, jak i środkowa cyfra kwoty zadłużenia zmalały o tyle, o ile wzrosła pierwsza cyfra - w stosunku do kwoty zadłużenia po pierwszym miesiącu. W tym momencie pan Bartek wstrzymał Krzysztofowi możliwość zakupów na zeszyt do czasu, aż ten spłaci cały dług. Jak duży był ten dług, jeśli wyrażał się kwotą, której każda kolejna cyfra była większa od poprzedniej? 6.2. Dwóch studentów udało się na maraton Inwestor Cup razem ze swoim psem. Biegli tą samą trasą, ale pierwszy z nich poruszał się z prędkością 10 km/h, a drugi z prędkością 12 km/h. Pies natomiast biegł ze stałą prędkością 15km/h, biegając od pierwszego studenta do drugiego. Nie zwalniał on nawet na zakrętach. Jaki dystans przebiegł pies po godzinie trwania maratonu? 6.3. Dwaj ojcowie zabrali swoich synów na ryby. Każdy ojciec i syn złapali po jednej rybie, ale kiedy wrócili do obozu zastali tylko trzy ryby. Jak to mogło się stać? (Żadna ryby nie została zjedzona, zgubiona lub wyrzucona). 6.4. Cena kury to 10 PLN. Pająka wyceniono na 40 PLN, a pszczołę na 30 PLN. Jaka według tych zasad wyceniania będzie cena psa?

20 PLN - 5 PLN za każdą nogę

6.4.

Na rybach byli dziadek, ojciec i syn

6.3.

15 km/h

6.2.

356 PLN

6.1.

wzór to *2, +3, *2, +3… A

2.3.

2.2.

2.1.

Odpowiedzi: Opracowanie: Michał Kania Katarzyna Czaplarska

FOCUS ON DEAL

facebook.com/magazyndeal www.magazyndeal.pl