Kontakt nr 39: Dlaczego wciąż jesteśmy w Kościele? (spis treści)

39 zima 2018/2019 TEMAT NUMERU:

DLACZEGO WCIĄŻ JESTEŚMY W KOŚCIELE? Maria Rościszewska Inny Kościół jest możliwy

Katolicy LGBT, kobiety i ofiary

Oscar Romero

Towarzystwo Krajoznawcze Krajobraz Puszcza Białowieska

KRAJOZNAWCZY

Gdy pogoda zabija

OBYWATEL

Ida Nowak

POZA EUROPĄ

KULTURA

i męczennicy teologii wyzwolenia

KATOLEW

WIARA

O kim Kościół zapomina?

ZMIENNA

MAGAZYN NIEUZIEMIONY magazynkontakt.pl

1 MAGAZYN NIEUZIEMIONY magazynkontakt.pl redakcja@kik.waw.pl

redaktor naczelny Misza Tomaszewski misza.tomaszewski@gmail.com

Od redakcji

zastępca redaktora naczelnego i sekretarz redakcji Cyryl Skibiński cyryl.skibinski@gmail.com

ZESPÓŁ REDAKCYJNY: redaktor prowadzący numer Ignacy Dudkiewicz Katolew Misza Tomaszewski Kultura Wanda Kaczor Obywatel Stanisław Krawczyk Poza Europą Hanna Frejlak Krajoznawczy Tomek Kaczor Wiara Ignacy Dudkiewicz Zmienna/Zmiennik Mateusz Luft DWUTYGODNIK MAGAZYNKONTAKT.PL: Ala Budzyńska, Szymon Rębowski Paweł Cywiński, Andrzej Dębowski, Anna Dobrowolska, Kamil Lipiński, Jan Mencwel, Maciek Onyszkiewicz, Maria Rościszewska, Hubert Walczyński, Jan Wiśniewski, Stanisław Zakroczymski, Konstancja Ziółkowska, Jarosław Ziółkowski STALE WSPÓŁPRACUJĄ: Rafał Bakalarczyk, Dorota Borodaj, Julia Chibowska, Oscar Cole-Arnal, Aleksandra Fabia-Tugal, Stanisław Gajewski, ks. Andrzej Gałka, Antoni Grześczyk, Maciej Januszewski, Stanisław Jaromi OFMConv, Jan Jęcz, Paula Kaniewska, Kasper Kaproń OFM, Piotr Karski, Karol Kleczka, Rafał Kucharczuk, Katarzyna Kucharska-Hornung, Anna Libera, Jan Libera, Julia Lis, Katarzyna Majchrowska, Hanka Mazurkiewicz, Kuba Mazurkiewicz, Grzegorz Michalczyk, Olga Micińska, Krzysztof Nawratek, Maciej Papierski, Mateusz Piotrowski, Piotr Popiołek, Zuzanna Radzik, Zofia Różycka, Marek Rybicki, Joanna Sawicka, Antek Sieczkowski, Jakub Szymik, Krzysztof Śliwiński, Joanna Święcicka, Ignacy Święcicki, Zuzanna Wicha, Zuzanna Wojda, Monika Woźniak, Antoni Zając, Marysia Złonkiewicz

projekt graficzny Urszula Dubiniec urszula.dubiniec@gmail.com skład i łamanie Zosia Mironiuk fotoedycja Tomek Kaczor ilustracja na pierwszej stronie okładki Łukasz Drzycimski komiks na str. 2–3 Kuba Mazurkiewicz zespolwespol.org korekta Ida Nowak i zespół redakcyjny wydawca KIK Warszawa Poglądy wyrażane przez autorki i autorów tekstów nie są tożsame z poglądami wydawcy. prenumerata magazynkontakt.pl/prenumerata złożono krojami Range Serif, Bree, Tabac Sans nakład 1000 egzemplarzy Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Tytuł tego numeru nie jest prowokacją. Pytanie: „Dlaczego wciąż jesteśmy w Kościele?”, słyszymy coraz częściej. Dlaczego jako środowisko – oraz jego poszczególni członkowie i członkinie – trwamy w instytucji naznaczonej strukturalnymi słabościami oraz przestępstwami i przewinami jej przedstawicieli? Czy nie lepiej byłoby odejść – dając wyraźny znak dezaprobaty dla stanu wspólnoty – i nie musieć się już tłumaczyć: za cały Kościół oraz za tych, którzy nim kierują?

Mierzymy się z tym pytaniem także sami, gdy nasz gniew wywołują choćby doniesienia o ukrywanych przez dekady przestępstwach seksualnych oraz brak gotowości hierarchów, by realnie wziąć odpowiedzialność za sytuację ofiar. Zadajemy je sobie, gdy widzimy strukturalne przyczyny wielu problemów Kościoła – jak brak transparentności, praktyka wykluczania ze wspólnoty określonych grup (na przykład chrześcijan LGBT) czy zarządzanie pozbawione realnego udziału wiernych (zwłaszcza kobiet) – oraz jego liczne, konkretniejsze bolączki. Niektóre z nich opisujemy bardziej szczegółowo.

Ich całościowe omówienie wymagałoby jednak znacznego przekroczenia ram numeru, dlatego przypominamy również – w postaci wyimków na marginesach – dotychczas opublikowane przez nas teksty na podobne tematy. Do tych zagadnień będziemy wracać w kolejnych artykułach.

Wiemy także, że nie jesteśmy z tymi dylematami sami. Że poszukiwanie uzasadnienia dla dalszego ufania Kościołowi instytucjonalnemu, który w tak wielu sferach tego zaufania nadużył, nie jest tylko naszym doświadczeniem.

Nie chcemy przy tym skupiać się wyłącznie na krytycznej diagnozie. Numer ten jest więc świadectwem dwóch zasadniczych stanowisk naszego środowiska. Pierwsze z nich, owszem, bazuje na przekonaniu, że Kościół jest w kryzysie i wymaga gruntownych reform. Drugie jest jednak wyrazem pragnienia, by – często mimo wszystko – w tym Kościele trwać. Wierzymy, że jego przemiana jest możliwa. Chrześcijaństwo jest dla wielu z nas wyjątkową i po prostu prawdziwą opowieścią o świecie i człowieku. Kościół zaś – jak i całe chrześcijaństwo – ma wciąż potencjał przemieniania świata na lepsze. Nie wolno nam go zmarnować.

Właśnie dlatego – motywowani nadzieją, że Kościół powinien i naprawdę może się zmienić – za obowiązek naszego środowiska uznajemy angażowanie się w celu dokonania reformy naszej wspólnoty. Mimo jej wszystkich przewin i wad, ciągle chcemy wierzyć, że warto być jej częścią. Że możliwe jest zatrzymanie pędu w stronę przepaści, do której niebezpiecznie szybko zbliżamy się w polskim Kościele, oraz trwała zmiana panujących w nim stosunków.

To dom często duszny, zamknięty i wypełniony trudnymi relacjami. Ale to ciągle dom nasz.

2

NUMER:

39

ZIMA 2018/2019

d L AC Z E G O W C I Ą Ż J E S T E Ś M Y W KO Ś C I E L E ?

4

Ignacy Dudkiewicz: Kościół do gruntownego remontu

12

Rozmowa z Ewą Kusz: Nie ma sensu ciągle czekać na biskupów

Róbmy swoje – wtedy być może biskupi nie będą mieli innego wyjścia niż zgadzać się w coraz większym stopniu na to, że otwarcie i w normalny sposób mówi się o problemie nadużyć seksualnych w Kościele. Że się interweniuje i zawsze stawia dobro ofiar na pierwszym miejscu.

20

Infografika: Czy nadchodzi czas pustych kościołów?

22

Stanisław Zakroczymski: Konkordat niezgody

28

Jan Wiśniewski: Klucze do parafii

34

Katarzyna Sroczyńska: Puk, puk. Kto tam? Ponad połowa Kościoła

40

Maria Rościszewska: Inny Kościół jest możliwy

3

f OT OR E P ORTA Ż

p OZ A E U ROPĄ

46

92

Dorota Borodaj: Z nich zaś największa jest miłość

Ucieczka przed klimatem

wIARA

98 56

Karol Kleczka: Hiobowie

62

kRAJOZNAWCZY

106 108

Jerzy Parfianowicz: Drogi w Puszczy

Rewolucjoniści w sutannach

114

Joanna Mikulska: Dziewięć dowodów na istnienie Łuki

Oscar Romero:

119

Ida Nowak: Żubr odzyskany

Łukasz Mossakowski:

Ubodzy są Chrystusem

78

TK Krajobraz: Przypuszcza. Półprzewodnik po Puszczy Białowieskiej i okolicach

k AT OL E W

72

Bartosz Wróblewski, Weronika Rzeżutka: W Palestynie spółdzielnia chce być kobietą

Paweł Śpiewak: Szukając głosu Boga

66

Ida Nowak:

o BY WAT E L

Wojciech Żmudziński SJ: Pedro Arrupe – Mistrz szybkiego reagowania

124

k U LT U R A

80

Rozmowa z Dorotą Folgą-Januszewską: Muzea wrażliwe

86

Alicja Beryt: Architektura w cieniu

David Graeber: Jeśli nie możemy się bawić, to po co to wszystko?

Czemu zwierzęta się bawią? A czemu nie miałyby? Prawdziwe pytanie brzmi: dlaczego aktywność wykonywana dla czystej przyjemności, wysiłek dla czystego wysiłku, to rzeczy, które instynktownie odbieramy jako zagadkowe? Co nam to mówi o nas samych? zMIENNA

132

Rozmowa z Moniką Sadkowską: Odzyskujemy energię!

39

CENA : 15 PLN (W TYM 5% VAT)