Landare-erreinua

IZENAK:___________________________________ __________________________________________ __________________________________________ TALDEA:_________________ DATA:______________

Maite Domínguez

LANDAREEN ERREINUA 1.- Zein ezaugarri izan behar du izaki jakin batek landareen erreinukoa izateko? …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………

2.- Zergatik diogu landareak mugi daitezkeela baina lekualdatu ez? …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………

3.- Osatu taula: Landare motak

Ezaugarriak

Adibideak

Briofitoak

Pteridofitoak

Espermatofitoak

4.- Zein ezaugarrik bereizte ditu angiospermoak eta gimnospermoak? …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………

5.- Landareak organismo autotrofoak dira, fotosintesia egiteko gai direlako. Egin al dezakete fotosintesia landareen sustraiek? Arrazoitu erantzuna. …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………

6.- Osatu taula: Landareen elikaduraprozesuko faseak

Zein atalek hartzen dute parte?

Zer gertatzen da?

1.- Xurgapena 2.- Izerdi landugabearen garraioa

3.- Fotosintesia 4.- Izerdi landuaren hedapena

7.- Bizi al daitezke landarerik gatz mineralik gabeko lurzoruan?

Zergatik? …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………

8.- Har al dezakete landareeek gatz mineralik lurzoruan urik ez badago?

Zergatik? …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………

9.- Zer gertatuko da landare bat trapo opaku batez estaliz gero?

Zergatik? …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………

10.- Zer nolako lotura dago angiospermoen loreen eta fruituen artean? …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………

11.- Sor al daiteke fruiturik aurrez polinizaziorik gertatu gabe? …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………

12.- Osatu esaldiak bakoitzean hitz hauetako bat idatziz: briofitoa – pteridofitoa – espermatofitoa. a) Baso eroaleak eta loreak ditu:.............................................. b) Landare hauek baso eroaleak dituzte, eta esporen bidez ugaltzen dira:................................................... c) Talo-egitura du:............................................... d) Kormo-egitura du:................................................... e) Ura eta nutrienteak atmosferatik xurgatzen ditu:.....................................

13.- Esan baieztapen hauetako zein diren egia eta zein gezurra. Zuzendu egia ez direnak. ................a) Hepatikoak briofitoen talderik ugariena dira. ................b) Lorerik gabeko landareek zelulosazko zelula-pareta dute. ................c) Briofitoak leku lehor eta eguzkitsuetan agertzen dira. ................d) Ekisetoek lur azpiko zurtoina dute. ................e) Lupa binokularra laborategiko tresna bat da, objektuen irudia den baino 5-50 aldiz handiagoa egiten duena. ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................

14. Kokatu taulan ezaugarri hauek: *Taloa *azeri-buztana *frondea *hosto lobulatua *errizoma *kormoa *kapsula BRIOFITOAK Hepatikoak

Goroldioak

PTERIDOFITOAK Ekisetoak Iratzeak

15.- Beheko marrazkiak briofito, pteridofito eta landare loredun batenak dira. Ba al dakizu zein den bakoitza? Haietako bat lurrik gabe bizi daiteke, nahikoa bailitzateke azala urez bustitzea. Zein ote da?

Arrazoitu erantzuna

........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................

16.- Azaldu zer ezaugarri dituzten landareen erreinuko organismo guztiek. ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................

17.- Idatzi zenbakiek adierazten dituzten atalen izenak 1…………………………………………

2…………………………………………

3…………………………………………

4…………………………………………

5…………………………………………

6…………………………………………

7…………………………………………

8…………………………………………

9…………………………………………

18.- Osatu taula ezaugarri hauek landare gimnospermoen edo angiospermoen zutabean idatziz.

(1)Zurtoin zurkara - (2)Zurtoina, zurkara zein belarkara (3)Hosto txikiak eta iraunkorrak - (4)Hostoak, iraunkorrak zein erorkorrak (5)Lore sexubakarrak - (6)Loreak, sexubakarrak zein hermafroditak (7)Hazi biluziak - (8)Hazia, fruitu batez babestua EZAUGARRIA Zurtoina Hostoak Loreak Haziak

GIMNOSPERMOAK

ANGIOSPERMOAK

19.- Erreparatu hosto eta fruitu hauei, eta beheko gako dikotomikoaz baliatuz, esan zein zuhaitzena den bakoitza.

……………………………

…………………………….

……………………………..

Nerbio nagusi bakarra duten hostoak...........................................................(1) Nerbio nagusi bat baino gehiago dituzten hostoak....................................(2) (1) Hostoaren ertza, horzduna. Fruitua escurra da: artea.

Hosto lobulatu edo gingilduna eta biribildua. Fruitua escurra da: haritza.

(2) Fruitu txiki, beltz eta jangarriak: pikondoa.

Fruitu txikiak, bola multzotan bilduak: platanoa.

Fruituek hegoak dituzte, haizeak errazago barreia distan: astigarra.

20.- Behatu arretaz hosto honi, eta idatzi markatutako atalen izenak.

1…………………………………………

2…………………………………………

3…………………………………………

4…………………………………………

5…………………………………………

6…………………………………………

21.- Esan zer baieztapen diren egia eta zein gezurra. Zuzendu egia ez direnak .........a) Androzeoa lorearen atal emea da, eta pistilo bat ego gehiago izan ditzake. .........b) Espermatofitoak kormo-egiturako landareak dira, eta esporen bidez ugaltzen dira. .........c) Sustraiaren atal iletsuak ile xurgatzaileak ditu. .........d) Landare-talde ugariena kotileidoibakarrena da. ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................

22.- Adierazi landarearen zer zati jaten duzun elikagai hauetan. a) Azalorea:.................................................... b) Uraza:.................................................... c) Azenarioa:.................................................... d) Leka:.................................................... e) Orburua:.................................................... f) Piperra:....................................................

23.- Azaldu zurtoinak zer funtzio egiten dituen. ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................

24.- Jarri ordenan esaldiak, landareen nutrizioko faseak hurrenkera egokian ager daitezen. ............a) Karbono dioxidoa estometan zehar sartzen da. ............b) Izerdi landugabea sustraietatik hostoetaraino igotzen da. ............c) Oxigenoa askatzen da eta iserdi landua sortzen da. ............d) Sustraiak ura eta gatz mineralak xurgatzen ditu, eta izerdi landugabea sortzen da. ............e) Izerdi landua landarearen atal guztietara banatzen da. ............f) Landarearen zati berdeetako zelulek fotosintesia egiten dute.

25.- Zer erreinutakoa da beheko argazkian ageri den izaki biziduna? Azaldu erreinu horrek zer ezaugarri dituen. Aipatu izaki bizidun hori animaliaerreinutik bereizten duen ezaugarri bat.

………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

26.- Argazkiko izaki bizidunaren zer atal bereizten dira argi eta garbi?

Zergatik dira berdeak? Esan ezazu zer prozesuk ahalbidetzen dien izaki bizidun horiei beren elikagaia sortzea. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

27.- Bete esaldi hauek: a) Kaliza zenbait hosto berde txikiz osatuta dago. Hostotxo horiek lorea babesten dute, zabaltzen den arte, eta _____________________ deritze.

b) Landareak substantzia organikoak degradatzen ditu energia lortzeko; prozesu horri _____________________ deritzo. c) Sustraien azalean _____________________ asko daude, haien bidez landareak ura eta gatz mineralak xurga ditzan.

Gogoratu: Landareak izaki autotrofoak dira; hau da, beren elikagaiak sortzen dituzte. Landareen elikadura prozesuak urrats hauek ditu: 1. Landareek ura eta gatzak hartzen dituzte lurzorutik (izerdi landugabea).

2. Izerdi landugabea hostoetarantz garraiatzen da.

3. Hostoetan izerdi landu bihurtzen da; izerdi landuak landarearen elikagaiak biltzen ditu. Eraldaketa hori fotosintesiaren bidez egiten da, Eguzkiaren argiari esker. Egiteko, landareek karbono dioxidoa hartzen dute airetik.

4. Izerdi landua landare osora banatzen da.

Animaliek bezala, landareek ere arnastu egiten dute; airetik oxigenoa hartu eta karbono dioxidoa kanporatzen dute.

28.- Adierazi beheko marrazkian zer-nolako ibilbidea egiten duten izerdi landugabeak eta izerdi landuak, eta nondik xurgatzen dituzten landareek ura eta gatz mineralak. Azaldu zertan diren desberdinak izerdi landugabea eta izerdi landua.

.............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ................

29.- Zer da izerdi landugabea? Eta landua? .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

30.- Azaldu zeintzuk diren hostoak aztertzeko eta sailkatzeko irizpideak .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

0 8

31.- Zer prozesutan ari da parte hartzen argazkian ageri den erlea? Azaldu zertan datzan prozesua eta zer funtzio betetzen duen.

.............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ......................................................................................................

32.- Nola ugaldu daitezke landareak? .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

33.- Azaldu zer ezaugarritan diren desberdinak angiospermoak eta gimnospermoak.

.............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

34.- Azaldu marrazki honetako landareak zer prozesu egiten duen:

35.- Azaldu landare loredunen fruitua nola eratzen den eta zer funtzio duen. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

36.- Adierazi esaldi hauetatik zein diren okerrak eta zergatik: ................a) Izerdi ladugabea eta izerdi landua landare barnean garraiatzen dira garraio-hodietan zehar. ................b) Arnasketan, landareak karbono dioxidoa xurgatu eta oxigenoa kanporatzen du. ................c) Klorofilak Eguzkiaren argi-energia hartzen du. ................d) Fotosintesiak substantzia organikoak degradatzen ditu, zelulek behar duten energia lortzeko. ................e) Estomek ura eta gatz mineralak xurgatzen dituzte; estomak hostoen azpialdean daude. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

37.- Adierazi zein diren lorearen atal nagusiak eta azaldu zer-nolako egitura duten haren ugalketa-organo emeek. Zer osatzen da polen pikorrak obulua ernaltzen duenean? Non gertatzen da ernalketa?

.............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

38.- Zer irizpide erabiltzen dugu landareak hiru taldetan sailkatzeko? Aldi berean, nola sailkatzen dira talde horiek, eta zure iritziz, zein da talde bakoitzaren ezaugarri garrantzitsuena? .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

39.- Nola ugaltzen dira goroldioak? .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

40.- Zer-nolako landarea da artea? Non dago hazia landare mota horretan? .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

41.- Deskribatu hosto bat, aipatu haren atalak. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

42.- Deskribatu landare espermatofitoen kormoa. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

43.- Polinizazioa haizearen bidez egiten duten landareek polen pikor ugari sortzen dituzte, milioika. Intsektuek polinizatzen dituzten landareek, ordea, askoz ere polen gutxiago sortzen dute. Zure ustez, zer dela eta gertatzen da alde hori?

.............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

44.- Zergatik handitzen da asko obarioaren pisua fruitu bihurtzen denean?

Zer gertatzen zaie, aldi berean, lorearen kalizari eta korolari? .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

45.- Zer ezaugarri berdin dituzte pinuak eta garoak landare-erreinuan sailkatzeko? .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

46.- Zer funtzio egiten dira hostoetan? .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

47.- Bete landareen fotosintesiari eta arnasketari buruzko taula hau.

Zer gas sartzen dira eta zer gas kanporatzen dira?

Fotosintesia egitean Arnasketan

48.- Zer da fotosintesia? .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

49.- Zer da klorofila? .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

50.- Egin al dezakete landareek gauez fotosintesia? Zergatik? .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

51.- Zer substantzia hartu behar dituzte landareek ingurunetik (lurzorutik eta airetik) beren elikadurarako? .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

52.- Egin al dezakete landareek fotosintesia gauez? Zergatik? .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

53.- Bete landareen sailkapenari buruzko taula hau. Deskribatu zer ezaugarrik definitzen duten talde bakoitza eta aipatu talde bakoitzari dagozkion adibide bat edo bi.

Landareen taldeak Taldeak

Deskribapena

54.- Idatzi, marrazki hauetan, landare bakoitzaren atalen izenak.

Identifikatu zer taldetakoak diren eta idatzi aipatu taldeak zer ezaugarri dituen.

• Taldearen izena: ...............................................................

• Taldearen ezaugarriak: .................................................................................. .................................................................................. .................................................................................. .................................................................................. ......

• Taldearen izena: ...............................................................

• Taldearen ezaugarriak:

.............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ...........................................................

55.- Bete landareen elikadurari buruzko taula hau.

Faseak

Landareen elikadura Zer gertatzen da?

56.- Azaldu zergatik esaten den ez dela ona landarez betetako logela itxian lo egitea.

………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………….

57.- Bete taula hau. Adierazi zer funtzio egiten dituen lorearen atal bakoitzak.

Loreen atalen funtzioak Atalak Funtzioak Kaliza

Korola

Lorezilak

Ginezeoa

58.- Idatzi marrazkian lorearen atalen izenak.

• Korola • Kaliza • Lorezilak • Ginezeoa • Petaloak • Sepaloak • Pedunkulua

32ta

59.- Osa itzazu ondorengo esaldi hauek:

Lorea eta zurtoina lotzen dituen zatiari ……………………………… deritzo.

Kaliza …………………………….. deritzen …………………………….. -ez dago osatuta.

• Korola ………………………………………………..-ek osatzen dute.

• Gameto arrak ……………………………………………..-etan dauden ……………………….…………………..-etatik sortzen dira.

• Obuluak …………………………………-n sortzen diren gameto emeak dira.

Ugaltze-organo emeari ………………………………………….. esaten zaio.

60.- Idatzi dagokiona angiospermoen ugalketaren marrazkian.

• •

• Haziak ernatzea • Polinizazioa • Fruituak heltzea • Obuluak ernaltzea • Polen aleak • Fruituak eratzea

61.- Lotu gezien bidez

Ugalketa asexuala Ugalketa sexuala

-

- Sexu-zelula emea sexu-zelula arrarekin lotzeari esaten zaio - Banako bakarrak esku hartzen du - Ez dira sexu-zelula arra eta sexu-zelula emea elkartzen - Landare zati batetik beste landare bat sortzen da - Gametoak lotu egiten dira, beste landare bat sortzeko - Bi banakok hartzen dute parte

62.- Idatz itzazu hitz egokiak: 1.- Lorearen organo emea: .............................

2.- Lorearen organo arra: .............................

3.- Pistiloaren muturra: ................................

4.- Pistiloaren atal luzea: ..............................

5.- Pistiloaren barrunbea: ............................

6.- Obulutegiaren barruan dago: .................

7.- Estaminaren atal luzanga: .......................

8.- Estaminaren muturra: ..............................

9.- Anteran sortzen dira: .............................

10.- Barruan haziak ditu: ...............................

63.- Osa ezazu testua. Erabil itzazu honako hitz hauek: hazkuntzarako - landareek materia - CO2 eta ura -

- Fotosintesia - eguzki argia prozesua - bizitza

-

............................... gaur egun Lurreko .......................ren oinarri den erreakzio kimikoen ............................. da. Prozesu honen bidez .............................. , algek, eta zenbait bakteriok ........................................ erabiltzen dute bere inguruko ........................... inorganikoa (..........................................) bere ................................ behar duten materia organikoa (glukosa) bihurtzeko.