14. Dunglish
tekst Malini Witlox illustratie Bas van der Schot
Are joe tokking to me? Gehoord tijdens een college Accounting op de Tilburgse universiteit. “And there you can see the .. *stilte* .. forgot what ‘omzet’ is in English.” Studenten: “Turnover!” Prof: “Oh”.
H
et voorbeeld is illustratief voor het niveau van het Engels tijdens sommige colleges. Deze hoogleraar is niet de enige die zijn studenten om hulp vraagt. Studenten klagen wat af over steenkolenengels. Een docent kreeg de lachers op zijn hand door ‘semen’ (sperma) te zeggen, toen hij ‘seamen’ (matrozen) bedoelde - al was ‘sailors’ hier beter geweest.
Veelgemaakte fouten * Spreekwoorden. ‘There comes the monkey out of the sleeve’ (de aap komt uit de mouw) is fout. ‘The pot calling the kettle black’ (pot verwijt de ketel), is echter wel weer goed. * Een te harde r of een te harde th. * ‘How late is it?’ Juist is: ‘Could you please tell me the time?’ * Het omdraaien van cijfers. 45 wordt fiftyfour. En half 3 wordt half past three.
“Ik steek er mijn hand niet voor in het vuur dat het perfect gaat”, zegt rector magnificus Philip Eijlander. Nederlandstalige docenten aan de Tilburgse universiteit zijn verplicht eenmalig een taaltoets Engels te doen. Sinds 2006 hebben gemiddeld honderd docenten per jaar dat gedaan. De lat ligt hoog: docenten moeten minstens een 7,5 halen op een schaal van nul tot negen. "Tweederde van de docenten haalt het”, aldus Eijlander. Wat gebeurt er met docenten die de toets niet halen? “Ze moeten hun Engels in hun eigen tijd bijspijkeren. Per faculteit wordt bekeken wat het beste is: de docent wel of niet alvast inzetten in het onderwijs.”
Een accent is geen ramp Het Talencentrum neemt de taaltoets af. “Het valt wel mee”, doelt Andrew Cartwright, docent Engels en een geboren Brit, op het niveau van docenten. “Het zit tussen de 7 en de 9 in. Er zijn weleens docenten voor wie een opfriscursus nuttig zou zijn, maar dat is meer zodat ze zich zekerder voelen.” Zijn uitspraken botsen met een poll van Univers onder studenten. Van de 335 studenten vindt bijna de helft dat het niveau van het Engels van hun docenten wisselt. 16 procent beoordeelt het als redelijk, en 13 procent als vreselijk. Slechts 8 procent meent dat het prima is. Het gaat studenten niet zozeer om het vocabulaire, maar om het accent, blijkt uit navraag. Op de middelbare school hadden ze een leraar die het Britse BBC-Engels propageerde. Maar ook in het Nederlands praat niet iedereen als een nieuwslezer. Cartwright: “Studenten kunnen niet verwachten dat een docent the Queen’s English spreekt. Engelsen gebruiken andere spiertjes in hun gezicht om te praten. Een accent is geen ramp, tenzij je echt niet begrijpt wat de docent zegt.”
Bijspijkeren “Het is ook niet eenvoudig om heel goed in het Engels te doceren”, meent Eijlander, eerder hoogleraar staats- en be-
Univers 13 december 2012
stuursrecht. Hij zou zijn niveau eerst willen bijspijkeren voordat hij in het Engels zou doceren. “Ik wil met de stof spelen. Als je Engels niet goed genoeg is, of als je je onzeker voelt, krijg je van die lessen waarbij de docent letterlijk voorleest wat er op zijn Powerpoint staat.”
Taboe TiU streeft ernaar zoveel mogelijk native speakers aan te nemen, of docenten die al langer in het Engels doceren. Meer dan de helft van de masterprogramma’s is Engelstalig en er zijn vijf Engelstalige bachelors. Bij de economische faculteit worden alle masters in het Engels gegeven, ook al is de opleiding Marketing Management er ook in het Nederlands. “Voordat we hier allemaal Oxford-Engels spreken, zijn we wel een aantal jaar verder”, denkt Eijlander. “Ik krijg de laatste twee jaar minder klachten. Ik hoor ook niet van docenten dat ze onzeker zijn, maar misschien zeggen ze dat niet tegen mij. Er rust - onterecht - een taboe op.”
Sit on the internet Ook studenten zijn vaak bang om Engels te spreken. Met regelmaat worden bij een Engelstalig college vragen in het Nederlands gesteld. En soms antwoordt de docent ook in die taal. “Doe dat niet, je moet de studenten stimuleren Engels te spreken”, waarschuwt Anne-Marie van Hoof, docent Engels bij de faculteit Geesteswetenschappen. Op het Twitter-account @ english4dutch deelt Van Hoof grappige Engelse taalfouten van studenten. Zoals ‘Nowadays, many children can sit on the internet for hours in a row’ en ‘The current teachers were grown up elderly than their students’. Van Hoof: “De spreekvaardigheid is prima. Schrijven gaat studenten minder goed af. In academisch Engels krijg je vaak rare constructies. Ook gebruiken ze informele woorden als things of stuff, en contractions zoals can’t of won’t, maar dat mag niet bij academische artikelen.” Uit een Zweeds onderzoek bleek dat studenten zelf dachten dat er geen verschil was tussen een Engelse en Zweedse les. In video-opnamen was echter te zien dat ze minder vragen stelden, en na afloop van de les massaal naar de docent renden met een vraag in het Zweeds. In Nederland is het volgens Van Hoof niet anders. “Studenten zeggen liever niets uit angst fouten te maken. Je moet ze in een Engelstalige les meer uitdagen.”
Dunglish .15
‘If you’re smart, why do you sound Dutch?’ “Studenten stellen bizar hoge eisen. Het moet near native zijn. Als een docent een accent heeft, denken studenten automatisch dat zijn Engels slecht is. Maar grammatica en vocabulaire zijn soms prima. En soms denken ze door het accent dat de docent zijn vak niet verstaat. Maar het kan een topwetenschapper zijn.” Dit zegt de Utrechtse anglist Annemieke Meijer. Over haar bevindingen schreef ze de paper ‘If you’re so smart, why do you sound so Dutch.’ Meijer geeft op de Universiteit Utrecht de cursus Teaching in the International Classroom. Ze ondervroeg verschillende docenten
Amerikaans Engels In 2010 koos Tilburg University voor een overstap van Brits-Engels naar Amerikaans-Engels. Dat zou praktischer zijn omdat wetenschappelijke artikelen vaak in Amerikaanse tijdschriften worden gepubliceerd. Beide talen lijken op elkaar, maar er zijn verschillen. Zo schrijven
over hun gedrag in de klas. “Docenten zeggen soms dat er geen verschil is tussen lesgeven in het Engels of in het Nederlands. Maar als je doorvraagt, blijkt dat ze zich in het Engels kwetsbaarder voelen. Ze durven geen grapjes te maken, geen anekdotes te vertellen en geen spontane voorbeelden te geven. De voorbereiding van een Engelse les vraagt meer tijd. Na twee keer drie kwartier doceren zijn ze uitgeput.” Maar meer colleges in het Nederlands vindt Meijer ‘een gepasseerd station’. “Je kunt geen hekje plaatsen om het Nederlands hoger onderwijs. Wel zou het enorm helpen als universiteiten de problematiek van lesgeven in het Engels
de Engelsen colour, flavour en theatre en de Amerikanen color, flavor en theater. Studenten: 80 procent ‘gezakt’ Tussen 2010 en 2012 onderzocht de faculteit Sociale Wetenschappen het niveau Engels bij een deel van de studenten. Van de tweedejaars
erkennen. Stuur docenten een brief, erken dat Engels een uitdaging kan zijn en biedt een cursus aan. Een taalcursus is echter niet altijd de beste oplossing. Didactische en communicatieve vaardigheden spelen een grote rol. Leer ze iets over compensatiestrategieën en interculturele communicatie. Dat kan de nadelen verzachten. En leer ze enkele basiszinnen. Wat zeg je als je stilte wilt? Ik hoor dat mijn cursisten soms bijna niet durven te komen en dat ze door andere collega’s worden uitgelachen. Maar Engels is gewoon een tweede taal, net als Duits en Frans. En het gaat dan ook nog om een taal op academisch niveau.”
bachelorstudenten haalde 82 procent niet het niveau dat nodig is om een Engelse master te volgen. Bij de premaster studenten scoorde 91 procent te laag. Conclusies werden er verder niet getrokken. Studenten zouden te weinig tijd hebben genomen om de taaltoets te maken.
Univers 13 december 2012