De vechtlust van een Olympisch hockeyer TOP-week in beeld
Het zwarte gat na de studie Een tsunami van fraude
En dan?
no. 02 13 september 2012
Onafhankelijk magazine van Tilburg University
12. Coverstory
tekst Malini Witlox
Eén baan, vierhonderd reacties Het was zo gezellig toen je met je studie begon. Met vijfhonderd medestudenten in de collegebanken, na afloop met een grote groep de kroeg in. Helemaal top. Maar nu zijn die vijfhonderd aardige medestudenten veranderd in concurrenten. Allemaal azen ze - in deze economisch ongewisse tijden - op dat ene baantje.
“H
et is beter om je cv in te korten, tot twee A4’tjes maximaal. Werkgevers willen in een overzicht zien wat je hebt gedaan. Je kunt bij je master ook alleen de vakken noemen die relevant zijn voor de functie in plaats van alle vakken. Haal je werkervaring naar boven, zet het boven de cursussen. Je doet nu juridisch werk, dat is heel waardevol qua ervaring. Maar verder zien je brief en cv er heel goed uit.” Aan het woord is Kristel van Oosterbosch, studiekeuze- en loopbaanadviseur bij Tilburg University. Ze praat tegen Marlou de Veer, in mei 2012 afgestudeerd aan de rechtenfaculteit. In ongeveer tien minuten tijd neemt de loopbaanadviseur haar brief en cv door. Met pen streept ze af en toe wat door of schrijft ze er iets bij. “Burgerlijke staat hoef je niet meer te vermelden, dat is geen relevante info voor de werkgever in deze tijd. Vroeger was het als vrouw belangrijk of je wel of niet getrouwd was.” Op het cv-spreekuur komen wekelijks 6 tot 8 studenten. Het aantal studenten dat gebruik maakt van de diensten van Student Career Services stijgt sowieso. Niet vreemd, want een baan vinden is lastig.
“Tot 2008 groeiden de sectoren zorg, onderwijs en overheid. Veel onderwijsinstellingen hebben een vacaturestop, de overheid krimpt in. En juristen en economen kwamen juist vaak bij de overheid en semi-overheid terecht,” zo zegt Ton Wilthagen, hoogleraar aan TiU en als directeur van het Research Institute for Flexicurity, Labour Market Dynamics and Social Cohesion (Reflect) gespecialiseerd in arbeidsvraagstukken. Het is een doemverhaal, dat niet aansluit bij de wo-monitor 2011. Volgens deze landelijke enquête van de Vereniging van Nederlandse Universiteiten VSNU onder recent afgestudeerde academici waren wo-alumni in 2011 gemiddeld 2,7 maanden op zoek naar een eerste baan, in 2009 was dit 2,1 maanden.
Verborgen werkeloosheid “Het gaat bij die cijfers niet om een baan op niveau, maar om een baan op zich,” aldus Sonja Bekker, onderzoeker bij Reflect en gespecialiseerd in jeugdwerkloosheid. “Veel studenten nemen na een paar maanden solliciteren een bijbaantje of vragen bij hun oude bijbaantje of ze meer uren kunnen krijgen. En als je meer dan twaalf uur werkt, ben je formeel niet werkloos. Ook
Yolanda van Grootel
‘Studie gekozen die ik leuk vind’
Univers 13 september 2012
Eind januari rondde Yolanda van Grootel haar master Marketing Management aan TiU af. Maar haar zoektocht naar een baan als junior marketeer heeft nog niets opgeleverd. Al zitten er nog wel wat gesprekken in het vat. Een marketingfunctie voor beginners. Die is anno 2012 niet makkelijk te vinden. Er zijn incidenteel wel vacatures, maar daar reageren honderden mensen tegelijkertijd op. Toch heeft Van Grootel geen spijt van haar studiekeuze. Voordat ze met haar master begon, volgde ze aan TiU twee bachelors: International Business en Economics. “Ik heb een studie gekozen die ik leuk vond. Als ik puur voor banenperspectief gegaan was, was ik wel accounting gaan doen." Kort na het afronden van haar master vertrok Van Grootel naar Azië voor een drie maanden lange rondreis. In de tussentijd zetten verschillende bedrijven in Nederland vacatures uit voor traineeships die in september van start gaan. “De deadline om op die banen te reageren was verstreken toen ik in Nederland terugkwam. Daar heb ik niet bij stilgestaan.” Een traineeship zit er dus niet in op korte termijn. Van Grootel zoekt daarom vooral naar geschikte junior marketingfuncties of salesbanen. Ze solliciteerde eerst in de regio Tilburg, inmiddels ligt haar focus breder. “Maar bij verschillende juniorfuncties vragen ze twee of drie jaar werkervaring. Hoe moet je die krijgen als je niet wordt aangenomen?” Het bekende kip-ei-verhaal dus, maar toch gloort er licht aan de horizon. “Ik ben een aantal bedrijven koud gaan bellen en één daarvan wilde net een vacature uitzetten. Binnenkort mag ik langs voor een tweede gesprek. En ergens anders mag ik ook langskomen voor een sollicitatie.” Mochten die gesprekken op niets uitlopen, dan blijft Van Grootel stug solliciteren. Haar back up-plan? Een stage. “Als ik begin volgend jaar nog geen relevante werkervaring heb, is dat een optie.”
Coverstory .13
heeft 25 procent van de jongeren een tijdelijke baan, tegen hun zin in.” Er is veel verborgen werkloosheid dus, maar hoeveel jongeren onder de 25 jaar zoeken nu volgens de formele cijfers een baan? Volgens het CBS ligt de jeugdwerkloosheid (jonger dan 25 jaar) nu op 12,2 procent. In vergelijking met de zomer van 2011 is het aantal jongeren met een ww-uitkering met 54 procent gestegen. Toch hebben Nederlandse academici het nog niet slecht. Allereerst ligt binnen de EU het jeugdwerkloosheidscijfer nog veel hoger (22,8 procent), daarnaast komen academici eerder aan een baan dan hbo'ers. Wilthagen: “Academici verdringen hbo’ers op de arbeidsmarkt en die verdringen op hun beurt mbo'ers. Die hebben het dus het moeilijkst.” Volgens de eerder genoemde wo-monitor heeft 63 procent van de werkende alumni na anderhalf jaar een baan op minimaal wo-masterniveau en 5 procent op wo-bachelorniveau. 21
procent geeft aan werkzaam te zijn op hbo-niveau. Bekker: “Het gaat hierbij ook om alumni van technische opleidingen en geneeskundestudies en in die twee sectoren is nog wel werk.” Als TiU-student heb je daar dus weinig aan, de Tilburgse universiteit staat (een uitzondering als Econometrie en Medische psychologie daargelaten) bekend als typische alfa/gamma-universiteit. Door de crisis op de arbeidsmarkt hebben studenten steeds meer behoefte aan steun, blijkt ook aan het gestegen aantal studenten dat beroep doet op de diensten van het Student Career Center. “In het eerste halfjaar van 2011 voerden we 320 individuele gesprekken, in het eerste halfjaar van 2012 waren dat er 440,” zo zegt projectleider Elke Schrijen. “Studenten van TiSEM maken veel gebruik van het individuele spreekuur, ruim 200. Ook de studenten van de faculteit Sociale wetenschappen weten de weg naar het Student Career Center goed te vinden. >>>
Ton Wilthagen
Aniek Verschuren
‘Ik weet wat ik kan’ Uit haar omgeving hoorde ze ‘horrorverhalen’ van studenten die na afstuderen nog ruim een jaar op zoek waren naar een baan. Maar zelf had TiU-studente Aniek Verschuren (23) supersnel een arbeidscontract. Op 15 juni leverde ze haar scriptie in, in september gaat ze aan de slag als consultant bij uitzendbureau Unique. “Ik heb zeven brieven verstuurd, bij vijf organisaties mocht ik op gesprek komen en één keer ben ik door een bedrijf benaderd naar aanleiding van mijn cv op Monsterboard,” vertelt Verschuren. Het geheim van haar succes? Allereerst een goede combinatie van studies. In vier jaar tijd volgde ze een bachelor Organisatiewetenschappen, waarbij ze tegelijkertijd negen vakken van Psychologie volgde. Daarna volgde ze een master Arbeids- & Organisatiepsychologie. Daarnaast heeft ze bewuste keuzes gemaakt in het opdoen van werkervaring. Tijdens haar bachelor heeft ze al stage gelopen bij een assessmentcenter. Bovendien heeft ze drie maanden voor UniPartners gewerkt, waar ze acquisitie deed. “Puur omdat ik sales nog niet op mijn cv had staan en dat is wel belangrijk in de huidige arbeidsmarkt.” De derde factor van haar succes? Een goede voorbereiding. Ze ging op bezoek bij een loopbaanadviseur van Student Career Services, waar ze samen in kaart brachten wat haar talenten waren, wat voor persoon ze was en wat voor werk het beste bij haar zou passen. “Ik weet daardoor heel goed wat ik wil en kan en ben daardoor super gemotiveerd om aan de slag te gaan in de uitzendbranche!”
Univers 13 september 2012
14. Coverstory
‘Universiteit zet studenten koud op de arbeidsmarkt’ Ton Wilthagen, arbeidsmarktonderzoeker Opvallend is dat er relatief weinig studenten van de Rechtenfaculteit gebruik maken van de dienstverlening, ook gezien het feit dat de arbeidsmarkt voor deze studenten momenteel niet zo goed is.” Er is dus ook meer belangstelling voor het cv-spreekuur. In het eerste halfjaar van 2011 kwamen 70 studenten naar het spreekuur toe, in dezelfde periode in 2012 waren dat er 101. “De meeste studenten die bij ons aankloppen zitten in hun laatste jaar of zijn net afgestudeerd." Schrijen raadt studenten aan al vroeg in hun studie na te denken over hun toekomstplannen. “Eigenlijk begint je carrière op de dag dat je aan TiU begint. Ontdek tijdens je studie welke functies je leuk vindt, wat je belangrijk vindt in werk en ontwikkel je competenties. Vaak ontdek je door een stage of het idee wat je over advocatuur of het werken bij een multinational hebt ook echt klopt.” In 2011 lanceerde Student Services een careerportal, waar werkgevers startersbanen, stages en afstudeeropdrachten
Zoekduur in maanden van academische opleiding tot baan 2010 en 2012
kunnen plaatsen. Een succes, aldus Schrijen. “Er zitten nu 700 bedrijven op. Middelgrote regionale werkgevers maar ook grote bedrijven als Heineken, Philips, ABN AMRO en Interpolis. Iedere week komen er vacatures bij en inmiddels zit tien procent van de studenten op het portal.”
Zeven poten Ook op sites als Monsterboard en JobTrack vind je nog voldoende vacatures. Maar waar werkgevers eerder nog naar het schaap met de vijf poten zochten, zoeken ze inmiddels een schaap met zeven poten. Bij een advocatenkantoor kom je niet meer binnen met een 7 gemiddeld. Multi-inzetbaarheid is verder essentieel. Wilthagen: “De roep om specialisaties daalt, dat zie je ook in de teruggang van het aantal masters. Van een fiscaal bureau hoef je geen fiscaal recht gestudeerd te hebben, ze hebben liever een generalist die ze verder op kunnen leiden.” De meeste sollicitanten die na hun studie gaan solliciteren worden afgewezen wegens een gebrek aan ervaring. Een kipei-kwestie, want die ervaring kun je niet opdoen zonder baan. Of toch wel? Bekker: “Een werkgever heeft misschien nog geen baan voor je, maar wel een opdracht. Verhuur jezelf dan als zzp’er. Of loop stage om ervaring op te doen, liefst een stage in een groeiende sector zoals de zorg of de techniek. Bij een bedrijf als ASML hebben ze ook organisatiewetenschappers en hrm-ers rondlopen.”
Koude overstap Wilthagen vult haar aan. “TiU zet studenten na afstuderen nu koud op de arbeidsmarkt met een foldertje van de alumnivereniging. Dat moet veranderen. Bouw als universiteit een community, waardoor studenten en werkgevers elkaar kunnen ontmoeten. De Erasmus Universiteit doet dat bijvoorbeeld met bedrijven als Reactie Student Services In een reactie aan Univers erkent Liesbeth Leijssen, directeur bij Student Services dat de universiteit op het vlak van Career Services nog een slag moet maken. “Career Services staat inmiddels als een van de belangrijkste punten op de universitaire agenda. Als gevolg hiervan heeft er de afgelopen maanden een benchmarking plaatsgevonden bij een aantal buitenlandse en Nederlandse universiteiten. Onmiddellijk is duidelijk naar voren gekomen dat er op gebied van Career Services nog een flinke slag gemaakt moet gaan worden en onze ambities omhoog moeten. Het
Roel Lauwerier, alumnus
‘Laat je passie zien’
Univers 13 september 2012
Tussen 1994 en 2000 studeerde hij rechten aan TiU (toen nog onder de naam KUB), daarna werkte hij tot 2006 bij de universiteit als PhD en coördinator. Momenteel is Roel Lauwerier wethouder voor de VVD in de gemeente Tilburg. “Ik was als student al actief bij verschillende verenigingen, ook was ik studentlid van het faculteitsbestuur. Via via werd me gevraagd of ik onderzoeksassistent wilde worden. Bij dat baantje heb ik laten zien dat ik goed in onderzoek was en het leuk vond, daarna werd me gevraagd of ik na kon denken over een promotieonderzoek en kreeg ik een baan als PhD.” Tijdens zijn studie had Lauwerier al veel ‘georganiseerd en gedaan’ en dus werd hem iets later ook gevraagd of hij parttime als coördinator van de onderzoeksschool aan de slag wilde. Toch vertrok hij in 2006 bij de universiteit. “Mijn contract liep af en ik wilde een bredere werkervaring opdoen.” Hij solliciteerde bij de Rekenkamer in Rotterdam waar hij na enkele gesprekken en een assessment werd aangenomen. In 2008 stapte Lauwerier over naar Actal, een advies-
Coverstory .15 Münevver Özgül
‘Zonder ervaring niet aan de bak’ Vier jaar lang werkte ze keihard om haar studie Nederlands recht binnen vier jaar af te ronden. Hoe sneller ze aan de slag kon op de arbeidsmarkt, des te beter. Maar toen Münevver Özgül (23) in oktober 2011 eindelijk dat felbegeerde papiertje kreeg, lag de banenmarkt plat. “Ik heb op ruim honderd juridische banen gesolliciteerd, op wo-, hbo- en mbo-gebied. Maar als je geen werkervaring hebt, kom je nergens aan de bak. Jammer, want ik weet dat ik de baan waar ik op reageer goed zou kunnen vervullen. Je vooropleiding is bij Nederlands recht minder belangrijk dan je cv. Advocatenkantoren krijgen wekelijks minstens drie open sollicitaties.” Dat Özgül afstudeerde met ‘gemiddelde cijfers’ en dat ze het liefst een baan in de buurt wil, helpt ook al niet. Na een half jaar stilzitten, besloot ze een tweede studie te doen, een bachelor fiscaal recht. “In dat vakgebied is nog wel werk en de studie leek me interessant. Ik krijg vrijstelling voor de rechtsvakken, dus kan het in een jaar tijd doen. Toen ik begon met Nederlands recht heb ik eigenlijk niet aan mijn banenkans gedacht, anders had ik meteen voor fiscaal recht gekozen. Een studentstage bij een advocatenkantoor om ervaring op te doen? Ik heb liever een echte baan, maar nu ik niks kan vinden is dat voor mij ook een grote kans.”
Shell. Het is iets waar de afdeling Studentenzaken nu wel mee bezig is. Met een goed netwerk kom je heel ver als student.”
Rooskleurig Pieter Platteel van de Tilburgse Carrière Dagen (9 t/m 11 oktober) onderschrijft dit. Studenten moeten eerder actief zijn met het leggen van contacten met het bedrijfsleven, zegt hij. Hij vindt dat studenten soms te laks zijn: “Er komen maar 500 studenten naar een carrièredag, dat is toch weinig. Terwijl we juist de mogelijkheid bieden om contact te leggen, bijvoorbeeld bij een workshop. Je leert het bedrijf kennen en de mensen. Zo wordt de koude overstap van universiteit naar werkgever een stuk warmer. Bedrijven doen niet voor niets mee aan carrièredagen, ze hebben er blijkbaar toch tijd en geld voor over om een generatie studenten te ontmoeten." Platteel ziet de toekomst dan ook een stuk rooskleuriger in. “Er is altijd behoefte aan goede studenten, de lat wordt wel steeds hoger gelegd, de selectie strenger. Maar als je vroeg begint met oriëntatie, dus niet vlak voor je afgestudeerd bent, en je denkt niet te regionaal, dan kom je er wel."
CvB heeft aan mij en aan de vice-decaan onderwijs van TiSEM gevraagd om naar aanleiding van de benchmarking in het najaar een plan van aanpak te formuleren voor de korte en middellange termijn. Om de adviezen uit de benchmarking verder uit te werken hebben wij met een aantal key-spelers gesproken om hun visie op Career Services in kaart te brengen is. Het gaat hierbij om onder andere arbeidsmarktdeskundigen, vertegenwoordigers van provinciaal bepalende ondernemingen, career service officers en hoogleraren.”
college dat de overheid adviseert over het verminderen van de regeldruk. “Ik ben na twee jaar bewust van baan veranderd, bij de Rekenkamer zit je aan de achterkant van een beleidsorganisatie en ik wilde wat meer aan de voorkant kijken.” In 2010 werd Lauwerier gevraagd om wethouder te worden in Tilburg, de gemeente waar hij raadslid was. “Als politicus kan ik goed netwerken, maar de meeste banen heb ik niet via een kruiwagen gevonden. Het belangrijkste is dat je in je cv, je brief en bij een gesprek laat zien dat je een passie hebt voor wat je doet of voor wat je wilt gaan doen. Er moet een vonkje overkomen als je praat over je toekomstige werkveld. Laat zien dat je ervoor gaat. En vaak vind je niet meteen je droombaan, je hebt een aanvliegroute nodig. Iedere goede manager moet eerst zelf modder scheppen.”
Univers 13 september 2012
16. Coverstory Bouwke Franssen, alumnus
‘Ga wat doen’ In 2008 trok Bouwke Franssen de Tilburgse universiteitsdeuren achter zit dicht. Met twee bachelors (Psychologie en Organisatiewetenschappen) en een master (Sociale psychologie) op haar cv ging ze op zoek naar een baan. “2008 was een verschrikkelijk jaar om af te studeren. De crisis was net losgebarsten. Ik wilde een traineeship gaa doen, maar voor iedere plaats concurreerde je met meer dan duizend sollicitanten. Bedrijven hadden een voorkeur voor juristen en economen, dus met mijn cv belandde ik meteen op de nee-stapel.” Bij gebrek aan een baan op niveau, ging ze als frontoffice-medewerker aan de slag bij incassospecialist GGN. “Het was niet de baan die ik tijdens mijn studie voor ogen had, maar achteraf heeft het me wel heel veel opgeleverd. Het is ontzettend goed voor de ontwikkeling van je communicatie-skills, aan de telefoon heb je immers continu emotionele mensen waar je wel afspraken mee moet maken die nagekomen moeten worden. Ook was het een middelgroot bedrijf dat snel groeide. In drie jaar tijd is het van 50 naar 200 medewerkers gegaan. Na vijf maanden werd ik senior, na nog eens drie maanden werd ik teamcoördinator. Ik gaf toen leiding aan de hele frontoffice, iets wat ik anderhalf jaar gedaan heb.” De uitdaging was na die tijd wel weg en haar toenmalige manager attendeerde haar op een traineeship bij het UWV,
bedoeld voor mensen met jarenlange ervaring als leidinggevende. “Ik had er zelf nooit op gereageerd met mijn beperkte ervaring, maar omdat mijn manager vertrouwen ik me had, had ik dat ook in mezelf. Uiteindelijk kreeg ik de baan niet, maar het UWV vond me wel geschikt als teamcoach en ik werd doorverwezen naar de regiomanager Limburg.” Inmiddels is ze ruim anderhalf jaar werkzaam als teamcoach 'bezwaar en beroep' in Venlo. “Ik geef als kantoormanager leiding aan artsen, arbeidsdeskundigen en juristen. Echt op academisch niveau dus, maar dat is allemaal voortgekomen uit dat ene baantje bij GGN. Het is dus heel belangrijk dat je na je studie niet werkloos thuis gaat zitten. Ga wat doen, als je laat zien dat je enthousiast bent en de capaciteiten hebt, kan er vaak veel binnen een bedrijf. En je komt al werkende beter achter je sterke en minder sterke eigenschappen.” Als teamcoach krijgt Bouwke Franssen regelmatig sollicitanten over de vloer. Ze vindt uitstraling belangrijker dan werkervaring. “Ik kijk met name hoe mensen over hun vak praten. Ben je enthousiast, heb je passie? Mensen die iets ontzettend leuk vinden, zijn er meestal ook goed in. Als je sollicitatiepraatje ingestudeerd overkomt, haak ik af. En ook zonder werkervaring kun je gepassioneerd over je interesses praten.”
Hanneke Pastoor
‘Liever bij klein bedrijf’
Prognoses arbeidsmarkt 2016 Opleidingstype
Typering
WO tandheelkunde
zeer goed
WO theologie
zeer goed
WO (dier)geneeskunde
zeer goed
WO werktuigbouwkunde
zeer goed
WO civiele techniek
goed
WO farmacie en medische biologie
goed
WO wiskunde en natuurwetenschappen
goed
WO economie
goed
WO letteren
goed
WO sociale wetenschappen
redelijk
WO accountancy en belastingen
redelijk
WO kunstwetenschappen
matig
WO landbouw en milieukunde
matig
WO elektrotechniek
matig
WO rechten en bestuurskunde
matig
WO informatica en bestuurlijke informatiekunde
slecht
Bron: Maastricht University/ROA 2012
Univers 13 september 2012
Buitenlandervaring. Check. Bestuurservaring. Check. De juiste opleiding. Check. Werkervaring. Check. Cum laude afgestudeerd. Check. Ze voldoet moeiteloos aan het profiel van de ideale werknemer, maar toch heeft oud-studente Hanneke Pastoor na drie maanden solliciteren nog geen geschikte baan gevonden. “Ik zoek een baan bij een klein adviesbureau. Ik hou me graag bezig met managementadvies, met extra aandacht voor menselijk gedrag. Maar er zijn op het moment gewoon weinig banen bij die bureaus waar ik me op richt.” In Tilburg volgde Pastoor een bachelor en een master organisatiewetenschappen. Via die extended master ging ze aan het werk bij Berenschot als Junior Trainee bij Berenschot. “Dat kun je vergelijken met een internship. Maar ik kwam er bij Berenschot achter dat een groot adviesbureau niets voor mij is. Dan kom je in de lift mensen tegen van wie je geen idee hebt wie ze zijn of wat ze doen. Te onpersoonlijk. Ik werk liever bij een klein bedrijf met circa 50 medewerkers.” Vacatures zijn er bijna niet en dus hoopt Pastoor via via aan een baan te komen. Ze richt zich daarbij vooral op social media. “Via een contact op LinkedIn ben ik bijvoorbeeld een keer op gesprek geweest bij een adviesbureau in de Randstad. Een leuk gesprek, maar ze hadden geen vacatures. Wel sta ik in hun bestand. Ook volg ik op Twitter mensen die ergens werken waar ik wil werken. Ik heb enkele werknemers ook telefonisch benaderd met de vraag of we een keer konden kennismaken. Ze vinden dat vaak heel leuk, maar er is nog geen baan uit voortgekomen.” Omdat de bodem van haar spaarrekening in zicht kwam, nam Pastoor in maart een baan aan als frontoffice-medewerker via een uitzendbureau. “Dat is echter niet op het niveau waar ik voor opgeleid ben en wat ik zoek.” Na drie maanden solliciteren is het tijd voor een back up-plan. En dus verlegt ze haar grenzen nu. Niet alleen meer zoeken naar die ene droombaan bij een adviesbureau, maar ook naar andere functies op niveau. “Zo ben ik in gesprek met een detacheringbureau. Via hen kan ik na de zomer mogelijk beginnen met het implementeren van een patiëntenregistratiesysteem. Ook heb ik gereageerd op een baan als accountmanager bij een organisatie voor verkeersveiligheid. Die vacature zag ik via Twitter en het lijkt me hartstikke leuk. Als ik die functie niet krijg? Ik heb geen back up-plan. Een nieuwe studie zit er door de langstudeerboete niet in. Dan blijf ik zoeken.”