METHODEN EN MIDDELEN
15 januari 2010 Nieuwsblad Transport
15
Schepen efficiënter inzetten ONDERZOEK Marin bootst de werkelijkheid na in een bassin Het Maritiem Research Instituut Nederland onderzoekt hoe schepen zich onder diverse omstandigheden gedragen. Vooral de vraag hoe kostenbesparingen kunnen worden bereikt, is daarbij in zwang. In de hal van het Maritiem Research Instituut Nederland (Marin) in Wageningen klinken Franse klanken. Elders in het pand spreken medewerkers Engels. Niet verwonderlijk, want een groot deel van de klussen die het instituut uitvoert, is voor buitenlandse opdrachtgevers. ‘We hebben een omzet van meer dan 30 miljoen euro’, zo geeft manager inland shipping Henk Blaauw aan. ‘Die omzet komt voor een derde uit Nederland, de rest komt uit Europa en werelddelen als Azië en de Verenigde Staten.’ Welk type schip ook over de (inter)nationale wateren vaart, grote kans dat de romp en schroef door Marin op voortstuwing weerstand en veiligheid zijn getest. Met gerenommeerde klanten als de Amerikaanse en Franse marine, maar ook kleinere nationale spelers als ThyssenKrupp Veerhaven en MCS is het maritiem instituut de grootste speler ter wereld als het gaat om nautische berekeningen en modelproeven. Scheepswerven, reders, ingenieursbureaus, havens, overheden, baggeraars, oliemaatschappijen en offshoretoeleveranciers maken alle gebruik van de test- en trainingsfaciliteiten.
van een schip de zee op om met buitenmetingen te controleren of al het vooronderzoek en de berekeningen kloppen. Een afdeling betreft ‘offshore’. De Meij laat het offshorebassin zien. ‘Er wordt in steeds dieper water naar olie geboord. De platforms liggen midden op het water en houden zichzelf in positie met kettingen. Olie wordt opgepompt en overgepompt in tankers terwijl het platform beweegt, daar zitten veel krachten op. Hoe kan de constructie veilig bewegen bij stroom, wind en golven?’ Het bassin beschikt over een beweegbare vloer die nu helemaal omhoog staat. Zo kunnen de medewerkers eenvoudig een nieuwe proefopstelling neerzetten. Rijen ventilatoren zorgen voor wind. Aan de zij- en achterkant zitten grijze flappen die golven simuleren door in een bepaalde
Luchtfoto van het pand van Marin.
Put Marin bestaat uit een relatief
klein kantoor, vijf enorme bassins en een aantal simulatoren. ‘We zitten niet voor niets in Wageningen’, aldus Rien de Meij, projectmanager ships/ powering. ‘Gelderland kent een zandgrond en Wageningen ligt heel hoog. Onze diepste tank, het offshorebassin, is 10,2 meter diep met een put van nog eens twintig meter. Je kunt hier zonder ingewikkeld fundament zo’n put boren. Als je in een stad als Delft zo’n bassin aanlegt, zakt de bak ieder jaar een halve meter de grond in, tenzij je gaat heien. En door een verzakking is de kans groot dat de bak scheurt.’ Marin telt diverse afdelingen die zich allemaal met een aspect van scheepvaart bezighouden. Zo houdt de groep ‘powering’ zich bezig met vermogen en weerstand. ‘Een schip moet vijfentwintig knopen lopen. Hoeveel vermogen is er -gezien de grootte van het schip- noodzakelijk om dat in de werkelijkheid te bereiken, aldus Blaauw. In twee shifts per dag wordt gewerkt in het offshorebassin en de diepwatertank om alle modelproeven te kunnen doen. Medewerkers van de afdeling ‘seakeeping’ houden zich bezig met de bewegingen van schepen op zee. De medewerkers van trial en monitoring gaan na de bouw
EXCEPTIONEEL TRANSPORT?
www.ztb-expeditie.nl
Het Seakeeping and Manoeuvring Bassin.
volgorde te bewegen. Ook de stroming kan worden nagebootst. De rondleiding gaat verder naar het honderdzeventig meter lange en veertig meter brede Seakeeping and Manoeuvring Bassin. Een kleine houten boot ligt in het water, met daarnaast een sleepwagen. ‘Hier voeren we zigzagproeven uit en testen we draaicirkels.’ De flappen aan de zijkant van het bad bewegen langzaam naar voren waardoor kleine golven ontstaan. Het lijken rimpelingen in het water, maar op ware schaalgrootte gaat het om flinke golven. De sleepwagen start en ‘duwt’ het schip naar voren. Doordat het model klein is, kan het in een rij meerdere golven passeren om statistische gegevens te verzamelen. Meetapparatuur Bij het diepwater-
bassin op de begane grond zwaait een Franse reder dat we aan boord van de sleepkar mogen komen. In het water ligt een houten schip. Het meebewegende meet- en observatieplatform is uitgerust met meetapparatuur en camera’s, waardoor collega’s die in Frankrijk meekijken zien hoe het achterschip eruitziet bij vlak water. Het scheepsmodel is met een compu-
menteel voor MCS uit Drachten of lading uit Meppel en Groningen efficiënter naar de Rotterdamse haven kan worden vervoerd door het gebruik van duwbakken. Een andere klus is het ontwerp van een nieuw schip ‘Carpe Diem’ voor reder Wilco Ooms. Blaauw: ‘Ooms laat ons met een soft warepakket (Computational Fluid Dynamics) berekenen of het voorschip en het achterschip geoptimaliseerd kunnen worden. Zo’n optimalisatie van voor-en achterschip kost twaalf en een half duizend euro maar dat is door brandstofbesparing binnen een jaar terugverdiend.’ Voor duwbotenreder ThyssenKrupp Veerhaven analyseert Blaauw de uitstoot die de motoren van drie duwboten veroorzaken. Doel is vermindering van de uitstoot.
tergestuurde frees gemaakt en is een exacte miniatuurversie van het daadwerkelijke schip dat een retrofit krijgt. Diverse stalen blokken met gewichten tot 956 kilo zorgen voor ex- Opdrachtgever Bij onderzoek betra diepgang. ‘Het betreft een weer- staat altijd het gevaar dat het rapport standsproef’, aldus De Meij. Bij een in een diepe lade verdwijnt. Volgens weerstandproef wordt een model de manager inland shipping worden zonder schroef met verschillende echter bijna alle onderzoeken ook in snelheden door het water getrokken, de praktijk uitgevoerd. ‘Het verdwijnt bij een voortstuwingsproef stuwt het zelden in een la. We doen de meeste model zichzelf voort met zijn eigen onderzoeken immers op verzoek van schroef. ‘ Op basis van deze twee onze opdrachtgever.’ proeven wordt Het maritiem de snelheidsinstituut doet vermogen relasporadisch ontie voor het Marin doet de meeste derzoek op eischip op ware gen initiatief. onderzoeken op grootte voorDat gebeurt met speld. 6,5 miljoen euro verzoek van een In het verleden van de overheid opdrachtgever hield Marin die Marin ontzich alleen met vangt als een zeescheepvaart van de vier kenbezig, sinds een nisinstellingen jaar doet het instituut ook onderzoek in Nederland met de status van Groot naar binnenvaart. Het gaat hierbij Technologisch Instituut (GTI). De om het ontwikkelen van logistieke Meij: ‘De afdeling Offshore heeft reconcepten, maar ook om het concep- centelijk gewerkt aan de ontwikketueel ontwerpen van schepen, mi- ling van een schip dat zo is ontworlieubelasting en veiligheid. pen dat het maximaal slecht op de Zo onderzoekt ‘binnenvaart’ mo- golven reageert. Het doel is dat je
maximaal golven binnenkrijgt om energie op te wekken. Dat zijn ideeën die hier dan uit de eigen koker komen.’ Behalve de bassins beschikt Marin over het Maritiem Simulatie Centrum Nederland (MSCN). Dat bestaat uit diverse scheepsbruggen met buitenbeeld, geprojecteerd met videoschermen. Blaauw is oud-directeur van MSCN: ‘Het MSCN geeft het gedrag van een schip in zijn omgeving weer. Alles zit erop en eraan, het is net of je op een echte brug zit. Je
De Diepwatertank.
kunt simulatie onder meer gebruiken voor het ontwerp van een haven. Kan een schip wel binnenkomen bij windkracht zeven? Nederlandse loodsen trainen hier. Je kunt oefenen met keren in de geul op stroom en andere moeilijke manoeuvres. Zo worden nu in Engeland grote onderzeeërs gebouwd die met sleepboten naar buiten moeten worden gebracht door een gecompliceerde geul. Het trainen van die nautici voor de gecompliceerde manoeuvres in samenhang met de sleepboten gebeurt hier. De marine is sowieso een van onze grotere klanten.’
MALINI WITLOX malini.witlox@nieuwsbladtransport.nl