De Nederlandse School: voor radicale onderwijsvernieuwing De ene leerling is een kikker, de ander een vlieg en weer een ander is een vogel. Ze jagen de hele dag op elkaar, in de klas, in de gangen en op het schoolplein. De kikker eet de vlieg en de roofvogel eet de kikker. Het gevolg: uiteindelijk blijft er niets meer over. Het ecosysteem in een notendop, maar dan verpakt in een leuk spel met kaartjes van levend Stratego. En dit is niet het enige spel dat Michel Freriks, docent Mens en Natuur bij het IJburgcollege voorhanden heeft om de leerlingen van 2 vmbo en 2 havo gemotiveerd te krijgen. De inspiratie vond hij op de Nederlandse School. Door Malini Witlox Wie voor de klas staat, moet met de tijd meegaan. Dat is de gedachte van de Nederlandse School, dat haar tweede jaar ingaat. Docenten zoals Michel Freriks, die op zoek zijn naar nieuwe leervormen, kunnen hier terecht. Het is zo’n succes dat het project uit meer dan 220 inzendingen door het publiek verkozen werd als Radicaalste vernieuwer van 2016. ‘Docenten willen vaak wel innoveren, maar weten niet hoe’, zegt Vanessa Hudig van De Nederlandse School. ‘Out of the box denken en durven, dat is misschien wel het belangrijkste wat de docenten hier leren. Volgens het ‘Fail Fast’-principe wordt hen gevraagd van alles uit te proberen, zowel binnen als buiten de klas en niet bang te zijn om tot de conclusie te komen dat een idee
‘gameprincipes’ in de lessen zijn te verwerken. Zo kun je, in
niet werkt. Om veranderingen voor elkaar te krijgen, is een
plaats van klassikaal de lesstof aan de leerlingen presenteren,
open houding nodig. Docenten zijn vaak gewend om de zaken
een spelachtige situatie creëren, zoals Wie is de mol?
op een vaste manier te doen. Wij motiveren en inspireren
Leerlingen krijgen kaartjes met daarop verschillende delen van
docenten om zelf manieren te bedenken om de lesstof aan te
de lesstof. Iedereen krijgt iets anders. Daarna worden er, door
bieden en niet alleen de voorgeschreven methodes te volgen.
middel van bijvoorbeeld een quiz, vragen gesteld. De leerlingen
Bij de Nederlandse School leren de docenten hoe een aantal
weten dat zij over informatie beschikken die anderen in de klas niet hebben. Er ontstaat een soort van concurrentie. Na schooltijd appen ze elkaar: ‘Wat stond er op jouw kaartje?’ Leerlingen worden extra gemotiveerd en de les wordt meer een uitdaging. Je kunt ook makkelijker differentiëren en bepaalde goede leerlingen de mol maken. Geloven de andere leerlingen alles wat hen verteld wordt of kunnen ze kritisch denken?’
‘EMPOWERMENT VAN DE DOCENT’ Hudig: ‘Je merkt bij onze eerste lichting docenten dat ze hun beroepseer terug krijgen. Ze zijn trots dat ze docent zijn en worden zekerder van zichzelf. Zie het als empowerment van de docent. De docenten die beginnen op De Nederlandse School hebben een zeer diverse achtergrond. Van vmbo tot gymnasium
22
COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016
en van muziek tot wiskunde. De docenten hebben iedere
ONDERNEMEND
maand les en volgen daarnaast masterclasses en hebben
Wie netjes de lesstof in het boek volgt, stoomt de leerlingen
studiedagen. We doen bijvoorbeeld ook aan design thinking:
perfect klaar voor het eindexamen, is vaak de gedachte bij
hoe kun je als docent het gedrag van je leerlingen zo sturen
onderwijzers. De Nederlandse School vindt dat het roer echter
dat ze zoveel mogelijk hebben aan 45 minuten les?’ Bij de
om moet. Hudig: ‘We moeten niet denken in vaste lesstof,
opleiding wordt bewust zo ver mogelijk van de principes van
maar in nieuwsgierigheid en openheid. Het zou heel vreemd
het klassieke onderwijs vandaan gebleven. Er zijn drie samen
zijn als het stimuleren van nieuwsgierigheid geen betere cijfers
hangende programmaonderdelen: onderzoeken, ontwerpen
oplevert. Ik hoorde laatst over een gymnasiumdocent die de
en ondernemen. ‘Stel een docent wil cijfers afschaffen. Een
vaste lesstof eruit heeft gegooid en het hele jaar alleen nog
revolutionair idee in de huidige onderwijswereld, dat - als je het
Engelse romans leest. Volgens hem hoef je een leerling geen
te groot aanpakt - direct tot weerstand leidt. Je moet het klein
woordjes te leren. Gemotiveerde leerlingen gaan zelf woorden
aanpakken, leren de docenten. Wat zou het betekenen? Met
opzoeken om het boek te begrijpen.’ Behalve onderwijs
wie heb ik als docent te maken? Met ouders, met leerlingen...
ontwikkeling en persoonlijke groei speelt ook de wereld buiten
Probeer iets uit in de vorm van een klein experiment. Bij het
de school een grote rol. Zo brachten de docenten een bezoek
doen, kom je vanzelf eventuele problemen tegen. Je moet
aan het Van Abbemuseum in Eindhoven en aan ABN Amro op
van A naar B gaan en dan verder. Als je het van A tot Z gaat
de Amsterdamse Zuidas, waar ze een masterclass volgden.
uitdenken, heb je minder goed in zicht dat er bij B al iets fout
‘Leerlingen gaan steeds vroeger ondernemen. Docenten moeten
kan gaan. Als je cijfers wilt afschaffen, zul je bijvoorbeeld eerst
goed weten wat er in die wereld speelt. Door docenten te laten
een systeem moeten bedenken waarbij de leerlingen op een
praten met ondernemers verruimt hun wereldbeeld en kunnen
andere manier kunnen laten zien wat ze geleerd hebben.’
ze leerlingen weer helpen bij de zelfontplooiing.’ <<
De Nederlandse School is een beweging van onderwijspioniers. Docenten kunnen bij de Nederlandse School een programma doorlopen waarbij ze hun docentschap opnieuw uitvinden en hun eigen onderwijsontwikkeling ontwerpen. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap subsidieert de helft van de opleiding, de andere helft moeten scholen zelf betalen. Om te kunnen deelnemen aan het programma moet jouw school partnerschool zijn van dNS of worden. Partnerscholen melden docenten aan voor het programma. Kijk voor alle informatie www.denederlandseschool.nl
COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016
23