Cantar Cantamos 36 poemas e ilustraci贸ns
Non me espriquei cal quixera Pois son de espricansa pouca; Si grasia en cantar non teño O amor da pátria m’afoga. Eu cantar, cantar, cantei, A grasia non era moita. ¡Mais que faser, desdichada, Si non nacín máis grasiosa! Rosalía de Castro: Cantares gallegos
Tiñamos que poñerlle o ramo ao ano de Rosalía (2013). Pensamos en escoller trinta e seis poemas de trinta e seis mulleres. Trinta e seis e trinta e seis baixo o lema “Nós cantar cantamos”, pluralizando o verso rosaliano “Eu cantar cantei”. Así llelo propuxemos a alumnas e alumnos do IES “Pintor Colmeiro” de Silleda e do IES “Ramón Mª Aller Ulloa” de Lalín. Deles e delas saíu a selección. As ilustracións fixéronas desde as aulas do Bacharelato de Artes de 2º BAC do IES “Ramón Mª Aller Ulloa”. Con uns e outras, elaboramos uns pósteres e durante case un mes desde o 24 de febreiro (Día de Rosalía) ao 21 de marzo (Día da poesía) fómolos colocando (a dous por cada día lectivo) nun lugar público dos institutos. Ao tempo fixemos copias dos poemas para quen os quixera levar.
cantar cantamos 36 poemas e ilustracións
IES RAMÓN Mª ALLER ULLOA curso 2013/14
Xela Arias (Lugo, 1962 – Vigo 2003) Poema a Rosalía A de quen comprende ... I A de quen comprende non é palabra feliz. A de quen transmite é terminoloxía útil. Se na vida cotiá o balazo non rebenta en estourido a estupidez, pouco importa intelixencia ou sentimento. II Inmaculábante. Eras necesaria. Inmaculábante. Es o principio da camiñada. Mira como así rabenan, rematan esgotado o teu dereito a rebentar. Nada novo, inmaculada Rosalía. Tal sempre mulleres confinadas na construción doutros, comprendes: revólveseche a arma contra ti. A de quen comprende non é
palabra de feliz.
Ilustraci贸n: sebas anxo
Ilustraci贸n: sebas anxo
Luz Pozo Garza (Ribadeo, 1922) A última rosa Andas a descubrir a última rosa neste xardín de inverno dun ocaso gaélico nunca ben asumido Hai pouco que alentaba na luz confusa mesmo estraña tan subida de amor que escribía un poeta da alta nave de Irlanda invocada en cen cantos neboentos pero todo se funde penso agora no deseño da neve Non podemos por menos que mirar cara ó tempo que queda atrás e non sabemos ónde pero deixa un estigma nesa saudade lenta que nos fire ¿poderemos acaso insistir na guirlanda que levabas de nena miña filla para ensoñar o Paraíso? semella un corazón este xardín de inverno na tarde de Bínn Eadair.
Lucía Novas (Bueu, 1979) Alquimia antiga: repara o corpo, as pálpebras fráxiles, o remuíño das sens (refacho con follas en espacios ocultos), os dedos cansos da viaxe, os ombreiros derrotados, o ventre da nado, as pernas inútiles na tarefa incesante, os brazos descoidados, o van tenebroso, a testa, os pés agochados detrás da selva de infamias (as dedas morren baixo as buganvíleas), a face, os pómulos opacos, o cabelo maltratado naquela fraga escura, o temor dos xeonllos. Óleos, cedros talados na noite, alimarias afables: outorgade menciña, xarope de inverno, reiseñor antigo, lúpulo, sémola, alquitara serena. Alquimia antiga: nesta estación de repouso, combate os males da viaxe escura.
Ilustraci贸n: sebas anxo
Estíbaliz Espinosa (A Coruña, 1974)
PODERÍAS estar aquí pero estás aí poderías estar aquí pero estás aí poderías estar aquí pero estás aí poderías estar aquí pero estás aí poderías estar aquí pero estás aí poderías estar aquí pero estás aí poderías estar aquí o tempo toma o seu tempo nin elevándome a n podería traspasalo
Ilustraci贸n: bryan trejos
Ilustraci贸n: cristina ares
Elvira Riveiro Tobío (Cerponzóns, 1971)
O medo Só ter medo do rnedo é o que eu lamento (Marica Campo) Se vou e me desprendo de adobíos qué ficará senón tanta nudez, ao leu irán tripando os sentimentos a esfera do amargo, o berro inútil. Se vou e me descobren e me rendo cun mollo de afectos tesouro pendurados hei volver, de certeza, á matogueira que me agarda co refuxio e a gorida.
María do Carme Kruckenberg (Vigo, 1926)
LOITANDO na terra existencial esgrimindo contra as tebras, sen luz, soas sen mans que soporten o corpo inverosímil de agarimos, soas. O universo calado, cego sen sinal que o sosteña, mudo. Arriscar o conxunto dos soños na tempestade das verbas, silencio. Aventurar a misión de converterse intencionalmente en home, guerra. Principiar as propostas xa vencidas equivale a ilustrar o desterro, morte.
Ilustraci贸n: daniel cu帽arro
Pilar Pallarés (Culleredo, 1957) Endexamais soñaras a sua morte, a sua ollada atónita adestrada hora a hora na espera dunha alva sangrenta mais á que custa crer que esta luz de verán será definitivamente a derradeira, estes sons indecisos que organizan o dia unha canción de berce que o primeiro disparo virou en ladaíña. Endexamais soñarás o estoupido do sangue, este esgallar de ponlas sen tronada baixo un ceo de marfin e o espanto das coruxas sen que asovie ao lonxe o leñador. Tampouco el esperava ser heroi. Ao encostaren-no a ti só podia lembrar unha cantiga vella de Orfeón, un colo forte e momo de muller. Era estraño morrer contra unha árvore nacida para os chios dos paxaros, o zoar do nordés, un gume de faísca silandeiro e ese lento luir até ser mesa, leito de morte e amor, e a ucha dos recendos lavrada polo pai. (Piñeiro da Caeira. A Alexandre Bóveda)
Ilustraci贸n: alba peiteado
Ilustraciรณn: fรกtima fernรกndez
Pilar Cibreiro (Vilaboa – Valdoviño, 1952)
Non se move o mar nin o aire nin as follas. Parada no resplandor da tarde, pregúntome que espírito feliz descansa nesta ribeira, ten esta color, mora neste silencio.
Ilustración: uxía sánchez
Pilar Beiro (Canedo - Carnota, 1958) 1. Vento que non trae rosas esqueceu a nostalxia e quíxose deter e mirou polo olla do boi: o mastro das espigas sementando pan un mar de espigas e viu o pé do mariñeiro ennegrecerse en vinte días de vacacións anuais e como el mesmo se sentou e se lavou Está el? interrogou o fillo e marchou porque el estaba e non sabía quen era el.
Marica Campo (Val do Mao, 1948)
A arte de morrer vou aprendendo no crisantemo murcho desta tarde en que xa nin sequera o sol me arde porque estou, xunto á chuvia, aterecendo. Veña pronto por min trebón tremendo, sen compaixón me leve e que sobarde o pozo da memoria, onde covarde aínda te gardas ti como non sendo. Aguanta, se é que podes, sen nadares, que eu estou a engolir por esquecerte todo enteiro o amargor de sete mares, axúdame bebendo o que reverte. Aínda que me pese os mil pesares, axúdame, que teño que perderte.
Ilustraci贸n: jennifer da silva
Ilustraci贸n: jennifer da silva
Lorena Souto (O Páramo, 1983)
CANICAS de aire correndo polas tubaxes preséntanme os pasos dela abandonando o faiado, atando o seu pelo longuísimo e cano, á miña lingua. Agóchana dentro da parede, nos pozos, servindo de alimento para as roseiras que decorarán o salón. Pero tira de min cara aos espazos que abre e falamos con palabras escuras que aprendemos nas novelas góticas.
Helena de Carlos (Barca de Barbantes , 1964) 8 Houbo logo un tempo que pasamos ocupados en vivir, tanto que nin lugar nin intre atopabamos para escribir as cartas nosas a países afastados. Pero había con todo fugaces ausencias de vida, minutos nos que era posible fitar ben quedo e reter as voces que tiraban de nós nos polos distantes, aqueles caravaneiros que viñan de arribar a unha praia agora aberta á mañá, e deixaban os nenos correr pola area abaixo, vestidos a raias. Ou a illa transitada de penedos que sempre nos recordaba que cómo nos gustaría que estiveses aquí. E cando podiamos case terte resulta que a vida se empeñaba en tirar para adiante, en desbocarse igual ca un cabalo azul, ou un corazón de covarde.
Ilustraci贸n: cristina ares
Ilustraci贸n: bryan trejos
Ana Romaní (Noia, 1962)
E reclámasme a conca dos o11os a tripa do ceo a medula da luz Que só sexa oco feliz
Ilustraciรณn: fรกtima fernรกndez
Olga Novo (Vilarmao, 1975)
Se entro en erupción ninguén está a salvo Desde neniña sei que estou feita de lava prófuga. A miña columna de fume Ascende vértebra por vértebra Á estratosfera. Abrázote. Abrásote.
Oriana Méndez (Vigo, 1984)
Aquí concluímos: citáronnos no patio do edificio vello nesta cidade de poucos edificios vellos co cheiro a humidade do que está pechado porque ninguén gañaría nada se o abrise. A disposición foi estratéxica para non perder perspectiva de ningún de nós iso era importante para observar as deformacións. O proceso parecía lento, non podería dicir que o sentise, pero víao ... E a liturxia aumentaba as visións. Nin ela nin eu podiamos imaxinar que xa rematara todo cando entrou aquela nena tan verde ...
Ilustraci贸n: daniel cu帽arro
Ilustraci贸n: sebas anxo
Eva González Blanco (Lalín, 1996) Son de anguria O fume fulguraba empapándoo todo, colapsando o aire; percorrendo os nosos alvéolos deixando un rastro máis para a lembranza. A aldea tiña unha banda sonora, un baixo obstinato de estoupidos atroces, ronsel de latexos do ceo, ecoar de esplendor. Resultado: soidade, a hecatombe achégase ruxindo entre a néboa silandeira esparexendo veleno. Mais o superfluo asedio non chegaba a escurecer a nosa felicidade, sorrisos afogados no meu peito humedecidos por bágoas túas, amando tanto a liberdade. Inauditos saloucos pendurando no compás da melodía desmesurada ao lonxe, tan preto. Esqueleto de ósos, canceríxeno pasado. Manto escuro e laso, noite, a que nos envolve e nos garda, que nos casa e nos fusiona.
Yolanda Castaño (Santiago de Compostela, 1977)
O ceo está azul e hoxe é mércores tarde. Moito me presta esa obscena solitariedade dos autobuses. E recollerme na paz de xordeiras deshidratadas. Unha néboa saudosa ateiga o meu costado. Fai descallar unha inútil temperanza. Van tragando as liñas brancas as rodas deste autobús. Calar, calar. aliar que corren nos lados as paisaxes que non me importan. Xa non quero falar. Xa non quero falar. O ceo está azul. O ceo segue estando azul. Nin sequera sei onde estás.
Ilustración: uxía sánchez
Ilustraci贸n: sebas anxo
Alba Payo Froiz (Lalín, 1981)
Ao amencer, Mordor seguía ardendo, o Tártaro de Tolkin agardaba, desesperado, unha viñeta de Frank Miller onde a choiva fose delineada para se converter no dioivo bíblico que dera paso á estación húmida que colmara a sede dos animais políticos que Aristóteles recoñecera en tantos invernos vividos que serviron a evolución da explosión cámbrica.
Ilustraci贸n: cristina ares
Helena Villar Janeiro (Becerreá, 1940) Agora sei que os teus ollos son só para mirarte, que o teu riso era música, que os meus oídos xa non oen palabras alleas á túa voz porque estás ti detrás de cada nube. Desque te fuches Tras dun fato de tristes bolboretas vanse vertendo os días e as noites polas miñas ventás e a porta miña e nada do que pasa permanece. Agora sei que non necesitaba azucre porque tiña os teus labios, que non me gorentaban os perfumes porque gozaba do teu tarro de almíscar e que nunca outros brazos se han colgar do meu colo. ¡Ogallá que ós cativos lles sexan menos duros os barrotes que os que chantou por arredor de min a túa ausencia! Alzo as mans cara ós deuses mostrando o cabezal que garda aínda a pegada dos dous entre os seus pregos para lles suplicar misericordia. E agora que me consumo como unha vela sei que de non buscarte tería prohibido vivir mesmo.
Antía Otero (A Estrada, 1982) Préñome con berros e percorro as marcas de humidade nos ollos das paredes Préñome con berros agudos polos fillos dos paxaros mortos. A presión das voces na verticalidade do millo Os corpos aniñados baixo das couves cando avións de combate rachan o ceo Préñome con berros graves porque sinto o aquí o agora amarrado na semente Préñome porque o mataron E gardo nas enxivas Demasiados toxos Préñome con berros E pairo bóvedas Cada día Memoria gardada En formal de noite
Ilustración: uxía sánchez
Ilustraciรณn: fรกtima fernรกndez
Lupe G贸mez (Fisteus, Curtis, 1972)
Amamos潞 os demais pero buscamos fuxir de n贸s mesmos.
Rosalía Fernández Rial (Carballo-Muxía, 1988)
Escena I: (esquecemento) Nunca ninguén nos agarda. Xamais preguntaron por nós. … Escena XI: (chute) Veño de cambiar o meu nome por heroína. Heroína que nunca se rende. O cabalo co que loito cabe na arteria dunha agulla...
Ilustraci贸n: bryan trejos
Xohana Torres (Santiago de Compostela, 1931) Homenaxe a Carvalho Calero Por que lugar do muro está a sombra? Nin tan sequera as illas perduran nos xardíns. Alta cidade tinguida pola néboa Érguense aínda a irta sabedoría do estaleiro, a beiramar, as torres. Gardo de ti a fronda impenetrable onde habita unha guerreira múseca. ......................... (Que canción de muchachos nese estanque onde reinan os peixes?) ......................... Ser o lugar por onde a sombra cae e outorga un corazón a escuras
Ilustraciรณn: fรกtima fernรกndez
Rosa MĂŠndez Fonte (Ferrol, 1957)
OITO rosas, oito, mesturadas con cunchas e arrecendos salgados; oito presas caladas de acenos que me inventarĂĄn a noite, oito avances do infindo sabido nun ramallete vermello.
Ilustraci贸n: cristina ares
Luísa Villalta (A Coruña, 1957)
Pensar é escuro como un muro de sombra inmerecida: do outro lado o sol, sempre ao outro lado, lonxe, infinitamente lonxe desta xanela á que rebota estremecida a confusión que por min padece o ar, e as auséncias que proxecto como sombras dalgún min que eu non decido. Pensar, pensar como lexión de criaturas espantosas que arrebatan as explicacións mais simples da loucura. E é así, porque a razón é tráxica, como tráxico é calquer fin último, calquera destino ao que se aboca a vida.
Ilustraci贸n: alba peiteado
Ilustraci贸n: jennyfer da silva
Goretti Canario (Sanxenxo, 1971)
Quero bicar os días E pasalos nos beizos para nada. Quero ser máis nova ca sempre tras o día inventado para os dous. Quero vivir sen repetila A vida E ter medo xusto a morrer onde ti faltes.
Olalla CociĂąa (Viveiro, 1979)
Pasaches rozĂĄndome adrede estaba escuro e asĂ aproveitaches para ortigarme.
Ilustraci贸n: daniel cu帽arro
Cristal Méndez Queizán (Vigo, 1964)
IDA E VOLTA Aniñamos en casas como cebolas por entre os estratos dos obxectos acumulados nas correrías por fóra. Elas abren ou pechan segundo conveña xa que posúen corazón. É preciso dinamitar estes fogares e virarlles as costas desbocadas cara á dor, polo menos unha vez na vida, para logo regresar, novamente.
Ilustración: uxía sánchez
Ilustraci贸n: alba peiteado
Chus Pato (Ourense, 1955)
A poesía anterior agora: HIMEN A nova poesía Contrata un asasino aquel que goberna o temón da miña existencia guíe a miña nao -¡ouh, daga! Embalorece aquí e dáme a morte Cae sobre o cadáver: morte se eu comediante ao xogar a miña partida fago 12, non hai azar en ningún sentido un póker de PUREZA
Emma Couceiro (Cospeito 1977) Esta vez, que foi parte sen parte e sen descanso, que foi asalto, ( ... ) e miras para min, e entón repito o mesmo, e lentamente, para que non te perdas, digo cál será a liña que separa este mar e todo o demais, e todo o demais que é verdade, e é tamén imperdoable, e semellante distancia é coma unha vida, e non sei por qué existen palabras para que esa vida non exista que apenas parece nosa (esa vida) pero seguramente as palabras son outra cousa, si, calquera outra cousa, e saben mal ou non saben a nada, e non saben a mar, e non saben amar, non me mires así porque é verdade, coma todo o demais (que tamén é verdade) e porque será tan obstinada esa liña, tan sucio (todo o demais)* *Din que é un pacto salvaxe, / que o sangue expatriado que a hemorraxia / é todo ollos. / Lamento firmemente o voso pulso / e vexo todo canto sodes. / A nosa vida non vos contén, / xa non exercita a vosa memoria.
Ilustraci贸n: sebas anxo
Isolda Santiago (Mazaricos, 1960)
Confesa que soñabas alta sombra de pombas ou hieródula onde as deusas arremedan as mulleres Que habías ser sacerdotisa antes que o arqueiro che sinalara o Centro e Apolo che dera a lamber os seus esfínteres Di que foi no nó do embigo que xa eras de xofre e aínda no seo soletreabas maiúsculos CITÉREAS Que virán as cegoñas a facer do teu ventre un campanario antes do estertor derradeiro da placenta Do movemento sísmico aínda queda
Ilustraci贸n: bryan trejos
Ilustraci贸n: jennyfer da silva
María Mariño (1907, Noia)
1 Eu non sei si xa pasou ou se inda ten que pasar, ou se aquelo que eu sentín non foi sentir, foi soñar. Vivo no preto quedo dun lonxano latexar.
2 O silencio das cousas, hoxe, aboia, aboia en min. Remos navegan terra ó lonxe, volvendo as augas cara a min.
Medos Romero (Soomede, As Pontes; 1959)
Serei a rosa apodrecida no breve tempo, a grima do l贸strego azulado, o cadullo onde prende a mala herba, a mala hora que atrae os morcegos, a besta ladra que salta valados. Tam茅n serei o can en ouveo presaxiando espantos.
Ilustraci贸n: bryan trejos
Marta Dacosta Alonso (Vigo, 1966)
E entón naceu abril, aterecido e húmido a agardar a derrota dos poemas vencidos. Os homes somos voces silenciadas e escuras que apenas marmurabamos das loitas que perdemos. Talvez a covardía sexa a bandeira nosa, talvez esta postura sexa o noso partido, talvez sexamos só tristes e conformistas, coitados receptores de déspotas destinos
Ilustraci贸n: daniel cu帽arro
Dulce María López Rivera (Fene, 1964)
Agora so queda un grilo trasno que me zuga a escuma do cerebro e troca as margaridas en algas pegañentas, os ríos en ventos mareiros os agros en mares onde decotío afogo
Ilustración: uxía sánchez
María Reimóndez (Lugo, 1975)
Consumo Me Te. Con sumo desexo voraz. Sen descanso un obxectivo vital. Todas iguais Xa non hai individuas ... Mais ¡Ah! Unha fenda.
Ilustraci贸n: cristina ares