1/22 (800)
kierunekenergetyka.pl
Dwumiesięcznik
58.14.12.0 ISSN 1734-7823
TEMAT NUMERU
I
EFEKTYWNOŚĆ I OPTYMALIZACJA
ENERGETYKA A PRZEMYSŁ I Koszty produkcji przedsiębiorstw I Uwarunkowania poprawy efektywności I OZE, wodór i CCS
NA RYNKU PRZETRWAJĄ NAJEFEKTYWNIEJSI
> 60
ZANIM PRZEJDZIEMY NA WODÓR
> 80
BIOPALIWA W POLSCE > 96 I NA ŚWIECIE
PONAD
10 tys.
zrealizowanych projektów dla branży ciepłowniczej na świecie
Uzdatnianie wody dla ciepłowni i elektrociepłowni Specjalizujemy się w tworzeniu najnowocześniejszych systemów generacji wody dla ciepłownictwa
Woda uzupełniająca Wodociąg ciśnieniowych
Zmiękczacz Wymiana jonowa
Demineralizacja System odwróconej osmozy
Woda obiegowa Deaeracja Odgazowywacz membranowy
Korekta pH i zapobieganie korozji
Kocioł lub wymiennik ciepła
Filtracja cząstek
Zmiękczanie lub demineralizacja (woda gorąca
Odbiorca
Odgazowywacz próżniowy
≤ 85°C)
Nawet o 70% mniej ścieków Technologia RO-PLUS pozwala zmniejszyć ilość ścieków nawet o 70% w porównaniu do technologii tradycyjnych
Woda uzupełniająca, jeśli jest wymagana
Eurowater Sp. z o.o. Centrala Izabelin Tel.: +48 22 722 80 25
Zbiornik magazynowy
www.eurowater.pl Oddział Wrocław Tel.: +48 71 345 01 15
Oddział Gdańsk Tel.: +48 58 333 13 80
info.pl@eurowater.com
SPIS TREŚCI
Z ŻYCIA BRANŻY Fot. 123rf
Z ŻYCIA BRANŻY 8 I Wiedeń stawia na geotermię Aleksandra Fedorska 11 I Niepotrzebne energetyczne wojny Jan Sakławski 12 I Energetyka jądrowa w Polsce – wizytówka postępu czy niezbędne rozwiązanie? Małgorzata Mazur 14 I 2022 w energetyce i ciepłownictwie oprac. Maciej Szramek 40 I Energetyka w 2050 r. – tylko wiatr i słońce? Waldemar Jędral
T E M AT N U M E R U : EFEKTYWNOŚĆ I OPTYMALIZACJA 48 I Energetyka vs przemysł Henryk Kaliś, Elżbieta Rozmus 60 I Na rynku przetrwają najefektywniejsi Dariusz Potęga 64 I ESAI i TKE® – systemy dla energetyki i przemysłu Mariusz Kusa 66 I Metan, wodór i SMR Rozmowa z Piotrem Apollo, prezesem zarządu TAURON Nowe Technologie
ENERGETYKA W 2050 R. – TYLKO WIATR I SŁOŃCE? Waldemar Jędral
40
T E M AT N U M E R U : EFEKTYWNOŚĆ I OPTYMALIZACJA
68 I 72 I 76 I
Fot. 123rf
REMONTY I UR Po 4 latach eksploatacji Instalacji Termicznego Przetwarzania z Odzyskiem Energii w Rzeszowie Patryk Czach Biofouling w instalacjach przemysłowych Jerzy Przydatek, Andrzej Krasiński Systemy przenośnikowe dla energetyki oraz rozwiązania dla spalarni odpadów Annette Suttner
OCHRONA ŚRODOWISKA 78 I 80 I
Ruchome Złoże Filtracyjne – nowa i skuteczna metoda usuwania rtęci ze spalin Jan Schuetze Zanim przejdziemy na wodór Emil Nowiński
CIEPŁOWNICTWO 86 I
ENERGETYKA VS PRZEMYSŁ Henryk Kaliś, Elżbieta Rozmus
Dekarbonizacja ogrzewnictwa z wykorzystaniem zielonych gazów Janusz Starościk
48
PA L I WA 92 I Morska ekomobilność Zill-e-Hussain, Marta Stempniak 96 I Biopaliwa w Polsce i na świecie Wojciech Sikorski
PRAWO 100 I Rozliczenie dodatkowych kosztów realizacji inwestycji energetycznej – świadczenie nienależne Andrzej Sokołowski, Magdalena Nasiłowska
FELIETON 102 I Co naprawdę ważne w świecie ciągle skłóconych ludzi? Jerzy Łaskawiec
METAN, WODÓR I SMR Rozmowa z Piotrem Apollo, prezesem zarządu TAURON Nowe Technologie
66 ECiZ 1/2022 3
OD REDAKCJI
Wydawca: BMP spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa
Maciej Szramek redaktor wydania tel. 32 415 97 74 wew. 18 tel. kom. 602 117 145 e-mail: maciej.szramek@e-bmp.pl
Imponderabilia – Obecna dekada będzie w polskiej energetyce okresem najbardziej dynamicznych zmian. Trudno o nich mówić, nie odwołując się do szerszego europejskiego kontekstu, czyli do polityki klimatycznej i regulacji europejskich, które wywierają na nią duży wpływ – pisze na naszych łamach Andrzej Legeżyński, prezes zarządu PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna. To jeden z komentarzy osób, które poprosiliśmy o podsumowanie minionych miesięcy oraz nakreślenie perspektyw i wyzwań stojących przed energetyką. Wypowiedzi te zostały udzielone jeszcze przed wybuchem konfliktu w Ukrainie i choć autorzy biorą pod uwagę „zmienność dzisiejszych czasów”, z pewnością wojna za wschodnią granicą bardzo mocno wpłynie na rodzimą, jak i europejską energetykę. W jakim stopniu? Trudno dziś wyrokować. Dopiero po (oby jak najszybszym) zakończeniu działań militarnych możliwa będzie ewaluacja tej przedwojennej perspektywy i określenie, w jaki sposób ten konflikt zmieni kierunek polityki energetycznej.
N
iezależnie od owej polityki, na ważności nie straci kwestia efektywności i optymalizacji – to temat wiodący bieżącego numeru „Energetyki Cieplnej i Zawodowej”. W dziale tym znajdziecie Państwo m.in. ciekawy materiał: „Energetyka vs przemysł. Rosnące koszty energii i paliw, udział czynników fundamentalnych a wpływ struktury polskiego sektora energetycznego, mechanizmu wyceny energii oraz polityki energetycznej”, przygotowany przez Henryka Kalisia, prezesa Izby Energetyki Przemysłowej i Odbiorców Energii. W artykule autor prezentuje „energetyczną” perspektywę przemysłu, który przechodzi obecnie – równolegle do energetyki
– gruntowną transformację. Tematykę tę podejmujemy zresztą na jublileuszowej XX Konferencji Efektywne Zarządzanie Energią w Przemyśle, która odbędzie się 17-18 marca w Czeladzi.
W
gazecie nie zabrakło również innych tradycyjnych działów, jak remonty i UR, ochrona środowiska czy ciepłownictwo – w tym ostatnim zamieszczamy materiał „Dekarbonizacja ogrzewnictwa z wykorzystaniem zielonych gazów”, bardzo interesujący z perspektywny przedsiębiorstw ciepłownicznych myślących o jeszcze większym rozproszeniu i dywersyfikacji swojej oferty dostarczania komfortu cieplnego dla odbiorców.
P
roblemów dla energetyki i przemysłu nie brakuje. Dziś zostały dodatkowo „przesłonięte” przez wspomnianą wojnę. Wojnę, w którą wciąż trudno uwierzyć, trudno sobie ją wyobrazić – zwłaszcza mojemu pokoleniu. Oby zakończyła się jak najszybciej, byśmy mogli powrócić do ścieżki rozwoju i transformacji. Niestety, obecnie zamiast tego próbujemy odnaleźć się w tej sytuacji i w jakikolwiek sposób próbować się do niej dostosować. Dziś na razie jest czas na wykazanie się dojrzałością, czas na pomoc i zjednoczenie we wspólnym celu. Слава Україні!
KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 energetyka@e-bmp.pl www.kierunekenergetyka.pl
BMP to firma od prawie 30 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, webinariów, wydawca profesjonalnych magazynów i portali.
Rada Programowa: prof. Jan Popczyk, przewodniczący Rady Programowej, Politechnika Śląska prof. Andrzej Błaszczyk, prezes zarządu HYDRO-POMP dr hab. inż. Wojciech Bujalski, prof. PW, Politechnika Warszawska dr hab. inż. Maria Jędrusik, prof. nadzw. PWr, Politechnika Wrocławska Henryk Kaliś, przewodniczący Forum Odbiorców Energii Elektrycznej i Gazu, prezes Izby Energetyki Przemysłowej i Odbiorców Energii dr hab. inż. Roman Krok, prof. Pol. Śl., Politechnika Śląska prof. Janusz Lewandowski, Politechnika Warszawska dr inż. Jerzy Łaskawiec, ekspert ds. energetyki dr Joanna Maćkowiak-Pandera, prezes zarządu Forum Energii dr Małgorzata Niestępska, prezes zarządu PEC Ciechanów Jan Sakławski, Kancelaria Brysiewicz, Bokina, Sakławski i Wspólnicy dr inż. Andrzej Sikora, prezes zarządu Instytutu Studiów Energetycznych Sp. z o.o., Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie Waldemar Szulc, dyrektor biura, Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie
Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redaktor wydania Maciej Szramek Redakcja techniczna Marcelina Gąsior Kolportaż rafał.ruczaj@e-bmp.pl Sprzedaż: Krzysztof Sielski, Jolanta Mikołajec-Piela, Marta Mika, Mateusz Grzeszczuk, Ewa Dombek
Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, energetyków) reprezentujących branżę energetyczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Fot. na okładce: 123rf
4 ECiZ 1/2022
W OBIEKTYWIE
KOGENERACJA TAURON NOWE TECHNOLOGIE W BRZESZCZACH
Instalacja składa się z dwóch kontenerowych jednostek wytwórczych o mocy około 5,4 MWe (2 x 2,7 MWe). Paliwem zasilającym silniki jest metan pochodzący z pokładów węgla Zakładu Górniczego Brzeszcze. Więcej o instalacji w wywiadzie na s 66 Źródło i fot.: TAURON Nowe Technologie S.A.
ECiZ 1/2022 5
W 2021 ROKU ROSŁA LICZBA PODŁĄCZEŃ DO MIEJSKIEJ SIECI CIEPŁOWNICZEJ W 2021 roku na lokalnych rynkach ciepła, do sieci ciepłowniczych zasilanych z elektrociepłowni PGE Energia Ciepła – należącej do Grupy PGE – przyłączone zostały budynki o zapotrzebowaniu 228 MWt. To tak, jakby do ciepła systemowego w jednym roku podłączone zostało miasto wielkości Gorzowa Wielkopolskiego. Wynik jest lepszy niż w 2020 roku. W miastach, gdzie PGE EC jest tylko wytwórcą ciepła, dystrybutorzy przyłączyli budynki o zapotrzebowaniu na ciepło 196 MWt, natomiast tam, gdzie działa jako podmiot zintegrowany i jest także dystrybutorem ciepła, przyłączone zostały budynki o zapotrzebowaniu 32 MWt. Na rynku pierwotnym do sieci przyłączone zostały nowo wybudowane obiekty z zapotrzebowaniem na ciepło 163 MWt. Źródło i fot.: informacja prasowa
NOWE ŹRÓDŁO ENERGII DLA ZAKŁADU W INOWROCŁAWIU 23 lutego br., w siedzibie Urzędu Miasta Inowrocław, został podpisany list intencyjny w sprawie budowy instalacji termicznego przekształcania odpadów („ITPO”) na terenie zakładu sodowego CIECH Soda Polska w Inowrocławiu. Sygnatariuszami listu są: CIECH S.A., CIECH Soda Polska S.A., EEW Energy from Waste GmbH, EEW Energy from Waste Polska Sp. z o.o., FBSerwis SA, Budimex S.A. oraz Miasto Inowrocław. Nowa instalacja zwiększy konkurencyjność CIECH Soda Polska poprzez dostęp do tańszej energii, a także zmniejszy poziom emisji dzięki ograniczeniu stosowania węgla. Realizacja tej inicjatywy jest ważnym elementem planu obniżania emisji CO2 przez zakłady produkcyjne CIECH, zgodnie z przyjętą w 2021 roku strategią ESG Grupy. Źródło: informacja prasowa
6 ECiZ 1/2022
ROZMAITOŚCI
fot. 123rf
fot. 123rf
Z P O R TA LU K I E R U N E K E N E R G E T Y K A . P L
27,3 kW
mocy posiada instalacja fotowoltaiczna zainstalowana w Świętokrzyskim Parku Narodowym, która pokryje prawie całe zapotrzebowanie na energię budynków ośrodka edukacyjnego i dyrekcji Świętokrzyskiego Parku Narodowego.
„ Długoterminowa wizja rozwoju Grupy PGE w obszarze offshore zakłada posiadanie co najmniej 6,5 GW mocy w tej technologii do 2040 roku. – Wojciech Dąbrowski prezes zarządu PGE Polskiej Grupy Energetycznej, więcej na stronie 16
ENERGOPROJEKT BĘDZIE WSPÓŁPRACOWAŁ PRZY BUDOWIE MORSKIEJ FARMY WIATROWEJ BALTICA Grupa PGE chce angażować jak najwięcej krajowych przedsiębiorstw przy realizacji programu offshore. W opracowaniu dokumentacji zakupowej i w trakcie postępowania przetargowego na generalnego wykonawcę przyłącza lądowego dla morskich farm wiatrowych Baltica 2 i Baltica 3 doradcą PGE Baltica będzie „ENERGOPROJEKT-KATOWICE” SA. – Morska Farma Wiatrowa Baltica będzie największą morską elektrownią wiatrową w polskiej części Morza Bałtyckiego. Wyłoniony w przetargu krajowy doradca przygotuje dokumentację, która stanowić będzie kluczowy element kolejnego postępowania zakupowego na wybór generalnego wykonawcy budowy przyłącza lądowego dla elektrowni Baltica 2 i Baltica 3. Osiągną one łączną zainstalowaną moc ok. 2,5 GW, a ich eksploatację planujemy rozpocząć w perspektywie najbliższych pięciu lat – powiedział Wojciech Dąbrowski, prezes zarządu PGE Polskiej Grupy Energetycznej. – To dobry sygnał dla rodzimego rynku, że nawet na etapie doradztwa w zakresie przygotowania inwestycji współpracować będziemy z krajowym przedsiębiorstwem. W ten sposób realizujemy nasz cel angażowania i zachęcania polskich firm w budowę morskich farm wiatrowych – dodał Wojciech Dąbrowski. Źródło: informacja prasowa
Z P O R TA LU K I E R U N E K E N E R G E T Y K A . P L
Jak firma podsumuje 2021 rok? Czy – m.in. z powodu pandemii – widać większe zainteresowanie produktami spółki? Opowiada Mariusz Szwagrzyk, dyrektor marketingu w Endress+Hauser Group. Mariusz Szwagrzyk: W ostatnich dwóch latach, a więc w czasie kryzysu pandemicznego, współpraca Endress+Hauser z klientami i partnerami w Polsce była stabilna, oparta na zaufaniu i biznesowej rzetelności. Mimo utrudnień w globalnym łańcuchu dostaw, fabryki Endress+Hauser realizowały zamówienia. Wprowadziliśmy na rynek wiele nowych produktów i usług, klienci mogli na nas polegać, co znalazło odzwierciedlenie w wynikach sprzedaży. Rzeczywiście, rok 2021 zakończyliśmy ogromnym sukcesem sprzedażowym, zdobywając w ramach Grupy Endress+Hauser nagrodę Sales Excellence. Również w tym roku jesteśmy na dobrej drodze, by ubiegłoroczny sukces powtórzyć. Czy w minionym roku mieliście jakąś ciekawą produktową premierę? Spośród produktów wdrożonych przez firmę Endress+Hauser w 2021 roku, na pewno na szczególną uwagę zasługuje przetwornik różnicy ciśnień Deltabar PMD75B. Jest to nowa generacja sprawdzonych przetworników Deltabar, która oprócz bardzo wysokiej dokładności sięgającej 0,035% i stabilności odznacza się rozbudowanymi funkcjami diagnostycznymi i komunikacyjnymi, zaprojektowanymi pod kątem predykcyjnego utrzymania ruchu i cyfrowej gospodarki zasobami AKP. Przyrząd wyposażony jest w platformę diagnostyczno-weryfikacyjną Heartbeat Technology wspólną dla wszystkich zaawansowanych urządzeń Endress+Hauser. Dzięki temu przyrząd pozwala przewidywać sytuacje awaryjne odnoszące się zarówno do jego własnej niezawodności, prawidłowego działania obwodu sygnałowego, jak również rozpoznawać anomalie od strony zmiennej procesowej (np. zatkanie rurek impulsowych, zamknięcie zaworu). Przetwornik został również wyposażony w szyfrowaną bezpieczną komunikację Bluetooth LE, która umożliwia jego pełną obsługę z urządzeń mobilnych – telefonu komórkowego lub tabletu.
Największy sukces firmy w 2021 r.? W ubiegłym roku podjęliśmy wiele nowych działań, które pomogły nam umocnić pozycję Endress+Hauser na polskim rynku. Mimo niesprzyjających okoliczności pandemicznych, zaryzykowaliśmy i wraz z licznymi partnerami zorganizowaliśmy MARIUSZ SZWAGRZYK Endress+Hauser cykl 9 konferencji poświęconych rozwijającej się intensywnie cyfryzacji zakładów przemysłowych. Rozszerzyliśmy ofertę o pakiet zdalnych usług serwisowych (Instrumentation Support), dzięki któremu klient może dziś wybrać najdogodniejszą dla siebie opcję pomocy, m.in. z gwarantowanym czasem reakcji. Naszym sukcesem była także sprzedaż rozwiązań chmurowych w projektach pod klucz. Widzimy, że klienci coraz częściej dostrzegają korzyści, jakie niesie za sobą zdalny monitoring napełnienia zbiorników. Wzrasta zainteresowanie ekosystemem Netilion, co pozwala sądzić, że misja, jaką na siebie wzięliśmy w zakresie przystosowania zakładów do zmian wynikających z Przemysłu 4.0, zaczyna przynosić wymierne rezultaty. fot. Endress+Hauser
ENDRESS+HAUSER PODSUMOWUJE ROK 2021
Jakie widzicie wyzwania dla was, ale i dla polskiego przemysłu na najbliższy czas – w kontekście obszaru, jakim się zajmujecie? Edukację w zakresie rozwiązań chmurowych wciąż postrzegamy w kategoriach wyzwania. Jest to proces, który wymaga zaangażowania, ale też solidnych referencji, o jakie nieustannie zabiegamy. Obecnie rynek jest bardzo zdywersyfikowany. Naszym zadaniem jest dostosować się do jego realiów. Dlatego stale wprowadzamy nowe rozwiązania i usługi, pozwalające odpowiadać na zapytania ofertowe, niezależnie od tego, czy dotyczą opomiarowania dużego zakładu produkcyjnego czy niewielkiej, pojedynczej instalacji. Takie podejście wymaga zapewnienia odpowiednich zasobów, kompletacji usług, pozyskania partnerów. Traktujemy to jako wyzwanie, któremu już teraz stawiamy czoła i będziemy to nadal kontynuować. Źródło i fot: Endress+Hauser, opracowanie: Przemysław Płonka (BMP)
NA PRZEŁOMIE 2022 I 2023 ROKU RUSZY BUDOWA FABRYKI MAGAZYNÓW ENERGII Trwają przygotowania do rozpoczęcia inwestycji w fabrykę magazynów energii. Przedstawiciele spółki Compremum, koordynującej cały projekt, zapowiadają, że nastąpi to na przełomie 2022 i 2023 roku. Fabryka powstanie w Kleszczowie pod Bełchatowem i na początku zatrudni 300 specjalistów. – Fabryka Compremum w Kleszczowie będzie produkowała podstawowe części do magazynów energii. Dzięki temu nie trzeba będzie ich sprowadzać z Dalekiego Wschodu czy Afryki. Będą przetwarzane i dostępne na miejscu, abyśmy mogli konstruować z nich magazyny energii – zarówno te wielkopowierzchniowe, wielkomocowe, jak i te kierowane do prosumentów – wyjaśnia w rozmowie z agencją Newseria Biznes Andrzej Laskowski z Compremum, energetyk i ekspert Centrum im. Adama Smitha (na zdj.). Źródło i fot.: newseria.pl
ECiZ 1/2022 7
Z ŻYCIA BRANŻY
WIEDEŃ STAWIA NA GEOTERMIĘ W 1974 ROKU ZUPEŁNIE PRZYPADKOWO ODKRYTO W METROPOLII NAD DUNAJEM PRAWDZIWY ENERGETYCZNY SKARB. NAJWIĘKSZY AUSTRIACKI KONCERN ENERGETYCZNY OMV PRZEPROWADZIŁ NA TERENIE WIEDNIA ODWIERTY BADAJĄCE EWENTUALNE ZŁOŻA GAZU LUB ROPY. ODKRYCIE NIE UCZYNIŁO CO PRAWDA Z AUSTRII NOWEGO TEKSASU ANI NOWEJ NORWEGII, ALE WIELE WSKAZUJE NA TO, ŻE MIASTO MOŻE PÓJŚĆ W PRZYSZŁOŚCI ŚLADEM ISLANDII I CZERPAĆ ZE SWOICH GORĄCYCH ŹRÓDEŁ.
Kilkadziesiąt lat później geotermia jako alternatywa dla elektrowni gazowej, może stać się źródłem zaopatrzenia wiedeńczyków w ciepło. Od 2016 roku potencjał geotermiczny w Wiedniu jest badany w ramach projektu Geotief. Na obszarze około 175 kilometrów kwadratowych umieszczono 16 000 bezprzewodowych czujników, które rejestrują sygnały sejsmiczne. W ten sposób pozyskano 50 TB danych, które zostały następnie przeanalizowane przy użyciu najnowocześniejszej techniki obliczeniowej.
Gorąca woda termalna popłynie potem jednym otworem na powierzchnię, skąd pobierane jest z niej ciepło. Z kolei woda schłodzona będzie pompowana z powrotem do zbiornika około dwóch kilometrów dalej. Po skonfigurowaniu taki system jest stosunkowo tani w eksploatacji i w przeciwieństwie do elektrowni opalanej gazem – nie wymaga żadnego paliwa.
Wyzwanie – koszty Głównym wyzwaniem dla energii geotermalnej są koszty związane Korespondentka z badaniami oraz towarzyszące im polskich i niemieckich odwierty. Na tym etapie prac firmy Zbiornik pod Wiedniem portali branżowych. energetyczne inwestujące w geotermię Naukowcy dowiedli, że na Jej specjalizacją jest ponoszą spore wydatki i nie generują głębokości około 3000 metrów pod polityka energetyczna zysków. Dla niektórych z nich oznacza Wiedniem mieści się zbiornik wodny Niemiec, Danii, Szwecji, to duże ryzyko, zwłaszcza wtedy, gdy o temperaturze 100 stopni Celsjusza. Austrii, Szwajcarii oraz takie inwestycje finansowane są przez Zbiornik rozciąga się na przestrzeni krajów Beneluksu. Śledzi kredyty. Branża geotermalna oczekuje kilku kilometrów kwadratowych przebieg kampanii więc na etapie takich odwiertów między dzielnicami Donaustadt wyborczych we badawczych większego wsparcia ze wszystkich wymienionych i Simmering. W przyszłości mógłby strony państwa. W poszukiwaniach krajach pod względem on zaopatrywać dziesiątki tysięcy podziemnych zbiorników z gorącą wodą polityki energetycznej. wiedeńczyków w przyjazne dla klimatu mogą pomóc małym miastom i firmom ciepło. Moc energetyczna tego źródła finansowane ze środków publicznych wynosi (zdaniem ekspertów z Geotief ) programy badawcze, fundusze hedgingowe lub kapitał 120 MW. Oznacza to, że geotermia mogłaby zastąpić wysokiego ryzyka dla inwestorów. W przypadku nadal jeszcze funkcjonującą ciepłownię Spittelau. udanego odwiertu przedsiębiorstwa mogłyby Austriacy chcieliby odejść od emisyjnego gazu spłacać pieniądze zgodnie z ustalonymi zasadami. w ciepłownictwie do 2040 roku. Aby ten cel Ale nie tylko warunki finansowe utrudniają zrealizować, potrzebne będą inne źródła energii. maksymalne wykorzystanie potencjału geotermii. Geotermia w Wiedniu może zaspokoić ponad W przypadku krajów takich jak Austria, trudności połowę (56%) zapotrzebowania na ciepło, resztę sprawia także kompletowanie kadr. Austriaccy eksperci miasta trzeba będzie ogrzać pompami ciepła. uważają, że aby stworzyć moc rzędu 1 MW konieczna Czysto technicznie ciepłownictwo z użyciem geotermii jest praca 8-15 fachowców. W Austrii takich fachowców jest łatwe do uruchomienia i nie prowadzi do po prostu brakuje. Średnioterminowo w projektach długoterminowych kosztów związanych z zakupem geotermicznych mogliby zostać zatrudnieni urządzeń. Pierwszym krokiem są odwierty – do pracownicy, którzy obecnie pracują w branży gazowej. podziemnego zbiornika wykona się dwa otwory.
8 ECiZ 1/2022
Aleksandra Fedorska
XXIX Sympozjum Naukowo-Techniczne
WIOSENNE SPOTKANIE CIEPŁOWNIKÓW 26-28 kwietnia 2022 r. • ZAKOPANE W programie: PANEL WPROWADZAJĄCY:
Nowe wyzwania dla ciepłownictwa. Jak im sprostać? DEBATA: STRATEGIA dla ciepłownictwa w zmiennym otoczeniu regulacyjnym DIGITALIZACJA ciepłownictwa. Jakie nowoczesne rozwiązania warto wdrażać?
PANEL: I Zadbać o środowisko II Cyfrowe ciepło III PEC efektywny IV OZE i alternetywne źródła energii V Nowoczesna kogeneracja elementem transformacji ciepłownictwa VI Sieci pod kontrolą Podczas wydarzenia odbędzie się również tradycyjna Gala Ciepłownicza oraz wystawa stoisk. SPOTKAJMY SIĘ W ZAKOPANEM
Organizator
!
Honorowy patronat
Sponsor
Mecenas Gali Ciepłowniczej
Partner główny
Patronat naukowy
Partner
Patronat medialny
kierunekenergetyka.pl
Partner branżowy
Patronat merytoryczny
Z ŻYCIA BRANŻY
NIEPOTRZEBNE ENERGETYCZNE WOJNY UCIESZYŁEM SIĘ, KIEDY REDAKCJA „ENERGETYKI CIEPLNEJ I ZAWODOWEJ” (ECIZ) ZAPROPONOWAŁA MI WŁASNĄ KOLUMNĘ W MAGAZYNIE. DLACZEGO? BO OBOK KILKU INNYCH PERIODYKÓW CZY PORTALI BRANŻOWYCH JEST JEDNYM Z OSTATNICH MIEJSC, W KTÓRYCH AUTORZY WCIĄŻ MAJĄ NADZIEJĘ, ŻE PO LEKTURZE ICH TEKSTÓW KTOŚ SPOJRZY NA ŚWIAT NIECO BARDZIEJ ŚWIADOMIE. Raz na dwa miesiące zaprezentuję Państwu kilka spostrzeżeń dotyczących świata energetyki i przemysłu w nieco luźniejszej formie. Będę się jednak bardzo starał, żeby forma nie przesłoniła treści i żeby poziom moich tekstów nie odbiegał znacząco od wysokiego poziomu treści, do jakich przyzwyczaiła nas ECiZ. Tymczasem jednak – do rzeczy.
gardeł, przerzucając się linkami do „artykułów”, które „wyjaśniają”, „zamykają temat” czy też „demaskują”. Zauważyłem, że nader często poziom wiedzy takich dyskutantów jest odwrotnie proporcjonalny do poziomu ich zacietrzewienia. Nietrudno zauważyć, że ten rodzaj debaty jest destrukcyjny i do niczego niepotrzebny. Nie prowadzi też do żadnych konkluzji, ponieważ internetowa sieczka nie służy wypracowywaniu rozwiązań, a „oraniu” przeciwnika i jest w mojej ocenie dość trafnym obrazem powiedzenia o konsekwencjach grania w szachy z gołębiem.
Wszędzie energetyka Wspomniałem wyżej o świadomym Jan Sakławski spojrzeniu na świat i chciałbym ten wątek rozwinąć, ponieważ zauważyłem, Partner, radca prawny że coraz trudniej rozmawia się Polakom Kancelarii Brysiewicz, o energetyce, będącej przecież Bokina, Sakławski dziedziną, która – jak żadna inna Cofanie się w rozmowie i Wspólnicy. – wpływa na niemal wszystkie aspekty Jest to droga donikąd, nie wynika z niej nic naszej aktywności życiowej. Wstajemy pozytywnego poza samozadowoleniem rano, włączamy radio, płytę indukcyjną, sprawdzamy internetowych trolli i w zasadzie cofa nas ona wiadomości na naładowanym w nocy telefonie. w rozmowie o przemyślanej i optymalnej transformacji. W pracy włączamy komputer, operujemy maszyną, Koszty zmian poniesiemy wszyscy, dobrze byłoby jedziemy do klienta samochodem czy tramwajem. więc, gdyby wszyscy dysponowali również rzetelną Wieczorem włączamy serial na Netflixie, idziemy do wiedzą w zakresie przyczyn i korzyści tych zmian. kina, gramy w gry komputerowe czy czytamy książkę Jałowy spór pomiędzy członkami „team OZE” i „team przy lampce nocnej. Nie da się w dzisiejszych czasach atom” nie zwiększa poziomu tej wiedzy, a jedynie być energetyczną samotną wyspą, ponieważ koszt przyczynia się do pogłębienia stereotypów, półprawd każdego produktu, każdej usługi, każdej aktywności i uproszczeń. Tymczasem świat nie jest czarno-biały. zawiera w sobie zaszyty koszt energii elektrycznej, która Każda z technologii dostępnych na rynku ma przecież pozwoliła wytworzyć produkt czy świadczyć usługę. swoje blaski i cienie. W niektórych warunkach jest korzystna, w innych powoduje zagrożenia lub koszty. Plemienność podziału Wydaje się więc, że wszyscy powinni być zgodni co do tego, Technologia fotowoltaiczna jest tania i produkuje energię że bezpieczeństwo energetyczne, a w tym w szczególności w dużych ilościach w tzw. peaku, ale jest nieprzydatna bezpieczeństwo dostaw, jest tematem absolutnie w godzinach nocnych i mało przydatna w miesiącach priorytetowym i trawestującym podziały polityczne. Nic z niewielkim nasłonecznieniem. Z kolei technologia bardziej błędnego! Stare podziały polityczne podzieliły jądrowa produkuje energię stabilnie i bez oglądania się również pomiędzy siebie poglądy na kwestie energetyczne. na warunki pogodowe, ale inwestycje w nią są drogie, Plemienność tego podziału i jego bezrefleksyjny charakter czasochłonne i uzależnione od bardzo licznych wymogów są oczywiście widoczne już na pierwszy rzut oka. Jeżeli środowiskowo-lokalizacyjnych. Obie jednak przydadzą należymy do jednego obozu, to na 99% będziemy mieć się w KSE i udzielenie wsparcia jednej nie musi oznaczać takie, takie i takie poglądy na kwestie OZE, atomu, ETS czy automatycznie pełnej wrogości wobec drugiej. Bóg jeden wie czego jeszcze. A jeżeli nasza „przynależność Te energetyczne wojny są kompletnie bezsensowne plemienna” jest inna, to w tych samych kwestiach będziemy i niepotrzebne. W zasadzie cieszą tylko jednego człowieka mieć kompletnie inne zdanie. Ten jaskrawy podział jest na świecie – mieszkającego za miedzą władcę kraju, szczególnie widoczny w ramach dyskusji online, gdzie z którego kupujemy 80% importowanych paliw kopalnych. notorycznie zwaśnione strony skaczą sobie do cyfrowych
ECiZ 1/2022 11
Z ŻYCIA BRANŻY
O K I E M S T U D E N TA
ENERGETYKA JĄDROWA W POLSCE - WIZYTÓWKA POSTĘPU CZY NIEZBĘDNE ROZWIĄZANIE? NASTROJE SPOŁECZNE W KONTEKŚCIE ENERGETYKI JĄDROWEJ W POLSCE POWOLI SIĘ ZMIENIAJĄ. POMIMO NIEUSTAJĄCEJ OBAWY PRZED NIEZNANĄ NA RODZIMYM PODWÓRKU, POTENCJALNIE NIEBEZPIECZNĄ TECHNOLOGIĄ I PRZYWIĄZANIA DO TRADYCJI I STABILNOŚCI GOSPODARKI OPARTEJ NA WYDOBYCIU WĘGLA, OPINIA PUBLICZNA STAJE SIĘ CORAZ BARDZIEJ ŚWIADOMA REALIZMU KATASTROFY KLIMATYCZNEJ I NACISKA NA PRZEMIANY STRUKTURY ENERGETYKI. ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE RÓWNIEŻ WZYWAJĄ DO ZADEKLAROWANIA I PODJĘCIA KONKRETNYCH KROKÓW W KIERUNKU ZMINIMALIZOWANIA EMISJI DWUTLENKU WĘGLA.
Pewnego rodzaju fenomenem stały się w Polsce odnawialne źródła energii – rośnie liczba farm wiatrowych i słonecznych, a także prosumentów decydujących się na inwestycje w fotowoltaikę na użytek własny. Główną wadą źródeł odnawialnych jest jednak ich nieprzewidywalność – produkcja energii zależy od warunków pogodowych i pory roku. Magazynowanie energii jest na razie nieopłacalne w skali całych elektrowni, chociaż coraz częściej spotykane w instalacjach prosumenckich w formie akumulatorów lub superkondensatorów. W konsekwencji najbliższa perspektywa krajowego rynku energetycznego opierającego się w całości na OZE jest iluzją.
jądrowych jest największym w Europie eksporterem energii elektrycznej. Obecnie oba kraje rozwijają intensywnie odnawialne źródła energii, przyjmując energetykę jądrową za stabilną bazę miksu energetycznego, jednak stopniowo zmniejszając jej udział.
Skrajne kierunki Polityka energetyczna poszczególnych krajów Europy zmierza jednak w skrajnie różnych kierunkach. Podczas gdy w Polsce Magorzata Mazur temat elektrowni jądrowych jest wciąż na etapie planów Studentka 2 roku kierunku i dyskusji, w Niemczech dobiega energetyka na Wydziale Mechanicznym, Energetyki końca proces wygaszania pracy i Lotnictwa Politechniki reaktorów. Entuzjazm dotyczący Warszawskiej, członkini Koła atomu trwał wśród niemieckich Naukowego Energetyków PW władz i inwestorów od lat 80. aż do roku 2011 r., kiedy panika Kiedy polski reaktor? wywołana katastrofą w Fukushimie W ostatnich latach plany inwestycji spowodowała niemal natychmiastowe wyłączenie w elektrownie atomowe w Polsce zaczęły się powoli kilku reaktorów i decyzję o zamknięciu wszystkich krystalizować. Program polskiej energetyki jądrowej elektrowni atomowych w kraju do 2022 r. Ciężar z 2020 r. przewiduje budowę reaktorów o łącznej mocy pozyskiwania energii został przeniesiony m.in. na 6 do 9 GWe do 2043 r., przy czym pierwszy reaktor ma elektrownie węglowe i gazowe, co oznacza niejako zacząć pracę do 2033 r. Polska stawia sobie za wzór krok w tył w kontekście dekarbonizacji. Pomimo przemiany energetyczne Francji i Szwecji, które poprzez dużego udziału OZE w miksie energetycznym inwestycje w atom zmniejszyły emisję dwutlenku (ponad 50% w 2020 r.), Niemcy są jednymi węgla znacząco poniżej progu 100 kg CO2/MWh. Francja z największych emitentów CO2 w Unii Europejskiej. dzięki rozbudowywanej od lat 70. sieci elektrowni Polska energetyka jest w zgoła odmiennej sytuacji.
12 ECiZ 1/2022
Z ŻYCIA BRANŻY
Mimo dynamicznego rozwoju, OZE dostarczają jedynie 18% całkowitego zapotrzebowania energii. 70% miksu energetycznego wciąż stanowią elektrownie opalane węglem. Nieuniknione wygaszanie elektrowni węglowych wymaga zastąpienia ich przez inne technologie. Poza OZE potrzebny jest też element stały, niezależny od warunków pogodowych i pory roku. W praktyce stoimy przed wyborem między elektrowniami jądrowymi i gazowymi. Gaz ziemny, pomimo niższej emisyjności równej 450 kg CO2/MWh w układzie prostym, w porównaniu do emisyjności 700-900 kg CO2/MWh dla węgla, wciąż jest daleki od uznania go za zielone źródło energii. Pomimo stosunkowo wysokiej sprawności w układach gazowo-parowych lub przy kogeneracji, jego niezerowa produkcja CO2 sprawia, że gaz ziemny powinien być raczej traktowany jako paliwo pomostowe niż idealne środowiskowo rozwiązanie. Oparcie miksu energetycznego na gazie oznaczałoby też uzależnienie od cen importu paliwa z zagranicy, tworząc ryzyko gospodarcze.
60% popiera Alternatywa w postaci elektrowni jądrowych, która zapewniłaby polskiej energetyce nieco większą autonomię, od dekad powracała w dyskusjach i mniej lub bardziej konkretnych projektach. O ile jeszcze w latach 80. protesty społeczne wywołane m.in. katastrofą w Czarnobylu, połączone z problemami wewnętrznymi państwa i brakiem środków pieniężnych, zmusiły władze do przerwania budowy Elektrowni Jądrowej Żarnowiec, tak obecnie ponad 60% Polaków popiera rozwój atomu. Również środowisko górników zdaje sobie sprawę, że perspektywa wydobywania węgla jest krótka. Z drugiej strony mamy górników, którzy nadal angażują się w protesty przeciwko zamykaniu kolejnych kopalni, choć według obecnych założeń zakaz palenia węglem obejmie cały kraj do roku 2040. Mimo nieustannych sporów związków zawodowych z rządem, młodzi ludzie szukają innych możliwości zatrudnienia, nie znajdując przyszłości w tradycji górniczej. Inwestowanie w energię jądrową nieuchronnie rodzi wiele problemów zarówno technicznych i gospodarczych, jak i społecznych. Jednak zerowa emisyjność i stały charakter pracy, a także pewna niezależność od partnerów politycznych, jaką zapewniają w odróżnieniu od elektrowni gazowych sprawiają, że gra wydaje się warta świeczki. Po latach niezbyt owocnych pertraktacji wszystko wskazuje na to, że w perspektywie kilkunastu lat możemy mieć w Polsce działający sektor energii jądrowej i tym samym znacząco zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych, przyczyniając się do złagodzenia skutków katastrofy klimatycznej.
ECiZ 1/2022 13
