3/2022 Kierunek Wod-Kan

NA MIARĘ XXI WIEKU

Z ŻYCIA BRANŻY

8 I Czy mniejsze zużycie wody przez mieszkańców

jest „na rękę” zakładom wodociągowym?

Anna Michałowska

10 I Inwestycje wynikające z obserwacji

Rozmowa z Markiem Tokarzem, prezesem zarządu MPWiK Sp. z o.o. Piekary Śląskie

14 I Wielki powrót targów wod-kan

Aneta Skalik

16 I Ślad wodny

Sławomir Grucel

20 I Samowystarczalność energetyczna oczyszczalni w Kucharach

Aneta Skalik

TEMAT NUMERU: OCZYSZCZALNIA PRZYSZŁOŚCI

24 I Jakie będą oczyszczalnie „jutra”?

Jacek Mąkinia, Ewa Zaborowska, Klara Ramm

30 I Praktyczne wdrożenia technologii

opartych o proces Anammox

Katarzyna Hrynkiewicz

36 I GOZ w oczyszczalniach przyszłości

Janusz Skwara, Łukasz Kot, Dawid Wicher

40 I Nowa po pół wieku

Przemysław Płonka

44 I Samowystarczalna energetycznie, nowoczesna, niezawodna

Aneta Skalik

48 I Step w Goleniowie

Dariusz Kozak

55 I Hermetyzacja i dezodoryzacja

Lech Magrel

64 I Energetycznie pasywna oczyszczalnia ścieków

Tadeusz Żaba

70 I Oszczędności energetyczne i kosztowe

Krzysztof Miaśkiewicz, Wilo Polska Sp. z o.o.

JAKOŚĆ WODY

72 I Usuwanie farmaceutyków metodą ozonowania

Joanna Stepa

78 I Zmiany legislacyjne niezbędne dla poprawy bezpieczeństwa wody

Izabela Zimoch

86 I Możliwości bezwykopowej renowacji sieci kanalizacyjnych

Florian Piechurski

SIECI WOD-KAN

98 I Dyspozytornia – nowa koncepcja wirtualnego zarządzania infrastrukturą

Sławomir Jankowski

PRAWO

102 I Ryzykowne zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych

Jędrzej Bujny

NOWOCZESNE TECHNOLOGIE

106 I Londyński system kanalizacji do wymiany

Marion Bouillin

108 I Rozwiązania chmurowe przyszłością w gospodarce wod-kan

Bartosz Fras

FELIETON

111 I Sucho wszędzie, co to będzie?

Dariusz Dzida

112 I Związki

Michał Rżanek

113 I (Nie) robić przyłącza?

Łukasz Lipiec

114 I Nowy wymiar rzeczywistości?

Paweł Chudziński

Z ŻYCIA BRANŻY:

Fot. MPWiK w Piekarach Śląskich

Rozmowa z Markiem Tokarzem, prezesem zarządu MPWiK Sp. z o.o. Piekary Śląskie

TEMAT NUMERU: OCZYSZCZALNIA PRZYSZŁOŚCI

JAKIE BĘDĄ OCZYSZCZALNIE „JUTRA”?

Jacek Mąkinia, Ewa Zaborowska, Klara Ramm

JAKOŚĆ WODY:

Fot. 123rf 86

MOŻLIWOŚCI BEZWYKOPOWEJ

RENOWACJI SIECI KANALIZACYJNYCH

Florian Piechurski

Przemysław Płonka redaktor naczelny tel. 32 415 97 74 wew. 28 e-mail: przemyslaw.plonka@e-bmp.pl

Strategie pewików

„Rola oczyszczalni ścieków zaczyna wykraczać poza zapewnienie wysokiej efektywności usuwania zanieczyszczeń przy niskim wskaźniku zużycia energii. Obiekty te rozszerzają swoją funkcję w kierunku odzysku zasobów i stają się istotnymi elementami gospodarki obiegu zamkniętego” – piszą na naszych łamach Jacek Mąkinia, Ewa Zaborowska i Klara Ramm. Bieżący numer – również z uwagi na organizowaną przez nasze wydawnictwo nową konferencję – w znacznej mierze poświęcamy „oczyszczalniom przyszłości”. Jakie powinny być te obiekty, by sprostać obecnym, ale przede wszystkim przyszłym wyzwaniom?

O odpowiedź –w formie krótkich wypowiedzi czy analitycznych artykułów – poprosiliśmy wielu specjalistów z branży. Które „cechy” owych „oczyszczalni jutra” wskazywali najczęściej? Powinny być przyjazne środowisku, nieuciążliwe dla otoczenia, zdolne do zwiększonej redukcji związków biogennych czy nowych rodzajów zanieczyszczeń, w tym mikroplastików. Wielu podkreślało także, że muszą to być obiekty samowystarczalne energetycznie, budowane z zastosowaniem najnowocześniejszych technologii, odpowiadające koncepcji gospodarki obiegu zamkniętego.

To„przyszłościowe myślenie” nie może jednak sprowadzać się jedynie do unowocześniania infrastruktury, ale wiąże się także z koniecznością zmiany podejścia do roli, funkcji czy zadań oraz sposobu działania „pewików”. „Dziś bowiem nie wystarczy już tylko oferować wodę o bardzo dobrej jakości czy prawidłowo oczyszczać ścieki. W nowej, cyfrowej erze i rzeczywistości zbliżającej

nas do koncepcji smart city, liczą się te przedsiębiorstwa, które potrafią skutecznie przewidzieć czego klient/mieszkaniec oczekuje i spełnić te oczekiwania, zanim zostaną wypowiedziane na głos – pisze Sławomir Jankowski, prezes PWiK Tarnowskie Góry.

Wszystko dobrze wygląda na papierze, niestety rzeczywistość nie ułatwia realizacji tych ambitnych planów, gdy brak środków na bieżące utrzymanie infrastruktury. – Zaczynamy funkcjonować w utopijnej rzeczywistości, a nasz regulator, Wody Polskie, udaje, że wzrostu cen materiałów, usług i energii, a co za tym idzie – skokowego wzrostu kosztów naszej działalności – nie ma. Możemy oczywiście dalej próbować zaplanować przyrost przychodów i kosztów, ale życie pokazuje, że nie jest to realnie możliwe – alarmuje Marek Tokarz, prezes zarządu MPWiK Sp. z o.o. Piekary Śląskie (polecam wywiad na str. 10). Podkreśla, że co prawda na ten rok jego spółka ma jeszcze zawarte umowy, ale na przyszły i następny „szacowanie kosztów na rynku, na którym szaleje dwucyfrowa inflacja, jest wróżeniem z fusów”.

Wydawca: BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k.

KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437

NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel. 32 415 29 21, 32 415 97 93 e-mail: ochrona@e-bmp.pl www.kierunekWODKAN.pl

BMP to firma od ponad 25 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, integrator i moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, webinariów, wydawca profesjonalnych magazynów i portali.

Rada Programowa:

Dariusz Dzida – kierownik sieci wodociągowej AQUA S.A.

prof. dr hab. inż. Marek Gromiec – członek Krajowej Rady Gospodarki Wodnej, doradca Komisji Środowiska Senatu RP

Marek Kornatowski – Prezes Zarządu, Fundacja „Dolnośląskie Forum Wodociągowe”

Dariusz Latawiec – Prezes Zarządu Miejskiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Nowym Targu

Michał Rżanek – prezes Piotrkowskich Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.

Klara Ramm – przedstawiciel Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie” w EURAU

Piotr Ziętara – prezes zarządu MPWiK S.A. w Krakowie

Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk

Redaktor naczelny

Przemysław Płonka

Redaktor wydania

Aneta Skalik

Redakcja techniczna Marcelina Gąsior

Kolportaż rafał.ruczaj@e-bmp.pl

Sprzedaż:

Magda Widrińska, Marta Mika, Ewa Dombek, Jolanta Mikołajec-Piela, Krzysztof Sielski

Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma

Spółki

wod-kan nie są więc w łatwej sytuacji. Z jednej strony stoją przed koniecznością inwestycji z myślą o przyszłości, a z drugiej jest bolesne „tu i teraz”. Coraz częściej – niestety – zamiast planować strategie rozwojowe, skazane są na realizację strategii „wiązania końca z końcem”.

Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca.

Fot. na okładce: 123rf.com

Patronat medialny

STARE FILTRY W RACIBORZU

Wodociągi Raciborskie są jednym z najstarszych zakładów wodociągowych na terenie Górnego Śląska – rok powstania 1874. W jego podziemiach znajdują się unikalne w skali kraju dawne filtry powolne z 1898 r. i 1903 r.

Fot. Rafał Soliński

ODZYSKANE CIEPŁO ZE ŚCIEKÓW

MPWiK w m.st. Warszawie S.A. oraz Veolia Energia Warszawa S.A. współpracują nad projektem odzyskiwania ciepła z warszawskich instalacji i sieci kanalizacyjnej. Spółki podpisały list intencyjny o współpracy w zakresie oceny możliwości odzysku tzw. ciepła traconego oraz ciepła pochodzącego ze ścieków w celu wykorzystania go na potrzeby własne oraz miasta.

MPWiK i Veolia będą badać możliwości odzysku ciepła w dwóch oczyszczalniach ścieków – „Czajka” i „Południe” – a także w eksploatowanych przez MPWiK kolektorach kanalizacyjnych i innych instalacjach oraz wykorzystania go na potrzeby miasta, tj. dostarczenie go do Warszawskiej Sieci Ciepłowniczej oraz na potrzeby MPWiK. Projekt wpisuje się w ekologiczne działania MPWiK w ramach gospodarki obiegu zamkniętego i poszukiwania energii z odnawialnych źródeł przy minimalizacji użycia paliw kopalnych. Jest także częścią szeroko zakrojonych działań Warszawy określonych w „Strategii #Warszawa2030” odnoszących się do emisji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych. – Grupa Veolia wdrożyła już z powodzeniem takie rozwiązanie w Szlachęcinie i wierzymy, że takie innowacyjne podejście będzie kolejnym krokiem w redukcji paliw kopalnych na potrzeby Warszawy – mówi Paweł Orlof, dyrektor generalny, prezes zarządu Veolii Energii Warszawa S.A.

Źródło i fot.: MPWiK w m. st. Warszawie

ROZMAITOŚCI

78 METRÓW DŁUGOŚCI

ma podziemny zbiornik retencyjny, zbudowany w Poznaniu pod płytą rynku. Został zbudowany z 26 rur o średnicy 3 m.

ZABYTKOWE STUDNIE W ŁODZI

Podczas przebudowy placu Wolności w Łodzi odkryto ceglaną obudowę jednego z najstarszych w mieście ujęć publicznych. Przy studni znaleziono komorę po mechanicznej pompie. Studnia jest zasypana, ale archeolodzy podejmą próbę jej częściowego odkrycia.

Znaleziska dokonano przy okazji przebudowy placu. Jego modernizacja to jedna z ponad 100 inwestycji, które miasto realizuje w ramach programu rewitalizacji. Na pl. Wolności działały cztery ogólnodostępne studnie, które sięgały w głąb ziemi na ok. 50 m. Wobec braku sieci wodociągowej w Łodzi mieszkańcy musieli czerpać wodę wyłącznie ze studni. Szacuje się, że było ich ok. 10 tys. – publicznych, podwórkowych, fabrycznych oraz parkowych. Z powodu nadmiernego poboru wody przez fabryki i mieszkańców studnie często wysychały i wymagały pogłębiania.

Źródło i fot.: uml.lodz.pl

Podobno Wody Polskie zauważyły wreszcie, że inflacja staje się niebezpieczna dla całej branży i zmiany taryf będą możliwe, ale dopiero zobaczymy jak ten proces będzie wyglądać w praktyce, gdyż dzisiaj potrzebne są natychmiastowe decyzje, a nie obietnice zmian.

Marek Tokarz, prezes zarządu MPWiK Sp. z o.o. Piekary Śląskie

Wywiad na str. 10

WYBUCHOWE ZNALEZISKO W WARSZAWIE

2 lipca 2022 r. pracownicy MPWiK w m. st. Warszawie, wykonujący roboty ziemne na magistrali wodociągowej w rejonie Placu Zawiszy, natknęli się na skład amunicji z czasów II wojny światowej.

Z wykopu wydobyto zamknięte w skrzyniach: kilka tysięcy sztuk amunicji strzeleckiej, granat moździerzowy, 31 granatów przeciwpancernych oraz zapalnik do granatu ręcznego. Znalezisko zostało zabezpieczone i wywiezione przez dwa patrole saperskie.

Źródło: MPWiK w m. st. Warszawie

SPARTAKIADA PRACOWNIKÓW WODOCIĄGÓW I KANALIZACJI

26-28 sierpnia blisko 1 500 zawodników z ponad 60 spółek wod-kan sprawdziło swoje sportowe możliwości w Spartakiadzie Pracowników Wodociągów i Kanalizacji im. Tadeusza Jakubowskiego w Poznaniu. Z wydarzeniem wiąże się blisko 30-letnia tradycja.

Do rywalizacji sportowej przystąpiły 64 zespoły z całej Polski. W dwudniowych zmaganiach sportowych drużyny startowały w 23 konkurencjach indywidualnych i zespołowych.

Pierwsze miejsce w klasyfikacji zespołowej zdobył zespół MPWiK Warszawa, osiągając wynik 1748, drugie miejsce zdobyły Wodociągi Miasta Krakowa z sumą punktów 1737, trzecie miejsce przypadło drużynie MPWiK Wrocław (1731).

Źródło i fot.: informacja prasowa

STOŁECZNE MPWIK ZAKOŃCZYŁO MODERNIZACJĘ KOLEKTORA ŚCIEKOWEGO NA URSYNOWIE I MOKOTOWIE

Modernizacja ponad 4-kilometrowego odcinka kolektora w ul. Bacha, Sikorskiego, Witosa dobiegła końca. Wybudowany jeszcze w latach 70. kolektor jest kluczowym elementem układu odbioru ścieków z południowej części lewobrzeżnej Warszawy. Wartość przedsięwzięcia wyniosła ponad 50 mln zł.

Inwestycja skupiła się na bezwykopowej modernizacji odcinka kolektora sanitarnego zlokalizowanego w ul. Bacha, Sikorskiego i Witosa. Technologia reliningu zastosowana podczas prac polegała na tym, że do istniejącego kanału zostały wprowadzone panele wykonane z żywicy poliestrowej (GRP) o mniejszej średnicy w stosunku do pierwotnego kanału. Moduły przeznaczone do modernizacji kolektora w ul. Bacha – Witosa zostały wyprodukowane specjalnie na potrzeby realizacji tej inwestycji, co pozwoliło na dokładne dopasowanie elementów do wymiarów kolektora.

Źródło i fot.: MPWiK w m. st. Warszawie

WYBUCH KOMÓR FERMENTACYJNYCH NA OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW „POMORZANY”

Podczas prac konserwacyjnych jednej z komór fermentacyjnych Oczyszczalni Ścieków „Pomorzany” doszło do wybuchu zgromadzonego w niej biogazu. Sytuacja była o tyle dramatyczna, że wybuch spowodował obrażenia osób wykonujących prace konserwacyjne, a także rozszczelnienie komory i wypływ masy fermentacyjnej, która zalała pobliski teren i poprzez kanał mogła skazić Odrę... Taki był scenariusz ćwiczeń zorganizowanych 28 czrwca przez Miejskie Centrum Zarządzania Kryzysowego.

Celem ćwiczeń było sprawdzenie gotowości i przygotowania służb do akcji ratowniczej prowadzonej na terenie bardzo specyficznego obiektu przemysłowego. Na miejscu zdarzenia ćwiczyły m.in. jednostki Państwowej Straży Pożarnej, Straży Miejskiej, pracownicy MCZK i ZWiK. Podczas ćwiczeń udzielono pomocy poszkodowanym, ewakuowano pozostałych pracowników, zabezpieczono budynki i instalacje przemysłowe. Udało się też uniknąć skażenia środowiska. Jako ciekawostkę warto odnotować, że symulacja była okazją do przetestowania dronu i jego wykorzystania do poszukiwania osób rannych.

Źródło i fot.: ZWiK Szczecin

PŁOCKA WIEŻA CIŚNIEŃ W MINIATURZE

Z okazji 130-lecia istnienia Wodociągów Płockich 19 lipca 2022 r. odbyła się oficjalna prezentacja poidełka w formie miniatury płockiej wieży ciśnień.

Płocka Wieży Ciśnień mieści się przy ul. Warszawskiej. W latach 60. XX w. zdemontowano rezerwuar na szczycie wieży, przez co straciła swoją pierwotną funkcję. Przez lata stała pusta i niszczała. W roku 1988 wpisano ją do rejestru zabytków ówczesnego województwa płockiego. W roku 2007 Wodociągi Płockie odzyskały obiekt. Rekonstrukcja, remont i rewitalizacja przywróciły miastu i mieszkańcom jedyny tego rodzaju zabytek dawnej technicznej infrastruktury miejskiej

i umożliwiły pełnienie nowych funkcji. Obecnie, wraz z dobudowanym tarasem, mieści w sobie kawiarnię

i restaurację „Wieża Ciśnień” i fontannę „Wieżejka”.

Źródło i fot.: Wodociągi Płockie

CZY MNIEJSZE ZUŻYCIE WODY PRZEZ MIESZKAŃCÓW JEST „NA RĘKĘ”

ZAKŁADOM WODOCIĄGOWYM?

PRAWDOPODOBNIE NAJTRAFNIEJSZĄ ODPOWIEDZIĄ JEST NIEŚMIERTELNE: „TO ZALEŻY”, JA JEDNAK

SPRÓBUJĘ DOWIEŚĆ, ŻE TAK WŁAŚNIE JEST. A PONADTO – PODZIELĘ SIĘ WSKAZÓWKĄ, JAK PRZEDSIĘBIORSTWA WODOCIĄGOWE MOGĄ O TO JESZCZE SKUTECZNIEJ ZABIEGAĆ, NIEWIELKIM KOSZTEM.

Według podstawowych zasad ekonomii i sprzedaży – konsument może sądzić, że skoro zakład produkcji wody dostarcza jej większą ilość do odbiorcy, to ma z tego tytułu wyższe przychody. Dlaczego zatem miałby namawiać swoich klientów do oszczędnego korzystania z wody wodociągowej?

Obowiązujące rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia

14 stycznia 2002 r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody (Dz.U. 2002 nr 8 poz.

70) przewiduje, że na potrzeby bytowo-gospodarcze mieszkańców

budynków, które są wyposażone w pełen węzeł sanitarny, należy zabezpieczyć wodę w ilości nawet około 160 l/d M. Ta wartość jest zmienna – uzależniona od stopnia wyposażenia mieszkań w punkty czerpalne, dostęp do kanalizacji oraz ciepłej wody z miejskiej elektrociepłowni lub własnego źródła podgrzewania wody. Zatem im większa wygoda w dostępie do wody, tym mieszkańcy zużywają jej więcej. Na marginesie dodam tylko, że upłynęło 20 lat od momentu wejścia w życie powyższego

Z wykształcenia technolog wody, inżynier środowiska i hydrolog. Od 15 lat zawodowo związana z działaniami na rzecz równowagi gruntowo-wodnej przy inwestycjach liniowych. Na co dzień mierzy się z okołowodnymi wyzwaniami na etapach: projektowania, realizacji i utrzymania inwestycji.

Autorka bloga „Jesteś wodą”, gdzie porusza tematy związane ze świadomym zarządzaniem zasobami wodnymi i inspiruje do oszczędzania wody

rozporządzania, a zużycie (w ilości 30 l/d⋅M) szacowane w ramach najniższej kategorii udogodnień związanych z dostępem do wody (czyli przynoszenie jej siłą własnych mięśni, ze zdroju ulicznego) jest już prawdopodobnie rzadkością.

Co jednak warto zauważyć – taka najniższa, normatywna ilość wody także zaspokaja potrzeby bytowe mieszkańca w ciągu doby!

Przy określonej przepustowości urządzeń do poboru (nie wspominając o coraz częściej niedostatecznych zasobach wody u źródła), uzdatniania i przesyłu wody wodociągowej – zakłady produkcji wody mają nie lada twardy orzech do zgryzienia, aby właściwie oszacować dobowe zapotrzebowanie dla wszystkich mieszkańców i zabezpieczyć te potrzeby. Ta trudność wynika m.in. z faktu, że niemal każdego dnia miasta rozrastają się o nowe osiedla i co za tym idzie – nowych konsumentów wody.

Faktyczne koszty Warto także uświadamiać użytkowników wody wodociągowej

Anna Michałowska

o faktycznych kosztach jej pozyskania, uzdatniania i dostarczenia do punktów czerpalnych. W skład powyższego wchodzą również wydatki na utrzymanie całej instalacji i sieci, planowane remonty, usuwanie awarii oraz amortyzację środków trwałych, zużycie materiałów, energii, opłaty publicznoprawne, wynagrodzenia, świadczenia, ubezpieczenie i usługi zewnętrzne. Z uwagi na koszty, które rosną razem z zapotrzebowaniem na wodę – zrównoważone zużycie wody wodociągowej przez mieszkańców to bezsprzecznie właściwy kierunek, z uwagi na kwestie zarówno środowiskowe, jak i ekonomiczne. Zatem z punktu widzenia budowania świadomości mieszkańców – należy kłaść nacisk na intensywną edukację w tym kierunku.

Komunikacja wod-kanu

Przeanalizujmy, jak komunikują się zakłady wodociągowo-kanalizacyjne z użytkownikami sieci. Każdy właściciel posesji, z którym przedsiębiorstwo wod-kan podpisuje umowę na dostawę wody (i odbiór ścieków), raz w miesiącu otrzymuje fakturę z rozliczeniem zużycia tych mediów. Naturalną już praktyką jest dostarczanie powyższego dokumentu w formie elektronicznej, z poszanowaniem zużywanych zasobów – co często przekłada się na niższą cenę abonamentu dla odbiorcy. Ponadto, w celu ułatwienia komunikacji z klientami, zakłady wodociągowe posiadają strony internetowe, a także konta w mediach społecznościowych. Tymi kanałami komunikują się z konsumentami, informują m.in. o awariach, planowanych wyłączeniach w dostawie wody, publikują dane o jakości wody, edukują w zakresie bezpiecznego spożywania „kranówki” oraz dzielą się aktualnymi wiadomościami z „życia” i osiągnięć zakładu. Jak jednak wyglądają miesięczne statystyki odwiedzin tych stron w odniesieniu do liczby umów zawartych z użytkownikami sieci? Jak wiele osób faktycznie szuka informacji w internecie o wodzie wodociągowej i aktualnych (jakże cennych) komunikatów od lokalnego zakładu produkcji wody?

Z punktu widzenia statystycznego użytkownika obstawiam, że robi to przede wszystkim w momencie wystąpienia awarii, szukając numeru telefonu do kontaktu, gdy kupuje pralkę i poszukuje informacji o twardości wody lub w momencie, gdy dostanie wysoki rachunek i chce zdobyć dane o obowiązujących taryfach.

Jak skuteczniej trafić do odbiorców?

Jak skuteczniej zakład wodociągowy może docierać do swoich odbiorców, gdy wszystkie tak mozolne próby przebicia się w morzu dostępnych w sieci informacji nie są wystarczające? Dodam, że znam to z własnych doświadczeń i wysiłków podejmowanych celem docierania do nowych czytelników treści na moim blogu. W dobie windujących cen najbardziej oczekiwanymi wiadomościami są obecnie sposoby na zaoszczędzenie, w tym na rachunkach za wodę! Może warto zatem rozważyć wykorzystanie istniejącego, stałego kanału dostępu do klientów, jakim jest miesięczne rozliczenie zużycia wody, gdzie można by było publikować np. wskazówki odnośnie zmniejszenia zużycia wody wodociągowej na cele bytowo-gospodarcze lub gotowe rozwiązania umożliwiające oszczędne korzystanie z wody? Przykładem takiego rozwiązania, które już funkcjonuje, jest edukacyjna gazetka dostarczana raz w roku (akurat w wersji papierowej), wraz podliczeniem zużycia wody i ścieków dla korzystających z usług zakładu wodociągów i kanalizacji obsługującego teren południowo-zachodniej Anglii – Wessex Water. W mojej ocenie – przyniosłoby to wielką korzyść, a jak dowiodłam powyżej – z obustronnym pożytkiem.

MAREK TOKARZ prezes zarządu MPWiK Sp. z o.o. Piekary Śląskie

INWESTYCJE WYNIKAJĄCE Z OBSERWACJI

– Kontrolujemy naszą sieć w oparciu o urządzenia cyfrowe, które pozwalają szybko pozyskiwać informacje. Dzięki tym danym analizujemy pracę sieci i oceniamy jej parametry, wykrywając wszelkie nieprawidłowości. O realizowanych i planowanych inwestycjach w trudnych czasach mówi Marek Tokarz, prezes zarządu MPWiK Sp. z o.o. Piekary Śląskie.

Aneta Skalik: Wieść niesie, że MPWiK Piekarach Śląskich został partnerem pewnego innowacyjnego projektu…

Marek Tokarz: Tak, zgadza się. Wraz z Polską Akademią Nauk i dostawcą naszego radiowego systemu zdalnego odczytu wodomierzy uczestniczymy

w programie WaterPrime, finansowanym ze środków europejskich, którego celem jest cyfrowa kontrola wycieków wody. Przy jego realizacji wykorzystaliśmy działający już od dwóch lat system zdalnego odczytu wodomierzy, obejmujący wszystkich odbiorców z terenu miasta.

Fot. MPWiK w Piekarach Śląskich

Jakie były początki tej współpracy?

Po pierwsze, spółka dysponowała już zdalnym systemem odczytu wodomierzy. Następnie chcieliśmy rozszerzyć jego działanie również na monitorowanie parametrów pracy sieci i różnych urządzeń na niej zainstalowanych. Podzieliliśmy miejską sieć wodociągową na kilkanaście stref, które stopniowo opomiarowujemy. Strefy różnią się między sobą, zależą od rozmieszczenia studni zakupowych GPW (Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów jest dostawcą wody dla większości śląskich pewików – red.), naszej infrastruktury, liczby odbiorców – słowem: od specyfiki obszaru. Ważne, by łącznie obejmowały całą sieć i odbiorców. Jeszcze nie wszystkie z naszych stref są opomiarowane, gdyż projekt rozpoczęliśmy dopiero w zeszłym roku, zaś sam program jest trzyletni.

Co w praktyce daje realizowany program?

Kontrolujemy naszą sieć w oparciu o urządzenia cyfrowe, które pozwalają w czasie rzeczywistym pozyskiwać dane o parametrach pracy sieci. Dzięki tym informacjom analizujemy jej pracę i oceniamy te parametry, wykrywając wszelkie nieprawidłowości. Ta wiedza pozwala podejmować celowane działania, żeby ograniczyć straty wody. Przez to zmniejszają nam się koszty eksploatacji sieci, gdyż szybciej reagujemy i szybciej jesteśmy w stanie wskazać problematyczne miejsce. Obserwujemy ilość wody dopływającej i wypływającej ze strefy, kontrolujemy ciśnienie. Mając te trzy parametry, jesteśmy w stanie znaleźć możliwe przyczyny wycieku. Mało tego, analizując dane możemy wskazać miejsce, w którym awaria prawdopodobnie nastąpi w przyszłości.

Czy już dziś straty wody są mniejsze?

Tak. W latach 2018-2020 r. odnotowywaliśmy straty w granicach 12-15%. Dzisiaj, po roku funkcjonowania systemu – i to systemu w trakcie budowy – straty mamy na średnim poziomie 9%, a coraz częściej zdarzają się i miesiące, w których oscylują w okolicach nawet 5%. Te wyniki uzyskujemy przede wszystkim dzięki temu, że szybko znajdujemy przyczyny awarii na odcinkach, na których wcześniej ich wykrycie było bardzo trudne. Odkryliśmy, że pewne urządzenia nie spełniają swojej funkcji. Np. reduktory działały z opóźnieniem przyczyniając się do nagłych skoków ciśnienia, niszczących sieć i powodujących kolejne awarie. Wydzielone strefy dzielimy obecnie na mniejsze podstrefy, dzięki czemu coraz łatwiej nam zlokalizować podziemny wyciek, gdyż coraz precyzyjniej potrafimy określić, w obrębie jakiej podstrefy się znajduje.

To są właśnie wymierne efekty całego projektu. Jednocześnie uczymy się wykorzystywać informacje, które uzyskujemy w trakcie pracy systemu. Trzeba nauczyć się czytania i analizowania danych oraz szybkiego reagowania na zdarzenia. Samo przekonanie pracowników, że warto korzystać z systemu,

to nie jest prosty proces. Obecnie czas reakcji na awarie skróciliśmy do dwóch godzin – wszystko by ograniczyć straty wody, która dziś jest droga, a będzie deficytowa.

Strat zupełnie wyeliminować niestety się nie da.

Straty wody będą zawsze – mamy zużycie technologiczne, np. płukanie sieci po awariach, oraz straty powodowane przez urządzenia pracujące na naszych oczyszczalniach. W związku z nimi postanowiliśmy przeprowadzić nowe inwestycje również na tych obiektach, które zostały gruntownie zmodernizowane. Tyle tylko, że było to już ponad 10 lat temu, w ramach Programu Spójności, więc niektóre urządzenia stały się już mniej efektywne, a technologie – lekko przestarzałe. Zużywaliśmy m.in. bardzo duże ilości wody do płukania pras do odsączania osadów. Część wody technologicznej udawało się ponownie wykorzystać, ale część musieliśmy dobierać z sieci wodociągowej. Dzisiaj, po wymianie pras nie musimy tego robić, gdyż nowe prasy pracują wyłącznie na wodzie technologicznej.

Mówimy o stratach po stronie przedsiębiorstwa. A co z odcinkiem po drugiej stronie wodomierza?

Zdalny system odczytu przynosi również korzyści dla klientów. Jeżeli zużycie wody odbiega od średniej, system automatycznie generuje alarmy. Wtedy mamy możliwość powiadomienia odbiorcy o zaistniałej sytuacji. Co prawda budując system zdalnego odczytu wodomierzy zakładaliśmy, że informacje będą obserwowane przez dyspozytora kontrolującego całość. Okazało się jednak, że dyspozytorzy, z uwagi na liczne obowiązki, nie do końca potrafili korzystać z tych danych, dlatego zatrudniliśmy osobę, która zajmuje się ich odczytywaniem i analizowaniem. Wszystko po to, żeby szybko reagować i w razie potrzeby informować klientów.

Straty wody to jedno, natomiast jak wyglądają wasze działania w kierunku samowystarczalności energetycznej?

Próbujemy wpisać się w rynkowe trendy, czyli przede wszystkim wykorzystujemy „zieloną energię”. Prace na tym polu rozpoczęliśmy od wykonania audytu energetycznego, aby się dowiedzieć, z jakich rozwiązań możemy skorzystać, co dla nas będzie najbardziej opłacalne. Okazało się, że w naszym wypadku najlepiej zainwestować w instalację

„ Szacowanie kosztów na rynku, na którym szaleje inflacja jest wróżeniem z fusów

fotowoltaiczną i pompy ciepła. Postawiliśmy więc niewielką instalację fotowoltaiczną o mocy 50 kW, którą zamontowaliśmy na oczyszczalni ścieków „Południe”. Zakładaliśmy, że okres zwrotu tej inwestycji to 7-8 lat, jednak z uwagi na obecne ceny prądu zwróci się ona dużo szybciej. Zachęceni rezultatami i przymuszeni sytuacją rynkową, tego lata uruchomiliśmy kolejne dwie instalacje fotowoltaiczne po 50 kW każda, tym razem na większej oczyszczalni „Północ” oraz zainstalowaliśmy pompy ciepła wykorzystujące temperaturę ścieków na oczyszczalni „Południe”. Działała tam bardzo kosztowna w użytkowaniu, elektryczna instalacja c.o., więc oszczędności są bardzo znaczne. Pomp ciepła na oczyszczalni „Północ” nie zdążymy już niestety w tym roku zamontować, gdyż w związku z rosnącymi cenami surowców energetycznych na rynku i dużym popytem na pompy ciepła, nie ma już ani odpowiednich pomp, ani wykonawców dysponujących wolnymi terminami. Liczymy, że uda nam się to przedsięwzięcie zrealizować w roku przyszłym.

W jakim stopniu będziecie samowystarczalni po zakończeniu tych inwestycji?

Finalnie 100% energii cieplnej do ogrzewania naszych oczyszczalni będzie pochodziło ze źródeł własnych. Przeprowadzone działania nie zaspokoją jednak całkowicie naszych technologicznych potrzeb energetycznych, ale dziś nie jesteśmy w stanie zainwestować więcej środków. Obecnie produkujemy 9% całej energii zużywanej przez nasze obiekty, wśród których najbardziej energochłonne są oczywiście oczyszczalnie. Obie, którymi dysponujemy, są stosunkowo małe, dlatego zastosowanie niektórych rozwiązań nie jest ekonomicznie uzasadnione. Dla nas ważne są inwestycje wynikające z obserwacji codziennych doświadczeń i analizy zachowań. Przykładowo – wymierne korzyści przyniósł zakup urządzenia do ważenia wywożonych osadów. Dotychczas koszty tych osadów zależały od liczby wywożonych pojemników, teraz płacimy w zależności od wagi.

Niedawno wzbogaciliście się także o nowy samochód elektryczny.

Faktycznie, kupiliśmy techniczny samochód elektryczny, mamy też stację ładowania. Planujemy zakup dwóch kolejnych pojazdów, co wynika z wymogów ustawy o elektromobilności, natomiast problemem jest, że tego typu auta są trudno dostępne na rynku i mamy trudności z rozstrzygnięciem przetargu z powodu braku ofert.

To jednak nie największy dziś problem przedsiębiorstw branży wod-kan…

Sen z powiek spędza nam – jak wszystkim – sztywny taryfikator cen za wodę i odbiór nieczystości. Koszty z powodu inflacji rosną nie tylko dla mieszkańców, ale przede wszystkim – dla przedsię-

biorstw. Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków wyraźnie mówi o tym, że taryfa musi pokryć nasze koszty. Naszą zatwierdziliśmy rok temu i już jest nieaktualna, przede wszystkim dlatego, że opiera się na kosztach historycznych, a nie bieżących. Dzisiaj mamy gigantyczne, skokowe wzrosty cen – od 100 do nawet 500%. Pojawia się więc pytanie, jak zaplanować taryfę na trzy lata, skoro nawet na rok jest to niemożliwe?

Jak zatem radzicie sobie w tej sytuacji?

Podstawowym zadaniem przedsiębiorstwa wod-kan jest zapewnienie dostaw wody i odbiór ścieków, a przy tym utrzymanie płynności finansowej. Bieżące dbanie o sieci, o infrastrukturę to więc działanie, które po prostu musimy wykonać. Efekt jest taki, że przedsiębiorstwa wod-kan albo się zadłużają, albo nie realizują inwestycji, które są społecznie uzasadnione, takich jak budowa nowych, renowacja starych sieci czy inwestycji opierających się na użyciu nowoczesnych technologii. Teraz utrzymujemy się z jednego źródła – amortyzacji, której nie wystarcza w tym roku nawet na obsługę zaciągniętych wcześniej kredytów i pożyczek. Wszystkie nowe inwestycje z konieczności finansujemy z kolejnego kredytu inwestycyjnego. Gdy nie będziemy inwestować, amortyzacja będzie coraz niższa…

Koszty zaciągniętych pożyczek będą coraz wyższe i finalnie taryfy i tak trzeba będzie podnieść. Pytanie tylko, czy jest to uzasadniony koszt, czy nie. Niestety, zaczynamy funkcjonować w utopijnej rzeczywistości, a nasz regulator, Wody Polskie, udaje, że wzrostu cen materiałów, usług i energii – a co za tym idzie – skokowego wzrostu kosztów naszej działalności nie ma. Możemy oczywiście dalej próbować zaplanować przyrost przychodów i kosztów, ale życie pokazuje, że nie jest to realnie możliwe. Na ten rok mamy jeszcze zawarte umowy, ale na przyszły i następny szacowanie kosztów na rynku, na którym szaleje dwucyfrowa inflacja, jest wróżeniem z fusów. Planowaliśmy np. w zatwierdzonej taryfie, że wzrost ceny energii będzie na poziomie kilku procent, a nie 86% – jak po rozstrzygniętym przetargu na dostawy energii. Aktualnie ceny energii na rynku wzrosły gigantycznie, do poziomu powyżej 2 tys. zł/MW, tj. ponad 400%.

Podobno Wody Polskie zauważyły wreszcie, że inflacja staje się niebezpieczna dla całej branży i zmiany taryf będą możliwe, ale dopiero zobaczymy jak ten proces będzie wyglądać w praktyce, gdyż dzisiaj potrzebne są natychmiastowe decyzje, a nie obietnice zmian.

Rozmawiała Aneta Skalik, redaktorka czasopisma „Kierunek Wod-Kan”

WIELKI POWRÓT TARGÓW WOD-KAN

Po dwóch latach przerwy (z powodu pandemii koronawirusa) Międzynarodowe

Targi Maszyn i Urządzeń Kanalizacji powróciły do Bydgoskiego Centrum

Targowo-Wystawienniczego przy ul. Gdańskiej. W tym roku odbyła się już 28. edycja wydarzenia, które rozpoczęło się 10 maja i trwało trzy dni.

Targi WOD-KAN 2022, których organizatorem jest Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie”, to największe w branży wydarzenie w Polsce i jedno z największych w Europie – każdorazowo przyciąga ok. 400 wystawców i 10 000 zwiedzających. Co roku w targach uczestniczą najważniejsze przedsiębiorstwa branży wod-kan. W tym roku w hali BCTW swoje produkty i oferty prezentowało blisko dwieście firm z Polski i z zagranicy. Wśród wystawców pojawiły się spółki z Włoch, Finlandii, Czech, a także Norwegii, Niemiec, Francji i Holandii.

Targi pozwalają na zapoznanie się z najnowszymi technologiami branży wodociągowo-kanalizacyjnej i ochrony środowiska. Specjalistyczne urządzenia i nowoczesna technologia mają za zadanie wspierać wodociągowców w ich codziennych zadaniach. Impreza to także dobra okazja do wzmocnienia swojej pozycji na rynku i zaprezentowania oferty jak największej grupie potencjalnych klientów.

Nie tylko prezentacje

Bydgoskie targi to nie tylko prezentacja technologii, ale również liczne konferencje branżowe oraz konkursy, które wyłaniają najlepsze produkty i rozwiązania. W tegorocznym programie, oprócz pokazów na żywo i spotkań brokerskich, można było znaleźć prezentacje poświęcone m.in.: innowacjom w zakresie zdalnego odczytu wodomierzy, zagospodarowaniu wód opadowych i ich ponownym wykorzystaniu oraz kluczowym aspektom poprawnego doboru i projektowania systemów PEHD w zróżnicowanych warunkach zabudowy i eksploatacji.

Trzy dni targów

Oficjalne otwarcie targów odbyło się 10 maja w samo południe. Uczestniczył w nim prezydent Bydgoszczy Rafał Bruski. Pierwszego dnia ogromnym zainteresowaniem cieszyło się spotkanie z przedstawicielami wodociągowców z Ukrainy, którzy opowia-

dali o tym, jak utrzymać sprawny system dostawy wody i odbioru ścieków podczas działań wojennych.

Drugiego dnia przedsiębiorstwa wod-kan mogły na stoisku organizatora zasięgnąć porady prawno-ekonomicznej. Ponadto zorganizowano takie wydarzenia, jak m.in.: „Konferencja #must have branży wod.-kan.: Wodociągowcy Wodociągowcom”, „Innowacje w zakresie systemów zdalnego odczytu – największe w Polsce wdrożenie zdalnego odczytu wodomierzy dla MPWiK Wrocław SA”, czy też „Benchmarking 4.0”. Wieczorem odbył się tradycyjny bankiet regionalny, którego oprawą była muzyka ukraińska. Część przychodu została przekazana na pomoc ukraińskim wodociągom, z którymi Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie” jest w stałym kontakcie. Samo wydarzenie odbyło się w świeżo odnowionych Młynach Rothera.

Trzeciego dnia zaplanowano prelekcje przybliżające najnowsze rozwiązania z innych krajów. Swoje wystąpienie miało Fińskie Forum Wodne – zaprezentowano zrównoważone rozwiązania sektora wodnego ze Skandynawii.

W tym roku swoje stoisko na targach miała także firma BMP – wydawca czasopisma „Kierunek Wod-Kan” – które cieszyło się dużym zainteresowaniem zwiedzających. Wszystkim gościom serdecznie dziękujemy za spotkanie i wiele miłych, ciepłych słów.

Opracowała: Aneta Skalik, KWK Fot. Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie”