ΕΦΗΒΕΥΩ

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ………………………………………………………………………………..4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 :ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στόχοι………………………………………………………………………………………..5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΦΗΒΕΙΑΣ (ΜΕΡΟΣ Β) Σχολικός εκφοβισμός……………………………………………………………………… 6 Το κάπνισμα και οι νέοι…………………………………………………………………….8 Ρατσισμός………………………………………………………………………………….10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3:ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΙ Πρόλογος…………………………………………………………………………………..13 Συγκρούσεις εφήβων με τους γονείς τους………………………………………………13 Αντιμετώπιση προβλημάτων γονιών-εφήβων………………………………………….14 Ο ρόλος του πατέρα στην εφηβεία………………………………………………………16 Οι οικογενειακές στιγμές………………………………………………………………….16 Ο ιδιωτικός χώρος…………………………………………………………………………16 Σχέση μητέρας-κόρης …………………………………………………………………….16 Σχέση πατέρα-κόρης……………………………………………………………………...17 Σχέση μητέρας-γιου……………………………………………………………………….17 Σχέση πατέρα-γιου………………………………………………………………………..17 Οι συνεχείς καυγάδες……………………………………………………………………..18 Προβλήματα γονέων –εφήβων…………………………………………………………..18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ4 :ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ Εισαγωγή ………………………………………………………………………………….24 Πώς μπορεί να αξιοποιεί τον ελεύθερο χρόνο του ο νέος/α………………………….24 Πώς μπορεί να επιλύσει ο νέος το πρόβλημα που έχει με τον ελεύθερο χρόνο του…………………………………………………………………………………..24 Οι στόχοι του ελεύθερου χρόνου………………………………………………………...25 Κριτήρια επιλογής δραστηριοτήτων……………………………………………………..26 Δείγματα μη δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου……………………..27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΕΡΩΤΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Εισαγωγή…………………………………………………………………………………..27 Οι φάσεις των σεξουαλικών σχέσεων …………………………………………………28 Σωματική επαφή…………………………………………………………………………..28 Η αντισύλληψη…………………………………………………………………………….29 Εγχειρίδιο σεξουαλικής αγωγής για εφήβους ………………………………………….31 Απορίες αγοριών…………………………………………………………………………..31 Απορίες κοριτσιών………………………………………………………………………...37 Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση · μιλώντας στα παιδιά για το σεξ……………………...42 Μην ξεχνάς (για κορίτσια)………………………………………………………………...44 Μην ξεχνάς (για αγόρια)…………………………………………………………………..45 Η έρευνα μας………………………………………………………………………………45 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΜΙΚΡΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΕΦΗΒΕΙΑΣ……………………………………... 50 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ……………………………………………………………………………60 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ………………………………………………………………………………61 -Ερωτηματολόγιο………………………………………………………………………….61 -Άντον Τσέχοφ, Επιστολή προς τον αδερφό του………………………………………61 -Μαρία Αθανασιάδου, Εφηβεία! πώς να την διαχειριστώ ως γονιός;………………..62

3 Θάνος Ασκητής , Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της σεξουαλικής αγωγής στην εφηβεία;………………………………………………………………………………65

4

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία μας αποτελεί συνέχεια των θεμάτων που θέσαμε κατά το α΄ τετράμηνο Η προσέγγιση μας όμως ήταν περισσότερο ενδελεχής και λεπτομερής. Στόχοι μας να διερευνήσουμε μεταξύ άλλων : Τα προβλήματα της εφηβείας όπως το κάπνισμα, το σχολικό εκφοβισμό, τις σχέσεις γονέων και εφήβων, το πώς περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους οι έφηβοι και προτάσεις για την δημιουργική και αποδοτικότερη αξιοποίηση του. Αντιμετωπίσαμε σαν πρόκληση να φτιάξουμε ένα Εγχειρίδιο ερωτικής ζωής του εφήβου όπου προσπαθούμε να απαντήσουμε στις πιο συνηθισμένες αλλά και καίριες απορίες των συνομηλίκων μας ακόμη και τις πιο τολμηρές. Ενσωματώσαμε στην εργασία μας τα αποτελέσματα μιας έρευνας που διεξήχθη στο σχολείο μας όπου αποτυπώνεται η ερωτική ζωή των συνομήλικων μας. Καταρτίσαμε ένα Αλφαβητάρι Εφηβείας με λέξεις που αφορούν ή σχετίζονται με την Εφηβεία. Συνεχίσαμε με τον ίδιο τρόπο εργασίας του α ΄ τετραμήνου , δηλαδή αναζητήσαμε το υλικό μας κυρίως μέσα από την πλούσια βιβλιογραφία αλλά και το διαδίκτυο. Μέσα στις δραστηριότητες μας αξίζει να αναφέρουμε και την παρακολούθηση του ντοκιμαντέρ «Από τα εφηβικά φιλιά στις..εκτρώσεις» της εκπομπής ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ του Σταύρου Θεοδωράκη, την συμπλήρωση φύλλου εργασίας και διεξοδικής συζήτησης από ερωτήματα και θέματα που τέθηκαν μετά την παρακολούθηση του. Ελπίζουμε κι ευχόμαστε η εργασία μας να φανεί χρήσιμη στους συνομήλικους μας που θα την διαβάσουν. Η συντονίστρια :Δεμοιράκου Μαρία, φιλόλογος Η ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΉ ΟΜΑΔΑ ΤΟ «ΕΦΗΒΕΥΩ!»

* Εικόνα 1 Εξώφυλλου: Chromophobicrayons, Flower Tongue Wilts

5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1o . ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Στόχοι εργασίας Σε συνέχεια της εργασίας μας του πρώτου τετραμήνου οι στόχοι μας δεν διαφοροποιήθηκαν. Κύριος στόχος της παρούσας εργασίας μας είναι να ορίσουμε και να περιγράψουμε την ηλικία της εφηβείας σε όσο γίνεται περισσότερα επίπεδα. Αυτή τη φορά όμως θέλουμε να επικεντρώσουμε πιο συστηματικά και σε βάθος σε θέματα που αφορούν τις ενδοοικογενειακές σχέσεις, όπως διαμορφώνονται στην πολύ ιδιαίτερη περίοδο της εφηβείας · στις ερωτικές-σεξουαλικές σχέσεις των εφήβων και στις απορίες που έχουν αλλά δεν τολμούν να ρωτήσουν ή δεν μπορούν να απαντήσουν επιστημονικά και έγκυρα. Θα επιχειρήσουμε να διερευνήσουμε τις διαφυλικές σχέσεις των εφήβων μέσα από έρευνα που θα κάνουμε μέσα στο σχολείο μας. Να βρούμε έγκυρες και σαφείς απαντήσεις για απορίες που έχουν όλοι οι έφηβοι και αφορούν τον ερωτισμό και την σεξουαλικότητα τους, να ενισχύσουμε την προσωπικότητα μας και να προστατεύουμε τη σωματική και ψυχική μας υγεία πριν προχωρήσουμε στην σύναψη της πρώτης ερωτικής σχέσης μας. Να ενημερώσουμε και να ενημερωθούμε για τα προβλήματα και τους κινδύνους της εφηβείας εστιάζοντας αυτή τη φορά στο κάπνισμα, τον ενδοσχολικό ρατσισμό και την ενδοσχολική βία. Τελικά να αναπτύξουμε την αυτογνωσία μας, να αποκτήσουμε αυτοπεποίθηση βασισμένη στη γνώση, να βελτιώσουμε τον εαυτό μας και να τον ενισχύσουμε σε μια περίοδο της ζωής μας που όλα είναι πρωτόγνωρα, παράξενα, αναπάντεχα. Ακόμη να επικοινωνήσουμε με την ομάδα, να μάθουμε τις ωφέλειες της ομαδικής εργασίας και της συνεργασίας. Να ενημερώσουμε τους συνομηλίκους σφαιρικά, με σαφήνεια και πληρότητα για ό,τι τους συμβαίνει. Απώτερος και πιο σημαντικός στόχος μας τελικά είναι να αποκτήσουμε την δυνατότητα να διαχειριζόμαστε αποτελεσματικότερα τα προβλήματα που απορρέουν από την ηλικία αυτή και τις ραγδαίες αλλαγές που την συνοδεύουν. Δομή της εργασίας μας: Στο πρώτο κεφάλαιο αναλύονται τα προβλήματα του σχολικού εκφοβισμού, του καπνίσματος και του ρατσισμού.. Στην συνέχεια παρουσιάζονται οι σχέσεις γονέων εφήβων έτσι όπως διαφοροποιούνται σε σχέση με την παιδική ηλικία. Ακολουθεί το θέμα του ελεύθερου χρόνου των εφήβων και προτάσεις για την δημιουργική αξιοποίηση του. Στο τελευταίο και πιο εκτενές κεφάλαιο αναλύεται το επίμαχο θέμα το σχέσεων που ενδιαφέρει όλους τους εφήβους. Στο μέρος αυτό επιχειρούμε να δώσουμε επιστημονικές απαντήσεις βασισμένες σε αναγνωρισμένους επιστήμονες και βιβλία μέσα από ένα Εγχειρίδιο ερωτικής ζωής για αγόρια και κορίτσια. Ενσωματώνουμε τα αποτελέσματα μιας έρευνας που πραγματοποιήσαμε με ερωτηματολόγια που απαντήθηκαν από μαθητές της Α Λυκείου, απ΄ το οποίο καταλήγουμε σε πολύ ενδιαφέροντα και αποκαλυπτικά συμπεράσματα. Τρεις από τις τέσσερες υποομάδες δημιουργήσαμε Ένα μικρό Λεξικό της Εφηβείας με λέξεις που αφορούν την εφηβεία. Στο Παράρτημα παραθέσαμε το δείγμα του ερωτηματολογίου καθώς και κείμενα που δεν συμπεριλάβαμε στην εργασίας μας και είναι ενδιαφέροντα για ανάγνωση. Ευχαριστούμε την Βιβλιοθήκη της Σπάρτης που μας παραχώρησε για τόσους μήνες τόσα πολλά βιβλία, χωρίς τα οποία η εργασία μας δεν θα είχε την ίδια εγκυρότητα και αξιοπιστία.

6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2o :ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΦΗΒΕΙΑΣ (ΜΕΡΟΣ Β) 2.1. Σχολικός εκφοβισμός (Bullying) Το φαινόμενο της επιθετικότητας εναντίον των συμμαθητών ονομάζεται ειδικότερα «εκφοβισμός» ή «θυματοποίηση» και αναφέρεται στις καταστάσεις όπου ο μαθητής υφίσταται βίαιες ή επιθετικές πράξεις επανειλημμένα από ένα συμμαθητή του ή από μια ομάδα συμμαθητών του. Ο εκφοβισμός μπορεί να πάρει διάφορες μορφές. Μεταξύ αυτών διακρίνουμε τον άμεσο και έμμεσο εκφοβισμό. Ο άμεσος εκφοβισμός αναφέρεται στην ανοικτή επίθεση εναντίον του παιδιού-στόχου, ενώ ο έμμεσος εκφοβισμός πραγματοποιείται μέσω της απομόνωσης και του αποκλεισμού του παιδιού-στόχου από ομαδικές δραστηριότητες. Παραδείγματα συμπεριφορών που αποτελούν προσπάθεια εκφοβισμού και θυματοποίησης είναι: όλες οι μορφές σωματικής βίας, κλοπή, και καταστροφή των προσωπικών αντικειμένων παιδιού-στόχου. Αποτελέσματα εκφοβισμού είναι ότι προκαλείται σωματικός ή ψυχικός πόνος με κάποιο τρόπο. Το αποτέλεσμα αυτό επιτυγχάνεται, επειδή το παιδί στο οποίο ασκείται ο εκφοβισμός είναι αδύναμο και δυσκολεύεται να προστατέψει τον εαυτό του τη συγκεκριμένη στιγμή, την συγκεκριμένη κατάσταση. Η βία προέρχεται από ένα παιδί ή ομάδα παιδιών που είναι σωματικά πιο δυνατά από το παιδί που είναι ο αποδέκτης της επιθετικότητας αυτής. Το παιδί που προσπαθεί να επιβάλει τη θέλησή του, είναι είτε σωματικά πιο δυνατό είτε πιστεύει ότι έχει μεγαλύτερη ψυχολογική αντοχή από το που είναι αποδέκτης της βίας. Η δύναμη ενός παιδιού μπορεί επίσης να αντλείται και από τη δύναμη της ομάδας των παιδιών στην οποία ανήκει, και που όλα μαζί προσπαθούν να παρενοχλούν άλλα παιδιά. Ο εκφοβισμός συνήθως δε συμβαίνει μια φορά, αλλά επαναλαμβάνεται εναντίον ευάλωτων παιδιών, που είναι εύκολοι στόχοι. Τα παιδιά που είναι αποδέκτες της βίας γνωρίζουν καλά ότι αυτό το μαρτύριο θα συνεχιστεί, εφόσον δεν μπορούν τα ίδια να αντιδράσουν αποτελεσματικά και συχνά κανένας ενήλικας δεν ενδιαφέρεται να μάθει. Βασικός στόχος του παιδιού που εκφοβίζει άλλα παιδιά είναι να υποτάξει το παιδί που θεωρεί πιο αδύναμο. Η επίτευξη αυτού του στόχου που προκαλεί ευχαρίστηση.

2.1.1.Αίτια εκφοβισμού συμμαθητών: 1)Τα αίτια του φαινομένου του εκφοβισμού είναι σύνθετα και σχετίζονται με: α)τα χαρακτηριστικά του παιδιού β)τον τρόπο που έχει μεγαλώσει γ)τα χαρακτηριστικά του σχολείου και του ψυχολογικού κλίματος που επικρατεί σ’ αυτό.Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των παιδιών που εμπλέκονται σε καταστάσεις εκφοβισμού, είτε ως επιτιθέμενα είτε ως στόχοι της επίθεσης έχουν περιγραφεί λεπτομερώς. Τα παιδιά που προβαίνουν σε πράξεις εκφοβισμού έχουν περιγραφεί ως σωματικά πιο δυνατά από τα παιδιά-στόχος καθώς και ως επιθετικά, παρορμητικά, κυρίαρχα, αλλά και αρκετά δημοφιλή. Τα παιδιά αυτά συχνά είναι επιθετικά προς τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς και παρουσιάζουν, ή μπορεί να παρουσιάζουν αργότερα, προβλήματα αντικοινωνικής συμπεριφοράς που τα φέρνουν αντιμέτωπα με τους κανονισμούς και σε ορισμένες περιπτώσεις με τον νόμο.

2.1.2. Μορφές Διαδικτυακού εκφοβισμού

7        

Επαναλαμβανόμενη αποστολή ηλεκτρονικών ή τηλεφωνικών μηνυμάτων Παρέμβαση και παρενόχληση οποιασδήποτε διαδικτυακής δραστηριότητας του ατόμου Δημιουργία ψεύτικων διαδικτυακών προφίλ Είσοδος σε προσωπικούς διαδικτυακούς λογαριασμούς του ατόμου Αποστολή φωτογραφιών του ατόμου ή αλλού είδους μαγνητοσκοπημένου υλικού Αποστολή προσωπικών πληροφοριών του ατόμου σε πολλαπλούς παραλήπτες Αποστολή απειλητικών μηνυμάτων σε αλλά άτομα υποκρινόμενοι το άτομο που εκφοβίζεται Υποκίνηση τρίτων για διαδικτυακή παρακολούθηση και παρενόχληση του ατόμου.

2.1.3. Στατιστικά στοιχεία 1. Περίπου 15-35% των νέων έχει πέσει θύμα Διαδικτυακού εκφοβισμού 2. 10-20% των νέων παραδέχεται την ανάμειξή του σε Διαδικτυακό εκφοβισμό 3. Τα κορίτσια ενδέχεται να εμπλακούν συχνότερα από ότι τα αγόρια σε περιστατικά Διαδικτυακού εκφοβισμού 4. Η πλειοψηφία των ατόμων που υφίστανται είτε ασκεί Διαδικτυακό εκφοβισμό είναι ηλικίας 12-16 ετών Το bullying στο σχολείο συνδέεται με κατάθλιψη και κρίσεις άγχους και πανικού Τα παιδιά που έχουν υποστεί ή διαπράξει σχολικό εκφοβισμό διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο κατάθλιψης, άγχους και πανικού χρόνια αργότερα, σύμφωνα με αμερικανική έρευνα. Οι ερευνητές γνώριζαν ότι το "bullying" έχει ψυχολογικές επιπτώσεις τόσο στα θύματα όσο και στους θύτες, αλλά δεν είναι σαφές για πόσο χρονικό διάστημα μπορεί να διαρκέσουν. Σύμφωνα με τα ευρήματα όμως της τελευταίας έρευνας που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση JAMA Psychiatry, η κατάθλιψη και το άγχος που συνδέονται με τη σχολική κακοποίηση παραμένουν μέχρι τα μέσα της τρίτης δεκαετίας της ζωής ενός ατόμου. Η ερευνητική ομάδα του κλινικού ψυχολόγου Ουίλιαμ Κόουπλαντ του Duke University Medical Center της Βόρειας Καρολίνας εξέτασε 1.420 νέους θέτοντας ερωτήσεις σχετικά με τις εμπειρίες τους από πράξεις σχολικού εκφοβισμού στις ηλικίες ανάμεσα στα 9 και τα 16 χρόνια και στη συνέχεια τούς παρακολούθησε μέχρι τα 26 τους χρόνια για ψυχιατρικές διαταραχές. Περισσότερο από το 25% των παιδιών και των γονιών τους ανέφεραν ότι έπεσαν θύματα εκφοβισμού τουλάχιστον μία φορά και περί το 10% δήλωσαν ότι υπήρξαν θύτες. Αφού εκτίμησαν το οικογενειακό ιστορικό των συμμετεχόντων στην έρευνα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι σε σύγκριση με τους νέους ενήλικες που δεν είχαν ιστορικό σχολικού εκφοβισμού, τα πρώην θύματα διέτρεχαν μεγαλύτερο κίνδυνο να παρουσιάσουν ψυχικές διαταραχές. Για παράδειγμα, μόλις το 6% των άνευ ιστορικού νέων παρουσίαζε αγχώδη διαταραχή, έναντι του 24% των πρώην θυμάτων σχολικού εκφοβισμού και του 32% των ατόμων που υπήρξαν ταυτόχρονα θύματα και θύτες. Παιδιά ταυτόχρονα θύτες και θύματα έχουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιάσουν αργότερα ως νέοι ενήλικες διαταραχές πανικού, κατάθλιψη ή τάσεις αυτοκτονίας. Το γεγονός δεν προκαλεί έκπληξη, διότι μέρος αυτών αντιδρά στην τραυματική εμπειρία του να έχει υπάρξει θύμα και να το φέρει, λέει ο Μαρκ Σούστερ, διευθυντής Γενικής Παιδιατρικής στο Παιδιατρικό Νοσοκομείο της Βοστώνης και καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.

8 "Αυτά τα άτομα έχουν υποστεί τον εκφοβισμό και αντί να αισθάνονται συναισθηματική ταύτιση (empathy) ... γίνονται περισσότερο αντιδραστικά και αντιμετωπίζουν το "bullying" μάλλον ως τρόπο για να προσελκύσουν την προσοχή, σύμφωνα με τον Ουίλιαμ Κόουπλαντ. Παιδιά θύτες διατρέχουν τέσσερις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας, που χαρακτηρίζεται από την έλλειψη συναισθηματικής ταύτισης και την κακοποίηση των άλλων. Οι ψυχιατρικές διαταραχές στην παιδική ηλικία και η ύπαρξη οικογενειακών προβλημάτων συνδέονται με τον σχολικό εκφοβισμό, αλλά δεν εξηγούν πλήρως την ύπαρξη μελλοντικών προβλημάτων, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας. Ορισμένες από τις διαταραχές κατά την ενήλικη ζωή φαίνεται ότι προέρχονται από το ίδιο το "bullying". "Η έρευνα προειδοποιεί για το πόσο σοβαρό μπορεί να είναι το "bullying", και ενισχύει ό,τι έχουμε μάθει ότι ο σχολικός εκφοβισμός δεν αποτελεί απλώς ένα τελετουργικό, δεν είναι απλώς τμήμα του μεγαλώματος ενός παιδιού ή εμπειρία για όλα τα παιδιά μέσα από την οποία γίνονται ισχυρότερα...μπορεί να έχει σοβαρές μακροπρόθεσμες συνέπειες", προειδοποιούν οι ερευνητές.

2.2. Το κάπνισμα και οι νέοι Το τσιγάρο είναι ένα από τα νόμιμα προϊόντα. Εδώ κι έναν αιώνα περίπου, το κάπνισμα αποτελεί εκτεταμένο φαινόμενο στις χώρες της Ευρώπης. Οικονομικώς, αποφέρει στο κράτος πολλά δισεκατομμύρια δραχμές ετησίως, αλλά κοστίζει στα ασφαλιστικά ταμεία τα διπλά σε έξοδα για να καταπολεμήσουν τις ασθένειες που συνδέονται με το κάπνισμα. Το 70%-90% των ενηλίκων καπνιστών, όπως δείχνουν στατιστικές, έχουν αρχίσει το τσιγάρο πριν από την ηλικία των 18 χρόνων. Έξι στα δέκα αγόρια Εικόνα 2.Chromophobicrayons, Sleepwalker στην Ελλάδα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, αρχίζουν να καπνίζουν στα 15-18 χρόνια κι ένα στα 4 πριν τα 15.Η κρίσιμη ηλικία που τα παιδιά δοκιμάζουν το κάπνισμα είναι τα 12-13 χρόνια, όπως προκύπτει από ελληνικές και ξένες έρευνες. Το τραγικό είναι ότι οι δοκιμές αυτές μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα τον εθισμό στη νικοτίνη, μιας και είναι πια αποδεδειγμένο ότι η νικοτίνη είναι έντονα εθιστική εξαρτησιογόνα ουσία. Η πράξη του καπνίσματος σε αυτή την ηλικία είναι στενά συνδεδεμένη με το χαρτζιλίκι και τη βόλτα με τους φίλους: όσο περισσότερο βγαίνουν έξω οι έφηβοι κι όσο περισσότερο χαρτζιλίκι έχουν, τόσο πιο πολύ καπνίζουν. Το τσιγάρο υποδηλώνει τη συμμετοχή του εφήβου στην ομάδα των συνομήλικων του και η πρώτη φορά που το δοκιμάζει γίνεται συνήθως στους κόλπους αυτής της ομάδας. Πολύ σημαντικό για τους νέους είναι το λεγόμενο life style, όπου το κάπνισμα γίνεται μέρος της προσωπικότητας του καπνιστή ή της καπνίστριας και χρησιμοποιείται ως μέσο επικοινωνίας και συναναστροφής στη διασκέδαση. Με βάση τα παραπάνω, είναι

9 προφανές ότι πρόκειται για ένα τεραστίων διαστάσεων πρόβλημα εξάρτησης, με νευροβιολογικές και ψυχολογικές συνιστώσες.

2.2.1.Γιατί όμως αρχίζουν το κάπνισμα; Οι παραστάσεις του περιβάλλοντος παίζουν κυρίαρχο ρόλο. Το κάπνισμα των γονέων είναι πολύ σημαντικό, όπως σημαντικός είναι και ο ρόλος των χώρων διασκέδασης. Η καφετέρια, το ιντερνετ καφέ, οι χώροι νυκτερινής διασκέδασης των εφήβων, αλλά και οι τουαλέτες των σχολείων αποτελούν χώρους παραγωγής νέων καπνιστών.

2.2.2.Οι επιδράσεις του καπνίσματος: Σε γενικές γραμμές, οι καπνιστές γίνονται όλο και πιο εξαρτημένοι, πιο συχνά το γυναικείο φύλο, και είναι πλειοψηφία τους νέοι. Το κάπνισμα ευθύνεται για 56.000 θανάτους ετησίως, θανάτους που προκαλούνται από τον καρκίνο των πνευμόνων, των αναπνευστικών οδών και της ουροδόχου κύστης αλλά και από καρδιαγγειακές παθήσεις ή χρόνιες αναπνευστικές ασθένειες. Σύμφωνα με μελέτες, οι νεαρές κοπέλες που γίνονται σε μικρή ηλικία συστηματικές καπνίστριες είναι περισσότερες από τα αγόρια. Οι συνέπειες σε επίπεδο δημόσιας υγείας είναι σημαντικές, γιατί προβλέπεται ότι, κατά τα επόμενα χρόνια, η γυναικεία θνησιμότητα από τον καρκίνο του πνεύμονα θα ξεπεράσει πιθανότατα αυτή που προκαλείται από τον καρκίνο του μαστού. Ο κίνδυνος από καρκίνο του πνεύμονα είναι 10 φορές υψηλότερος στους καπνιστές απ’ ότι στους μη καπνιστές. Ένας χρόνια καπνιστής χάνει κατά μέσο όρο 8 χρόνια ζωής. Επιπλέον, υπάρχουν αποδεδειγμένοι κίνδυνοι που προκαλούνται από την παθητική έκθεση των μη καπνιστών στον καπνό. Σύμφωνα με τα όσα προβλέπει ο νόμος, είμαστε ελεύθεροι να καπνίζουμε αρκεί να μην ενοχλούμε τους άλλους. Ειδικότερα, οι επιδράσεις του καπνίσματος στο αναπνευστικό σύστημα των εφήβων είναι τεράστιες και αποδεδειγμένες:

   

Συχνά επεισόδια βρογχίτιδας Μειωμένη άμυνα Μειωμένη λειτουργικότητα

Υπολειπόμενη ανάπτυξη του αναπνευστικού συστήματος Ιδίως εάν υπάρχει ιστορικό ασθματικής βρογχίτιδας σε μικρότερη παιδική ηλικία, ή ακόμη και στην οικογένεια, οι επιπτώσεις είναι πολύ μεγαλύτερες. Και δυστυχώς παραγνωρίζονται τόσο από τον ίδιο τον έφηβο όσο και από το περιβάλλον του, που πολλές φορές εμμένει ακόμα καθηλωμένο στην αναχρονιστική θεώρηση ότι το κάπνισμα είναι φυσική εξέλιξη της ενηλικίωσης. Πρέπει εξίσου να προσθέσουμε ότι κοπέλες και αγόρια που αρχίζουν να καπνίζουν πριν από τα 18 χρόνια τους διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο στειρότητας.

2.2.3.Κόψτε το κάπνισμα Η αμερικανική πνευμονολογική εταιρεία αναφέρει ότι οι περισσότεροι από τους εφήβους που έχουν καπνίσει 100 τσιγάρα, θα ήθελαν να το κόψουν, αλλά είναι πλέον ανίκανοι να το κάνουν αφού έχουν ήδη εθιστεί. Αναμφίβολα, λοιπόν, πρόκειται για χρήση ενός σκληρού ναρκωτικού. Η νικοτίνη, εισπνεόμενη, περνά από τους πνεύμονες στο αίμα και φτάνει σχεδόν αμέσως στον εγκέφαλο, όπου ενεργοποιεί την ίδια ακριβώς

10 νευροβιολογική διεργασία που διεγείρουν και τα αλκαλοειδή (μορφίνη, ηρωίνη) και η κοκαΐνη. Είναι εφικτό να κόψετε το κάπνισμα. Καταρχήν, είναι θέμα θέλησης: το 35% των μη καπνιστών ήταν κάποτε καπνιστές, Κάποιοι το καταφέρνουν αμέσως, άλλοι προσπαθούν πολλές φορές δίχως επιτυχία. Το κλειδί της επιτυχίας είναι το κίνητρο, αλλά και η φαρμακευτική αγωγή ή οι τεχνικές στήριξης μπορούν να σας βοηθήσουν. Όσον αφορά τα ελαφρά τσιγάρα (lights), δεν είναι παρά μια απάτη. Στην πραγματικότητα, ο αδιόρθωτος καπνιστής έχει ανάγκη από τη ‘δόση’ του της νικοτίνης. Έτσι καπνίζει περισσότερα ελαφριά τσιγάρα ή παίρνει πιο βαθιές τζούρες.

2.2.4.Τέσσερα βήματα βοήθειας για έφηβους καπνιστές 1. Ενημέρωση και ήρεμος διάλογος.

2. Σωματική άσκηση.

3. Υγιεινή διατροφή.

4. Ψυχολογική βοήθεια(εάν χρειάζεται) Τα ειδικά φάρμακα δε συνιστώνται. Απευθύνονται αποκλειστικά σε ενηλίκους.

Εικόνα 3 Mentaldragon by deviantart , Blue Converse Chronicles

2.3. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ Οι έφηβοι μετανάστες ζουν σε οικογένειες που αντιμετωπίζουν μια σειρά από προβλήματα που έχουν σχέση με την επαγγελματική τους αποκατάσταση, την αναγνώριση των τίτλων σπουδών, τις δυσκολίες στη χρήση της ελληνικής γλώσσας, την άγνοια τους για τις κρατικές υπηρεσίες και παροχές. Έτσι οι συνθήκες διαβίωσης και εργασίες των ομάδων αυτών είναι δύσκολες και οι περισσότεροι βρίσκονται στο περιθώριο του σύγχρονου τρόπου ζωής βιώνοντας την ανεργία, την απασχόληση στην παραοικονομία ή ακόμα και την εκμετάλλευση τους στην αγορά εργασίας. Οι μετανάστες έφηβοι διακατέχονται από συναισθήματα απομόνωσης , αναφέρουν χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης, και βιώνουν στις οικογενειακές καταστάσεις έντασης και διαμάχης.

11 Παράλληλα βιώνουν και τις δύσκολες αντιδράσεις των συνομιλητών τους. Οι έφηβοι μετανάστες παρουσιάζουν σε σχέση με τους έλληνες συνομηλίκους τους υψηλότερα επίπεδα σωματικής επιθετικότητας , λεκτικής επιθετικότητας, θυμού και εχθρότητας. Υψηλότερη παρουσιάζεται και η συχνότερη κατάθλιψη συμπτωμάτων σε εφήβους μετανάστες . Αναμενόμενο λοιπόν θα ήταν αυτοί οι έφηβοι να εμφανίζουν σε υψηλό ποσοστό ψυχικών διαταραχών, όχι ως αποτέλεσμα κάποιας προγενέστερης ψυχοπαθολογίας , αλλά μάλλον εξαιτίας του άγχους που ενεργοποιείται κατά την μετανάστευση και την πολιτισμική αλλοτρίωση και των αρνητικών οικογενειακών συνθηκών. Ειδική προσοχή θα πρέπει να δοθεί σε αυτούς τους έφηβους και τις οικογένειές τους με στόχο να λάβουν βοήθεια, για να προσαρμοστούν καλύτερα στο νέο περιβάλλον .

2.3.1.Ενδοσχολικός ρατσισμός Φτάνει να μισήσει ένας άνθρωπος , έναν άλλο άνθρωπο για να απλωθεί, σταδιακά το μίσος σε ολόκληρη την ανθρωπότητα . Τα αίτια που συντηρούν τον ρατσισμό στο σχολικό περιβάλλον είναι λίγο πολύ κοινά με αυτά που του συντηρούν και στο εξωσχολικό. Συμπλέγματα ανώτερης και προσωπικής υπεροχής συμπλέγματα κατωτερότητας, διάφορες φοβίες που καταλήγουν σε ψυχώσεις το ένστικτο της αδελφικότητας που, όταν απειλείται ,ελκύεται πάντα με την επιθετικότητα, άγνοια, προλήψεις, ή εξισωτική σχολική νοοτροπία που αγνοεί τις τυπικές διαφορές μεταξύ των μαθητών . Όλοι συμφωνούμε ότι το σχολείο δεν θα πρέπει να περιβάλει νοσηρές εκτιμήσεις και συμπεριφορές . Όλοι μας είμαστε συνυπεύθυνοι για την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα μέσα σε αυτό . Καλό θα ήταν ο καθένας από εμάς να αντιμετωπίσει τις προσωπικές τους ευθύνες, ώστε το σχολείο του μέλλοντος να είναι πιο δημοκρατικό , περισσότερο συνεργατικό , αλλά και να προάγει τον κοινωνικό μετασχηματισμό . Τα παιδιά μας χρειάζονται ένα σχολείο αντιαυταρχικό , ενεργητικά κριτικό και δημιουργικό. Η κοινωνία μας όμως απαιτεί ένα σχολείο στη ζωή ανοιχτό για όλη τη ζωή . Με απλά λόγια …ένα σχολείο για όλους .!! Ο ρατσισμός, δεν διακρίνει, εισάγει διακρίσεις . Ο επικεφαλής μιας νεανικής ομάδας περνάει το περισσότερο χρόνο του καλλιεργώντας τη φήμη του ως αγωνιστή . Το καθήκον του συνιστάται κυρίως στο να αποκτήσει κύρος ανάμεσα στους υπηκόους του και αυτό το καταφέρνει επιδεικνύοντας την επιθετικότητα του , την ικανότητα του να αγωνίζεται, και την τυραννία που ασκεί στους εκτός συμμορίας , καθώς και το ταλέντο του να οδηγεί τους δικούς του προς τη δόξα έναντι των άλλων συμμοριών .Στα περισσότερα ελληνικά σχολεία σήμερα, υπάρχουν αρκετά παιδιά τα οποία είναι από διαφορετικές χώρες, και καθώς έρχονται στη δική μας , φέρνουν μαζί τους και τα πολιτιστικά τους στοιχεία, τα οποία οι συμμαθητές τους συχνά κατακρίνουν . Ποιος όμως μπορεί να καθορίσει την ανωτερότητα κάποιας φυλής και τη κυριαρχία της επί των άλλων ; Σίγουρα τα παιδιά που δέχονται το ρατσισμό στο σχολείο νιώθουν πολύ άσχημα ενώ δεν φαίνεται . Σχεδόν όμως κανένας μας δεν καταλαβαίνει το μεγάλο πρόβλημα που δημιουργούμε στα παιδιά αυτά . Τα κάνουμε να νιώθουν πολύ κατώτερα και να προσπαθούν να αλλάξουν αυτό που είναι , για το οποίο τις περισσότερες φορές , όπως ανέφερα και παραπάνω , δεν φταίνε . Θα πρέπει όμως κάποια στιγμή να το καταλάβουμε και να το αντιμετωπίσουμε ώστε να σταματήσει να υπάρχει αυτό το μεγάλο, κατά τη γνώμη μου , πρόβλημα της εποχής μας. Είμαστε όλοι ίσοι άλλα ταυτόχρονα είμαστε όλοι διαφορετικοί , έχουμε κλειδώσει την

12 ανθρωπιά μας σε ένα ντουλάπι και έχουμε παραπεταμένο τι κλειδί του. Ας αρχίσουμε λοιπόν να ψάχνουμε για να βρούμε το κλειδί και να ξεκλειδώσουμε αυτό το ντουλάπι πριν να είναι πολύ αργά. Όλοι μπορούμε να σταματήσουμε το ρατσισμό βάζοντας ένα μεγάλο Χ σε όσους το υπηρετούν , χωρίς βέβαια να τους πληγώσουμε. Γιατί τότε θα είμαστε εμείς οι ρατσιστές . Και αν μην ξεχνάμε ΌΤΙ Ο ΡΑΤΣΙΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΒΙΑ ! Ας τον σταματήσουμε μπορούμε !!!

Εικόνα 4, Chromophobicrayons , Debut

13

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 : ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΙ 3.1. Πρόλογος Η εφηβεία είναι συχνά μια εμπειρία με πολλές απαιτήσεις και δοκιμασίες και για τους γονείς, και για τους ίδιους τους νέους. Δε θα μπορούσε να είναι αλλιώς εξαιτίας των πολλών αλλαγών αυτής της περιόδου, που συμβαίνουν και στα παιδιά και στους γονείς και στις μεταξύ τους σχέσης . Οι γονείς, με τον τρόπο τους, μπορεί να αντιμετωπίσουν μια «κρίση ταυτότητας» . Στις περισσότερες περιπτώσεις οι γονείς των εφήβων μπαίνουν στην μέση ηλικία. Την εποχή όπου τα παιδιά τους πλησιάζουν την κορυφή της φυσικής , ψυχολογικής και Εικόνα 5. M. Αθανασιάδου, Εφηβεία σεξουαλικής τους δύναμης, οι γονείς αντιμετωπίζουν το γεγονός ότι οι ίδιοι έχουν περάσει την κορυφή αυτή και ότι ο δρόμος μπροστά τους είναι κατήφορος, όσο και αν η κλίση του είναι μικρή στην αρχή . Το συναίσθημα των γονιών για την ανατροφή του παιδιού τους Τα εφηβικά χρόνια των παιδιών μπορεί να είναι μια περίοδος «αγωνιώδους επανεκτίμησης» για τους γονείς και για άλλους λόγους . Οι πατέρες συνειδητοποιούν ότι, αν δεν έχουν ήδη πραγματοποιήσει οποιαδήποτε όνειρα μπορεί να είχαν για επαγγελματική ή κοινωνική δόξα , μέχρι τα σαράντα τους , είναι πια μάλλον αργά. Η μητέρα, που μπορεί να εγκατέλειψε άλλους στόχους για να αναθρέψει τα παιδιά της ή που μπορεί να χρησιμοποίησε τη σχέση με τα παιδιά της σαν αντιστάθμισμα για άλλες απογοητεύσεις – πράγμα στο οποίο προσαρμόζεται πιο δύσκολα – πρέπει να αντιμετωπίσει την προοπτική ότι τα παιδιά της σύντομα θα φύγουν .

3.2. Συγκρούσεις εφήβων με τους γονείς Οι συγκρούσεις με τους γονείς είναι φυσικές και αναμενόμενες, ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια της εφηβείας . Καθώς διευρύνονται οι πνευματικοί τους ορίζοντες , οι έφηβοι αρχίζουν να βλέπουν ότι οι αξίες και ο τρόπος ζωής της οικογένειας δεν είναι οι μόνες πιθανές. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο στον έφηβο που είναι σε θέση να καταλάβει ότι, όχι μόνο υπάρχουν περιθώρια για εναλλακτικές αξίες ,απόψεις ή πράξεις ,αλλά ότι και ο τρόπος άλλων γονιών μπορεί ουσιαστικά να είναι ανώτερος απ΄ αυτόν των δικών του. Οι γονείς το να εξακολουθούν να βλέπουν το έφηβο παιδί τους σαν «το μωρό τους» και να του συμπεριφέρονται έτσι ,είναι σίγουρα ένας τρόπος που θα οδηγήσει αργότερα σε καταστροφή ή με την μορφή εκρηκτικής επανάστασης ή με μια συνεχιζόμενη και αυξανόμενη απροσάρμοστη εξάρτηση . Άλλος ένας λόγος είναι ότι η σύγχρονη κοινωνία δεν παρέχει ξεκάθαρες υποδείξεις , ούτε στους γονείς , ούτε στα παιδιά για την κατάλληλη συμπεριφορά των εφήβων στην κάθε τους ηλικία. Σε πολλές πρωτόγονες κοινωνίες , τα προνόμια και οι υποχρεώσεις κάθε ηλικίας είναι απόλυτα ξεκαθαρισμένα. Ακόμα τα σύνορα μεταξύ εφηβείας και ενηλικίωσης είναι πιο ξεκάθαρα και υπογραμμίζονται από την ιεροτελεστία του

14 περάσματος ή την τελετή της μύησης. Το συμπλήρωμα της σημαίνει ότι το αγόρι ή το κορίτσι γίνεται δεχτό σαν ενήλικο , αν και νεώτερο , μέλος της κοινωνίας, με κατάλληλες ελευθερίας και ευθύνες , που ορίζει η κοινωνία κι όχι μόνο οι γονείς. Παρ όλες τις αυξανόμενες δυσκολίες στην ανατροφή των εφήβων στο σημερινό κόσμο , οι περισσότεροι γονείς και νέοι τα καταφέρνουν , όχι βέβαια χωρίς προβλήματα και ανησυχίες , αλλά τουλάχιστον χωρίς άλυτες συγκρούσεις και σοβαρή αποξένωση.

3.3. Αντιμετώπιση προβλημάτων γονιών – εφήβων Οι γονείς πρέπει να δημιουργήσουν ένα νέο είδος σχέσεων με τα παιδιά τους .Οι γονείς πρέπει να αναγνωρίσουν και να ενθαρρύνουν την αυξανόμενη ανάγκη του εφήβου για ανεξαρτησία . Αγάπη – Εχθρότητα Η πρώτη από αυτές τις διαστάσεις μπορεί να ονομαστεί αγάπη – εχθρότητα ή παραδοχή – απόρριψη .Η ανάγκη παιδιών και εφήβων να έχουν γονείς που αγαπούν , φροντίζουν , είναι αξιόπιστοι και προσφέρουν ασφάλεια , έχει αποδειχθεί και στις κλινικές εργασίες και στη συστηματική έρευνα με φυσιολογικά . νευρωτικά και «εγκληματικά» παιδιά και εφήβους. Χωρίς ισχυρές και ξεκάθαρες ενδείξεις της γονεϊκής αγάπης , το παιδί ή ο έφηβος , έχουν λίγες πιθανότητες να αναπτύξουν αυτό-εκτίμηση , εποικοδομητικές και ικανοποιητικές σχέσεις με τους άλλους και μία σίγουρη αίσθηση ταυτότητας. Με την πραγματική ζεστασιά και φροντίδα των γονιών, οι νέοι μπορούν να υπερπηδήσουν εμπόδια που φαίνονται αξεπέραστα. Η εχθρότητα .η απόρριψη και η παραμέληση των γονιών είναι συστηματικά πιο συχνή από την παραδοχή , την αγάπη και την εμπιστοσύνη στις οικογένειες παιδιών με κάθε είδους προβλήματα. Από τις νοηματικές και μαθησιακές δυσκολίες και τις ανεπαρκείς κοινωνικές σχέσεις με συνομήλικους μέχρι τις νευρώσεις, τις ψυχοσωματικές διαταραχές και τις διαταραχές προσωπικότητας , όπως η εγκληματικότητα . Έλεγχος – Ελευθερία Ίσως λίγο φανερή , αλλά πολύ σημαντική , είναι η θέση των γονιών στο θέμα ελέγχου και ελευθερίας . Για να αντιμετωπίσουν με επιτυχία το σημερινό και αυριανό κόσμο , οι έφηβοι χρειάζονται πειθαρχία . Όμως χρειάζονται και ανεξαρτησία , αυτάρκεια , προσαρμοστικότητα και μια ισχυρή αίσθηση των δικών τους αξιών. Αυτά τα προτερήματα προωθούνται καλύτερα από γονείς που σέβονται τα παιδιά τους , που τα αφήνουν να παίρνουν μέρος σε οικογενειακές υποθέσεις και αποφάσεις και ενθαρρύνουν την κατάλληλη ανεξαρτησία (αναλόγως την ηλικία του παιδιού) , ενώ παράλληλα , γεμάτοι εμπιστοσύνη , αναλαμβάνουν την τελική ευθύνη . Αυτοί οι γονείς είναι υπεύθυνοι χωρίς να είναι αυταρχικοί. Εκτιμούν και την αυτόνομη θέληση και την πειθαρχημένη συμπεριφορά . Ενθαρρύνουν τη λεκτική συναλλαγή και όταν ασκούν τη γονεϊκή εξουσία εξηγούν τους λόγους . Αυταρχικοί γονείς : Σε αντίθεση με τον υπεύθυνο γονιό είναι ο αυταρχικός που λέει στο παιδί ή στον έφηβο τι να κάνει , χωρίς να αισθάνεται καμιά υποχρέωση να εξηγήσει τους λόγους . Αυτοί οι γονείς θεωρούν την υπακοή σαν απόλυτη αρετή και αντιμετωπίζουν κάθε προσπάθεια διαμαρτυρίας με επιβολή και τιμωρίες. Οποιαδήποτε ελεύθερη συζήτηση και αμφίδρομη συναλλαγή μεταξύ γονιών και παιδιού αποθαρρύνεται με την πεποίθηση ότι το νέο άτομο πρέπει να δέχεται αναντίρρητα το

15 λόγο των γονιών του για το τι είναι σωστό. Μερικοί γονείς ίσως παίρνουν αυτή την στάση από ένα αίσθημα εχθρότητα ή απλώς γιατί δεν τους νοιάζει. Άλλοι όμως φέρονται έτσι γιατί πιστεύουν ότι έτσι θα δημιουργήσουν «σεβασμό για την εξουσία» . Το λάθος που κάνουν είναι ότι ενώ καταπιέζουν τη διχόνοια, δεν την εξαφανίζουν. Μπορεί μάλιστα να υποθάλπουν μνησικακίες. Πολλά παιδιά αυταρχικών ή απολυταρχικών γονιών βγαίνουν από την εφηβεία χωρίς αυτοπεποίθηση και αυτόεκτίμηση , ανίκανοι να είναι αυτάρκεις , να δράσουν ανεξάρτητα ή να σκεφτούν για τον εαυτό τους. Σαν έφηβοι , τα παιδιά των αυταρχικών ή απολυταρχικών γονιών , σε αντίθεση με τα παιδιά των υπεύθυνων γονιών , είναι πιθανόν να αισθάνονται ότι οι γονείς τους δεν τα αγαπούν . Είναι ακόμα πιο πιθανό να έχουν σαν έφηβοι και νέοι ενήλικοι μια ασθενικά ανεπτυγμένη και ασταθή συνείδηση βασισμένη περισσότερο σε εξωτερικές αμοιβές και τιμωρίες παρά μια ώριμη συνείδηση , βασισμένη σε εξωτερικευμένες , ανεξάρτητες ηθικές αξίες. Πολιτική ελευθερίας : Ακόμη και οι γονείς που αφήνουν τα παιδιά τους τελείως ελεύθερα ή που υιοθετούν μια ψεύτικη και υπερβολική «ισότητα» προσφέρουν το είδος της συμπαράστασης που χρειάζεται ο σημερινός νέος. Η επικίνδυνη χρήση ναρκωτικών και άλλες μορφές αντικοινωνικής συμπεριφοράς ,είναι οι πιο συχνές ανάμεσα σε παιδιά που οι γονείς όπου υποστηρίζουν ανοιχτά ιδέες όπως η ατομικότητα , η αυτό κατανόηση και η ανάγκη ίσης μεταχείρισης στην οικογένεια, αλλά που χρησιμοποιούν αυτές τις αξίες σαν δικαιολογίες να αποφύγουν τις ευθύνες τους. Δημιουργώντας μια ψευτοδημοκρατία μέσα στην οικογένεια . Αυτοί οι γονείς μπορούν να παραιτηθούν από τη δύναμη τους για να παίρνουν αποφάσεις και ευθύνες . Εικόνα 6, Angel Reich, I wanna fly away Όσο και αν διαμαρτύρονται κατά καιρούς , και οι έφηβοι στην πραγματικότητα δε θέλουν να είναι ίσοι με τους γονείς τους. Τους θέλουν και τους χρειάζονται να είναι γονείς – φιλικοί και με κατανόηση , αλλά πάντα γονείς , πρότυπα ενήλικης συμπεριφοράς. Οι γονείς στην σύγχρονη κοινωνία ,πρέπει να ρυθμίσουν την πορεία τους μεταξύ του αυταρχισμού από την μία ,και του υπερβολικού φιλελευθερισμού της «εξίσωσης» με τους έφηβους ή της αδιαφορίας από την άλλη.

16

3.4. Ο ρόλος του πατέρα στην εφηβεία Ο πατέρας μπορεί και οφείλει να παίξει σημαντικό ρόλο, αυτήν τη δύσκολη περίοδο, τόσο για τα αγόρια όσο και για τα κορίτσια. Ο ρόλος του αρχίζει, όπως είναι φυσικό, από τη σύλληψη ή και πιο πριν. Όμως ο πατέρας έχει ειδική δουλειά να κάνει στην εφηβεία, και μάλιστα από την εμφάνιση των πρώτων σημαδιών, δηλαδή από την έκτη δημοτικού περίπου. Πολλές δύσκολες συμπεριφορές ή μεταγενέστερα προβλήματα αρχίζουν νωρίς, και η πρώτη αντίδραση είναι σημαντική. Στις καταστάσεις ενός διαζυγίου μπορεί να υπάρξει ο κίνδυνος να ευνοηθεί η έλλειψη ενδιαφέροντος των πατέρων για τα παιδία τους. Εφόσον είναι κουρασμένοι από τις διαμάχες, προτιμούν καμιά φορά να σηκώσουν τα χέρια ψηλά . να ξαναφτιάξουν την ζωή τους και να περιμένουν τα παιδιά να αποκτήσουν δική τους γνώμη , αντί να αγωνιστούν για να έχουν την επιμέλεια ή επιβάλουν τις δικές τους παιδαγωγικές ιδέες.

3.5. Οι οικογενειακές στιγμές Στις μέρες μας ορισμένες οικογενειακές στιγμές τείνουν να μετατρέπονται σε πεδίο μάχης. Το οικογενειακό τραπέζι είναι ένα καλό παράδειγμα : μερικοί έφηβοι φτάνουν στο σημείο να το εγκαταλείπουν. Πολλές συγκρούσεις θα εξέλειπαν αν οι κανόνες της κοινής ζωής είχαν εξηγηθεί αντί να έχουν επιβληθεί. Όμως οι γονείς δυσκολεύονται να πουν , Εικόνα 7, Cloud Room, If i could fly γιατί αυτοί οι κανόνες είναι απαραίτητοι, όπως επίσης δυσκολεύονται να μιλήσουν στον/ην έφηβό τους. Τα ωράρια συνήθως κάθε οικογένειας είναι έτσι ώστε θα έπρεπε να είναι κανείς μάγος για να βρεθούν όλοι μαζί με αποτέλεσμα να δημιουργείτε ακόμη μεγαλύτερο χάσμα ανάμεσα στις οικογενειακές σχέσεις .

3.6. Ο ιδιωτικός χώρος Ο ιδιωτικός χώρος του καθένα στην οικογένεια απαιτεί μεγάλο σεβασμό. Το δωμάτιο των γονέων πολύ συχνά είναι απαγορευμένο για τα παιδιά σε αντίθεση με το δωμάτιο του παιδιού στο οποίο οι γονείς παίρνουν το δικαίωμα να μπαίνουν σε αυτό όποτε το επιθυμούν , με αποτέλεσμα να υπάρχουν εντάσεις ανάμεσα στην οικογένεια. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στους πιο διαταραγμένους εφήβους , οι στοιχειώδεις κανόνες δεν είναι σεβαστοί. Πάντως η έλλειψη σεβασμού της ιδιωτικής ζωής του εφήβου επιφέρει τη μη συμμετοχή του στις κοινές δραστηριότητες.

3.7. Σχέσης μητέρας – κόρης στην εφηβεία

17 Οι σχέσεις μητέρας - κόρης είναι λεπτές σε γενικές γραμμές. Όπως και οι σχέσεις πατέρας – κόρης, σημαδεύονται από κάποια αμφιθυμία, δηλαδή ένα μίγμα αντιφατικά συναισθήματα. Όμως εδώ, αυτό το μίγμα δεν είναι τόσο ξεκάθαρο όσο στο αγόρι. Αν το μικρό αγόρι έχει ανάγκη να καταλάβει αρκετά γρήγορα ότι δεν θα παντρευτεί την μητέρα του, η κόρη δεν θέτει καν αυτό το πρόβλημα, και ο πατέρας δεν είναι τόσο κοντά όσο η μητέρα στην παιδική ηλικία. Το μίγμα των συναισθημάτων είναι φτιαγμένο από αγάπη και ανταγωνιστικότητα, όμως η τελευταία εξασθενεί από την ανάγκη της κόρης να μοιάσει ορισμένες φορές στην μητέρα της. Αντίθετα στην εφηβεία, και για τους ίδιους λόγους όπως στο αγόρι, η ανταγωνιστικότητα κινδυνεύει να την παρασύρει, ιδίως όταν η διαφορά της ηλικίας ατονεί, όπως συμβαίνει συνήθως.

3.8. Σχέσεις πατέρα - κόρης στην εφηβεία Οι δυσκολίες ανάμεσα στις σχέσεις πατέρα – κόρης, έχουν να κάνουν με την εικόνα του πατέρα που μπορεί να δώσει η μητέρα όταν εκείνος είναι ελάχιστα παρών. Η μητέρα έχει την τάση να κατηγορεί τον αδύναμο σύζυγο της, και μάλιστα μπροστά στην κόρη του. Όμως η τελευταία έχει ανάγκη να κατασκευάσει μια εικόνα του πατέρα όπου επειδή ο αληθινός πατέρας είναι ακατάλληλος, η εικόνα του θα έχει μία φυσική τάση ιδεαλισμού. Σε αρκετά σπάνιες περιπτώσεις η κόρη προτιμά τον αμέσως και οριστικά τον πατέρα , γεγονός που καταλήγει γενικά σε μια αρσενική ταυτοποίηση. Ο πατέρας είναι το υπόδειγμα, πάνω στο οποίο η κόρη θα κατασκευάσει το πρώτο της ερωτικό αντικείμενο. Η μητέρα ωθεί την κόρη της σ’ αυτήν την επιλογή από την αρχή, δείχνοντας άθελα της, ότι προτιμά τον άνδρα της από εκείνη. Έτσι, για να μοιάσει κατά κάποιον τρόπο στην μητέρα της ,η κόρη ενδιαφέρεται για τον παρείσακτο, τον οποίο ωστόσο μαθαίνει γρήγορα να αγαπά, πολύ πριν καταλάβει τον ρόλο που παίζει.

3.9. Σχέσεις μητέρας – γιου στην εφηβεία Όταν ο πατέρας δεν είναι παρών στην εφηβεία, η κατάσταση είναι εξίσου δύσκολη. Ο έφηβος έχει ανάγκη τον αληθινό πατέρα και οι μητέρες των αγοριών το γνωρίζουν πολύ καλά. Πρώτα απ’ όλα, γιατί οι γιοι τους τις αποφεύγουν , κυριολεκτικά και μεταφορικά. Αναζητούν μια αρσενική αναφορά την οποία θα βρουν στην καλύτερη περίπτωση σε έναν θείο ή σε έναν παππού, αν δεν έχουν έναν μεγαλύτερο αδερφό. Αρνούνται την υπερβολική αγάπη που τους ευχαριστούσε τόσο πριν. Και όταν δεν κάνουν ούτε το ένα , ούτε το άλλο , οι μητέρες ανησυχούν και δικαιολογημένα.

3.10. Σχέσεις πατέρα – γιου στην εφηβεία Το παράδειγμα που ακολουθεί θέτει επίτηδες υπό αμφισβήτηση το πατρικό υπόδειγμα, δηλαδή τον πατέρα με τον οποίο το αγόρι πρέπει να ταυτιστεί. Ή ακόμα τον πατέρα που πρέπει να παίξει το ρόλο του τρίτου για να χωρίσει τη μητέρα από το αγόρι. Εδώ, πράγματι, γίνεται το αντίθετο λόγω του χωρισμού των γονέων: η μητέρα παίζει το ρόλο του τρίτου και το αγόρι πνίγεται στο σπίτι του πατέρα. Όπως βλέπουμε, το πρόβλημα παραμένει το ίδιο. Όμως η αντιστροφή των ρόλων δεν πρέπει να μας ξεγελά: τούτοι εδώ δεν είναι αναστρέψιμοι. Αυτό το παράδειγμα έχει ως στόχο το πλεονέκτημα ότι απενοχοποιεί τις μητέρες που πιστεύουν ότι τις θεωρούν υπερπροστατευτικές. Πράγματι, όπως υπάρχει μια άμεση εξουσία, του πιο κοντινού στο παιδί προσώπου, υπάρχει μια έμμεση εξουσία που χρησιμοποιεί διαφορετικά μέσα. Η πρώτη είναι συχνότερα επίδραση της μητέρας, και η δεύτερη εκείνη του πατέρα. Σε μερικές περιπτώσεις ο πατέρας είναι αυτός που έχει το ρόλο του κακού που

18 συνήθως κρατάει η μητέρα. Αντίθετα, εκείνη κρατά τον ωραίο ρόλο, για τον οποίο ζηλεύουν συχνά τους πρώην συζύγους τους οι χωρισμένες μητέρες. Καταλαβαίνουμε ότι το παιδί και ο έφηβος έχουν την ανάγκη και τους δύο ρόλους και κυρίως την αναγνώριση από τον ένα, του ρόλου που παίζει ο άλλος. Για να ολοκληρώσουμε θα λέγαμε ότι ο γονέας του εφήβου δεν θα είναι ίδιος με εκείνου του παιδιού: πρέπει λοιπόν ο γονέας του παιδιού που έχει γίνει έφηβος να δεχτεί να αμφισβητηθεί, και να είναι σε θέση να πει ότι μπόρεσε να του δώσει διαφορετικές εικόνες. Έτσι ο γονέας μπορεί να φανεί καταπιεστικός στον έφηβο, ενώ δεν είχε επιβάλλει κανένα όριο στο παιδί. Στην πραγματικότητα, επειδή ο γονέας ήταν ιδιαίτερα διαλλακτικός κατά την παιδική ηλικία, ο έφηβος ξεπερνά τώρα τα όρια που οι γονείς, και κυρίως ο πατέρας, είναι υποχρεωμένοι να του υποδείξουν.

3.11. Οι συνεχείς καυγάδες Χωρίς να είναι ιδιαίτερα δύσκολοι, ορισμένοι έφηβοι εμφανίζουν δυσκολίες μέχρι να βρουν τον εαυτό τους μέσα από τις λογικές διαμάχες με τους γονείς. Όλοι αυτοί οι καυγάδες, όλες αυτές οι αντιπαραθέσεις, προφανώς επιφανειακές, που οφείλονται στις διαφορετικές προτιμήσεις, ιδέες, γνώμες, επιλογές, όλα πολύ σημαντικά για έναν έφηβο που θέλει ταυτόχρονα να ευχαριστήσει τους γονείς του και να αυτοεπιβεβαιωθεί. Διότι για Εικόνα 8,Pa3ka, Teenagers τον έφηβο, περισσότερο ακόμα και από τον ενήλικα, το να ευχαριστεί τους άλλους, το να δείχνει ότι αγαπά, σημαίνει πολύ συχνά ότι είναι όμοιος.

3.12 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΓΟΝΕΩΝ-ΕΦΗΒΩΝ Το οικογενειακό περιβάλλον παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση βίαιης, επιθετικής συμπεριφοράς. Στην έρευνα του Π.Ι. (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο) παρατηρήθηκε ότι τα περισσότερα παιδιά που τα πρώτα χρόνια της ζωής τους στερήθηκαν την αγάπη, τη στοργή και την αποδοχή, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και γι’ αυτό εκδηλώνουν αργότερα βίαιη συμπεριφορά. (Κεδράκα, 2000) Οι γονείς αναγκάζονται να δουλεύουν ολοένα και περισσότερο σε εργασιακά περιβάλλοντα που γίνονται σταδιακά ολοένα και πιο απαιτητικά. Η ενασχόληση με τα παιδιά τους μετατρέπεται σε μια σειρά από ενέργειες ρουτίνας. Τα συναισθηματικά προβλήματα των εφήβων παίρνουν, συχνά, τη μορφή μπελά για τους γονείς, που προσπαθούν να τελειώσουν τη μέρα τους, χωρίς άλλες συγκρούσεις και βάσανα σαν εκείνα που αντιμετώπισαν στη δουλειά τους. Οι έφηβοι αισθάνονταν ότι παραμελούνται και ότι τα προβλήματα τους μένουν χωρίς απάντηση, λύση ή και στήριξη από τους μεγάλους. Η άρνηση, η σιωπή, η αναβλητικότητα, η έλλειψη σεβασμού γεννούν προβλήματα που συσσωρεύονται και, όταν δεν αντιμετωπίζονται έγκαιρα και ουσιαστικά, οδηγούν τους εφήβους σε παραπτωματική συμπεριφορά. (Κεδράκα, 2000)

19 Η οικογένεια είναι πολύ βασικό στοιχείο στη ζωή μας. Στο προστατευτικό πλαίσιο της μαθαίνουμε να καταλαβαίνουμε τα συναισθήματα μας και πώς να επικοινωνούμε με τους άλλους. Η γνώση αυτή του εαυτού μας οικοδομείται με τα παραδείγματα που δίνουν οι ίδιοι οι γονείς καθώς χειρίζονται τις σχέσεις τους, τις αντιδράσεις τους, την επαγγελματική τους πορεία τόσο ως άτομα όσο και ως ζευγάρι. Ορισμένες ευαίσθητες στιγμές στην καθημερινή επαφή παιδιού και γονιών διαπλάθουν το συναισθηματικό κόσμο του παιδιού και χαρακτηρίζουν τη συμπεριφορά του σε κάθε εκδήλωση της ζωής. Η συναισθηματική ανάπτυξη παρεμποδίζεται, όταν οι γονείς είναι άτομα με αυξημένα προσωπικά προβλήματα για τα οποία δεν ενδιαφέρονται να δώσουν κάποια λύση και γι’ αυτό δεν μπορούν να θέσουν στόχους ζωής. Τέτοιοι γονείς είναι πολύ λιγότερο πιθανό να προσφέρουν μια σωστή φροντίδα και ακόμα λιγότερο πιθανό να ανταποκριθούν στις συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών τους. (Κεδράκα, 2000) Ορισμένοι γονείς είναι υπερβολικά παραχωρητικοί και αποδέχονται άνευ όρων τις επιλογές του εφήβου. Δείχνουν απεριόριστη ανοχή και πολλές φορές με ανταλλάγματα προσπαθούν να κατευνάσουν τη θλίψη ή το θυμό του παιδιού τους, αγνοώντας την εσωτερική ανάγκη του για όρια και μέτρο. Ορισμένοι γονείς είναι υπερπροστατευτικοί, παραχαϊδεύουν τα παιδιά τους και προσπαθούν πάντα να λειτουργήσουν εκείνοι αντί να αφήσουν τα παιδιά να αναλάβουν δράση και πρωτοβουλίες. Έτσι, τα παιδιά μεγαλώνουν και γίνονται τα ίδια ανάξια να λύσουν το παραμικρό πρόβλημα, απλούστατα γιατί πάντα αυτό το έργο το αναλαμβάνουν οι γονείς τους. Υπάρχουν και οι γονείς που αξιοποιούν ευκαιρία εξαιτίας μιας στεναχώριας ή δυσκολίας του παιδιού τους, για να λειτουργήσουν ως «συναισθηματικοί προπονητές ζωής» παίρνουν τα συναισθήματα των παιδιών τους στα σοβαρά προσπαθούν να καταλάβουν τι Εικόνα 9, Oscar Rammos, Hillarius illustrations ακριβώς τα στεναχωρεί και συζητούν μαζί τους λύσεις και τρόπους αντίδρασης. Τα συναισθήματα έχουν σημαντική θέση στην ανάπτυξη της επικοινωνίας. Τονώνουν την εμπιστοσύνη και την αφοσίωση και δημιουργούν κατ’ αυτόν τον τρόπο ένα σταθερό πλαίσιο εκδήλωσης μεγαλύτερης ελευθερίας απ’ αυτήν που συνήθως ο άνθρωπος βιώνει στο κοινωνικό περιβάλλον του. Τα παιδιά μαθαίνουν ότι μπορούν να αγαπούν και να αγαπιούνται χωρίς αυτό να απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια και ότι η ικανοποίηση των ατομικών αναγκών μπορεί να συνυπάρχει μαζί με το συλλογικό χαρακτήρα της οικογενειακής ομάδας. Η συνύπαρξη των μελών της οικογένειας δεν εξασφαλίζει αυτόματα και μια ισορροπημένη κοινή ζωή. Για παράδειγμα, παιδιά που γίνονται θύματα λεκτικής κακοποίησης στο περιβάλλον τους, είναι παιδιά που ενώ ζουν μαζί με τους γονείς τους στερούνται τη συναισθηματική προσφορά τους και έτσι στρέφονται προς τους φίλους τους προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες τους. Σχετικές έρευνες επισημαίνουν ότι τα παιδιά αυτά συνήθως είναι επιρρεπή στο κάπνισμα και γενικότερα στην εξάρτηση από ουσίες. Όταν ο γονιός

20 καταφέρνει να οριοθετεί τον ρόλο του, επικοινωνεί πιο εύκολα με το παιδί του και η επιτυχία του παιδιού στο σχολείο κάνει τους γονείς να χαίρονται. Το σχολείο μπορεί να λειτουργήσει ως κέντρο εκπαίδευσης των γονέων. Δίνεται έτσι μια νέα οπτική των ψυχολογικών και παιδαγωγικών προβλημάτων που απασχολούν το παιδί τους. Η νέα αυτή σχέση του γονέα με το σχολείο προξενεί στο παιδί ένα αίσθημα ανακούφισης εφόσον βλέπει τους γονείς να είναι αλλαγμένοι. Η εκπαίδευση των γονέων ενισχύει το ρόλο τους και την εκτίμηση που οι γονείς έχουν για τον εαυτό τους και αυτό τους βοηθάει να δουν το ζήτημα της ψυχικής και σωματικής αγωγής και υγείας του παιδιού τους στη συνολική του διάσταση. Οι γονείς καταλαβαίνουν ότι η τιμωρία είναι ένα κατασταλτικό μέτρο που δεν επιλύει τα προβλήματα, αντίθετα σε μερικές περιπτώσεις μετατρέπεται σε πρόκληση και ωθεί τα παιδιά να ριψοκινδυνεύσουν, προκειμένου να αποφύγουν ή να δοκιμάσουν την αντοχή τους. (Κεδράκα, 2000) Με τον όρο εφηβεία νοείται συνήθως ένας συνολικός ενιαίος τρόπος ζωής. Τα σημαντικότερα από τα γενικά χαρακτηριστικά της εφηβείας είναι τα ακόλουθα: 1. Οι αιφνίδιες και νέες πληθωρικές βιοσωματικές ψυχικές και κοινωνικές μεταβολές.

2. Η μεταβολή της λειτουργίας ενδοκρινών αδένων, η ωρίμανση της λειτουργίας των γεννητικών αδένων και η εμφάνιση δευτερευόντων χαρακτηριστικών του φύλου, με συνέπεια την παρουσίαση έντονης σεξουαλικότητας, η αντιμετώπιση της οποίας αποτελεί δύσκολο πρόβλημα της προσωπικότητας.

3. Αποτέλεσμα της εμφάνισης των νέων αιφνίδιων πληθωρικών μεταβολών είναι η αποδιοργάνωση, αρχικά, της προσωπικότητας, η εμφάνιση του φαινομένου «της εφηβικής κρίσης» και οι κατοπινές προσπάθειες αναδόμησης της προσωπικότητας.

4. Ο εξαιτίας αδυναμίας προσαρμογής, στην κοινωνία των ενηλίκων, σχηματισμός της υποκουλτούρας των συνομηλίκων, που αποτελεί υποκατάστατο της κοινωνίας των ενηλίκων, μέσα στην οποία βρίσκει ο έφηβος την προσωπική του ισορροπία. Σπουδαιότερες από τις μεταβολές των ειδικών χαρακτηριστικών είναι: 1. Η μεταβολή της συγκεκριμένης σκέψης της παιδικής ηλικίας σε πολυδιάστατη, διαλεκτική αφηρημένη σκέψη.

2. Η ωριμότητα και ολοκλήρωση της συναισθηματικής λειτουργίας.

3. Η προσπάθεια προσαρμογής και ομαλής ένταξης στην κοινωνία των ενηλίκων.

4. Η απόκτηση της υπευθυνότητας, η ισχυροποίηση της ελεύθερης βούλησης, η χειραφέτηση και το πέρασμα από την εξάρτηση της αυθεντίας των ενηλίκων στην ανεξαρτησία.

5. Η μεταβολή της ηθικής ετερονομίας σε αυτονομία και σε νόμο της ηθικής συνείδησης.

6. Το ενδιαφέρον και η αναζήτηση επαγγελματικής αποκατάστασης.

7. Η προσπάθεια αυτοπραγμάτωσης και απόκτησης ώριμης προσωπικότητας. Με τα χαρακτηριστικά αυτά, διακρίνεται η εφηβική ηλικία από κάθε άλλη της ανθρώπινης ζωής. (Κεδράκα, 2000) Η εφηβεία είναι πράγματι μια φάση της ανθρώπινης ύπαρξης που υπόκειται στους ίδιους κανόνες συμπεριφοράς, στους οποίους και όλοι οι άνθρωποι, παρά τη διαφορά της ηλικίας τους οι κανόνες συμπεριφοράς, που ισχύουν εξίσου για όλες τις εξελικτικές φάσεις, είναι τόσο αφηρημένοι, ώστε κατά την ερμηνεία της συμπεριφοράς να σχετίζονται με μια συγκεκριμένη φάση, που είναι τελείως διαφορετική από τις άλλες. Κάθε φάση διαφοροποιείται με κριτήρια τη νομοτέλεια της και τα διαφορετικά φαινόμενα, χαρακτηριστικά και προβλήματα της.

21 Είναι γενική η διαπίστωση πως ο παράγοντας ηλικία παίζει διαφορετικό ρόλο στις περισσότερες βασικές ψυχολογικές καταστάσεις. Η ηλικία είναι μια σωματική μεταβλητή για την εξέλιξη της προσωπικότητας, τη διαδικασία της μάθησης, τη λειτουργία της νόησης και την προσαρμογή του προσώπου. Αναμφίβολα, υπάρχουν και άλλες μεταβλητές, όπως το φύλο, η κληρονομικότητα, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, που, σε κάθε εξελικτική φάση, παίζουν διαφορετικό ρόλο. Τα ψυχικά φαινόμενα, που παρουσιάζονται κατά την εφηβική ηλικία, καθορίζουν τα κατοπινά ψυχικά φαινόμενα και κατά την εξέλιξη προκαλούν σωματικές μεταβολές. Έτσι, η εφηβική ηλικία δε θα πρέπει να θεωρηθεί μια ιδιαίτερη περίοδος της εξέλιξης, επειδή εκτείνεται σε μια δεκαετία περίπου, αλλά επειδή περιλαβαίνει ένα μέρος της ανθρώπινης ζωής, κατά το οποίο παρουσιάζονται, στη βιοκοινωνική κατάσταση του ανθρώπινου οργανισμού, σημαντικές χαρακτηριστικές μεταβολές. Τα χρόνια της εφηβείας λαμβάνονται ως μια ενιαία περίοδος, γιατί κατά το γεγονός της εξέλιξης, παρουσιάζουν μια ιδιαίτερη ομοιογένεια. Κατά τη διάρκεια της χρονικής αυτής περιόδου, το άτομο βρίσκεται σε ένα μεταβατικό στάδιο της προσωπικής δόμησης και σχηματίζει μια οριοθετημένη περιοχή, που διαφέρει από την περιοχή τόσο του παιδιού, όσο και του ενηλίκου. Σχετικά με τις κοινωνικές προσδοκίες, την ελευθερία, τα δικαιώματα και τις μεταξύ γονιών και παιδιών σχέσεις, περισσότερη ομοιότητα παρουσιάζουν οι 13άρηδες με τους 17άρηδες παρά οι 13άρηδες με τους 9άρηδες, αν και μεταξύ αυτών των φάσεων υπάρχει μια απόσταση τεσσάρων χρόνων. Εκτός από την ομοιογένεια της βιοκοινωνικής κατάστασης υπάρχει, ακόμα, ένα κριτήριο για την κατανόηση των καθορισμένων εξελικτικών περιόδων, η ταχύτητα με την οποία παρουσιάζονται οι ψυχικές μεταβολές. Η ταχύτητα των μεταβολών, κατά τη διάρκεια της εφηβικής ηλικίας, είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ ότι στα προηγούμενα χρόνια ή στην τρίτη, τέταρτη, πέμπτη δεκαετία της ζωής. Ως συνέπεια αυτών των γρήγορων μεταβολών παρουσιάζονται, ιδιαίτερα, ασυνήθιστες αλλαγές στη συμπεριφορά και στις ψυχικές λειτουργίες των εφήβων και προκαλούνται πολλά, κατ’ αυτή την κατάσταση, τυπικά προβλήματα προσαρμογής. Γι’ αυτό, πολλές εξελικτικές αρχές, που ίσχυαν λίγο πριν, κατά την προεφηβεία, την ενήβωση, για την περίοδο της εφηβείας ελάχιστη σημασία έχουν ή μόλις και εφαρμόζονται. Αντίθετα, η ποσότητα των ψυχικών μεταβολών, κατά τη διάρκεια των τριών επόμενων δεκαετιών, είναι τόσο περιορισμένη, ώστε να επαρκούν οι ίδιες εξελικτικές αρχές που ισχύουν στην ψυχολογία της ωριμότητας. Στην εφηβική ηλικία, παρουσιάζεται μια ομάδα ψυχοσωματικών συναφών μεταβολών, που εμφανίζεται αιφνίδια και πληθωρικά στη βιοκοινωνική κατάσταση των εφήβων. Έτσι, με τους νέους βιολογικούς, ψυχικούς και κοινωνικούς παράγοντες, εμφανίζεται ένα νέο είδος Εικόνα 10. Persepolis Morceaux, Choises συμπεριφορικών δυνατοτήτων που κατευθύνουν την εξέλιξη της προσωπικότητας, κατά τη νέα της περίοδο, κι επηρεάζουν με τους μηχανισμούς των βασικών μεταβολών τη δομή της προσωπικότητας. Η εφηβική ηλικία παρουσιάζει, ακόμα, ειδικές τεχνικές και ειδικά προβλήματα προσαρμογής.

22 Σ’ όλους τους πολιτισμούς, η εφηβεία είναι μια περίοδος της μετάβασης από μια βιοκοινωνική κατάσταση του ατόμου σε μια άλλη. Είναι ένα νέο κεφάλαιο στα καθήκοντα, στις υπευθυνότητες, στα δικαιώματα, κατά το οποίο μεταβάλλονται οι κοινωνικοί και οικονομικοί ρόλοι και οι σχέσεις προς τους άλλους ανθρώπους. Η εφηβεία χαρακτηρίζεται: 1. Απ’ την αρχή της ανάληψης των κοινωνικών και βιολογικών ρόλων του ενηλίκου και 2. Απ’ τη αρχή του καθορισμού μιας σειράς χαρακτηριστικών γνωρισμάτων, που ο πολιτισμός θεωρεί ώριμη ενηλικίωση και για τα δύο φύλλα. Στην εφηβεία, ως μια μεταβατική περίοδο, ανήκουν ακόμα οι αντιδράσεις του ατόμου για την αντιμετώπιση ενός νέου συστήματος κοινωνικών απαντήσεων και προσδοκιών. Κάτω από τέτοιες συνθήκες είναι απαραίτητη μια μεταβολή της στάσης προς τους γονείς, προς τους συνομηλίκους και τους ενηλίκους. Νέοι σκοποί θέτονται, νέοι κανόνες συμπεριφοράς παρουσιάζονται και νέες μορφές μάθησης καθιερώνονται. Κατά την εφηβεία, λαμβάνει χώρα μια γενικά περαιτέρω μορφοποίηση της προσωπικότητας, κατά την οποία εμφανίζονται σημαντικές μεταβολές της κατάστασης, χωρίς βαθιές θεμελιακές επιδράσεις πάνω στο δομικό σύστημα των στάσεων και των συμπεριφορικών κλίσεων του ατόμου. Οι υπάρχουσες διαφορές της δομής της προσωπικότητας στην ένταση και στο είδος των αντιδράσεων παρουσιάζονται και σ’ αυτές τις μεταβολές. Παρόλα αυτά ένα είδος βασικής αναδόμησης είναι απόλυτα αναγκαίο. Έτσι, η επιστημονική έρευνα κατά την εξελικτική φάση της εφηβείας, δεν αναφέρεται μόνο στη σύλληψη των βιολογικών φαινομένων, αλλά προπάντων στο συσχετισμό των συγκεκριμένων βιολογικών και κοινωνικών όρων προς τα ανάλογα ψυχικά φαινόμενα. Ως εκ τούτου λαβαίνει υπόψη της, κατά το δυνατόν περισσότερο, τους βιολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες, που παρουσιάζονται κατά τη μεταβατική περίοδο απ’ την παιδική ηλικία ως την κατάσταση μιας ενήλικης προσωπικότητας έχει, βέβαια, ένα σταθερό κριτήριο, που είναι ο βαθμός συμμετοχής του «ΕΓΩ» στα διάφορα γεγονότα της ζωής. Έτσι, κάθε προσωπικότητα παρουσιάζει ορισμένα σταθερά χαρακτηριστικά, που σχετίζονται με το προσωπικό «εγώ» και σχηματίζουν το δομικό πυρήνα της προσωπικότητας. Τέτοια χαρακτηριστικά είναι:  Η γνώμη του ανθρώπου για την προσωπική του αξία,  Η προσπάθεια του για αύξηση της αυτοαξίας,  Οι πηγές προς τις οποίες θέλει να συσχετίζει την κατάσταση του,  Ο βαθμός της ελευθερίας, που χαρακτηρίζει τις αποφάσεις του,  Οι ιδέες που έχει για την ικανότητα του να κυριαρχεί στο περιβάλλον του,  Η εξάρτηση ή η ανεξαρτησία στις σχέσεις με τους άλλους,  Ο τρόπος της οικειοποίησης νέων αξιών,  Η αυτοεκτίμηση και η αυτοασφάλεια,  Η υπομονή στις ματαιώσεις,  Η ικανότητα για ορθή αυτοκριτική,  Η ανάγκη άμεσης ικανοποίησης,  Το συναίσθημα της υπευθυνότητας, και  Τα μέτρα υπεράσπισης. Τα μέτρα υπεράσπισης, καταλαβαίνει, όταν κινδυνεύει η αυτοασφάλεια του ή η αυτοεκτιμησή του. Αυτά είναι τα βασικά δομικά στοιχεία, που αναπτύχτηκαν κατά την παιδική ηλικία. Οι σημαντικές μεταβολές της προσωπικότητας, που προκαλούνται απ’ τις αλλαγές της βιοκοινωνικής κατάστασης της εφηβικής ηλικίας, είναι βέβαιο πως συμβαίνουν σ’ αυτήν την περιοχή, δηλαδή στην περιοχή τη προσωπικότητας. Οι

23 μεταβολές της αντικειμενικής κατάστασης αντικατοπτρίζονται, κατά κάποιο τρόπο, στην ψυχή του ατόμου ως μεταβολή του «εγώ». Από ψυχολογική άποψη, κάθε πρόβλημα της κατάστασης έχει τον αντίλαλο του στο προσωπικό «εγώ» του ατόμου. Η εφηβεία λοιπόν, είναι μια εξελικτική φάση, μια περίοδος, που διακρίνεται απ’ τις άλλες βάση της διαφορετικής της νομοτέλειας, των διαφορετικών ψυχοβιολογικών της χαρακτηριστικών, των διαφορετικών της προβλημάτων και, γενικά, της διαφορετικής της συμπεριφοράς.

Εικόνα Εικόνα11.

12SamuraiShandow13 Samuraishandow13by bydeviantart, deviantart,Teen TeenSpirit Spirit

24

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ Εισαγωγή Το θέμα του ελεύθερου χρόνου φαίνεται να απασχολεί όλο και περισσότερο μικρούς και μεγάλους. Αν αναρωτηθούμε για το πόσο ελεύθερο χρόνο έχουμε η απάντηση δεν θα είναι και τόσο ικανοποιητική Η διάθεση του ελεύθερου χρόνου διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία , το φύλλο, το μορφωτικό επίπεδο, το χαρακτήρα και την οικονομική κατάσταση. Αν θέλουμε να ορίσουμε τον ελεύθερο χρόνο με απλά λόγια πρέπει να πούμε ότι είναι ο χρόνος τον οποίο το παιδί ή ο νέος εκμεταλλεύεται μόνο για την ικανοποίηση αυστηρά προσωπικών επιδιώξεων, ενδιαφερόντων και αναγκών με τα δικά του εντελώς προσωπικά κριτήρια και κίνητρα. Από τις δραστηριότητες του το παιδί ή ο νέος πρέπει να αντλεί ευχαρίστηση, ικανοποίηση και πληρότητα ώστε να μην χρειαστεί να αναζητήσει αυτά σε δυσβάστακτα και καταστροφικά μονοπάτια. Πρέπει να σημειωθεί ότι, μερικές φορές κατά των ελεύθερο χρόνο πραγματοποιούνται τόσο σημαντικά επιτεύγματα τα οποία μπορεί να προσφέρουν στο παιδί ή τον έφηβο πολύ σημαντικότερα πράγματα και οφέλη από ότι ο επαγγελματικός ή σχολικός χρόνος τους προσφέρει σχετικά με την κοινωνικοσυναισθηματική τους ωριμότητα με την προϋπόθεση ότι υπάρχουν ενδιαφέροντα και ο ελεύθερος χρόνος αξιοποιείται με σοβαρό και ορθολογικό κριτήριο. Τον ελεύθερο χρόνο συνήθως καθένας αξιοποιεί με εντελώς προσωπικό τρόπο, επιλέγοντας δραστηριότητες τέτοιες ώστε να προσφέρει στον εαυτό του εσωτερική πληρότητα και κοινωνική και ψυχική ολοκλήρωση. Ξεχνούν σιγά σιγά την γυμναστική. Μόνο ο ένας στους πέντε ασκείται σε καθημερινή βάση, ενώ ένα στα οχτώ δεκαπεντάχρονα κορίτσια δεν γυμνάζονται καθόλου. Αντιθέτως η τηλεόραση, τα DVD και ο Η/Υ ζουν και βασιλεύουν, τη στιγμή μάλιστα που οι έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που αφιέρωναν χρόνο σε καθημερινή βάση σε αυτές τις ηλεκτρονικές συσκευές έχουν ανθυγιεινές διατροφικές συνήθεις.

4.1.Πως μπορεί να αξιοποιεί τον ελεύθερο χρόνο ο νέος-α ● να ασχολείται με τον αθλητισμό (ένας στους δυο νέους αθλούνται σήμερα) ● να διαβάζει εξωσχολικά βιβλία ● να πηγαίνει εκδρομές ( να έρχεται επαφή με τη φύση ) ● να έρχεται σε επαφή με την τέχνη και τον πολιτισμό (μουσική , θέατρο , κινηματογράφος) ● η ενασχόληση με την ερασιτεχνική δημιουργία

4.2. Πως μπορεί να επιλύσει ο νέος το πρόβλημα που έχει με τον ελεύθερο χρόνο του ● Οι ίδιος ο νέος να προγραμματίσει καλύτερα τον χρόνο του , να συμμετέχει σε συλλόγους,( σε ομάδες και γενικά σε ότι προωθεί τον αθλητισμό, την παράδοση, τον πολιτισμό ● Οι φορείς, οι σύλλογοι, οι οργανώσεις να προκαλέσουν τους νέους, να τους εντάξουν σε πολιτικά δρώμενα . ●Tα μέσα μαζικής ενημέρωσης να ενδιαφερθούν περισσότερο για τους νέους προσφέροντάς τους ποιοτικές επιμορφωτικές και ψυχαγωγικές εκπομπές

25 ● Η πολιτεία να χρηματοδοτεί πολιτιστικούς συλλόγους, προγράμματα , να φροντίζει την κατασκευή και αξιοποίηση αθλητικών κέντρων για την νεολαία. ● Το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να αλλάξει. Αφενός , να δίνεται περισσότερος ελεύθερος χρόνος στους νέους και αφετέρου, να συνδεθεί το σχολείο με την κοινωνία. Σκοπός και στόχος του ελεύθερου χρόνου είναι μέσα από την ελεύθερη διαχείριση, το παιδί και ο έφηβος να ικανοποιεί επιμέρους ειδικότερες επικοινωνίες προσωπικές, βιολογικές, κοινωνικές , πνευματικές και συναισθηματικές ανάγκες και να αντλεί ικανοποίηση.

4.3. Οι στόχοι του ελεύθερου χρόνου είναι το παιδί και ο έφηβος ● Να αναπτύξει ικανότητες , δεξιότητες και αξίες , οι οποίες δεν φαίνεται πιθανό ότι θα αναπτυχθούν ή ότι θα αναπτυχθούν στο βαθμό που πρέπει μέσα από σχολικές ή άλλες υποχρεωτικές δραστηριότητες. ● Να μπορεί να επιλέγει την κατάλληλη χρονική περίοδο ως ελεύθερο χρόνο και να αναπτύξει την ικανότητα οργάνωσης του. ● Να αναπτύξει την ικανότητα αξιολόγησης και επιλογής κατάλληλων δραστηριοτήτων τις οποίες θα εκτελεί στον ελεύθερο χρόνο. ● Να έχει τις ευκαιρίες κάνοντας δραστηριότητες ελεύθερης επιλογής του να αισθάνεται την απόλαυση της ψυχαγωγίας, να εκτονώνεται από το άγχος και τις υποχρεώσεις δραστηριοτήτων και να απολαμβάνει την ζωή. ● Να αναπτύσσει καλές διαπροσωπικές σχέσεις, να κάνει φιλίες και να αποκτά τις δεξιότητες και τις αξίες της φιλαλληλίας, της συνεργασίας, του υγιούς ανταγωνισμού, της εταιρικότητας και, τέλος, να αναπτύσσει κοινωνική συνείδηση. Είναι προφανές ότι , ο ελεύθερος χρόνος όταν επιλέγεται να οργανώνεται κατάλληλα, δίνει ευχαρίστηση στο παιδί και στον νέο, αλλά συμπληρώνει κενά και ελλείψεις που ενδεχομένως δεν καλύπτονται από τις υποχρεωτικές δραστηριότητες, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για παιδιά και νέους με μεγάλο εύρος ενδιαφερόντων. Έτσι πέρα από τον ψυχολογικό τομέα είναι πολύ πιθανό ότι θα συσσωρεύσει οφέλη πολιτιστικού , πνευματικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος. Οι δραστηριότητες τις οποίες επιλέγουν τα παιδιά και νέοι συνήθως διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία και τα ενδιαφέροντα τους. Μια πρόχειρη καταγραφή των δραστηριοτήτων αυτών δείχνει ότι συνήθως έχουν διανοητικές- πνευματικές δραστηριότητες, διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων απασχόληση με πνευματικά παιχνίδια( π.χ. σκάκι), μπορεί να είναι κοινωνικές( συμμετοχή σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, πολιτιστικούς συλλόγους και ομίλους)(π.χ.

WWF, πρόσκοποι), αθλητικές ( π.χ. γυμναστήριο, στίβος, κλπ), ψυχαγωγικές (π.χ. τηλεόραση, θέατρο, club, μουσική), τέλος επισκέψεις σε μουσεία, εκθέσεις βιβλίου. Η εμπειρία δείχνει ότι δραστηριότητες που συνήθως προτιμούν τα παιδιά και οι νέοι οφείλουν να τις ευνοούν οι γονείς, διότι φαίνεται να οδηγούν στην ψυχική ηρεμία και χαλάρωσή τους. Ο χορός Ο χορός είναι επιστημονικά και εμπειρικά αποδεδειγμένα μια από τις πιο ωφέλιμες και ενεργητικές δραστηριότητες για κάθε άνθρωπο από κάθε άποψη. Ο χορός αποτελεί ίσως την πλέον κατάλληλη δραστηριότητα για κάθε άτομο ιδίως για άτομα στην εφηβεία, καθώς συνδυάζει την διασκέδαση με την ψυχαγωγία και την άσκηση. Τα πλεονεκτήματα που προσφέρει ο χορός στους εφήβους μαθητές είναι τεράστια τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχολογικό και σε διανοητικό επίπεδο, τα οποία είναι τα εξής: α) καλή φυσική κατάσταση

26 β) απόκτηση και διατήρηση σωστού σωματικού βάρους γ) ενδυνάμωση των οστών δ) βελτίωση της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης ε) αύξηση της κοινωνικότητας στ) όξυνση του νου ζ)αύξηση της αντίληψης και τέλος η) βελτίωση της μνήμης

4.4. Κριτήρια επιλογής των δραστηριοτήτων Η επιλογή των δραστηριοτήτων που εντάσσονται στον ελεύθερο χρόνο γίνεται συνήθως με βάση τα ενδιαφέροντα των παιδιών και των νέων, και τις δεξιότητες και τις ανάγκες του καθενός

4.5. Δείγματα μη δημιουργικής εκμετάλλευσης του ελευθέρου χρόνου(ανούσια διασκέδαση)     

Παθητική θέαση των προγραμμάτων της τηλεόρασης Χουλιγκανισμός αντί για άθληση Εμμονή σε εκτονωτικές μορφές διασκέδασης(μπαρ, αλκοόλ, χαρτοπαιξία) Πλήρης αδράνεια στον ελεύθερο χρόνο Βιομηχανοποιημένοι τρόποι εκμετάλλευσης του ελεύθερου χρόνου

Η σωστά οργανωμένη και φιλελεύθερη εκπαίδευση καλύπτει ευρύ φάσμα κοινωνικών, φυσικών και ανθρωπιστικών σπουδών, τέχνης, μουσικής, σωματικής αγωγής, αγωγής υγείας, καθώς και πνευματικής και κοινωνικής ζωής. Άτομα που δρουν σε τέτοια περιβάλλοντα μαθαίνουν και μπορούν να χρησιμοποιούν με σύνεση τον ελεύθερο χρόνο. Μερικά μαθήματα του σχολείου συντελούν στην ενεργό συμμετοχή των μαθητών σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες, όπως είναι η μουσική, η σωματική αγωγή, η υπαίθρια ζωή, οι καλές τέχνες, η γλώσσα κτλ. Στο χώρο του σχολείου μπορούν να αναπτυχθούν δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου οι οποίες σχετίζονται άμεσα με τα εκπαιδευτικά προγράμματα αλλά και κοινωνικές δραστηριότητες, οι οποίες εξυπηρετούν Εικόνα 13. Jdnuderland, Were teenagers κοινωνικούς σκοπούς του σχολείου Έχει γίνει σαφές ότι ο ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά και τους νέους πρέπει να θεωρείται βασικό και αναπόσπαστο μέρος της ζωής τους. Ο γονέας οφείλει: α) Να εξασφαλίζει στα παιδιά του τον ελάχιστο αναγκαίο ελεύθερο χρόνο. β)να κατευθύνει τις δικές τους στάσεις.

27

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5Ο :ΕΡΩΤΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Εισαγωγή Κατά κανόνα οι νέοι αρχίζουν να δημιουργούν δεσμούς με άτομα του αντίθετου φύλου όταν έχουν μπει για τα καλά στην εφηβεία , δηλαδή γύρω στα 14-15 τους χρόνια. Οι σχέσεις μεταξύ τους αρχικά είναι επιφανειακές «τα φτιάχνουν» και μετά αλλάζουν αγόρι ή κορίτσι : τη μία μέρα βγαίνουν μαζί την άλλη τα χαλάνε. Τα πρώτα ραντεβού είναι πολύ σημαντικά. Πρέπει να εντυπωσιάσουν με κάθε τρόπο για να μπορέσουν να επιβεβαιώσουν και να σιγουρευτούν ότι πραγματικά «μετράνε». Σιγά – σιγά η σχέση με ένα άτομο του αντίθετου φύλου γίνεται όλο και πιο απαιτητική και επιλεκτική. Οι έφηβοι μαγεύονται από τον έρωτα. Μερικοί ερωτεύονται διαρκώς , ενώ άλλοι δεν ερωτεύονται αν και το Εικόνα 14. Circle of fire, Attemted love letter θέλουν. Ο έρωτας αλλάζει τη ζωτική κατάσταση του νέου , τη συμπεριφορά και το μυαλό του. Για πρώτη φορά , αποκτούν ιδιαίτερη σημασία όσα λέει , κάνει και σκέφτεται το πρόσωπο που έχει επιλέξει. Όσο ο νέος είναι ερωτευμένος και βρίσκει ανταπόκριση , έχει μια αίσθηση πληρότητας και είναι ευτυχισμένος. Το πάθος του ξεχειλίζει κάθε φορά που ακούει να μιλούν για το αγαπημένο του πρόσωπο ή απλώς το σκέφτεται. Ωστόσο ο τρόπος που βιώνουν τον έρωτα τα δύο φύλα είναι εντελώς διαφορετικός :  Τα κορίτσια ωριμάζουν σεξουαλικά νωρίτερα από ό,τι τα αγόρια και συνεπώς ερωτεύονται νωρίτερα. Το κορίτσι δεν θεωρεί το αγόρι μέσον ικανοποίησης της σεξουαλικότητας του αλλά έναν τρόπο επιβεβαίωσης της θηλυκότητας του. Ο έρωτας τους είναι κυρίως ψυχικός, συναισθηματικός και ζητάει ίση μεταχείριση. Ερμηνεύει το ανδρικό ένστικτο ως κάτι το υποτιμητικό που την υποβιβάζει σε απλό αντικείμενο μιας χρήσης.  Τα αγόρια απ’ τη μεριά τους δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα στη σωματική – σεξουαλική επαφή. Στο αγόρι παρεμβαίνει και ένας παράγοντας βιολογικός : ερωτεύεται για να ικανοποιήσει το σεξουαλικό του ένστικτο και να εκτονώσει τον ένταση που του προκαλεί. Δεν καταλαβαίνει ότι το κορίτσι απαιτεί πίστη , βαθιά και πιο μόνιμη σχέση. Υπάρχουν περιπτώσεις που οι νέοι δεν δημιουργούν ετεροφυλικές σχέσεις μεταξύ τους αλλά αισθάνονται έλξη για τα άτομα του ιδίου φύλου. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται ομοφυλοφιλία. Ο ομοφυλόφιλος άντρα ή γυναίκα επιθυμεί να εκφράσει τα ερωτικά τους συναισθήματα, έλκεται σεξουαλικά, φαντασιωθεί, λειτούργει και αντλεί σωματική

28 ικανοποίηση από τον σύντροφο του ιδίου φύλου. Η ομοφυλοφιλία δεν αποτελεί ψυχικό νόσημα, δεν είναι αρρώστια και δεν χρειάζεται θεραπεία και ψυχιατρική παρακολούθηση. Τα αιτία της ομοφυλοφιλίας φαίνεται να είναι πολυπαραγοντικά δηλαδή να σχετίζονται με βιολογικούς-γονιδιακούς παράγοντες που μπορεί να παίζουν ρόλο στη γένεση της ομοφυλοφιλίας, καθώς υπάρχουν μελέτες που συσχετίζουν την ενδομήτρια λειτουργιά του εμβρύου με ορμονικούς συντελεστές. Όλα αυτά τα δεδομένα βρίσκονται υπό συνεχή συστηματική παρατήρηση χωρίς να υπάρχει δογματική απάντηση. Άλλοι σημαντικοί παράγοντες που ίσως εμπλέκονται στην εμφάνιση της ομοφυλοφιλίας είναι το ενδεχόμενο της κληρονομικότητας και το περιβάλλον που μεγαλώνει ένα παιδί. Ο νέος άνθρωπος που αρχίζει να καταλαβαίνει τη σεξουαλική του έλξη για άτομα του ιδίου φύλου αισθάνεται αμηχανία, σύγχυση, περίεργα, άγχος Εικόνα 15 Simpily Vacant, Teen's Love αλλά και φόβο πως αυτό που του συμβαίνει δεν είναι σωστό και επιτρεπτό, πιθανόν συμφώνα με έγγραφες που έχει εισπράξει από το οικογενειακό του περιβάλλον και τον κοινωνικό περίγυρο.

5.1 Oι φάσεις των σεξουαλικών σχέσεων.    

Πρώτη εφηβική φάση : Εξιδανίκευση και ρομαντισμός ( 10 – 13 ετών ) Μέση εφηβική φάση : Προσέγγιση του αντίθετου φύλου , φλερτ και εφήμεροι δεσμοί ( 14 – 15 ετών ) Όψιμη εφηβική φάση : Έρωτας ( 15 – 18 ετών ) Μεταφυσική φάση : Μόνιμος δεσμός ( 18 ετών και μετά)

5.2.Σωματική επαφή Στην εφηβική φάση η σωματική επαφή μπορεί να είναι 2 ειδών: 1. Το Πέτινγκ. Με αυτόν τον όρο εννοούμε τα χάδια , τις αγκαλιές , τα φιλιά που απλώνονται σ’ όλο το σώμα και δημιουργούν σεξουαλικό ερεθισμό. Μέσα από αυτή τη διαδικασία το ζευγάρι μαθαίνει τις αντιδράσεις του κορμιού του, όταν ερεθίζεται αλλά και την ανταπόκριση του συντρόφου. Το Πέτινγκ αποτελεί υποκατάστατο της συνουσίας στην οποία δεν θέλουν να φτάσουν, επειδή για κάποιο λόγο φοβούνται.

2. Η ολοκληρωμένη σεξουαλική πράξη. Το πιο συνηθισμένο είναι να γίνει γύρω στα 17 – 18. Το πρώτο ερωτικό βήμα, για την κοπέλα, χαρακτηρίζεται από την επιθυμία, το 'πιστεύω' και το 'θέλω' της να ολοκληρωθεί ως γυναίκα. Είναι όμως σημαντικό να αναφέρουμε ότι το κορίτσι λειτουργεί, φτάνοντας στην πρώτη φορά, κυρίως συναισθηματικά και όχι σαρκικά,

29 όπως λειτουργεί το αγόρι. Ασφαλώς η βιολογική της ωρίμανση και η σεξουαλική της ταυτότητα επιτρέπουν τη σωματική αφύπνιση, την ερωτική διάθεση στο να προετοιμαστεί, αλλά με βάση το συναίσθημα της τρυφερότητας και της παράδοσης στο σύντροφο-άνδρα, που εκείνη επιλέγει. Αυτό, βέβαια, δεν αναιρεί το γεγονός ότι, σύμφωνα με μελέτες του Ιατρικού Σεξολογικού Ινστιτούτου, μία στις δύο γυναίκες οδηγείται στην πρώτη φορά παρορμητικά, παρασυρμένη συνήθως από την επιθυμία του συντρόφου της, χωρίς να νιώθει έτοιμη και κατά συνέπεια χωρίς να ευχαριστιέται την ερωτική πράξη. Βασικό γνώρισμα της πρώτης φοράς για την πλειοψηφία των γυναικών είναι η μη συμμετοχή τους στην ερωτική επαφή και η αίσθηση της αμηχανίας, του φόβου και της αγωνίας που τις διακατέχουν και που έχουν ως αποτέλεσμα να μη φτάνουν σχεδόν ποτέ στην κορύφωση. Με άλλα λόγια, η κοπέλα μπορεί να αισθανθεί πολλές ανησυχίες και αμηχανία για το πώς την βλέπει το αγόρι της, χωρίς τα ρούχα της, ή ακόμη να ανησυχεί για την ασφάλειά της. Η αμηχανία είναι απόλυτα φυσιολογική. Είναι φυσικό να ανησυχεί, αλλά η καλή επικοινωνία μπορεί πραγματικά να βοηθήσει. Γεγονός είναι ότι η πρώτη φορά είναι μια εμπειρία όχι και τόσο ευχάριστη. Υπάρχει όπως αναφέραμε και πριν το άγχος , η ανασφάλεια , η φοβία ίσως και ο πόνος. Όλα τα πράγματα πιθανόν να μην πάνε όπως τα έχει σχεδιάσει στο μυαλό της το κορίτσι και στις περισσότερες συμβαίνει η εμπειρία να είναι κάπως άβολη. Ωστόσο το να μην είναι η πρώτη φορά επιτυχημένη είναι κάτι το φυσιολογικό. Η σεξουαλική αφύπνιση του αγοριού ξεκινάει περίπου στα 14 του χρόνια. Από εκείνη τη στιγμή και μετά νιώθει συνεχώς υποχρεωμένος να πετύχει σεξουαλικώς και να αποκρυσταλλώσει τη ταυτότητα του φύλου του. Στα αγόρια δεν υπάρχει το ταμπού για τη σωστή ηλικία της πρώτης φοράς και μάλιστα η κοινωνία τα προωθεί στις πρόωρες σεξουαλικές εμπειρίες. Ένα στα δύο αγόρια ηλικίας 14 έως 17 χρόνων αποκτά τότε την πρώτη του σεξουαλική εμπειρία. Εξαιτίας της απειρίας του, της μικρής ηλικίας, αλλά και της μυθοποίησης της Εικόνα 16 Check YES Reggie, Teenage Love σεξουαλικής πράξης στο μυαλό του , ο έφηβος αντιλαμβάνεται την σεξουαλική απόδοσή του σαν στόχο και όχι σαν απόλαυση και η πρώτη του φορά είναι σπάνια επιτυχημένη.

5.3.Η αντισύλληψη Είτε μας αρέσει είτε όχι ένας τομέας που δεν μπορούμε να παραλείψουμε , όταν μιλάμε για την εφηβική σεξουαλική δραστηριότητα είναι ο κίνδυνος των σεξουαλικών μεταδιδόμενων νοσημάτων και μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Και θα ήταν στρουθοκαμηλισμός να αρνούμαστε την πιθανότητα μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και να μην συμβουλεύουμε τους νέους για τις υπεύθυνες προφυλάξεις που μπορούν να πάρουν εφόσον όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ένα μεγάλο ποσοστό εφήβων έχουν ολοκληρωμένες σεξουαλικές σχέσεις.

30 Οι μέθοδοι αντισύλληψης λοιπόν , διακρίνονται σε φυσικές , μηχανικές , ορμονικές , χημικές και χειρουργικές. Στις φυσικές μεθόδους περιλαμβάνεται η διακεκομμένη συνουσία. Αυτή όμως η μέθοδος πρόκειται για ένα μεγάλο μύθο αφού η αποτελεσματικότητα της είναι αβέβαιη και μικρή. Κατ’ αρχάς δεν προφυλάσσει απ’ τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Αλλά δεν σε προφυλάσσει ούτε κι από μια πιθανή εγκυμοσύνη γιατί μερικές σταγόνες σπέρματος μπορεί να διαφύγουν και πριν από την εκσπερμάτωση. Επιπλέον στις φυσικές μεθόδους περιλαμβάνεται και η ημερολογιακή μέθοδος η οποία βασίζεται στο γεγονός ότι η ωοθυλακιορρηξία συμβαίνει μόνο μια φορά το μήνα και ότι τα γεννητικά κύτταρα ζουν μόνο λίγες μέρες. Αν μια γυναίκα έχει σταθερό κύκλο 28 ημερών τότε οι γόνιμες μέρες της προσδιορίζονται μεταξύ της 10ης και της 17ης μέρας. Ωστόσο , και αυτή η μέθοδος είναι αρκετά αναξιόπιστη γιατί οι μέρες της ωοθυλακιορρηξίας παρουσιάζουν διακυμάνσεις από μήνα σε μήνα. Στις μηχανικές μεθόδους περιλαμβάνονται το διάφραγμα , το αυχενικό κάλυμμα , το προφυλακτικό και οι ενδομήτριες συσκευές. Το αυχενικό κάλυμμα και το διάφραγμα είναι παρόμοιες αλλά ξεχωριστές μέθοδοι παρεμπόδισης , τοποθετούνται στον τράχηλο της μήτρας με τέτοιον τρόπο ώστε το σπερματοζωάριο να μην μπορεί να προσεγγίσει τον ωάριο μέσα στη μήτρα και να το γονιμοποιήσει. Πρέπει να τοποθετούνται από γυναικολόγο και δεν έχουν ιδιαίτερες παρενέργειες , παρ’ όλα αυτά , προκαλούν αναστάτωση και ενόχληση σε αρκετές γυναίκες. Η ενδομήτρια συσκευή ( spiral ) , είναι μικρή και εύκαμπτη και αποτρέπει την εμφύτευση ενός γονιμοποιημένου ωαρίου στη μήτρα. Τοποθετείται και αυτή από γυναικολόγο , όμως δεν συνιστάται γενικά από γιατρούς γιατί ενδέχεται να προκαλέσει φλεγμονές , μολύνσεις ίσως και στειρότητα. Τέλος , το προφυλακτικό είναι ουσιαστικά μια μέθοδος παρεμπόδισης του αρσενικού σπερματοζωαρίου να φτάσει στον κόλπο ή τη μήτρα της γυναίκας. Είναι η πιο διαδεδομένη μέθοδος όμως θα πρέπει να η χρήση του να γίνεται σωστά. Το προφυλακτικό πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο μια φορά γιατί είναι φτιαγμένο από λεπτό καουτσούκ και εύκολα δημιουργούνται πού μικρά σκισίματα που δεν φαίνονται καν. Γι αυτό και πρέπει αγόρια / άνδρες να είναι πολύ προσεκτικοί κάθε φορά που χρησιμοποιούν ένα και να το βγάζουν από το περιτύλιγμα του με προσοχή. Το εφαρμόζουν στο πέος , εφόσον είναι σε στύση , και το ξετυλίγουν τελείως προς τα κάτω. Μετά την εκσπερμάτωση , θα πρέπει να βγάλουν το πέος μαζί με το προφυλακτικό από το κόλπο , κρατώντας την άκρη του προφυλακτικού και πριν μαλακώσει το πέος Στις χημικές μεθόδους περιλαμβάνονται διάφορα χημικά σπερματοκτόνα , τα οποία με τη μορφή κρέμας , αφρού ή ζελέ εισάγονται στον κόλπο πριν από την συνουσία. Έχουν όμως υψηλό ποσοστό αποτυχίας αν χρησιμοποιούνται από μόνα τους. Και τέλος , στις ορμονικές μεθόδους , περιλαμβάνεται η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών. Τα χάπια αυτά περιέχουν συνθετικές ορμόνες ( οιστρογόνα ή προγεστερόνη ) και διακόπτουν την ωοθυλακιορρηξία ή αποτρέπουν την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου. Είναι ιδιαίτερα δημοφιλές σήμερα στις νέες γυναίκες , έχει σημασία όμως να Εικόνα 17 pregnant teen λαμβάνονται σύμφωνα με τις οδηγίες. Πολλές έχουν

31 παραπονεθεί για παρενέργειες , πονοκεφάλους , ναυτίες κλπ. Ωστόσο , θα ήταν παράλειψη μας να μην μιλήσουμε για το χάπι της επόμενης μέρας. Πρόκειται για μια μέθοδο επείγουσας αντισύλληψης ή αντισύλληψης άμεσης ανάγκης, έτσι ώστε να αποτραπεί μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Είναι καλό να χρησιμοποιείται στην περίπτωση που η αντισυλληπτική μέθοδος , την οποία είχαμε επιλέξει , για κάποιο λόγο δεν λειτούργησε και η απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα του είναι να ληφθεί το συντομότερο δυνατό μετά την « ύποπτη» σεξουαλική επαφή. Στην Ελλάδα , αυτή τη στιγμή , κυκλοφορούν δύο τέτοια σκευάσματα , ίδιας σύστασης και δράσης , ωστόσο κάθε συσκευασία περιέχει δύο χάπια, από τα οποία το ένα πρέπει να ληφθεί άμεσα και το άλλο μετά από 12 έως 16 ώρες της κατάποσης του πρώτου. Δεν παρουσιάζει επικίνδυνες παρενέργειες ( ίσως ναυτία , ζάλη , εμετό , αίσθημα κούρασης ) δεδομένου ότι μια γυναίκα δεν το χρησιμοποιεί συνεχώς. Συνήθως αλλάζει τον κύκλο , γι αυτό και θα ήταν καλό να μην χρησιμοποιείται περισσότερο από μια φορά κατά τη διάρκεια του κύκλου. Γιατί όμως βάζουμε το χάπι της επόμενης μέρας σε ξεχωριστή κατηγορία αντισύλληψης ; Η απάντηση είναι απλή , αυτό το σκεύασμα δεν αποτελεί αυτό καθ’ αυτό μέθοδο αντισύλληψης αλλά μέθοδο ΕΠΕΊΓΟΥΣΑΣ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗΣ. Δεν υποκαθιστά καμιά άλλη μέθοδο παρά μόνο λαμβάνεται σε ειδικές περιπτώσεις.

5.4. ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΓΙΑ ΕΦΗΒΟΥΣ Παρ’ όλες τις διαφορές μεταξύ τους κοινά θέματα απασχολούν αγόρια και κορίτσια της εφηβικής ηλικίας. Στο εφηβικό τους ταξίδι από τα 12 έως τα 20 τους χρόνια , οι έφηβοι βιώνουν έντονα και αντικρουόμενα συναισθήματα , τα οποία δυσκολεύονται να κατανοήσουν και να ελέγξουν. Αφυπνίζονται σεξουαλικά , ξαφνικά ξυπνά η περιέργεια να γνωρίσουν το σώμα και επιδιώκουν την ηδονή που μπορούν να αντλήσουν. Αρχίζουν να δείχνουν έντονο το ενδιαφέρον για το άλλο φύλο , φλερτάρουν , διεκδικούν και κάνουν τις πρώτες ρομαντικές και σεξουαλικές σχέσεις. Θέλουν να ξέρουν για πρακτικά θέματα , όπως ο αυνανισμός , η συνουσία , η σύλληψη , η εγκυμοσύνη και ο έλεγχος των γεννήσεων . Ακόμα πιο σημαντικό , θέλουν να ξέρουν πως θα τοποθετήσουν το σεξ μέσα στο πλαίσιο των αξιών τους και πως θα έχουν ικανοποιητικές και εποικοδομητικές σχέσεις με τους άλλους και του ίδιου και του αντίθετου φύλου. Η σεξουαλική συμπεριφορά των εφήβων προϋποθέτει την έλξη για έναν άλλον άνθρωπο και στοχεύει στη σεξουαλική ικανοποίηση , στην εκτόνωση της σεξουαλικής ορμής και στην αναπαραγωγή. Περιλαμβάνει συμπεριφορές όπως ο αυνανισμός , το φλερτ , τα προκαταρτικά και η ίδια η σεξουαλική επαφή που έχουν ως στόχο την ερωτική διέγερση και την επίτευξη του οργασμού. Ωστόσο στοχεύει και τη συναισθηματική ικανοποίηση που αντλείται μέσα από την αγάπη , το δεσμό και την αποδοχή που μοιράζεται το ζευγάρι. Παρακάτω θα αναλύσουμε τις βασικότερες απορίες των εφήβων βασιζόμενοι στο πολύτιμο εγχειρίδιο του Θάνου Ασκητή, Για σένα Έφηβε!

5.4.1. Απορίες αγοριών α. Παίζει ρόλο το μέγεθος του πέους μου στη σεξουαλική μου ζωή ; Κατά τη διάρκεια της εφηβείας είναι αναμενόμενο να παρατηρείς το σώμα σου να αλλάζει με γρήγορους ρυθμούς και τα γεννητικά σου όργανα να αναπτύσσονται. Δεν

32 είναι λίγες οι φορές που μπορεί να νιώσεις ότι το μέγεθος τους πέους σου δεν είναι ικανοποιητικό και μάλιστα μπαίνεις σε μια διαδικασία σύγκρισης ακόμα και με τα γεννητικά όργανα ενηλίκων ανδρών που πιθανώς βλέπεις σε περιοδικά ή ταινίες ερωτικού περιεχομένου με αποτέλεσμα να νιώθεις μειονεξία και φόβο μήπως σταθεί εμπόδιο στη σεξουαλική σου ζωή. Είναι σημαντικό να μην εγκλωβίζεσαι στο μύθο που λέει ότι η αρρενωπότητα , ο ερωτισμός και οι σεξουαλικές επιδόσεις καθορίζονται από το μέγεθος του πέους ενός άνδρα. Όσον αφορά το σεξ , δεν είναι το μέγεθος τους πέους αυτό που μετρά αλλά η φαντασία , οι γνώσεις , η εμπειρία που διαθέτει ο άνδρας για την τεχνική της σεξουαλικής πράξης καθώς και η συναισθηματική επαφή και δέσιμο μεταξύ των ερωτικών συντρόφων . Τέλος , θα πρέπει να γνωρίζεις ότι στον γυναικείο κόλπο , επειδή οι περισσότερες νευρικές απολήξεις βρίσκονται γύρω από το άνοιγμα του κόλπου ή λίγο μέσα σε αυτόν , ακόμα και ένα μικρό πέος μπορεί κατά τη συνουσία να προσφέρει κολπική ικανοποίηση. β. Τι συμβαίνει κατά τη στύση και την εκσπερμάτωση μου; Η στύση συσχετίζεται με την σεξουαλική διέγερση η οποία προκαλείται μετά από οπτικό , ακουστικό ή άλλο εγκεφαλικό ερεθισμό ή έπειτα από απτικό τοπικό ερεθισμό των γεννητικών οργάνων ή αυτόματα ( νυχτερινές στύσεις που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του ύπνου) . Η στύση του άνδρα είναι απαραίτητη για να μπορέσει να έχει μια σεξουαλική επαφή και να εισέλθει στον γυναικείο κόλπο. Ο μηχανισμός αυτός ξεκινάει από τον εγκέφαλο όπου ερεθίσματα οδηγούν στη Εικόνα 18 Earnath, Heart Origami δημιουργία νευρικών σημάτων , τα οποία δια μέσου του νωτιαίου μυελού της σπονδυλικής στήλης ταξιδεύουν και καταλήγουν στο πέος. Οι νευρικές αυτές ώσεις προκαλούν αύξηση της αιματικής ροής στα σηραγγώδη σώματα του πέους. Η σκληρότητα της στύσης έχει να κάνει με τη σεξουαλική επιθυμία , τη διέγερση και την έλξη που αισθάνεται για ένα κορίτσι ώστε να μπορέσεις να διεισδύσεις μέσα στο κόλπο της , κάτι που θέλεις να το κάνεις ως απόρροια και της δικής του επιθυμίας. Πρέπει να ξέρεις ότι η σκληρότητα του πέους παρουσιάζει εντάσεις και χαλαρώσεις χωρίς να χαθεί η απαραίτητη στυτική διόγκωση για να γίνει η σεξουαλική πράξη . Απαραίτητη προϋπόθεση της καλής στυτικής σκληρότητας είναι η συγκέντρωση μέσα στο ερωτικό παιχνίδι. Η εκσπερμάτιση ξεκινά με την περίοδο της ήβης και ταυτίζεται με τον οργασμό. Επιτελεί δύο λειτουργίες: την αναπαραγωγή και την ηδονή. Ειδικότερα η εκσπερμάτιση αναφέρεται στην εξώθηση του σπέρματος από το στόμιο της ουρήθρας και διακρίνεται σε δύο φάσεις. Στην 1η φάση , κατά την εξώθηση του σπέρματος προκαλούνται συσπάσεις της επιδιδυμίδας , του προστάτη και του σπερματικού πόρου και το σπέρμα μεταφέρεται στον αυλό της ουρήθρας. Παράλληλα η παλινδρόμηση του σπέρματος προς την ουροδόχο κύστη αποτρέπεται από τη σύσπαση του εσωτερικού σφιγκτήρα της

33 ουροδόχου κύστης. Η 2η φάση είναι η κυρίως εκσπερμάτιση. Κατά τη φάση αυτή το σπέρμα εξέρχεται από την ουρήθρα με ρυθμικές συσπάσεις των μυών που προκαλούνται από τον οργασμό. Το πέος αμέσως μετά την εκσπερμάτιση επανέρχεται σε χάλαση και ακολουθεί η φάση της ανερέθιστης περιόδου η οποία με την πάροδο της ηλικίας παρουσιάζει διαφορές ως προς τον χρόνο που διαρκεί. Σε γενικές γραμμές η περίοδος όπου το σπέρμα του άνδρα μπορεί να χαρακτηριστεί υγιές και γόνιμο είναι κατά το πέρας της εφηβείας ενώ στα 20 του χρόνια είναι η πιο γόνιμη περίοδος της ζωής του. Σε αυτή την ηλικία η ποσότητα των σπερματοζωαρίων είναι η μέγιστη δυνατή ( 40 – 60 εκατομμύρια ανά mL ). γ.Τι είναι ο αυνανισμός ; Γιατί αυνανίζομαι; Αυνανισμός είναι μια διαδικασία κατά την οποία υπάρχει διέγερση των γεννητικών οργάνων από το ίδιο το άτομο με σκοπό την άντληση ηδονής και που τελικά καταλήγει οργασμική κορύφωση. Πολλές φορές ο αυνανισμός συνοδεύεται από σεξουαλικές φαντασιώσεις οι οποίες φτιάχνουν ένα ερωτικό σκηνικό και ενισχύουν το αίσθημα της ευχαρίστησης. Αυνανίζεσαι γιατί μέσα από την αυτοϊκανοποίηση γνωρίζεις το σώμα σου , βιώνεις την ηδονή ενώ παράλληλα προετοιμάζεσαι σιγά - σιγά για το σεξουαλικό σου άνοιγμα. Από την ηλικία των 11 ετών περίπου , ο αυνανισμός γίνεται σε σένα μια συνειδητή πράξη η οποία δεν οδηγεί στην εκσπερμάτιση. Ειδικά στο αγόρι ο αυνανισμός είναι η έμπρακτη επιβεβαίωση του ανδρισμού και του πρώτου σεξουαλικού αποχωρισμού από τη μητέρα , αφού πλέον νιώθει υπεύθυνος για τη σεξουαλικότητα του και ικανός να προσφέρει από μόνος του απόλαυση στον εαυτό του. δ. Τι συμβαίνει κατά την ονείρωξη ; Σε αρκετούς εφήβους είναι πιθανό να υπάρξει ακούσια εκσπερμάτιση κατά τη διάρκεια του ύπνου , συνήθως με τη συμμετοχή ονείρων με σεξουαλικό περιεχόμενο. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται ονείρωξη ή βρεγμένα όνειρα. Η ονείρωξη κάποιες φορές μπορεί να σου δημιουργήσει συναισθήματα αμηχανίας , φόβου και ντροπής. Ωστόσο στα πλαίσια των νυκτερινών στύσεων οι οποίες είναι ένδειξη υγείας για το νεαρό άνδρα μπορεί να συμβεί η νυκτερινή εκσπερμάτιση , κάτι που είναι απολύτως φυσιολογικό να συμβαίνει στην πλειοψηφία των εφήβων. ε. Δεν έχω ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή και έχω σκεφτεί να πάω σε οίκο ανοχής. Τι να κάνω ; Είναι πιθανό να έχεις ακούσει συζητήσεις φίλων και συμμαθητών σου που αναφέρονται στις σεξουαλικές τους εμπειρίες είτε με μια κοινή γυναίκα είτε με κάποια συμμαθήτρια. Ενδεχομένως αυτό να σε κάνει να νιώθεις μειονεκτικά σκεπτόμενος ότι όλοι κάνουν σεξ εκτός από σένα. Η σκέψη αυτή μπορεί να σε οδηγήσει να έρθεις σε σεξουαλική επαφή με κάποια κοινή γυναίκα ώστε να βιώσεις αυτή την πολλά υποσχόμενη εμπειρία. Στην περίπτωση που αποφασίσεις να έχεις την πρώτη σου σεξουαλική επαφή σε οίκο ανοχής τότε είναι σημαντικό να γίνει κατόπιν δικής σου απόφασης και όχι κάτω από την πίεση ή επιρροή των φίλων σου. Είναι χρήσιμο να θυμάσαι ότι το πότε και το με ποια σύντροφο θα έχεις την πρώτη σου σεξουαλική επαφή είναι αποκλειστικά δική σου απόφαση την οποία δεν πρέπει να πάρεις γρήγορα ή παρορμητικά. στ. Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να αρχίσει η σεξουαλική μου ζωή; Η αλήθεια είναι ότι η κατάλληλη ηλικία για την έναρξη της σεξουαλικής σου ζωής είναι όταν αισθανθείς έτοιμος σωματικά και συναισθηματικά για αυτό. Στην εφηβεία αρχίζεις

34 να νιώθεις πιο έντονη την ανάγκη για συντροφικότητα και για τη μετάβαση από τον αυνανισμό στη σεξουαλική πράξη. Η περίοδος που θεωρείται κατάλληλη για να ξεκινήσεις τη σεξουαλική σου ζωή είναι το κλείσιμο της εφηβείας ( 17 -19 ) οπότε θα έχουν ολοκληρωθεί οι σωματικές και συναισθηματικές σου αλλαγές. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να αισθανθείς καλύτερα ,να λειτουργήσεις πιο ολοκληρωμένα και να απολαύσεις περισσότερο το σεξ. Είναι χρήσιμο να γνωρίζεις ότι αν βιαστείς να ξεκινήσεις τη σεξουαλική σου ζωή πιθανόν να αντιμετωπίσεις δυσκολίες τις οποίες ίσως να μην μπορέσεις να ξεπεράσεις εύκολα. ζ. Τα έχω με κοπέλα και θέλω να κάνω έρωτα μαζί της. Τι πρέπει να κάνω για αυτό; Είναι αναμενόμενο να θέλεις να εκφράσεις στην κοπέλα σου την ερωτική σου επιθυμία αλλά παράλληλα να προβληματίζεσαι με ποιο τρόπο και ποτέ να το κανείς αυτό. Είναι πιθανό να νιώθεις πολλά δυσάρεστα συναισθήματα, όπως αμηχανία, ντροπή, ανασφάλεια, ακόμα και φόβο, τα οποία σε «μπλοφάρουν» μειώνοντας παράλληλα την αυτοπεποίθηση σου. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι τρόποι και οδηγίες για το τι πρέπει να κανείς, είναι πρώτα απ’ όλα σημαντικό να είσαι σίγουρος για την απόφαση αυτή και να μην την έχεις πάρει παρορμητικά. Πράγματι, πολλοί έφηβοι επηρεάζονται από συνομηλίκους τους και προχωρούν Εικόνα 19 Pink Paris1233, Love is like a flower σε μια σεξουαλική επαφή όχι επειδή πραγματικά το επιθυμούν αλλά για να αποδείξουν στους φίλους τους ότι «αξίζουν». Όσον αφορά την κοπέλα σου, θα ήταν ωφέλιμο να της μιλήσεις, να μοιραστείς μαζί της τις σκέψεις και τα συναισθήματα σου σχετικά με την επιθυμία σου να έχετε σεξουαλική επαφή. Με τον τρόπο αυτό θα της «ανοιχτείς», θα νιώσεις περισσότερο συναισθηματικά δεμένος μαζί της αλλά και θα καταλάβεις αν και η ιδία αισθάνεται έτοιμη να κάνετε ερωτά. Σε περίπτωση που η ιδία δεν αισθάνεται έτοιμη να προχωρήσει μαζί σου σεξουαλικά, πρέπει να σεβαστείς την επιθυμία της και να μην την πιέσεις περισσότερο. Όταν αποφασίσει Είναι έτοιμη για αυτό, μπορείτε να το συζητήσετε πάλι. Αν η κοπέλα σου είναι θετική να έχετε σεξουαλική επαφή, τότε είναι ωφέλιμο πριν προχωρήσετε σε αυτό να είστε ενήμεροι για τους τρόπους αντισύλληψης και να τους εφαρμόζετε πάντοτε. η. Στην πρώτη μου φορά δεν είχα στύση. Έχω πρόβλημα ; Υπάρχουν έφηβοι που κατά την πρώτη τους σεξουαλική επαφή αντιμετώπισαν δυσκολία στην στυτική τους λειτουργία. Πράγματι έρευνες έχουν δείξει ότι για ποικίλους λόγους ένα ποσοστό των εφήβων μπορεί να εμφανίσει δυσκολία είτε στην απόκτηση είτε στην διατήρηση της στύσης. Οι λόγοι αυτοί έχουν να κάνουν ειδικότερα στους

35 νεαρούς άνδρες με ψυχολογικούς παράγοντες αφού αισθάνονται αγωνία για τον αν θα καταφέρουν να ικανοποιήσουν το σύντροφο τους. θ. Υπάρχει συγκεκριμένος χρόνος που πρέπει να διαρκεί η σεξουαλική επαφή; Αν εσύ και η σεξουαλική σου σύντροφος νιώθετε ότι απολαμβάνετε όλη τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης , τότε αυτό σημαίνει ότι ο χρόνος που διήρκησε ήταν αρκετός για να μείνετε και οι δύο ικανοποιημένοι. Αυτό που είναι ουσιώδες να γνωρίζεις είναι ότι τη στιγμή της σεξουαλικής επαφής αυτό που προέχει είναι να αντλείς και να προσφέρεις ικανοποίηση τόσο πριν όσο και μετά την διείσδυση στον κόλπο. Σε περίπτωση που θα ήθελες να διαρκέσει η σεξουαλική πράξη περισσότερο αλλά νιώθεις ότι δεν μπορείς να ελέγξεις την εκσπερμάτιση σου και αυτό επαναλαμβάνεται συχνά , τότε θα μπορούμε να πούμε ότι η πράξη τελείωσε πρόωρα και μη ικανοποιητικά. Έρευνες έχουν δείξει ότι 1 στους 3 άνδρες στην αρχή της σεξουαλικής ζωής «τελειώνει» γρήγορα. Αυτό είναι ένα συχνό φαινόμενο που επηρεάζει , τη σεξουαλική ζωή πολλών ανδρών και κατά βάση οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες. Είναι γεγονός ότι ένας άνδρας ειδικά στην αρχή της σεξουαλικής του ζωής μπορεί να νιώσει άγχος για τη σεξουαλική του επίδραση όπως αυτή καθορίζεται από την προσδοκία που έχει. Για παράδειγμα το νεαρό αγόρι μπορεί να περιμένει ότι πρέπει να «κρατήσει» μια μεγάλη χρονική διάρκεια για να φέρει την σύντροφο του σε οργασμό και να αποδειχτεί δυνατός και ικανός εραστής. ι. Ισχύει ότι το πετσάκι (χαλινός) κόβεται μετά την πρώτη μου ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή; Ο χαλινός είναι μια μικρή λωρίδα δέρματος η οποία ενώνει την ακροποσθία με τη βάλανο. Ο χαλινός τις περισσότερες φορές παραμένει ανέπαφος κατά τη διάρκεια των σεξουαλικών επαφών. Σε κάποιες περιπτώσεις, όταν ο χαλινός είναι βραχύς, μπορεί να τραυματιστεί ή να κοπεί κατά τη διάρκεια των πρώτων σεξουαλικών επαφών , ιδίως εάν είναι ο κόλπος στεγνός. Εάν σπάσει ο χαλινός, τότε απαιτείται άμεση ιατρική φροντίδα , λόγου του πόνου και της αιμορραγία που συνήθως ακολουθεί. ια. Πρέπει να φέρνω το κορίτσι σε οργασμό κάθε φορά; Είναι ωφέλιμο να γνωρίζεις ότι η νεαρή γυναίκα κατά τις πρώτες σεξουαλικές τις επαφές δεν έχει τις περισσότερες φορές οργασμό με την πάροδο του χρόνου η γυναίκα μέσα από την σεξουαλική εμπειρία που αποκτάει «μαθαίνει» να φτάνει σε οργασμό και να απολαμβάνει περισσότερο το σεξ. Έχοντας ξεκινήσει τη σεξουαλική σου ζωή μπορεί να αισθάνεσαι ότι η οργασμική κορύφωση της συντρόφου σου είναι απαραίτητη σε κάθε επαφή και ότι είναι παράλληλα ένδειξη της δικής σου «επάρκειας» . Μπορεί να νιώθεις ότι η απουσία οργασμού σημαίνει ότι εσύ δεν έκανες κάτι σωστά , ότι δεν αποκρίθηκες στις απαιτήσεις της σεξουαλικής επαφής , ότι δεν κατάφερες να διεγείρεις τη σύντροφο σου. Επιπλέον η σημασία που έχει ο οργασμός σε μία γυναίκα την αναγκάζει πολύ συχνά να καθηλώνεται στην αναζήτηση του αλλά και σε άλλες περιπτώσεις την παγιδεύει , καθώς εκείνη πιστεύει πως η σεξουαλικής της συμπεριφορά , είναι η οργασμική της κορύφωση. Εάν σκέφτεστε όμως έτσι το μόνο σίγουρο είναι ότι τελικά δεν θα μπορείτε να απολαύσετε τη σεξουαλική σας επαφή , αφού θα έχετε μείνει και οι δυο σας προσηλωμένοι να περιμένετε με αγωνία τον οργασμό προκαλώντας ένταση , θυμό και πιθανά χρέωση λαθών του ενός προς τον άλλον.

36 ιβ. Υπάρχει ταυτόχρονος οργασμός στον άνδρα και τη γυναίκα; Ο οργασμός είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο της σεξουαλικής λειτουργίας, τόσο για τον άνδρα τόσο και για τη γυναίκα, αφού ταυτίζεται με την ηδονή και την απόλαυση , ενώ ωφελεί γενικότερα τη ψυχική και σωματική υγεία. Παρόλα αυτά , οι δύο σύντροφοι δεν θα πρέπει να «κυνηγούν» τον οργασμό ως μια απόδειξη σεξουαλικής δύναμης και γοητείας και γι αυτό δεν χρειάζεται να αναζητούν με καταναγκαστικό τρόπο την ταυτόχρονη οργασμική κορύφωση. Σε κάποια ζευγάρια υπάρχει η πεποίθηση ότι το σεξ είναι απολαυστικό μόνο αν έχουν ταυτόχρονο οργασμό. Η αλήθεια είναι ότι η πεποίθηση αυτή δεν είναι ρεαλιστική καθώς ένα ζευγάρι μπορεί κάποια στιγμή να έχει ένα ταυτόχρονο οργασμό χωρίς αυτό να αποτελεί τον κανόνα. Μπορεί να συμπέσει ένα οργασμός με τον άλλον ή εάν είναι κοντά μπορεί να περιμένει οργασμικά ό ένας για τον άλλον. ιγ. Είναι απαραίτητο να χρησιμοποιώ προφυλακτικό σε κάθε επαφή; Το προφυλακτικό είναι η κατάλληλη και σωστή μέθοδος προστασίας από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο να το χρησιμοποιείς σε κάθε σεξουαλική επαφή. Μπορεί να υπάρξουν φορές που λόγω της παρορμητικότητάς σου θα ζητήσεις επίμονα από το σύντροφό σου να κάνετε έρωτα χωρίς προφύλαξη και ίσως αυτό μπορεί να συμβεί και από εκείνη. Θα πρέπει όμως να γνωρίζεις ότι η ποιότητα της σεξουαλικής σου ζωής, η οποία τώρα ξεκινάει και η σεξουαλική σου υγεία είναι άμεσα συνδεδεμένες με τη δική σου συμπεριφορά απέναντι στο θέμα της προφύλαξης και γι’ αυτό το λόγο πρέπει να εκτιμήσεις ότι η υγεία σου έχει αναμφίβολα προτεραιότητα. Επίσης είναι σημαντικό να μην αγνοείς ότι η χρήση προφυλακτικού είναι πάντα απαραίτητη για να αποφευχθεί μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Το ενδεχόμενο εγκυμοσύνης υφίσταται σε όλες τις ημέρες γόνιμες και μη γι’ αυτό απαιτείται διαρκώς προφύλαξη. Τέλος, πρέπει να γνωρίζεις ότι ένα καλό προφυλακτικό δεν μειώνει ποτέ την ηδονή, που μάλιστα την απολαμβάνεις περισσότερο με ψυχική ασφάλεια ότι δεν θα αρρωστήσεις .σκέψου εάν δεν βάλεις προφυλακτικό, τι τρομάρα και φόβο μπορεί να αισθανθείς μετά την σεξουαλική επαφή.

Εικόνα 20: Edward Munch , Puberty, 1894, oil on camvas, 151.1 x 110 cm, National Gallery Oslo

37

5.4.2.Απορίες κοριτσιών α. Ποια είναι η διαφορά της κλειτορίδας μου από το κόλπο μου; Η κλειτορίδα και ο κόλπος αποτελούν δύο διαφορετικές ανατομικές περιοχές για τη γυναίκα. Η κλειτορίδα βρίσκεται πάνω από την ουρήθρα και τον κόλπο, στα εξωτερικά όργανα. Από την άλλη μεριά ο κόλπος αποτελεί μέρος των εσωτερικών οργάνων μιας γυναίκας. Η κλειτορίδα μοιάζει στη λειτουργία της με το πέος, έχει και αυτή σηραγγώδη σώματα και όταν αυτά αιματωθούν τότε η κλειτορίδα διεγείρεται, να είναι σε στύση. Επίσης κ κλειτορίδα είναι πλούσια σε νευρικές απολήξεις που την κάνουν εξωτερικά ευαίσθητη στο άγγιγμα. Ο κόλπος αποτελεί το όργανο στο οποίο θα διεισδύσει το πέος και θα αποτελέσει την είσοδο του σπέρματος για να φτάσει στις σάλπιγγες και να γίνει γονιμοποίηση. Αν μπορούσαμε να βρούμε κάποιο κοινό σημείο στις δύο ανατομικές περιοχές, της κλειτορίδας και του κόλπου αυτό θα ήταν ότι αποτελούν εστίες ευχαρίστησης και ηδονής για τη γυναίκα και μπορούν να την οδηγήσουν σε οργασμό κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής ή του αυνανισμού. β. Τι είναι ο παρθενικός υμένας; Ο παρθενικός υμένας είναι μια ελαστική μεμβράνη η οποία βρίσκεται στον κόλπο και αποτελεί ένα όριο ανάμεσα στα εξωτερικά και εσωτερικά όργανα. Στο κέντρο υπάρχει μια μικρή οπή όπου επιτρέπει να περνάει το αίμα της περιόδου. Το σχήμα και η ανθεκτικότητα του παρθενικού υμένα διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα. Για παράδειγμα η μεμβράνη μπορεί να είναι ελαστική, αρκετά ανθεκτική ή και παχιά ενώ το άνοιγμα μπορεί να είναι κυκλικό ή να υπάρχουν περισσότερες από μία οπές. Κατά τη πρώτη σεξουαλική επαφή της γυναίκας ο παρθενικός υμένας ,τις περισσότερες φορές σπάει. Το σπάσιμο του παρθενικού υμένα μπορεί να μην γίνει αισθητό ενώ σε άλλες συνοδεύεται από ελαφρύ πόνο και μικρή αιμορραγία. Εικόνα 21 Little flair, Teenage Kicks

γ.Είναι κακό να αυνανίζομαι; Πολλές έφηβες αναρωτιούνται αν ο αυνανισμός είναι μια πράξη που θα τους δημιουργήσει κάποιο πρόβλημα. Η αλήθεια είναι ότι ο αυνανισμός είναι μια διαδικασία μέσα από την οποία ξεκινάς να αφυπνίζεσαι σεξουαλικά, να γνωρίζεις καλύτερα το σώμα σου, αναζητώντας και εισπράττοντας την ευχαρίστηση και την ηδονή. Είναι γεγονός ότι ο αυνανισμός στο κορίτσι είναι διαφορετικός σε σχέση με το αγόρι. Υπάρχουν φορές που μπορεί να νιώσεις ένοχη και ντροπή για την απόλαυση και την ικανοποίηση που έλαβες μέσω του αυνανισμού. Αυτό μπορεί να συμβαίνει από την αρνητική στάση που πιθανά έχουν οι γονείς σου, αλλά και από ταμπού και προκαταλήψεις εξαιτίας της άγνοιας και των στερεοτύπων με τα οποία «χρεώνουν» κυρίως το γυναικείο αυνανισμό. Είναι λοιπόν σημαντικό να ξέρεις ότι ο αυνανισμός αποτελεί μια φυσιολογική συμπεριφορά, ενώ παράλληλα αποτελεί ένα μέσο ανακάλυψης και γνωριμίας του φύλου και της σεξουαλικότητας σου, καθώς σε προετοιμάζει για το μελλοντικό σου σεξουαλικό άνοιγμα.

38

δ. Πως θα νιώσω στη πρώτη μου σεξουαλική επαφή; Όπως πολλές έφηβες , έτσι και εσύ μπορεί να προβληματίζεσαι για το τι θα νιώσεις κατά τη πρώτη σου σεξουαλική επαφή. Η πρώτη σεξουαλική επαφή ,για τις περισσότερες κοπέλες γίνεται με το αγόρι που έχουν συναισθηματική σχέση και νιώθουν ερωτευμένες. Με την είσοδο του πέους στο κόλπο στη πρώτη σου σεξουαλική επαφή γίνεται ρήξη του παρθενικού υμένα και συνήθως εμφανίζεται μια μικρή ποσότητα αίματος, ενώ μπορεί να υπάρξει ελαφρύς πόνος ή τσούξιμο. Μπορεί να φοβάσαι ότι θα πονέσεις ή ότι θα αιμορραγήσεις και αυτή η ανησυχία να παίρνει μεγάλες διαστάσεις. Μπορεί να φοβάσαι ότι θα κολλήσεις κάποιο σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα ή ότι θα μείνεις έγκυος ή ότι ο σύντροφος σου θα σε εγκαταλείψει. Όλα αυτοί οι φόβοι υπάρχουν και συνοδεύουν το ξεκίνημα της σεξουαλικής σου ζωής, την «έλευση» σου στη γυναικεία φιγούρα και τηΝ ολοκλήρωση της μέσω της σεξουαλικής σου επικοινωνίας και επαφής. Είναι σημαντικό να συζητάς τις σκέψεις σου με κάποια ανήλικη γυναίκα που να αισθάνεσαι εμπιστοσύνη αλλά και με τη γυναικολόγο σου, για να ενημερωθείς έγκαιρα για την προφύλαξη από τα ΣΜΝ και την αποφυγή μιας ανεπιθύμητης εμπιστοσύνης. ε. Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για την έναρξη της σεξουαλικής μου ζωής; Η σεξουαλική σχέση είναι καλό να προχωρά μόνο όταν θέλουν και οι δύο. Η πρώτη σου σεξουαλική επαφή είναι επιλογή σου και κανένας δεν μπορεί να σε αναγκάσει να κάνεις κάτι που δεν θέλεις. Το πρώτο ερωτικό βήμα είναι απαραίτητο να χαρακτηρίζεται από επιθυμία και το «θέλω» σου. Πρέπει να γνωρίζεις τα όρια σου και να τα θέτεις , να αναγνωρίζεις τις δικές σου ανάγκες και επιθυμίες, να συζητάς με τον σύντροφο σου πως νιώθεις για αυτό που σου ζητάει και να μην Εικόνα 22. PinkMango77, Where did my heart go missing φοβάσαι να αρνηθείς για κάτι που δεν θέλεις. Να μην παρασυρθείς δηλαδή από το σύντροφο σου που θα θελήσει να σε «εκβιάσει» συναισθηματικά ή δεν θα σεβαστεί το «όχι» σου, καθώς δεν χρειάζεται να κάνεις έρωτα και να του προσφέρεις τη πρώτη σου φορά από αγωνία και φόβο να μην το χάσεις. Δεν υπάρχει «πρέπει» στην έναρξη σεξουαλικής ζωής αλλά «θέλω» όταν αισθάνεσαι η ίδια έτοιμη. Ο αυτοσεβασμός και ο ετεροσεβασμός είναι δυο πολύ σημαντικές αξίες μέσα στις ανθρώπινες σχέσεις. Επίσης, δεν θα πρέπει να ανησυχείς επειδή «καθυστέρησες» να κάνεις έρωτα, σε σχέση με τις φίλες της ηλικίας σου ή γιατί υπάρχου νεότερες από σένα που ήδη ξεκίνησαν την ερωτική τους ζωή. Η καλύτερη περίοδος για το άνοιγμα της σεξουαλικής σου ζωής είναι το εφηβικό κλείσιμο, 17-19

39 ετών που είσαι έτοιμη βιολογικά και συναισθηματικά να απολαύσεις και να χαρείς το πρώτο σκαλοπάτι της σεξουαλικής σου ζωής. στ. Βγαίνω με ένα αγόρι μεγαλύτερης ηλικίας και οι γονείς μου ανησυχούν. Τι πρέπει να κάνω; Συμβαίνει συχνά στην εφηβεία τα νεαρά κορίτσια να ερωτεύονται αγόρια μεγαλύτερης ηλικίας. Πιθανόν οι γονείς σου να σκέφτονται ότι μια σχέση με ένα αγόρι μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί να σε κάνει να πιεστείς ώστε να μπορέσεις να ανταποκριθείς στις πιθανές προσδοκίες του. Επιπλέον είναι πιθανό να τους ανησυχεί ότι το αγόρι μπορεί να έχει τη προσδοκία για μια ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή μαζί σου και να μην μπορούν να βρουν το κατάλληλο τρόπο να σε προφυλάξουν ή να σε προετοιμάσουν για τις δυσκολίες που πιστεύουν ότι θα αντιμετωπίσεις ζ. Μόλις ξεκίνησα τη σεξουαλική μου ζωή και δεν είχα οργασμό. Έχω πρόβλημα; Το γεγονός ότι δεν είχες οργασμό κατά τη πρώτη σου σεξουαλική επαφή δεν πρέπει να σε ανησυχεί καθώς είναι κάτι συχνό και αναμενόμενο. Η αρχή τη σεξουαλικής ζωής συνοδεύεται συχνά από αισθήματα αμηχανίας, φόβου και αγωνίας με αποτέλεσμα να μην μπορείς να φτάσεις εύκολα στη κορύφωση. Επίσης ο οργασμός συνοδεύεται με τις εμπειρίες της ζωής σου , την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση σου, καθώς και τη εικόνα του σώματος σου. Όσο αποκτάς σεξουαλική εμπειρία, όσο γνωρίζεις το σώμα σου και ωριμάζεις σωματικά και συναισθηματικά θα μπορείς να εκφράζεσαι πιο ελεύθερα σεξουαλικά και να βιώνεις πιο εύκολα ή καλύτερα τον οργασμό σου. Άλλωστε είναι σημαντικό να γνωρίζεις ότι ο οργασμός είναι ένα ζήτημα που διαφέρει αρκετά από γυναίκα σε γυναίκα και έχει άμεση σχέση με τη ηλικία , τη σεξουαλική εμπειρία και πως βιώνει η καθεμία τη σεξουαλικότητα της. η. Πρέπει να έχω κολπικό ή κλειτοριδικό οργασμό; Είναι λογικό να προβληματίζεσαι για το ποιος οργασμός είναι ο «σωστός» ή πως θα έπρεπε να νιώσεις κατά την κορύφωση, καθώς υπάρχουν πολλές λανθασμένες πεποιθήσεις για το θέμα αυτό. Η αλήθεια είναι ότι ο γυναικείος οργασμός είναι ένας και όπως και αν εκφράζεται, κλειτοριδικά ή κολπικά, ακολουθείται πάντα από συσπάσεις των μυών του κόλπου και από την αίσθηση ικανοποίησης και ηδονής. Γι’ αυτό, σε περίπτωση που είχες οργασμό κατά κύριο λόγο με κλειτοριδική διέγερση δεν θα πρέπει να αισθάνεσαι άσχημα ή να σκέφτεσαι ότι έχεις πρόβλημα ανοργασμίας. Μάλιστα πρέπει να ζητήσεις από τον σύντροφο σου να διεκδικήσει μαζί σου τον κλειτοριδικό οργασμό με το χέρι του στην κλειτορίδα σου. θ. Αισθάνομαι πόνο κατά την διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Τι μπορεί να μου συμβαίνει; Ο πόνος που αισθάνεσαι κατά τη Εικόνα 23 Daddoofus, Teenage Dream

40 σεξουαλική επαφή είναι λογικό να σε προβληματίζει, να σε κάνει να δυσφορείς, να μη σε αφήνει να χαλαρώσεις και να αλέθεις στη σεξουαλική πράξη. Τα αιτία ενός τέτοιου προβλήματος είναι είτε οργανικά είτε ψυχολογικά, Γι’ αυτό και το πρώτο βήμα είναι να συζητήσεις το θέμα αυτό με τον γυναικολόγο σου, ο οποίος θα μπορέσει να διευκρινίσει αν υπάρχει κάποια οργανική αιτιολογία που να εξηγεί τον πόνο, όπως για παράδειγμα μια κολπίτιδα. Συχνά ο πόνος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής έχει σχέση με ψυχολογικούς παράγοντες, όπως είναι το άγχος, η αγωνιά για το σώμα σου, ο φόβος της απόρριψης από τον σύντροφο σου, οι αρνητικές πεποιθήσεις για το σεξ που οι γονείς σου μπορεί να σου έδωσαν ή κάποια προηγουμένη τραυματική εμπειρία. Η εικόνα αυτή συχνά δημιουργεί και συντηρεί έναν φαύλο κύκλο άγχους, φόβου, ενοχής και μειονεξίας. Στις περιπτώσεις αυτές, είναι καλό να αναζητήσεις ψυχολογική βοήθεια, προκειμένου να μπορέσεις να διεκδικήσεις τη σεξουαλική σου υγεία και να απολαύσεις την ερωτική σου ζωή. ι. Σε ποια ηλικία και γιατί πρέπει να πάω στον γυναικολόγο; Προτού ξεκινήσεις τη σεξουαλική σου ζωή φρόντισε να πας με τη μητέρα σου στον γυναικολόγο, προκειμένου ο γιατρός σου να σε καθοδηγήσει σωστά και υπεύθυνα για τις αλλαγές που θα συμβούν στο σώμα σου καθώς και για την ορμονική σου ενεργοποίηση. Η έγκυρη ενημέρωση για θέματα που αφορούν το σώμα σου , τα γεννητικά σου όργανα, τις ορμόνες σου και τη σεξουαλικότητα σου θα σε βοηθήσει να αισθανθείς πιο άνετα για όσα σου συμβαίνουν σωματικά. Εάν έχεις ξεκινήσει τη σεξουαλική σου ζωή, πρέπει να πηγαίνεις τακτικά στον γυναικολόγο και να κανείς το τεστ Παπανικολάου μία φορά τον χρόνο. Παράλληλα, ο γιατρός θα σε ενημερώσει για τις μεθόδους αντισύλληψης και προστασίας από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Τέλος, η Εικόνα 24. Kurosakiii, If you want love επίσκεψη στον γυναικολόγο από νεαρή ηλικία –κατά προτίμηση πριν την πρώτη σου φορά- έχει το νόημα να σε βοηθήσει να καταλάβεις ποσό σημαντική είναι η πρόληψη για την υγεία σου. ια. Μπορώ να κάνω σεξ όταν έχω περίοδο; Υπάρχει πιθανότητα να μείνω έγκυος; Πολλά αγόρια και κορίτσια αναρωτιούνται αν μπορούν να έχουν σεξουαλικές επαφές κατά τη διάρκεια της περιόδου. Η αλήθεια είναι ότι μπορείς να έρθεις σε σεξουαλική επαφή κατά τη διάρκεια της περιόδου, εφόσον ο σύντροφος σου χρησιμοποιήσει προφυλακτικό, κυρίως για το πρώτο 48ωρο, που το αίμα είναι άφθονο και περιέχει

41 περισσότερες προσμείξεις βλέννης και νεκρών κυττάρων. Η επαφή τις ημέρες αυτές θα πρέπει να γίνεται κάτω από αυστηρές συνθήκες καθαριότητας. Κατά τη διάρκεια της περιόδου φυσιολογικά δεν υπάρχει ωορρηξία, οπότε δεν μπορείς να μείνεις έγκυος. Ωστόσο, σε περιπτώσεις αστάθειας του κιλού , άρα και της ριξιάς μπορεί να υπάρχει το ενδεχόμενο εγκυμοσύνης. Γι’ αυτό, για να είσαι σίγουρη, είναι καλό να χρησιμοποιείς καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου σου κάποια αντισυλληπτική μέθοδο. ιβ. Ποιες είναι οι γόνιμες μέρες μιας γυναίκας; Οι γόνιμες μέρες μιας γυναικάς είναι εκείνες κατά τις οποίες συμβαίνει ωορρηξία. Η ωορρηξία γίνεται 14-16 ημέρες πριν ακολουθήσει η επόμενη περίοδος. Στις γυναίκες που έχουν κύκλο 28 ημερών, η ωορρηξία γίνεται συνήθως τη 14η μέρα του κύκλου, ενώ στις γυναίκες που ο κύκλος τους διαρκεί 35 μέρες γίνεται συνήθως την 21η μέρα. Η περίοδος που μια γυναίκα μπορεί να μείνει έγκυος τοποθετείται περίπου 2 μέρες πριν και 2 μέρες μετά την ωορρηξία. ιγ. Αν απέχω από το σεξ τις γόνιμες μέρες, μπορώ να νιώθω ασφαλής ότι δεν θα μείνω έγκυος; Η αποφυγή των σεξουαλικών επαφών κατά τις γόνιμες μέρες δεν σου παρέχει ασφάλεια, καθώς δεν μπορείς να είσαι ποτέ απολύτως βέβαιη για τη διάρκεια του γεννητικού κύκλου σου, έστω κι αν έχεις μια σταθερότητα στις περιόδους σου. Ιδιαιτέρα σε φάσεις εντόνου στρες, π.χ. στις εξετάσεις, ή κατά τη διάρκεια των διακοπών είναι σύνηθες να αλλάζει ο κύκλος, άρα και οι γόνιμες μέρες σου. Γι’ αυτό είναι καλό να χρησιμοποιείς μια πιο σίγουρη και σταθερή μέθοδο αντισύλληψης, παρά να μην κανείς σεξ στις πιθανές μέρες της ωορρηξίας σου. ιδ. Υπάρχει φόβος να μείνω έγκυος ακόμα και από την πρώτη σεξουαλική επαφή; Πράγματι, μπορείς να μείνεις έγκυος ακόμα και κατά την πρώτη σεξουαλική σου επαφή. Γι’ αυτό θα πρέπει να χρησιμοποιείς κάποια μέθοδο αντισύλληψης , όπως προφυλακτικό, αντισυλληπτικά χάπια ή οποιαδήποτε άλλη μέθοδο αντισύλληψης επιλέξετε με τον σύντροφο σου, από την πρώτη σου φορά. Βέβαια , είναι βασικό να γνωρίζεις ότι η προστασία από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα γίνεται μόνο με τη χρήση προφυλακτικού. ιε. Υπάρχει περίπτωση να προκληθεί εγκυμοσύνη χωρίς σεξουαλική επαφή; Ναι. Βεβαία οι πιθανότητες είναι Εικόνα 25DaniDanniDani, Teenage Love ελάχιστες, αλλά εάν τα γεννητικά όργανα βρίσκονται σε επαφή μεταξύ τους και η γυναικά είναι στις γόνιμες μέρες της υπάρχει ακόμα και τότε κίνδυνος.

42

ιστ. Η πρώτη μου φορά παίζει ρόλο για τη μετέπειτα σεξουαλική μου ζωή; Η πρώτη σου σεξουαλική επαφή είναι σημαντική γιατί σηματοδοτεί την έναρξη της σεξουαλικής σου ζωής αλλά και την ολοκλήρωση σου ως γυναίκα, αφού έρχεσαι πιο κοντά ψυχικά, συναισθηματικά και σωματικά με τον άνθρωπο που επέλεξες ως πρώτο ερωτικό σου σύντροφο. Η πρώτη αυτή εμπειρία παίζει ουσιώδη ρόλο, όχι όμως και καθοριστικό, για τη συνέχεια της ερωτικής σου ζωής, αφού αποτελεί το πρώτο «καθρέφτισμα» για το πώς λειτουργείς σεξουαλικά αλλά και για το πώς αισθάνεσαι μέσα στη σεξουαλική πράξη. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η πρώτη σου φορά χαρακτηρίζει ολόκληρη τη συνέχεια της σεξουαλικής σου ζωής. Με άλλα λόγια ακόμα και αν η πρώτη φορά είναι μια αρνητική και απογοητευτική εμπειρία για σένα, δεν σημαίνει ότι οι εμπειρίες που θα ακολουθήσουν θα είναι επίσης αρνητικές. Ακόμα και μια πολύ τραυματική εμπειρία, όπως αυτή του βιασμού, η οποία μπορεί να προκαλέσει έντονες ψυχοτραυματικές καταστάσεις, είναι δυνατό να ξεπεραστεί με την κατάλληλη βοήθεια. Η εξέλιξη της σεξουαλικής σου ζωής εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, αλλά και από το πώς η ίδια θα διαχειριστείς ψυχικά και συναισθηματικά μια ενδεχόμενη δυσάρεστη ή ακόμα και τραυματική πρώτη σεξουαλική επαφή. Για τον λόγο αυτό είναι καλό να ξεκινήσεις τη σεξουαλική σου ζωή όταν νιώσεις ώριμη και έτοιμη. Όσο πιο συνειδητοποιημένη είσαι για αυτό το ξεκίνημα τόσο πιο θετική εμπειρία θα είναι για σένα, ενώ παράλληλα θα μπορέσεις να διαχειριστείς τα συναισθήματα που θα αισθανθείς.

5.5.Σεξουαλικη διαπαιδαγώγηση· μιλώντας στα παιδιά για σεξ α. Στόχοι σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης Στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση πέρα από τις βιολογικές και ιατρικές διαστάσεις πρέπει να εξετάζονται και οι πολιτιστικές και οι ψυχολογικές παράμετροι. Με βάση αυτό οι στόχοι της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης μπορούν να είναι οι κατωτέρω: Απόκτηση τεκμηριωμένης γνώσης ( δηλαδή επιστημονική προσέγγιση των θεμάτων της σεξουαλικότητας πέρα από μύθους , προκαταλήψεις, προσωπικές εμπειρίες κλπ) και διασαφήνιση των σεξουαλικών μας αξιών . Κατάκτηση μετά από αυτό προσωπικές τεκμηριωμένης συνειδητής στάσης στις συγκρουόμενες απόψεις ( θρησκεία , οικογένεια , φίλοι , Μ.Μ.Ε , κλπ ) για θέματα σεξουαλικότητας , όπως ο γάμος , αυνανισμός , μονογαμικότητα , ομοφυλοφιλία κλπ Διαμόρφωση θετικής αντίληψης του εαυτού μας για το σεξ (ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης ) και ως εκ τούτου βελτίωση της ανθρώπινης επικοινωνίας. Έτσι η απαλλαγή από το άγχος συνομιλίας για θέματα σεξ μεταξύ εραστών , γονέων – παιδιών κλπ βελτιώνει τις σχέσεις τους. Αναγνώριση των αρνητικών σημείων στις σχέσεις , όπως η τυχόν εκμετάλλευση του ενός συντρόφου από τον άλλον, τα ψέματα στη σχέση . η υπερβολική εξάρτηση του ενός ή και των δυο συντρόφων, η ζήλια κλπ Έλεγχος γονιμότητας ( αντισύλληψη , προγεννητικός έλεγχος, αντιμετώπιση δυσκολιών στη σύλληψη ) Αποφυγή σεξουαλικών μεταδιδόμενων νοσημάτων Κατανόηση και αντιμετώπιση προβλημάτων σεξουαλικής ανταπόκρισης β. Σεξουαλική αγωγή στην οικογένεια

43 Η σεξουαλική αγωγή πρέπει να αρχίζει όταν το παιδί αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και όχι κατά την εφηβεία. Οι γονείς χρειάζεται να μιλήσουν στα παιδιά με ειλικρίνεια και με απλά μηνύματα στην αρχή και με πιο σύνθετα στη συνέχεια. Σε αυτήν την προσπάθεια οι γονείς μπορούν να χρησιμοποιήσουν κάποιο βιβλίο από αυτά που κυκλοφορούν στην αγορά. Σημαντικό είναι οι γονείς να ξέρουν ότι το σεξ δεν θα πρέπει να παρουσιάζεται ως ταμπού , ως κάτι βρώμικο , ανήθικο ή επικίνδυνο. Αν όμως οι γονείς δεν έχουν μιλήσει ποτέ στα παιδιά τους για αυτό το θέμα θα πρέπει να ξεκινήσουν να το κάνουν – η μητέρα στο κορίτσι και ο πατέρας στο αγόρι – λίγο πριν ξεκινήσει η εφηβεία χωρίς περιστροφές. Οι γονείς δεν πρέπει να περιμένουν να γίνει το παιδί τους σεξουαλικά ενεργό ή να αποκτήσει κάποια σχέση. Όσο πιο μεγάλος είναι ο έφηβος , τόσο πιο δύσκολο να μιλήσει ο γονέας για σεξ μαζί του. Συνήθως ο νέος υιοθετεί αμυντική στάση , εκλαμβάνοντας οποιοδήποτε σχόλιο των γονιών ως προσωπική επίθεση και αντιδρά απότομα. Ωστόσο , ακόμα κι αν οι γονείς δεν μιλήσουν έγκαιρα , είναι πάντα καλύτερα να μιλούν , ακόμα και με κάποια καθυστέρηση , παρά να μη μιλούν καθόλου. Αυτό που μας κάνει εντύπωση είναι ότι στην πλειοψηφία τους , οι γονείς δεν τολμούν να μιλήσουν στο παιδί τους για το σεξ. Αυτό συμβαίνει επειδή φοβούνται ότι αν το παιδί τους ξέρει πολλά , θα γίνει χαλαρών ηθών. Επιπλέον τρομάζουν στην ιδέα των περίεργων ερωτήσεων που κάνουν τα παιδιά , οι οποίες πολλές φορές τους φέρνουν σε δύσκολη θέση. Τέλος , θεωρούν ότι τα παιδιά δεν είναι αρκετά ώριμα για να καταλάβουν τέτοια ζητήματα και αποφεύγουν να τα θορυβήσουν. γ. Σεξουαλική αγωγή στο σχολείο Η Ελλάδα είναι από τις λίγες χώρες που δεν έχει συγκεκριμένη πολιτική στο θέμα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής χωρίς να είναι απαγορευμένο , πρακτικά δεν γίνεται. Στις παρυφές κάποιων μαθημάτων ( Βιολογία, Ανθρωπολογία , Θρησκευτικά ) υπάρχουν κάποια στοιχεία πάνω στο θέμα , αλλά και αυτά πολλές Εικόνα 26. IFortune, Teenage Dream φορές καταχωνιασμένα στο τέλος των βιβλίων δεν διδάσκονται. Κατά καιρούς διατίθενται φυλλάδια ενημερωτικά ή διεξάγονται ενημερώσεις για επίκαιρα θέματα από το Υπουργείο Παιδείας ( πχ AIDS ) , ενέργειες όμως που προφανώς δεν είναι αρκετές. Από την άλλη , σχεδόν όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες έχουν εμπειρίες στα θέματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Έχουν δοκιμαστεί πολλά μοντέλα για την εισαγωγή του μαθήματος στα σχολεία με μεγάλη επιτυχία. Αυτή η εμπειρία μπορεί να αποτελέσει καλό εφόδιο για την επεξεργασία συνολικής πολιτικής πάνω στο ζήτημα στην Ελλάδα, και να εισαχθεί τελικά η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα αναλυτικά προγράμματα. Όλες όμως οι απόπειρες θα αποτύχουν αν δεν γίνουν δύο βασικά βήματα ταυτόχρονα.

44 Πρώτα πρέπει να απαγκιστρωθεί το εκπαιδευτικό σύστημα από τον αποκλειστικό στόχο της επαγγελματικής αποκατάστασης του μαθητή και να δώσει περισσότερη σημασία στις ανθρώπινες σχέσεις, την συναισθηματική ωρίμανση και την ολοκλήρωση της προσωπικότητας του μαθητή. Δεύτερον χρειάζεται εντατικοποίηση στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών πάνω στο ζήτημα. Το θέμα είναι διεπιστημονικό και σιγά σιγά είναι αναγκαίο όλοι οι εκπαιδευτικοί να αποκτήσουν συγκροτημένη στάση στο ζήτημα αυτό. δ. Η Σεξουαλική Αγωγή στα ελληνικά σχολεία Το Υπουργείο Παιδείας είχε την πρόθεση πριν μερικά χρόνια να εισάγει το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής στο Λύκειο. Και ετοιμάστηκε και το σχετικό εγχειρίδιο με τίτλο «Σεξουαλική αγωγή και διαφυλικές σχέσεις». Το περιεχόμενο του εγχειριδίου περιλαμβάνει τις παρακάτω ενότητες: -Σεξουαλική Αγωγή και Υγεία.

-Τι πρέπει να προσέχω κατά τη σεξουαλική επαφή; -Οι επισκέψεις μου στο γιατρό.

-Η δική μου σεξουαλικότητα και η «πρώτη φορά». Εκδότης: Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων / Γραφείο Αγωγής Υγείας Συγγραφείς: Κώστας Γκοτζαμάνης & Ζήσης Παπαθανασίου Μπορεί κανείς να το διαβάσει ή να το κατεβάσει εδώ: http://blogs.sch.gr/kkiourtsis/files/2011/10/vivlio_mathiti_lykeiou.pdf Η τελευταία ενημέρωση σχετικά με το επίμαχο θέμα είναι πρόσφατη: Στις 14 Απριλίου 2013 απαντώντας σε ερώτηση 29 βουλευτών κόμματος της Βουλής που αφορά την εισαγωγή του μαθήματος της Σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία ο Υφυπουργός Παιδείας Θεόδωρος Παπαθεοδώρου τονίζει ότι το Υπουργείο υλοποιεί προγράμματα Αγωγής Υγείας, συνεργάζεται με τα δημόσια νοσοκομεία και κέντρα υγείας διοργανώνοντας ενημερωτικές παρεμβάσεις στα σχολεία, ενώ αναφορά σε θέματα σεξουαλικής αγωγής γίνεται και στα μαθήματα της Βιολογίας και της Οικιακής Οικονομίας. Από την Απάντηση είναι σαφές ότι το Υπουργείο δεν σχεδιάζει την εισαγωγή χωριστού μαθήματος Σεξουαλικής Αγωγής στα σχολεία. Το επισυναπτόμενο έγγραφο περιγράφει την εικόνα της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία σήμερα. Δείτε την απάντηση του υπουργού εδώ: http://tinyurl.com/bn45dh6

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ (Για κορίτσια) 1) Δε θα πρέπει να έχεις κανέναν ενδοιασμό , έχεις το δικαίωμα να πεις όχι!

2) Μείνε μακριά από αγόρια που θέλουν να επιβάλλονται , που ζηλεύουν , που είναι κτητικά ή που κακοποιούν λεκτικά ή σωματικά.

3) Πρέπει να απαιτείς από το φίλο σου να σου δείχνει την ίδια φροντίδα και προσοχή που του δείχνεις εσύ.

4) Θέλεις να ξέρεις περισσότερα για το σώμα σου και το σεξ ; Μην ντρέπεσαι , μίλα στο γιατρό σου , στην οικογένεια σου ή ακόμα ψάξε στη βιβλιοθήκη ή και στο διαδίκτυο 5) Σεβάσου το σώμα σου , μην αφήσεις κανέναν να σε εκμεταλλευτεί.

6) Τα αγόρια έρχονται και φεύγουν. Οι φίλες μας όμως συχνά μένουν για πάντα. Να νοιάζεσαι για τις φίλες σου!

45

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ( Για αγόρια ) 1) Να έχεις αυτοπεποίθηση στις σχέσεις σου και μη φοβάσαι να παίρνεις πρωτοβουλίες.

2) Παίρνε υπόψη σου τα αισθήματα της κοπέλας σου και σεβάσου το «όχι» 3) Να είσαι πάντα σε ετοιμότητα ( αντισυλληπτική μέθοδος) 4) Ανέλαβε την ευθύνη των σεξουαλικών σου σχέσεων 5) Να είσαι ειλικρινής και να μην ντρέπεσαι να μιλήσεις για τους φόβους και τις απορίες σου στο κορίτσι σου.

6) Μην επηρεάζεσαι και μην πιέζεσαι από τους φίλους σου οι οποίοι έχουν προχωρήσει.

5.5 Η Έρευνα μας Συμπεράσματα Τα παρακάτω είναι τα συμπεράσματα μιας έρευνας που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 75 μαθητών της Β’ Λυκείου και 10 μαθητών της Ά Λυκείου του 1ΟΥ Γενικού Λυκείου Σπάρτης. α. Το 70% των αγοριών θεωρεί καταλληλότερη ηλικία για την έναρξη της σεξουαλικής ζωής τα 16 – 17 , ενώ το 58% των κοριτσιών τα 18 – 19. Τα κορίτσια στην πλειοψηφία τους πιστεύουν ότι καλό θα ήταν να περιμένουν (γραφ. 1)

Κορίτσια

15%

2%

15%

1617 70%

14-15 16-17 18-19

40% 58%

Γράφημα 1. Πότε πιστεύεις ότι είναι η καταλληλότερη ηλικία για την έναρξη των σεξουαλικών σχέσεων;

β. Στην ερώτηση αν νιώθουν έτοιμοι ψυχολογικά όσον αφορά τη σεξουαλική επαφή , το συντριπτικό ποσοστό 92 % των αγοριών απάντησε θετικά , ενώ μόνο το 8% απάντησε όχι. Απ’ την άλλη , στην ερώτηση αυτή τα κορίτσια διχάζονται με το 54 % να νιώθουν έτοιμες και το 46% να νιώθουν ανασφαλείς. (γραφ. 2)

46 Κορίτσια

αγόρια 8% ΝΑΙ ΌΧΙ

46%

54%

ΝΑΙ ΌΧΙ

92%

Γράφημα 2 . Νιώθετε έτοιμοι ψυχολογικά όσον αφορά την σεξουαλική επαφή;

γ. Επί του πρακτέου , τα στοιχεία δείχνουν ότι τα κορίτσια δεν βιάζονται. Το 80% των κοριτσιών της Β’ Λυκείου δεν έχουν ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή ακόμη. Αντιθέτως η πλειοψηφία των αγοριών μ’ ένα ποσοστό 68% έχει πραγματοποιήσει ήδη σεξουαλικές επαφές. (γραφ. 3) Αγόρια

ΝΑΙ

Κορίτσια

20%

32%

ΝΑΙ

ΌΧΙ

ΌΧΙ 68%

80%

Γράφημα 3. Έχετε αρχίσει την σεξουαλική σας ζωή;

δ. Όσον αφορά την ασφάλεια και τη προστασία κατά τη σεξουαλική πράξη , και τα δύο φύλα , περισσότερο τα αγόρια , δηλώνουν ότι χρησιμοποίησαν προφυλακτικό την πρώτη τους φορά. Αξιοπρόσεκτο είναι το ποσοστό του 33% των κοριτσιών που απάντησαν όχι, περίπου δηλαδή το 1/3 των ερωτηθεισών. Το ενθαρρυντικό σ ‘ αυτήν την υπόθεση είναι ότι και τα δύο φύλα σε πολύ μεγάλο ποσοστό άρχισαν ή και συνεχίζουν να χρησιμοποιούν προφυλακτικό στις επόμενες φορές τους. (Γραφ. 4 και 5) Σε σχέση με την ενημέρωση τους θεωρούν πως έχουν επαρκή γνώση σε συντριπτικό ποσοστό πάνω από 70% (γράφ. 6)

47 Κορίτσια

Αγόρια ΝΑΙ

ΝΑΙ

ΌΧΙ

19%

ΌΧΙ

33% 67% 81%

Γράφημα 4. Χρησιμοποιήσατε προφυλακτικό την πρώτη σας φορά;

Αγόρια

κορίτσια

ΝΑΙ

ΝΑΙ

ΌΧΙ

24%

ΌΧΙ

30% 70%

76%

Γράφημα 5. Συνεχίζετε να χρησιμοποιείτε προφυλακτικό στις επαφές σας;

Κορίτσια

αγόρια

23%

24% ΝΑΙ

ΝΑΙ ΌΧΙ

76%

ΌΧΙ

77%

Γράφημα 6. Νιώθετε αρκετά ενημερωμένοι σε θέματα που αφορούν το σεξ και τις προφυλάξεις;

ζ . Σε σχέση με τις πηγές ενημέρωσης διαπιστώνουμε ότι ένα μεγάλο ποσοστό αγοριών 44% ενημερώνεται από τα πορνογραφικά περιοδικά και τα κορίτσια προτιμούν

48 κυρίως να μαθαίνουν από τους φίλους (51%) και τους γονείς (42%). Συνολικά οι φίλοι φαίνεται να είναι η κύρια πηγή πληροφόρησης των εφήβων , ενώ λιγότερο οι γονείς σε μικρό ποσοστό19%. (γράφ. 7) Αγόρια

Κορίτσια

7% Φίλους

44% 29%

Γονείς

27%

51%

42%

Πορνογρ.

φίλους γονείς πορνογρ.

Γενικό

19%

φίλους 44%

γονείς πορνογρ

37%

Γράφημα 7. Από πού ενημερώνεστε για το σεξ;

η. Συνεχίζοντας περνάμε στο θέμα της ενημέρωσης. Και τα δύο φύλα θεωρούν ότι είναι αρκετά ενημερωμένοι για τα θέματα του έρωτα και των προφυλάξεων (γραφ. 6). Ωστόσο βλέπουμε ότι είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί στο να συζητήσουν αυτά τα θέματα με τους γονείς τους και περισσότερο τα κορίτσια. (γραφ. 8) Αγόρια

ΝΑΙ

ΌΧΙ

Κορίτσια

ΝΑΙ

ΌΧΙ

46%

48% 52%

54%

49 Αγόρια και κορίτσια

ναι

46%

όχι

54%

Γράφημα 8. Μιλάτε άνετα με τους γονείς σου για το σεξ;

θ. Τέλος , κλείνουμε μ’ ένα διάγραμμα που θα πρέπει όλους μας να μας προβληματίσει, αυτό που αφορά την ύπαρξη μαθήματος σεξουαλικής αγωγής στο σχολείο. Βλέπουμε λοιπόν, ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών , 92% , θεωρεί ότι είναι επιτακτική ανάγκη να καθιερωθεί ένα μάθημα με τέτοιο περιεχόμενο στο πρόγραμμα σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

8%

ΝΑΙ ΌΧΙ

92%

Γράφημα 9. Πιστεύετε ότι πρέπει να υπάρχει το μάθημα της σεξουαλικής ζωής στα σχολεία;

50

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6o : ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΕΦΗΒΕΙΑΣ Α Αγανάκτηση : Πολύ συχνά ο έφηβος αισθάνεται θυμό και δυσφορία. Αγάπη : Ο έφηβος επιθυμεί να νιώσει το αίσθημα της στοργής , της αφοσίωσης, της συμφιλίωσης και της ψυχικής έλξης μεταξύ ατόμων του άλλου και του ίδιου φίλου. Άγχος : Όταν ο έφηβος νιώθει μεγάλη αγωνία για κάτι και όταν αισθάνεται ψυχοπαθολογική αναμονή κινδύνου. Αδιαφορία: Όταν στον έφηβο κυριαρχεί το αίσθημα της έλλειψης ενδιαφέροντος, όταν υπάρχει η αφροντισιά και η ανεμελιά. Άδικος: Όταν ο έφηβος κάνει πράξεις όπου δεν είναι δίκαιες , όταν γίνεται κακός , αμαρτωλός και μάταιος. Αθυρόστομος: Όταν ο έφηβος εκφράζεται με απρεπή τρόπο ( βρομόλογα ) , αναιδής. Αιδοίο: Τα έξω γεννητικά όργανα της γυναίκας. Αποτελείται από τα έξω χείλη, τα έσω χείλη, την κλειτορίδα, το ουρηθρικό στόμιο και την είσοδο του κόλπου. Η είσοδος του κόλπου μπορεί να καλύπτεται από μια λεπτή μεμβράνη, όπου λέγεται παρθενικός υμένας.

AIDS: Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας (Acquired Immune Deficiency System). Εάν κάποιος έχει AIDS, το ανοσολογικό του σύστημα δυσλειτουργεί, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να καταπολεμήσει τις λοιμώξεις. Το AIDS αποτελείται από έναν ιό, τον HIV. Δεν κολλάμε AIDS, αλλά μολυνόμαστε από τον ιό HIV. Ακμή: (σπυράκια) Εάν έχεις πάρα πολλά και είναι μολυσμένα και γεμάτα πύον, έχεις ακμή. Αλαζονεία: Όταν ο έφηβος αισθάνεται υπεροψία, κομπασμό. Αμφιβολία: Όταν ο έφηβος νιώθει αμφιταλάντευση, δισταγμό. Αμφισβήτηση: Αμφιβολία. Ανικανότητα: Η κατάσταση που χαρακτηρίζει έναν άντρα όταν δεν μπορεί να έχει ή να διατηρήσει τη στύση του ή να εκσπερματώσει. Αυτό συμβαίνει καμιά φορά όταν ο άντρας ανησυχεί ή όταν βρίσκεται κάτω από συνθήκες στρες, ή μπορεί να οφείλεται σε ένα οργανικό πρόβλημα. Η περιστασιακή ανικανότητα είναι κάτι το συνηθισμένο και τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Ανταγωνισμός: Ο αγώνας για επικράτηση, ο έντονος ανταγωνισμός. Αντισύλληψη: Πρόληψη εγκυμοσύνης. Η αντισύλληψη αφορά τον άντρα και τη γυναίκα που έχουν σεξουαλικές σχέσεις και δεν θέλουν να κάνουν παιδιά. Ανώριμος: Αυτός που δεν έχει φτάσει στην ακμή της ηλικίας του. Αρχίδια: (βλ. όρχεις) Αυνανισμός: Πρόκληση σεξουαλικής διέγερσης και ευχαρίστησης με το τρίψιμο, από εμάς τους ίδιους, του πέους ή της κλειτορίδας μας. Αυξητικό Τίναγμα: Το αυξητικό τίναγμα για τα αγόρια περιλαμβάνει μια αύξηση στο ύψος και στο εύρος των ώμων και των μυών. Τα κορίτσια εμφανίζουν και αυτά αύξηση στο ύψος και στο βάρος, μια αύξηση που αρχίζει συνήθως στην ηλικία των 10,5 ετών ή κατά μέσο όρο, δύο έτη νωρίτερα από ότι στα αγόρια. Η ανάπτυξη στις κινητικές και στις αθλητικές δεξιότητες μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη επίδοση σε εργασίες που απαιτούν τέτοιες δεξιότητες ή στον τομέα των σπορ. Τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια αναπτύσσονται σεξουαλικά κατά την περίοδο αυτή. Β Βαθμολογία: Η απονομή βαθμού, η κατάσταση που φανερώνει αξιολόγηση.

51 Βάλανος: Η κεφαλή (η άκρη) του πέους ή της κλειτορίδας. Βαρεμάρα: Η τεμπελιά. Γ Γκρίνια: Η μουρμούρα, ο γογγυσμός. Δ Διάβασμα: Η ανάγνωση, η μελέτη. Ε Εκσπερμάτωση: Η εκτόξευση του σπέρματος από το πέος του άνδρα ή του αγοριού κατά την διάρκεια του οργασμού. Έκτρωση: Πρόωρη αποβολή του εμβρύου με τεχνητά μέσα. Έμμηνος ρύση: (λέγεται και περίοδος). Τα υγρά που βγαίνουν από τον κόλπο του κοριτσιού ή της γυναίκας κάθε μήνα κατά τη διάρκεια του γεννητικού κύκλου. Επαναστάτης: Αυτός που έχει χαρακτήρα επαναστάτη. Επιθετικός: Ο ορμητικός. Επινοητικός: Αυτός που έχει εφευρετικό μυαλό. Επιπόλαιος: Ο ελαφρόμυαλος, ο ασύνετος. Εραστής: Ο αγαπητικός. Έρωτας: Η αγάπη προς άτομο του άλλου φύλλου. Ετεροφυλόφιλος: Εκείνος που έλκεται σεξουαλικά από κάποιον του αντίθετου φύλλου. Ευερέθιστος: Αυτός που θυμώνει εύκολα. Εύθυμος: Ο κεφάτος, ο πρόσχαρος. Ευμετάβλητος: Ο άστατος, ο ασταθής. Ευφάνταστος: Αυτός που έχει δημιουργική φαντασία, ο φαντασιόπληκτος. Ευχάριστος: Αυτός που προξενεί ευχαρίστηση. Ευχέρεια: Η ευκολία, η άνεση, δεξιότητα στη δράση. Εφηβαίο: Η περιοχή μπροστά από το ηβικό οστό, γύρω από τα γεννητικά όργανα, όπου κατά την διάρκεια της ήβης, μεγαλώνουν οι τρίχες. Έφηβος: Αυτός/ή που βρίσκεται ανάμεσα στην παιδική ηλικία και στη νεανική ηλικία. Ζ Ζήλεια: Η επιθυμία για τα ξένα πράγματα. Ζηλιάρης: Αυτός που ζηλεύει πολύ. Ζόρικος: Ο δύστροπος, ο σκληρός. Ζωηρός: Αυτός που είναι απειθάρχητος, ο δραστήριος, ο ενεργητικός. Ζωντάνια: Η ζωηρότητα. Η Ήβη: Η ηλικία που ο άνθρωπος γίνεται ικανός για αναπαραγωγή. Ηγέτης: Ο αρχηγός. Ηδονή: Ερεθισμός των αισθησιακών κέντρων. Η σωματική, ψυχική απόλαυση. Θ Θεατρινισμός: Προσποίηση, υποκρισία. Θηλυκότητα: Η ικανότητα της γυναίκας να προκαλεί το ερωτικό πάθος. Θρασύς: Αυτός που έχει θράσος, ο αδιάντροπος. Ι Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή: περιλαμβάνεται στην ομάδα των αγχωδών διαταραχών και αυτές στις νευρώσεις. Ιδιορρυθμία: η ιδιαιτερότητα ενός ανθρώπου.

52 Ιδιοσυγκρασία: ο ιδιαίτερος τρόπος που αντιδρά και εκδηλώνει κάποιος τα συναισθήματά του. Ιδιοτροπία: ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ανθρώπου. Ικανοποίηση ερωτικής πράξης: πραγματοποίηση συναισθημάτων, επιθυμιών ή αναγκών στον έρωτα. Ίντερνετ: διεθνές διαδίκτυο τηλεπικοινωνιών. Ισχυρογνωμοσύνη: αδιάλλακτη επιμονή κάποιου στις απόψεις του. Ιδιαίτερα: συμπληρωματικά μαθήματα εκτός σχολείου όπου οι άνθρωποι πληρώνουν για να τα διδαχθούν. Κ Κατάθλιψη: τάση θλίψης ή μελαγχολίας και συνήθως οφείλεται σε κάτι ασήμαντο. Κουτσομπολιό: κοινωνική κριτική. Κυκλοθυμία: διαταραχή ψυχικής διάθεσης και εκδηλώνεται με εναλλαγές μανιακών και καταθλιπτικών επεισοδίων. Κενό (στο σχολείο): μια διδακτική ώρα χωρίς μάθημα. Καθήκον: αυτό που οφείλει να πράξει κάποιος. Κρίσιμες φάσεις: επικίνδυνες στιγμές. Καβγάδες: έντονα επεισόδια με φραστικές αντιπαραθέσεις και ίσως χρήση βίας. Καμάκι: η επίμονη προσπάθεια για σύναψη ερωτικής σχέσης. Κανόνες: ρυθμίσεις, νόμοι ή άλλες αρχές που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να γίνεται κάτι. Καφρίλα: δράση χωρίς να ληφθεί υπ’ όψη η ενόχληση ή τα συναισθήματα των άλλων. Κοινωνικοποίηση: η ένταξη κάποιου ανθρώπου στην κοινωνία. Καθυστέρηση: να μην έχει έρθει σε μια γυναίκα η περίοδος την αναμενόμενη μέρα, και πιθανώς να έχει μείνει έγκυος. Καλοπέραση: να περνάς ευχάριστα το χρόνο σου. Κίνδυνος: κατάσταση η οποία θέτει ένα ποσοστό απειλής για την ζωή και την υγεία. Καταμήνιος κύκλος: ο εμμηνορυσιακός κύκλος της γυναίκας. Κάπνισμα: ευχαρίστηση που νιώθει ο άνθρωπος μέσω της εισπνοής και εκπνοής καπνού του τσιγάρου. Κακοδιαθεσία: η άσχημη διάθεση που έχει κάποιος επειδή δεν έχει κέφι. Κοκαΐνη: ναρκωτικό που λαμβάνεται με το κάπνισμα και από τη μύτη. Κρακ: μείγμα κοκαΐνης και καπνού το οποίο χτυπά στον εγκέφαλο. Κινητό τηλέφωνο: συσκευή με την οποία μπορούμε να συνομιλούμε με κάποιον απομακρυσμένο συνομιλητή. Λ Libido: η ενέργεια της ερωτικής πράξης. Λεφτά: χρήματα. Λαιμαργία: τάση κατανάλωσης υπερβολικών ποσοτήτων φαγητού ή ποτού.

Laptop: φορητός υπολογιστής που μπορεί να μετακινηθεί. Λύκειο: σχολείο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Μ Μέση εφηβεία: 15-17 ετών. Μεταβατική περίοδος: περίοδος αλλαγής. Μόρφωση: νοητική και ψυχική καλλιέργεια ενός παιδιού.

53 Μουρμούρα: το συνεχές και εκνευριστικό χαμηλόφωνο παράπονο. Μπελάδες: προβληματικές καταστάσεις. Μοναξιά: το συναίσθημα που νιώθει κάποιος που δεν έχει επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους. Μίμηση: αντιγραφή συμπεριφοράς. Μαγκιά: η πράξη που δείχνει την ιδιότητα του έξυπνου. Μοναχική απόλαυση: η απόλαυση που νιώθει κάποιος με τον αυνανισμό. Μέγεθος πέους: το μήκος που έχει το πέος. Μέθοδοι αντισύλληψης: τρόποι αποφυγής για να μην μείνει έγκυος μια γυναίκα. Μωρά: μικρά παιδιά που προκύπτουν μέσω της σεξουαλικής πράξης. Μακροχρόνια εξάρτηση: εθισμός από κάτι για πάρα πολύ καιρό. Μαριχουάνα: ναρκωτικό που παράγεται από ινδική κάνναβη. Μπάφος: τσιγαριλίκι που περιέχει χασίς. Μορφίνη: είδος ναρκωτικού που γίνεται μέσω ένεσης, καπνίσματος και από τη μύτη που μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο. Μεθύσι: έντονη ψυχική διέγερση, η οποία προκαλείται από την λήψη οινοπνεύματος ή άλλων ψυχοτρόπων. Μηχανάκια: δίκυκλο όχημα με κινητήρα μεγαλύτερου κυβισμού από 50cc. Μπαρ: κατάστημα που σερβίρει οινοπνευματώδη ποτά. Μπύρα: ελαφρά αλκοολούχο ποτό που παρασκευάζεται από νερό, κριθάρι, μαγιά και λυκίσκο. Μπιλιάρδο: επιτραπέζιο παιχνίδι με στέκα και μπίλιες. Μπάσκετ: είδος αθλήματος. Μουστάκι: οι τρίχες στο πάνω χείλος των ανδρών. Μήτρα: γυναικείο γεννητικό όργανο που μεγαλώνει το έμβρυο. Μακιγιάζ: το βάψιμο του προσώπου που κάνουν οι γυναίκες. Μανικιούρ: η φροντίδα των νυχιών και των δάχτυλων των χεριών. Μίνι ρούχα: κοντά ενδύματα που τελειώνουν πάνω από το γόνατο. Μόδα: συνήθεια που υιοθετείται παροδικά από μεγάλο αριθμό ατόμων. Μπούστο: το τμήμα του σώματος από το στήθος μέχρι τον λαιμό. Μήνυμα: γραπτό κείμενο που στέλνει κάποιος σε κάποιον άλλο μέσω κινητού ή υπολογιστή. Μαθήματα: γνωστικά αντικείμενα που διδάσκονται σε σχολεία ή πανεπιστήμια. Μέλλον: η εξέλιξη κάποιου μετά το χρονικό σημείο αναφοράς. Μουσική: τέχνη με σκοπό τη σύνθεση και εκτέλεση ενός μουσικού έργου. Ν Νεολαία: καινούργια γενιά ανθρώπων. Νικοτίνη: είδος ναρκωτικού που περιέχεται στα τσιγάρα. Νυχτερινή εκσπερμάτωση: η εκσπερμάτωση του άνδρα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Νανισμός: το να μένει κάποιος υπερβολικά κοντός. Ναρκισσισμός: η έλξη του ατόμου προς τον ίδιο του τον εαυτό, κάτι που είναι φυσιολογικό μεταβατικό στάδιο της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης του εφήβου. Νοσήματα: διαταραχές κανονικής λειτουργίας ενός ατόμου. Ναρκωτικά: ουσίες οι οποίες έχουν την δυνατότητα να παραλύουν το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα. Ντύσιμο: τα ρούχα και ο τρόπος που ντύνεται κάποιος. Ντραμς: κρουστό μουσικό όργανο που αρέσει κυρίως στη φάση της εφηβείας.

54

Ξ Ξενοφοβία: η επιθετικότητα απέναντι στους ξένους. Ξύρισμα: η ενέργεια που κάνουν οι έφηβοι κυρίως, να κόβουν τις τρίχες από διάφορα σημεία του σώματος. Ξενύχτι: το να μην κοιμάται κανείς κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ο Ονείρωξη: ο ακούσιος ερεθισμός των γεννητικών οργάνων κατά τη διάρκεια του ύπνου. Ομοφυλοφιλική σχέση: η σεξουαλική σχέση ανάμεσα σε δύο άτομα του ίδιου φύλου. Όψιμη εφηβεία: 17 ετών μέχρι να ενηλικιωθεί πνευματικά το άτομο. Οδυνηρές αλλαγές: σωματικές ή ψυχικές αλλαγές. Ομοφοβία: ο φόβος για τον ερωτισμό προς το ίδιο φύλο. Ολοκλήρωση σχέσης: σεξουαλική πράξη. Όνειρα: σημαντικές επιδιώξεις για κάποιον. Οικογενειακά προβλήματα: διαφωνίες ή διαμάχες ανάμεσα σε ένα σύνολο συγγενικών προσώπων. Οξυθυμία: πολλά νεύρα για κάτι που έχει γίνει. Ονειροπόληση: η τάση να κάνεις ωραία σχέδια για το μέλλον. Όρχεις: ανδρικά γεννητικά όργανα που παράγουν τα σπερματοζωάρια. Οιστρογόνα: ορμόνες υπεύθυνες για την ανεπτυγμένη λεκάνη και σχηματίζουν τις χαρακτηριστικές καμπύλες στο γυναικείο σώμα. Οργασμός: το αποκορύφωμα της σεξουαλικής πράξης. Ουίσκι: οινοπνευματώδες ποτό που παράγεται με απόσταξη από καρπούς δημητριακών, έχει καστανό χρώμα και μεγάλη περιεκτικότητα αλκοόλ. Ομαδοποίηση: η ένταξη ενός ατόμου σε κάποια ομάδα. Π Περίοδος: η περιοδική ανά μήνα περίπου αιμόρροια από την κοιλότητα της μήτρας. Πρώιμη εφηβεία: 10-14 ετών. Πέος: αρσενικό όργανο ούρησης και συνουσίας με το άλλο φύλο. Πειθαρχία: μια σειρά από αρχές και αξίες στη ζωή. Προσκόλληση: εξάρτηση, πολύ στενή σχέση δύο ατόμων. Πρόληψη: παρεμπόδιση, αποτροπή. Παχυσαρκία: η υπερβολική εναπόθεση λίπους στο σώμα. Πείσμα: επιμονή, ανυποχώρητη στάση. Προορισμός: ο τελικός σκοπός για τον οποίο υπάρχει ένας άνθρωπος. Προκλήσεις: κάλεσμα προς την αντιμετώπιση δύσκολου προβλήματος ή την επίτευξη στόχου. Παραπτώματα: τα ασήμαντα λάθη ή σφάλματα. Παιδεραστία: η σύναψη σεξουαλικών σχέσεων με ανηλίκους. Περιέργεια: έντονο ενδιαφέρον για μάθηση λεπτομερειών για οποιοδήποτε θέμα. Προστυχιά: χυδαιότητα, ύβρις. Παρθενικός υμένας: ελαστική μεμβράνη που καλύπτει την είσοδο στον κόλπο πριν την πρώτη σεξουαλική επαφή. Πορνογραφία: διαχωρισμός του σεξ από την υπόλοιπη ανθρώπινη εμπειρία. Παρόρμηση: τάση προς εκτέλεση διαφόρων πράξεων. Προχειρότητα: η τάση να γίνονται τα πράγματα γρήγορα χωρίς ιδιαίτερη προσοχή.

55 Παρέα: τα άτομα που συναναστρέφεται ένας άνθρωπος συχνά. Προσωπικότητα: ο ιδιαίτερος χαρακτήρας κάποιου ανθρώπου. Προσαρμογή: η ικανότητα που έχει κάποιος να προσαρμόζεται εύκολα σε κάτι. Πρότυπα: πρόσωπα των οποίων τα παραδείγματα θέλει να ακολουθήσει κάποιος. Προγεστερόνη: ορμόνη η οποία παράγεται στις ωοθήκες, παίζει σημαντικό ρόλο στον εμμηνορυσιακό κύκλο και προκαλεί την ανάπτυξη του στήθους. Πρόωρη εκσπερμάτωση: ελάχιστος σεξουαλικός ερεθισμός πριν ή λίγο μετά την διείσδυση και πριν το θελήσει το άτομο. Προφυλακτικό: ελαστικό κάλυμμα πέους για ασφαλές έρωτα. Ποτά: κάθε τι που πίνεται και περιέχει οινόπνευμα. Ποδόσφαιρο: ομαδικό ανδρικό άθλημα με μπάλα. Πόκερ: παιχνίδι με κάρτες που ποντάρονται λεφτά. Προπονήσεις: προετοιμασίες αθλημάτων. Πεντικιούρ: η φροντίδα των νυχιών και των δάχτυλων των ποδιών.

Piercing: οι τρύπες που γίνονται σε διάφορα μέρη του προσώπου ή και σώματος για σκουλαρίκια. Πρόχειρο φαγητό: είδος γρήγορου τυποποιημένου φαγητού. Ρ Ραβασάκι: Οι έφηβοι μερικές φορές για να εκφράσουν τα συναισθήματα τους βρίσκουν διάφορους τρόπους ίσως γιατί ντρέπονται να τα εκφράσουν πρόσωπο με πρόσωπο και γράφουν τα συναισθήματά τους προσφέροντάς τα κρυφά και ανώνυμα Ράκος: Άνθρωποι σε μεγάλη σωματική ή ηθική κατάπτωση. Συνήθως πολλοί έφηβοι νιώθουν έτσι λόγω των φροντιστηρίων και του αρκετά περιορισμένου χρόνου που έχουν για διασκέδαση Ρατσισμός: Θεωρία που υποστηρίζει την ανωτερότητα μια φυλής και αποβλέπει στην διατήρηση της «καθαρότητας» της και στην κυριαρχία της επί τον άλλο. Πολλοί άνθρωποι έχουν μια ιδιαίτερη αντίληψη γύρω από αυτό το θέμα. Δεν αντέχουν την διαφοροποίηση και συμπεριφέρονται εξευτελίστηκα κοροϊδεύοντας τον άλλον. Ραντεβού: Ερωτική συνάντηση. Δύο έφηβοι όταν αναπτύξουν σχέση με το άλλο φύλο νιώθουν την επιθυμία της συνάντησης για να εκφραστούν. Το «ραντεβού» είναι σημαντικό για τους έφηβους γιατί χωρίς αυτό δεν μπορεί να υπάρξει σχέση Ρεζίλεμα: Γελοιοποίηση, εξευτελισμός, διαπόμπευση. Το ρεζίλεμα οι έφηβοι θέλουν να το αποφεύγουν γιατί νομίζουν ότι γελοιοποιούνται στους συνομηλίκους τους και νιώθουν άσχημα αν τυχόν τους συμβεί κάτι τέτοιο. Ρίσκο: Κίνδυνος, δυσμενές ενδεχόμενο, παρακινδυνευμένη δραστηριότητα. Οι έφηβοι λόγω των πολλών ευθυνών καταφεύγουν συνήθως σε ρίσκο, διότι θέλουν να αποβάλλουν το άγχος που νιώθουν στην καθημερινή τους ρουτίνα λόγω των πολλών μαθημάτων και των φροντιστηρίων. Ρομαντζάρω: ρεμβάζω, ονειροπολώ. Οι έφηβοι καθώς ονειρεύονται ξεχνούν την πίεση που νιώθουν λόγω του πολύ διαβάσματος που έχουν Ρομαντικός: Ο χαρακτηριζόμενος από την τάση προς το ιδανικό, το περιπετειώδες και το παθητικό. Ρουζ: κόκκινο χρώμα, κραγιόν για τα χείλη ήτα μάγουλα. Οι έφηβες χρησιμοποιούν το ρουζ για να βάφονται στην βραδινή τους έξοδο Ρουτίνα: Η μηχανική και στερεότυπη επανάληψη των ίδιων πραγμάτων. Οι έφηβοι στην καθημερινή τους ζωή ασχολούνται συνέχεια με τα ίδια πράγματα. Έτσι η ζωή τους γίνεται μονότονη. Καθημερινά οι έφηβοι πηγαίνουν σχολείο, φροντιστήρια και διαβάζουν.

56 Σ Σαχλαμαρίζω: λέω ή κάνω κάτι, φλυαρώ άσκοπα. Οι συνήθως σαχλαμαρίζουν για να περάσουν ωραία, πολλές φορές κατά την διάρκεια του μαθήματος κουβεντιάζουν άσκοπα χωρίς να θέλουν να πουν κάτι σημαντικό Σέκος: ξερός. Είναι έκφραση των νέων για να περιγράψουν κάτι που τους άφησε άφωνους Σεξ: Στα αγγλικά σημαίνει το φύλο. Μερικοί χρησιμοποιούν αυτή την λέξη για τη σεξουαλική επαφή. Σεξουαλική επαφή είναι η συνουσία. Για να έχει ο άνδρας σεξουαλική επαφή πρέπει το πέος να βρίσκεται σε στύση. Σεξουαλικότητα: Το σύνολο των φαινομένων που σχετίζονται με την ερωτική πράξη. Μερικοί ανακαλύπτουν την σεξουαλικότητά τους μέσω της φαντασίωσης ή του αυνανισμού. Σπυράκι: Ακμή, κατά την διάρκεια της ήβης, το δέρμα μας παράγει μεγαλύτερες ποσότητες λιπαρών ουσιών, που σε συνδυασμό με τα νεκρά κύτταρα και τα βακτήρια αποφράσσουν τους πόρους. Σύγκρουση: Συμβαίνει όταν παρουσιάζονται δυο ασυμβίβαστα κίνητρα Συζήτηση: Η εξέταση των διαφόρων απόψεων ενός θέματος από δύο ή περισσότερα άτομα. Πολλές φορές μπορεί να εξελιχθεί σε ένα μικρό διάλογο ή συζήτηση και είναι πιθανό να οδηγήσει σε τσακωμό, αν δημιουργηθούν εντάσεις κατά την διάρκεια της συζήτησης. Συναίσθημα: Ευχάριστη ή δυσάρεστη ψυχική κατάσταση. Συναισθήματα είναι η αγάπη, η ευτυχία, ο θυμός, η λύπη, η ζήλια, το μίσος, κτλ. Μπορεί να αισθανθείς πολύ διαφορετικά συναισθήματα μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα ή την ίδια στιγμή. Η εναλλαγή συναισθημάτων είναι πολύ συνηθισμένη κατά την εφηβεία. Σύντροφος: Εκείνος με τον οποίον κάνεις κάτι. Μερικοί χρησιμοποιούν την λέξη σύντροφος όταν αναφέρονται στο άτομο με τον οποίο βγαίνουν, είναι παντρεμένοι ή συζούν. Αν έχεις σεξουαλική σχέση με κάποιον μπορείς να τον λες σύντροφο σου ή σεξουαλικό σύντροφο. Σχέση: Αναλογία, ομοιότητα, αναφορά ή αλληλεξάρτηση που υπάρχει ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα άτομα, στενή γνωριμία, φιλικός δεσμός. Σχολείο: Δημόσιο ή ιδιωτικό ίδρυμα όπου γίνεται διδασκαλία, εκπαιδευτήριο. Τ Τακούνι: Το ψηλό και πίσω μέρος των παπουτσιών όπου ακουμπά η φτέρνα. Αρέσει αρκετά στα κορίτσια ιδιαίτερα στην εφηβεία αφού τα κάνει να αισθάνονται πιο θηλυκά και πιο άνετα με τον εαυτό τους Ταμπόν: Η εναλλακτική λύση από τις σερβιέτες. Το ταμπόν πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο από το κορίτσι κατά την έμμηνο ρύση όταν θέλει να πάει στην παραλία ή να φορέσει κάποιο ρούχο που δεν θέλει να φαίνεται η σερβιέτα. Σαφώς οι σερβιέτες είναι πιο εύκολες στη χρήση σε σχέση με το ταμπόν, αλλά το ταμπόν έχει το πλεονέκτημα ότι είναι πιο υγιεινό και πιο άνετο αρκεί να ξέρεις τη σωστή χρήση του. Ταπί: Αυτός που δεν έχει χρήματα. Είναι έκφραση που χρησιμοποιούν οι έφηβοι όταν έχουν ξεμείνει τελείως από χρήματα Τατουάζ: Χάραξη διάφορων σχεδίων πάνω στον ανθρώπινο σώμα. Οι έφηβοι μερικές φορές θέλουν να κάνουν πρωτοτυπίες για να ξεχωρίσουν από τους υπόλοιπους. Έτσι χρησιμοποιούν το τατουάζ και με το σχέδιό του αποδίδουν μερικές φορές τα συναισθήματά τους Τεστοστερόνη: Η ανδρική γεννητική ορμόνη που παράγεται από τους όρχεις. Όταν ένα αγόρι φτάσει στην ήβη, η τεστοστερόνη κάνει τα γεννητικά όργανα να μεγαλώνουν

57 και να αναπτύσσονται, αλλά και τις τρίχες στο πρόσωπο του, στα γεννητικά του όργανα και στις μασχάλες του. Όλες αυτές είναι σημαντικές αλλαγές για το αγόρι που μεταβάλλεται σε νέο άνδρα. Τζαζ: Άτομο με εντελώς ιδιόρρυθμη συμπεριφορά. Ένα παιδί που βρίσκεται στην περίοδο της εφηβείας έχει τέτοιου είδους συμπεριφορά όταν έχει κάποιο πρόβλημα με την οικογένειά του ή με τους φίλους του Τοκετός: Είναι η διαδικασία κατά την οποία το βιώσιμο έμβρυο απομακρύνεται από το σώμα της μητέρας. Τριχοφυΐα: Πριν μπει το κορίτσι ή το αγόρι στην εφηβεία διακρινόταν μόνο ένα λεπτό χνούδι που ήταν δύσκολο να παρατηρηθεί. Μόλις μπει στην εφηβεία εμφανίζεται τριχοφυΐα στον έφηβο, στις μασχάλες ,στα πόδια, και στα γεννητικά του όργανα τ αρχίζοντας να παραξενεύει τον έφηβο. Συνήθως η τριχοφυΐα εμφανίζεται πιο γρήγορα στα κορίτσια. Τσακωμός: Η κατάσταση στην οποία δύο άτομα οικογενειακού ή διαφορετικού φύλου βρίσκονται σε τσακωμό ή σε διάσταση. Επίσης είναι η φιλονικία και ο καβγάς μεταξύ δύο ή περισσότερων ανθρώπων. Τσιγάρο: Κάπνισμα, δεν υπάρχει τίποτα το καλό. Στοιχίζει αρκετά και αφήνει πάνω σου μια μπαγιάτικη μυρωδιά καπνού. Το χειρότερο είναι όμως τα τσιγάρα προκαλούν καρκίνο και άλλες αρρώστιες στους πνεύμονες και στις αρτηρίες. Άμα αρχίσεις να καπνίζεις, είναι δύσκολο να σταματήσεις. Το πιο έξυπνο είναι να μην αρχίσεις. Υ Υπεραπασχόληση με θέματα του σεξ: Η αύξηση και η ωρίμανση των γεννητικών οργάνων και οι νέες αισθησιακές εμπειρίες, που συνοδεύουν τις αλλαγές αυτές και την εμφάνιση των δευτερευόντων γνωρισμάτων της ήβης, εστιάζουν την προσοχή του εφήβου στα θέματα του σεξ. Οι κυριότερες δραστηριότητες, που αποκαλύπτουν το ενδιαφέρον του εφήβου είναι: προσεκτική εξερεύνηση των διάφορων μερών του σώματος, ανάγνωση βιβλίων για το ανθρώπινο σώμα και η προσεκτική παρακολούθηση της μορφής και του σχήματος που παίρνει το σώμα στα άτομα του δικού του και του άλλου φύλου και η σύγκρισή τους με το δικό τους σώμα. Υπερκινητικός: ο χαρακτηριζόμενος από κινητική δραστηριότητα μεγαλύτερη από την φυσιολογική. Οι έφηβοι θέλουν να κάνουν συνέχεια κάτι, με αποτέλεσμα να είναι υπερκινητικά άτομα Υπεύθυνος: Ο ευθυνόμενος για κάτι, ο οποίος έχει το αίσθημα της ευθύνης. Υπογλυκαιμία: Οι έφηβοι μερικές φορές νιώθουν ότι πρέπει να φάνε κάποιο γλυκό για να νιώσουν καλύτερα. Ειδικά οι έφηβες κατά την διάρκεια της έμμηνου ρήσης, έχουν ανάγκη να τραφούν με κάτι γλυκό (π.χ. σοκολάτα) Υποτίμηση: Οι έφηβοι πολλές φορές υποτιμούνται από τους μεγαλύτερους ανθρώπους και τους λένε ότι όλο κάθονται χωρίς να κάνουν τίποτα. ‘Όμως και οι έφηβοι υποτιμούν τους μεγαλύτερους ανθρώπους, αλλά και τους συνομήλικους τους Υπνηλία: φυσιολογική ή παθολογική τάση για ύπνο, νύστα Υποχρέωση: πράξη ή σειρά πράξεων που επιβάλλει ο νόμος. Οι έφηβοι έχουν πολλές υποχρεώσεις, διότι έχουν πολλά φροντιστήρια, αλλά και καθόλου ελεύθερο χρόνο για τις εξόδους του. Ύψος: Η αύξηση του αναστήματος είναι συνήθως απότομη και η ανάπτυξη γενικότερα όχι κανονική. Στην αρχή της εφηβείας μεγαλώνουν πολύ τα κάτω άκρα και αργότερα έρχεται η σειρά του κορμού. Αλλά και τα άλλα μέρη του σώματος έχουν το δικό τους ρυθμό ανάπτυξης. Φ

58 Φαντασία: Η ικανότητα της αναπαραστάσεως με το νου, πραγματικών γεγονότων ή της δημιουργίας νέων παραστάσεων. Η δημιουργική ικανότητα του πνεύματος. Φαντασίωση: Ότι φαντάζεσαι ή δημιουργείς με το μυαλό σου. Η σεξουαλική φαντασίωση είναι κάτι που φαντάζεσαι και σου προκαλεί σεξουαλική διέγερση. Φιλία: Είναι μια έλξη που βασίζεται σε κοινά ενδιαφέροντα ή κοινά συναισθήματα. Η ταύτιση με έναν από τους όμοιους του, που έχει τα ίδια προβλήματα, τις ίδιες ανησυχίες, τους ίδιους ενθουσιασμούς, τις ίδιες αντιδράσεις του δίνει την δυνατότητα να βρει ο έφηβος στοιχεία του εαυτού του σε αυτόν και να μοιραστεί μαζί του αισθήματα που είναι βαριά για να τα αντέξει μόνος του. Φιλί: Τρόπος έκφρασης αγάπης ή στοργής ή συγχαρητηρίων με το άγγιγμα των χειλών. Ερωτικό φιλί, όμως είναι όταν δύο άνθρωποι αφήνουν τα χείλη και την γλώσσα τους να παίζουν μέσα στο στόμα του άλλου. Το ερωτικό φιλί μπορεί να προκαλέσουν σεξουαλική διέγερση και να τους κάνει να θέλουν να έχουν σεξουαλική επαφή. Φιλοδοξία: η αγάπη για την δόξα, η ζωηρή επιθυμία για μεγάλα έργα. Οι έφηβοι έχουν μεγάλα όνειρα για υψηλές θέσεις εργασίας, μεγάλους μισθούς και μεγάλες περιουσίες. Φίρμα: Οι έφηβοι φοράνε ακριβά ρούχα για να αισθάνονται ωραία και για να νιώθουν αποδεκτοί από τους συνομηλίκους τους. Φλερτ: σύντομη ερωτική σχέση, ερωτοτροπία Φόβος: Συναίσθημα ανησυχίας εξαιτίας κινδύνου, δέος, τρόμος. Φόρεμα: Είναι το εξωτερικό ρούχο των κοριτσιών. Το προτιμούν συνήθως στην βραδινή Τους έξοδο. Το συνδυάζουν άλλοτε με καλσόν και άλλοτε με κολάν Φροντιστήριο: Τα παιδιά περνούν ολόκληρη την εφηβεία τους αλλά και το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στα φροντιστήρια. Χ Χαβαλές: ευχάριστη κουβεντούλα για διασκέδαση της ανίας Χάδι: ελαφρό άγγιγμα με την παλάμη για εκδήλωση στοργής, εύνοιας, προστασίας. Τα χάδια που τους αρέσουν είναι τα ερωτικά από συντρόφους, ενώ τα χάδια από συγγενείς τους εκνευρίζουν, γιατί αισθάνονται ότι τους αντιμετωπίζουν σαν μικρά παιδιά Χαλάρωση: Κάνω κάτι χαλαρό, ξεσφίγγω, λασκάρω Χαρά: Συναισθηματική κατάσταση έντονης ευαρέσκειας Χαρτζιλίκι: Μικρό χρηματικό ποσό για μικροέξοδα . Οι γονείς δίνουν στους εφήβους χαρτζιλίκι για να αγοράσουν καταναλωτικά αγαθά για τις βραδινές τους εξόδους Χορός: Είναι επιστημονικά και εμπειρικά αποδεδειγμένα μία από τις πιο ωφέλιμες και ευεργετικές δραστηριότητες για κάθε άνθρωπο και από κάθε άποψη. Ο χορός αποτελεί ίσως την πλέον κατάλληλη δραστηριότητα για κάθε άτομο ιδίως για άτομα στην εφηβεία, καθώς συνδυάζει την διασκέδαση με την ψυχαγωγία και την άσκηση. Τα πλεονεκτήματα που προσφέρει ο χορός στους εφήβους μαθητές είναι τεράστια, τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχολογικό και σε διανοητικό επίπεδο. Χωρισμός: Εξαιτίας αυτού οι έφηβοι πολλές φορές πέφτουν σε κατάθλιψη ή κλείνονται στον εαυτό τους. Οι περισσότεροι «το παίρνουν πολύ βαριά» και για να το ξεπεράσουν θα τους πάρει αρκετό χρόνο. Σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να καταφύγουν και σε αυτοκτονία. Ψ Ψαλίδα: το μαλλί με τον καιρό εμφανίζει ψαλίδα, γι’ αυτό θέλει περιποίηση, φροντίδα έτσι ώστε να εξαφανιστεί.

59 Ψέμα: η κατάσταση στην οποία κάποιοι άνθρωποι λένε ψέματα προκειμένου να αποφύγουν ή ακόμα και να εξαπατήσουν κάποιον Ψυχολογία: Η επιστήμη που μελετά τα ψυχικά φαινόμενα του ανθρώπου Ψυχώσεις: Είναι οι καταστάσεις χαρακτηριζόμενες διαταραχές σκέψεις(που φαίνονται από την διάσπαση του ειρμού και τις παράλογες σκέψεις)και αντίληψης (ψευδαισθήσεις). Συνοδεύονται από σοβαρές διαταραχές συμπεριφοράς. Κύριο χαρακτηριστικό των ψυχώσεων είναι : η απώλεια της επαφής με την πραγματικότητα, έλλειψη ενδοσκόπησης και αναγνώρισης ότι κάτι δεν πάει καλά Ψώνια: Είναι διαπιστωμένο ότι πολλοί έφηβοι περισσότερα τα κορίτσια, βρίσκουν διέξοδο ή ξεχνούν τα προβλήματά τους με τα ψώνια(shopping therapy). Πολλοί έφηβοι βρίσκουν τόση χαρά και εκτόνωση που καταλήγουν στον υπερκαταναλωτισμό. Ω Ωάριο: Το θηλυκό γεννητικό κύτταρο. Ωδείο: στον ελεύθερο χρόνο τους οι έφηβοι ασχολούνται με την μουσική και πάνε σε σχολή μουσικής για να ανακαλύψουν το ταλέντο τους. Ωορρηξία: Η περιοδική, κατά μήνα, απελευθέρωση ενός ωαρίου από την ωοθήκη Ωραιοπάθεια: Το να θαυμάζει κάποιος τον εαυτό του για την ομορφιά του Ωριαία: Η μονόωρη απουσία που παίρνουν οι έφηβοι στο σχολείο Ώριμος: Εκείνος που βρίσκεται στο στάδιο της πλήρους φυσικής, πνευματικής και ψυχικής ανάπτυξης. Το να είσαι σεξουαλικά ώριμος σημαίνει ότι τα αναπαραγωγικά και γεννητικά σου όργανα είναι πλήρως αναπτυγμένα και είναι πλέον σωματικά ικανός να κάνεις παιδί.

Εικόνα 27. Pinkparis1233, Love test (by deviantart)

60

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ασκητής Θ. (2012) , Για σένα έφηβε , Αθήνα : Μίνωας Βιολογία Ά λυκείου (2012) , Βιβλίο μαθητή Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ανώτατη σχολή παιδαγωγικής και τεχνολογικής εκπαίδευσης, (μετανάστες έφηβοι) Μόττη-Στεφανίδη, Φρόσω, Τσέργας, Νίκος, (2000), Όταν τα πράγματα στο σχολείο…αγριεύουν!, σελ.69 Μαλλιναρ Τζιν, Αθήνα (1994). Λεξικό Σεξουαλικής Αγωγής Μάνος , Κ.Γ. (1999) . Ψυχολογία του εφήβου . Αθήνα : Γρηγόρης Μπαμπινιώτης Γ., (2002). Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας , Αθήνα Ντελαρός Π.(2005), Εφηβεία Τα προβλήματα της και πώς να τα αντιμετωπίσετε Αθήνα:Μπουκουμάνης Ντινκμεγιερ Ντον-Μακ Καιυ, (1998), Βασικές Αρχές Παραδοχής, Ενθάρρυνσης, Πειθαρχίας και σχέσεων γονέων-εφήβων Αθήνα Παπαγεωργίου Βάγια Α. (2001) [Παιδιά και έφηβοι], Θεσσαλονίκη Παρασκευοπούλου Ιωάννα Ν. Αθήνα. Χ. Ε. Εξελικτική Ψυχολογία Maryse-Gilda Blaquieres, (2002), Οδηγός των εφήβων, Για παιδιά, νέους και γονείς, σελ.69 Κεδράκα Κατερίνα, 2000, Γονείς: Όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά! Κουρκούτας Η. (2008), Η ψυχολογία του εφήβου. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα Herbert , M. (1994). Ψυχολογικά προβλήματα εφηβικής ηλικίας (Α. Καλαντζή, Μετάφ.).Αθήνα : Ελληνικά Γράμματα ( Το πρωτότυπο δημοσιεύτηκε το 1989) Vallejo – Nagera A. (1997). Εφηβεία η άγρια ηλικία ( Λ.Θεοδωρίδου , Μετάφ. ). Αθήνα :Ενάλιος Roca, Nuria, (2006), Βοήθεια! Μπαίνω στην εφηβεία, Ζωοδόχος Πηγή, 18, Αθήνα, Σαββάλας Τεγόπουλος-Φυτράκης Αθήνα. Ελληνικό Λεξικό Άρθρα: Αντωνιάδου Θεοδοσία Ενδοσχολικός ρατσισμός www.imlarisis.gr, (ανασύρθηκε 28/03/13) Άνσελ, Άνταμς, (2011), National Geographic, Τόμος 4, σελ.10 Κατσανοπούλου Μαίρη, (2009), Εθισμένοι στο τσιγάρο από την εφηβεία, Τα Νέα, ένθετο υγεία, σελ.9 Daglas P. (2011) «ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ» Διαθέσιμο: http:/www.panosfilologos.gr Ανασύρθηκε 20/2/11 Παν. Δ. Ξωχελλη , Παιδαγωγική του σχολείου, Aristoteleionews.blogspot.gr Άννα Δάλλα, Το σεξ στην εφηβεία, Vita, τεύχ.129, Ιανουάριος 2008, σελ.35-44

61

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ : ΕΦΗΒΕΥΩ ΚΙ ΕΡΩΤΑΣ

Αγόρι … / Κορίτσι …

1. Πότε πιστεύεις ότι είναι η κατάλληλη ηλικία για την έναρξη της σεξουαλικής ζωής; 2. Νιώθετε έτοιμοι ψυχολογικά όσον αφορά τη σεξουαλική επαφή ;

Β’ λυκείου 14 15

16 17

ΝΑΙ

ΟΧΙ

3. Έχετε αρχίσει τη σεξουαλική σας ζωή ;

ΝΑΙ

ΟΧΙ

4. Χρησιμοποιήσατε προφυλακτικό την πρώτη φορά ;

ΝΑΙ

ΟΧΙ

5. Συνεχίζετε να το χρησιμοποιείτε ;

ΝΑΙ

ΟΧΙ

ΝΑΙ

ΟΧΙ

Φίλους

Γονείς

ΝΑΙ

ΟΧΙ

ΝΑΙ

ΟΧΙ

6. Νιώθετε ότι είστε αρκετά ενημερωμένοι για τα θέματα του έρωτα και τις προφυλάξεις; 7. Από πού ενημερώνεστε για το σεξ ;

8. Μιλάτε άνετα με τους γονείς σου για το σεξ ; 9. Πιστεύετε ότι πρέπει να υπάρχει μάθημα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στο σχολείο ;

18 - 19

Πορνογραφικό υλικό από το διαδίκτυο

62

2. «Οι άνθρωποι που είναι καλοαναθρεμμένοι τηρούν συνήθως τους ακόλουθους κανόνες συμπεριφοράς. Σέβονται τον Άνθρωπο, και γι’ αυτό το λόγο είναι πάντα υπομονετικοί, ευγενικοί, εγκάρδιοι και συνεργάσιμοι. Δεν κάνουν φασαρία ποτέ για ασήμαντα πράγματα… Νιώθουν συμπόνια, όχι μόνο για τους ζητιάνους και τις γάτες… Σέβονται την περιουσία των άλλων ανθρώπων και έτσι πληρώνουν τα χρέη τους… Δεν προσποιούνται, αλλά δημόσια φέρονται όπως και στο σπίτι τους, και δεν κάνουν επίδειξη μπροστά στους κατώτερούς τους. Δεν είναι φλύαροι και δεν φορτώνουν με το ζόρι τα μυστικά τους σε ανθρώπους που δεν τους τα ζήτησαν… Δεν ταπεινώνονται για να προκαλέσουν συμπάθεια… Καλλιεργούν το αισθητικό τους γούστο. Αγωνίζονται όσο μπορούν να συγκρατήσουν και να εξευγενίσουν το σεξουαλικό τους ένστικτο… Αυτό που χρειάζεται κανείς είναι συνεχής δουλειά, νύχτα μέρα, αδιάκοπο διάβασμα, μελέτη και εξάσκηση της θέλησης. Κάθε ώρα είναι πολύτιμη». (Από επιστολή του Άντον Τσέχωφ στον μικρό αδερφό του Νικολάι)

3. Εφηβεία: Πώς να την διαχειριστώ ως γονιός; «Εφηβεία»…..είναι το μεταβατικό στάδιο, κατά το οποίο ο άνθρωπος περνά από την ανεμελιά της παιδικής ηλικίας στον ενήλικο κόσμο της υπευθυνότητας. Ηλικιακά αυτό μπορεί να οριστεί σε γενικές γραμμές από την ηλικία των 11 για τα κορίτσια και των 13 για τα αγόρια και να καταλήξει έως τα 19 με 20. Αφετηρία της εφηβείας είναι η αναπτυξιακή φάση, που το άτομο αποκτά την ικανότητα αναπαραγωγής. Όπως και να έχει, η «εφηβεία» είναι χαρακτηρισμένη από ένα σωρό αλλαγές στην σωματική και ψυχολογική διάσταση του ατόμου. Ο έφηβος και οι γονείς καλούνται να παρατηρήσουν και να εξοικειωθούν με ταχύτατες αλλαγές, που λαμβάνουν χώρα στο ύψος, στο βάρος, στις αναλογίες, στις λειτουργίες των οργάνων, στον τρόπο σκέψης, στην συναισθηματική ισορροπία και στην κοινωνική συμπεριφορά. Κύρια χαρακτηριστικά της εφηβείας είναι: Η ωρίμανση της γενετήσιας λειτουργίας, η ανάπτυξη αφαιρετικής σκέψης, η δυνατότητα επεξεργασίας πολύπλοκων ζητημάτων, η έντονη συναισθηματική φόρτιση και η αστάθεια των συναισθημάτων, η τάση για ανεξαρτητοποίηση, η απομόνωση, η ανάγκη για αυτονόμηση και ενσωμάτωση σε ομάδες. Όλα αυτά εντάσσονται στην φυσιολογικότητα της εφηβικής ηλικίας και ευπρόσδεκτα αναμένονται να εμφανιστούν απ’ όλους τους εφήβους. Είναι, όμως, στην πράξη καλοδεχούμενα και αντιμετωπίσιμα από τους Γονείς κυρίως ως κάτι μη απειλητικό; Όχι, δυστυχώς! Για αυτό καλούμαστε εμείς οι ειδικοί να είμαστε ξεκάθαροι και αρκετά επεξηγηματικοί στο τι θα πρέπει να προσέξει ο Γονιός και όσοι άλλοι περιτριγυρίζουν τους εφήβους, ούτως ώστε να μην μεταβιβάσουμε σε αυτούς λάθος μηνύματα και να μην συνδέσουν την εφηβεία με κάτι τρομακτικό και επικίνδυνο. Προσοχή λοιπόν στο: Να μην δίνουμε διπλά μηνύματα στους εφήβους. Όντας και εμείς οι ίδιοι μπερδεμένοι από την αναπτυξιακή αλλαγή, καλό είναι να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας, ότι η στάση μας απέναντι τους δεν θα είναι την μία φορά «είσαι παιδί» και την άλλη φορά «είσαι ενήλικας». Η αλήθεια είναι, πως δεν είναι ακόμα ενήλικας, αλλά δεν είναι πια και παιδί. Σε αυτή την ηλικία είναι που θα μάθουν σιγά σιγά να αναλαμβάνουν ευθύνες και τον τρόπο σκέψης της ενήλικης ζωής. Να μην τρομάξουμε από τις αλλαγές, που συμβαίνουν στον έφηβο και μας βγει έντονα η ανάγκη για ελεγκτικότητα. Μπορεί να μας ξεβολέψει η συγκεκριμένη ηλικία, γιατί είχαμε μάθει, καθώς ήταν παιδιά, να είναι πλήρως εξαρτημένα από εμάς και εμείς να

63 λαμβάνουμε όλες τις αποφάσεις για τη ζωή τους. Δεν είναι εύκολο, ως γονείς, να αντιληφθούμε και να αποδεχθούμε αυτή την μετάβαση, αλλά καλό είναι να είμαστε υποψιασμένοι για αυτή την παγίδα. Η ελεγκτικότητα μας για τον παραπάνω λόγο είναι που μας φέρνει σε άσχημη σύγκρουση μαζί τους. Να μην προσπαθήσετε να σταματήσετε την φυσιολογική τους ανάγκη να απομακρυνθούν από την οικογένεια και να φτιάξουν τις δικές τους φιλικές παρέες. Αυτό δεν σημαίνει, ότι έχει σταματήσει ο έφηβος να σας αγαπάει, αλλά είναι πλέον αναπτυξιακή του ανάγκη να διαμορφώσει τον δικό του κοινωνικό κύκλο, να μάθει να εμπιστεύεται τα μυστικά του και σε άλλα άτομα, να κρατάει πράγματα για τον εαυτό του. Να τους επιτρέψετε να «ανοίξουν τα φτερά τους» προς την αυτονόμηση. Επουδενί, δεν είναι ακόμα σε θέση να ζήσουν μόνοι τους, αλλά είναι πολύ σημαντικό βήμα βήμα και με την συγκατάθεση των Γονιών τους να μάθουν τον υγιή τρόπο της αυτονόμησης. Να μάθει πως είναι να έχουν πρωτοβουλίες, προσωπική κρίση και θέση στα πράγματα, ευθύνη, εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και από τους ίδιους και από τα σημαντικά τους πρόσωπα. Να μην προσπαθήσουν οι Γονείς να εκπληρώσουν δικές τους επιθυμίες, στόχους και απωθημένα μέσα από την ζωή των έφηβων παιδιών τους. Στην περίπτωση, που οι έφηβοι αποτύχουν, θα κουβαλούν ευθύνη και ενοχή. Στην περίπτωση, που επιτύχουν τους στόχους των Γονιών, θα έχουν στο ενεργητικό τους επιτυχίες, οι οποίες δεν τους αφορούν και δεν τους εκφράζουν. Για να μην ενοχοποιηθούν εύκολα οι Γονείς, έχω να τονίσω ότι ο ρόλος του Γονέα δεν είναι και ο πιο εύκολος ρόλος ζωής. Οι Γονείς δεν παύουν να είναι άνθρωποι με αδυναμίες και προσωπικές δυσκολίες και επιπλέον δεν έχουν παρακολουθήσει εκπαιδευτικά σεμινάρια εξειδίκευσης και κατάρτισης στις αρμοδιότητες και στον τρόπο συμπεριφοράς τους απέναντι στα παιδιά, γεγονός που τους κάνει αρκετά ευάλωτους και τρωτούς. Ένα είναι το κλειδί της ασφαλούς διαχείρισης και επιτυχίας: Αρχικά η επίγνωση της συγκεκριμένης αναπτυξιακής φάσης και κατά δεύτερον η συναισθηματική ακρόαση του έφηβου. Αυτό που έχει περισσότερο ανάγκη από ποτέ το άτομο στην εφηβεία είναι η υπομονή, η κατανόηση και η ενσυναίσθηση -το να μπορείς να νιώσεις την ανάγκη, την κατάσταση του εφήβου, χωρίς να κάνεις κριτική για αυτή και χωρίς να την υποτιμήσεις. Για να μπορέσει να σε εμπιστευθεί ο έφηβος, να ανοίξει την ψυχή του και να μοιραστεί πράγματα, πρέπει να αισθανθεί αποδοχή και όχι επίκριση. Οι γονείς που συνδυάζουν την έκφραση στοργής, αποδοχής, κατανόησης, στήριξης μαζί με τα απαιτούμενα όρια, όπως το να απαιτούν ευθύνη και πρωτοβουλίες, υιοθετούν μία πολύ ολοκληρωμένη προσέγγιση. Τέλος, οι γονείς που θα φροντίσουν τον εαυτό τους και την σχέση μεταξύ τους, είναι σίγουρο ότι θα έχουν καλύτερη και πιο θετική επιρροή προς τους εφήβους. Τα άρθρα της κ. Μαρίας Αθανασιάδου διατίθενται, πλην ειδικής αναφοράς, με άδεια Creative Commons (Αναφορά δημιουργού-ιστοχώρου δημοσίευσης-άδειας διανομής, παροχή ενεργού συνδέσμου στο αρχικό άρθρο, μη εμπορική χρήση, όχι παράγωγα έργα). Δείτε περισσότερα άρθρα της κ. Μαρίας Αθανασιάδου στη στήλη «Λόγια Ψυχής» της Μαρίας Αθανασιάδου της ιστοσελίδας schootime.gr.

64 4. Θάνος Ασκητής , Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της σεξουαλικής αγωγής στην εφηβεία; Η σεξουαλική αγωγή συμβάλλει στην υγιή και ομαλή ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη ενός παιδιού και ενός εφήβου, καθώς και στην ψυχοκοινωνική του εξέλιξη. Μέσω αυτής, ο έφηβος έχει τη δυνατότητα να λάβει όλα τα απαραίτητα εφόδια και τις γνώσεις που είναι χρήσιμες για την ενήλικη ζωή και να υιοθετήσει υγιείς και ασφαλείς συμπεριφορές και στάσεις ζωής για την πρόληψη της σωματικής, σεξουαλικής και ψυχικής του υγείας. Τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και περισσότερο εμφανής η αναγκαιότητα της σεξουαλικής αγωγής, καθώς τα παιδιά και οι έφηβοι έρχονται σε επαφή με μια πληθώρα μηνυμάτων μέσω των ΜΜΕ, ενώ τα μηνύματα αυτά δεν είναι πάντα αξιόπιστα και είναι πιθανό να τους μπερδέψουν και να τους αγχώσουν. Η σεξουαλικότητα είναι μια έννοια πολυδιάστατη και έχει να κάνει με τη βιολογική, τη γνωστική, την ψυχική, τη συναισθηματική και την κοινωνική διάσταση ενός ατόμου. Στόχος λοιπόν, της σεξουαλικής αγωγής είναι να προσεγγίσει όλες αυτές τις διαστάσεις και να συμβάλλει στην ομαλή ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη του εφήβου. Ένας επιπλέον στόχος της σεξουαλικής αγωγής είναι η συμβολή της στην πρόληψη σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων και στην μελλοντική δημιουργία μιας υγιούς και υπεύθυνης σεξουαλικής συμπεριφοράς. Ρόλος της σεξουαλικής αγωγής είναι να καταρρίψει τους μύθους και τις στερεότυπες αντιλήψεις γύρω από το σεξ, να ενημερώσει σωστά και να ευαισθητοποιήσει για θέματα που αφορούν άμεσα όλους. Οι γονείς κυρίως, αλλά και άλλοι κοινωνικοί φορείς όπως το σχολείο, πρέπει να ενημερώνουν το παιδί για θέματα σεξουαλικής υγείας. Είναι σημαντικό η σεξουαλική αγωγή να ξεκινήσει από νωρίς, από την παιδική κιόλας ηλικία, παρέχοντας στο παιδί τις κατάλληλες για την ηλικία του και το γνωστικό και συναισθηματικό του επίπεδο γνώσεις. Άρθρο Από το Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής