1 ΕΦΗΒΕΙΑ- ΝΕΟΙ (ένα συνοπτικό διάγραμμα) ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ: Ονοματικά σύνολα Νεανικός- ή, ό : ηλικία, ζωντάνια, εμφάνιση, ντύσιμο, τρέλα, ενδιαφέροντα. Ιδανικά, αρχές, όνειρα, στόχοι ήθος συμπεριφορά , οράματα.. Σχέσεις, ψυχαγωγία, διασκέδαση … Ρήματα Μεγαλώνω, ανατρέφω, διαπαιδαγωγώ, μορφώνω, διδάσκω, νουθετώ, καθοδηγώ, γαλουχώ (τον νέο) Ποιητική (συγκινησιακή )γλώσσα Οι νέοι βρίσκονται στην πρωτοπορία των εξελίξεων, παίρνουν από τους μεγαλύτερους την σκυτάλη του αγώνα, υψώνουν τη σημαία της αλλαγής ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΘΕΤΙΚΑ Ιδεαλιστές, οραματιστές, προοδευτικοί--- αισιόδοξοι--- αμφισβητίες: υπερασπίζονται με πάθος τις ιδέες τους. Συχνά η αντιπαράθεση τους στρέφεται ενάντια σε καθιερωμένες αντιλήψεις και συμπεριφορές--- αυθόρμητοι, εκδηλωτικοί, ενθουσιώδεις— κοινωνικοί---δυναμικοί, με νεανικό σθένος-- δραστήριοι, με ενεργητικότητα, ---ρομαντικοί, ευαίσθητοι--- καλοπροαίρετοι---ειλικρινείς--διακρίνονται από πρωτοπορία---νεωτεριστές, δεκτικοί στο νέο, στη μόδα---- τάσεις ανεξαρτητοποίησης---φιλομαθείς, με αφομοιωτική ικανότητα και δύναμη, εξοικειωμένοι απόλυτα με τις νέες τεχνολογίες. ΑΡΝΗΤΙΚΑ Αντιδραστικοί, και εύθικτοι— αιθεροβάμονες , μη ρεαλιστές---σκληροί και αυστηροί στην κριτική τους , συχνά κυνικοί, χωρίς την αντίστοιχη απαιτούμενη αυτοκριτική--- απόλυτοι και ισχυρογνώμονες — οξύθυμοι κι επιθετικοί---ασταθείς συναισθηματικά και κυκλοθυμικοί--- ευαίσθητοι, απογοητεύονται εύκολα — αυθόρμητοι, επιπόλαιοι, ανυπόμονοι —εγωιστές, αλαζόνες---άπειροι---χωρίς αυτοπεποίθηση— αναζητούν πρότυπα που πολλές φορές τα μιμούνται άκριτα και παθητικά. Επίκληση στην ..αυθεντία 1 ! ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Ρητορική 1388b31–1390b13: Τα ἤθη που προσιδιάζουν στους ανθρώπους κάθε ηλικιακής ομάδας) Ο χαρακτήρας των νέων Οι νέοι λοιπόν ―για να μιλήσουμε για τα επιμέρους στοιχεία του χαρακτήρα τους― έχουν έντονες επιθυμίες και είναι άξιοι να κάνουν αυτά που επιθυμούν. Από τις επιθυμίες που σχετίζονται με το σώμα (5) κυνηγούν κατά κύριο λόγο την ερωτική, και δεν έχουν τη δύναμη να ελέγξουν τον εαυτό τους εν σχέσει με αυτήν. Αλλάζουν εύκολα επιθυμίες και τις χορταίνουν γρήγορα: οι επιθυμίες τους είναι σφοδρές, ξεθυμαίνουν όμως γρήγορα γιατί η όρεξή τους για κάτι είναι έντονη, διαρκεί όμως λίγο, όπως ακριβώς η δίψα και η πείνα ―κάθε λίγο και λιγάκι― των αρρώστων. Παραφέρονται εύκολα, είναι ευέξαπτοι και ρέπουν στο να αφήνονται να παρασυρθούν από το θυμό τους. (10) Δεν έχουν τη δύναμη να αντισταθούν στις παρορμήσεις τους· γιατί η αγάπη τους για την τιμή τούς κάνει να μη μπορούν να ανεχθούν την περιφρόνηση, αλλά αγανακτούν όταν πιστεύουν ότι αδικούνται. Αγαπούν τις τιμές, πιο πολύ όμως αγαπούν τη νίκη· γιατί οι νέοι θέλουν να υπερέχουν, και η νίκη είναι μια περίπτωση υπεροχής. Η αγάπη τους για τα δύο αυτά είναι μεγαλύτερη από την αγάπη τους για το χρήμα: η αγάπη τους για το χρήμα είναι πολύ μικρή, επειδή δεν έχουν ακόμη δοκιμάσει στέρηση και φτώχεια, (15) όπως λέει και ο λόγος του Πιττακού για τον Αμφιάραο. Ο χαρακτήρας τους είναι τέτοιος που να μη βλέπουν την κακή όψη των πραγμάτων, αλλά την καλή· ο λόγος είναι ότι τα μάτια τους δεν έχουν ακόμη δει πολλές κακίες. Είναι, επίσης, ευκολόπιστοι, γιατί δεν ήταν πολλές ως τώρα οι φορές που έπεσαν θύματα απάτης. Αντιμετωπίζουν, επίσης, τη ζωή με αισιοδοξία· γιατί όπως αυτοί που έχουν πιει πολύ κρασί, έτσι ακριβώς και οι νέοι έχουν μέσα τους, από την ίδια τους τη φύση, μια θέρμη ― την ίδια, βέβαια, στιγμή και γιατί δεν έχουν ακόμη γνωρίσει πολλές αποτυχίες. (20) Ζουν κυρίως με την ελπίδα· ο λόγος είναι ότι η ελπίδα σχετίζεται με το μέλλον, ενώ η μνήμη με το παρελθόν, και για τους νέους το μέλλον είναι μεγάλο, ενώ το παρελθόν μικρό· στην αρχή, πράγματι, της ζωής του δεν έχει κανείς να θυμάται τίποτε, έχει όμως περιθώριο να ελπίζει τα πάντα. Για τον λόγο αυτό είναι και ευεξαπάτητοι, (25) επειδή εύκολα δημιουργούν μέσα τους ελπίδες. Έχουν, επίσης, θάρρος ― περισσότερο αυτοί από τους άλλους· ο λόγος είναι ότι παραφέρονται εύκολα και είναι γεμάτοι από ελπίδες· η πρώτη από τις ιδιότητες αυτές τους κάνει να μη φοβούνται, ενώ η δεύτερη τους κάνει θαρραλέους: κανένας δεν αισθάνεται φόβο όσο κατέχεται από οργή, και η ελπίδα για κάτι καλό δίνει στον άνθρωπο θάρρος. Είναι, επίσης, συνεσταλμένοι και ντροπαλοί: έχοντας ανατραφεί αποκλειστικά με βάση
2 τους καθιερωμένους κανόνες του κοινωνικού τους περιβάλλοντος δεν φαντάζονται ακόμη ότι υπάρχουν και άλλα όμορφα πράγματα. (30) Είναι, επίσης, μεγαλόψυχοι· γιατί η ζωή δεν τους ταπείνωσε ακόμη, ούτε και δοκίμασαν τη δύναμη της ανάγκης, και το να θεωρεί κανείς τον εαυτό του άξιο μεγάλων πραγμάτων είναι μεγαλοψυχία ― αυτό πάλι χαρακτηρίζει τον άνθρωπο που είναι γεμάτος μέσα του από ελπίδες. Προτιμούν, επίσης, να κάνουν όμορφα μάλλον πράγματα παρά πράγματα που τους συμφέρουν· ο λόγος είναι ότι τη ζωή τους τη ρυθμίζουν πιο πολύ οι κανόνες του ηθικού χαρακτήρα παρά ο υπολογισμός: ο υπολογισμός σχετίζεται με το συμφέρον, ενώ η αρετή με το ωραίο. (35) Αγαπούν, επίσης, τους φίλους τους και τους συντρόφους τους περισσότερο [1389b] από ό,τι αυτοί που βρίσκονται σε άλλες ηλικίες, για τον λόγο ότι είναι μια ευχαρίστηση γι' αυτούς να ζουν συντροφιά με άλλους, αλλά και γιατί δεν υπάρχει ακόμη τίποτε που να το κρίνουν με βάση το συμφέρον ― άρα ούτε και τους φίλους τους. Όλα τους τα σφάλματα έχουν την αρχή τους στην υπερβολή και στη σφοδρότητά τους ― κατά παράβαση, βέβαια, του λόγου του Χίλωνα· πραγματικά, ό,τι κάνουν, το κάνουν σε υπερβολικό βαθμό: αγαπούν σε υπερβολικό βαθμό, (5) μισούν σε υπερβολικό βαθμό, το ίδιο και όλα τα άλλα. Πιστεύουν ότι τα ξέρουν όλα, και είναι βέβαιοι για όλα πεισματικά αυτό είναι και η αιτία που ό,τι κάνουν το κάνουν σε βαθμό υπερβολικό. Και οι αδικίες που κάνουν έχουν σχέση με τη διάθεσή τους να προσβάλουν, όχι με τη διάθεσή τους να κάνουν κακό. Αισθάνονται, επίσης, εύκολα οίκτο, για τον λόγο ότι θεωρούν όλους τους ανθρώπους καλούς ή καλύτερους από αυτό που πράγματι είναι: μετρώντας τους πλησίον τους με μέτρο τη δική τους α–κακία (10) καταλήγουν να θεωρήσουν πως ό,τι παθαίνει ο άλλος, το παθαίνει δίχως να το αξίζει. Τους αρέσουν επίσης τα γέλια και οι χαρές, γιαυτό και είναι πειραχτήρια· γιατί ο αστεϊσμός είναι μια εξευγενισμένη μορφή προσβολής. (http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?t=60&m=1) Επίκληση στη αυθεντία 2!! : « Ο πιο σίγουρος τρόπος να καταστρέψεις ένα νέο είναι να τον διδάξεις να εκτιμάει περισσότερο εκείνους που σκέφτονται σαν κι αυτόν από εκείνους που σκέπτονται διαφορετικά από αυτόν» ( Φρήντριχ Νίτσε) ΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΣΗΜΕΡΑ: ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΖΩΗ: - Η προσήλωση στο σχολικό βιβλίο , η αποστήθιση, η στείρα απομνημόνευση γνώσεων και πληροφοριών που μετά τις εξετάσεις δεν έχουν καμιά χρησιμότητα --- η απουσία ενδιαφέροντος για μάθηση, ο τρόπος διδασκαλίας των μαθημάτων --- το εξεταστικό σύστημα --- η βαθμοθηρία που επηρεάζει τις σχέσεις μεταξύ των μαθητών αλλά και τις σχέσεις τους με τους διδάσκοντες ---το φορτωμένο πρόγραμμα, η ρουτίνα , η πλήξη. ---- το άγχος για τις σχολικές υποχρεώσεις. ΣΤΗΝ ΕΞΩΣΧΟΛΙΚΗ ΖΩΗ Η έλλειψη της απαιτούμενης συναισθηματικής στήριξης από την οικογένεια. Οι πολλαπλές υποχρεώσεις των σύγχρονων γονέων προκαλούν μοναξιά και έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ γονέων και παιδιών --- η υποκρισία στις ανθρώπινες σχέσεις ---η κοινωνική αναλγησία, η αδιαφορία των ανθρώπων για οτιδήποτε βρίσκεται πέρα από το στενό συμφέρον, ο ατομισμός, η νοοτροπία του «βολέματος» --- η ηθικολογία των μεγάλων, που παρουσιάζονται ως παντογνώστες, ή «αυθεντίες» και που επικαλούνται αξίες τις οποίες οι ίδιοι δεν εφαρμόζουν («Δάσκαλε, που δίδασκες..!!» ) --- η αυστηρή και έντονη κριτική που δέχονται από τους μεγάλους --- η ανεργία: τους πληγώνει και ωθεί σε αθέμιτους τρόπους φυγής και εκτόνωσης ή τους αναγκάζει να εργαστούν παραβλέποντας τα εργασιακά τους δικαιώματα ., ειδικά η νέα μετά ΔΝΤ πραγματικότητα είναι πλέον συνθλιπτική και αβάστακτη για τους σημερινούς νέους. ---- η κοινωνική νοσηρότητα της εποχής (βία, εγκληματικότητα, ναρκωτικά, ρατσισμός, κοινωνική ανισότητα ) που διαβρώνει και απειλεί και τη ζωή τους ακόμα. Κατανοώ απολύτως την αγανάκτηση της νέας γενιάς: δεν είναι μόνο η αβεβαιότητα για το «ζην», ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσεως, αλλά ιδιαίτερα η πλήρης αδυναμία μας να προτείνουμε ένα πλαίσιο για το «ευ ζην». Ποια είναι τα ηθικά διδάγματα που προτείνουμε στη νέα γενιά; Η εμπορευματοποίηση των πάντων, η θεοποίηση με θεμιτά και αθέμιτα μέσα του πλουτισμού, η καταστροφή του περιβάλλοντος, η απολυτοποίηση του ατομικού έναντι του κοινωνικού συμφέροντος, η άποψη ότι η επιτυχία μετριέται μόνο με τη μάρκα του αυτοκινήτου που οδηγείς και τον αριθμό εμφανίσεων στα κατ’ ευφημισμόν ονομαζόμενα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η πλήρης έλλειψη σεβασμού σε παραδόσεις, θεσμούς και νόμους, η απληστία, η διαπλοκή, η διαφθορά, η ατιμωρησία . (Αθ. Φωκάς , ακαδημαϊκός) Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ
3 Δεν αντιδρούν όλοι το ίδιο, ενώ άλλοι υπακούν και συμβιβάζονται. Η αντίδραση ποικίλλει και εκδηλώνεται σε : εξωτερική εμφάνιση--- με τον τρόπο ψυχαγωγίας— με τις συναναστροφές ---με τη γλώσσα (νεανική ιδιόλεκτος «γλώσσα των νέων» ) --- με την αδιαφορία και απάθεια --- με την έλλειψη σεβασμού προς όλους και ιδίως σε μεγαλύτερους --- με την αμφισβήτηση και άρνηση των παραδομένων αξιών και δομών --- με τη συμμετοχή σε οργανώσεις--- με επιθετική συμπεριφορά, βία-- με φυγή στα ναρκωτικά , στο αλκοόλ – σε ακραίες περιπτώσεις αυτοκτονία. ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΝΕΟΙ ---δέχονται ποικιλία παραστάσεων, εντυπώσεων, ερεθισμάτων --- κοινωνικοποιούνται πιο φιλελεύθερα στο πλαίσιο της οικογένειας, της σύγχρονης αντιαυταρχικής εκπαίδευσης και στο κοινωνικό περιβάλλον που είναι πιο ανεκτικό από παλιά. --- είναι πιο σφαιρικά ενημερωμένοι (ΜΜΕ, Διαδίκτυο) --- ζουν σε δημοκρατικές κοινωνίες στις οποίες επικρατούν ο θεμσικός εκσυγχρονισμός, η κατοχύρωση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, η διεύρυνση των πολιτικών ελευθεριών.. --μπορούν να παρεμβαίνουν μέσα από θεσμοθετημένες διαδικασίες όπως η Βουλή των εφήβων , οι μαθητικές κοινότητες, το διακίωμα ψήφου στα 18, η συμμετοχή τους σε νεολαίες, συλλόγους κά. --διαμορφώνουν προσωπικότητα σε μια εποχή που τη χαρακτηρίζουν οι συνεχείς αλλαγές και οι εξελίξεις σε όλους τους τομείς, η κρίση των θεσμών, συστημάτων, ιδεολογιών και αξιών, η κυριαρχία υλιστικών προτύπων κλπ. ΚΕΙΜΕΝΟ 1 : Η εφηβεία ως μεταβατική περίοδος (πηγή: iatronet.gr) Η εφηβεία είναι η περίοδος της μετάβασης από την παιδική στην ώριμη ηλικία κι έχει για κέντρο της την ήβη. Σαν όρος δηλαδή, αφορά στο σύνολο των ψυχικών λειτουργιών που συντελούνται επί τη ήβης (= εφηβεία) για να μπορέσει το άτομο να ενσωματώσει ψυχικά τις μεγάλες αλλαγές που προκύπτουν απ’ αυτήν. Τα όρια της χρονικά είναι αρκετά ασαφή. Μπορούμε να προσεγγίσουμε την εφηβεία βλέποντάς την σαν μία δεύτερη γέννηση, που γίνεται όμως προοδευτικά. Στην εφηβεία καλούμαστε ν’ αφήσουμε σιγά – σιγά την οικογενειακή προστασία, όπως αφήσαμε κάποτε τον προστατευτικό πλακούντα. Η φύση, για μία ακόμη φορά δουλεύει με το δικό της ρυθμό: το σώμα αλλάζει, δημιουργώντας ορμές και επιθυμίες. Συχνά αυτές τις επιθυμίες ο έφηβος δεν καταφέρνει να τις συνειδητοποιήσει αλλά και να τις ελέγξει, με αποτέλεσμα να του προκαλούν εκρήξεις είτε βίας είτε αδυναμίας μπροστά σ’ αυτό που θα ήθελε με τη φαντασία του να πραγματοποιήσει αλλά δεν είναι ικανός ακόμα. Στην πραγματικότητα η εφηβεία είναι μία ανακατάταξη: οι μεταβολές σε σχέση με το σώμα συμπαρασύρουν και μεταβολές σε σχέση με τους άλλους και τον κόσμο στο σύνολό του, πρωτίστως όμως οδηγούν τον έφηβο στη δημιουργία ταυτότητας για να σταθεί, σύντομα, στον κόσμο των ενηλίκων. Αναμφισβήτητα, η διεργασία του 'ποιείν εαυτόν' έχει μεγάλη ένταση. Προϋποθέτει την 'αποψευδαισθητοποίηση' από την αρχική υπόσχεση των ενηλίκων: δεν είναι όλα εφικτά, δεν είναι κανείς παντοδύναμος και δεν προστατεύεται αιώνια. Ταυτόχρονα όμως το σώμα του εφήβου που αλλάζει του λέει ότι 'μπορεί' – ίσως να κάνει πραγματικότητα ότι θελήσει. Γι’ αυτό και στην εφηβεία είναι συχνά τα 'περάσματα στην πράξη': από τις πόρτες που κλείνουν βίαια ως τη χρήση του αλκοόλ και των ναρκωτικών. Οι έφηβοι που 'πράττουν' αντί να σκέφτονται, είτε προσπαθούν να κατευνάσουν το υπερβολικό άγχος τους για όλα αυτά που συμβαίνουν μέσα τους, είτε όταν χτυπούν για παράδειγμα τις πόρτες για να μη χτυπήσουν τη μητέρα τους, μεταθέτουν - με επιτυχία - το θυμό τους! Οι έφηβοι δεν μιλάνε. Όχι γιατί δεν έχουν τίποτα να πουν, αλλά γιατί όλα μέσα τους είναι συγκεχυμένα και βιώνουν μία αδιόρατη αίσθηση κινδύνου. Όπως οι αστακοί που όταν αλλάζουν εξωτερικό περίβλημα, χάνουν κατ’ αρχήν το παλιό και μένουν χωρίς καμία άμυνα όσο χρόνο χρειάζεται να φτιάξουν ένα καινούριο, έτσι και οι έφηβοι σε όλο αυτό το διάστημα κινδυνεύουν πολύ. Βρίσκονται γεμάτοι ανασφάλεια μπροστά σε αλλαγές - όπως για παράδειγμα η αλλαγή της φωνής στ’ αγόρια, όπου καλούνται να πενθήσουν το 'παλιό' με το οποίο αναγνώριζαν τον εαυτό τους, χωρίς να ξέρουν πώς θα είναι το 'καινούριο'. Έχουν διλήμματα στο ηθικό πεδίο, αμφισβητούν αρχές και αξίες στην προσπάθεια να επαναπροσδιορίσουν τους γονείς τους για να καταφέρουν αργότερα να τους 'αποχωριστούν', να μπουν δηλαδή σε μία νέα ενήλικη σχέση μαζί τους. Ζητούν το ενδιαφέρον των ενηλίκων γι’ αυτή την απίστευτη εξέλιξη που συντελείται μέσα τους, όταν όμως το ενδιαφέρον αυτό εκδηλώνεται νιώθουν συχνά ακινητοποιημένοι.
4 Ένας 'άλλος' ενήλικας που θα παίξει το ρόλο του 'τρίτου γονέα' που θα ακούσει τον έφηβο χωρίς την συναισθηματική εμπλοκή και την αγωνία του γονιού, είναι πολύ χρήσιμος σε ορισμένες περιπτώσεις. Ιδιαίτερα δε, όταν έχει αρχίσει να φαίνεται πως ο έφηβος δεν καταφέρνει να ενσωματώσει με ευκολία τις αλλαγές: 'Κρύβει' την νεοευρεθείσα σεξουαλικότητά του πίσω από παραπανίσια κιλά, εμφανίζει διάφορα ψυχοσωματικά συμπτώματα (π.χ. αλλεργίες), αποσύρεται ψυχικά από τις σχέσεις του με τους άλλους. Η λέξη 'βγαίνω' είναι μία λέξη κλειδί για την εφηβεία: σημαίνει ταυτόχρονα το βασανιστήριο των γονιών το βράδυ (βραδινή έξοδος), το 'έχω μία ερωτική σχέση' (βγαίνω με κάποιον/α) αλλά σημαίνει ακόμα και 'βγαίνω απ’ το κουκούλι μου', βγαίνω όπως ο βλαστός από το χώμα. Σημαίνει εν τέλει τη δύναμη της μεταμόρφωσης που συντελείται στην εφηβεία. Μεταμόρφωση επώδυνη μεν, απαραίτητη και γεμάτη χαρά και δύναμη δε. Όταν οι έφηβοι έχουν διδαχθεί να εμπιστεύονται τη ζωή, εμπιστεύονται και τη μεταμόρφωσή τους και καταφέρνουν να 'γράψουν' την προσωπική τους ιστορία στο μέλλον, συνδέοντάς την με το παιδικό τους παρελθόν. ΚΕΙΜΕΝΟ 2 . (γνώμη ανώνυμου από το blog: http://strangeavenger.blogspot.com) Οι νέοι σήμερα δεν έχουν μέλλον, πως θα κάνουν όνειρα; Πριν πέντε χρόνια είχαν. Θα τελείωναν το σχολείο, θα πήγαιναν πανεπιστήμιο σε μια σχολή στην τύχη, μετά στρατός, θα έβρισκαν μια δουλειά, 8ωρο, με ένσημα, θα ψώνιζαν συντηρητικά με γεύση από το σουπερ μάρκετ, το καλάθι της νοικοκυράς θα ήταν γεμάτο, θα αγοράζαν το καινούριο τάδε αμάξι το οποίο βγάζει 500 άλογα και άλλα τόσα βόδια καίγοντας μόνο 1 λτ βενζίνη σε κάθε μέτρο, επηρεασμένοι δε από την διαφήμιση που είδαν στην σουπερ χαι ντεφινισιον πλάσμα λεντ, θα κάνανε 2-3 κουτσούβελα που θα τα πήζαν από το πρωί μέχρι το βράδυ στο διάβασμα και στα χόμπυ, θα πέρναν διάφορα μαγικά χαπάκια για να είναι ευτυχισμένοι, τσάμπα εφόσον είχαν και ένσημα, έ και κάποια στιγμή θα γινόταν τα κουτσούβελα μεγάλοι και θα κάναν ακριβώς τις ίδιες ανοησίες με τους γονείς οι οποίοι θα ήταν στο σπίτι στο χωριό να επιβλέπουν τους ινδούς που καλλιεργούν τους κήπους τους. Κάθε λαός έχει τα όνειρα και τους εφιάλτες που του αξίζουν... Κείμενο 3 Αγχος, πλήξη, κούραση μέσα στο σχολείο ή με απλά λόγια: «η ζωή είναι αλλού...» Στο φόντο όλων αυτών βρίσκεται ο Γολγοθάς των Ελλήνων μαθητών που δεν βρίσκουν ούτε ένα ίχνος χαράς και δημιουργικότητας μέσα στο ελληνικό σχολείο. Αγχος, πλήξη και κούραση συνθέτουν το τρίπτυχο της σύγχρονης αμάθειας αφού η γνώση λειτουργεί συσσωρευτικά σαν ένας καθημερινός καταναγκασμός που οδηγεί στην απομάκρυνση από το ιδεώδες και την αποστολή της εκπαιδευτικής πράξης. Σε ένα τέτοιο σχολικό περιβάλλον η φοίτηση μετατρέπεται σε υποχρεωτική αγγαρεία, σε αδιάφορη προσέλευση, σε ιδιότυπη ανία, αφού η αληθινή ζωή φαντάζει πέρα και έξω από τις αίθουσες, μακριά από τα βιβλία και τους διδάσκοντες. Την ίδια στιγμή οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι απορούν γιατί εισέρχονται ολοένα και περισσότεροι φοιτητές με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Δυστυχώς το πρόβλημα δεν έγκειται μόνο στο επίπεδο των γνώσεων που κατέχουν οι μαθητές, αλλά επεκτείνεται και σε επίπεδο αξιών και δεξιοτήτων. Η αξιακή σύγχυση των μαθητών μας εδράζεται στην έλλειψη σταθερών σημείων αναφοράς σε επίπεδο συμβόλων, προτύπων και κοινωνικών αναπαραστάσεων. Η ανεργία, τα οικονομικά και πολιτικά σκάνδαλα, η «τηλεοπτική δημοκρατία», η προβολή του life style ως εναλλακτική διέξοδος ζωής και ατομικής δράσης συνθέτουν την αυτο-εικόνα μιας κοινωνίας που διαρκώς φθίνει, προβάλλοντας αποκλειστικά το «ιδιωτικό όραμα» ως βιώσιμη και ρεαλιστική διέξοδο από την κρίση. Επιπλέον, το ελληνικό σχολείο επιμένει στη στείρα συσσώρευση γνώσης και δεν δίνει έμφαση στις κοινωνικές δεξιότητες των μαθητών. Αναρωτήθηκε ποτέ κανείς αν μέσα στο σχολείο τα παιδιά μας «μαθαίνουν να συνεργάζονται», «μαθαίνουν να μοιράζονται», «μαθαίνουν να συναισθάνονται», «μαθαίνουν να δημιουργούν», «μαθαίνουν να ακούνε και να επεξεργάζονται τις διαφορές», «μαθαίνουν να συνθέτουν μέσω της διαλεκτικής», «μαθαίνουν να συμμετέχουν», ή εν τέλει «μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν»; Αν για παράδειγμα ορίζαμε τις δεξιότητες αυτές ως «προαπαιτούμενα ποιότητας» μέσα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα θα καταλαβαίναμε την αναποτελεσματικότητά μας να δώσουμε στέρεα και δυναμικά εργαλεία ζωής στους τωρινούς μαθητές και αυριανούς πολίτες.
5 ΘΕΜΑΤΑ ΚΕΙΜΕΝΟ 1 1. Σε ποια σημεία του κειμένου νιώσατε πως ταυτιζόσασταν ; 2. Τι είδους κείμενο είναι και σε ποιους απευθύνεται κατά τη γνώμη σας; ΚΕΙΜΕΝΟ 2. 1. Πώς θα χαρακτηρίζατε το ύφος του κειμένου; Υπάρχουν στοιχεία προφορικότητας; Εντοπίστε τα. ΚΕΙΜΕΝΟ 3. 1. Στο τέλος του κειμένου 3 υπάρχει ένας πίνακας. Να τον αποδώσετε με λόγια. 2. Πώς περιγράφεται το κλίμα μέσα στο ελληνικό σχολείο; Ποια στοιχεία που θα έπρεπε να υπάρχουν απουσιάζουν; 3. Πώς νιώθουν οι μαθητές μέσα στο ελληνικό σχολείο σύμφωνα με το άρθρο; Ποια από αυτά τα συναισθήματα τα βιώνετε και εσείς μέσα στην καθημερινή σας ενδο-σχολική πραγματικότητα; ΑΥΘΕΝΤΙΑ 1 1. Πώς κρίνετε τη στάση του Αριστοτέλη απέναντι στους νέους; Είναι επιεικής μαζί τους ή επικριτικός; 2. Επιλέξτε δυο χαρακτηριστικά των νέων και αναπτύξτε τα σε μια παράγραφο το καθένα με αιτιολόγηση Αναζητήστε περισσότερα κείμενα στην ηλεκτρονική τάξη του σχολείου http://eclass.sch.gr ~ΔΕΜΟΙΡΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ~ Έγραψαν: 1. Τα νιάτα είναι η πίστωση χρόνου που δίνει η ζωή στον άνθρωπο, για να δώσει ό,τι μπορεί σε γόνιμο έργο ( Κ.Παλαμάς ) 2. Οι νέοι πρέπει να καταλάβουν ότι υπάρχει ένα πέντε τοις εκατό, που νομίζει ότι ξέρει τα πάντα και είναι έτοιμο για επανάσταση. Υπάρχει άλλο ένα πέντε τοις εκατό, που αρνείται να κάνει οτιδήποτε και αδιαφορεί για ό,τι συμβαίνει στον κόσμο γενικά. Αλλά ευτυχώς, το υπόλοιπο ενενήντα τοις εκατό έχει κίνητρα και πιστεύει ότι μπορεί να βελτιώσει τον κόσμο ( M. Maltz ) 3. Τα νιάτα είναι η προβληματισμένη εποχή του ανθρώπου. Τα πάντα γεννούν μέσα τους ερωτήματα. Και ξοδεύονται και ταλαιπωρούνται τα νιάτα, για να ανακαλύψουν κάποια θύρα εξόδου ( Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος) 4. Τα νιάτα είναι επαναστατικά, αγαπούν τις μεγάλες καινοτομίες, απαιτούν ριζικές λύσεις, δε δέχονται συμβιβασμούς ( Ε.Π.Παπανούτσος ) 5. Το να είσαι νέος σημαίνει να είσαι αυθόρμητος, να μένεις κοντά στις πηγές της ζωής, να μπορείς να παιδεύεσαι και να κουνάς τις αλυσίδες ενός φθαρμένου πολιτισμού, να τολμάς εκείνο που οι άλλοι δεν είχαν το κουράγιο να επιχειρήσουν ( Τόμας Μαν ) 6. Οι περισσότεροι νέοι αρχίζουν να δίνουν κιόλας στο κίνημά τους την ορθή πολιτική σημασία. Διαμαρτύρονται κατά της κοινωνικής αδικίας. Συμπαθούν όλους εκείνους που υποφέρουν από έναν απάνθρωπο καταναγκασμό. Θέλουν να προστατέψουν τους άλλους και τον εαυτό τους από την αλλοτρίωση. Όμως είναι φανερό ότι χρειάζονται και οδηγούς. Γι’αυτό δεν ωφελεί να τιμωρούμε και να εκδικούμαστε. Αυτούς τους νέους είναι ανάγκη να βοηθήσουμε. Αλλιώς έχουμε βίαιες εκδηλώσεις από νέους που έχασαν το δρόμο τους...Οι νέοι και οι νέες δε ζητούν καταναλωτικά αγαθά, παρά μιλούν για τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου, για την καταξίωση της προσωπικότητάς του. Αρνούνται κάθε είδους αλλοτρίωση. Απορρίπτουν το κακό και με πάθος ζητούν το καλό. Αηδιάζουν την τρέχουσα λογική. Αιφνιδιάζονται από την πραγματικότητα. Ο νεανικός αυθορμητισμός, ο υπέρμετρος δυναμισμός τους βλέπει τον κόσμο με μάτια παρθένα. Δεν έχουν την πείρα ακόμα. Ζητούν έναν κόσμο διαφορετικό από το δικό μας και απαιτούν να γίνουν αλλαγές αμέσως. Ο διάλογος λοιπόν είναι απαραίτητος και κάθε προσπάθεια να τον αποφύγουμε ή να τον εμποδίσουμε είναι μάταιη ( Ρόζα Ιμβριώτη ) 7. Φτάνει να ακούμε τις φωνές των νέων. Οι διαμαρτυρίες τους είναι λαχτάρα για ζωή, πάθος αγνό για το καλύτερο. Οι αγώνες τους είναι οι παλμοί της εξέλιξης, ο ρυθμός του κόσμου, ο θρίαμβος του Δαυίδ πάνω στο Γολιάθ ( Α. Νάσιουτζικ )