Trends en ontwikkelingen in crossmedia 08-09 by Marlies Hakvoort

IMMOVATOR TRENDS EN ONTWIKKELINGEN IN CROSSMEDIA EDITIE 2008-2009

iMMovator Cross Media Network

IMMOVATOR TRENDS EN ONTWIKKELINGEN IN CROSSMEDIA EDITIE 2008-2009

iMMovator Cross Media Network

Inhoudsopgave Trends en ontwikkelingen in crossmedia

Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 05 Door Ton van Mil

Hoofdstuk 1. Met de TV op schoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 07 Cross Media Café van online naar ‘op TV’

Hoofdstuk 2. De programmagids 2.0

....................................................................................

Cross Media Café over de nieuwe programmagids

Hoofdstuk 3. Kerncijfers uit de ICT en creatieve industrie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 De Cross Media Monitor 2008

Hoofdstuk 4. Hoe verdien je geld met crossmediale formats? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Cross Media Café over crossmediale platforms

Hoofdstuk 5. De ontwikkeling van HDTV, de kip of het ei?

......................................

Expertgroep Digitale TV

Hoofdstuk 6. Van muziek tot wetgeving, van publiek tot de media zelf . . . . . . . . . . 57 Het Mediapark Jaarcongres

Hoofdstuk 7. Breednet

....................................................................................................................

Vliegensvlug en betaalbaar

Hoofdstuk 8. Contenthub

................................................................................................................

Mediagateway to Europe

Hoofdstuk 9. TV goes crossmedial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Cross Media Zomercafé over nieuwe mediaprojecten van omroepen

Hoofdstuk 10. Er zit volop muziek in games! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Cross Media Café op locatie: Game in the City

Hoofdstuk 11. iZovator, Innovatieplatform voor de zorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Cross Care Café met Wouter Bos

Hoofdstuk 12. Crisis? Hoezo crisis in de crossmedia sector? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 Cross Media Café over de effecten van de crisis

Hoofdstuk 13. Overige iMMovator activiteiten

................................................................

113

..................................................................................................

117

IPC en leerbedrijf GNR8

Hoofdstuk 14. Over iMMovator

Netwerkorganisatie, expertisecentrum, projectbureau

..................................................................................................................................................

125

Colofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

Jaarboek 2008 - Inhoudsopgave

iMMovator Cross Media Network

Voorwoord Door Ton van Mil Met de eerste editie van ons jaarboek Trends en ontwikkelingen in crossmedia is onbedoeld meegesurft op de hype van de enorm toegenomen aandacht voor de creatieve industrie. De gedrukte uitgave was al heel snel uitgeput en op enig moment is besloten dan maar de digitale verworvenheden van de industrie aan te spreken en met printing on demand extra exemplaren te maken. Een succes! En vooral een succes voor diegenen die de inhoud hebben aangeleverd door te spreken op onze Cross Media CafĂŠs. 2008 was om meerdere redenen succesvol. Zo zijn er succesvol twee grotere jaarlijks terugkerende events gelanceerd: het Mediapark Jaarcongres en de HD Dagen. Ook de inhoud van deze evenementen was trendsettend en is daarom opgenomen in dit jaarboek. Met de eerste editie zijn we weifelend aan het oudste mediumtype begonnen dat we kennen in onze industrie. En dat smaakt naar meer. Het voelt toch lekker en gek genoeg is de gedrukte versie met een harde kaft weer fijner dan de later on demand geprinte exemplaren. Content is king maar de beleving, de experience is breder dan de content. Dus weer een lekker ouderwets gedrukt boek met een harde kaft. En deze keer met een fiks verhoogde oplage. Wie denkt dat papier uit is heeft het flink mis!

Ton van Mil

Met u bouwen we verder aan ons kennisplatform en werken we aan het succes van de sector. In 2008 is de creatieve economie weer fors gegroeid. Met de effecten van de kredietcrisis in aantocht wordt 2009 een bijzonder jaar. iMMovator zal zich maximaal inspannen om ook in dat bijzondere jaar mee te helpen de groei van de industrie vast te houden. Met deze uitgave maken we daar een begin mee. De bundeling van inzichten van vakgenoten uit onze industrie heeft in 2008 haar weg gevonden. Ik spreek de wens uit dat in 2009 weer velen zullen profiteren van de gebundelde kennis en de sector daarmee innovatief en crisiswaardig zich verder weet te ontwikkelen. Veel leesplezier en een gezonde strijd... Ton van Mil Directeur iMMovator Cross Media Network

De HD Dagen 2008

De jury van de mediapitches tijdens het Mediapark Jaarcongres 2008

Jaarboek 2008 - Voorwoord

iMMovator Cross Media Network

1. Met de TV op schoot Cross Media Café van online naar ‘op TV’ Cross Media Café Van online naar ‘op TV’ Datum: 5 februari 2008 Locatie: Studio 31, Media Park, Hilversum 427 inschrijvingen

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 1. Met de TV op schoot

Het eerste Cross Media Café van 2008 ging over online formats die de sprong naar televisie maakten. Met 427 inschrijvingen was dit eerste café meteen druk bezocht. Verschillende sprekers vertelden over hun stap van online naar op TV. De stappen van Bright, Hyves, Flabber.tv en Talentbeurs.nl werden eerst toegelicht en daarna bediscussieerd tijdens een paneldiscussie. Francisco van Jole verzorgde een gesproken column over zijn herinneringen aan het eerste crossmedia concept. De middag werd afgesloten met een netwerkborrel.

1.1 In de ban van het ding Oscar Kneppers, uitgever van Bright, sprak als eerste op het Cross Media Café. Bright is crossmedia zoals het vaak verstaan wordt: een merk met een tijdschrift, een website, een event en televisie. Bright is een crossmedia titel die zich bezig houdt met ‘tech-lifestyle’. Oscar Kneppers vertelt dat men graag losse outlets wilde ontwikkelen, allemaal uitingen die zich met dit gebied bezig houden. Dus ook video en dat was er al een tijdje. De basis voor Bright TV was de uitpakparty. De redactie van Bright krijgt voortdurend spullen opgestuurd en rondom ‘de kick van het uitpakken’ ontstond anderhalf jaar geleden het concept van de uitpakparty’s. Zo’n filmpje kost slechts een paar honderd euro aan productiekosten en elke vrijdag wordt er een geproduceerd. In het begin keek zo’n 10% tot 15% van de mensen naar de filmpjes (van het totaal van een half miljoen pageOscar Kneppers (Bright) views), inmiddels kijkt zo’n 20% tot 30% naar de filmpjes. Het begon dus met die uitpakparty, maar geleidelijk ontstonden er wat formats omheen. Men was al een keer benaderd door een productiemaatschappij uit Hilversum die iets met ‘dat Bright en televisie’ wilde gaan doen. Bij Bright stond men in eerste instantie erg sceptisch tegenover deze vorm van samenwerking. Oscar Kneppers (foto): “Een groep van Vikingen, die komen binnen, die plunderen de tent, die verkrachten alles wat los en vast zit en die smeren hem weer. Daar heb je niks aan.”

Pas later toen men volop bezig was met eigen filmpjes werd men benaderd door de VPRO. De VPRO gaf aan dat men een programma wilde maken dat in ‘dezelfde mentaliteit’ wordt gemaakt als wat Bright al was. Publieke omroep, zo redeneerde men bij Bright, dat wordt vast gedoe, dat gaat niet zo samen. Maar aan de andere kant komt een omroep als de VPRO in de buurt van de BBC-kwaliteit die Bright nastreeft. Het werd dus VPRO en bij Bright wilde men vervolgens graag dat de jongens van de Keuringsdienst van waarde (Dahl.tv in Amsterdam) het zouden gaan doen. En zo geschiedde. Uiteindelijk was het toch balanceren op het randje omdat bijvoorbeeld in de wekelijkse samenwerking tussen de krant DAG en Bright de hoofdrolspelers van In de ban van het ding niet mochten optreden. Uiteindelijk heeft Bright de licentierechten van de VPRO gekocht om dit online te kunnen publiceren. Het is 25 minuten televisie die onder meer als podcast (meest gedownload!) beschikbaar is. Het is een verrijking van echte televisie gebouwd op een format van de bestaande zaken van Bright. Het heet niet Bright, omdat dat niet mocht. Ook Bright live mocht niet, dus werd het In de ban van het ding. Daarmee werd het een issue voor Bright: hoe claim je pr-matig het succes van een programma zonder dat je mag zeggen dat het je eigen programma is? Het werd in de volksmond ‘Het programma van Bright dat niet zo mag heten’. In feite precies wat Bright ook beoogde. Oscar Kneppers sluit af met het statement dat men veel geleerd heeft over hoe je televisie kan maken en hoe je het vooral niet moet doen. “Er is ook veel geleerd over het businessmodel, zoals je het niet moet doen. Uiteindelijk is er door Bright alleen maar een factuur gestuurd voor het uitlenen van de hoofdredacteur.” Ze hebben er dus niets aan verdiend, en dat is een beetje gek bij een industrie waarin er een half miljoen euro aan omzet omgaat. “Een volgende keer gaan we dat heel anders aanpakken, met veel meer zelfvertrouwen.”

1.2 Hyves op TV & TV op Hyves “Wisten jullie dat Joran van der Sloot meer dan 200 vrienden op Hyves kwijt is geraakt?,” vraagt Yme Bosma aan het begin van zijn presentatie tijdens het Cross Media Café in Hilversum. Een mooi actueel voorbeeld waaruit heel duidelijk wordt wat de invloed is die TV heeft op internet. De manager Business Development & Partnerships van Hyves aan het woord over Hyves op TV en TV op Hyves. Twee andere bijzonderheden naar aanleiding van de uitzending van Peter R. De Vries van afgelopen zondag: • Het profiel van Daury F. werd massaal bezocht vanaf de seconde dat zijn naam in de uitzending genoemd werd • Tienduizenden reacties werden tijdens en na de uitzending op het profiel van Joran achtergelaten (in overleg met Joran zijn de reacties gisteravond op privé gezet) Yme Bosma heeft met zijn voorbeeld meteen de aandacht van de 400 aanwezige bezoekers te pakken. Als je kijkt naar het fenomeen TV op Hyves kun je niet om YouTube heen. Meer dan een miljoen Hyvers hebben minstens 1 YouTube

iMMovator Cross Media Network

communicatie past bij uitstek bij TV. Waarin uit die passieve communicatie zich? Via Hyves kun je gemakkelijk op een passieve manier op de hoogte blijven van de dingen die gebeuren bij je vrienden en familie. Dat gebeurt massaal: elke dag worden zo’n 40 miljoen profielpagina’s bekeken, met in het weekend pieken op de mobiele website. Deze pieken hangen samen met het feit dat mensen dan minder achter hun pc zitten. En als ze op dat moment niet achter hun pc zitten, dan is het aanbieden van die content op TV misschien wel een mooie aanvulling.

filmpje op hun profiel geplaatst. Die delen dat met hun vrienden, dus dat zijn allemaal ‘kleine uitzendertjes’ op zichzelf. Andere partijen zien dit gebeuren en spelen hierop in. Zo kun je sinds afgelopen vrijdag op de NOS-site met één klik op de knop een filmpje aan je Hyvespagina toevoegen, waarna je dit weer met anderen kunt delen en er over kunt praten. Ook de Publieke Omroep gaat binnenkort de mogelijkheid geven om series toe te voegen aan een programma Hyve of een Hyves profiel. Allemaal met hetzelfde doel: afleveringen delen en erover praten. Eigenlijk kun je met BNN’s 101TV hier al wat langer iets mee. Veel content van BNN kan gemakkelijk en snel op Hyves worden bekeken en tegelijkertijd toegevoegd worden aan je profiel zodat je het op die manier ook met anderen kunt delen. Een prachtig nieuw initiatief van IceMobile, net op het World Economic Forum gepresenteerd, is het idee om met LiveCast vanaf je mobiel live je filmpjes uit te zenden op je eigen Hyvesprofiel te tonen. Vrienden krijgen bij het uitzenden een alert en kunnen vervolgens via de live-uitzending zien wat je aan het doen bent en daar ook een reactie op geven. Het is dus prachtig om te zien hoe allerlei initiatiefnemers bezig zijn met het beschikbaar stellen van content op Hyves. Als meer partijen die content beschikbaar maken en delen met Hyves, biedt dit een opportunity om inzichtelijk te maken wie wat aan het kijken is of welke interessegebieden er zijn. Bijvoorbeeld: wat is populair in jouw vriendennetwerk? Of wat is populair in een bepaalde regio of op een bepaalde school? Al die verschillende data van al die verschillende video’s kun je combineren en vervolgens beschikbaar maken in een soort eerste versie van een sociale Elektronische Programma Gids (EPG). Hyves is wat dit betreft dus niet zo bezig om zelf content te maken, maar wil wel een soort ‘metalaag’ aanbrengen waardoor je de content op een bepaalde manier beschikbaar maakt en daarmee Hyvers kan entertainen.

Yme Bosma (Hyves)

En als je dat op die manier kan, dan wordt het interessant om Hyves op TV te brengen, aldus Yme Bosma (foto). Het fenomeen ‘passieve communicatie’ is groot op Hyves. En passieve

Veel van de content die bekeken wordt op Hyves zijn foto’s en video’s. Daarvan worden er ruim een half miljoen per dag van geüpload. Deze enorme hoeveelheden content wil men bij Hyves graag toegankelijk maken via de TV. Daarom is men bezig om een pilot met Tele2 op te zetten. Met je afstandbediening kun je op TV 5 miljoen profielen benaderen, je foto’s bekijken, de wie-wat-waartjes lezen etc. Yme Bosma zegt nadrukkelijk dat dit initiatief een eerste test is. Doorontwikkeling zal op basis van resultaten gebeuren. Wat Hyves hieraan in de toekomst nog graag zou toevoegen is, zoals hiervoor al aangestipt, een soort sociale EPG voor al deze webvideo’s maar dan op TV. Zodat je bijvoorbeeld kan zien waar je vrienden momenteel naar kijken, of wie er op hetzelfde moment ook naar het programma kijkt waar jij naar kijkt zodat je met ze kunt chatten.

UPDATE Hoe verging het Hyves? Het duurde iets langer dan gehoopt, maar het is nu dan toch zover. Klanten van XMS, Lijbrandt Telecom (Kadaka), Y3Net, Concepts ICT en Tele2 kunnen via digitale televisie hyven op TV. Op de televisie, met de afstandbediening kunnen nu profielen, filmpjes en video’s op Hyves bekeken worden. Yme Bosma zei tijdens het Cross Media Café nadrukkelijk dat dit initiatief een eerste test is. Aan de hand van ervaringen en opmerkingen van de eindgebruikers wil Yme de dienst nog bijschaven en uiteindelijk definitief maken. Wat Hyves in de toekomst nog graag toe zou voegen aan Hyves op TV is een soort sociale EPG voor al deze webvideo’s maar dan op TV. Je kunt dan bijvoorbeeld zien waar je vrienden momenteel naar kijken, wie er op hetzelfde moment ook naar het programma kijkt waar jij naar kijkt en met elkaar chatten. Glasvezel.nl nam de proef op de som en ging hyven op TV. Hun conclusie: “Het mag duidelijk zijn dat Hyven via de TV nog een pilot is en dit geheel dus nog in de kinderschoenen staat. Het begin van interactieve TV in combinatie met internet lijkt nu echter toch gemaakt te zijn. Wie wil nou immers niet makkelijk al zijn op internet geplaatste foto’s ook nog even als dia show op de TV kunnen bekijken?!”

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 1. Met de TV op schoot

joen pageviews per maand. Het gaat om jongvolwassenen, vooral mannen. “We zijn een bedrijf, we zijn online uitgever,” aldus Bertrand. “Er werken vijf medewerkers, wat freelancers en een vrijwilligerspool van 45 medewerkers.” Flabber kiest er voor om eigen content te produceren. “We hebben eigen publiek en willen nu ook eigen filmpjes maken voor onze Bertrand Weegenaar (Flabber TV) doelgroep.” Er zijn daarbij twee uitdagingen: techniek en het recht op de content. Reden dus om te kiezen voor eigen content, eigen producties met opdrachten naar programmamakers en een leerbedrijf waar mensen kunnen gaan experimenteren. Wat de klassieke media niet doen is interactie, dat staat bij Flabber TV centraal. Het gaat om snack entertainment, 1 tot 5 minuten primair voor online en mobiel. De site Flabber.tv wordt gebruikt als stimulans voor bezoek. “Het gaat uiteindelijk naar digitale televisie, maar een aantal formats zal niet geschikt zijn voor digitale televisie. Wij willen programmamakers de mogelijkheid bieden om de eerste stappen online te zetten naar het grote publiek en om daar een online portofolio op te bouwen. En uiteraard aan de slag met interactieve formats.” “Hyves komt op televisie” - Nu.nl, 06 februari 2008

1.3 Flabber.tv Bertrand Weegenaar is managing director van Flabber TV. Flabber bv, uitgever van onder meer Flabber en Endandit, laat sinds kort uniek ‘snack video entertainment’ produceren voor internet en mobiel. Bertrand Weegenaar (foto) begint zijn verhaal met een verwijzing naar een recent artikel in HP/De Tijd. Daarin was te lezen dat mensen steeds minder TV kijken: het aantal kijkuren neemt af. Vooral jong-volwassenen (16-30 jaar) besteden meer tijd aan online in de vorm van bijvoorbeeld games of Hyves. Er ontstaat dus een probleem. Flabber is een grote entertainment blog waar mensen dagelijks uren doorbrengen om content te consumeren. Ze bestaan zes jaar, hebben meer dan een miljoen unieke bezoekers en 10 mil-

iMMovator Cross Media Network

Flabber heeft daarin vorig jaar de eerste investering gedaan, dat was in New kids on the block, met meer dan 100.000 kijkers per sketch. Een programma dat natuurlijk doorloopt en ook in de komende weken bezoek blijft trekken. Men zoekt versterking van dit soort formats door de koppeling naar andere sites te maken, bijvoorbeeld Hyves. De makers van New kids hebben bijvoorbeeld ook een eigen Hyves opgezet. Een andere partij waar men contact mee heeft is BoomChicago, een improvisatietheater op het Leidseplein (zie ook Theater: Me, MySpace & iPod). Ook zij zoeken al een tijdje, met succes, de mogelijkheden van internet op. “Waar we over nadenken is een live online improvisatie programma waarmee webcam en chat geïntegreerd zijn met hun acteurs en hun programma.” Verder wil men kijkers en merken binden, want het gaat naar 1-op1 communiceren. “De doelgroep 16-30 jaar bereik je straks niet meer via TV, het gaat om online binding via interactie,” aldus Bertrand Weegenaar van Flabber.

1.4 Talentenbeurs: platform tot op nicheniveau Talentenbeurs.nl is als platform ontstaan uit Voor één dag model. Het was een reactie op de behoefte naar informatie over en het bereiken van de ‘jongere’ doelgroep. Dat vertelt Sandra Rake van Talentenbeurs. Voor één dag model is vijf jaar geleden ontstaan vanuit het idee dat je voor één dag model kunt staan of je nu dik bent of dun, mooi of lelijk. Deze formules bij elkaar hebben de interesse gewekt van de media. Talentenbeurs.nl biedt alle entertainmenttalenten een plek. En elk talent is op zich een nichemarkt, die weer apart te benaderen is. En daarom interessant voor sommige adverteerders. Talentenbeurs heeft 85.000 unieke bezoekers en één miljoen pageviews per maand. De doelgroep is jongeren van 14 tot 29 jaar, maar het bereik is groter gezien het feit dat ook nog jongere kinderen graag iets met de mediawereld willen of bijvoorbeeld drummers juist weer wat ouder zijn. Voor mensen die iets met hun talent willen doen zijn er een paar belangrijke pijlers te benoemen van Talentenbeurs.nl: • Inwinnen van informatie • Leren van elkaar door interactie onderling • Actie door mee te doen aan de masterclasses, workshops • De beleving die je hebt als je passief kijkt

beurs nog eens extra aantrekkelijk gemaakt. De beurs wordt dit jaar voor de vierde keer gehouden. Dat zal zijn in mei en de locatie is Rotterdam. De Talentenbeurs kent veel onderdelen, dus er zijn volgens Sandra Rake voldoende ideeën om zaken te vertalen naar TV. Momenteel liggen ze nog op de plank, maar het wachten is tot de juiste partner zich aandient.

UPDATE

In drie jaar tijd hebben ruim 19.000 mensen een profiel aangemaakt, zo geeft Sandra Rake (foto) aan. Er is een lage drempel om je aan te melden. Eenmaal aangemeld plaatsen mensen video’s, mp3’s en informatie over zichzelf. Die video’s worden via een random player op de homepage geplaatst. Hiermee krijg je als ‘talent’ spontaan bekendheid.

Sandra Rake (Talentenbeurs)

Naast de site is er jaarlijks een (fysieke) Talentenbeurs. Bij het opzetten van de beurs wordt er rekening mee gehouden dat elk talentcategorie zijn eigen plek heeft. Mede hierdoor is het heel goed mogelijk om audities en screentesten te houden met daaraan verbonden vakgerelateerde prijzen. Maar natuurlijk kan er ook genetwerkt worden. Door het inzetten van BN’ers wordt de Talenten-

Hoe verging het Talentenbeurs? We zijn volop bezig met de organisatie van de nieuwe beurs, 29 en 30 maart 2009 in Rotterdam. Onze organisatiepartners zijn aangesterkt met o.a. Strengholt Publishing, Radio 538 & Juize FM. Daarmee is de promis voor de bezoekers die auditie komen doen belangrijker geworden. Alle nevenactiviteiten rond het platform Talentenbeurs (event, website, print, IP tv) breiden zich uit in een rap tempo. Zo zijn we bijvoorbeeld ook IP tv gaan produceren voor derden. We hebben het management voor Dewi Pechler (Idols 1) op ons genomen. Sindsdien heeft ze weer radio- en TV optredens en worden haar videoclips gedraaid op TMF. Naast Dewi worden daar de Talentenbeurs ‘best of’ talenten opgenomen in de overkoepelende boekingswebsite van dynamicevents.nl. Zo creëert Talentenbeurs nieuwe kansen voor Nederlands talent, in deze lastig geworden markt, zeker ook qua promotie. Wij investeren nog in aanstormend NL talent waar anderen dat inmiddels laten en bieden een springplank richting optredens. Zo kunt u Talentenbeurs zien als een ‘platenlabel nieuwe stijl’, full service. Dat willen zeggen dat artiesten bij ons kans maken op promotie, presskit, begeleiding, coaching, management, boekingen, etc.

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 1. Met de TV op schoot

1.5 Gesproken column Francisco van Jole: over TVbabes, Peter R. de Vries en Twitter “De eerste site die bij mijn weten het crossmedia concept toepaste was een van de eerste grote hits op het Nederlandse deel van internet. Het was in het begin van het internettijdperk en de bewuste site riep in de oude media verbazing en discussie op. Keurige TVmakers wiens universum voornamelijk bestond uit andere keurige TV-makers werden zoals dat gaat met internet ineens geconfronteerd met de werkelijke voorkeuren van het kijkerspubliek. Ik kan me de onwennigheid nog goed herinneren, wat moesten ze hier nou van vinden. Sta jij er op? Ja, ik sta er op. Nou zeg, wie had dat ooit gedacht. Er werd geproest en gegiecheld. Voor het eerst zag ik dat TV-professionals zich gedroegen zoals gewone mensen zich gedragen als ze eens op TV zijn geweest, ook al is het maar verscholen in het publiek. Heb je me zien zitten? Nou je was goed in beeld. Wel drie keer.

Maar zo’n site kon toen niet op TV want toen was er alleen maar web-TV, een enorm onhandig kastje dat zo leed onder kinderziektes dat je er zelf ook niet goed van werd. Nu zou zo’n site op beeld wel kunnen en wat zie je: niemand doet het meer. Nu lijken alle sites juist gewone TV-programma’s te willen maken als een soort bewijs van hun bestaansrecht. TV-maken is erg leuk dus je moet het vooral doen maar voor mij persoonlijk is het niet genoeg. Door internet ben ik aanzienlijk minder TV gaan kijken, dat bevalt me uitstekend en ik zou niet weten waarom ik dat proces ineens moet omkeren.

We kunnen ons dat nu niet meer voorstellen maar hele volksstammen wisten niet eens wat het woord babe betekende. “Pamela Anderson is een babe,” kregen ze dan te horen. Het maakte de verwarring alleen maar groter. Pamela Anderson, Henny Stoel, hoe zat dat nou?

Nou ja, voor een reden wel. En die werd afgelopen zondag weer eens duidelijk. Iedereen die ik kende kroop ineens bij elkaar voor een ouderwets TV-avondje. Ze verzamelden zich in huiskamers en onder het genot van drank en chips bekeken ze de uitzending van Peter R de Vries. Het leek wel een WK-finale. Waarom kropen ze bij elkaar? Omdat ze er over wilden praten. En voor dat laatste is internet heel geschikt. Als ik TV kijk, twitter ik. Twitteren voor mensen die dat nog niet weten een prettige manier van communiceren met een groep zelfgekozen vrienden. Microbloggen wordt het ook wel genoemd. Dat klinkt als niks nieuws maar twitter is anders. Laat ik het makkelijk zeggen: Twitter is voor dit soort communicatie wat Pamela Anderson voor babes is. Die vergelijking klopt niet helemaal maar geef toe de gedachte was prettig.

TVbabes was daarmee symbolisch voor de relatie tussen oude media en internet. Oude media begrepen niet zoveel van de nieuwe wereld waar ze ineens mee geconfronteerd werden en internet leunde tegelijkertijd zwaar op de oude media voor het referentiekader. Het liet ook zien dat internet een andere manier van denken vereiste die toch heel erg leek op wat we gewend zijn en daarom juist zo vreemd was.

Crossmedia betekent voor mij dat als maker op die directe communicatie moet inspelen. Je kunt het faciliteren, stimuleren of zelfs integreren zodat je de commentaren voorbij ziet komen. Dat laatste kennen we van TMF of van de VPRO die Twitter inzette tijdens Pinkpopuitzendingen. Alleen dan is het communicatie voor de massa met berichten van mensen die je niet kent en belangrijker: die je niet wilt kennen.

Want goed beschouwd was TVbabes een concept dat tegen alle logica inging. Ik bedoel, dankzij internet had je ineens toegang tot een immense voorraad adembenemende vrouwen en dan ging je jezelf beperken tot wat je kende van televisie. Je had een godin als Cindy Crawford maar je wilde toch meer weten van Pia Dijkstra. Dat doet toch een beetje denken aan de eerste toeristen die in de jaren zestig naar Spanje gingen en in de kofferbak uit angst voor het onbekende een zak aardappelen meenamen. Waarmee ik voor alle duidelijkheid natuurlijk niet wil zeggen dat Pia Dijkstra een zak aardappelen is. Integendeel. Ik ken nog mannen die zo in de puree willen duiken als ze weten dat ze Pia daar tegen zouden kunnen komen.

Wat je moet hebben is dat je tijdens zo’n TV-uitzending op het scherm alleen de opmerkingen ziet van de mensen die je wel kent. En liefst nog alleen van de mensen die je kent die ook naar kijken, liefst naar hetzelfde programma. En die met jou willen communiceren. Vooral dat laatste is belangrijk. De tweeweg communicatie met je eigen omgeving. Daar krijgen mensen nooit genoeg van. In tegenstelling tot wat er op TV te zien is. Want die voorkeur is altijd aan grillen onderhevig. Blader daarvoor maar eens door de archieven van TVbabes.”

Ik heb het dan natuurlijk over de site tvbabes.com, een site waar de foto’s en andere belangrijke gegevens van alle vrouwelijke presentatoren en dergelijke te vinden zijn. Een soort wikipedia voor het oog.

Francisco van Jole, 5 februari 2008

Het werd nog opmerkelijker want vervolgens werd TVbabes een programma op televisie. Ik moet bekennen dat ik het nooit gezien heb, alleen al omdat het geen lang leven was beschoren. Maar je zou kunnen zeggen dat TVbabes, dat vrouwen van TV op internet bracht en vervolgens weer terug op TV dus eigenlijk een crosscrossmedia voorbeeld was. De truc was natuurlijk dat je TVbabes niet als programma op je TV wilde hebben. Hoogstens als een soort site op je TV-scherm die info geeft over wie wat waar en dat vooral laat zien met een druk op de knop. Noem het babegemist.nl. En dat babegemist slaat in dit geval dan niet alleen op een moment maar voor de kijker meestal ook zijn hele levensloop. 12

iMMovator Cross Media Network

Francisco van Jole

1.6 Ronde tafel discussie Het Cross Media Café wordt zoals vanouds afgesloten met een ronde tafel gesprek onder leiding van Monique van Dusseldorp. Deelnemers aan de discussie zijn Oscar Kneppers (uitgever van tijdschrift en website Bright), Yme Bosma (Manager Business Development & Partnerships van Hyves), Bertrand Weegenaar (managing director van Flabber.tv) en Sandra Rake (van Talentenbeurs).

Hyves en TV Van Hyves naar TV is binnen Hyves een van de belangrijkste projecten. “Het is een pilot, testen dus en kijken hoe het bevalt. We kijken naar elke interface: TV op de bank, mobiel voor actief onderweg en om locatie te laten bepalen etc.,” aldus Yme Bosma. Ook in publieke ruimtes wil men meer gaan experimenteren. Op de vraag van Monique van Dusseldorp of men ook iets met geluid gaat doen geeft hij aan dat dit iets is om een volgende keer meer over te vertellen.

ken. “We doen nu nog niet veel met profielen. Online hebben we wel registratieprocedure als je meer wil doen, maar dat is betrekkelijk kleinschalig. De functionaliteit van Hyves zou fantastisch zijn om te koppelen aan de Bright lezers,” aldus Kneppers.

Over de samenwerking van Hyves met Tele2: “Een van onze doelen is om op zoveel mogelijk plekken, zoveel mogelijk Hyvers te krijgen. Het grote voordeel van Hyves is daarbij de focus op Nederland. Dat maakt ons interessanter voor samenwerkingen dan MySpace en Facebook.” De samenwerking met de publieke omroep is best lastig. Het is er nog wat gefragmenteerd, denk aan de diverse players.

Bright werkt met vier outlets en zoals vaak is er maar een waar je je geld mee moet verdienen, de andere zijn vooral marketing. “In mijn idee moet je een mediamerk eerst starten met een tijdschrift. Dat is wel duur, maar zo laad je het merk. Vervolgens ga je de relatie online onderhouden. Dan heb je een informatie- en transactiekanaal. Daarover ga je dan uitgeefproducten sturen, dat kunnen bijvoorbeeld videoproducten zijn. Zo is Bright TV ontstaan.”

Hyves zelf is voor de publieke omroep een goede omgeving om te testen. Zo loopt er een project om videomateriaal van de omroep te delen om in andere omgevingen te laten zien.

Kneppers vervolgt: “Oorspronkelijk was het tijdschrift het hart, nu is dat online. Het aantal abonnees van het magazine is 25.000 en dat blijft zo. Het geld wordt steeds meer online verdiend, de site is veel schaalbaarder. Het blad is meer een luxe medium. Je neemt de tijd ervoor, een op een met de content en de adverteerder.”

Erik van Lith van de Universiteit van Amsterdam zit in het publiek en vraagt naar samenwerkingsverbanden met het onderwijs op het vlak van de mate van privacy en het delen van informatie. Volgens Yme Bosma zijn er geen formele samenwerkingen tussen Hyves en onderwijsinstellingen. Er zijn natuurlijk wel veel instellingen die actief zijn op Hyves. Leonieke Verhoog van de VPRO vraagt naar de sociale EPG. Yme Bosma licht toe dat het hier gaat om het ontsluiten van Hyves zoals je dat kent met bijvoorbeeld kijktips. Er is dus geen sprake van een echte EPG, het is nu in eerste instantie vooral ‘Hyven op de TV’. Overigens met alle content van Hyves, dat is dus compleet en inclusief bijvoorbeeld vakantiefilmpjes te bekijken op de televisie.

Bright en TV Het gesprek wordt voortgezet met Oscar Kneppers van Bright. “We waren oorspronkelijk geprogrammeerd op zaterdagavond, dat leverde ongeveer een derde op van het aantal kijkers op woensdag met de herhaal aflevering. De zaterdag bleek lastig tegenover grote concurrenten als Idols en Paul de Leeuw en dergelijke. Er werd een kleine 300.000 kijkers gehaald. De cijfers van de site schoten door de uitzendingen niet ineens omhoog, er was wel sprake van een geleidelijke structurele stijging van het verkeer. Oscar Kneppers zou graag de lezers van een magazine willen herkennen als ze online gaan of naar een TV-programma gaan kij-

Ronde tafel gesprek onder leiding van Monique van Dusseldorp

Talentenbeurs en TV Monique van Dusseldorp gaat over naar Sandra Rake met de vraag wat de doelstelling is van Talentbeurs.nl. Sandra Rake: “Met Talentenbeurs willen we graag de Megafestatie met jaarlijks 35.000 bezoekers opvolgen. Voordeel van Talentenbeurs is dat je allemaal nichemarktjes benadert en dat iedereen enorm betrokken is. Je bouwt, verpakt in entertainment, een enorme database op, met informatie die actief verstrekt is.” Er wordt een voorbeeld aangehaald van een 13-jarige drummer. Buiten het feit, dat hij drummer is, is het vooral ook een 13-jarige jongen. Die dus voor adverteerders, veelal met hele kleine budgetten, heel interessant kan zijn omdat er héél gericht geadverteerd kan worden. “Hoe is de samenwerking voor Fuck je Ex met BNN tot stand gekomen?,” vraagt Monique. Sandra Rake: “We zijn in gesprek gekomen met BNN via Dullaert en Dumars, een productiemaatschappij. Die hebben dit internetformat verzonnen. Wat momenteel het meest interessant is, is dat er een blog aan vast zit en dat je alvast in het netwerk aanwezig bent wat in de toekomst weer deuren opent voor nieuwe dingen.” Monique concludeert: “Dus nu als test eerst digitaal, dan zal televisie volgen en als je alles onder de knie hebt de combinatie digitaal en TV.” Sandra Rake beaamt dit. Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 1. Met de TV op schoot

Flabber en TV Uit de zaal volgt een vraag met welke productiemaatschappij Flabber werkt. Bertrand Weegenaar vertelt in dat Flabber in grote mate zelf zal gaan produceren. Daarnaast zullen producenten en programmamakers gefinancierd/gesponsord worden om in opdracht van Flabber TV content te maken. Als laatste zal men met een leerbedrijf aan de gang gaan. Daarin wil Flabber een programma aanbieden voor leerlingen van hoge scholen, waarin ze leren hoe internet werkt. Verrassend genoeg zit dat nog te beperkt in de opleidingen. Studenten leren hoe ze interactieve programma’s maken, maar daar kan ook geëxperimenteerd worden, met misschien wel succesvolle formats.

Heel andere budgetten Monique haalt het verschil aan tussen de budgetten van TV en die van internet. Als je een format van internet doorzet naar TV heb je toch te maken met heel andere budgetten, maar ook hele andere kijkersaantallen dan op internet. “Hoe is de samenwerking van Bright met de VPRO geweest?,” vraagt ze aan Oscar Kneppers. Kneppers komt met een treffend voorval van waarom TV misschien wel heel duur is, los van de mooie gebouwen. “Elke zaterdagavond kwam de uitzending op TV. Dan kreeg men op vrijdagmiddag een telefoontje met de melding: ‘De band ligt klaar bij Dutchview. Regel maar een koerier.’” Kneppers kon echter niets met een band en wilde eigenlijk ook niet een koerier betalen. “Na één telefoontje bleek dat het beeldmateriaal te downloaden was via een ftp-server, dus belde ik de producent op en zei: “Goed nieuws, je kunt het materiaal downloaden van de ftp-server,” waarop de producent zei: ‘Van wat??’” “Alles wat met TV gedaan wordt, wordt heel professioneel aangepakt. Maar vaak ook met veel mensen die het uiteindelijk wel reteduur maken,” aldus Kneppers. “Dus reden om te kijken of het niet kan met goedkopere partijen die meer internetminded zijn.” Er komt een vraag uit de zaal van de zijde van HDTV-nieuws. Hans Wind stelt: “Internet is snel, maar de kwaliteit is soms ook wel bedroevend laag... Misschien ligt de waarheid in het midden: op TV is de kwaliteit af en toe wel te hoog. Maar op internet zie je ook regelmatig dingen die je niet groter zou willen zien dan op postzegelformaat.” Kneppers antwoordt dat dit wel met de bandbreedte te maken heeft. Alles wordt in HD gemaakt, maar wordt teruggeknepen in een flashcontainer zodat het op internet kan! Misschien heeft de cameraman niet de kwaliteit van een cameraman van TV,

V.l.n.r.: Sandra Rake, Oscar Kneppers en Monique van Dusseldorp

maar dat hoeft ook niet. Dat kan Bright zich veroorloven. Het laat ook zien dat de toegankelijkheid groot is! Monique maakt duidelijk dat de ontwikkelingen op internet nu toch wel héél snel gaan. Ze vraagt zich af welke invloed dit heeft voor TV-producenten. Hoeveel mensen blijven er nog kijken?

Experimenteerdrift op internet Oscar Kneppers stelt dat televisie een heleboel van internet overneemt. Maar de experimenteerdrift van de internetgemeenschap is vele malen groter. “Er is talent, er is goede content en er zijn goede formats. Als je kijkt naar de markt van journalisten, dan zie je traditioneel dat er schrijvende journalisten, bloggende journalisten en filmers zijn. Er worden op de opleidingen steeds meer goede camjo’s (camerajournalisten) afgeleverd. Die weten hoe ze moeten filmen, monteren en soms zelfs hoe ze in Flash moeten aanleveren. Een tussenstap zou kunnen zijn dat je als uitgever losse items gaat uitbesteden en niet alle initiatieven aan dure productiemaatschappijen gaat uitbesteden.” Bertrand Weegenaar vult aan dat YouTube en Google Video hebben aangetoond dat het niet alleen maar gaat om de (technische) videokwaliteit maar ook om de creativiteit. Het gaat de kijkers van Flabber niet om de technische beeldkwaliteit. Monique van Dusseldorp is het daarmee oneens en stelt dat er al meer voorbeelden zijn geweest dat uiteindelijk ook dat aspect er toe kan gaan doen. Er is een kritische vraag vanuit de zaal van een maker van SMSsoftware (“de grootste community die er is,” zo beweert de vragensteller). Volgens hem is de reden dat sociaal netwerken zo populair worden dat mensen direct met elkaar communiceren. “Dat doen mensen niet als ze voor de TV zitten!” Yme Bosma reageert. “Uiteraard hebben we er over nagedacht dat de setting van TV heel anders is dan die van mobiel of pc. Bij de TV zit je vaker met meerdere mensen op de bank te kijken. Hoe aan we er dan toch geld mee verdienen? We zien het meer als een extensie van Hyves. We verdienen het geld gewoon op het web, maar als mensen via andere kanalen weer meer gaan Hyves dan is dat weer goed voor Hyves.”

V.l.n.r: Bertrand Weegenaar en Yme Bosma

iMMovator Cross Media Network

De middag wordt afgesloten met een gedachte van Bertrand Weegenaar. “Vandaag werd bekend dat KPN weer 4.500 mensen gaat ontslaan. Als je 10 jaar geleden had gezegd dat vaste telefoon geen vast gegeven was, dan had niemand je geloofd. Ik ben toch echt wel heel benieuwd hoe het er over tien jaar met TV voor zal staan. Ik durf het niet te zeggen.”

2. De programmagids 2.0 Cross Media CafĂŠ over de nieuwe programmagids Cross Media CafĂŠ De nieuwe programmagids Datum: 25 maart 2008 Locatie: studio 31, Media Park, Hilversum 233 inschrijvingen

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 2. De programmagids 2.0

Waarom zijn programmagegevens zoveel belangrijker geworden? Hoe zit de markt voor programmagegevens eigenlijk in elkaar? In dit Cross Media Café werd vanuit verschillende hoeken naar de markt voor programma informatie gekeken. We leerden dat de nieuwe programmagids dankzij digitale TV en internet interactief is en dat ‘persoonlijk’ het centrale begrip is.

2.1 TV-gidsen in de digitale wereld Jeroen Doucet, managing consultant van Station10, doet de openingspresentatie. Hij begint met een overzicht van de ontwikkeling van het aantal huishoudens dat via digitale distributie naar TV kijkt. Volgens hem blijkt uit alles dat internet richting televisie sluipt. Interessante voorbeelden hiervan zijn Piratebay, Microsofts Mediacenter, Uitzendinggemist en PCZapper. Voor de consument nemen het aanbod en de gebruiksmomenten van televisie sterk toe. De distributie was analoog, is digitaal en ontwikkelt zich naar IP. Hij heeft de ontwikkeling van het aantal Nederlandstalige zenders in de periode van 1990 tot 2005 op een rijtje gezet, dat is opgelopen van zes tot een stuk of zestien. In 1990 was het gemiddelde marktaandeel ruim 20%, in 2005 nog maar 8%. Dat is een probleem, de kosten blijven immers hetzelfde. Voor zenders betekent dat een toename van de concurrentie, voor kijkers een toename van de informatiestress. De eindgebruiker heeft behoefte aan een gids, de zender aan promotie. De gidsen die we vandaag de dag zoal hebben zijn de printgids (met Veronica als grootste), de (gratis) kranten, gidsen op internet (THE 9, TVGids, TV guide), gidsen op TV (Teletekst, Joost, TV guide op TV) en gidsen op mobiel. Er zijn vijf verschillende manieren om een overzicht te maken. Dat kan centraal vanuit een autoriteit (redactioneel, via categorieën en via search) en decentraal vanuit de gebruiker (enerzijds aanbevelingen via ranking, blogging en tagging; anderzijds vanuit gedrag waarbij gegidst wordt op basis van statistische analyses van gebruikers). Deze laatste vorm, ook wel ‘collaborative filtering’ genoemd, is wat hem betreft de methode met de meeste belofte, maar tegelijk ook nog met de meeste bezwaren. De verschillende gidsen bestrijken

verschillende delen van het videoaanbod. Maar alleen kabel-EPG heeft bereik op het consumptieplatform. Deze vorm heeft nog meer voordelen. Zo is er nagenoeg onbeperkte ruimte beschikbaar en kijkt een kabel-EPG ver vooruit (minimaal 7 dagen). Een goede EPG maakt programmeren van de PVR (persoonlijke videorecorder) bovendien eenvoudig.

Jeroen Doucet (Station10)

Het maken van zo’n EPG vereist de medewerking van de zenders. Maar in Nederland is deze informatie auteursrechtelijk beschermd, dat betekent dat je goedkeuring nodig hebt van de rechthebbende om zo’n EPG te maken. Als je het goed wil doen heb je ook een promo nodig, maar ook die is auteursrechtelijk beschermd. En verder heb je updates nodig als bijvoorbeeld de tijden aangepast worden. Het is duidelijk dat de EPG steeds belangrijker wordt, de vraag is wie de EPG gaat aanbieden. Er zijn nu vier partijen in de race: de zenders en de distributeurs zijn de eerst aangewezenen, maar lijken er niet uit te komen. De kans bestaat dat als dit zo blijft er een derde partij de markt gaat pakken, bijvoorbeeld Google of een CE-fabrikant (zoals Philips). Na deze openingspresentatie worden verschillende EPG’s gepresenteerd. Ze hebben allemaal een eigen focus en andere insteek.

2.2 Zie.nl: de content-gids Zie.nl, een product van DAG Media BV, is nog in Bèta. De reden om Zie.nl te introduceren is volgens Marcel Houtman de enorme explosie van content. Er is dus behoefte aan een systeem dat zegt: “Dit is voor jou relevante content!” Zie.nl heeft drie hoofdfuncties: • Het is een gids voor content • Je kunt direct naar de TV gids kijken • Je kunt over TV- en videocontent met elkaar praten, discussiëren of je erin verdiepen 16

iMMovator Cross Media Network

Als we naar de gids voor content kijken, dan zie je dat er daar: • Een redactie is die zoekt naar content die relevant is • Gebruikers zijn die zoeken naar content die relevant is • Er een top 5 lijst is met TV en web toppers

Monique van Dusseldorp vraagt zich af hoeveel mensen zich nu écht bezighouden met het personaliseren. Volgens Marcel Houtman is ongeveer 10% van de mensen bezig met het ‘thumbs-up’ en ‘thumbs-down’ principe. Maar het overgrote deel van de overige 90% is blij verrast met de adviezen die door Zie.nl worden gegeven en blijft dus terugkomen omdat het voor hun relevant is!

2.3 De sociale EPG Albert Treur is niet alleen een bekend weblogger op Venturo, maar ook werkzaam als director Strategy & Business Development bij TSS. TSS heeft volgens dagvoorzitter Monique van Dusseldorp een soort sociale EPG.

Op zich is dat niet zo heel bijzonder, dat doen andere aanbieders ook. Wat bij Zie.nl wel bijzonder is, is de Kijkwolk! De Kijkwolk laat de programma’s van vanavond zien. Maar deze kun je personaliseren. Je kunt een testprogramma doorlopen dat je indeelt in één van de acht doelgroepen. Je kunt de personalisatie vervolgens verfijnen door met ‘thumbs-up’ of ‘thumbs-down’ programma’s te beoordelen. Hiermee leert het systeem wat je leuk en niet leuk vindt. In totaal kun je zo alle programma’s van alle 179 zenders die er door Zie.nl gepresenteerd worden heen gaan.

Marcel Houtman (Zie.nl)

Als je de nodige personalisatie achter de rug hebt, dan wordt het ook steeds interessanter om met mensen die hetzelfde kijkprofiel hebben te gaan praten. Want tenslotte kun je op deze manier mensen met dezelfde interesses aan elkaar koppelen. Dit kan een verrijking voor de kijker zijn.

UPDATE

Volgens Albert Treur krijgt de consument steeds meer invloed op de samenstelling van de EPG. Geleidelijk aan zal de consument ook steeds meer invloed krijgen op het programmaaanbod. TV zal van een ongeadresseerd medium verschuiven naar selectieve digitale distributie.

Albert Treur (TSS)

De optimale user interface heeft volgens Albert Treur twee lagen: de flexibele klant/gebruikersinstellingen en het systeem, de software en fabrieksinstellingen. Usability is erg belangrijk, men gelooft bij TSS heel erg in de persoonlijke programmagids (PPG) met een eigen landingspage en activatiecentrum. De hardware is op weg naar hybride operator onafhankelijke set-top boxen waarin bovendien meerdere netwerkcombinaties mogelijk worden. Een belangrijk issue wordt ook de kwaliteit van het beeld, met zaken als HD-TV. De set-top box wordt een personal entertainment device (PED) en de mobiel gaat een belangrijke rol spelen in het ‘schedulen’ en plannen. Wat ze bij TSS ook hebben is een programmagids voor de mobiele telefoon. TSS bedenkt en ontwikkelt daarbij ‘slechts’ en anderen rollen het uit.

2.4 iFanzy weet wat jij leuk vindt De persoonlijke programmagids is iets waarmee Stoneroos, vertegenwoordigd door Annelies Kaptein, al in 2005 mee aan de slag

Zie.nl naar ilse media Vanaf juni 2008 maakt Zie.nl onderdeel uit van ilse media. De opname van Zie.nl binnen de portfolio van ilse media past in haar strategie om blijvend nieuwe consumentenproposities te omarmen en tevens de stijgende online videoconsumptie een centralere plek binnen de organisatie te geven. Voor ilse media is Zie.nl een klein maar fijn en tevens innovatief project waar de definitieve richting nog van bepaald moet worden. Joris van Heukelom, CEA ilse media: “De learnings die we opdoen wat betreft ‘collaborative filtering’ zijn erg nuttig en helpen ons om verder na te denken hoe we in de toekomst dienen om te gaan met online video.” Bron: ilse media.

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 2. De programmagids 2.0

ging. Het enorme aanbod op het gebied van digitale TV in de vorm van de toename van zenders en dus programma’s, de toename van de mogelijkheden op internet en daarmee dus on demand en de integratie van internet op TV was voor Stoneroos reden om op basis van persoonlijke profielen mensen te gaan ‘gidsen’. De software die Stoneroos maakt kan gebruikt worden om dit ‘gidsen’ te realiseren.

Belangrijk is dat het systeem draait op een centrale server en aan verschillende clients (zoals mobiel, het web, aanbieders van IP-TV etc.) gekoppeld kan worden. Daarnaast moet je het gebruikersprofiel mee kunnen nemen en ook in het buitenland kunnen toepassen op de programma’s die daar zijn. Annelies toont vervolgens wat voorbeelden hoe je iFanzy kunt inzetten. Wat als laatste volgens haar écht heel bijzonder is, is dat je de Persoonlijke Programmagids kunt pimpen. Dit gaat zelfs zo ver dat kinderen die nog niet kunnen lezen de informatie in ‘beeld’ te zien krijgen. Er wordt nog steeds hard gewerkt aan iFanzy. Het belangrijkste speerpunt voor nu is het bouwen van een mooie interface. Daarnaast speurt Stoneroos het web af om alle slimme ideeën uit fora, zo mogelijk, in te bouwen in het programma.

2.5 De nieuwe BNN-programmagids Annelies Kaptein (Stoneroos)

Een elektronische programmagids biedt je over het algemeen zaken als sorteren, filteren, zoeken, reminders instellen, samenstellen TV-avond, previews bekijken, reviews insturen en je ‘persoonlijke’ gids samenstellen. Er zijn al diverse aanbieders die ook vandaag langs zijn gekomen. iFanzy doet buiten deze features nog ietsje meer, namelijk: • iFanzy profiel leert wat de kijker leuk vindt en wanneer • Biedt een échte persoonlijke TV-gids aan (rekening houdend met het tijdstip van de dag en met dat wat de kijker in het verleden heeft gekeken) • Laat de kijker meer, nieuwe TV-programma’s ontdekken (door middel van een recommendation programma). Het kijkgedrag wordt dus gemonitord en geanalyseerd. Extra programma-info van verschillende internetbronnen wordt, indien beschikbaar (buiten de normale bronnen), toegevoegd. Belangrijk is ook dat men de data en zoekresultaten waar mogelijk semantisch verrijkt. Verder geldt dat als je met meerdere mensen kijkt, de profielen worden samengevoegd en dat er dan een aanbeveling voor ‘meerdere kijkers’ wordt gegenereerd.

Berend Jan Verheijen is de volgende spreker. Hij laat de nieuwe online programmagids van BNN zien. BNN is al een tijdje bezig met het nadenken over een gids. Heel veel jongeren, zo is uit onderzoek gebleken, zitten te wachten op een programmagids. De nieuwe BNN-gids maakt gebruik van de BNN-presentatoren, dat zijn ‘de iconen’. Niet alleen de sterren geven aan wat ze graag kijken, ook de bezoekers kunnen een eigen gids aanmaken. Ze kunnen aangeven of iets ‘een hit’ of ‘een shit’ wordt. Daarnaast kun je ieder programma in je eigen gids zetten en bijvoorbeeld via een gadget in Hyves aan anderen laten zien waar je naar kijkt.

Berend Jan Verheijen (BNN)

Men heeft een website opgericht, waar iedereen die het fijn vindt om over zijn of haar favoriete programma te schrijven, zijn gang gaan. Men kan er een eigen beknopte fansite over een favoriet TVprogramma starten. Dat kan binnen twee minuten. Ook dit onderdeel is, net als de BNN-gids, nog maar sinds enkele dagen live.

“BNN nestelt persoonlijke tv-gidsen in Hyves-profielen” - Emerce, 26 maart 2008

iMMovator Cross Media Network

Wat men in de toekomst wil doen is nog beter integreren met Hyves, bijvoorbeeld door de mogelijkheid te bieden snel je Hyvesvrienden toe te kunnen voegen. Ook komt er een grote integratie aan tussen de BNN-gids en de BNN-site.

UPDATE De persoonlijke BNN online TV-gids die bezoekers op de site van de omroep kunnen samenstellen is nu ook op de mobiel te bekijken. BNN biedt een uitgebreide programmagids en informatie over TV-zenders en digitale kanalen in Nederland. Gebruikers kunnen gratis van deze dienst gebruik maken en zo dagelijks op hun mobiel bekijken hoe laat hun favoriete programma’s worden uitgezonden. Browsen door het hele TV-aanbod op een piepklein schermpje is natuurlijk niet ideaal. Daarom beperkt de mobiele gids zich tot de programma’s waarvan bezoekers zelf hebben aangegeven dat ze die willen kijken. Nadat een bezoeker zijn eigen gids heeft samengesteld, wordt deze op het web gepubliceerd na het achterlaten van zijn of haar mobiele telefoonnummer. Via een gratis SMS krijgt hij/zij dan een linkje waarmee die selectie te bekijken is. Via de BNN Online TV-gids kunnen bezoekers hun samenstelling altijd aanpassen of uitbreiden. De persoonlijke gidsen zijn trouwens op meer manieren te bekijken. Hoofd Nieuwe Media BNN Berend Jan Verheijen: “Het was al mogelijk om je eigen gids door te plaatsen op je eigen weblog of Hyve. Op die manier kun je al je vrienden laten zien wat jij de komende dagen gaat kijken. De persoonlijke gidsen krijgen daardoor een sociaal karakter, wat een belangrijk uitgangspunt is van de BNN Gids.”

• Nu: 72 zenders (en waarschijnlijk uitbreiding in de toekomst) • 300.000 persoonlijke profielen (deze zien er nog niet zo heel fancy uit, maar het werkt wel!) Carl Lunenborg eindigt zijn verhaal met een aantal zaken waar ze bij de TVGids.nl binnenkort mee zullen komen: • Breder en dieper informatieaanbod (door matching of door het voeren van eigen onderzoek, waardoor de detailpagina dus diepgaander wordt) • Meer audio-video, bijvoorbeeld Opsporing verzocht dat door de presentator wordt aangekondigd • Aanbieden van nieuwe en andere reportages • Realiseren van ultieme personalisering • Aanbieden van multi-platform (mobiel etc.)

2.7 Videocontent en PCZapper Vincent Everts, onder meer bekend van PCZapper, is de laatste spreker in het rijtje van korte presentaties. Hij houdt zich bezig met alle video op het gebied van internet. Hij schat in dat ongeveer een derde van de video vanaf internet bekeken gaat worden. Hij noemt Tudou.com, een Chinese videosharing site die een vijf keer zo lange kijkduur heeft als YouTube. Een groep van 30% van alle Chinezen op internet zit daar al ongeveer 45 minuten per dag. PCZapper in de oorspronkelijke variant haalt 400 bronnen bij elkaar, is 150.000 keer gedownload en er worden via deze vorm 1 miljoen filmpjes per maand bekeken. Ze waren hiermee eigenlijk

Bron: www.medianieuwtjes.nl

2.6 TV-gids.nl en de persoonlijke programmagids online Carl Lunenborg laat zien hoe TVGids.nl omgaat met de persoonlijke programmagids online. Het motto in zijn verhaal van vanmiddag is: nog beter bekeken met een bredere visie! Wat bijzonder is aan TVGids.nl, is dat ze dagelijks eigen filmpjes maken. Elke dag presenteren twee omroepers per filmpje de belangrijkste programma’s. Dus er zijn naast aankondiginCarl Lunenborg (TVGids.nl) gen in tekst nu ook aankondigingen in beeld en geluid. Voor sommige programma’s (zoals recent Idols) worden zelfs korte impressies van de programma’s gemaakt. Een paar feiten over de formule van TVGids.nl: • 2.1 miljoen unieke bezoekers (januari 2008) • 52 miljoen pageviews per maand (januari 2008) • 18% 13+ bereik • 7 dagen per week actueel met eigen redactie Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 2. De programmagids 2.0

te vroeg, op dit moment wordt in elke TV standaard een internetmodule ingebouwd. De tweede variant van PCZapper is een videoportal waar alle online video’s via één website beschikbaar zijn gemaakt. Kijkers kunnen zelf bepalen welke content wel en niet leuk is. Een bijkomend probleem is dat omroepen nog niet weten onder welke voorwaarden ze materiaal be- Vincent Everts (PCZapper) schikbaar willen stellen. Zo kwam het eens voor dat PCZapper naar online filmpjes van SBS linkte die SBS helemaal niet meer mocht uitzenden, maar die dus nog wel online stonden! Omroepen denken hard na welke content ze beschikbaar willen stellen, maar zijn daar nog niet altijd uit. PCZapper biedt ook een video management systeem waarbij elke website-eigenaar snel geschikte video’s voor de eigen site kan vinden. Voor PCZapper een van de manieren om geld te verdienen. Een demo vind je op de site. Dan is er de nieuwe versie (3.0) van de PCZapper-gids, met allerlei tagclouds, widgets en channels die mensen zelf kunnen maken. Je beschikt dus over tools waarmee je die EPG helemaal zelf kunt creëren en aan je vrienden beschikbaar kunt stellen.

2.8 Kijkonderzoek ‘Het nieuwe TV-kijken’ Bas de Vos, directeur Stichting KijkOnderzoek (SKO) vertelt over wat uitgesteld kijken betekent voor de kijkcijfers. Doel van het SKO is “het (doen) uitvoeren van betrouwbaar, valide, marktrelevant en innovatief onderzoek”. Dat doen ze niet zelf maar dat gebeurt door twee gerenommeerde onderzoeksbureaus.

Bas de Vos (SKO)

Allereerst vertelt De Vos (foto) iets over de term ‘Uitgesteld kij-

“Uitgesteld tv kijken in opmars, maar niet bij SBS” - Emerce, 26 maart 2008

iMMovator Cross Media Network

ken’. De oude werkelijkheid was die van ‘live kijken’, tijdens het moment van uitzending. Nu hebben we te maken met een andere werkelijkheid: mensen kunnen kijken op het moment dat ze zelf willen. Bijvoorbeeld als ze het opgenomen hebben of een programma later opvragen. De uitgangspunten van uitgesteld kijken zijn: • Uitgesteld kijken wordt integraal onderdeel van de currency • Uitgesteld kijken kan voor elk soort uitzending plaatsvinden: tijdvakken/programma’s/spots • Als iemand een uitzending meerdere keren bekijkt, moet dat ook tot uiting kunnen komen in het gerapporteerde kijkvolume (kijkdichtheid, kijktijd, marktaandeel) • In de ruwe data dient onderscheid gemaakt te worden tussen ‘live’ en ‘uitgesteld kijken’ • Het kijkmoment moet terug te vinden zijn De opzet van de nieuwe metingen is: dag van uitzending plus de zes dagen erna. Dat geeft dus andere cijfers dan tot nu toe. Al hangt het wel af van over welk programma het gaat en voor welke doelgroep het bestemd is. Hoeveel procent van de samenleving is nu bezig met uitgesteld kijken? En is er een verschil tussen de totale groep mensen en de mensen met een HD-recorder? Dat verschil is er wel degelijk. Als we kijken naar 13+ dan spreken we over 1,3% van de samenleving dat wel eens aan uitgesteld kijken doet. Bij mensen met een HD-recorder is dat echter 5,5%, aanzienlijk meer dus. Uitgesteld kijken wordt alleen in de zes dagen na de uitzenddatum gemeten. Voor de nummer 1 uit de toplijst gaat dit om 155.000 kijkers. Bij specifieke programma’s en voor specifieke doelgroepen kunnen deze cijfers héél relevant zijn!

Wanneer kijken mensen dan terug? De onderstaande grafiek toont aan dat dit nogal verschilt. Het verschil lijkt af te hangen van de frequentie van het programma. Een ander feit is dat HD bezitters meer uitgesteld kijken. De pieken voor het opnemen zitten aan het eind van de middag en op primetime (21 tot 22 uur). Bas de Vos eindigt zijn presentatie met de volgende conclusies: • Het totaalvolume van uitgesteld kijken is bescheiden • Het is kleiner voor blokken dan voor programma’s • Bepaalde genres winnen aanzienlijk meer kijkers dan andere • Doelgroepen verschillen redelijk, vrouwen zijn de belangrijkste groep • Belang is groot als je naar de details kijkt voor programma’s • Voor commercials is het belang zeer bescheiden

2.9 Paneldiscussie De toekomst van de programmagids in Nederland Het Cross Media Café wordt afgesloten met een paneldiscussie over de toekomst van de programmagids in Nederland. Deelnemers zijn: • Peter Contant, hoofdredacteur Veronica magazine van Veronica Publishing (VeronicaGids en TotaalTV) • Ria van Rijswijk, Directie Bedrijfsvoering, manager Media Informatie Services bij Nederlandse Publieke Omroep NPO • Ivo Lochtman, directeur Digitale Televisie bij UPC • John de Jong, Hoofd distributie, RTL Dit zijn de mensen die bepalen waar het heen gaat, wat er mag en wat niet, zo leidt Monique van Dusseldorp de discussie in. Monique van Dusseldorp spreekt haar verbazing uit dat SBS6, de meest uitgesteld bekeken (sommige meer dan 10%) TV-zender, niet langer dan een dag vooruit haar gegevens beschikbaar stelt. Reden daarvoor zou kunnen zijn dat de concurrenten daardoor niet meer vooraf over deze informatie kunnen beschikken. Verschillende partijen in de markt hebben verschillende belangen en lopen niet dezelfde agenda af, zo wordt al snel duidelijk. Wat is bij de verzameling van gegevens nou het moeilijke punt, zo vraagt Monique van Dusseldorp zich af. Van Rijswijk geeft aan dat het heel erg veel is en dat het ook een uitdaging is om alles zo actueel mogelijk te houden. Er werken bij Media Informatie Services momenteel zeventien mensen. Een groot issue is dat als programma’s uitlopen, er geen synchronisatie is met de EPG-data, dat is een aparte stroom.

Peter Contant geeft aan dat de omroepbladen steeds slechtere gegevens krijgen aangeboden, waardoor de kwaliteit van de informatie in het omroepblad af en toe onder druk komt te staan. Hij vertelt ook dat het blad Satellite zo’n 40.000 abonnees en 10.000 exemplaren in de losse verkoop had. Opvolger TotaalTV doet in de losse verkoop maar liefst 50.000. Veronica heeft voor mobiel een hele EPG klaarliggen, maar men zet deze nog niet open omdat het model nog niet winstgevend is. Het gaat dan bijvoorbeeld ook om adverteerders. Vincent Everts (vanuit publiek) vraagt zich af wat de werkelijke invloed is van een printgids op wat er nou gekeken wordt. Peter Contant geeft aan dat dit soort zaken niet goed uitgezocht wordt, er is te weinig over bekend om hierover uitspraken te doen. John de Jong van RTL geeft aan dat het ook belangrijk is wat je positie is in de EPG. Nummer 4 met RTL 4 bijvoorbeeld. Bij RTL zijn overigens twee mensen fulltime bezig om gegevens aan te leveren aan de club van Van Rijswijk. Ivo Lochtman van UPC geeft aan dat 72% van de kijkers de EPG elke week gebruikt. Op dagniveau ligt dat op 50%. Een programma wordt een fast moving consumer, een goed wat je gewoon afneemt. Dus het promoten van en adverteren voor een programma wordt steeds belangrijker, aldus UPC. Contant vult aan dat in de VS bijvoorbeeld ook billboards volop worden ingezet. Misschien is dan een logische ontwikkeling dat je in programma’s gaat investeren die gedurende 10 of 20 jaar lopen, zo stelt Monique. Contant zegt dat er maar een paar duizend mensen naar themakanalen kijken, “waar hebben we het over”. Lochtman van UPC bestrijdt dit. Meer dan 50% van de zendtijd van de belangrijkste zenders in bijvoorbeeld de UK is daar al weggehaald bij de be-

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 2. De programmagids 2.0

langrijkste zenders en naar wat bij ons nu nog niche kanalen heet gegaan. Het kan dus hard gaan. Dit jaar gaat de PVR’s van 10% naar 20%, maar veel daarvan was tot nu toe nog zonder EPG aan boord, zegt ook Everts. In de VS heeft 22% van de mensen een harde schijf en is 30% daarvan bezig met uitgesteld kijken. Er is echt wat aan het veranderen. Volgens Contant gaan sommige zaken in de huiskamer toch minder snel, mensen zijn conservatief. UPC geeft aan dat ze juist het tegenovergestelde zien, dat als mensen iets ontdekken het ineens heel snel kan gaan. Marcel Houtman (vanuit publiek) vraagt zich af waarom de programmagegevens nog geld kosten. 24 uur van te voren zijn ze gratis, maar waarom is dat niet langer. Dat zou toch goed zijn voor het bekijken van het programma. Peter Contant geeft aan dat er in zijn optiek al veel vrij is. Kranten krijgen veel gratis en ook EPG steeds meer. Hij ziet ook steeds meer nieuwe initiatieven komen en men probeert daarop te anticiperen, bijvoorbeeld via TotaalTV. Vincent Everts vindt de programmagids informatie iets draconisch, iets oubolligs. Als je dat vergelijkt met Google dan is dat een wereld van verschil. Het gaat niet om het kanaal maar om het programma, terwijl de aanbieders het kanaal centraal stellen. Dat is achterhaald.

“Slimme tv-gids op het scherm” - NRC Handelsblad, 04 april 2008

iMMovator Cross Media Network

2.10 Round up Jeroen Doucet sluit af. Wie gaat straks de EPG controleren, dat is een hot issue. “In ieder geval is de printgids voor de kijker nog steeds het belangrijkste middel om zich te oriënteren, maar tegelijk lopen de oplagen wel langzaam terug. Als je kijkt naar de intrinsieke kwaliteit, naar wat mensen verlangen, dan gaat het om volledige informatie en aanbeveling en dan kun je alleen maar concluderen dat het belang van print afneemt. Dit soort zaken aanbieden kan alleen nog maar elektronisch. De printgids wordt veel meer het podium voor het redactionele kwaliteitsadvies.”

3. Kerncijfers uit de ICT en creatieve industrie De Cross Media Monitor 2008 Uitreiking Cross Media Monitor 2008 Datum: 17 juni 2008 Locatie: Media Academie, Mediapark, Hilversum

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 3. Kerncijfers uit de ICT en creatieve industrie

De Cross Media Monitor 2008 is een analyse van de ontwikkelingen binnen de ICT en creatieve industrie in de Noordvleugel van de Randstad. Dit onderzoeksrapport biedt een basis om kennis en inzichten te genereren. Daarmee kunnen de innovatiekansen die zich voordoen in de Noordvleugel beter en effectiever benut worden. De Cross Media Monitor is daarom van belang voor het bedrijfsleven, brancheorganisaties, gemeentelijke, provinciale en landelijke overheid én kennis- en onderwijsinstellingen. De uitreiking van de tweede editie van de Cross Media Monitor vond plaats op 17 juni 2008 tijdens een ontbijtsessie van het Mediapark Jaarcongres.

3.1 Uitreiking Cross Media Monitor 2008 Tijdens een van de ontbijtsessies van het Mediapark Jaarcongres werd de Cross Media Monitor 2008 gepresenteerd. Na presentaties van Monique Roso en Paul Rutten overhandigde voorzitter van iMMovator Bob Verburg het eerste exemplaar aan Marjan Hammersma, directeur Media, Letteren en Bibliotheken, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

kwalitatieve studies dat de contacten tussen de drie subsectoren in de Noordvleugel beter zijn dan die in de rest van Nederland. Het landelijke beeld van de ICTsector laat zien dat in de Noordvleugel een relatief groot aandeel van de dienstensector zit, maar ook van de contentsector. Het landelijk beeld bij ICT en creatieve industrie samen laat zien dat de Noordvleugel een Monique Roso (TNO) zeer groot aandeel heeft ten opzichte van de rest van het land. Er is sprake van een behoorlijke ‘overlap’, dit is waar de creatieve industrie de ICT-sector ontmoet.

Creatieve industrie 1. kunsten: scheppende kunst, theaters en podia, evenementen 2. media & entertainment: uitgeverij, film, omroep, RTV-producties, journalistiek 3. creatieve zakelijke dienstverlening: architectuur, stedenbouw, reclame, ontwerpers

ICT-sector 1. contentindustrie: uitgeverij, film, omroep, RTV-producties, journalistiek, reclame, ontwerpers 2. dienstverlening: drukkerij en overig reproductie, consultancy, datacentra, webhosting en -exploitatie, softwareontwikkeling 3. hardwarebedrijven: productie computers, RTV- en AVapparatuur, telematica, technische ontwerpbureaus

Bob Verburg overhandigt de Cross Media Monitor 2008 aan Marjan Hammersma

De belangrijkste resultaten van de Cross Media Monitor 2008 Monique Roso van TNO bespreekt in haar presentatie de belangrijkste resultaten van de Cross Media Monitor 2008. Allereerst licht Monique de driedeling voor de creatieve industrie toe. Bij deze indeling in subsectoren is sprake van een klein stukje overlap. De contentindustrie van de ICT-sector komt de creatieve zakelijke dienstverlening van de creatieve industrie tegen omdat de contentindustrie voor een deel door reclame en ontwerpers van de creatieve industrie gevuld wordt. Vervolgens bespreekt Monique Roso het landelijke beeld van de creatieve industrie. Opvallend is dat het aandeel van de Noordvleugel dominant is en dat ook de drie subsectoren van de creatieve industrie in de Noordvleugel erg mooi verdeeld zijn. Dit is in andere gebieden in Nederland wel anders. Daarnaast blijkt uit 24

iMMovator Cross Media Network

Figuur 1: Creatieve industrie en ICT sector: het landelijke beeld

De creatieve industrie concentreert zich in de Noordvleugel. Amsterdam staat in absolute aantallen als grootste met 57.000 banen. Ook hier zie je een prachtig evenwicht. Haarlem heeft als enige een vergelijkbaar profiel, maar op een veel kleinere schaal. Andere concentratiesteden zijn: Breda, ’s Hertogenbosch, Eindhoven, Arnhem, Nijmegen, Groningen, Rotterdam en Den Haag. Concentratiesteden zijn dus veelal de grote steden van Nederland (waar veel inwoners zijn). Voor de ICT industrie zie je een vergelijkbaar patroon als bij de creatieve industrie, alleen zijn Breda en Arnhem helemaal weggevallen en komt Eindhoven hier opeens duidelijk

naar voren. Kijkend naar de verschillende deelsectoren zie je dat er in de ICT-sector veel meer dienstverlening is. Kijkend naar de groei van het aantal banen van 1996-2007 zien we dat de groei voornamelijk te vinden is in delen van de Randstad, Almere, Groningen en ook Utrecht. Wat hierbij op te merken valt is dat de er voornamelijk groei is waar er ook ruimte was om te groeien.

Wat is er te zeggen over de groei in de 10 belangrijkste steden in de Noordvleugel? • Amsterdam sterkste groeier. Aandeel is echter maar 17%, al is dit t.o.v. landelijk (=10%) wel veel hoger • De banengroei in de sectoren is groter dan in de rest van de economie • Hilversum is sterk afhankelijk van de creatieve industrie, maar relatief blijft Hilversum achter • Haarlem heeft een probleem, blijft duidelijk achter. Het verliest zelfs banen

Al met al zien we dus dat de Noordvleugel heel veel potentie heeft. En dit zou in de toekomst gebruikt kunnen worden.

Visie op de kansen voor de Noordvleugel Prof. dr. Paul Rutten, Hoogleraar digitale media, Universiteit Leiden, geeft aan dat er in deel 2 van de Cross Media Monitor geprobeerd is een visie te beschrijven ten aanzien van de kansen voor de Noordvleugel. Er is een aantal zaken waar je rekening mee moet houden. Je zit namelijk in de Randstad en daardoor heb Paul Rutten (Universiteit Leiden) je te maken met mondiale ontwikkelingen. Dus moet je regionale hulpbronnen organiseren, wil je met anderen kunnen concurreren. Daar zou de Noordvleugel zich in kunnen onderscheiden. Er is dan wel behoefte aan stimulansen. Er zou dus juist gekeken moeten worden naar het breukvlak van ICT en creatieve industrie: waar is crossmedia dan een veelbelovend domein voor dit geografische gebied?

Hoe moet je dan naar crossmedia kijken?

Figuur 2: Ontwikkeling ICT en creatieve industrie 1996 – 2005 – 2007

De ontwikkeling van de gecombineerde ICT + creatieve industrie 1996 – 2005 – 2007 is te zien in bovenstaande grafiek. Kijkend naar de grafiek zien we dat er in 2005 (vorige meetmoment) sprake was van een dip. Daarnaast zie je dat er in deze branches er bij een hoogconjunctuur een grotere stijging is. Maar als het slecht gaat, gaat het ook écht slecht. Wat bijzonder is, is dat de creatieve industrie wel in al die tijd hard doorgegroeid is terwijl dat in de ICTsector niet zo was. Ook is de stijging in deze sectoren hoger dan de groei van de (totale) economie.

Wat zijn de economische kerncijfers als we kijken naar de banen en omzet? Meeste banen in kleine bedrijven en grote bedrijven: • Bedrijven met 0-5 banen: 26% (Noordvleugel: 26%) • Bedrijven met meer dan 50 banen: 46% (Noordvleugel: 50%) Sterkste banengroei in: • Bedrijven met 0-5 banen: 46% (Noordvleugel: 40%) • Bedrijven met meer dan 50 banen: 21% (Noordvleugel: 39%) • Hoogste gemiddelde jaarlijkse groei: eenpitters/freelancers Omzet ICT+CI Nederland: € 65 mrd (Noordvleugel: € 21 mrd) • Omzetgroei Nederland p.j.: 3,9% (Noordvleugel: 4,8%) • Outperformers: Amsterdam, Utrecht, Amersfoort, Almere, Haarlemmermeer, Nieuwegein • Underperformers: Hilversum, Zaanstad, Amstelveen, Haarlem

Je hebt te maken met convergentie. Er zijn bepaalde gebieden die veel met elkaar samenwerken: • Media, telecommunicatie en software • Elektronische netwerken (kabel, mobiel en telecom worden op elkaar aangesloten) • Sectoren in de media-industrie (de content vloeit in elkaar over, TV – internet – radio, etc) • Economie als geheel (ook bedrijven die niet in de uitgeefwereld zitten, gaan zich steeds meer bewegen naar activiteiten die hiermee te maken hebben)

Waar zitten dan de kansen in de crossmedia? Je kunt in de huidige tijd niet meer zonder het internet. Er zijn dus vele partijen die iets met het web doen. Dus eigenlijk moet je formats ontwikkelen die over alle platformen heen gaan. Dus ga je van mediamix naar crossmedia en daarmee is crossmedia een strategisch concept geworden. Met de inzet van crossmedia kunnen we eigenlijk ook zien dat crossmedia een eigen sector is geworden. Want behalve het feit dat je het als strategie wilt voeren zijn er ook nu allerlei bedrijven die je hierbij kunnen faciliteren. Kijkend naar deelgebieden als content en facilitair dan zijn er wat bijzonderheden te zien. De uitgeverijen zijn vaak regionaal gevestigd, terwijl de omroepen iets geconcentreerder zitten. De entertainment industrie bevindt zich vooral in Hilversum en Amsterdam en ook advertising is vooral rondom een aantal grote steden gevestigd. De faciliterende bedrijven bevinden zich ook rondom grote steden. De telecomsector is voornamelijk in de Randstad gevestigd, maar daarnaast is Groningen een uitspringer. Katalyserende bedrijven die de crossmedia een push geven, databanken, webhosting, etc. bevinden zich in Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en omstreken.

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 3. Kerncijfers uit de ICT en creatieve industrie

Round up De Noordvleugel van de Randstad kan een soort draaischijf worden voor ICT en creatieve industrie: crossmediaal gezien kan dit veel gaan voorstellen. Daarbij is de Noordvleugel tegelijk ook een markt en laboratorium waar je elkaar kunt vinden en waar je kunt ontwikkelen en samenwerken. Daarmee kun je ook buiten de Noordvleugel dingen bereiken! Binnen de Noordvleugel kun je spreken van een topklasse infrastructuur die je ook écht kunt gebruiken. En dus zou je moeten kijken of je internationaal kunt gaan werken en daarbij gaat kijken naar de kansen van nieuwe diensten, formats of de Noordvleugel als contenthub. Als laatste is daarbij een heterogene samenstelling van bedrijven erg belangrijk. Die bedrijven dienen als markt, maar tegelijkertijd ook als ontwikkelplek. Dus moet er zorgvuldig gekeken worden naar bedrijven die aanvullend zijn.

Figuur 3: Regionale verdeling creatieve industrie in Nederland (Bron: Cross Media Monitor 2008)

omroep, entertainment (muziek, film, video, games) en advertising. De eerste drie maken deel uit van de media- en entertainmentindustrie, de laatste van creatieve zakelijke dienstverlening. Figuur 3 onderstreept dat deze bedrijfstakken in de Noordvleugel van de Randstad relatief sterk vertegenwoordigd zijn. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft een nadere analyse verricht, gericht op het vaststellen van het belang van de vier bedrijfstakken die cruciaal zijn voor de ontwikkeling van de crossmediaindustrie. De Noordvleugel gemeenten zijn vergeleken met de rest van Nederland voor wat betreft de presentie van de vier mediabedrijfstakken. Figuren 4.1 t/m 4.4 laten de hoeveelheid banen in uitgeverijen, omroep, entertainment en advertising zien.

“Meer banen ict en creatieven” - Parool, 16 juli 2008

3.2 Belangrijkste conclusies Cross Media Monitor 2008 Analyse van de creatieve industrie en ICT als crossmediale basis voor de Noordvleugel De Cross Media Monitor 2008 heeft opnieuw onderstreept dat de Noordvleugel van de Randstad een bijzondere positie inneemt als het gaat om de ontwikkeling van de creatieve economie in Nederland. De twee sectoren van waaruit de crossmediale ontwikkeling vorm krijgt, de ICT en de creatieve industrie, zijn bijzonder sterk vertegenwoordigd in de Noordvleugel. Hun belang is ook in de periode 2005-2007 verder toegenomen. Figuur 3 laat de regionale verdeling van de creatieve industrie in Nederland zien.

Figuur 4.1 Uitgeverijen (Bron: RPB)

Figuur 4.2 Omroep (Bron: RPB)

Figuur 4.3 Entertainment (Bron: RPB)

Figuur 4.4 Advertising (Bron: RPB)

Concentratie in de Noordvleugel De Noordvleugel onderscheidt zich in meerdere opzichten van de andere vijf regio’s voor wat betreft de hoeveelheid banen in de creatieve industrie en de deelsectoren daarbinnen. De creatieve industrie is het sterkst vertegenwoordigd in de noordelijke Randstad. Bovendien is het aandeel van de media- en entertainmentindustrie binnen de creatieve sector in de Noordvleugel aanzienlijk groter dan in andere regio’s. Dat schept een belangrijke basis voor een voorspoedige ontwikkeling van de crossmedia sector. Hiervoor zijn vier specifieke bedrijfstakken van belang: uitgeverij, 26

iMMovator Cross Media Network

Noordvleugel gemeenten laten een behoorlijke concentratie banen zien, in het bijzonder in Amsterdam en Hilversum. Opvallend is dat Rotterdam en Den Haag in absolute zin ook hoog scoren. Omroep en entertainment zijn het meest geconcentreerd in Noordvleugel gemeenten, uitgeverijen en advertising minder.

groeide het aantal banen in ICT en creatieve industrie in de Noordvleugel met 8.700. Bedrijven in de ICT en creatieve industrie zijn met gemiddeld 4,9 banen aanmerkelijk kleiner dan het gemiddelde Nederlandse bedrijf. In de Noordvleugel zijn de bedrijven gemiddeld groter dan elders.

ICT sterk in de Noordvleugel

Noordvleugelsteden leveren kwart van nationale omzet

Specifieke aandacht is besteed aan bedrijven binnen de categorie ‘diensten’ die diensten leveren om crossmedia inhoudelijk en technisch mogelijk te maken. Bijvoorbeeld softwareontwikkelaars, nieuwe mediabedrijven en andere ICT dienstverleners. Daarbij wordt hier een onderscheid gemaakt tussen telecommunicatiebedrijven en andersoortige dienstverleners, in het bijzonder softwarebedrijven, webhosters en andersoortige ICT dienstverleners. De laatste categorie wordt hier aangeduid als katalyserende sectoren omdat van hen een stuwende werking op de ontwikkeling van crossmedia wordt voorondersteld.

De tien grootste Noordvleugelsteden zijn goed voor een kwart van de nationale omzet in de ICT en creatieve industrie. De omzet in deze sectoren groeit sneller dan van de economie als geheel. Op nationaal niveau groeide de omzet van de totale economie tussen 1996 en 2006 met gemiddeld 2,2 procent per jaar; in de ICT en creatieve industrie lag dit op 3,9 procent jaarlijks. De Noordvleugel scoort hoger voor zowel de totale economie (+2,5 procent), als voor de combinatie van ICT en creatieve industrie (+4,8 procent).

Verschillende stedenprofielen in de Noordvleugel

Figuur 5.1 Telecommunicatie (Bron: RPB)

Figuur 5.2 Katalyserende bedrijven (Bron: RPB)

Voor wat betreft de presentie van telecommunicatiebedrijven en bedrijven die kunnen functioneren als katalysator in de ontwikkeling van crossmedia geldt een sterke presentie in de Noordvleugel, al is er minder sprake van min of meer exclusieve concentraties in die regio. Naast Amsterdam scoort ook Utrecht hoog als Noordvleugel gemeente, terwijl Amersfoort ook veel bedrijven kent die als katalysator kunnen gaan werken. Buiten de Noordvleugel kennen Den Haag, Eindhoven en Rotterdam sterke concentraties in de onderzochte categorieën. Deze bevindingen onderstrepen dat de Noordvleugel, met zijn combinatie van concentraties in creatieve industrie en ICT, een sterke uitgangspositie heeft voor de ontwikkeling van de crossmedia sector. Een sector die als economische factor als zodanig kan meetellen, maar die ook als aanjager voor innovatie voor andere sectoren kan dienen. Immers alle bedrijven die opereren in een markt waar online interactie met consumenten een vereiste is, zullen zich vroeg of laat tot een crossmedia strategie wenden.

Banengroei vooral in grote én kleine bedrijven In absolute termen groeide het aantal banen in de ICT en creatieve industrie in de Noordvleugel tussen 1996 en 2007 met ruim 54 duizend. Dit is 42,5 procent van de banengroei in ICT en creatieve industrie in Nederland. De meeste banen kwamen erbij in de bedrijven met meer dan 50 banen (+21 duizend) en in de bedrijven met maximaal 5 banen (+22 duizend). Tussen 2005 en 2007

In de tien grootste steden van de Noordvleugel zijn ICT en creatieve industrie verantwoordelijk voor 12 procent van de banen. Eén op de vijf bedrijfsvestigingen behoort tot ICT of creatieve industrie. Hilversum kent de sterkste specialisatie, met een aandeel van ICT en creatieve industrie van bijna 30 procent in de lokale werkgelegenheid. Haarlemmermeer en Zaanstad zijn het minst afhankelijk van de creatieve en ICT-sector. Groeistad Almere noteert de hoogste groei in het aantal banen met sinds 1996 een jaarlijkse gemiddelde toename van 10 procent. Amersfoort, Haarlemmermeer en Utrecht vormen een tweede groep met een gemiddelde jaarlijkse groei van vier tot vijf procent. Amsterdam, Amstelveen en Nieuwegein vormen een derde groep, met een jaarlijkse gemiddelde groei van 3,3 tot 3,5 procent. Benedengemiddeld scoren Hilversum en Zaanstad. Haarlem verliest als enige grote stad in de Noordvleugel banen in de ICT en creatieve industrie.

Rabobank: helft kleine bedrijven winstgevend, hoogste winst creatieve zakelijke dienstverlening De Rabobank maakte voor deze Cross Media Monitor een financiële analyse van de creatieve industrie (CI) tussen 2004 en 2006. De drie deelsectoren in de creatieve industrie (kunsten, media en entertainment (M&E) en creatieve zakelijke dienstverlening (CZD)) kennen in 2006 een omzet van respectievelijk € 557.000, € 593.000 en € 801.000. De kunstensector kent met 2 procent het laagste winstpercentage. De winstpercentages in de media- en entertainmentsector van 4 procent en 6,9 procent in de creatieve zakelijke dienstverlening zijn gezond. In 2006 maakte binnen iedere omzetklasse meer dan 85 procent van de bedrijven winst. Wordt echter de ondernemersbeloning bij de winstberekening betrokken, dan blijkt de helft van de kleinste bedrijven (omzet tot € 250.000) winstgevend. (N.B.: De Rabobank database geeft de resultatenrekeningen en balansen weer van bedrijven die klant van de Rabobank zijn of zijn geweest. In deze database zijn cijfers tot en met 2006 beschikbaar. De analyse geeft een gemiddeld bedrijf in de deelsector weer. De cijfers over de kunstensector zijn gebaseerd op een lager aantal waarnemingen dan de andere sectoren. Zij geven daarom slechts een indicatie.)

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 3. Kerncijfers uit de ICT en creatieve industrie

3.3 Het toekomstperspectief 850 800 750 700

Kunsten M &E CZD

650

600 550 500 450 2004

2005

2006

Figuur 6: Absolute omzetontwikkeling per bedrijf in de betreffende (deel)sector tussen 2004-2006 (Omzet x € 1.000) Bron: Rabobank Cijfers & Trends database

Eigen vermogenspositie: creatieve industrie is goede basis voor groei Het aandeel eigen vermogen van een gemiddeld bedrijf in de creatieve industrie of de deelsectoren wijkt met circa 33% niet of nauwelijks af van het beeld in de gehele dienstverlening. In vergelijking met een gemiddeld bedrijf in de dienstverlenende sector kennen de media- en entertainmentsector en de creatieve zakelijke dienstverlening een zeer laag aandeel vaste activa. Het aandeel vlottende activa, onder andere bestaande uit de post debiteuren en voorraden, is daarentegen een stuk hoger. Over het algemeen heeft de creatieve industrie een significant lager aandeel langlopende leningen dan gemiddeld in de dienstverlening. De creatieve zakelijke dienstverlening kent een aandeel lang vreemd vermogen van bijna 23 procent. Het aandeel lang vreemd vermogen van de dienstverlening is met 39 procent een stuk hoger. Dit betekent dat de creatieve industrie meer met korte termijn financieringsproducten wordt gefinancierd. Hierbij kan worden gedacht aan crediteuren, factoring en/of bancaire kredieten.

Rabobank: Financierbaarheid sector is goed De financieringstructuur in de deelsectoren van de creatieve industrie is divers van looptijd en bron. Mede gelet op de huidige winstgevendheid, de goede vermogenspositie en het aanbod van elkaar versterkende bancaire en niet-bancaire financieringsproducten vindt de Rabobank de financierbaarheid van deze sector goed. De ontwikkeling binnen de sector wordt immers ook door veel private partijen gevolgd. Een combinatie van bancaire financiering en achtergesteld vermogen/aandelenkapitaal is dan ook een vaak geziene variant. De overheid kan daarnaast nieuwe ontwikkelingen ondersteunen door met haar Borgstellingskrediet, al dan niet specifiek voor innovatie, voor een deel van het risico garant te staan.

Nederland als draaischijf in de netwerkeconomie Nederland heeft de unieke kans om zich te ontwikkelen tot een draaischijf in de netwerkeconomie. De crossmedia sector in de Noordvleugel speelt daarin een hoofdrol. Deze kans wordt reëel zodra bandbreedte onbeperkt is en netwerken open en voldoende toegankelijk zijn. Dan kunnen bedrijven optimaal gebruik maken van elkaars competenties en sterktes. Er ontstaat de mogelijkheid om ketens van bedrijven en sectoren te decomponeren om de resulterende modules als bouwblokken voor nieuwe diensten aan te wenden. Daarvan kunnen dan weer andere sectoren gebruik maken. Op die wijze kan de slagkracht van de Nederlandse economie versterkt worden en krijgt de veelgeprezen rol van Nederland als ‘Gateway to Europe and the World’ nieuwe betekenis in de zich rap ontvouwende netwerkeconomie. Een dergelijke vorm van werken is de opmaat naar de netwerkeconomie in optima forma. Concurrentie vindt dan niet meer plaats langs de as van ‘de beste spullen hebben’. Het komt er dan op aan om ‘het meest behendig en creatief beschikbare resources te combineren en deze combinaties goed te vermarkten’. Het zijn dan veel minder de individuele bedrijven die tellen, maar meer de sterke combinaties die gezamenlijk in staat zijn innovatief, concurrerend en slagvaardig te opereren. Groot zijn is in dit verband niet meer relevant; het gaat om combinatiekracht, openheid en ondernemerschap.

Kanteling in denken en handelen Dit vergt een totale kanteling in denken en handelen en is in die zin ‘disruptive’. De crossmedia sector in de Noordvleugel faciliteert deze ontwikkeling niet alleen, hij profiteert er zelf ook volop van. Grote en kleine bedrijven kunnen beschikken over de creatie, productie en distributiekracht van de gehele sector. Er ontstaan nieuwe mogelijkheden voor crosssectorale dienstverlening. Crossmediaal denken en werken wordt meer en meer gemeengoed in tal van sectoren als zakelijke dienstverlening, financiële dienstverlening, zorg en onderwijs. Dit vraagt om nieuwe, creatieve concepten maar ook om een hele waaier aan facilitaire diensten. Om deze positie in het internationale speelveld te kunnen veroveren, moet de Noordvleugel: • Sterk zijn in creatieve industrie en ICT • Een breed palet aan bedrijven en instellingen vasthouden waardoor alle noodzakelijke elementen aanwezig zijn • In staat zijn nieuwe krachtige combinaties te maken door regionale samenwerking • Beschikken over een topklasse infrastructuur

Van nationaal naar internationaal De leidende bedrijven uit het crossmedia cluster in de Noordvleugel zullen in de toekomst zeker niet het grootste deel van hun inkomsten op de Nederlandse markt vergaren, ze hebben in hoofdzaak internationale klanten of spelen met hun eigen dienstenaanbod op meerdere markten. Ze nemen een vooraanstaande rol op de internationale markt en bouwen voort op de ondernemingsgeest van de traditionele televisieproductiesector en bepaalde segmenten uit de uitgeverij, de gaming en de muziekindustrie. Dat betekent dat crossmediale content, crossmedia formats of technologische toepassingen ontwikkeld in Nederland, een belangrijke rol spelen op de internationale markt. Meer geld is te verdienen in de 28

iMMovator Cross Media Network

geëvolueerde sectoren als de media en entertainment industrie omdat nieuwe nationale en internationale markten worden toegevoegd en de industrie steeds goedkoper produceert. Met de ontwikkeling van de regio als contenthub kan bovendien veel geld worden verdiend omdat de opgedane kennis en ervaring bij de ontwikkeling en exploitatie internationaal kan worden gebruikt voor consultancy en dienstverlening.

naar hun klanten kan worden verstuurd. Lees hierover meer in hoofdstuk 8 over de contenthub.

3.4 Achtergrond Cross Media Monitor Aanleiding De ICT en creatieve industrie zijn belangrijke peilers van de economie van de Noordelijke Randstad (ook wel de Noordvleugel genoemd). Deze regio heeft een sterke traditie in de ICT en creatieve industrie en laat landelijk een sterke concentratie in deze sectoren zien. Toch is de feitelijke kennis over de ontwikkeling van de creatieve economie in de Noordvleugel is beperkt, terwijl de behoefte aan dergelijk inzicht groot is. De Cross Media Monitor voorziet in de behoefte aan inzicht in de regionaal economische ontwikkeling van ICT en creatieve industrie in de Noordvleugel. Hij biedt bovendien aanknopingspunten voor beleid gericht op deze sectoren en biedt mogelijkheden voor evaluatie ervan.

Doelstelling

Er ontstaan aantrekkelijke nieuwe groeistrategieën voor het bedrijfsleven. Geavanceerde diensten kunnen bedrijven wereldwijd gaan exploiteren. Naast de lokale of regionale markten ontstaat de internationale markt. Vaak zeer concurrerend, maar door enorme schaalgrootte aantrekkelijk. Voor de vele nichespelers is internationale expansie vaak goed mogelijk. Het internationale perspectief is niet voor elk bedrijf vanzelfsprekend. Met name de grotere spelers die grotendeels afhankelijk zijn van de nationale markt is internationale expansie lastig te realiseren. Echter de knowhow die wordt opgedaan bij de ontwikkeling van succesvolle crossmediale strategieën kan wel worden gebruikt om deze strategieën bij overnames in te zetten. Een andere manier om dit te realiseren is het licenseren van succesvolle crossmediale concepten. Dit geldt ook voor de geëvolueerde ICT-industrie die de ondersteunende IT-bouwstenen op de wereldmarkt kan leveren. De ‘interne’ technologie en serviceprocessen zijn als IT- en netwerkeconomieproducten wereldwijd verkoopbaar, net als de kennis om zo ketens te herinrichten.

Het ontwikkelen van de Cross Media Monitor 2008 vloeit voort uit het streven van stichting iMMovator om de kennis over crossmedia in de Noordvleugel te vergroten en daarmee innovatie en ontwikkeling te stimuleren. Doel van de monitor is kennis en inzichten te genereren die partijen in de Noordvleugel in staat stelt de kansen voor innovatie en concurrentiekracht die ICT en creatieve industrie bieden beter te benutten. Hij is in het bijzonder van belang voor bedrijfsleven, brancheorganisaties, gemeentelijke, provinciale en landelijke overheid én kennisinstellingen.

Financiering De monitor is mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning van het Rabobank Nederland, Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen, het Gewest Gooi en Vechtstreek, Kamer van Koophandel Gooi-, Eem en Flevoland en Kamer van Koophandel Amsterdam. Daarnaast is de steun van provincie Noord-Holland, als stakeholder van iMMovator, belangrijk geweest voor het welslagen van dit project. Meer informatie over de Cross Media Monitor of een exemplaar bestellen? Kijk dan op www.immovator.nl/crossmediamonitor.

Nederland als contenthub van Europa De crossmedia sector kan zo effectief als overslagpunt worden ingericht à la Schiphol, de Rotterdamse haven en de Amsix. Niet alleen voor de huidige media- en entertainmentmarkt, maar ook voor substituut-markten zoals de cinemamarkt waar we van celluloid nu in rap tempo naar online distributie en exploitatie gaan. En ook hier geldt weer dat het aanbrengen van crossovers naar andere sectoren relatief eenvoudig is. Daarmee manifesteert de Noordvleugel zich internationaal als een Digitale Content Hub. Crossmediale content die van overzee komt en exploitatiemogelijkheden zoekt op het Europese continent moet doorgaans tal van bewerkingen ondergaan en op een juiste en veilige manier over het continent worden gedistribueerd. De concentratie van tal van disciplines, competenties en bedrijven in de Noordvleugel, breedbandig met elkaar verbonden, is goed gepositioneerd om een dergelijke rol te vervullen voor contentproviders van verschillende continenten. De vele contentleveranciers zien Nederland als de trusted partner waar de content veilig kan worden opgeslagen en op hun verzoek

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 3. Kerncijfers uit de ICT en creatieve industrie

iMMovator Cross Media Network

4. Hoe verdien je geld met crossmediale formats? Cross Media CafĂŠ over crossmediale platforms Cross Media CafĂŠ Geld verdienen met crossmediale formats Datum: 13 mei 2008 Locatie: studio 31, Mediapark, Hilversum 309 inschrijvingen

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 4. Hoe verdien je geld met crossmediale formats?

13 mei draaide het Cross Media Café helemaal om geld. In dit Cross Media Café werd duidelijk dat het in ieder geval mogelijk is met crossmediale middelen geld te verdienen, zowel direct als indirect. Centrale vraag tijdens dit Cross Media Café was ‘wat is het businessmodel achter crossmediale formats?’. Verschillende bedenkers van crossmediale platforms gunden ons een kijkje in de keuken.

Monique van Dusseldorp en Erik-Jan Gelink presenteerden de aanwezigen een boeiend programma met een introductie in het onderwerp, gevolgd door de cases Autoweek (Sanoma Men’s Magazines) en De Tuinruimers (Stokvis, Intratuin) en een paneldiscussie.

4.1 Van ijsjesmarketing tot ‘Atomized Media’

Erik-Jan Gelink

Erik-Jan Gelink begint met het feit dat hij ooit ‘ijsjesmarketeer’ was. Dat was in een tijd waarin de mediawereld nog overzichtelijk was: je wist welke media er waren en wat je er ongeveer mee kon bereiken. De digitalisering zorgde echter voor het fenomeen ‘Atomized Media’ ofwel een enorme fragmentatie van media. Wat heeft dit voor invloed op advertising?

Om die vraag te beantwoorden neemt Erik-Jan ons mee in het Future Exploration Network model.

moeten kiezen wat ze kijken/consumeren. Aandacht is dus een schaars goed. Er wordt om gevochten. In het verleden waren er maar een paar partijen die content konden produceren en was er aandacht genoeg. In de huidige tijd kan echter iedereen produceren en is aandacht een probleem. Het is dus de uitdaging om de hoeveelheid aandacht te verhogen! Dat zou je kunnen doen door: 1. Meer te toeteren – hogere budgetten 2. Betere content te maken – aandacht verdienen 3. Inzetten van crossmediale middelen – aandacht verhogen Mensen verwarren ook vaak multimedia – dezelfde boodschap met verschillende middelen – en crossmedia – elk medium zijn eigen boodschap, maar wel aansluitend op elkaar. Erik-Jan vertelt over zijn tijd bij de Telegraaf. Hier hadden ze een ‘Crossmedia Platform’ waarmee men naar bedrijven toe ging om crossmediale voorstellen te doen. Het voordeel voor bedrijven is dat je dan meerdere boodschappen kunt wegzetten en een veel grotere doelgroep kan aanspreken. Maar op welke manieren kun je nu geld verdienen met het inzetten van crossmediale middelen? Indirect • Verhoogde effectiviteit van marketing budget • Vergroting van de positieve merkattitude • Bouwen van een database met profielen

Naar aanleiding van dit model worden een aantal zaken zichtbaar: • Er vindt een shift plaats van ‘oude content’ naar een nieuwe mix van inzet van media. De gebruiker krijgt steeds meer zelf controle. • Er ontstaan nieuwe vormen van advertising. Hierbij worden de revenuen belangrijker. De nieuwe media zijn beter meetbaar en daardoor is beter te volgen wat de effecten zijn. • De distributiemix breidt enorm uit en daarmee wordt de vraag: ‘Welk medium zet ik in voor welke boodschap?’ steeds belangrijker. Daarnaast hebben we ook te maken met het fenomeen ‘mediafragmentatie’. In het verleden waren er relatief weinig media. En de toenmalige media kregen relatief veel aandacht. In de huidige tijd is de hoeveelheid aandacht echter sterk afgenomen. Mensen 32

iMMovator Cross Media Network

Direct • Sluiten van (gesloten beurs) partnerships • Exploitatie van database met profielen • Rechtstreekse verkoop • (Premium) diensten aanbieden (i.s.m. derden) • Memberships op (premium) diensten • Targetted advertentieverkoop • Opt-in-data verkopen aan derden Erik-Jan sluit zijn verhaal af met een paar aandachtspunten waar je aan moet denken als je crossmediale middelen wilt inzetten. Wees altijd relevant. Kijk in welk medium welke boodschap moet staan. Werk zoveel mogelijk samen met andere partijen van andere mediamiddelen, dan wordt je boodschap sterker. En als laatste: experimenteer, experimenteer en experimenteer. Als je geen nieuwe combinaties uitprobeert, dan weet je nooit wat wel werkt en wat niet!

4.2 Autoweek: één van de paaltjes van Sanoma Sprekers Sander Stallinga (Adjunct Uitgever Automotive) en Norbert Mirani (Strategy and New Business Director) van Sanoma Men’s Magazines schetsten een beeld van Sanoma’s corporate view, toegespitst op de doelgroep mannen, en gaven daarnaast inzicht via de case Autoweek.

Markt en portfolio Sanoma Men’s Magazines (SMM) is opgericht in 2004. Een belangrijke reden hiervoor is dat als je het afsplitst je er pas optimaal business uit kunt halen. Sinds de oprichting heeft men een aantal overnames gedaan, onder andere de Golf-bladen van Wegener en Motorjacht. Het marktaandeel van Sanoma is met 37% op de lezersmarkt en 27% op de adverteerdersmarkt behoorlijk fors. SMM is net als ilse media onderdeel van Sanoma Uitgevers, zo vertelt Norbert Mirani. Zo’n 80% van het portfolio van SMM is special interest. Mannen Norbert Mirani (Sanoma Men’s willen die diepte in: ze lezen over Magazines) motoren, Formule 1 etc. en daar willen ze alles van weten. Vrouwen zijn veel generieker. “Bij mannen gaat het over leuke dingen, bij vrouwen gaat het over problemen.” Op hoofdlijnen zijn mannen maar geïnteresseerd in een beperkt aantal onderwerpen: vrouwen, auto’s, sport, gadgets en geld. Oorspronkelijk was internet voor SMM een extensie, maar nu is het een cruciale poot binnen het bedrijf en is het model voor de toekomst daarop gericht.

De multimedia balans “Begin dit jaar is er een groot uitgeverscongres gehouden in Berlijn over crossmedia. Er kwam daar een stelregel uit dat gezien de marktontwikkelingen op dit moment, 10% van je marge uit digitale uitingen moet komen. Als dat niet het geval is loop je dusdanig achter de ontwikkelingen aan dat je de boot dreigt te missen. Bij SMM is dat nu 15%, we zitten daar dus ruim boven. Maar daar zit maar 10% van je omzet. De conclusie daarvan is dat het een lucratieve business is. Verhoudingsgewijs is het aantrekkelijker om op internet je business te maken, je ziet dat het daar makkelijker kan. Kosten op internet stijgen nauwelijks, het verhogen van de oplage van een tijdschrift daarentegen zorgt wel voor verhoudingsgewijs flinke kostenstijgingen,” aldus Normani.

De waarde van internet Multiscope heeft recent een onderzoek gedaan naar de tevredenheid van websites. In de top-20 websites naar tevredenheid scoorde Autoweek na Google het hoogste. Wat is de overlap tus-

sen print en online? Het blijkt dat 65% van de online bezoekers wel eens het blad leest en dat die andere groep daartoe misschien te verleiden is. Voor adverteerders biedt dit ook perspectief, want ze kunnen het blad bijvoorbeeld gebruiken om te inspireren (thema advertising) en ze kunnen de site gebruiken om mensen via een klik verder naar hun site te krijgen. Dat doen adverteerders ook, Daimler Chrysler heeft onlangs aangekondigd dat ze zo’n 15% van hun budget (1,5 miljard) gaan verschuiven naar internet. Dat gaan ze niet zo zeer inzetten op CPM (kosten per view) maar op CPC (kosten per klik) of CPS (kosten per sale). “We willen auto’s verkopen,” zegt Daimler, dat is een ontwikkeling die ze bij Sanoma zien.

Organisatiestructuur Dan komt de organisatiestructuur aan bod, hiervoor is geen ideaalplaatje te schetsen. Bij SMM bestaan er verschillende modellen naast elkaar. Zo is het bij Playboy zo dat de redactie van de site bij marketing zit. Bij Panorama idem dito, hier is ook de site erg losgekoppeld van het blad. Autoweek is een ultiem model, daar is de formule verweven met redactie én marketing. Dat is zo geworden omdat het “het kindje was” van een van de redacteuren. Belegger.nl ziet er wat anders uit omdat het een erg specifieke markt is, er is hiervoor een aparte afdeling waarbij bijvoorbeeld de sales door een afzonderlijk persoon wordt gedaan. Sales heeft men bij SMM in eigen huis en het zit ook bij print zodat zaken doorgetrokken kunnen worden. Dan is er een afdeling Digitale Media die helpt bij het opstarten van projecten of het initiëren van projecten waar anderen niet aan toe komen, bijvoorbeeld mobiel. Maar er zit ook iemand die volledig gespecialiseerd is in search engine marketing. Men heeft ook een eigen audio/video studio. Vorig jaar draaide men daar meer dan 700 producties.

Evolutie Autoweek Na het vertonen van de video Autoweek the movie pakt collega Sander Stallinga de draad van het verhaal op. Hij is Adjunct Uitgever van Autoweek. Hij kijkt vanuit het perspectief van de redactie naar de evolutie. Hij herinnert zich dat er op een bepaald moment een strijd was binnen de redactie over wat wel of niet op de site weg te geven. In 2004 bleek dat met name nieuws erg geschikt was voor op inter-

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 4. Hoe verdien je geld met crossmediale formats?

net en de achtergrondinformatie juist voor het blad, dus meer een hybride model. Inmiddels kun je zeggen dat geldt “information is free!”

Mediatrends Stallinga zet vervolgens een aantal belangrijke mediatrends op een rijtje: Sander Stallinga (Sanoma Men’s • De ‘Long Tail’: als je het hebt Magazines) over de auto’s is SMM volop op het milieu gedoken met initiatieven als ‘Groen op weg’. Dit soort zaken zijn tegenwoordig veel gemakkelijker te doen. • Toename ‘user generated, -oriented en co-created content’: Vroeger waren dat ingezonden brieven, nu is men in staat om dat via internet op een redelijk hoog niveau te brengen. Al 7 jaar vragen we 25.000 mensen een half uur van hun tijd om een enquête in te vullen. In de rubriek ‘Reviews’ zie je er inmiddels 16.000 staan. Tegenwoordig doet men ook aan het reviewen van dealers, iets wat in het begin overigens wel wat commotie veroorzaakte. De Duitse collega’s van Autobild gaan met hun initiatief in China zelfs zo ver dat ze (ook) mensen ‘het verhaal’ laten schrijven en het best scorende artikel (via het Digg-principe) een beloning krijgt naar rato van het succes. De beste schrijvers worden zelfs gevraag om tot de redactie toe te treden. • Opkomst van ‘rich media’ en ‘streaming content’: auto’s zijn emotie en daarin is beeld erg belangrijk. Men gaat steeds meer met de camera op stap, sinds begin dit jaar ook met een verdienmodel. Men heeft 400.000 views op de site, daar hangt een pre-roll voor waarmee geld verdiend wordt. Men heeft erg hoge verwachtingen voor de toekomst van deze vorm. • Toename van betaalde content online: we verkopen iets van 5.000 tot 6.000 tests (pdf-versie voor € 1,15) per maand. Maar een veel interessante bron van inkomsten is de content die men levert aan Nu.nl en MSN, men wil graag dé bron zijn van al het autonieuws, dat moet in hun visie van Autoweek vandaan komen. • Toename van het aantal mediacontactpunten: men heeft mobiel.autoweek.nl. De eerste cijfers zijn 50.000 - 60.000 views, dat loopt nog niet zo hard. Maar binnen een jaar of vier zal naar verwachting 25% van de traffic via mobiel internet gaan lopen, zo verwacht men bij Ilse. • Meer mediacontent reclame (non-spot in plaats van spot): men doet onder meer brandstofdeals en ‘Bavaria city racing’. De belangrijkste trend is echter dat de verschuiving waarbij adverteerders dichter op het aankoopmoment gaan zitten. “Van impressies en clicks naar leads en sales,” aldus Stallinga.

Het aankoopmoment Dan komt de ‘automotive funnel’ voorbij. Inspireren gebeurt vooral door televisie en print, zoeken en vergelijken gebeurt voornamelijk online. Het inspirerende verhaal is echt gebaseerd op advertising, het nieuwe model kijkt veel meer naar leads en verkoop. Men kijkt zo onder meer naar Autoweek Finance en verzekeringen, maar daar kan en wil Stallinga nog niet al te veel over kwijt. De totale automarkt is door McKinsey in kaart gebracht en die bedraagt in 2011 € 5,2 miljard, dat verschilt niet zoveel met nu. Er 34

iMMovator Cross Media Network

zijn vijf verdienmodellen voor automotive: paid content, profiling, advertising, leads (cpl) en marge (cps). Ze zijn vermoedelijk ook redelijk representatief voor andere markten. Je kunt die vijf verdienmodellen combineren met vier media (TV, print, mobiel en online) en dan kun je een crossmedia strategie uitzetten, bijvoorbeeld in de vorm van een matrix hoe je geld kunt verdienen. Op basis van de cijfers uit 2007 geeft hij vervolgens enig inzicht in het businessmodel bij Autoweek. 29% van de bruto omzet komt uit advertising, 68% uit paid content (de lezers van het blad, zowel abonnement als losse verkoop). Print neemt nog steeds 82% voor haar rekening, maar het percentage online is inmiddels 15%. De bijdrage van print zal verder afnemen, online en mobiel zullen sterk stijgen. Men verwacht voor de toekomst bij leads en marge een grote stijging. “Print blijft 110.000 -120.000 per week, de inkomsten zijn redelijk stabiel. Maar het percentage in omzet wordt minder omdat we gaan groeien in de totale omzet. 80% van het mannelijk publiek is special interest publiek, dat is heel erg constant over de jaren heen. Dit soort bladen zullen minder klappen krijgen dan general interest.”

De learnings Zijn er nog learnings, zo vraagt Stallinga zich tot slot af. “Elk medium heeft zijn eigen rol, een magazine heeft andere rol dan internet. Zorg ook dat je je nooit op een verkeerde manier mengt in (bemoeit met) user generated content.” Openheid is ook belangrijk en verder moet je vooral lef hebben. “Eerst was Autoweek niks, door het geloof van de redactie zijn we nu een van de paaltjes van Sanoma. Soms moet je ook dingen doen die bij je passen, dat geldt voor TV en mobiel, daar willen we zijn, het businessmodel komt daar later dan wel bij.”

UPDATE Autoweek vernieuwd en uitgebreid AutoWeek.nl, is uitgebreid met tal van nieuwe toepassingen. Een sterke verbetering van de navigatie maakt de site veel gebruiksvriendelijker. In ‘CarBase’ zijn alle auto’s die na 1984 op de markt zijn verschenen te vinden. In deze database kunnen 45.000 auto’s vergeleken worden en zijn 20.000 bijbehorende tests en reviews te lezen. Ook zijn er video’s, actie aanbiedingen en occasionaanbiedingen te vinden. Inmiddels heeft AutoWeek.nl gemiddeld 630.000 unieke bezoekers per maand en is daarmee de grootste autosite van Nederland. Bezoekers die zich registreren voor MyAutoWeek hebben nu de beschikking over vele nieuwe mogelijkheden. Zij kunnen hun eigen autoprofiel bijhouden, foto’s van hun eerste auto toevoegen en laten zien wat hun favoriet is. Daarnaast kunnen zij alerts instellen voor modellen waar ze echt niets van willen missen, reviews schrijven over hun auto of het bedrijf waar die gekocht, dan wel in onderhoud is en hun verhaal met anderen delen via MyWeblog. Bron: Sanoma Men’s Magazines

4.3 Het concept ‘tuin’ crossmediaal uitgewerkt Hoe kom je van niets naar een crossmediaal format? Het televisieprogramma De Tuinruimers is hiervan een prachtig voorbeeld. Robert van der Wurff van SNP Holding en Renske de Laat van Intratuin Nederland BV vertellen hoe ze in de afgelopen drie jaar dit staaltje werk hebben verricht.

dig is. Daarnaast wordt er tweewekelijks een huis-aan-huis-magazine uitgeven waar ook weer de ‘minimorfose’ centraal staat. Daarnaast wordt in print en op de eigen site de doorvertaling gedaan. Als laatste is er nu ook een roadshow van Rob in de Intratuin-vestigingen waarbij de vestigingen echt in de rij staan om Rob geboekt te krijgen. Renske de Laat (Intratuin)

Het format De basis drie jaar geleden was het feit dat er op TV ruimte was voor een nieuw ‘groen’ programma. Dus koos men voor een format waarin de tuin centraal stond. In het programma Robert van der Wurff moest wel een aantal merkwaarden (SNP Holding) centraal staan zoals lifestyle, outdoor living, tuininspiratie & -aspiratie en emotie. Daarnaast was het belangrijk dat Rob Verlinden als ‘Groen autoriteit’ het programma zo mogelijk ging presenteren. Voor wat betreft de vorm was het belangrijk dat het 100% extern gefinancierd werd, dat er een magazine over gemaakt kon worden en dat er een groot deel infotainment was. Voor de sponsoren was het belangrijk dat er ook nog shop traffic en brand-awareness gerealiseerd moesten worden.

De samenwerking Al deze aspecten spraken Intratuin enorm aan. De enige twijfel lag in het feit dat het budget van het hoofdkantoor geld is dat door de franchisenemers is betaald. En wilden die dit ook? Enigszins aarzelend stapte Intratuin dan ook drie jaar geleden in. En tot op heden toe met geen enkele spijt.

Crossmediaal platform Wat begon bij in eerste instantie alleen het TV-programma is uitgegroeid tot een crossmediaal platform. Er is per vestiging een TV geplaatst waar de ‘minimorfose’ wordt afgespeeld. De spullen die nodig zijn worden per vestiging neergezet om te laten zien wat no-

Resultaten Er is naar aanleiding van het programma een onderzoek gedaan. De belangrijkste zaken die hierbij naar voren kwamen zijn: • 34,1% van de Nederlanders kijkt wel eens naar De Tuinruimers • 35% van de kijkers weet dat Intratuin het programma sponsort • 70,2% van de kijkers kent het onderdeel de ‘minimorfose’ • 22,8% van de kijkers is naar aanleiding van het programma wel eens naar een Intratuin gegaan

Leerpunten en de toekomst De presentatie wordt afgesloten met de learnings en een blik op de toekomst: • Het brand De Tuinruimers zal gezamenlijk met Intratuin en de overige partners ontwikkeld en verder uitgebouwd worden. Er zijn hier veel ideeën over! • Er wordt gekeken naar welke joint promotions in combinatie met de overige partners ontwikkeld kunnen worden. • Licensing van het brand De Tuinruimers zal voor de adverteerder een steeds belangrijkere rol gaan spelen. Nieuwe producten onder het merk De Tuinruimers zullen op de markt gebracht gaan worden. • De crossmediale elementen zullen geoptimaliseerd moeten worden. Verwijzing naar internet voor meer informatie en vanuit internet weer naar de diverse andere media. Na afloop van de presentatie vraagt moderator Erik-Jan Gelink aan Renske wat nou de verkoop op de winkelvloer is. Renske geeft aan dat de producten van de ‘minimorfose’ niet speciaal meer verkocht worden omdat de mensen in de winkel toch vaak net iets anders kopen. Omdat dat nou eenmaal net iets beter in die tuin past. Het is echter een feit dat alles wat Rob in zijn handen had gelijk enorm verkocht werd! Verder stelt Erik-Jan dat TV een heel belangrijk item in deze mix is. Maar dan is het time-slot ook heel belangrijk. “Hoe kom je nu aan zo’n mooi tijdstip,” vraagt hij Robert van der Wurff. Robert zegt dat uit onderzoek bleek dat er voldoende mogelijkheden waren om het volledig en met voldoende geld extern gesponsord te krijgen omdat er rondom het concept ‘tuin’ voldoende partijen geïnteresseerd zijn. En, met dit als basis, kun je ook een goed tijdstip krijgen.

4.4 Paneldiscussie over crossmediale formats Het Cross Media Café over geld verdienen met crossmediale formats werd, zoals gewoonlijk, afgesloten met een paneldiscussie. Onder leiding van moderator Erik-Jan Gelink gaven Sander Stallinga en Norbert Mirani van Sanoma Man’s Magazines en Robert van der Wurff en Renske de Laat van De Tuinruimers antwoorden op vragen uit het publiek. Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 4. Hoe verdien je geld met crossmediale formats?

concept moet komen.” Renske de Laat vult aan dat daarmee ook de afhankelijk van de budgetplanning van sponsoren afneemt. Iemand uit het publiek stelt de vraag wat men bij Intratuin weet van de doelgroep, bijvoorbeeld over de kijkdichtheid bij de doelgroep. Intratuin reageert door onder meer te zeggen dat 60% vrouw is en 40% man. De hoofddoelgroep is 34-49 jaar oud. Een aanvullende vraag is of men op de website ook een profiel kan aanmaken. Dat blijkt niet zo te zijn maar wel in de planning te zitten.

Van online naar ‘op TV’ en mobiel De kleine ondernemer Vanuit het publiek komt de vraag: “Hoe verdien ik als kleine ondernemer nou geld met crossmedia?” Norbert Mirani van Sanoma reageert en benadrukt dat niet alles veel geld hoeft te kosten. Zo hoeft partnering geen geld te kosten en is er toch mee te verdienen. Renske de Laat van Intratuin vult aan dat je ook goed gebruik kunt maken van de kracht van de eigen middelen. Zaken als wat je in de winkel hebt, het logistieke proces en de eigen site. Robert van der Wurff benadrukt dat het meer om het concept gaat dan om de omvang van de onderneming.

Aan de heren van Autoweek wordt de vraag gesteld of men ook ambieert om ook naar ‘het grote scherm’ te willen. Dat blijkt zo te zijn, al benadrukt men dat de lat dan echt heel hoog ligt, zo’n beetje het TopGear niveau. Het zijn dus concepten die veel geld kosten en commercieel moeilijk rond zijn te krijgen. Een andere optie is om zelf een digitaal themakanaal te beginnen, dat lijkt wat gemakkelijker te realiseren. Het kan veel tijd kosten voordat een medium renderend wordt, zo heeft het zeven jaar geduurd voordat het blad Autoweek echt begon te lopen.

Het probleem bij grote ondernemingen is ook vaak dat crossmedia als een doel op zich wordt gezien. Men denkt niet na over wat het eigenlijke doel is, maar duikt gelijk in de middelen, we moeten op TV, er moet een viral komen e.d. Bij ilse media zie je dat Ilse, Startpagina, Nu.nl en Belegger.nl allemaal als kleine onderneming zijn begonnen en uiteindelijk renderend zijn geworden.

Sponsors en de doelgroep Een volgende vraag uit het publiek is hoe Intratuin de franchisenemers heeft gevonden die nu meedoen aan het concept en welke randvoorwaarden er aan deelname verbonden zijn. Renske de Laat legt uit dat men het concept in hun franchiseraad heeft gepresenteerd. Franchisenemers voelen goed aan dat je als marktleider soms wat meer moet doen. Als de vergelijking trekt tussen Praxis die Eigen huis en tuin sponsort en Intratuin die Tuinruimers sponsort, wat kun je dan zeggen, zo luidt een volgende vraag. “Wat van belang is,” zo geeft Robert van der Wurff aan, “is dat Praxis dé hoofdsponsor is van Eigen huis en tuin en daarin bepalend is. Rob Verlinden heeft drie jaar geleden als eis gesteld dat hij niet één grote hoofdsponsor wilde. Wel allerlei sponsors per onderdeel, bijvoorbeeld snoeien of hout. Allemaal partners voor onderdelen waarvoor dan een bepaald

Het team van De Tuinruimers tijdens de paneldiscussie, links Renske de Laat (Intratuin) en rechts Robert van der Wurff (SNP Holding)

“Mobiel staat voor 2008 nog niet op het programma, men heeft in een onderzoek aangegeven daar nog geen behoefte aan te hebben,” aldus Renske de Laat. Bij Autoweek heeft men allerlei sms-diensten, maar de echte kansen ziet men pas als het mobiele internet echt doorbreekt. Men kijkt niet alleen naar ‘nice-to-know’ informatie, maar ook steeds meer naar ‘need-to-know’ informatie. Mobiel zal snel gaan groeien en zal zeker zwaarder in de totale mix ingepast worden. Vorige week is de mobiele site van Kieskeurig.nl gelanceerd, dat betekent dat je in een winkel op de site kunt checken wat andere consumenten van die breedbeeld TV in de winkel vonden.

Gouden tip

Het team van Autoweek tijdens de paneldiscussie, links Sander Stallinga en rechts Norbert Mirani (beide van Sanoma Men’s Magazines)

iMMovator Cross Media Network

De laatste vraag is of ieder van de panelleden een gouden tip over crossmedia wil geven. Sander Stallinga van Autoweek benadrukt dat user generated content geld kan opleveren, denk aan de reviews van mensen over auto’s. Ook marktpartijen zijn op zoek naar dit type content. Norbert Mirani, eveneens Autoweek, vult aan dat je het ook niet moeilijker moet maken dan het al is: als het gaat om crossmedia, houd het simpel. Renske de Laat van Intratuin hecht er aan dat de organisatie erachter moet kloppen, elk product moet ook in de schappen liggen. Robert van de Wurff van Rene Stokvis Producties sluit af en geeft aan dat hij creativiteit erg belangrijk vindt. Houd het product simpel en zoek er een goede partner bij.

5. De ontwikkeling van HDTV, de kip of het ei? Expertgroep Digitale TV Nederlandse HD Dagen 2008 Datum: 4 en 5 maart 2008 Locatie: Beeld en Geluid, Mediapark 200 inschrijvingen

HD Updateconferentie en HD Awards Datum: 11 november 2008 Locatie Beeld en Geluid, Mediapark 186 inschrijvingen

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 5. De ontwikkeling van HDTV, de kip of het ei?

De adoptie van digitale televisie in Nederland verloopt langzaam. Sinds midden 2006 zet de Expertgroep Digitale TV zich in om de acceptatie van digitale televisie in Nederland te versnellen door het stimuleren van nieuwe diensten, de sector voor te bereiden op de introductie van HDTV in Nederland en informatie te bieden over de ontwikkelingen in Nederland. In 2008 zijn daarom onder andere de HD Dagen, de HD Awards en de HD update conferentie georganiseerd.

High definition Television (HDTV) is digitale televisie met een betere beeldkwaliteit dankzij het groter aantal beeldlijnen, snellere verversingsgraad (meer beelden per seconde) en een grotere verhouding tussen de beeldbreedte en de – hoogte ten opzichte van analoge televisie of Standard definition television (SDTV). Hierdoor wordt het beeld scherper en kan de schermgrootte (beelddiameter) toenemen zonder verlies aan kwaliteit. Ook de geluidskwaliteit is sterk verbeterd omdat HDTV meerkanaals (5.1) geluidsweergave ondersteunt. Televisie is een massamedium. De introductie van nieuwe televisietechnologie kan daarom niet in een kort tijdbestek volledig worden doorgevoerd. De hele keten van producent, facilitaire industrie, broadcasters, distributeurs tot aan de apparatuur bij consumenten thuis moet geschikt gemaakt worden om de nieuwe technologie te ondersteunen. Bovendien zal ook nog ruime tijd de ‘oude’ standaard (analoog, standard definition digitale TV) ondersteund moeten blijven. De introductie van HDTV wordt dan ook vertraagd door het ‘kip-en-ei’-syndroom: waarom HDTV gebruiken als nog niemand het kan zien en waarom een HDTV-scherm aanschaffen als er nog helemaal geen programma’s in HDTV te zien zijn. Dit ‘kip-en-ei’-syndroom wordt echter doorbroken doordat de consumenten op grote schaal platte, HD-ready beeldschermen (LCD/Plasma) aanschaffen. Ruim 90% van alle televisieschermen die momenteel worden verkocht zijn HD-ready of FullHD. Eind 2008 beschikt al meer dan 50% van de huishoudens over een dergelijk scherm. De verkopen van HD-randapparatuur en HD-content zijn nog relatief gering, maar groeit snel. Conclusie is dat consumenten momenteel de platte schermen aanschaffen om afscheid te nemen van de beeldbuistoestellen en daarbij kiezen voor HDready of FullHD om voorbereid te zijn op de verwachte ontwikkelingen in de toekomst. (Bron: rapport Introductie van HDTV in Nederland, iMMovator).

5.1 Nederlandse HD Dagen 2008: De introductie van HDTV in Nederland

George Freriks, moderator HD Dagen

Uiteindelijk blijkt zo’n 20% van alle aanwezigen ook bereid om 15 euro per maand te betalen voor specifieke HD-programma’s. Ze maakt melding van het rapport van iMMovator dat de week na de HD Dagen openbaar wordt gemaakt. Een onderzoek naar hoe de markt eruit ziet en of er reden is om – na de eerdere terugschakeling – weer een versnelling aan te brengen als het gaat om de introductie van HDTV. Een van de belangrijke conclusies is dat als er niets gebeurt HDTV pas rond 2011- 2012 echt ingevoerd gaat worden. Er wordt een aanbeveling gedaan om – ondersteund door subsidie – een snellere invoering te stimuleren, omdat dit goed is voor de ‘BV Nederland’. Uit aanvullende gesprekken tussen het ministerie en een aantal direct betrokkenen kwam echter een nieuwe discussie boven. Er moet bijvoorbeeld geïnvesteerd worden bij de omroepen, en daar is niet iedereen spontaan toe bereid. Kunnen de kosten op de kijker verhaald worden of niet? Een probleem hierbij is dat de kosten en baten niet op dezelfde plek vallen, er zullen dus op ketenniveau afspraken moeten worden gemaakt. De vraag is of hier een rol voor de overheid moet liggen of dat de sector dit zelf gaat regelen. De voordelen zijn duidelijk: de schaarse ruimte op de kabel wordt beter gebruikt, de professionele markt van producten, broadcasters en facilitaire industrie wordt versterkt en innovatieve, interactieve diensten worden met digitalisering beter mogelijk. Het momentum lijkt ook aanwezig, door de uitzending in HD – later dit jaar – van de Olympische Spelen. De overheid probeert af te dwingen dat er voor de zomer met alle belangrijke spelers afspraken kunnen worden gemaakt. Als blijkt dat de wil er is, dat subsidies helpen en dat ze niet marktverstorend werken, dan is EZ bereid om het subsidieinstrument in te zetten. De aftrap voor de dag is gegeven!

Op woensdag 5 maart vond bij Beeld & Geluid op het Mediapark in Hilversum de conferentie De introductie van HDTV in Nederland plaats. Een initiatief van iMMovator en de Expertgroep Digitale Televisie, mede mogelijk gemaakt door een aantal sponsoren: Axon Digital Design, Thomson, NLKabel vereniging van kabelbedrijven, CanalDigitaal, Astra Benelux, Ministerie van Economische Zaken, Sony, Cinevideogroup en Broadcast Press.

Opening door Economische Zaken Nicole Kroon, directeur ICT & Toepassingen van het ministerie van Economische Zaken is de eerste spreker. Ze begint met een vragenrondje wie er een HDTV in huis heeft, wie daarvan er ook programma’s heeft gekeken en wie er ook geld voor over heeft. 38

iMMovator Cross Media Network

Nicole Kroon (Ministerie van Economische Zaken)

RAPPORT

UPDATE

Rapport “Introductie van HDTV in Nederland” In opdracht van het ministerie van Economische Zaken is een onderzoek uitgevoerd naar de introductie van HDTV binnen de Nederlandse televisieketen. De opdracht richt zich op het in kaart brengen van de ontwikkelingen bij consumenten, de meerkosten in de productieketen van televisie, de verwachte effecten van de introductie van HDTV, verwachte knelpunten en de mogelijke rol die de overheid kan vervullen om de introductie van HDTV te stimuleren.

In de periode tussen onderzoek (sept 2007) en vrijgave van het rapport (maart 2008) heeft de wereld niet stil gestaan. Bij veel van de geïnterviewde partijen was er indertijd nog geen scherp beeld rond de implementatie van HDTV in hun eigen bedrijfsvoering. Andere partijen hebben hun voorgenomen beleid later nog bijgesteld. Zo heeft Nederlandse Publieke Omroep besloten om als standaard voor het productieproces tot en met de uitzendstraten te kiezen voor 1080i/25. Voor de aanlevering aan distributiepartijen wordt het uitzendsignaal geconverteerd, zodat het signaal zo min mogelijk kwaliteit verliest in de distributieketen. Ook blijken de internationale ontwikkelingen in de Verenigde Staten, Japan en andere Europese landen sneller te gaan dan in het rapport beschreven en wordt er inmiddels al meer in HD geproduceerd dan in het rapport wordt beschreven.

De introductie van HDTV in de televisieketen heeft gevolgen van producent tot en met distributeur. In iedere stap van de keten zijn specifieke meerinvesteringen, meerkosten en veranderingen in werkwijze te verwachten. De consequenties liggen primair in de apparatuur waarmee gewerkt wordt. Door de investeringen in HDTV-apparatuur te combineren met de natuurlijke vervangingsinvesteringen kunnen de HDgerelateerde meerinvesteringen veelal beperkt blijven tot gemiddeld ca. 15% ten opzichte van SD, waarbij verwacht wordt dat dit percentage komende jaren afneemt en geen apparatuur meer leverbaar zal zijn die niet-HD geschikt is. Alle partijen in de televisieketen beschouwen een overgang naar HDTV op termijn als onafwendbaar, maar kiezen voor een afwachtende houding met het oog op de meerkosten en meerinvesteringen die gemoeid zijn met de overgang naar HDTV. Het grootste knelpunt voor een grootschalige invoering van HDTV op korte termijn is dat de investeringen geen extra opbrengsten genereren voor de broadcasters. Kijkgedrag wordt primair bepaald door de inhoud van het aangeboden programma (sport, nieuws, entertainment, cultuur) en in veel mindere mate door de technische beeldkwaliteit. Of in woorden van een broadcaster: “HDTV kost me meer geld en ik krijg er geen kijker extra door.” Broadcasters moeten investeringen in HD-apparatuur afzetten tegen reguliere investeringen in programma’s, rechten, formats, extra zenders, themakanalen, etc. Investeringen waar geen meeropbrengsten tegenover staan, worden dan uitgesteld tot het technisch niet anders kan of totdat druk vanuit de markt (afnemers, concurrentie) ze onafwendbaar maken. Internationaal Op internationaal gebied vervult Nederland geen voorhoederol, maar is afgelopen jaren steeds meer “volger” van de ontwikkelingen geworden. Daarmee dreigt Nederland op het gebied van digitale televisie en HDTV zelfs in de achterhoede terecht te komen. De rol van de overheid is terughoudend. Op zich is er ook geen noodzaak tot ingrijpen, omdat alle marktpartijen de ontwikkeling naar HDTV als onafwendbaar beschouwen. Daarmee blijven echter de positieve effecten van een versnelde introductie van HDTV onbenut. Naar aanleiding van dit onderzoek worden een reeks stimuleringsmaatregelen aanbevolen, waarmee gericht een aantal schakels in de keten worden ondersteund en voor meer afstemming en samenwerking in de keten wordt gezorgd. Door de stimuleringsmaatregelen wordt de sector op de juiste plekken geprikkeld om de stappen te zetten om op korte termijn over te stappen naar HDTV.

Aan de consumentenkant zijn de ontwikkelingen alleen maar in hoger tempo doorgegaan. Begin 2008 werd ook de strijd tussen de twee wereldstandaarden HD-DVD en Blu-ray beslecht in het voordeel van de laatste en groeit het aantal titels en de verkopen van HD filmen videoproducties op disc in hoog tempo.

“Groei HDTV zet door” - HDTV nieuws, 02 juni 2008

Overzicht van het internationale HDTV landschap Alexander Oudendijk, chief commercial officer van SES Astra, geeft een beeld van de ontwikkeling van de HDTV markt vanuit een Europees perspectief. Men levert de programma’s van alle grote partijen in Europa, inmiddels zijn dat er maar liefst 2.200. Ondanks dat Nederland een bekabeld land is heeft men 750.000 abonnees, 30% tot 40% van de kijkers komt uit de bekabelde gebieden. Satellietkijkers zijn erg trouwe abonnees. De ASTRA 23.5 wordt de nieuwe hot spot voor HDTV, met onder meer tien regionale publieke omroepen, het themapakket van CanalDigitaal en binnenkort ook het HDTV aanbod van CanalDigitaal. Eind 2007 waren er al meer dan 300.000 satelliethuishoudens in de Benelux aangesloten. De groeiverwachting van HD ready TV-schermen die in 2005 werd uitgesproken blijkt te conservatief te zijn geweest, op dit moment lopen we al ruim drie jaar voor op de verwachting die destijds is uitgesproken. De consument wil en doet het, de industrie levert, maar er zijn ook zaken die niet goed lopen. Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 5. De ontwikkeling van HDTV, de kip of het ei?

Platte TV & HD TV Huishoud Penetratie (Bron: Kwartaalmonitor Digitale Televisie, december 2008)

De groei van het aantal HD-kanalen FTA (Free To Air) blijkt niet voorspoedig te verlopen, in bijvoorbeeld Duitsland is er stagnatie. De driver is duidelijk PayTV, betaalde TV. Maar HD-kanalen (we hebben het over de content) maken – ondanks de brede verspreiding van de HD-sets – nog maar 1,1% van het totaal uit. Ook de groeiverwachting is nog niet echt positief. De groei van het aantal huishoudens wil nog niet zeggen dat ook het aantal HD-kijkers groot is. Ook hier geldt weer dat content king is en het aantal actieve kijkers achterblijft. De UK is een uitzondering, BskyB vervult hierin een voortrekkersrol, maar het abonnement daar is niet goedkoop. In Duitsland betaal je 26 euro voor 2 maanden. Frankrijk groeit ook gestaag. Samen gaat het om circa 800.000 huishoudens in de Europese ASTRA-markten, geen hoog aantal dus. Betaaltelevisie aanbieders domineren de HD-ontwikkeling en satelliet is de belangrijkste infrastructuur voor HD-distributie, zo geeft Oudendijk aan. Zijn aanbevelingen: • Zorg voor voldoende variëteit en kwantiteit HD-aanbod, in consumentvriendelijke combinatie met HD-ontvangstapparatuur • Programma-aanbieders (publiek en commercieel): schakel zo snel mogelijk over op HD-productie om op midden-lange termijn kijkersverlies te voorkomen • Kies juiste infrastructuur voor HD-distributie

Seeta Kumar (BBC)

HD-schermen, China en de UK volgen. In de UK gaat het om 9,1 miljoen sets. De prijzen gingen het afgelopen jaar met 30-40% omlaag. De marktintroductie lijkt een van de snelst verlopende ooit. De awareness ligt hoog, 89% is zich ervan bewust dat er iets als HDTV is, maar minder dan 50% weet dat men ook een digital box nodig heeft en een maandabonnement. Er moet dus nog veel uitgelegd worden. Mede om die reden start de BBC in mei 2008 een marketingcampagne. De BBC positionering is er een van kwaliteit, dat moet het verschil maken. Dat betekent een focus op content (niet op technologie) en daarnaast bouwen aan een reputatie, niet aan bereik. Klein beginnen, bijvoorbeeld met een beperkt aantal uren, en dan stap voor stap groter worden. Innovatieve producties staan hierbij centraal. Next steps zijn onder meer ‘future-proof key-titels’ en kinderen staan ook erg centraal. Belangrijk is ook free-to-air toegang, dat is voor Kumar het platform van de toekomst.

Hoe een HDTV kanaal en HDTV bouquet te positioneren Stephanie Holm is Head of Operations bij National Geographic Channel. National Geo UK lanceerde in mei 2006 een HD-kanaal, gevolgd door lanceringen in verschillende andere landen als Nederland en België. Inmiddels is 80% van alle nieuwe aankopen HD. HDTV bezitters waarderen de beeldkwaliteit op 4 of 5 op een schaal van 5, maar zijn kritisch over de programmering (beschikbare kanalen, programma’s).

Alexander Oudendijk (SES Astra)

HDTV ervaringen van de BBC Seeta Kumar, Head of HDTV British Broadcasting Corporation (BBC), is de volgende spreker. De BBC heeft een reputatie op het vlak van HDTV, ze lanceerden op 1 december 2007 hun HDkanaal. De VS en Japan hebben de hoogste penetratie van 40

iMMovator Cross Media Network

Vervolgens demonstreert ze een aantal voorbeelden van crossconversion problematiek waarmee men te kampen heeft, onder meer vervaagde aftiteling en een vertekend beeld. Men heeft inmiddels een aantal conventies afgesproken wat nou wel of niet HDTV is. Om de hoogste kwaliteit van een HD-programma te behouden wordt een maximum van 10% non-HD materiaal toegestaan in de productie, met niet meer dan 1 minuut aaneengesloten non-HD beeldmateriaal in elke opname. Een ander probleem is geluid, zo maakt ze eveneens aan de hand van een voorbeeld duidelijk. National Geographic is actief aan de slag met HDTV en TV op mobiele telefoons of andere draagbare apparaten. Mensen kiezen niet voor techniek of media, maar voor de content, dat doet er toe, zo is haar boodschap. HD op zichzelf maakt een programma niet goed, maar HD maakt een goed programma geweldig, zo stelt ze.

“

In december worden er 3,5 miljoen dvd-schijfjes verkocht. Nu eenmaal de standaard duidelijk is, kan de consument ook snel vertrouwd raken met HD-kwaliteit (via dvd) en dat kan de introductie van HDTV bespoedigen. Overigens is er veel verwarring onder consumenten over de technologie, over wat ze hebben en wat je ermee kunt.

“HD op zichzelf maakt een programma niet goed, maar HD maakt een goed programma geweldig.”

Een aardige anekdote tot slot. Als Nederland zich kwalificeert voor een EK of WK dan scheelt dat 80.000 tot 100.000 verkochte TV’s. Dat heeft dus veel invloed, maar de verwachting is dat eind 2008 meer dan 40% van de Nederlandse huishoudens een HDTV hebben staan. Het is dus echt heel belangrijk of Van Basten het nou wel of niet goed doet...

Stand van zaken HDTV-onderzoek voor EZ Ton van Mil, directeur iMMovator, kijkt kort even terug op de analyse die door iMMovator in opdracht van het Ministerie van EZ is uitgevoerd. In het rapport is te lezen dat er op het gebied van content niet echt een probleem is. De content-producenten ervaren de productie niet als een probleem. Er is zo’n 15% meerkosten in techniek, maar dat is niet onoverkomelijk.

Stephanie Holm (National Geographic Channel)

Acceptatie van HD en HD ready door de consument Jan Zwang van GfK neemt ons bij de hand als het gaat om de cijfers. Er staan op dit moment al meer dan twee miljoen HDgeschikte TV-toestellen in Nederland. Met breedbeeld TV hebben we er 15 jaar over gedaan om het 50% punt te bereiken, met HDTV hebben we slechts vier jaar nodig. De portable navigatie ging zelfs in drie jaar, een teken dat als de consument van vandaag de dag eenmaal iets omarmt het heel snel gaat. Dat kan dus ook met de set-top box zo zijn. Een andere flinke groeier is de HD Game console.

Ton van Mil (directeur iMMovator)

Waar zit het probleem dan wel? Dat is bij de broadcasters. Daar moeten de investeringen worden gedaan, maar daar vallen niet de (directe) opbrengsten. De kabel en de satellietindustrie zijn klaar, de distributiekanalen IPTV en DVB-T zijn nog niet klaar.

Ontwikkeling FULL HD & HD TV verkopen 1998-2009 NL (Bron: Kwartaalmonitor Digitale Televisie, december 2008)

Samengevat zijn de knelpunten: • Facilitaire bedrijven beschikken over te weinig middelen • Omroepen hebben eerder een negatieve incentive • Distributiebedrijven en decoders • Er zijn onvoldoende opleidingsmogelijkheden in de branche • Noodzaak voor ketenoverleg Waar ligt de oplossing? Aan de consument ligt het niet, de industrie en wellicht de overheid zijn aan zet. Van Mil besluit met een anekdote, naar aanleiding van een artikel dat hij vandaag ergens las. Op 5 maart 1948 werd er getelegrafeerd vanuit de VS naar Nederland: er is TV. Drie jaar later vond de echte introductie plaats. Dus vermoedelijk hebben we over drie jaar hier een afsluitend congres en zeggen we dan tegen elkaar: “Yes, we’ve done it. We’ve got HDTV!”

Off line ervaringen van de consument

Jan Zwang (GfK)

Dennis Hardholt, Markerting Director Sony Benelux, vertelt met name over de offline ervaringen van de consument. Bij Sony Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 5. De ontwikkeling van HDTV, de kip of het ei?

wordt gewerkt aan een grote overgang van SD naar HD, mede omdat de consument ook voor zichzelf een high-definition wereld aan het creëren is. High definition is namelijk veel meer dan TV, films kijken, foto’s bekijken etc. Nu de standaard duidelijk is, Blu-ray, wint de consument. Dit zal zorgen voor een nog snellere penetratie. Die gaat overigens nu al sneller dan destijds bij de introductie van de dvd. Er zijn momenteel ruim 300 titels beschikbaar in Nederland en Blu-ray spelers zijn beschikbaar onder de 400 euro. Een andere aanjager voor HD is PlayStation 3 (de best verkochte game console aller tijden), de consument kan thuis gamen in HD. Dan heb je het digitale fototoestel, naar schatting gaat de helft daarvan op korte termijn vervangen worden door een HD-camera. Filmen in HD wordt ook groot, Sony gaat dit jaar hard inzetten om mensen over te halen een HD-camcorder te kopen. Wil je dan ook nog bewerken, dan kun je dat ook in HD: steeds meer notebooks zijn voorzien van Blu-ray en de consument kan de eigen content in full HD editen. Sony heeft momenteel iets van 75 HD-producten in het consumenten-assortiment zitten, in 2008 zal de helft van de totale bedrijfsomzet in HD-producten worden behaald. “High Definition zit in het DNA van Sony, from lens to living room,” aldus Hardholt. Sony investeert dus volop in HD. Niet alleen TV, ook fototoestellen, ook camcorders, ook Blu-ray etc. Een erg geslaagde aanpak was de actie om een Playstation 3 pakket aan te bieden bij de aankoop van een Sony Full High Definition BRAVIA LCD-TV of projector. De consument zit te wachten op HD, sterker nog loopt al vooruit omdat hij met filmen, gamen etc al in HD bezig is. ’s Avonds ziet hij dan weer de beperking, TV is nog wat magertjes, terwijl er eigenlijk al genoeg aanbod beschikbaar is. “De consument wil Boer zoekt vrouw in HD zien!,” zo besluit Hardholt de laatste presentatie van het ochtendgedeelte.

Karin Valk (Technicolor)

color. Ze haalt uit dat onderzoek wat resultaten aan. Het blijkt dat 80% van de mensen wel eens van HDTV gehoord heeft en dat 60% het ook wel eens gezien heeft. Bij HDTV geldt meer dan ooit: zien is geloven. Met HDTV neemt volgens Valk zeker ook de stickyness van de TV toe. Als je kijkt naar de top 3 van wensen voor TV, dan zie je er twee staan (beter beeld en beter geluid) die door HDTV worden opgelost. Als het gaat om geldkwesties, dan is de prijs-kwaliteitverhouding doorslaggevend.

“

“De facilitaire industrie is klaar voor HD als het nodig is.”

Nederland is volgens Valk nog maar langzaam op weg naar HD, een duidelijk gemis voor de creatieve en facilitaire industrie. De Publieke Omroep neemt tot nu toe de leiding. Voor de facilitaire industrie is HDTV slechts een van de formats. De conclusie is dat de facilitaire industrie volop investeert in HD, maar tegelijk nog niet te ver voor de muziek uitloopt. Er wordt veel kennis opgebouwd en men trekt gelijk op met de omroepen. “De facilitaire industrie is klaar voor HD als het nodig is.”

Visie vanuit de kabelindustrie Diederik Karsten, CEO van UPC Nederland, presenteert een visie vanuit de kabelindustrie op HDTV. De kabelbedrijven zijn volgens Karsten goed gepositioneerd om HDTV door te geven: er is voldoende capaciteit en er is een stabiel platform, gescheiden van IP-diensten. Er zijn ook voldoende HD-decoders beschikbaar (Philips, Samsung).

Dennis Hardholt (Sony)

Rol en Positie van de Facilitaire Industrie Karin Valk, Managing Director Technicolor Nederland (het vroegere NOB), opent de middagsessie. Ze kijkt terug op het project WK 2006. Daar is door Technicolor volop geëxperimenteerd en veel kennis en ervaring opgedaan met HDTV. Er is daarbij volop gebruik gemaakt van gebruikersfeedback. Er is door de Universiteit van Utrecht onderzoek gedaan naar de adoptie van HDTV. Dit onderzoek werd ondersteund door Techni42

iMMovator Cross Media Network

De kabelsector is er klaar voor, maar is de consument er ook klaar voor? Dat blijkt reuze mee te vallen. Maar liefst 85% van de Nederlanders zegt dat de nieuwe TV een HDTV zal zijn en een grote groep zegt ook bereid te zijn om voor content te betalen. Consumenten hebben ook hoge verwachtingen van HDTV. Met verwacht meer kijken luistergenot, meer plezier van TV bij een hoger aanbod en men verwacht meer TV te gaan kijken. Maar tegelijk is men nu al erg kritisch. Twee van de drie geeft aan dat er te weinig content is of dat de content niet relevant is. Een kwart van de ondervraagden geeft aan te verwachten dat vooral commerciële zenders met HDTV zullen komen. Overigens is het op dit moment misschien meer de betaalbaarheid van de content dan

Paneldiscussie Hoe maken we HDTV tot een succes in Nederland? Onder leiding van Ed van Leeuwen van HGRV Adviseurs Managers vindt vervolgens een paneldiscussie plaats. Deelnemers: Gerard Dielessen (directeur NOS), Eric Eljon (SBS Broadcasting) Joop Rijsterborgh (Senior Vice President Philips Consumer Lifestyle) en Rob ten Siethoff (Dutch Guild) (hieronder op de foto van links naar rechts).

Diederik Karsten (UPC)

het gebrek aan content, stelt Karsten. Al is er tegelijk ongelooflijk weinig Nederlandse content. De investeringen in de infrastructuur zijn gedaan, nu zijn de aanbieders van content aan zet. UPC zal overigens, zo maakt Karsten bekend, een specifiek HD-pakket voor consumenten introduceren. Karsten is van mening dat iedereen in de keten zijn investering dient te nemen. De kabelaars hebben dat gedaan, nu is het tijd dat anderen dat ook gaan doen, zo besluit hij zijn verhaal. Het panel wordt voorgesteld

Ed van Leeuwen geeft aan dat de doelstelling is om aan het eind van de middag de contouren van een actieprogramma, een aanvalsplan te hebben. De openingsvraag aan het begin van de discussie luidt: “Hoe belangrijk is EZ nou eigenlijk? Of komt de branche er op eigen kracht wel uit?” Gerard Dielessen van de NOS opent. Volgens hem is EZ erg belangrijk, zeker omdat je in het eerste jaar met behoorlijke kosten zit die je als NOS niet in je eentje kunt dragen. Eric Eljon zegt dat ze uitnodigingen altijd aannemen, maar dat het er uiteindelijk op aan komt dat alle partijen investeringen durven te doen. SBS ziet heel duidelijk het belang van een snelle opkomst van HDTV, maar het moet wel volgens een zakelijk model.

Paneldiscussie positie andere distributeurs Als afsluiting van het gedeelte ‘HDTV in Nederland: zijn we er klaar voor?’ vindt onder leiding van Eric Huizer een korte paneldiscussie plaats. Huizer is VP Internet & New Media Technicolor en ook verbonden aan Universiteit van Utrecht. Deelnemers aan de discussie zijn Kees Färber (directeur CanalDigitaal), Gerard Lieverse (Director Regulatory and Public Affairs bij Zesko Holding) en Hugo Suidman (Marketingmanager Digitenne, bij Interactive TV KPN). De discussie levert als nieuws op dat CanalDigitaal vanaf april 2008 zal beginnen met de set-top box. Hun boxen zijn, net als die van bijvoorbeeld Zesko, klaar voor interactiviteit.

Rob ten Siethoff (Dutch Guild)

Aansluitend aan de discussie wordt door Bill Wijdeveld, managing director SES Astra Benelux, en Kees Färber bekend gemaakt dat er een HD Award voor de beste HD-productie in het leven wordt geroepen. Deze zal in het najaar worden uitgereikt. Lees meer over de HD Awards op pagina 53.

Rob ten Siethoff (foto) is van Dutch Guild, een groep technische medewerkers in de media-industrie die de hele keten in zich verenigd heeft. Gisteren zijn ze weer bij elkaar geweest rond de vraag: “Hoe staat de invoering van HDTV er voor en wat weerhoudt ons ervan om te beginnen?” Hij geeft aan dat productie-

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 5. De ontwikkeling van HDTV, de kip of het ei?

technisch HDTV in de hele keten vandaag al zou kunnen beginnen. Er zijn slechts enkele kleine obstakels, bijvoorbeeld surround geluid, daar is vanuit technisch oogpunt nog wat te doen. Van Leeuwen stelt de vervolgvraag: waar zit de trigger om het geheel nu los te trekken? Waar moeten we de vinger op leggen? Voor Dielessen zijn dat toch de kosten die gemaakt moeten worden om de brug te slaan naar de toekomst. Hij wil graag innoveren en is bereid om de kennis die voortkomt uit een ontwikkeltraject te delen met de commerciëlen. Voor SBS geldt minder de drempel van de aanvangsinvestering, maar meer dat er een zakelijk model komt waaruit de investering weer terugverdiend kan worden. Het punt is dat HDTV tot structureel hogere kosten leidt, dat moet volgens Eljon ook tot een model leiden waarin structureel terugverdiend wordt. Een eenmalige subsidie of investering lost dat niet op. De prijs komt bij de broadcasters te liggen, de producenten zullen immers hogere tarieven rekenen voor de duurdere producties. Er zijn momenteel twee geldstromen: een van de adverteerders (daarvan hoef je niet te verwachten dat ze meer gaan betalen) en een van de consument (en die zal vermoedelijk de rekening moeten gaan betalen).

Vraag uit de zaal

Iemand in het publiek (werkzaam bij Endemol) verwoordt een idee wat in de zaal leeft: kan er niet een HD-kanaal komen waarop alle omroepen samenwerken? Een soort ‘Het beste van Nederland’. Eljon van SBS vindt ook hier dat de investeringen terugverdiend moeten worden. Als marketinginstrument of als incentive kan het prima werken, maar er moet wel een rendement komen. Dielessen geeft aan dat het er ook om gaat dat je nadenkt wat je in HD wil zien. Het Journaal hoef je niet in HD te zien, dat gaat ook prima via je mobiel. Als je Paul de Leeuw e.d. wel in HD wil aanbieden, dan kost dat ook gewoon het nodige geld. Waar we volgens Dielessen ook voor moeten waken is dat we denken dat iedereen straks massaal aan HDTV gaat. Je moet het als iets zien waar je in stappen naar toe gaat werken. Ton van Mil, directeur iMMovator, mengt zich in de discussie en geeft aan dat we een schijndiscussie voeren. “Gerard zegt geeft geld en dan begin ik morgen. Eric zegt ik denk geld,” aldus Van Mil.

Ed van Leeuwen, Gerard Dielessen en Eric Eljon

Joop Rijsterborgh (Philips) vindt HDTV de grote innovatie in TV en vindt het bijzonder dat we er als land niet in slagen om het sleuteltje te vinden om die innovatie voor elkaar te krijgen. Drie jaar geleden zat hij bij het Britse BSkyB te praten over de introductie van HD. Toen had men daar al een volledig plan voor de roll out van HDTV liggen. Wij zitten hier in Nederland nu nog in het stadium dat we een plan moeten gaan maken. Rob ten Siethoff (Dutch Guild) pakt België als voorbeeld, waar VTM 24 uur per dag HDTV uitzendt. Wonderbaarlijk dat ons dat in Nederland niet lukt. De succesvolle landen hebben ons laten zien dat er nationale/lokale programma’s gemaakt moeten worden. Eljon vraagt zich af hoe VTM dat financiert. Het blijkt dat men het daar als een statement richting publieke omroep zag en moest beslissen over een nieuwe infrastructuur. Eljon zegt dat er twee dingen moeten gebeuren: de grote zenders moeten alle tien in HDTV worden aangeboden op een manier die zowel voor de kabelaars als de broadcasters aantrekkelijk is. Dat zal afzonderlijk aangeboden moeten worden omdat de consument er voor moet gaan betalen. Joop Rijsterborgh (Philips) biedt aan op de agenda te laten zetten dat consumenten beter voorgelicht worden over HDTV. 44

iMMovator Cross Media Network

Eljon zegt dat het terugverdienaspect te snel van tafel wordt gegooid. Hij kan goed leven met een gezamenlijk kanaal waar een businessmodel achter komt te zitten. Waarom zou je niet vanuit de publieke omroep voor een HD-kanaal kunnen kiezen en tegelijkertijd wel themakanalen vanuit dezelfde pot financieren? Nu wordt er ook marktverstorend geopereerd, maar dan de andere kant op, met Olympische Spelen en voetbal deze zomer in HDTV. Iemand uit het publiek roept dat er in de VS inmiddels 30 HDkanalen zijn, uiteindelijk wordt alles HD. De broadcaster die het lef heeft zich te onderscheiden, die bouwt een voorsprong op. Hebben is hebben, krijgen is de kunst, aldus de betreffende persoon. Van Mil stelt voor om, gegeven de ingenomen standpunten, met de publieke omroep te beginnen en dan – als het drie jaar verder is en als de markt er aan toe is – die markt het te laten overnemen. Maar Dielessen geeft aan dat EZ daar in een eerder stadium niet mee akkoord ging. Dielessen benadrukt in het laatste rondje dat men als NOS en Publieke Omroep haar innovatieve functie serieus zal nemen, daar gaat men ook zeker mee door. Eljon stelt dat HDTV er zeker gaat komen, daarover bestaat geen twijfel. Van Leeuwen (foto) besluit de paneldiscussie met de woorden dat de algemene opinie is dat de techniek er klaar voor is, maar dat nu de content nog georganiseerd moet worden. Hij geeft aan dat

Lees hieronder het artikel HD? Yes we can! uit de Masterfiles van april 2008.

HD? Yes we can! Goed kan nu al, maar perfect duurt nog even

Ed van Leeuwen

ze er niet in geslaagd zijn om een versnellingsplan op poten te zetten. Maar wat wel gebeurt is, is dat men de weerbarstigheid van de materie boven tafel heeft gekregen. “Gaan we gezamenlijk sturen of zijn er aparte stuurtjes?”

Calimero-verhaal verhult race tegen de tijd

HDTV verscherpt kwetsbaarheid omroepen April 2008 – Door Philip Hanssens Op initiatief van netwerkorganisatie iMMovator werd op 5 maart een conferentie gehouden onder het motto HDTV in Nederland: zijn we er klaar voor? Het beloofde een spannende dag te worden, want als het antwoord ‘ja’ luidde, dan zou het ministerie van Economische Zaken financieel over de brug komen om de hele omslag ook nog eens te versnellen.

“HDTV verscherpt kwetsbaarheid omroepen” - Masterfiles, april 2008

5.2 Dutch Guild Seminar Op dinsdagavond 4 maart vond in het kader van de HD Dagen 2008 een bijeenkomst van de Dutch Guild of Multimedia engineers plaats. De Dutch Guild is een gezelschap vooraanstaande technici die werkzaam zijn in alle regionen van de mediawereld. De bijeenkomst stond – hoe kan het ook anders – geheel in het teken van de introductie van HD in Nederland en werd bezocht door ca. 130 belangstellenden. De bijeenkomst werd gehouden bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. De centrale vraag van de bijeenkomst was “Zijn we technisch gezien klaar in Nederland om HDTV voor televisie in te voeren?”. Het antwoord op deze vraag werd aan het eind van de avond samengevat door gastheer Rob ten Siethoff als: “Er zijn nog wel wat zaken op te lossen en af te stemmen, maar het antwoord is JA, er zijn geen grote technische problemen om HDTV in Nederland in te voeren. We zijn in staat om een goed HD beeld en geluid op de Nederlandse schermen te brengen. Het perfecte HD-beeld met volledig surround geluid zal wellicht nog iets langer duren.” Ten Siethoff kwam tot deze slotsom na een lange, maar informatieve avond waarin presentaties werden verzorgd met de belangrijkste issues rond de invoering van HD in ieder stap van de keten.

Magie, hoop en geloof. Dat is wat Barack Obama volgens velen uitstraalt met zijn motto. Een moeizaam traject verandert in een overbrugbare route. Een obstakel wordt ineens een uitdaging. De weg naar volwaardige HD-televisie is er ook één met veel hobbels. Zowel operationeel als financieel risicovol, uitputtend en lastig te overzien. De techniek lijkt er echter klaar voor en dat is hoopgevend. Om met Obama te spreken: “Can we do HD? Yes we can!” HD-televisie breekt door. Dat horen we al jaren, maar wanneer gebeurt het dan eindelijk? En waar hangt dat in technische zin van af? Dat was zo’n beetje het hete hangijzer dat moedig beetgepakt werd tijdens de vijfde bijeenkomst van de Dutch Guild of MultiMedia Engineers. De feiten moesten boven tafel over de technische status van the uitzendketen in Nederland en wat ons weerhoudt van introductie op grote schaal. De sessie vormde de start van de HD Dagen, georganiseerd door netwerkorganisatie iMMovator en de Expert Groep Digitale Televisie, een industrieplatform dat de belangrijkste partijen verenigt die in Nederland televisie verzorgen. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden zitten er overigens geen technische experts in die groep. De sessie bood genoeg stof om later nog eens in hoge definitie op terug te komen. Voor nu alvast de grote lijnen. Registratie De introductie van HD aan de opnamekant lijkt meer praktische dan technische hindernissen op te leveren, zo bleek uit de presentatie van Pim Koster, projectmanager business development bij dutchView. HD levert ten opzichte van standaard definitie een veelvoud aan informatie. Het inladen, verwerken en archiveren daarvan duurt dan ook een stuk langer dan men gewend is. Ook het eventjes omzetten naar lage resolutie om ’s avonds op een laptop alvast een ruwe montage uit te denken, kost de nodige extra tijd. Dit alles zet het productieproces flink onder druk. Een ander fenomeen is dat alle componenten in de opnameketen aan strengere eisen moeten voldoen. Van de lenzen in de camera tot aan de monitorschermen, maar bijvoorbeeld ook de decors. Met zo’n scherp plaatje vallen kleine onvolkomenheden veel meer op. Details die de cameraman zelf niet eens meer kan zien, doordat die nog steeds op hetzelfde kleine schermpje zit te kijken. Zelfs scherpstellen wordt hierdoor een probleem. Cameramensen zullen hiermee moeten leren omgaan en accepteren dat ze hulpmiddelen nodig hebben. Bij elke HD-productie is het van belang de vraag te stellen waar die uiteindelijk voor bedoeld is: voor de huiskamer, voor in een thuisbioscoop of in een echte cinemazaal. Telkens vraagt het om een andere cameratechniek, kleurcorrectie en regie. Zowel qua commercie als normering is HD gekoppeld aan meerkanaalsgeluid. Dat alleen al vraagt veel meer aandacht. Daarbij moet altijd rekening worden gehouden dat er tegelijkertijd ook nog een stereopubliek is. Dit betekent een dubbele taak en een ruwe opname in maar liefst acht sporen. Zo hoeft het stereogeluid later niet nog eens van de 5.1-registratie te worden afgeleid. Vanwege gebrek aan standaardisatie aan de productiekant – zoals het inte-

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 5. De ontwikkeling van HDTV, de kip of het ei?

graal werken met Dolby-E – wordt het audio nu nog veelal discreet opgenomen. De video-opnameapparatuur zelf heeft meestal niet zoveel kanalen beschikbaar, waardoor het geluid via externe apparatuur apart moet meelopen. Dit alles draagt bij aan de forse opslagcapaciteit nodig voor een grote HD-productie. Contributie en distributie Van Divitel was consultant Klaas-Pieter Looren de Jong aanwezig met een presentatie over encoderingstechnieken. Die vinden zowel in de contributie als de distributie van het televisiesignaal plaats. Hoewel de aanvoer naar distributiepartijen ook nog wel eens contributie wordt genoemd, bedoelde de spreker hier bewust de verbinding van bron naar uitzendstudio. Een ander gezichtspunt is dat je van contributie spreekt als er daarna nog de mogelijkheid bestaat om het materiaal te bewerken. Hoewel datacompressie zeker bij HD-signalen onvermijdelijkheid is om de verbindingscapaciteit binnen te perken te houden, moet het verlies aan kwaliteit en het ontstaan van vervormingen of artefacten minimaal zijn. Ook moet er nog voldoende ruimte over blijven om het signaal nogeens opnieuw te encoderen voor distributie. Naast kwaliteitsverlies ontstaat er nog een effect: vertraging. Vooral bij contributie is dat extra lastig in verband met de retourverbinding met de presentator, bijvoorbeeld tijdens een reportage die direct wordt uitgezonden. Voor digitale televisie wordt voor encodering in het distributietraject al sinds de jaren negentig MPEG-2 compressie gebruikt. De efficiëntere opvolger daarvan, MPEG-4 H.264 Advanced Video Coding, is sinds 2003 in opkomst. Voor contributieverbindingen met een bandbreedte tussen 50 en 500 Mbit/s lijkt JPEG2000 een interessante optie. Het grote nadeel van MPEG is namelijk dat artefacten hinderlijk opvallen doordat ze zich voornamelijk uiten als blokvormige verstoringen, in oorsprong te wijten aan het gebruik van de vierkante groepen van pixels die als blok geëncodeerd worden. De afwijkingen die ontstaan doorde compressie uiten zich als onnatuurlijk scherpe overgangen aan de randen van die blokken. JPEG2000 daarentegen maakt gebruik van golfvormtransformatie over het gehele beeld en kent naar keuze zowel een verliesvrije als een verliesarme stand. Verhoging van de compressie resulteert in het geleidelijk onscherper en troebel worden van het beeld, wat een stuk minder agressief uitwerkt. Het encoderen gaat relatief snel en is schaalbaar in verschillende resoluties, wat een eenvoudige conversie mogelijk maakt van HD naar SD. In tegenstelling tot MPEG maakt JPEG2000 geen gebruik van de relatie tussen beelden. Ieder beeld wordt afzonderlijk gecomprimeerd waardoor het beter aansluit bij het naderhand knippen en plakken van het signaal en geen hinder heeft van interliniëring. Fouten in de berekening van tussenbeelden komen immers niet voor. In de uitzendstraat Gerrit de Nooijer, manager bij het AV Expertisecentrum van Technicolor, sprak over de situatie bij de NederlandsePublieke Omroep (NPO). Hij bracht het goede nieuws dat de sportevenementen EK en Olympische spelen in HD bereikbaar zullen zijn voor het grote publiek. NPO heeft voor ogen om halverwege dit jaar de uitzendstraat te hebben omgebouwd. Op die manier kan simultaan worden uitgezonden in zowel HD als SD. Het meeste bronmateriaal zal vanzelfsprekend voorlopig nog in SD worden aangeleverd, waarbij het eerst wordt opgeschaald naar HD. Ten doel is gesteld om vanaf 2009 – afhankelijk van het productieaanbod en de beschikbare financiële middelen – het aantal eigen producties in HD geleidelijk 46

iMMovator Cross Media Network

te verhogen. Hierbij wordt hetzelfde scenario gevolgd als destijds bij de introductie van kleurentelevisie. Internationale ontwikkelingen dwingen de omroepen min of meer om de studio in te richten in 1080i. Dit houdt 1920 beeldpunten maal 1080 lijnen in, die geïnterlinieerd in 25 beelden per seconde worden opgetekend. Alle camera’s blijven daarmee dus met de traditionele 50 halve beelden per seconde werken. Men is echter van plan om het signaal dat richting de huiskamer gaat aan het eind van de uitzendstraat om te zetten naar 720p. Dat zijn 1280 beeldpunten maal 720 lijnen die in 50 hele beelden per seconde overgedragen worden. Dat is een slimme keuze. Zowel de MPEGencoders als de nieuwe generatie televisies werken namelijk het liefst met hele beelden. Door die alvast in de studio te converteren kan geprofiteerd worden van een omzetter van hoge kwaliteit. Dit proces zou anders afhankelijk zijn van de kwaliteit van de beeldverwerking in het TV-toestel zelf, die nogal uiteen kan lopen. De encodering voor kabelnetten zal vrijwel zeker in MPEG-4 H.264 zijn, al is men er nog niet uit in welke bandbreedte. Gedacht wordt dat dit zal liggen tussen de 12 en 18 Mbit/s. NPO heeft voor het audio de keuze gemaakt om in de studio met Dolby-E tewerken, parallel aan het stereogeluid via het tweede AES/EBU-paar. Uiteindelijk wordt dit voor de aanlevering aan distributiepartijen omgezet in Dolby Digital 5.1, naast het gebruikelijke stereogeluid in MPEG-1 layer 2. De ombouw heeft tot gevolg gehad dat ook randapparatuur zoals uitspeelsystemen, signaalmatrices, logo- en ondertitelgeneratoren en monitorschermen vervangen moesten worden. Voor wat betreft de archivering van het materiaal vindt nog onderzoek plaats naar te maken keuzes. Vanwege onduidelijkheid bij de standaardisatie zal het HD-signaal voorlopig nog geen teletekst bevatten. Decodering en weergave Tot slot hield Marnix Vlot, technologiemanager digitale televisie van Philips, een betoog over de laatste schakels in de keten: de digitale decoder en het televisietoestel. Wat het geluid in de decoder betreft ligt vast dat meerkanaalsaudio verplicht is, al is de verwarring rond de toegepaste formaten groot. Naast Dolby Digital kan dit Dolby Digital Plus zijn – dat 5 tot 7 kanalen plus het lage tonen effectkanaal kan leveren met een nog krachtigere compressie – of meerkanaals MPEG-4 HE-AAC. De HDMI-uitgang moet ook audio kunnen overdragen. Daarnaast zijn analoge stereo-uitgangen en digitaal audio via SPDIF verplicht. De laatste is natuurlijk bestemd voor een losse AV-versterker, al kan dit in de praktijk nog wel een probleem opleveren. De rekencapaciteit van het beeldscherm kost tijd, waardoor het video vertragingoploopt. Niet alle AV-versterkers kunnen dit compenseren. De nieuwste HDMIspecificatie voorziet hierin wel, maar de versterker moet dan wel zo aangesloten worden en de mogelijkheid ook daadwerkelijk ondersteunen. De decoder is verplicht het originele videoformaat op de uitgang te kunnen zetten zoals het wordt ontvangen. Een belangrijke eigenschap, want als het scherm het aankan, wordt onnodig omrekenen voorkomen. Dit rekenwerk gaat veelal met kwaliteitsverlies gepaard. De decoder levert bij voorkeur 1080i als dit zo wordt ontvangen en schakelt om naar 720p bij een dito ontvangstformaat, zoals in de NPO-plannen. Een vaste instelling kan dus in het nadeel werken, mogelijk ook in het geval dat het HDMI-signaal via een AV-versterker loopt en daar nog eens wordt omgezet. Opschaling van 720p naar 1080i werkt bijvoorbeeld averechts. Ook een

typisch HDMI-kenmerk is het ontbreken van teletekst. Voor het bekijken hiervan moet dus opeens de decoder bediend worden en niet meer de televisie, of men moet terugschakelen naar de SCART-ingang. Probeer alle voetangels en klemmen wat betreft het aansluiten, instellen en bedienen van audio- en videoapparatuur maar eens uit te leggen aan de gemiddelde gebruiker. De kans is reëel dat niet alles eruit gehaald wordt wat erin zit. Voor de bescherming van rechten – zeker in geval van betaaltelevisie – moet de uitgang ook HDCP ondersteunen. Het kan worden in- en uitgeschakeld door het coderingsysteem, of het kan continu ingeschakeld blijven. Decoders die het HDTV-logo mogen voeren, kunnen zowel MPEG-4 AVC als MPEG-2 HD en SD aan. De ondersteunde HD-formaten zijn zowel 1080i als 720p. 1080p ontbreekt voorlopig nog aangezien de bandbreedte die daarvoor nodig is op de huidige transmissieplatforms niet realistisch is. Philips ziet 720p voorlopig als beste compromis voor camerawerk met snelle bewegingen. Let wel, dit is met name met het oog op de distributie. 1080i kan evenwel uitstekend worden toegepast voor film. Aangezien het bronmateriaal uit 24 hele beelden per seconde bestaat – of 25 indien de film voor televisie een fractie sneller wordt afgespeeld – zit er toch geen bewegingsinformatietussen de geïnterlinieerde rasters. Maar de resolutie is op dat moment wel hoger. Overigens is schakelen tussen resoluties tijdens een uitzending eigenlijk geen optie. Het scherm heeft hiervoor tijd nodig en de HDCPsessie moet opnieuw worden opgebouwd. Dit geeft een hinderlijke onderbreking of zelfs een aantal seconden ruisbeeld tijdens het omschakelen. Nog niet goed uitgekristalliseerd is de keuze om wel of niet in te zoomen op het plaatje (overscan). Traditionele televisietoestellen doen dit omdat er anders kans is dat de rand lelijk in beeld komt. Zeker bij digitale aansturing via HDMI is dit gebeuren achterhaald, maar de LCD- en plasmaschermen doen het desondanks nog steeds om compatibel te blijven met het kader dat tijdens de productie van het camerawerk wordt gebruikt. Via HDMI kan het commando meegestuurd worden om het inzoomen uit te zetten, maar de meeste schermen van nu zullen dit vooralsnog negeren. Toekomstige modellen doen het misschien wel, maar een manco is momenteel het gebrek aan een gezaghebbende organisatie die dat op een gegeven moment consequent aanbeveelt. Demo Via een gezamenlijke actie van Divitel, UPC Nederland, Sony en Scientific Atlanta werd een demo verzorgd waarin een keten van contributie en distributie werd nagebootst. Een HD-signaal afkomstig van een HDCAM-videorecorder werd eerst via JPEG2000 geëncodeerd en daarna weer teruggebracht naar de ongecomprimeerde studioverbinding HD-SDI. Daarna volgde een MPEG-4 AVC-encoder en een HD-decoder voor in de huiskamer. Een geavanceerd beeldscherm van Sony toonde het resultaat. Het was interessant om te zien hoe het verlagen van de bandbreedte in de twee codecs verschillend uitwerkte op de beeldkwaliteit. Inderdaad ging dat bij JPEG2000 geleidelijker dan bij MPEG-4 AVC. Als finale conclusie over de introductie van HD in Nederland kon de leus “goed kan nu al, maar perfect duurt nog even” worden opgetekend, een hoopgevend signaal dat daags daarop naar het HD-congres werd meegenomen. Bron: Masterfiles, een uitgave van Broadcast Press Hilversum, 8 april 2008

5.3 Updateconferentie en HD Awards Op 11 november werd een updateconferentie georganiseerd rond de introductie van HDTV in Nederland. De genodigden werden in Beeld en Geluid met een gevarieerd programma helemaal up to date gebracht over de status van de introductie van HDTV op de Nederlandse televisieschermen. Het programma blikte terug op de ontwikkelingen sinds de vorige editie van de HD Dagen in maart 2008 en kijkt vooruit naar de verwachtingen voor 2009 op het gebied van de introductie van HDTV in Nederland. Daarnaast werden de in maart aangekondigde HD Awards 2008 uitgereikt.

Sportzomer @ NOS Op welke wijze gaat de NOS om met HDTV? En als je kijkt naar de zomer van 2008 wat hebben we dan geleerd en wat vindt de consument ervan. Dat is wat Ferry Kesselaar – hoofd techniek bij de NOS – tijdens de eerste presentatie op de HD Dagen 2008 met een behoorlijk volle zaal in Beeld en Geluid wil delen. De NOS besloot in 2006 om één studio in HD uit te voeren. Deze was in 2007 klaar, daarbij werd tevens een deel van de montage-omgeving ge-upgrade. Vervolgens Ferry Kesselaar (NOS) hebben ze de overgang gemaakt naar 16:9, waarbij duidelijk werd dat het best een probleem was om van 4:3 naar 16:9 te gaan: moeilijker dan van 16:9 SD naar HD. Tijdens de hele invoering van de mogelijkheid om HD op te nemen, vonden er veel discussies plaats. Bijvoorbeeld over de terminologie die geleerd en geïmplementeerd moesten worden. Vanwege de knipoog naar het 16:9 formaat besloot men om op 16 september 2007 live te gaan, maar dat was tegelijk ook weer niet meer zo bijzonder omdat ze op dat moment bijna de laatste waren. Vanaf die datum kwam alle sport live in HD vanuit de studio. Een logische vervolgstap was de upgrade van de sport montage omgeving in de eerste helft van 2008. Tot dan toe was het aanbod ook dusdanig laag dat het nog niet nodig was geweest. Bij de upgrade liep men tegen een aantal problemen aan. Zoals het feit dat er niet een volledige integratie in CYBERNOS was. Er was nog geen standaard voor, dus werd het archief op tape opgenomen. Toen kwam de sportzomer. Vanaf dat moment werden diverse sporten via HD uitgezonden. Alle live signalen en de bewerkingen in de studio waren HD. Maar er was ook veel geen HD. Dit komt omdat HD duurder is en dus veel extra geld vraagt.

Ervaringen opgedaan tijdens sportzomer Er werd in die tijd onder meer de ervaring opgedaan dat de gebruikers van HD nogal terughoudend waren. Ook het werken met HD wijkt weinig af van de huidige wijze. Daarom werd er een deel

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 5. De ontwikkeling van HDTV, de kip of het ei?

in SD ge-edit. Dit is achteraf gezien erg jammer. Wat wel belangrijk was, was dat het decor kritischer wordt. Zelfs als er als één lampje stuk is, dan zie je dat. Een ander belangrijk aspect is het feit dat goede cameramensen minder scherp opnamen. Ze moesten leren om minder snelle bewegingen te maken en bleken grotere viewfinders nodig te hebben. Dit kan juist bij de coverage van sport lastig zijn. En wat er ook nog gebeurde is dat SD en HD shoots elkaar afwisselden, en dat zorgt voor onrustig beeld. Als laatste is er ook nog de ervaring dat je voorbereiding wat meer tijd vraagt in verband met juiste uitlichting.

De wet van Moore is ook in elektronica van toepassing. In het afgelopen jaar zijn de prijsdalingen voor platte TV’s significant geweest: 30%. Voor steeds meer mensen komt daarmee de platte TV binnen bereik. TV is als categorie al jaren aan het groeien: eind 2008 verwacht men de hoogste verkopen ooit te hebben gerealiseerd met 1,7 miljoen stuks. LCD is dominant ten opzichte van het andere platte alternatief, plasma.

Toekomst Visie HD NOS wil graag hetzelfde blijven produceren, maar HD is wel duurder. De keuze van de NOS is hierbij geen extra investeringen te doen in HD-productie als dit ten koste gaat van programma’s. Om die reden pleit de NOS dus voor een innovatiebijdrage van het ministerie van Economische Zaken. En om de kosten toch in de hand te houden worden de HD-uitzendingen voornamelijk beperkt tot gezichtsbepalende sportevenementen. De NOS wil dus graag op organische wijze meegroeien met de markt. En weet ondertussen dat techniek hierbij niet een beperking is. De NOS wil dus graag meedenken over standaarden, want die zijn er nog niet. Wat is dus handig voor de toekomst? Één transparante keten met zo min mogelijk conversie. Maar ook een platform om uit te wisselen, zo ook de uitwisselbaarheid van formaten (DnxHD, Apple Pro Res, Long Gop 50, Archiefstandaard lijkt Long GOP 50). Daarnaast zou het mooi zijn als HD faciliteiten en verbindingen binnen bestaande budgetten geplaatst worden en dat vakbroeders en consumenten goed worden ingelicht.

Concurrent weg kwijt Want ondertussen is de consument de weg volledig kwijt. Een aantal termen dat voorbij komt is bijvoorbeeld: HD ready – Full HD, Scart, HDMI, Component, Mini-DVI, DVI, Playstation 3, Bluray, kwaliteit (1080i /720p). “Een mooi voorbeeld zijn mijn buren,” zegt Ferry Kesselaar. Die hebben een FULL HD scherm en een UPC HD Decoder, de decoder aangesloten met een vergulde scart kabel. Hun reactie is dat ze prachtig beeld hebben. George Frederiks vraagt na deze presentatie of het nog steeds klopt dat je moet rekenen op zo’n 30% meerkosten als je in HD filmt. Kesselaar antwoordt dat de huidige Studio faciliteiten wat goedkoper zijn nu, maar totaal gezien kan je toch wel op ca 20% duurder rekenen. Binnen een paar jaar zal er bij de studio’s wel tegen de huidige prijzen geproduceerd kunnen worden.

De wet van Mo(o)re; meer tv voor minder!

Factoren die van invloed zijn op de verkopen zijn innovatie, prijsdaling en de aanwezigheid van grote sportevenementen. Om dat laatste te onderschrijven liet Schouten zien dat in mei 2008, voorafgaand aan het EK, er maar liefst 165.000 TV’s werden verkocht, ofwel 70.000 extra sets. Daarnaast is het prijspeil heel belangrijk – de consument krijgt als het ware steeds meer TV voor steeds minder geld. Full HD daalt nu al scherp in prijs: van € 1.939 naar € 1.449 voor de belangrijkste categorie, de LCD-TV. Ook nemen de beeldmaten steeds verder in omvang toe. Ten opzichte van maart 2008 is het aandeel TV’s groter dan 32 inch gestegen van 28% naar 34%. Het aandeel FullHD in de toestellen neemt ook behoorlijk toe. In september was een derde van de markt al FullHD (29,4%). 375k FullHD schermen, 1,2 mln HD-ready schermen, waarmee eind 2009 91% van de toestellen HD-proof zijn. Ten opzichte van het totaal aantal huishoudens komt de penetratie van platte TV’s neer op 60%, waarvan 48% HD-proof is en 7% fullHD is.

HD bij de consument: de ontwikkelingen op de winkelvloer Waar staan we nu? Barbara Schouten van GfK Retail & Technology neemt ons op de HD Dagen mee in een update over HDTV. GfK heeft data van een breed scala aan retailers, zowel online als offline, en meet de aankopen op consumentenniveau. Dus: wat er concreet gebeurt op de Nederlandse winkelvloer. Volgens Schouten komt de consument als de grote winnaar uit de bus, want die krijgt steeds meer product voor steeds minder geld. 48

iMMovator Cross Media Network

Barbara Schouten (GfK Retail & Technology) en George Freriks (iMMovator)

Op de vraag of content de driver van HD is antwoordt Schouten volmondig ja. In de softwaremarkt zijn belangrijke trends waar te nemen. DVD is over haar hoogtepunt heen en neemt inmiddels iets af. Het feit dat er nu duidelijkheid is gekomen rondom de opvolger, Blu-ray, heeft ook een gunstige ontwikkeling op de verkopen gehad. Toch is het zo dat de totale markt stagneert; voor veel maatschappijen is het moeilijk om hun verkopen op peil te houden. Dat doet men vooral door bundelverkoop met Blu-ray spelers. Ook de markt voor HD gaming consoles groeit. Eind 2008 zijn er naar verwachting meer dan 200.000 Blu-ray spelers in markt. De prijs van Blu-ray spelers is gehalveerd in een jaar tijd. Eind 2008 zal de grens van vierhonderd euro worden doorbroken. Het volume van Blu-ray begint zich nu langzaam te ontwikkelen, van 0,4% naar 1,2% eind 2008. Pas wanneer de prijs in 2009 onder de driehonderd euro komt, zal het volume grote sprongen maken, zo verwacht GfK. Het aanbod is ook stijgende, zij het nog beperkt van omvang. Nu zijn er ongeveer 500 titels beschikbaar; gemiddeld worden er 6.000 units per week verkocht. Tegen een gemiddelde prijs die ergens tussen 25 en 33 euro ligt, komt dit neer op 6-7 miljoen euro omzet aan het eind van 2008. Ook met digitale televisie gaat het goed. Bij de aanschaf van een nieuw televisietoestel hoort ook een overgang naar een digitaal abonnement. Eind 2008 verwacht GfK een penetratie van 50% te zien in de markt. Met name Ziggo en KPN realiseren een grote stijging in abonnees.

Kees Färber van CanalDigitaal laten zien wat het huidige aanbod in HD is en beantwoorden een paar kritische vragen tijdens de paneldiscussie.

UPC en HDTV UPC biedt in Nederland telefonie-, internet en televisiediensten. Voor wat betreft de HDTV-mogelijkheden zit UPC nu op een bereik van 35%. HDTV is één van de belangrijkste producten in de productpiramide voor UPC, als één van de 4 pilaren onder content. Binnen de HD-pakketten worden er vooral filmen sportkanalen aangeboden. Afhankelijk van het aantal zenders en wat extra’s betaal je een bepaalde meerprijs per pakket. Voor 2009 probeert UPC de verdere uitbouw van HDTV kanalen en het aanbod uit te breiden. Nederland 1, 2 en 3 en MGM staan hiervoor in elk geval garant. Daar- Ivo Lochtman (UPC) naast zal UPC zich ook gaan richten op HDTV on Demand. HDTV Video on Demand zal gelanceerd worden in Q2 2009 en er zal een breed aanbod van diensten over de gehele linie komen zoals bijvoorbeeld: Transactional (films, evenementen), FreeVod (TV series, muziek) en Subscription (is nog in ontwikkeling).

ZIGGO en HDTV Kiest de klant wel voor HD en als hij het al doet, doet hij het dan vanzelfsprekend? Dat is wat Frans Schrijver zich afvraagt. Ziggo biedt een viertal pakketten aan, namelijk Analoge TV, Digitale TV (SD), High Definition TV (HD) en interactieve televisie. Zeker op het gebied van HD is er eigenlijk nog veel te weinig! Kijkend naar SD zie je dat het content-stuk heel belangrijk is. Je ziet (zie afbeelding hieronder) hier in drie jaar een behoorlijke groei, zowel in het gratis stuk (blauw) als in het betaalde stuk (roze).

De klant kiest het programma

Aansluitingen digitale TV t/m Q2 2008 NL

Tenslotte stond Schouten nog even stil bij de impact van de financiële crisis en of er sprake is van naderende tegenspoed. Sinterklaas heeft niet te lijden onder de financiële crisis. Volgens de Raad Nederlandse Detailhandel (RND) verwachten de winkeliers dit jaar een extra omzet van circa 490 miljoen euro. Dat is een stijging van 2 procent ten opzichte van vorig jaar. Wat cadeaus betreft is speelgoed nog steeds koploper. Ook boeken, dvd’s, cd’s en elektronica zijn populair. RTL meldde donderdag dat 85 procent van de Nederlanders niet gaat bezuinigen met Sinterklaas.

HD-aanbod voor Nederlandse huishoudens Waar kun je nu thuis voor kiezen? Ivo Lochtman (VP Content) van UPC, Frans Schrijver (directeur Corp. Development van Ziggo) en

De klant kiest het programma

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 5. De ontwikkeling van HDTV, de kip of het ei?

Je kunt naar aanleiding van de diverse producten ook de doelgroepen indelen en op die manier kun je ze weer bewerken. Per product kun je aangeven wat de doelgroep is, waarna je ze gericht kunt bewerken om te upgraden. De meeste consumenten vinden het belangrijk dat ze kleinere stappen kunnen nemen naar een iets uitgebreider pakket. Een enkele consument schaft gelijk het meest uitgebreide pakket aan.

De klant kiest de vorm

HDTV ontwikkeling

Conclusies Wat mogen we dan grofweg concluderen? Productie, decoders en distributie zijn vrijwel op orde. HD op basis van de huidige content werkt matig als upgrade product en daarmee scoort men nog te weinig klanten. De klant kiest de vorm

Frans Schrijver (Ziggo)

Het ontvangen van HD heeft te maken met een keten. En in die keten moet iedereen meewerken. Dus alleen als de omroepen het op de goede manier produceren, als het netwerk van de kabelbedrijven geschikt is en als de consumenten-elektronica er is en werkt, pas dan kun je van HD genieten. En iedereen moet dus hiervoor zijn eigen verantwoordelijkheid nemen.

CanalDigitaal en HDTV Kees Färber vertelt dat CanalDigitaal dit jaar tijdens de EK ook in HD kon uitzenden. Hij laat zien welke hardware nodig is om HD te kunnen ontvangen. Bij het rijtje ook wat aanvullende schotelbenodigdheden. Heb je die aangeschaft dan kun je ook andere Free-to-ware uitzendingen van andere landen binnen krijgen.

Ervaringen Het EK heeft wel degelijk bijgedragen aan de verkopen voor HDTV, maar je ziet de lijn nu toch alweer dalen. En 5.000 abonnees op een klantenbase van 800.000 is gewoonweg niet hoog. Färber heeft wel een aantal leerpunten. Klanten die al belangrijk waren, zijn de klanten die een Kees Färber (CanalDigitaal) hogere conversies naar HDTV hebben. Daarnaast zijn budget klanten moeilijk van de meerwaarde van de HD zenders te overtuigen en het merendeel van HD klanten wordt geworven in het eigen klantenbestand. 50

iMMovator Cross Media Network

Zou je er dan geen geld voor moeten vragen? Je moet de kosten toch ergens neerleggen is Färber zijn conclusie. Of bij de consument, of bij de operator of bij de contentleverancier. Waar die kosten horen te liggen, daar zijn ze nog niet helemaal over uit!

Discussie Na deze presentaties volgt een discussie tussen de heren. Freriks: “UPC zei dat de zomer toch niet zo mooi was als gehoopt. Hoe ligt dat bij Ziggo?” Ook Ziggo geeft aan dat dit het geval is. Zij hebben rond de 42.000 HD-boxen verkocht. Grootste oorzaak is het feit dat de hoeveelheid content gewoon veel te laag is. Ook al doe je promotie, als je de content niet hebt, dan houdt het voor de consument toch op! Ivo Lochtman van UPC geeft aan dat ze het callcenter verkeer vooral hebben gebruikt om te proberen producten te verkopen. En ook al is de ervaring dat individuele klanten erg tevreden zijn, is dat niet voldoende succes voor de klanten die nog geen klant zijn. “Wat gaan jullie dan doen?,” vraagt George. Ivo Lochtman geeft aan dat er heel veel aan gedaan wordt. Echter met nog te weinig resultaat. Dus er worden momenteel grote risico’s genomen. Hier is Frans Schrijver het mee eens. Hij zegt dat HDTV dichtbij de internetwereld is gekomen. Breedband internet moeten ze elk jaar 50% groter maken. De televisiewereld zou zich bewust moeten zijn dat ze continue moeten innoveren om bij te blijven. Wat zijn dan de strategieën? • Premiumroute, betaal een klein beetje voor extra content? • Probeer je grote zenders op TV krijgen? • Of dwing je via de regering dat er HD uitgezonden moet worden? Lochtman zegt dat de premiumroute in Nederland, tot op heden, nog niet gelukt is. Dus zou je een paar grote zenders op TV moeten krijgen. En daarvoor zou iedereen iets moeten bijdragen.

dus meer investeren momenteel, maar dat moet je doen om je klanten te behouden. En het zou heel goed kunnen zijn dat je over 3 jaar helemaal niet meer betaalt voor het HD-aspect.

HD-ontwikkelingen bij de omroepen: een vooruitblik op 2009 Wat gebeurt er als je alleen de camera’s verandert als je in HD gaat opnemen? Geen aangepaste belichting, veranderingen in het decor etc. David Linssen van de AVRO deed een aftrap met een primeur van de Cinevideogroup met Tussen Kunst en Kitsch in HD. Daarna volgde een vraaggesprek met een aantal vertegenwoordigers van de publieke en commerciële omroepen. Paneldiscussie, v.l.n.r.: Frans Schrijver, Ivo Lochtman en Kees Färber

Kees Färber geeft aan dat de klanten ook nog opgevoed moeten worden. Er is te veel onduidelijk voor de consument op welke wijze hij/zij nu de juiste spullen in huis moet halen. George vraagt of je niet samen sterk zou moeten worden en daarmee dus met elkaar afstemmen? “Nee,” zegt Kees, “we zullen toch ieder op zich actie moeten nemen. We hebben allemaal een ander hartritme, dus moet je niet op elkaar gaan wachten.”

Vragen uit de zaal Na deze antwoorden komt er een aantal vragen uit de zaal. “Als dadelijk Nederland 1, 2 en 3 HD uitgezonden gaat worden, waar komt dit in de pakketten terug?” Ziggo en UPC geven aan dat deze kanalen bij het goedkoopste pakket zullen komen. Een aanvullende vraag uit de zaal is of ze geen distributieplicht hebben. Het antwoord is ‘ja’ maar ze hebben een plicht voor Nederland 1, 2 en 3 via de meest gebruikte wijze en dat is nog steeds analoog.

Het resultaat was verbluffend in het fragment dat we kregen voorgeschoteld. Hierin werd een decoratief zwaard getoond waarbij de details perfect in beeld kwamen. Linssen kreeg de lachers op zijn hand toen het fragment David Linssen (AVRO) op het moment suprême van de waardebepaling werd gestopt. Om de uitkomst van die cliffhanger te weten te komen, zullen we toch het programma op TV moeten kijken. David Linssen was erg tevreden over deze exercitie: “Dit voegt in z’n ruwe vorm al veel toe.”

“Waarom hebben al die settopboxen allemaal weer andere apparatuur en moet je diverse afstandsbedieningen en doosjes gebruiken? Waarom stop je dat niet direct in de TV?” De verwachting is, volgens Frans Schrijver, dat dit volgend jaar standaard in de nieuwe TV’s zit. De decoders houden de zaal behoorlijk bezig. “Om welke redenen wordt er voor gekozen om een decoder in het pakket op te nemen of juist niet? En zijn de decoders nu niet erg milieuonvriendelijk? Je kunt ze namelijk niet uitzetten en ze zijn mega-warm.” UPC geeft aan dat dit inderdaad een groot aandachtspunt is. Ze zijn dus aan het kijken hoe ze zo’n decoder kunnen aanpassen aan nieuwe, meer milieuvriendelijke, eisen. “Wat is de reden om te kijken of je een settopbox verhuurt of koopt?” De meningen lopen hierover uit een. De één verkoopt liever, de ander verhuurt liever. En afhankelijk of je verhuurt of verkoopt test je de andere versie. Feit blijft dat de software in de box best prijzig is en dat je de kosten ook terug wilt verdienen. “Als je weet dat het ‘premium’model niet zo goed werkt, wat doe je dan in de toekomst, ga je dan naar een ander model over?” UPC geeft aan dat premium bij sport wel degelijk goed werkt. Bij andere programma’s/zenders dus wat minder. Maar langzamerhand zal er extra content komen waardoor het premiummodel wel degelijk enig effect zal hebben. Bij Ziggo willen ze vooral ‘premium’ aangeven voor de content die ze uitzenden. Niet of het HD is. Je moet

Cinevideogroup aan het werk met HD

Dagvoorzitter George Freriks nodigde vervolgens de andere vertegenwoordigers uit op het podium en vroeg als eerste aan Egon Verharen van de NPO of de Publieke Omroep (PO) klaar is voor HD. “Einde eerste kwartaal 2009 gaan we starten met Nederland 1, 2 en 3 in HD,” zei Verharen. “We hebben grote ambities en ons doel is om na een jaar vijftien procent van de content in HD te produceren.” Dit omvat zowel aangekocht als zelf-geproduceerd materiaal. Linssen van de AVRO voegde daar aan toe: “Onze ambities zijn 80-100%, maar vooralsnog zien we geen financiële manier Egon Verharen (NPO) om dat te bekostigen.” Volgens

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 5. De ontwikkeling van HDTV, de kip of het ei?

Linssen komt het neer op 8-15% meerkosten per productie. “Naarmate er meer geproduceerd wordt in HD, dalen die kosten significant, maar als we niks doen gebeurt er ook niks,” gaf Linssen aan. Vervolgens was het de beurt aan de commerciële partijen. Edwin Teerink van MTV Networks gaf aan al over een HD-kanaal te beschikken, maar dat dit nog niet in Nederland te zien is. “In Nederland zijn we er nog in over onderhandeling. Wij moeten voor HD kosten maken, dus dat moeten Edwin Teerink (MTV Networks) we op de een of andere manier terugverdienen.” Het probleem is niet zozeer de contentaanlevering, maar vooral de commerciële onderhandelingen met distributiepartijen. John de Jong van RTL Nederland omschreef de beweging naar HD als een onomkeerbaar proces. “Op termijn zal de vraag vanuit de consument op gang komen. Vanuit RTL willen we in een keer alle zenders gaan simulcasten in HD, dus naar in totaal acht zenders toe, vier in SD en vier in HD. We praten met alle distributeurs, er moet een bestendige betaling komen vanuit consumenten of distributeurs. We willen van start met buitenlands product, series zoals 24 en Prison break. Dergelijk aangekocht product is volledig in HD beschikbaar en dat John de Jong (RTL Nederland) neemt alleen maar toe. Toch zijn er ook uitzonderingen. Tot mijn verbazing blijkt het populaire Oprah Winfrey bijvoorbeeld nog niet in HD beschikbaar te zijn.” Op de hamvraag wanneer RTL over gaat, moest De Jong het antwoord nog schuldig blijven, verwijzend naar de afspraken met de distributeurs.

ze gaan investeren in iets wat ze nooit terug kunnen verdienen. Zolang die patstelling niet wordt doorbroken, komt het niet van de grond.” Dagvoorzitter Freriks vroeg aan Egon Verharen of de Publieke Omroep geen voorsprong kon opbouwen door als eerste de markt te betreden. Verharen gaf aan dat het wegtrekken van kijkers niet de insteek was om met HD te gaan beginnen. De Jong (RTL) wees ook op de huidige penetratie: “80-90.000 decoders is niet heel veel. We raken niet in paniek als PO eerder van start gaat. Een paar maanden voorsprong liggen we niet wakker van.” In tegenstelling tot RTL gaat SBS wel gefaseerd van start, wijzend op de brede beschikbaarheid van HD in aangekocht, buitenlands product: “We beginnen met NET 5, omdat daar het meeste buitenlandse content in zit.” Vanuit de zaal kwamen vervolgens nog diverse vragen. Was er onderzoek gedaan door de omroepen naar de wens bij consumenten om in HD te gaan kijken? John de Jong van RTL wees op een recent onderzoek waarin maar liefst 15% van consumenten denkt over een HD-decoder te beschikken, terwijl de cijfers iets heel anders uitwijzen. “Kortom, er is nog veel aan communicatie te doen.”

Paneldiscussie

Ook Eric Eljon van SBS wees op het belang om een onderscheid te maken tussen wat technisch en commercieel haalbaar is. “Uiteindelijk is het geen technisch verhaal, maar een commercieel verhaal. Probleem is de rekening die er gaat komen. Terugverdienen kan alleen in de zin dat de consument meer gaat betalen. Adverteerders gaan echt niet meer betalen omdat we het in HD uitzenden. Voor hen worden de commercials duurder, dat hebben we ook gezien bij de overgang van 4:3 naar 16:9.” Eljon haalde een analogie uit zijn privéleven aan: “Ik heb onlangs mijn huis laten schilderen en kon daarbij kiezen tussen mat en hoogglans. Hoogglans is echt duurder.” Eljon is er wel van overtuigd dat wanneer de grote zenders in HD gaan uitzenden, de consument snel overschakelt. Wel is er één kink in de kabel: “Je kunt van commerciële bedrijven niet verlangen dat Eric Eljon (SBS) 52

iMMovator Cross Media Network

Produceren in HD, zoektocht naar de grenzen “Produceren in HD is vandaag de dag voor de Cinevideogroup heel normaal.” Daarmee begint Bolke Burnaby Lautier de laatste presentatie van de HD Dagen. In eerste instantie is de Cinevideogroup begonnen met het upgraden van 3 auto’s, maar ondertussen werkt men nu met 14 auto’s. In 2008 is er al 100 dagen in HD gedraaid, waarvan 70 dagen sport en 30 dagen muziek. Naast grote sportevents, produceert men tegenwoordig ook bij de kleinere sportevents in HD. Klanten waar de Cinevideo onder andere voor werkt zijn in het genre ‘Sport’ de NOS , Eyeworks en EMG. Maar buiten sport werkt men tegenwoordig ook voor veel buitenlandse broadcasters zoals: BSkyB, HBO en TV. Daarnaast is er een grote stijging te zien van HD-opnames door de opkomst van Blu-ray in relatie tot grote muziekevenementen georganiseerd door partijen als MTV, The Entertainment Group, The Candy Store en Splinter Films.

Een van de grootste problemen bij de introductie van HD was de jungle van formaten. De afgelopen jaren is hier gelukkig een hoop duidelijkheid in gekomen. Er zijn eigenlijk voor de reguliere producties nog maar 2 maten overgebleven. Dat zijn 1080i/25 (sport) en 1080p/25 (filmisch effect).

De laatste award werd echter niet uitgereikt, omdat de kwaliteit van de inzendingen niet award-waardig was. In deze categorie waren er ook slechts vier inzendingen, dus deed de juryvoorzitter ook een oproep aan alle AV-opleidingen om dit serieuzer te nemen en volgend jaar meer in te zenden.

Maar overschakelen vraagt altijd aanpassing. Burnaby Lautier geeft aan dat hij het jammer vindt dat men vooral de ‘moeilijkheden’ zag. Bijvoorbeeld dat je extra licht nodig had, dat er meer aandacht nodig was voor de decors, de kleinere viewers vervangen moesten worden door grotere en als laatste de wijze van shading.

De jury bestond uit drie regisseurs: voorzitter Doesjka van Hoogdalem (all-round regisseur), Hans Hulscher (regisseur en pionier op HD) en Maarten Treurniet (regisseur van o.a. De Passievrucht). Van Hoogdalem gaf aan dat het belangrijkste criterium was of HD ook echt in betreffende programma naar voren kwam: “Er werd gelet op camerastandpunten en het gebruik van licht en belichting.” Treurniet voegde daar aan toe: “We wilden echt zien dat het in HD was gemaakt. Je bent toch anders bezig. Scherptediepte. Grote totalen maken echt het verschil. Echt gekeken of het filmisch is.”

Wat zijn dan de kansen? Je hebt geweldige totalen, waardoor er heel veel te zien is in één shot. En als je kijkt bij close shots dan zie je dat er heel veel emotie in te zien is. Let wel: HD vergroot alles uit, het grootste en mooie maar highlight dus daarmee ook de fouten

George Freriks vroeg aan Hans Hulscher of er een verschil is tussen HD in 1991 en nu. Hulscher: “HD verkeert nu in stadium van gewoon worden. Wel kost het meer tijd en meer kosten. Het verschil zit vooral in de productie.”

Bolke Burnaby Lautier (Cinevideogroup)

Tijdens de presentatie laat Burnaby Lautier de zaal diverse prachtige opnamen van Guus Meeuwis, Marco Borsato, DJ Tiesto, Il Divo en Depeche Mode zien. Stuk voor stuk prachtige beelden waar de emotie vanaf spat!

Van Hoogdalem sprak de hoop uit dat er komend jaar nog meer producties bij zouden komen, maar wees tegelijkertijd op het gegeven dat er wellicht op termijn meer verschillende awards moeten gaan komen, in verschillende categoriëen. Van Hoogdalem “Het is wel moeilijk om onderscheid te maken tussen verschillende producties.”

Nu HD dan geaccepteerd is, zie je dat mensen veel meer gaan experimenteren met HD. Dat vinden ze bij de Cinevideogroup erg mooi. Er wordt geëxperimenteerd met een mix van formaten, super slomo’s, montage en after-effects. Als laatste wil Burnaby Lautier nog even stilstaan bij het feit dat men dacht dat HD de 16/35 mm film kon vervangen. Film zal uiteindelijk altijd een karakteristiek ‘beter’ plaatje geven, maar met HD kan je wel heel dichtbij komen. Het is dus zeker een alternatief waarmee je uiteindelijk ook nog meer technische mogelijkheden hebt door het gebruik van langere lenzen, het live kunnen schakelen, de betere controleerbaarheid en de kostenreductie die je bereikt. De facilitaire branche is er dus klaar voor en de zoektocht naar de grenzen is begonnen!

Doesjka van Hoogdalem (juryvoorzitter) en George Freriks (iMMovator)

Vervolgens was het tijd voor de nominaties.

Uitreiking HD Awards Het laatste onderdeel van de middag betrof de uitreiking van de HD Awards. Via de promofilm voor de inzendingen voor de Professional Award werd aan de aanwezigen een breed scala aan kandidaten gepresenteerd, variërend van HD promo’s op Sport1/Film1 tot de verslaglegging van de Sportzomer 2008 (EK, Tour de France en Olympische Spelen) en van een film over tomaten tot aan concertregistraties van Marco Borsato, Guus Meeuwis en LIVE. Oorspronkelijk was het de bedoeling om twee awards uit te reiken: • Professional Award – Gericht op alle bedrijven en instellingen die zich professioneel bezig houden met contentproductie voor de Nederlandse markt. • SONY Young Talent Award – Speciaal voor jonge talenten die nu nog een AV-opleiding volgen, of nog geen professionele producties hebben gemaakt.

Nominatie 1: Rode Kruis – Corrino Films De bedoeling van dit programma is om te laten zien wat voor werk het Rode Kruis op sociaal gebied doet. De vertegenwoordiger van Corrino Films gaf aan dat het programma niet is geproduceerd voor televisie. “Het wordt vooral gebruikt voor vertoning op zaaltjes door het land. Ook beschikbaar op YouTube, niet in HD uiteraard.” Omdat de vertoning niet altijd op een HD-beamer gebeurt, werd ook een oproep gedaan voor donatie van HD-beamer. Een van de vertegenwoordigers van Philip of Sony in zaal zal hier vast gehoor aan kunnen geven. Nominatie 2: Marco Borsato SIR – Entertainment Group Voor The Entertainment Group is HD inmiddels gemeengoed geworden: tientallen producties per jaar. HD benadert beleving van

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 5. De ontwikkeling van HDTV, de kip of het ei?

bezoeker veel mooier. Steeds meer ga je het zien dat het podium als décor wordt ingezet. Ook steeds meer gebruik van graphics. Wel werd gewezen op langere productietijden: de productie moet allereerst vanuit HD worden bedacht en in post-productie heb je te maken met langere trajecten. “De werkelijkheid is niet altijd zo mooi. Met name close-up is een probleem, vooral bij live-show. Gelukkig kun je in post wel veel kleurcorrectie toepassen.” Nominatie 3: Succes bereik je samen – Rob Keizer concept & regie Op de vraag waarom er voor HD werd gekozen antwoordde Rob Keizer: “Ik wilde een mooie film maken. Zo mooi in beeld brengen dat je die tomaten kon opeten. We hebben alles op alles gezet om het mooi te draaien.” Nominatie 4: Tante in Marokko – LVB Networks Productie in opdracht van RVU. Waarom in HD? Vertegenwoordiger van LVB Networks: “Wij draaien bijna alles op HD, snap niet waarom er nog in SD gedraaid wordt. Als je qua kosten kijkt, voor ENG maakt het niets meer uit. Wij rekenen er niet extra voor. Productioneel is het niet meer anders werken. Het vergt meer opslagcapaciteit en dat is het dan ook wel.”

De genomineerden

Als winnaar kwam The Entertainment Group uit de bus voor de concertregistratie van Na een kort vraaggesprek met de vier genomineerde partijen werd The Entertainment Group tot de eerste winnaar van de HD Awards uitgeroepen met de concertregistratie Symphonica in Rosso van Marco Borsato. Juryvoorzitter Doesjka van Hoogdalem: “Het grote vakmanschap van de makers komt in deze productie het best naar voren. Niet alleen is het geheel uiterst spectaculair, de productie is De winnaars tevens een genot voor het oog, en niet in de laatste plaats, voor het oor. De geluidsband is prachtig, de belichting uitstekend en de camerastandpun54

iMMovator Cross Media Network

ten leveren een aaneenschakeling van energieke beelden op die in High Definition prachtig overkomen. Producente Marcia van Deijck van The Entertainment Group en regisseur Marc Pos namen de kleurrijke HD Award in ontvangst. Zij riepen de aanwezige partijen op snel de stap te zetten om voortaan alle producties in HD te maken. Hoe sneller de overstap, hoe minder relevant de discussie wordt over de meerkosten van HD!

5.4 Achtergrond Expertgroep Digitale TV Afgelopen tijd is de groei van digitale televisie met name voortgekomen uit de snelle toename van het aantal platte beeldschermen thuis, waarbij consumenten er van uit gaan dat een digitaal signaal per definitie een betere beelden geluidskwaliteit levert dan men gewend is. Distributiepartijen hebben deze ontwikkeling verder versterkt door aan de aanbodkant te zorgen voor doorgifte van meer zenders in de digitale pakketten en van abonneetelevisie kanalen zoals Film1 en Sport1. Dit wordt verder aangevuld met een breed video-on-demand aanbod variërend van films tot “uitzending gemist”-content. Omroepen en andere marktpartijen hebben de komst van digitale TV aangegrepen om specifieke kanalen te programmeren rond bepaalde thema’s als nieuws, muziek, sport, kinderen, etc (‘Themakanalen’ of ‘Doelgroepzenders’). Met het uitzenden in HDTV van de grote sportevenementen in de zomer van 2008 is ook de introductie van HDTV over verschillende infrastructuren op gang gekomen. Dat zal in de loop van 2009 met de integrale doorgifte van de publieke omroepen in HDTV verder versnellen. Uit deze opsomming blijkt al dat digitale televisie zorgt voor nieuwe kansen en impulsen in de radio- en televisieketen. Cruciaal daarbij is dat radio en televisie een economie betreffen die gedreven wordt door massaliteit en standaardisatie. Diensten worden pas levensvatbaar als een belangrijk deel van de Nederlandse bevolking er mee bereikt kan worden en er gebruik van kan of wil maken. Het is daarom voor de sector van belang dat in Nederland zo snel mogelijk de omschakeling wordt voltooid naar de complete digitale televisie-infrastructuur. Dit leidt enerzijds tot grote kostenbesparingen omdat schaarse bandbreedte kan worden vrijgemaakt voor nieuwe digitale diensten. Anderzijds zijn digitale diensten (waaronder hoogwaardige televisie en radio) de kern van een nieuwe reeks economische mogelijkheden voor de sector. Om de omschakeling naar digitale televisie-infrastructuur te versnellen heeft iMMovator, gesteund door provincie Noord-Holland en de Taksforce Innnovatie Utrecht, samen met de belangrijkste partijen uit de televisiesector het initiatief genomen om een Expertgroep Digitale TV op te richten. De doelstellingen van Expertgroep Digitale TV zijn: • Versnelling van de adoptie van digitale televisie in Nederland in termen van huishoudens in Nederland die zijn aangesloten op digitale televisie, ongeacht de onderliggende infrastructuur (DVB-C, DVB-S, DVB-T, IP) • Verbreding van de toepassingen en diensten die via de digitale televisie-infrastructuur tot exploitatie kunnen worden gebracht • Verdieping van de content-ervaring door hoogwaardige beeldkwaliteit in combinatie met benutten van internetervaring ten aanzien van het bieden van context, interactiviteit en personalisering • Garanderen van basiskwaliteit van (content)diensten op voldoende niveau

In de Expertgroep Digitale Televisie zijn producenten, omroepen (publiek en commercieel), Beeld en Geluid, AV Facilitaire industrie en distributiepartijen verenigd. De volgende partijen hebben zitting in de Expertgroep: Endemol, Eyeworks, Nederlandse Publieke Omroep, NOS, RTL Nederland, SBS, Beeld en Geluid, Technicolor Nederland, United Broadcast Facilities, UPC, Ziggo, KPN en CanalDigitaal. De Expertgroep Digitale TV komt ieder kwartaal bijeen.

5.5 Mijlpalen in 2008 HD Dagen 2008 In 2008 werden voor de eerste keer de Nederlandse HD Dagen georganiseerd door iMMovator en de expertgroep Digitale Televisie. Deze conferentie is gehouden op 4 en 5 maart bij Beeld en Geluid. HDTV vindt zijn weg al naar de consumenten, maar wanneer gaan producenten, facilitaire bedrijven, omroepen en distributiebedrijven met HDTV aan de slag? Lees meer over de HD Dagen in paragraaf 5.1 en 5.2.

HD Updateconferentie en HD Awards In 2008 is het initiatief genomen om een prijs uit te reiken voor de beste HD-productie van Nederlandse bodem. Ondanks de exploderende verkoopcijfers van HD-beeldschermen zijn er nog te weinig programma’s die in HD worden gemaakt, laat staan uitgezonden. Om de industrie te stimuleren meer HD-content te produceren, zijn de HD-Awards in het leven geroepen. ASTRA en CanalDigitaal presenteren deze HD Awards in samenwerking met SONY, Philips, iMMovator, Cinevideogroup en Broadcast Press. Lees meer over de HD Awards in paragraaf 5.3.

Rapport iMMovator “Introductie van HDTV in Nederland” openbaar De Expertgroep Digitale TV buigt zich regelmatig over mogelijkheden om de kloof tussen HDTV-aanbod en HDTV-vraag te doorbreken. Zo zet de Expertgroep Digitale TV zich in om afspraken te maken tussen de partijen in de keten over hoe de televisiesector in Nederland de komende jaren overgaat naar deze nieuwe digitale standaard. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken is door iMMovator een onderzoek uitgevoerd en gepubliceerd over de introductie van HDTV in Nederland. Uit deze actielijn zijn ook de HD Dagen en de HD-Awards voortgekomen. Het adviesrapport Introductie van HDTV in Nederland uit 2007 is inmiddels door het ministerie van Economische Zaken vrij gegeven en beschikbaar op de site van iMMovator.

Standaardisatie Op het gebied van Metadata, Programmagegevens en het Knoppengebruik voor interactieve TV worden vanuit de expertgroep acties ondernomen om afspraken te maken tussen de partijen in de keten zodat de dienstverlening over de hele keten kan worden gewaarborgd. Rondom metadata is een traject opgezet met Dutch Guild, dat inmiddels een rapportage heeft gemaakt over een ‘recommended practice’. Daarnaast is onderzoek gedaan naar een standaardisatie van het knoppengebruik voor interactieve toepassingen. Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 5. De ontwikkeling van HDTV, de kip of het ei?

iMMovator Cross Media Network

6. Van muziek tot wetgeving, van publiek tot de media zelf Het Mediapark Jaarcongres Het Mediapark Jaarcongres Datum: 17 juni 2008 Locatie: studio 21, Mediapark, Hilversum 603 inschrijvingen

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 6. Van muziek tot wetgeving, van publiek tot de media zelf

Op dinsdag 17 juni vond het eerste Mediapark Jaarcongres plaats en de bijeenkomst was een groot succes! Met meer dan 600 ingeschreven deelnemers, interactieve ontbijtsessies, topsprekers, en interessante video reportages bood de dag een prachtig overzicht van de belangrijkste crossmedia ontwikkelingen in Nederland.

6.1 Ontbijtsessies Voorafgaand aan het Mediapark Jaarcongres 2008 werden verschillende ontbijtsessies georganiseerd in de Media Academie. Zo werd de Cross Media Monitor uitgereikt (zie hoofdstuk 3), presenteerde BT de trends in media en ‘broadcast’ en gaf Jochem de Gruyter van SBS antwoord op de vraag: hoe combineer je direct marketing en dialoog met je mediaconsument? Marjan Hammersma gaf een voorproefje op haar presentatie ’s middags over de nieuwe mediawet en ook Cinegrid gaf een voorvertoning. Daarnaast waren er nog sessies over grip op groei in nieuwe media (door Syntens), geld voor media start-ups (rondetafelgesprek), affiliate marketing in de blogosfeer (door Startlog) en mobiele toepassingen in de mediasector (door Jeroen van Glabbeek).

“Mediapark Jaarcongres: een crossmediaal diner dansant” - Jim Stolze, 18 juni 2008

6.2 Crossmedia in cijfers Volgens onderzoeksbureau GfK zijn technologische ontwikkelingen bepalend voor de distributie van content. Laurens van den Oever presenteerde op het Mediapark Jaarcongres in razende vaart een reeks (verkoop)cijfers. Volgens hem zit de economie helemaal niet in het slop, want er is een flinke groei te zien in de verkoop van consumentenelektronica. Vooral games hebben een grote crossmediale potentie.

Laurens van den Oever (GfK)

De verkoop van consumentenelektronica steeg met 7,4 % ten opzichte van vorig jaar. In Nederland besteden consumenten er meer dan

iMMovator Cross Media Network

7 miljard euro aan. In de top 20 van meest verkochte consumentenelektronica is maar liefst 13 keer een plasma- of lcd-TV te zien, daaraan wordt op jaarbasis 1,3 miljard euro uitgegeven. Niet geheel verwonderlijk is een goede prestatie van Nederland in het EK voetbal wederom een enorme stimulans voor de verkoop van plasma- en lcd-TV’s. De goede resultaten in de groepsfase leidden direct tot een additionele verkoop van 25.000 toestellen. De trend is ‘groot, groter, grootst’: maar liefst 30% van de consumenten kijkt al naar een scherm dat groter is dan 32 inch. De branche ziet een groeimarkt in schermen die groter zijn dan 50 inch. Eind 2008 is 40% van de TV-toestellen HD-ready en 10% full HD. De penetratie van digitale televisie is dan 60%.

De verkoop van mp3 daalt, hoewel er nog steeds 46.000 spelers per maand worden verkocht. De groei is vooral te zien in videogerelateerde devices, zoals HD-dvd recorders, HD-TV’s, settop

boxes en portable video players. Vooral het laatste is populair en liet een groei zien van 165% ten opzichte van vorig jaar. Vaderdag was daarvoor een belangrijke aanjager... De verwachting is dat eind van dit jaar 9% van de Nederlanders een portable videospeler heeft. In de top 20 van meest verkochte artikelen staat 19 keer een artikel dat te maken heeft met mobiel of geheugen. Elke maand worden er 450.000 mobiele telefoons verkocht. De ontwikkelingen in die markt gaan snel, maar ook langzaam; slechts 0,4% van de mobieltjes is uitgerust met een goede TV-tuner. De muziekbranche heeft het moeilijk. De totale omzet is in tien jaar tijd gehalveerd. De consument is moeilijk over te halen om te betalen voor online. Toch wil de consument graag content bezitten, want de markt voor dvd’s ontwikkelt zich nog, waarbij maar liefst 32% van het marktaandeel voor TV-series is. HD en Blu-ray worden nog weinig verkocht, dus die markt zou moeten worden aangejaagd.

6.3 Het publiek onderschat? Drie mensen (Erwin Blom, Idse de Pree en Wessel de Valk) die hun sporen verdienden binnen de publieke omroepen (VPRO, TROS en VARA) begonnen dit jaar een eigen bedrijf: The Crowds. De kernboodschap van dit bedrijf: doe iets met het publiek, ga een band aan met je publiek, maak je mediastrategie sociaal. Idse de Pree vertelde op het Mediapark Jaarcongres 2008 dat de beste informatie niet meer bij de specialisten binnen de bedrijven te vinden is, maar bij het publiek buiten de Idse de Pree (The Crowds) bedrijven. Daarom moeten organisaties samenwerken met het publiek, wat ook wel ‘crowd sourcing’ wordt genoemd. Hij liet een aantal voorbeelden de revue passeren en vertelde over projecten die The Crowds in Nederland start. De Pree schetst eerst nog maar eens de ontwikkeling van Media 1.0 naar 3.0. Media 1.0 staat voor ‘vroeger’, toen het publiek alleen kon kijken en luisteren, maar geen mogelijkheid had tot feedback. De eerste feedback in een gastenboek of forum was vaak reden tot paniek. De primaire reactie was om alle negatieve reacties te verwijderen. Dit leidde echter meestal tot veel discussies over het verwijderen. De leercurve van Media 2.0 was dus vooral: laat het publiek gewoon zeggen wat ze willen. Volgens De Pree zijn we nu aanbeland bij Media 3.0, de tijd van samenwerken.

De omzet van games wordt geschat op 600 miljoen euro in 2011, dat is een verviervoudiging in tien jaar tijd. Dit medium heeft grote crossmediale potentie, met bijvoorbeeld de Wii (waarvan in het eerste kwartaal 421.000 werden verkocht).

Contentleveranciers kunnen hierop veel meer inspelen. Evenals op p2p-gebruikers, waarvan er in Nederland 1,2 miljoen zijn. De nieuwsgroepen zijn in opmars, er zijn zo’n 350.000 mensen in actief. In Engeland heeft bijvoorbeeld Virgin dit al omarmd.

Er is ongelooflijk veel kennis, informatie en ervaring beschikbaar en via internet zijn we allemaal altijd met elkaar verbonden. De beschikbare hoeveelheid informatie is voor een individu niet meer te bevatten: • Via Google zijn al meer dan 3 biljoen zoekopdrachten uitgevoerd • Elke minuut komt er 10 uur nieuwe video bij op YouTube • Elke dag worden er meer sms’jes verstuurd dan er mensen zijn op aarde • 1 week NY Times bevat meer informatie dan een persoon in de 18e eeuw in zijn hele leven tegenkwam • Dit jaar meer nieuwe content dan in de afgelopen 5.000 jaar samen

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 6. Van muziek tot wetgeving, van publiek tot de media zelf

Lego Factory In de Lego Factory op internet kan je je eigen ontwerp maken, opslaan in je profiel en delen met anderen. Dit had grote gevolgen voor de organisatie. Er waren eerst 100 ontwerpers in dienst die 300 ontwerpen op jaarbasis maakten. Nu heeft Lego via internet één miljoen ontwerpers van gemiddeld negen jaar, die samen drie miljoen nieuwe ontwerpen maken. De populairste daarvan worden uitgebracht als pakketje. Deze werkwijze maakt het immers mogelijk te monitoren wat populair is en wat het publiek goed vindt. Feitelijk is de R&D-afdeling verplaatst naar internet en maken kinderen het beste ontwerp.

zomer gebouwd. Gebruikers zijn bewoners, omwonenden, geinteresseerden, studenten en specialisten. Rondom een aantal thema’s gaan ze samenwerken in plangroepen.

Waarom crowdsourcing? De motieven voor een bedrijf of organisatie om te gaan crowdsourcen kunnen zijn binding (loyaliteit, bereik, naamsbekendheid), geld (omzet verhogen, kosten verlagen) en productverbetering. Daarbij is het erg belangrijk niet de motieven van het publiek uit het oog te verliezen! Idse sluit af met de voorbeelden daarvan: passie (delen van liefde voor een onderwerp), probleem en reputatie (erkenning krijgen).

6.4 Rabo TV: televisie door nieuwe mediamakers TV kijken doet iedereen, maar wel minder dan vroeger. Het internetgebruik is verdubbeld sinds 2006 ten koste van TV. Wat heeft dit gedaan met het televisielandschap en op welke wijze kan je daar als bedrijf op inspelen? Dat zijn de twee vragen waar ErikJan Gelink van Deloitte Consulting en David-Jan Janse van de Rabobank op ingaan tijdens het Mediapark Jaarcongres 2008. Erik-Jan Gelink trapt af. Het televisielandschap is, even afgezien van de toename van het aantal kanalen, langdurig hetzelfde geweest. Door de digitalisering vinden er momenteel echter zowel bij TV als in andere gebieden behoorlijk grote veranderingen plaats.

Innocentive.com Deze site is opgericht voor bedrijven die moeite hebben om complexe problemen op te lossen. Bijvoorbeeld hoe je na een olieramp in het poolgebied de olie kan scheiden van het ijs? Het publiek wordt gevraagd te helpen het probleem op te lossen. Los je het probleem op, dan krijg je een beloning (variërend van 5.000 dollar tot een miljoen, afhankelijk van de grootte van het bedrijf). Op dit moment wordt een op de drie problemen opgelost, zelfs problemen waarop wetenschappers al jaren op studeren. Opvallend is dat 80% van de probleemoplossers uit een andere bedrijfstak komt.

Predicitify.com Op Predictify.com kan je een vraag stellen en andere mensen kunnen een voorspelling doen: van ‘wanneer doet Britney Spears een zelfmoordpoging’ tot ‘beursnieuwtjes’. Uitslagen kan je filteren op gegevens uit de profielen. Je kunt bijvoorbeeld onderscheid maken tussen totaal publiek en experts/guru’s. Expert of guru ben je niet vanwege je specifieke kennis, maar wordt je door vaak een goede voorspelling te doen op de site.

Digitale televisie is tegenwoordig op vele manieren in de huiskamer te krijgen. Via satelliet, de kabel, glasvezel, de telefoonlijn, UMTS, Wimax of Terrestrisch. De consument probeert te bepalen met welke provider ze in zee wil gaan. Natuurlijk moet niet vergeten worden dat je tegelijkertijd via dezelfde weg ook internet in huis haalt. En daarmee kunnen deze providers, die dan ook wel ‘over-the-top-providers’ heten, content aanbieden. Content die ‘over de top’ naar binnen wordt gebracht, vraagt ook veel van het netwerk. Er is dus een zwaarder netwerk nodig en daarmee ontstaat de discussie wie dit gaat betalen. De penetratie van digitale TV in de markt is momenteel 44,5% (3,4 miljoen huishoudens). Dit in tegenstelling tot de 60% die denkt dat ze het heeft. Binnen digitaal is kabel dominant. Satelliet daalt snel terwijl KPN met Digitenne juist opkomend is.

We bouwen een wijk Na deze voorbeelden presenteerde De Pree enkele cases waarmee The Crowds nu bezig is. Een daarvan is Webouweneenwijk.nl. De gemeente Smallingerland wil een innovatieve, duurzame wijk ontwikkelen. In dit project wordt de kennis van het publiek gebruikt en gecombineerd met de kennis van experts. Het portal wordt deze 60

iMMovator Cross Media Network

Kijkend naar televisie kan je hier een waardeketen op loslaten. Traditioneel had je in de televisiewereld te maken met relatief weinig productiepartijen en veel kijkers omdat er bijvoorbeeld maar twee zenders waren. Echter in de huidige tijd kan iedereen con-

tent maken. Partijen als Rabobank, Google, Joost, YouTube etc. maken het daarna mogelijk dat de consumenten hun content ook kunnen uitzenden. Daarmee ontstaan allerlei themakanalen en is de belangrijkste vraag geworden: “Hoe vinden mensen mijn themakanaal, of mijn content?”

Volgens de nieuwe makers van video, in dit geval dus Rabobank TV, past hun content het beste op de staart van de long tail. Rabobank wil graag dat mensen specifiek naar hun content kijken. En daar zoeken ze de juiste kanalen bij. David-Jan Janse laat een voorbeeld zien van Theo Bos die een trainingsdagje filmt. Ook noemt hij YAP-tv: een programma voor David-Jan Janse (Rabobank) Young Agri Professionals, een kleine maar zeer trouwe doelgroep. En video wordt gebruikt om producten zoals hypotheken uit te leggen.

Bij de strijd om aandacht hebben we nu nog te maken met setupboxen die gesloten zijn. Maar waarschijnlijk gaan we toe naar een open model waarbij de consument zelf bepaalt waar hij naar kijkt. Een open gids is daarbij erg belangrijk. Gelink zegt dat banken een voorsprong hebben genomen in het aanbieden van videocontent als adErik-Jan Gelink (Deloitte verteerder. ABN AMRO TV zal a.s. Consulting) vrijdag via Tele2 worden gelanceerd. Toch blijft hierbij de vraag hoe zorg ik dat mensen mijn kanaal opnemen in hun lijst met voorkeurskanalen. Postbank WebTV en Rabobank YouTube kanaal zijn hier prachtige voorbeelden van.

Wat je tevens ziet als je content produceert die in de long tail thuis hoort, is dat er nieuwe makers nodig zijn voor nieuw goedkoop bereik. 150.000 mensen bereiken is voor Hilversum natuurlijk weinig, maar alle uitzendingen in de long tail bij elkaar geven veel meer bereik. Het aantal kijkers bepaalt natuurlijk de opbrengsten en daarmee de productiekosten en dus ook de kwaliteit.

Erik-Jan Gelink geeft het woord aan David-Jan Janse van de Rabobank die ons zal laten zien op welke wijze de Rabobank hier sinds 2005 aanvulling aan geeft. Rabobank TV is het inzetten van bewegend beeld op bestaande kanalen zoals het internet, de geldautomaten etc. Rabobank TV heeft ook een duidelijke doelstelling. Rabobank TV wil vanuit wijzigend klantgedrag op een innovatieve manier bewegend beeld inzetten om het bereik en de impact van communicatie te verhogen en verkoop- en imagodoelstellingen te realiseren. Er zijn drie programma’s bij de Rabobank: 1. TV op internet – video plaatsen op internet 2. Achter de afstandsbediening (rode knop) – internet op TV en lokale formats 3. Community TV – lokale platformen met bewegend beeld Voorbeelden van TV op internet zijn: • Productinformatie: Opbouwhypotheek, Basisverzekering etc. • Arbeidsmarkt: Vacaturesite, Werving PB-adviseurs etc. • Events: Rabo Sport TV, Rabo Fandag, Starterstest etc. • Instructie: Demo internetbankieren en mobielbankieren • Desktopmarketing: Vista Gadget, diverse widgets en RSS • Kanaaluitbreiding: Integratie met Rabobank.nl, TV op mobiel etc. • Contentsharing: via YouTube, ilse media, Hyves etc.

Digitale televisie betekent nog niet direct interactieve televisie. Een deel van de mensen die digitale TV heeft kijkt interactief. En bij de mensen die dat doen is het dus belangrijk dat je zorgt dat ze kunnen doorklikken en je ook extra informatie geeft. Producten worden op die manier beter bereikbaar. De rode knop is echter een heel nieuw vakgebied. De rode knop verbindt TV met internet: lay back met lean forward en je krijgt imago met direct response! Dat is nieuw voor de huidige wereld. Je moet, terwijl de consu-

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 6. Van muziek tot wetgeving, van publiek tot de media zelf

ment iets aan het kijken is, hem overhalen om te klikken en iets af te nemen. David-Jan geeft als voorbeeld een televisiespotje van Rabo Mobiel die nu ook werkt met de televisie/rode knop. De resultaten zijn groots. 31% van de kijkers van de commercial klikt op de rode knop (12.000 kijkers), 12% bekijkt vervolgens het overzicht van de mobieltjes en 3% gaat over te aankoop. De rode knop werkt dus voor verkoop.

Michiel Buitelaar vindt het beeld dat neergezet is nogal ongenuanceerd. Je moet namelijk kijken naar de aanbiedingsvorm. Je ziet in andere landen namelijk voorbeelden van hoe het beter kan zoals VeilingTV, astrologie etc. Toch voorziet CallTV ook in een bepaalde behoefte. Maar misschien moet je dan zoeken naar een ander medium waarmee je hetzelfde kan bereiken, bijvoorbeeld in de vorm van online casual gaming. Diana vertelt dat onlangs bekend is geworden dat Michiel operationeel directeur gaat worden bij Sanoma. Waarom stopt hij bij Endemol? Michiel geeft aan dat hij in het afgelopen jaar merkte dat hij te weinig operationeel werk te doen had bij Endemol en dat hij graag meer hands-on wilde werken. En als er dan een dergelijke kans voorbij komt, moet je die niet laten lopen.

De conclusie van David-Jan is dat we eigenlijk toe zijn aan een ‘change’. Bewegend beeld heeft hoge impact en als adverteerder moet je zijn waar de klant is. Kijkend naar de Cross Media Monitor kan Nederland écht wereldspeler zijn op het gebied van interactieve TV. Maar let wel op dat het produceren van content duur is, gebruik de long tail als voorbeeld en probeer het goedkoper te maken. Dus laten we kijken of de nieuwe TV-makers hand in hand kunnen gaan met de oude TV-makers.

6.5 “Crossmedia verdienmodel moet in de spotlights” Op het Mediapark Jaarcongres was Diana Matroos (van RTL Z) in gesprek met Michiel Buitelaar (voorheen KPN, momenteel directeur Digitale Media Endemol, binnenkort Sanoma) over de ervaringen van deze mediapionier met crossmedia en zijn beweegredenen om de overstap van Endemol naar Sanoma te maken. “Wat vind jij van CallTV?,” is de eerste vraag die Diana Matroos aan Michiel Buitelaar stelt. Op het Mediapark Jaarcongres is net een prachtig gecompileerd filmpje getoond over het wel en wee van het inzetten van CallTV. De ondertoon van dit filmpje was behoorlijk negatief.

Crossmedia, blijkt uit de Cross Media Monitor, wordt steeds belangrijker. Diana wil graag weten wat crossmedia voor Endemol betekent. Michiel geeft aan dat het bij crossmedia eigenlijk gaat om een creatief format waarbij je het programma dat ooit was gemaakt voor één medium onderzoekt en kijkt hoe je dat exploiteert naar andere media. Dit kunnen zelfs boardspellen en gokkasten zijn. Je ‘smeert’ het dus eigenlijk uit over andere middelen waarmee je extra geld kan verdienen. Een mooi voorbeeld hiervan is Kieskeurig. Dit was alleen een site, maar is er nu ook in de vorm van een blad. Dat is een mooie uitleg, vindt Diana, maar hoe ver is Endemol nu écht met crossmedia? Endemol doet het niet zo slecht aldus Michiel. Een redelijk deel van de omzet komt uit andere dingen dan televisie. Sommige programma’s maar ook bepaalde formats of basale interactiemogelijkheden werken in bijna alle landen. Natuurlijk werkt men ook aan nieuwe formats. Je zult binnenkort zien dat één van die nieuwe dingen doorgetrokken wordt naar sociale netwerken en gokken, althans in landen waar dit mag. Het crossmediale denken heeft consequenties voor de marketing die je voert, maar het heeft ook consequenties voor je organisatie. In hoeverre is crossmedia in organisaties ingebed, vraagt Diana aan Michiel. Dit is volgens Michiel niet écht aan te geven. Sommige bedrijven zetten de digitale tak volledig apart weg, andere integreren weer volledig. Je moet ergens een middenweg zien te vinden. Wel moet je voor een groot deel in eerste instantie blijven varen op de ‘oude’ manier van geld verdienen. Daarnaast kan je dan wel degelijk investeren in de nieuwe mogelijkheden. Hierbij is het handig als je een paar trekkers hebt die soms, waar nodig, een grote mond hebben, maar die ook inzien waar je met de juiste inzet snel nieuw geld kan maken. Dit klinkt dan toch niet écht als een geïntegreerde manier van werken volgens Diana. Binnen Endemol is het volgens Michiel redelijk geregeld. Binnen Endemol krijgen digitale teams wel degelijk geld en tijd om formats te verzinnen waarbij ze crossmediaal hun product/dienst neer kunnen zetten. Dit gaat echter niet altijd even gemakkelijk. De hoeveelheid geld die in eerste instantie uit crossmediale formats wordt gehaald is gering in vergelijking met de hoeveelheid die elders binnen Endemol binnen wordt gehaald. Michiel beaamt dan ook de conclusie van Diana dat er nog een hele wereld te winnen valt op dit gebied.

Diana Matroos in gesprek met Michiel Buitelaar

iMMovator Cross Media Network

Als je kijkt naar Endemol, dan wordt er vooral gekeken naar hoe je een TV-programma kan doorvertalen naar het internet. Zijn er echter ook voorbeelden waarbij dit juist andersom is. Diana geeft hierbij

als voorbeeld Play like a champion. Dat is inderdaad een goed voorbeeld aldus Michiel. Maar dit is als volledig geïntegreerd idee neergezet. Het is een voetbalquiz op TV en een bijna identiek iets is ook op internet te vinden. Deze vullen elkaar perfect aan, want mensen kunnen nu zelf bepalen hoe ze het spel willen spelen: op TV of op internet. Er zitten veel mensen in de zaal die te maken hebben met crossmedia. Wat wil Michiel aan de mensen meegeven om zaken meer crossmediaal aan te pakken? Michiel vindt dat je crossmedia écht onderdeel moet laten uitmaken van de organisatie. Het verdienmodel moet je ook in de spotlights zetten en je moet over de angsten heen kijken. Dus niet bang zijn dat het niet werkt, maar laten zien dat het wel werkt. Je ambities moet je daarnaast ook op normale hoogte stellen: niet roepen dat internet morgen TV overbodig maakt, maar kijken hoe het een het ander kan aanvullen. Diana stelt ter discussie of het méér crossmediaal werken gevolgen heeft voor de interne verhoudingen. Natuurlijk wordt het samenwerken door het feit dat je crossmediaal gaat werken wat ingewikkelder, maar dat hoeft niet van invloed te zijn op de interne verhoudingen, zegt Michiel. Het hoofd productie levert vast iets in qua belangrijkheid, maar als je crossmedia omarmt, dan wordt het werk er wel uitdagender op.

6.6 Cinegrid: zo groot en zo zwaar mogelijk Het aantal video’s op internet neemt in razende vaart toe. Meestal klein van omvang en van slechte kwaliteit. Frank Kresin laat ons op het Mediapark Jaarcongres zien dat De Waag Society bezig is met een project dat precies de andere kant opgaat: zo zwaar en groot mogelijk. Het beoogde resultaat? Een opname die de real life-experience zo dicht mogelijk benadert. Voor Frank Kresin (De Waag Society) de gebruiker een meer emotionele beleving, omdat beeld en geluid door de hoge kwaliteit een veel grotere impact hebben. Het project Cinegrid werkt aan productie, transmissie en vertoning van beeld en geluid in ultrahoge kwaliteit via snelle glasvezelnetwerken. Je moet het zien om het te begrijpen. Daarom was er een speciale installatie voor dit doel gebouwd en liet Frank vooral veel demo’s zien. Maar de cijfers over deze nieuwe techniek zeggen wel wat: • Een frame is 4xHD-kwaliteit: 4096 x 2160 pixels • Ongecomprimeerd 8 gb/seconde • 5,5 TB voor anderhalf uur film (dat is gelijk aan 1200 dvd’s) • Live streamen naar verschillende locaties

Dan wil Diana weten of Endemol wel goed zicht op de gebruikers en over hoe zij crossmediaal bediend willen worden. Vanuit het verleden hadden we hier niet zo heel veel zicht op. Dat komt omdat er weinig interactie was tussen producent en kijker. Gelukkig wordt het nu wel steeds beter. Door de juiste onderzoeken kun je leren om aan de juiste knoppen te draaien en zaken aan te passen. Daarmee kun je dus kleine stappen vooruit maken. “En dat doen we nu ook bij Endemol,” volgens Michiel.

Michiel Buitelaar

De laatste vraag aan Michiel is waar hij nu het meest trots op is als je kijkt naar de crossmediale concepten waar hij mee bezig is. Michiel moet wel even nadenken en vindt dat hij er ook geen standbeeld mee verdient, maar het feit dat hij bij de lancering van digitale televisie was toen hij bij KPN werkte, vindt hij het meest het vermelden waard.

Cinegrid staat overigens niet alleen voor een nieuwe techniek, maar ook een wereldwijde community van wetenschappers, technici, kunstenaars en audiovisuele makers die hieraan samenwerken.

Toepassingsmogelijkheden: van wetenschap tot kunst Het publiek kreeg verschillende demo’s te zien waaruit de diverse toepassingsmogelijkheden blijven. Bijvoorbeeld waarheidsgetrouwe wetenschappelijke visualisaties van een klimaat en van een reis naar het middelpunt van het heelal. Enorm veel data worden gevisualiseerd. Ook in de kunst zijn veel toepassingen mogelijk.

“Cross-media still needs finetuning” - Buziaulane, 18 juni 2008

Er werden animaties getoond van kunstenaars Jaap Drupsteen en Maarten de Heer. Maar ook een prachtige opname van een voorstelling tijdens het Holland Festival. Er kunnen niet alleen nieuwe films mee worden gemaakt, maar ook scans van bijvoorbeeld oude I-max films. Ten slotte was er een demo te zien van een

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 6. Van muziek tot wetgeving, van publiek tot de media zelf

Viddix (Sebastien Willems) Viddix is live gegaan in februari 2008. Het is een interactief videoplatform, waarbij de tijdlijn van de video kan worden gekoppeld aan allerlei webcontent. De focus lag bij de start op toepassingen voor de consument, zoals vloggen, video cv’s, how to’s en tutorials en reviews.

“MP4, YouTube, 4K, plasma: als het maar beweegt” - Rethinking Media, 18 juni 2008

game. In Tokyo is een experiment gedaan met deze techniek, waarbij vier mensen tegen elkaar speelden en hun strijd in de bioscoop voor publiek werd getoond.

Waarom Cinegrid Een project als Cinegrid is nu mogelijk doordat snellere verbindingen snel datatransport mogelijk maken, opslag en transmissie worden steeds goedkoper. In de markt ontstaat behoefte aan video on demand en HD doet zijn intrede in de huiskamer. Een andere belangrijke ontwikkeling is dat we steeds meer data genereren die gevisualiseerd kunnen worden. Cinegrid is ook nadrukkelijk bedoeld om spin-off te creëren. De presentatie tijdens het congres was dan ook een uitnodiging om mee te gaan denken over en bij te dragen aan dit project.

UPDATE Het Mediapark Jaarcongres bood een uitgelezen kans om CineGrid bij een relevant mediapubliek onder de aandacht te brengen. Erover praten of lezen is niet voldoende: zien is geloven. De enthousiaste reacties van het publiek geven aan dat die missie is geslaagd. Vanaf 2009 heeft Nederland een platform waarmee CineGrid kan worden ontwikkeld. Er komt meer ruimte om te experimenteren. Partijen worden in staat gesteld om films te maken en te vertonen en nieuwe mogelijkheden te onderzoeken. CineGrid stelt hoge eisen aan technologie en makers waarmee een kennisvoorsprong ontstaat die wordt gebruikt om nieuwe diensten aan te bieden. Daarmee wordt Nederland dé Europese node in een wereldwijd netwerk van voorlopers.

Een concreet voorbeeld is Koken met Karin, waarbij een gebruiker stap voor stap laat zien hoe een gerecht wordt bereid. Maar in de praktijk blijken er meer kansen te liggen in de zakelijke markt met toepassingen voor e-commerce, e-marketing, corporate communications (IR), online research en e-learning. Voorbeelden daarvan zijn de Oxxio Bespaarbonus, een hoorcollege van de Hogeschool Utrecht en een online modeshow met de mogelijkheid direct producten te bestellen. De jury wilde graag meer weten over de mensen achter dit bedrijf en het verdienmodel. Viddix blijkt ontstaan te zijn als afstudeerproject Sebastien Willems (Viddix) van drie studenten. De omzetprognose voor 2009 is een miljoen, waarbij 70% uit de zakelijke markt komt. Viddix biedt voor de zakelijke markt businessaccounts en services die bedrijven nodig hebben voor een goede productie. De inkomsten vanuit de consumenten worden voornamelijk gegenereerd uit advertising. De jury is uiteindelijk positief over de presentatie en heeft waardering voor de ambitie, maar maakt zich vooral zorgen over het feit dat het idee gemakkelijk te kopiëren en moeilijk te beschermen is.

UPDATE Niet alleen de jury was positief over VIDDIX, ook het Dutch Creative Industry Fund (DCIF) zag VIDDIX wel zitten. Zij hebben besloten te investeren in VIDDIX. “DCIF investeert in VIDDIX omdat de tool die gebruikt wordt volgens ons een goede aanvulling is op de bestaande webvideo’s. DCIF gelooft in de onderneming en ziet een goede rol voor deze in de toekomst van de online video’s,” zegt Gert-Jan Bennen, fondsmanager van DCIF. Voor VIDDIX is de investering op meerdere vlakken van belang. “Voor de groei van VIDDIX is niet alleen de financiële investering belangrijk, ook de toegang tot het netwerk van de DCIF-partners, ilse media, Veronica, IDG Nederland en de Telegraaf, heeft voor ons heel veel toegevoegde waarde,” aldus Willems.

6.7 Crossmedia pitches Elk congres heeft tegenwoordig zijn eigen ‘Dragons Den’. Ook tijdens het Mediapark Jaarcongres kregen vijf jonge bedrijven de kans zich te presenteren. Vincent Evers hield hen strak aan vier minuten presentatietijd, waarna een vakkundige jury zes minuten kreeg om vragen te stellen en een oordeel te vellen. Het publiek zag een leuke mix van bedrijven, die volgens de jury allemaal nog wel iets te verbeteren hebben. 64

iMMovator Cross Media Network

Scoutle (Godfried van Loo) Miljoenen bloggers en internetgebruikers zijn dagelijks naar elkaar opzoek. De blogger wil interesse en waardering voor zijn blog. De bezoeker wil waardevolle informatie en snel de waarde van een blog kunnen bepalen. De blogger heeft moeite met promoten, de bezoeker heeft moeite met vinden. Van Loo bedacht

daarvoor de dienst Scoutle. Je maakt een eigen scout aan, die op zoek gaat naar andere scouts. Er worden vergelijkingen gemaakt op basis van specifieke kenmerken, zoals taal, interesses, locatie, netwerken, kwaliteit en type. Hoe vaker scouts elkaar tegenkomen, hoe interessanter ze voor elkaar zijn. Scoutle is nog maar een maand online, maar na een publicatie in Godfried van Loo (Scoutle) de Washington Post was er meteen veel belangstelling. Er zijn inmiddels meer dan 1.000 gebruikers. Volgens Van Loo zit hij met deze dienst geen enkele concurrent in de weg. Ook in dit geval was de jury meteen benieuwd naar het verdienmodel. Dat is er nog niet, hoewel Van Loo daarover wel veel gedachten heeft. Een idee is een skin te ontwikkelen, die bijvoorbeeld door een bepaald tijdschrift online kan worden gebruikt. Of om banners te vertonen op dochterpagina’s. Van Loo spreekt de hoop uit volgend jaar 100.000 gebruikers te hebben. De jury is geïnteresseerd in het verhaal en raadt Van Loo aan om het plan naar een hoger ambitieniveau te tillen en een team neer te gaan zetten om hem te helpen meer te realiseren.

UPDATE Scoutle breidt met een compleet nieuwe versie haar diensten verder uit. Naast een eerder gelanceerd geautomatiseerd sociaal netwerk kan nu ook het zoeken op internet worden uitbesteed aan persoonlijke webcrawlers, ‘Scouts’ genoemd. Er komt geen zoekmachine aan te pas. Met de nieuwe versie lanceert Scoutle direct meer dan tien nieuwe diensten die het zoeken en promoten van een blog automatiseren en ondersteunen. Naast voor de hand liggende diensten als ‘Netwerken’, ‘Aanbevelingen’ en ‘Vrienden’ kan met de dienst ‘Blog Gebieden’ geografisch overeenkomstig gebieden worden gevonden en worden blogs met gelijke onderwerpen automatisch gekoppeld als Blog Match. Een compleet nieuwe versie van Scoutle kwam op 18 september online en op 18 november is Scoutle met versie 2.5 socialer geworden met een nieuwe widget en de Lifestreams. Er wordt hard gewerkt aan versie 3.0. Scoutle groeit elke dag flink en heeft nu rond de 10.000 gebruikers. Het grootste deel van de gebruikers komt uit de Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk, Australië, India en Italië.

lijk pagina’s te delen met vrienden of binnen zakelijke communities. Op dit moment heeft de dienst 25.000 gebruikers die de website gemiddeld vier keer per dag gebruiken. De helft van de gebruikers is ouder dan 40 jaar. Symbaloo is zelf actief in Nederland en Frankrijk, maar door initiatieven vanuit de community beschikbaar in zes landen in 15 talen. Het bedrijf werd al beloond met de SpinAward 2007. Op dit moment verdient Symbaloo aan elke gebruiker € 0,01 per dag. De ambitie is de dienst door te ontwikkelen tot een persoonlijke desk. Je hebt dan bijvoorbeeld niet alleen de filemeldingen op je scherm, maar krijgt informatie over je persoonlijke reistijd. De jury is benieuwd naar verdere financiële verwachtingen. Symbaloo Tim Has (Symbaloo) kiest voor het volumemodel, waarbij meer volume betekent dat je scherpere afspraken met partners kan maken. De jury wil ook weten hoe Symbaloo tegen Netvibes aankijkt. Volgens Symbaloo zitten de bedrijven niet in hetzelfde segment en is Symbaloo een dienst die meer biedt dan alleen het inrichten van een startpagina. Het oordeel van de jury is gemengd. De een vindt het een leuk concept in een spannende markt, de ander mist diepgang. Er is waardering voor de goede presentatie van het verhaal en de tip om specifieke doelgroepen te gaan zoeken.

UPDATE Symbaloo is de winnaar geworden van de verkiezing tot website van het jaar. Zij won in de categorie ‘Beste Portal’. Er kon gestemd worden via www.websitevanhetjaar.nl. Symbaloo kreeg de gemiddeld het hoogste aantal sterren toegewezen van het publiek. Daarmee mag Symbaloo zich een jaar lang ‘beste portal van het jaar’ noemen.

Mijn naam is haas (Sanneke Prins) Mijn naam is haas is een serious game voor kinderen van 4 tot 6 jaar. Haas staat op van de tekentafel en gaat samen met een kind de wereld verkennen. Het is een tool die kleuters taal leert, in een omgeving die door het kind wordt ingetekend. De primaire doelgroep is de onderwijsmarkt en later wellicht de thuismarkt.

Bron: Scoutle.nl, Frankwatching.com

Symbaloo (Tim Has) Hoewel Symbaloo pas in november 2007 van start ging, is het een van de bekendere bedrijven uit de pitch. Symbaloo wil het internet zo simpel mogelijk maken. Gebruikers kunnen online hun eigen startpagina inrichten als een soort blokkendoos. Het is ook moge-

Sanneke Prins (Mijn naam is haas)

Het project is voortgekomen uit de masteropleiding Digital Media De-

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 6. Van muziek tot wetgeving, van publiek tot de media zelf

sign van de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Het is een idealistisch project, dat het gebruik van ict in het onderwijs wil bevorderen. De jury vraagt zich vooral af hoe hiermee geld te verdienen is. Een gedachte is een online omgeving, waarbij scholen per leerling een abonnement kunnen nemen (vergelijkbaar met school-TV). Het product is ook makkelijk te vertalen voor internationaal gebruik, omdat de verhaallijn blijft staan. Er is nog wel 2 tot 3 ton nodig om het werkelijk te realiseren. De jury is absoluut enthousiast over het sympathieke idee en deelt de observatie dat er een markt is voor digitale content voor het basisonderwijs. Wel zal het moeilijk zijn hier investeerders voor te vinden, de gamemarkt is uitermate kostbaar. Belangrijkste tip voor de initiatiefnemers is na te denken over wat de volgende ontwikkeling is.

video. PCZapper biedt een vms, een content management systeem voor online video. Via het vms worden bronnen bij elkaar gebracht en aangeboden via een website. Een voorbeeld is de Rabobank Friesland, waarvoor 400 bronnen worden geïndexeerd voor regionale videocontent. Via het vms kunnen video’s worden geselecteerd, voorzien van titels, genres en tags.

Remco Bron (PCZapper)

Belangrijkste vraag van de jury is hoe de grote cms-leveranciers met deze ontwikkeling omgaan. Het blijkt dat PCZapper op dit moment met de ‘grote drie’ praat over partnerships, bijvoorbeeld het leveren van een plug-in voor videocontent. Volgens PCZapper is het niet zo simpel als het eruit ziet. De meeste cms-en integreren bijvoorbeeld wel YouTube, maar dat is nog iets anders dan het indexeren van honderden bronnen.

En the winner is...

UPDATE Inmiddels is de eerste demoversie van het spel klaar. Ook wordt er nu gewerkt aan een boek en vinden er gesprekken plaats voor een animatieserie op televisie. “De demo wordt momenteel uitgebouwd tot een complete online omgeving, waarin onder meer een systeem komt dat het niveau van het kind bijhoudt en automatisch aanpast,” zegt Prins. Het ontwikkelen van de online omgeving is een kostbaar traject. Een groot deel van de huidige kosten wordt opgevangen met subsidies. Om tot het eindproduct te komen is nog zeker twee tot drie ton nodig. In de toekomst hopen de ontwerpers hun kosten te kunnen delen met partners. “We willen crossmediaal werken. Op elk gebied zoeken we een partner, zoals de uitgever van het boek en de omroep voor de animatieserie. Ook investeerders zoeken is een optie,” zegt Prins. Mijn naam is Haas is nu nog de hoofdzaak van het ontwerptrio, maar ze willen uiteindelijk een breder serious gamebedrijf worden. “Als de technische architectuur eenmaal staat, kunnen we meer spellen ontwikkelen voor verschillende doelgroepen.”

De jury van de mediapitches

Het oordeel van de jury is vooral een vraag of het product uniek genoeg is en voldoende te beschermen. Mijn naam is haas heeft de harten gewonnen van de helft van de jury. De andere twee kiezen respectievelijk voor Viddix en Symbaloo. De pitch heeft dus geen eenduidige winnaar opgeleverd, alle deelnemers hebben blijkbaar een sterk punt en een uitdaging om op te lossen.

Bron: Financieel Dagblad 8 december 2008, Entrepreneur, p.12.

PCZapper (Remco Bron) Het laatste bedrijf dat zich mag presenteren is eigenlijk niet meer zo jong, want al drie jaar actief in de markt om video, internet en televisie met elkaar te verbinden. De huidige focus ligt op internet66

iMMovator Cross Media Network

MPJC 2008 startups: ‘Eerst de vent, dan de tent’ - Marketingfacts, 18 juni 2008

6.8 Toekomstmuziek? De visie van Erik de Zwart Content is nog steeds ‘king’, maar echter niet meer op de traditionele manier. Grote platenmaatschappijen hebben zichzelf de afgelopen jaren overbodig gemaakt. Muziek wordt op een andere manier verspreid. Nieuwe, kleine, music marketing agencies hebben op deze ontwikkeling ingespeeld en zijn met nieuwe businessmodellen gekomen. Erik de Zwart heeft geloof in de nieuwe mogelijkheden en geeft tijdens het Mediapark Jaarcongres 2008 zijn visie op de toekomst van radio en TV. Cd-verkoop is in de huidige tijd geen core-business meer. Het zo vroeg mogelijk scouten van nieuw talent en dit proberen weg te zetten wel. Denk hierbij aan 360 graden deals, merchandise, ticket sales en sponsoring. De Zwarts ‘21st Century Music’ is een bedrijf dat dit momenteel doet. En dan heb je nieuw talent en (nieuwe) muziek. Hoe komt de muziek nu en in de toekomst bij de consument? Verspreiding van muziek vindt steeds meer plaats via internet. Echter ook hier heb je verschillende vormen: via radiostations (FM en internet), een online jukebox zoals jaha.nl, maar ook via de Top 40. Bij deze laatste kun je vanaf september niet alleen de hitlijst zien en luisteren, maar ook downloaden. Downloaden is al belangrijk, maar wordt nog belangrijker in de toekomst. Een mooi voorbeeld hiervan is de downloadservice Aim4Music. Het betreft hier legaal downloaden. Daarnaast spreek je bij Aim4Music ook niet meer van een ‘traditionele online winkel’, maar is het een compleet distributiesysteem geworden met muziek en aanverwante artikelen. Aim4Music is hiermee uniek in Nederland. Door automatische synchronisatie van content met artikelen en blogs van en over artiesten krijg je snel en gemakkelijk alle content die hoort bij jouw muziekinteresse. Streaming services is hierbij erg belangrijk. Volgens Erik de Zwart moeten we muziek meer zien als een soort ‘nutsvoorziening’. Voor een vast bedrag per maand, week, weekend of per dag kun je een onbeperkt aantal persoonlijke playlists maken. Erik de Zwart en de mensen waarmee hij samenwerkt, verwachten dat in de toekomst alles mobiel wordt. Er zijn momenteel ongeveer zes radiotoestellen per huishouden. Bij digitalisering zouden al deze toestellen vervangen moeten worden. Dit is duur en zal daarom niet zo snel gebeuren. Daarnaast zijn er ook 13,5 mobiele telefoons per huishouden. Het inzetten van deze telefoons is daarom veel handiger. Vandaar dat Mobilaria met Tunin.FM is gekomen.

Erik de Zwart

Tunin.FM houdt zich bezig met mobiele distributie van radiostations. Je kunt hiermee alle bekende radiostations mobiel ontvangen. Wat is de visie van Mobiliaria? Mobilaria gaat ervan uit dat radio volledig mobiel wordt. Daarmee maakt het DAB en FM overbodig maar geeft tegelijkertijd wel een superieure geluidskwaliteit en een oneindig aantal stations en interactiviteit. Last but not least kun je door extra content en diensten gemakkelijker 1 op 1 contact maken met de luisteraar en van de luisteraar een consument maken. Nieuwe verdienmodellen waarmee je dus op een andere manier dan de verkoop van cd’s, geld kan verdienen. Het is de missie van Mobilaria elk radiostation overal ter wereld te willen ontvangen. Hiervoor gaan ze veel samenwerkingsverbanden aan zowel met de broadcast-bedrijven als met de mobiele operators. De volgende stap is personalized mobile radio. Daarmee kun je namelijk je eigen voorkeuren opgeven en de muziek dan afluisteren via websites, pc of mobiel, en heb je eigenlijk geen iPod meer nodig! De toekomst in de muziekindustrie ligt dus in het zoeken en vinden van de juiste gezamenlijke businessmodellen en marketingconcepten waarbij de juiste partijen aan elkaar gekoppeld moeten worden. Een paar mooie marketingconcepten waaraan nu wordt gewerkt zijn: • Muziek cadeau geven aan vrienden en familie: verjaardag, Valentijnsdag, Moederdag etc. • Specifieke aanbiedingen i.s.m. adverteerders: verzamel 5 streepjescodes en luister 1 maand gratis • Sponsoring opportunities, o.a. branded radio: apart radiokanaal voor sponsor, adverteerder of complete radiodienst white labelled Erik de Zwart eindigt met de vermelding dat hij er alles aan doet om de bovenstaande concepten te realiseren. En als het klaar is dan hoopt hij dat de zaal er net zo in gelooft als hij dat doet.

6.9 De gesproken column van internetjournalist Peter van Olsthoorn “We gaan terug naar zaterdag 30 juli 1966. Wembley Stadion, WK finale Engeland- Duitsland. Mijn vader plantte mij, 6 jaar, voor de zwart-wit TV met een opdracht. Houd de doelpunten bij. Hij kon niet kijken, tot zijn diepe spijt. Makkelijk werd het niet: derde doelpunt van Engeland in de verlenging na 2-2, stuitte terug van de lat. Doelpunt, zei de grensrechter. Maar een goal is het nooit geweest. Nog 4-2 en Engeland wereldkampioen. 8 jaar later, zondag 7 juli 1974, München. Met m’n vader en broers voor de TV. Citeer m’n plakboek, de eerste sporen in de journalisJaarboek 2008 - Hoofdstuk 6. Van muziek tot wetgeving, van publiek tot de media zelf

tiek: “Ome Niek uit Nieuw-Zeeland zit op de tribune. Ik wou dat ik naast hem zat. Morgen komt hij naar Nederland. Dan is het feest.” Feest wordt het niet, dankzij Gerd Müller. Hier staat een traumakind van 1974. Maar ook een kind, groos met Johan Cruijff. De voetballer die schoonheid bracht aan het jochie dat zijn hele jeugd mocht voetballen. En nu bewijst diezelfde Johan Cruijff dat voetbal en journaPeter Olsthoorn listiek niets meer met elkaar te maken hebben. Doe dan die ING-spot, pak de poen en ga naar huis. Sport is amusement, dus geld, en nog steeds een prachtig spelletje. Zonder dat geleuter. Zo wordt het maandag 9 juli 2008. Zoals dagelijks spring ik ’s morgens rond vijf uur in zee in Noordwijk. Even alleen op de wereld, met weldadige golven. Meeuwen roepen goedemorgen. De hemel belooft zomer. Tijd staat stil. Rust. Terug in huis. Baby Lauren, anderhalf jaar, wakker. Fles maken, Lol maken om de kleine, baby de fles, schone luier. God, waar zijn de kleertjes. Baby is er al vandoor. Rent schoppend achter een bal aan het balkon op. Liever dat nog dan het bord voor haar kop van de zakenvrouw. Ondertussen pc aangezet, Firefox, Eudora mail, Sharpreader RSS en Wordperfect 5.1, uit 1989 ja. 150 e-mails. E-mail tip van Karel, weer gedonder bij Ziggo. Zusje uit Portugal. Hoopt op finale Nederland-Portugal. Wil vanmorgen nog Google Talk chatten over meer geld voor haar boerderij voor gehandicapten. E-mail Sjoerd: telefonische afspraak om 11.00 uur. God, als de kleine dan maar slaapt. Tara, afspraak de 16de gaat door. Agenda bijwerken, nog gewoon op papier. Conceptartikel binnen voor Leugens.nl. Printerpapier op. Lauren op de arm en naar de schuur voor nieuw papier. Radio 1 aan. Rob Trip, beste presentator. Lijkt wel of er die avond gevoetbald wordt. Geen zakennieuws, maandag. Over naar BNR, ook al armoe troef. Ontbijtshow op Nederland 1, voetbalgeleuter. Waar is m’n teiltje? Elektronische kranten lezen: Telegraaf top, grote letters, knippen, plakken; Volkskrant, NRC en Trouw, mag het vriendelijker. Calvinisten van PCM. Ik betaal er toch voor? O ja, ontbijt. Geen tijd om te smeren. Ik scheur maar weer een zak rozijnen open. Gelukkig de RSS. Wall Street Journal werkte door, Wired en Cnet ook, Independent, Guardian. Ochtendgloren moet af. Het dagelijks nieuwsoverzicht van Emerce. Baby komt schoenen brengen, wil naar buiten. Even wachten lieverd. Ze dringt aan. Maar één oplossing: mobiele telefoon geven, beste speelgoed. Lach van oor tot oor. Maar ik moet door. Drie alinea’s pas geschreven, rituele dans van Yahoo en Microsoft. Nog 30 titels en 150 artikelen in 55 minuten scannen en verwerken. Telefoon gaat: Moeder heeft hartaanval gehad. Nee, nu even niet hoor. Doorgaan, tikken, tikken. Zelf het artikel nog doorlezen, geen eindredacteur. 12 tikfouten eruit. Baby heeft het gehad met mobiel. VNU content management weer apetraag. De vrucht van open source software. Kom op, kom op, kom op, verdikkeme, om acht uur moet het artikel erop. Collega Erwin al wakker, begint thuis, ook op de ICQ. 68

iMMovator Cross Media Network

TRAAG Ik pas even, naar het strand met de kleine meid, rust weldadige rust. Voetballen. Over 20 jaar speelt ze het WK voor vrouwen mee, voor minder doe ik het niet. Ben ik nu geëmancipeerd? Terug in huis. Persbericht. Michiel Buitelaar naar Sanoma. Hij ook al? Houdt het al weer voor gezien bij Endemol. ICQ met Erwin, doe maar in één bericht. Buitelaar, voice mail. Opvolger van Paul Molenaar bij Ilse en Sanoma. Paul moest weg. Van zijn vrouw. Die genoeg had van het multitasken van Paul. De eerste topman als multitask slachtoffer. Googlen, plaatjes zoeken. Heeft Buitelaar nog steeds dat haar? BNR belt: heb je commentaar over Yahoo en Microsoft. Altijd, kwootje, kwootje. Je hebt 12 seconden. Yahoo is gek. En Microsoft een vrek. Rijmt nog ook, wat een glansrijk optreden weer. De wereld moet door. MSN’en met Jannemiek van Emerce. Ze is van de jonge generatie. Weet niet wat ICQ is. Jannemiek, komt een artikel aan over Sanoma. Of heeft Jan Libbenga het al? Nee, die is bezig met de nieuwe mobiele dienst van de NOS. Jan, heerlijk, harde, eerlijke concurrentie. Maar niet zeuren, Snel die 700 woorden. En linken, linken, linken. Dat is schrijven voor het web. En tikfouten. O, eerst de baby naar bed. Nog een kwartiertje spelen, slaapt ze lekker. TRAAG Regel 1: doe nooit kinderen multitasken met computeren. Nee, de Blackberry komt er niet in. Dus weer voetballen samen. We komen eraan, hoor Donadoni! Telefoon. Collega Ton aan de lijn. Wil weer een artikel schrijven over Edwin de Roy van Zuydewijn. Ons troetelkind van Leugens.nl. Da’s waar ook. Nog een paar pittige leugens maken. De derde aflevering van de pornoboer te Koewacht bij Terneuzen. Deze Zeeuw doet in verkrachtingssites. Dat vindt hij onschadelijk theater. Heerlijk voer voor Leugens.nl, de Koewachter pornoboer. Niet zeuren, Olsthoorn doorgaan. Got, waar liggen die brieven van de advocaat van de pornoboer? Lekker handig, papieren media. Advocaten verdienen er goud aan. Waarom scan ik die dingen ook niet als ze binnenkomen. Nu te laat, doorgaan. Jannemiek op de MSN. Waar blijft dat artikel? Ja, moet Endemol nog bellen. Wie gaat Buitelaar opvolgen? Woordvoerder niet bereikbaar. Wat kan ik daar ziek van worden. Woordvoerders die een halve dag niet bereikbaar zijn. Dan artikel online zonder Endemol. En op Twitter zetten. En Twitter even lezen. Erwin Blom heeft z’n tanden gepoetst om tien over zeven. Met Paradontax. En ontbeten met thee. En beschuit. Daarna was het wc-papier op. Fijn Erwin! Leve Twitter. Snel een onderzoek in pdf aflezen. Succesfactoren van weblogs. Artikel af voor Mediafacts. Slecht onderzoek. Schrijf ik op. Baas aan de lijn. De onderzoekers komen spreken op zijn congres. En dat verdient wel geld en dat blaadje dat wij volschrijven niet. Crossmedia censuur? Helemaal niet, verzin maar wat mildere woorden. Lauren te vroeg wakker. Lieve meid staat al rechtop in bed. Wat nu. Buurvrouw, Hannelore, heb je even. Dat helpt. Mobiele ringtone, de brullende leeuw van ING. Neefjes bezig geweest die erop te zetten. Over neefjes gesproken. D’r komt er een binnen op de MSN. “Wil je m’n blog op Hyves schrijven?” Maar jongen, vroeger vulden we die blogs zelf.

De deur uit. Bijeenkomst van Spot. Tjezus, vergeten te strijken in het weekend. Strijkbout aan, telefoon brult weer. Strijkbout aan het oor. Auw, auw, auw. Tandenborstel en scheerapparaat liggen gelukkig nog in de auto, rijden, poetsen en scheren, da's pas multitasken. Allemachtig, deodorant vergeten te kopen. TRAAG: bij Spot in Amstelveen, een reclameclub. Van de televisie. En had een persbericht. De Internetkijktijd is verdubbeld. Tijd voor de act voor twee heren. Met Paul van Niekerk. De baas van Spot. He Paul, dubbele tijd internetten. Hoe zit dat met TV? O joh, Peter geen gevolgen van. O Paul. Noem eens cijfers. Kan niet vergelijken Peter. Nieuwe meetmethode hé, Gouden Standaard. Oja, Paul, maar TV leverde toch fors in? Nee hoor Peter, maar een paar minuten. Natuurlijk Paul, maar wat doen mensen dan minder? Ze doen niet minder, Peter ze multitasken. Natuurlijk Paul, en de TV blijft zeker 24 uur aan. Ze luisteren alleen nog naar TV, met een half oor. Nee Peter, het single tasken is het grootst bij televisie, tweederde. O ja, en ze kijken vooral TV-reclame héééél geconcentreerd, hè Paul? En adverteerders gaan niet weg bij TV Paul omdat het zo lekker makkelijk reclame maken is hè? En ook niet omdat ze de feestjes in Cannes niet willen missen hè? Hoe kom je daar nu bij Peter? Paul van Niekerk mag op Leugens.nl, maar ik vind hem te sympathiek. En ons toneelstuk doet het goed. Ik speel de slimme journalist. En Paul de slimme lobbyist. Zijn redding vandaag heet: crossmedia multitasken. Terug in de file. Ook multitasken. Radio aan. Radio 1, na tien minuten ziek van het typisch publieke omroep wij-weten-lekker-alles-betertoontje. Radio 2, Fleetwood Mac, lekker keihard. Weer te veel geklets. 538, leuk maar vermoeiend. Dan radio 4, altijd weer het eindstation. Rust. O nee, dat nieuwe Samsung-toestel van KPN nog testen. TV onderweg. Tussen Amsterdam en Noordwijk staat 43 kilometer file. Maar mobiel brult. Hannelore: je had er al moeten zijn. Ja, lief, maar ik ben er niet. Straks komt vrouwlief. En dat is niet fijn met Hannelore. En niet voor mij. Maar voor het eerst zie ik een hele show van dokter Phil. In de file. Dokter Phil liegt van de eerste tot de laatste minuut. Geweldig. Wacht-TV, zegt KPN. Goed verzonnen. Maar beste KPN, TV buiten de huiskamer is on-demand. Toch? Thuis, bellend over de drempel. Dat houdt vrouwlief nog even zwijgend. Zoen haar dan vol op de mond. Daar liggen post en kranten. Multitasken voor de TV. TRAAG Maar nu even niet. Nederland-Italië. Broers, vader, 80 jaar Zie de mooiste wedstrijd sinds jaren. Ik schreeuw drie keer de baby wakker. En de buren naar het balkon. Pa zegt: finale Nederland-Duitsland, mét Cruijff en Van Hanegem. En dan sterven bij 2-1 winst in de verlenging. Ja pa, sterf in het harnas. In de rust sms ik Paul van Niekerk. En blijf natuurlijk geconcentreerd naar zijn TV-reclame kijken. Paul, houd op met dat multitasken. Ik houd van de televisie.” Peter Olsthoorn

6.10 Van tekst en plaatjes naar beeld en geluid “Welke zoektocht heeft de Telegraaf Media Groep de afgelopen jaren doorgemaakt om te komen van tekst en plaatjes naar beeld en geluid?” Dat is de vraag waar Marianne Zwagerman, directeur Telegraaf Digitale Media, in haar presentatie tijdens het Mediapark Jaarcongres 2008 antwoord op geeft.

Bewegend beeld heeft de toekomst De moderne consument is door de huidige technologie informatiejunk geworden. Wie kent het niet dat je ook op zondag even checkt of je niet een belangrijk sms’je hebt gemist. Buiten de bereikbaarheid neemt echter ook het fenomeen ‘video’ duidelijk een belangrijkere plek in de mediaconsumptie in. Daarom gelooft de TMG dat bewegend beeld de toekomst heeft. Video draagt inmiddels voor 20% bij aan de digitale omzet. Marianne geeft tijdens haar presentatie een paar voorbeelden. Het zijn voorbeelden waarin ze laat zien hoe een traditionele uitgever kan omgaan met internet en video en hoe print crossmediaal doorgetrokken kan worden.

Bepalen van gesprek van de dag De TMG wil vanuit de passie van de Telegraaf graag het gesprek van de dag bepalen. Vanuit de kracht en de grootheid van de Telegraaf kunnen ze dat ook. Indien nodig willen ze graag politici ter verantwoording roepen, topcriminelen direct vanuit de gevangenis aan het woord laten en sporters direct na de wedstrijd kunnen spreken. Dat kan dus ook met video. De TMG wil graag altijd en overal video kunnen laten zien. Om de productie van video gemakkelijker te maken hebben ze bij de TMG nu zelf verschillende videoproductiehuizen. Deze maken allemaal content voor web, mobiel, out of home TV en broadcasting.

Marianne Zwagerman (Telegraaf Media Groep)

Dumpert, het antwoord op YouTube Het eerste voorbeeld is Dumpert. Dumpert is de grootste Nederlandse videosite na YouTube. Maar Dumpert vaart op een heel ander model. De redactie selecteert uit alle content die ze aangeboden krijgt de beste video’s. Je hoeft dus niet meer zelf te zoeken, en er is ook nog eens geselecteerd op dingen die je leuk vindt. Dat is één van de verklaringen voor het succes. Er worden hier meer dan 60 miljoen video’s per maand afgespeeld die door meer dan 2,5 miljoen unieke bezoekers bekeken worden. En het aantal is maandelijks nog stijgend.

Van krant naar chat naar krant Een ander goed voorbeeld is de videochat. ’s Ochtends wordt de consument via de fysieke Telegraaf opgeroepen om te kijken naar

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 6. Van muziek tot wetgeving, van publiek tot de media zelf

de video-interviews, maar ook om vragen (online) door te geven. Deze vragen worden door Wilma Nanninga gescand en de leukste vragen worden dus aan de te interviewen persoon gesteld. Doordat de vragen live gesteld worden krijg je mooie reacties en onthullingen die de dag erna weer in de krant worden gezet. De kijker en de lezer maken dus mede de content van de krant.

Tegenvallende resultaten EK-video-flits op mobiel Mobiel heeft de toekomst... echter vandaag nog niet. De Telegraaf heeft samen met SBS een prachtig initiatief. Je meldt je aan voor € 1,10, waarna je elke dag de belangrijkste EK-video-flits van de sportredactie van de Telegraaf om 12 uur op je mobiel krijgt. Ondanks het mooie initiatief is het aantal aanmeldingen helaas nog steeds onder de 1.000. Dat aantal valt behoorlijk tegen gezien de enorme inspanningen die hiervoor verricht zijn.

Rutger op wintertraining Een mooi voorbeeld van dit hybride model is Rutger op wintertraining samen met Defensie. Rutger, de onafhankelijke journalist van GeenStijl mocht zich daar gewoon misdragen zoals hij dat altijd doet. Van zijn wintertraining zijn tien filmpjes gemaakt, die allemaal erg in de smaak vielen. Uiteindelijk is het echter wel de meest succesvolle campagne van Defensie tot nu toe geweest. Een hybride model met sponsored content maar ook journalistieke vrijheid werkt dus écht! Marianne sluit af met het statement dat “Pas als de eerste Beeld en Geluid Award gewonnen is, de TMG tevreden is. Dan pas is de transitie van ‘tekst en plaatjes naar beeld en geluid’ geslaagd. Dus op naar de eerste award!”

6.11 De nieuwe mediawet De nieuwe Mediawet ligt ter besluitvorming in de Tweede Kamer en wordt naar verwachting nog voor het zomerreces behandeld. Marjan Hammersma vertelt op het Mediapark Jaarcongres 2008 dat een nieuwe wet nodig was om ruimte te bieden aan nieuwe activiteiten van de publieke omroepen en vanwege eisen die Europa stelt aan alle lidstaten. Belangrijkste wijziging is het multimediale Marjan Hammersma karakter van de wet, die ruimte gaat geven voor activiteiten op andere platforms dan radio en TV. Daarnaast komt er meer ruimte voor crossmediale samenwerking, de programmavoorschriften worden vervangen door prestatieovereenkomsten en de reclameregels worden versoepeld.

Out-of-home TV wordt belangrijker Librium is het out of home TV-netwerk van de TMG. Via Librium heeft de TMG een enorm bereik. Het is commercieel interessant omdat je mensen aanspreekt op het moment dat ze iets uit het schap halen. De Telegraaf gelooft erg in dit type verdienmodel, omdat het branded content overstijgt en branded media wordt. Samen met bedrijven die vroeger adverteerders werden genoemd wordt nu via hybride modellen de journalistieke onafhankelijkheid gekoppeld aan de doelen van de partners.

In 2005 probeerde staatssecretaris Medy van der Laan al de oude mediawet te moderniseren. Zij wilde tegelijkertijd de taakopdracht en de organisatiestructuur wijzigen en dat bleek een brug te ver te zijn. Het huidige kabinet vindt het huidige bestel vitaal genoeg en wil dat juist bekrachtigen. Het is wel belangrijk te zorgen dat de publieke omroep haar taak op alle platforms (dus niet alleen rtv) kan uitoefenen. Minister Plasterk heeft zich in het nieuwe wetsvoorstel dus geconcentreerd op de taakopdracht. De verwachting is dat de Tweede Kamer het nog voor het zomerreces behandelt. En dat is hard nodig, want allerlei nieuwe activiteiten van de publieke omroepen (zoals websites en themakanalen) zijn volgens de huidige mediawet formeel gezien ‘illegaal’. De nieuwe beschrijving van de taakopdracht geeft meer grondslag in de wet voor alles wat de publieke omroep doet.

Belangrijkste wijzigingen • De opvallendste wijziging in de nieuwe mediawet is de multimediale taakopdracht • Onderscheid tussen hoofden neventaken is vervallen, de wet heeft nu betrekking op alle vormen van elektronisch aanbod • Een nieuwe werkwijze voor het vaststellen van activiteiten • De programmavoorschriften voor de landelijke publieke omroepen worden vervangen door prestatieovereenkomsten • Ruimere mogelijkheden voor crossmediale samenwerking • Haat zaaien: 2x een strafrechtelijke veroordeling voor haat zaaien leidt tot intrekken van de aanwijzing/erkenning • Verbod op alcoholreclame tussen 6.00 uur ’s morgens en 21.00 uur 70

iMMovator Cross Media Network

Nieuwe taakopdracht

Crossmediale samenwerking

De opdracht voor de publieke omroep wordt om informatie, cultuur, educatie en verstrooiing te bieden en te voldoen aan democratische, sociale en culturele behoeften. De publieke omroep moet voor iedereen toegankelijk blijven, dat betekent dat iedereen toegang moet hebben tot de TV-zenders 1, 2 en 3, de radiozenders 1 tot en met 5, een regionale en een lokale zender. Nieuw in de wet is de opdracht te innoveren (op het gebied van nieuwe media en verspreidingstechnieken).

Crossmediale samenwerking op redactioneel gebied is geen probleem. Lastiger wordt het als er geld in het spel is. De publieke omroep mag geen bijdrage leveren aan winst van derden en moet onafhankelijk zijn. Uitgangspunt is dat elke schijn van belangenverstrengeling wordt voorkomen. De regels worden wel iets verruimd. Voor sport, ideële doelen en educatieve programma’s (dat laatste is een nieuwe categorie) komt er meer ruimte voor het vermelden van namen en logo’s van partners in de titel van een programma.

Prestatieovereenkomst De huidige wet kent programmavoorschriften, maar die zijn belemmerend voor multimediaal aanbod en worden als ondoorzichtig ervaren. Daarom worden ze vervangen door prestatieovereenkomsten. Een prestatieovereenkomst is de vertaling van het beleidsplan van de omroep. Belangrijk is dat het een afspraak is met het publiek. Het streven is er geen al te ambtelijk stuk van te maken, maar vooral een verantwoording richting het publiek. Het is een praktische afspraak over bijvoorbeeld het aantal films, documentaires, de programmamix en de aanpak van vernieuwing. Het Commissariaat voor de Media toetst de prestatieovereenkomst wel, maar heeft geen sanctietaak. Als er sancties nodig zijn, worden die voortaan geregeld binnen de prestatieovereenkomst. Overigens geldt dit alleen voor de landelijke publieke omroep; het programmavoorschrift voor een regionale omroep is ongewijzigd gebleven. Een regionale omroep kan echter wel een prestatieovereenkomst sluiten met de provincie en een lokale omroep met de gemeente.

Nieuwe werkwijze De noodzaak voor een nieuwe werkwijze heeft echt te maken met het opereren in Europa. De landelijke publieke omroep moet een basisaanbod verzorgen van drie TV-kanalen en vijf radiokanalen. Voor de overige activiteiten moet eens per vijf jaar een onderbouwing worden gegeven in een concessiebeleidsplan. Het Commissariaat voor de Media en de Raad voor Cultuur geven advies aan de minister van OCW, die er vervolgens een besluit over neemt. Bijstellingen kunnen worden gedaan via de jaarlijkse mediabegroting. Ongewijzigd blijft dat de raad van bestuur verantwoordelijk is voor de programmering en de omroepen voor de inhoud.

Veel vragen over crossmediale samenwerking Het bovenstaande lijkt helder, maar riep discussie op aan de hand van het programma Cultuurshake, een samenwerking tussen de AVRO en het Uitburo. Het blijkt dat ook het ministerie van OCW nog puzzelt over hoe precies met dit soort cases moet worden omgegaan. Je mag wel redactioneel samenwerken, maar bijvoorbeeld niet helpen met het verspreiden van kaartjes. OCW wil klachten over concurrentievervalsing voorkomen. Maar waar ligt de grens? Als een omroep bijvoorbeeld een programma maakt met een krant, dan mag de naam van de krant worden vermeld. Er mag echter geen abonnement op de krant worden gepromoot. Maar mag een link op de website van het programma naar de website van de krant wel? Hierop viel niet direct een antwoord te geven. Het uitgangspunt is dat er niets aan de hand is als je zaken ‘om niet’ of met gesloten beurs doet met andere publieke instellingen.

Nieuw voor commerciële omroepen Voor commerciële omroepen zijn de belangrijkste wijzigingen: • Het versoepelen van de reclameregels • Haat zaaien: 2x een strafrechtelijke veroordeling voor haat zaaien leidt tot intrekken van de aanwijzing/erkenning • Verbod op alcoholreclame tussen 6.00 uur ’s morgens en 21.00 uur (RTL conformeert zich daar vrijwillig aan)

Versoepelen reclameregels De belangrijkste wijzigingen in de reclameregels zijn: • Film mag vaker worden onderbroken • Minimumduur is verkort tot 1 minuut • Split screen reclame wordt mogelijk • Er mogen slogans bij sponsoruitingen worden geplaatst • Verruiming van de mogelijkheden voor titelsponsoring

Distributie In de nieuwe mediawet wordt vooral de digitale doorgifte beter geregeld door een doorgifteverplichting bij een significant aantal eindgebruikers. Overigens geldt de doorgifteverplichting voor het dominante netwerk, in Nederland is dat op dit moment de kabel. Meer informatie over de nieuwe Mediawet is te vinden op de website van het ministerie van OCW. De status van de wet is bijvoorbeeld te volgen via de wetgevingskalender.

6.12 De visie van Henk Hagoort (voorzitter NPO) Tijdens het Mediapark Jaarcongres interviewde journalist Twan Huys de nieuwe baas van de publiek omroep, voormalig EOdirecteur Henk Hagoort. Het gesprek ging over de oproep van Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 6. Van muziek tot wetgeving, van publiek tot de media zelf

Hagoort aan de TV-journalistiek om het voortouw te nemen in de discussie over kwaliteit en innovatie. Maar ook over de discussie over de salarissen en hoe Hagoort als voormalig EO-directeur aankijkt tegen de pluriformiteit van de omroepen. Over dat laatste zegt hij: “De wet bepaalt de grenzen, niet jou of mijn moraal.” Daags na het congres verscheen in de Volkskrant een interview met Hagoort. Daarin zegt hij dat de TV-journalistiek te veel in frames denkt en aan kluitjesvoetbal doet. Na enig doorvragen van Huys blijkt dat hij daarmee vooral bedoelt dat wat ze doen te veel op elkaar lijkt. Volgens hem zit de vernieuwing op dit moment niet in de

Salarisrel Op dit moment is er veel te doen over de salarissen binnen de publieke omroepen. Wat vindt Hagoort van presentatoren die vertrekken met een bonus van meer dan € 500.000? Volgens hem zijn presentatoren de spelers in het veld met een hoog afbreukrisico. Hij vindt niet dat daarvoor excessieve bedragen worden betaald. Bestuurders moeten zeker binnen de Balkenende-norm vallen en daarom verdient Hagoort zelf € 30.000 minder dan zijn voorganger. Hij zegt daarover: “Ik vind dat we als bestuurder het goede voorbeeld moeten geven. Meer verdienen is een slecht signaal, we moeten niet de indruk wekken dat we onszelf verrijken. Wees aanspreekbaar op een norm die we samen hebben afgesproken. Wel moet Den Haag meer helderheid scheppen over wat de norm precies is.”

De invloed van internet

Twan Huys in gesprek met Henk Hagoort

grote actualiteitenrubrieken, maar in programma’s zoals De Wereld Draait Door en Pauw & Witteman. De discussie over journalistieke kwaliteit en innovatie wordt teveel van buitenaf aangereikt. Hagoort zou liever zien dat de TV-journalistiek meer initiatief neemt in deze discussie.

Dit kabinet is de publieke omroep goed gezind Huys stelt vast dat het goed gaat met de publieke omroep en vraagt zich af of Hagoort nog wel iets te doen heeft. Hagoort reageert gevat met de opmerking dat je inderdaad beter op een hoogtepunt kan stoppen dan beginnen. Maar volgens hem is er nog genoeg te doen. Het huidige kabinet is de publieke omroep gunstig gezind, maar een wisseling in de politiek kan grote invloed hebben. Huys vraagt welke strategie de publieke omroep in dat geval kan volgen. Volgens Hagoort is het zaak goed te presteren en gezamenlijk te laten zien dat je de goede dingen doet. En geliefd zijn bij de bevolking is belangrijk, omdat die tenslotte de publieke omroep betaalt.

Huys stelt dat over tien jaar het grootste deel van de Nederlanders niet meer naar TV kijkt, maar naar internet en programma’s die hij zelf kiest. Volgens Hagoort zijn dit wel erg grote woorden. Hij ziet toekomst voor de grote zenders, maar wel met een veranderende functie. Het wordt meer een amusementsmedium en dat is lastig voor publieke omroep, die juist moet verdiepen. De publieke omroep moet hiermee leren omgaan. Huys stelt ook vast dat er nu zeventien themakanalen zijn en vraagt of die allemaal nodig zijn. Hagoort wil de beweging maken naar minder, omdat hij meer geld aan content dan aan distributie wil besteden. Ook ziet hij een beweging naar ‘on demand’. Komende maand komt bijvoorbeeld een embedded player van Uitzendinggemist beschikbaar voor Hyves.

Wordt Nederland 1 commercieel? Nederland 1 doet het heel goed, volgens Huys zouden commerciële omroepen het kanaal graag overnemen. Welk onderscheid ziet Hagoort nog? Volgens hem wordt Nederland 1 uit een publiek hart gemaakt en wordt nagedacht over maatschappelijke thema’s die aan de orde kunnen worden gesteld. Bij de commerciële omroepen zouden de programma’s toch veranderen. En ook al zijn sommige programma’s populair, als ze niet bij de gewenste adverteerderdoelgroep horen verdwijnen ze toch. Het doel om geld te verdienen is volgens hem een wezenlijk ander doel dan inhoud te willen bieden.

Pluriformiteit bewaken De onvermijdelijke vraag van Huys is of Hagoort vindt dat de publieke omroep een ‘porno-avond’ kan verzorgen, zoals BNN recent deed rond de film Deep Throat. Volgens Hagoort is dit flink gehyped in de media. Zijn mening is dat publieke omroepen zelf over de inhoud gaan en dat de politiek daarop geen invloed heeft. De vrijheid die de EO gebruikt om zijn programma’s te maken, is dezelfde vrijheid als die BNN heeft. Hagoort: “Het is niet mijn moraal of jouw moraal die de grenzen bepaalt, maar de wet. En mijn verantwoordelijkheid is de pluriformiteit, van Knevel tot Spuiten en slikken, te bewaken.” 72

iMMovator Cross Media Network

“Henk Hagoort roept omroepen op te investeren in creatieve makers” Hotspot, 18 juni 2008

7. BreedNet Vliegensvlug en betaalbaar

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 7. BreedNet

Het project BreedNet is een initiatief van iMMovator. Met BreedNet wordt glasvezel betaalbaar voor alle bedrijven en instellingen. Een hypermoderne infrastructuur is de basis voor innovatie. Het uiteindelijke doel van het project is een flinke impuls te geven aan de ontwikkeling en het gebruik van innovatieve ICT- en mediadiensten. Met name voor de ICT en creatieve industrie biedt dit volop kansen voor innovatie, kostenbesparingen en nieuwe bedrijvigheid.

7.1 Betaalbaar glasvezel voor kleine en middelgrote organisaties Voor alle duidelijkheid: BreedNet is zelf geen aanbieder, maar zorgt voor bundeling van de vraag naar glasvezel. Telecomaanbieders kunnen hierdoor met hele scherpe tarieven glasvezelaansluitingen leveren. Op dit moment zijn dat vijf glasvezelaanbieders: Eurofiber, KPN, Priority, UNET en Ziggo. Met BreedNet kan de Noordvleugel een internationale koppositie innemen op het gebied van glasvezel. Met deze infrastructuur kunnen kennisinstellingen, bedrijfsleven en maatschappelijke instellingen onbeperkt met elkaar communiceren en samenwerken. Dit geeft een krachtige impuls aan innovatie in de steden van de Noordvleugel. De nieuwe toepassingen hiervan kunnen de Amsterdamse regio op de kaart zetten als digitale mainport van Europa. Het project wordt mogelijk gemaakt door een financiĂŤle bijdrage van het ministerie van Economische Zaken in het kader van de stimuleringsregeling Pieken in de Delta. Daarnaast dragen ook de provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht, de veertien deelnemende gemeenten Haarlem, Zaanstad, Purmerend, Amsterdam, Hilversum, Almere, Lelystad, Amersfoort, Haarlemmermeer, Amstelveen, Aalsmeer, Ouder-Amstel, Diemen, Uithoorn en de Stadsregio Amsterdam bij aan dit project. Syntens, de Kamer

Deelnemende overheden

iMMovator Cross Media Network

Innovatiepartners

BreedNet-aanbieders

van Koophandel, Nederland Breedbandland, de Amsterdamse Innovatie Motor, Creative Cities Amsterdam Area, Taskforce Innovation Utrecht en Almere Kennisstad zijn innovatiepartner in het project.

7.2 BreedNet voor de ICT en creatieve industrie De steeds verdergaande digitalisering van onze samenleving heeft een grote impact op de creatieve industrie en de ICT. Dit

wordt elke dag beter zichtbaar en zal de komende jaren van grote betekenis zijn voor de ontwikkeling, innovatie en groei van de creatieve industrie en de ICT. De toekomstperspectieven zijn veelbelovend. Met name de vele kleine innovatieve bedrijven in de regio zijn de drijvende kracht achter deze ontwikkeling: • Nieuwe ketens, netwerken en cross-sectorale samenwerkingsverbanden ontstaan • De mogelijkheden voor creatie, productie en distributie van content nemen toe terwijl de kosten afnemen • Nieuwe vormen van cross-mediale diensten en producten ontstaan in hoog tempo mede omdat de kosten om (op kleine schaal) te experimenteren c.q. te exploiteren afnemen • Bestaande markten versmelten, geografische grenzen vervagen en nieuwe markten ontstaan iMMovator wil met dit project een stevige basis leggen voor innovatie in de crossmedia sector. BreedNet is bijzonder geschikt voor het uitwisselen en distribueren van professionele high quality content zoals film, video en foto. Hiermee is de creatieve industrie en de ICT in de Noordvleugel een zeer belangrijke doelgroep voor BreedNet. Deze sector is zeer sterk vertegenwoordigd in de Noordvleugel (40% van de creatieve industrie en 35% van de ICT), is relatief kleinschalig, maakt intensief gebruik van media en werkt onderling veel samen.

Casus Atos Origin: MKB als nieuwe markt door breedband Atos Origin is als een van de grotere Nederlandse ICT-dienstverleners voornamelijk actief in het topsegment van de markt: de grote bedrijven en instellingen. Het bedrijf heeft veel kennis en ervaring in huis om zeer hoogwaardige diensten te ontwikkelen. De kosten van deze diensten zijn nu vaak nog te hoog voor het middensegment en zeker het MKB. Doordat dankzij breedband steeds meer MKB’ers ‘bereikbaar’ worden verandert dit in een rap tempo. De kosten voor het online leveren van hoogwaardige diensten en producten kunnen door schaalgrootte voordelen sterk omlaag. Daardoor komt het MKB steeds meer in beeld als nieuwe doelgroep. Zo heeft Atos recent het product Atos in a Box gelanceerd. In dit concept wordt de ICT-omgeving van MKB-ondernemingen en instellingen centraal beheerd tot ongeveer 500 werkplekken. De producten en diensten zijn per gebruiker online te bestellen en men betaalt alleen voor het gebruik. Dit geeft de MKB’er maximale flexibiliteit zonder investeringen vooraf. Een andere ontwikkeling is dat relatief kleine bedrijven hoogwaardige functionaliteit gaan inkopen bij grote ICT partijen, deze vervolgens aanvullen met eigen diensten en zo nieuwe hun eigen dienst online kunnen aanbieden. Het gaat dan om het gebruik van specifieke modules (billing, accounting, security et cetera) of het gebruik van bijvoorbeeld een crossmediaplatform met alle voorzieningen. Kleinere bedrijven kunnen zo snel nieuwe diensten in de markt brengen zonder zich te hoeven bekommeren over de voor verrekening benodigde back-office processen. Door de online beschikbaarheid van deze back-office processen ontstaat een acceleratie in de ontwikkeling van nieuwe diensten. Atos Origin is één van de dienstaanbieders op BreedNet.

Casus NuGuRu: kleine bedrijven kunnen grootse dingen doen NuGuRu bedenkt en produceert digitale videoproducties met broadcastkwaliteit. Deze producties zijn geschikt voor internet, IPTV en digitale televisie. NuGuRu timmert als klein creatief bedrijf al jaren aan de weg met vernieuwende en creatieve concepten, waarvoor het nieuwe technologieën inzet. Met ubiquitous broadband kan NuGuRu zijn klanten nieuwe concepten aanbieden omdat ze via breedband de gehele keten flexibel en goedkoop kunnen organiseren. Zo kan het bedrijf op afstand videoregistraties van bijeenkomsten maken, de content vervolgens centraal bewerken en naar wens via webcasting, narrowcasting, DVD et cetera distribueren. Elke stap in de keten kan flexibel worden georganiseerd: volledig in eigen beheer met eigen systemen, deels in eigen beheer met gebruik van systemen op afstand van andere dienstaanbieders of uitbesteed, zoals nu voor de crossmediale distributie. De kosten voor deze nieuwe dienstverleningsconcepten gaan steeds meer omlaag. Steeds meer bedrijven bieden business-tobusinessdiensten die facilitair zijn voor anderen. De grote doorbraak is dat hierdoor relatief kleine bedrijven grootse dingen kunnen doen. Het concurrentievoordeel ligt niet meer besloten in een bepaalde dienst, maar meer in het bedenken van iets creatiefs en het realiseren van dit concept door de keten te organiseren. NuGuRu is één van de dienstaanbieders op BreedNet.

7.3 Meerwaarde voor de Crossmedia sector De meerwaarde voor crossmedia sector is divers: • Basisdiensten als zeer snel en symmetrisch internet en telefonie zijn goedkoop en van zeer hoge kwaliteit. • Via BreedNet kan beter, flexibeler en sneller samengewerkt worden met businesspartners in de regio. Virtuele dataverbindingen naar partners met hoge SLA-garanties zijn mogelijk. • Diverse innovatieve diensten kunnen worden afgenomen via BreedNet. Diensten die zonder glasvezel niet of maar beperkt mogelijk zijn. Denk aan Remote Editing Services, zoeken in beeldbanken, contributie en distributie van hoogwaardige content, narrow casting etc. • Met BreedNet kunnen nu ook kleinere en middelgrote bedrijven betaalbaar toegang krijgen tot professionele mediafaciliteiten van de grote mediabedrijven. • Diensten aanbieden via BreedNet is relatief goedkoop en eenvoudig. Veel bedrijven hebben deze stap al gezet. Er zijn nu al meer dan 100 dienstaanbieders met ruim 400 diensten. Meer informatie over het aanbieden van diensten via BreedNet is te vinden op www.breednet.nl. • Last but not least: alle bovengenoemde zaken kunnen via één glasvezelaansluiting geregeld worden. Daardoor wordt er optimaal rendement gehaald uit de investering en kan er bespaard worden op kosten.

Casus: Park Post, van traditionele editing naar (online) dienstverlener over netwerken ParkPost is een bekend postproductiebedrijf in de Nederlandse mediasector en heeft in reactie op de digitalisering een aantal strategische keuzes gemaakt. Een van deze keuzes is het investeren in een systeem om op afstand, via een glasvezelnetwerk, hoogwaarJaarboek 2008 - Hoofdstuk 7. BreedNet

dige content te kunnen editen. Voordeel is de flexibiliteit van hun werknemers en klanten om dit vanaf diverse plekken te kunnen doen. Bovendien zijn de efficiëntie en de kwaliteit zeer hoog. Systemen worden centraal beheerd en de content centraal opgeslagen en gearchiveerd. Inmiddels is Park Post koploper in deze ontwikkeling en wordt dit systeem op beperkte schaal als een online dienst aangeboden aan andere postproductiebedrijven. Daarmee zet Park Post een essentiële stap van traditioneel editingbedrijf naar online dienstverlener. De functionaliteit van het editen is modulair en digitaal geworden en kan dus via glasvezelnetwerken op grote schaal worden aangeboden. De mogelijkheden om deze dienst nationaal en internationaal te vermarkten zijn veelbelovend. Hiervoor is wel technologie nodig om de online diensten op grote schaal te kunnen verrekenen. Dit vergt een IT-innovatie en een ITpartner om hierin te investeren. Dit voorbeeld staat niet op zichzelf. Het principe kan zich voltrekken op alle onderdelen van de mediacreatie, productie- en distributieprocessen. De keten kan volledig worden gedecomponeerd in modules die via netwerken beschikbaar komen. Het zijn in feite bouwblokjes voor nieuwe diensten in nieuwe sectoren. Denk bijvoorbeeld aan de zorg of het onderwijs.

7.6 Informatiebijeenkomsten BreedNet In elke deelnemende gemeente is er een informatiebijeenkomst georganiseerd om BreedNet onder de aandacht te brengen van de lokale ondernemers. Tijdens de bijeenkomsten wordt BreedNet uitgebreid toegelicht door middel van presentaties en filmpjes. Dienstaanbieders komen ook aan het woord en vertellen zelf welke diensten zij aanbieden op BreedNet. Na afloop kan men tijdens de informatiemarkt direct in contact komen met de projectorganisatie, de BreedNet-aanbieders en de dienstaanbieders.

Informatiebijeenkomst Zaanstad 9 september “BreedNet is een kwaliteitsimpuls voor de Zaanse Economie,” dat zei Hans Luiten, wethouder Economische Zaken, op de informatiebijeenkomst voor ondernemers die op 9 september j.l. plaatsvond. In het gemeentehuis van Zaanstad werden ondernemers in het MKB en maatschappelijke instellingen voorgelicht over het project BreedNet en de innovatieve en kostenbesparende mogelijkheden van glasvezel.

Parkpost is één van de dienstaanbieders op BreedNet.

7.4 De BreedNet campagne In april 2008 is een grootschalige campagne gestart om ondernemers en instellingen in de deelnemende gemeenten te informeren over de mogelijkheden en voordelen van een BreedNet-aansluiting. Via het BreedNet magazine, de BreedNet website en informatiebijeenkomsten wordt BreedNet onder de aandacht gebracht van bedrijven en instellingen.

7.5 De BreedNet website Op de BreedNet website is alle nodige informatie te vinden over BreedNet. Via filmpjes en tekst wordt onder andere uitgelegd hoe BreedNet werkt, wat de voordelen zijn van glasvezel en hoe je tot een aansluiting kunt komen. Via de postcode-check kan men zien wat het aanbod is op de bedrijfslocatie. Ook is er een uitgebreid overzicht van alle dienstaanbieders die hun diensten aanbieden op BreedNet en wordt er uitgelegd hoe je zelf diensten kunt aanbieden op BreedNet. Ook zijn er per sector interessante innovatieve cases te vinden die door glasvezel zijn mogelijk gemaakt.

De BreedNet-website

iMMovator Cross Media Network

Wethouder EZ, Hans Luiten aan het woord

Ruim honderd belangstellenden waren op de bijeenkomst afgekomen. Na een algemene presentatie van BreedNet, vertelden vijf dienstaanbieders (Sencit, InBeeld, BBeyond, Toltech, Video 4 All) in één minuut welke dienst zij aanbieden op BreedNet. Van basisdiensten zoals telefonie en internet tot camerabewaking en thuiswerken. De informatiebijeenkomst is de gelegenheid bij uitstek om informatie te ontvangen en ervaringen uit te wisselen met andere ondernemers en instellingen uit de regio.

De informatiemarkt

De twaalf verschillende BreedNet magazines

7.7 De BreedNet Magazines Tijdens de campagne wordt er per gemeente naar alle bedrijven en instellingen waarvoor een BreedNet-aansluiting interessant is, een BreedNet magazine gestuurd. In het magazine is zeer veel informatie te vinden over glasvezel in het algemeen en BreedNet in het bijzonder. Er staan verschillende innovatieve cases in en rekenvoorbeelden waarmee wordt aangetoond hoe bedrijven met BreedNet geld kunnen besparen.

Uit BreedNet magazine

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 7. BreedNet

Uit BreedNet magazine

7.8 De BreedNet factsheets Er zijn op BreedNet ruim 100 dienstaanbieders actief met zoâ&#x20AC;&#x2122;n 400 diensten. BreedNet heeft haar dienstaanbieders onderverdeeld in normale, plus en premium dienstaanbieders. Een ieder kan een normale dienstaanbieder worden. Voor dienstaanbieders plus en premium gelden aanvullende voorwaarden. De plus en premium aanbieders hebben ook BreedNet factsheets laten maken om hun diensten beter onder de aandacht te brengen.

BreedNet factsheets

iMMovator Cross Media Network

7.9 BreedNet in de pers

BreedNet maakt glasvezel betaalbaar voor het MKB “BreedNet maakt glasvezel betaalbaar voor het MKB” - MKB-Amsterdam, 18 november 2008

BreedNet heeft sinds de start van het project veel aandacht gekregen van de media. Op het internet, in kranten en tijdschriften en op TV.

“BreedNet krijgt landelijke impuls met Eurofiber” - Webwereld, 26 augustus 2008

Betaalbare glasvezel kans voor creatieve industrie 20-11-2008 De BreedNetcampagne Hilversum is op 17 november van start gegaan. Ondernemers in het midden- en kleinbedrijf (MKB) en maatschappelijke instellingen ontvangen een informatiepakket over de voordelen van een glasvezelaansluiting via BreedNet. “Betaalbare glasvezel kans voor creatieve industrie” - Gooi en Eembode ed. Hilversum, 20 november 2008

Grootste breedbandproject zakelijke markt BreedNet factsheets

“Grootste breedbandproject zakelijke markt” - Weekblad Facilitair en Gebouwbeheer, 10 april 2008

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 7. BreedNet

UPDATE Update BreedNet BreedNet is hard op weg een groot succes te worden. Naast de oorspronkelijke aanbieders KPN, UNET en Ziggo zijn ook Eurofiber en Priority toegetreden tot het project. Het grootste glasvezelinitiatief van Nederland voor de zakelijke markt heeft daarmee nu vijf aanbieders. Door deze toetreding is het leveringsgebied van BreedNet flink vergroot. “Wij zijn zeer tevreden met de toetreding van Eurofiber en Priority,” zegt Jouko Huismans, projectleider van BreedNet. “Vijf gerenommeerde marktpartijen die meedoen in een project als BreedNet is uniek. Met het aanbod van deze vijf aanbieders kan ruim 95% van de bedrijven en instellingen aansluiten op BreedNet. Met meer aanbieders heb je een optimale marktwerking en meer keuzemogelijkheden voor een betaalbaar glasvezelaanbod. Wij zijn weer een stap verder om de digitale toegangspoort van Europa te worden.” Eind december 2008 waren er meer dan 2000 getekende intentieverklaringen binnen en dit aantal neemt dagelijks toe. Het dienstenaanbod is tevens gestaag gegroeid. Dienstaanbieders uit heel Nederland hebben grote belangstelling voor BreedNet. Nu al zijn er zo’n 100 dienstaanbieders actief met ruim 400 diensten variërend van crossmedia diensten tot online-applicaties. Dit aantal zal naar verwachting verder gaan groeien. Vanwege het grote aantal diensten is de presentatie van het aanbod op de website van BreedNet flink geactualiseerd en vernieuwd met o.a. factsheets en filmpjes. Tegelijkertijd wordt het BreedNet-gebied opgeschaald. De samenwerking met het project Wij zijn breed van de Provincie Utrecht is een feit en organisaties in een groot deel van de provincie Utrecht hebben toegang tot BreedNet. In NoordHolland Noord is in april een haalbaarheidsonderzoek afgerond met positief resultaat. In de loop van 2009 zal daar de uitrol van BreedNet gestart worden.

iMMovator Cross Media Network

8. Contenthub Mediagateway to Europe

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 8. Contenthub

Een ontwikkeling waar iMMovator Cross Media Network op inzet is de ontwikkeling van contenthubs. Het gaat hier om een plek waar digitale content opgeslagen, bewerkt en gedistribueerd wordt. Nederland bezit uitstekende kenmerken om de ‘Contenthub to Europe’ te worden. Maar, samenwerken is een pré om deze positie binnen Europa te verwerven. Daarom organiseerde iMMovator in 2008 onder andere een handelsmissie naar de Verenigde Staten om samen met de industrie Nederland als contenthub naar Europa op de kaart te zetten.

8.1 De Contenthub Wat is een contenthub?

DE DIENSTEN VAN EEN CONTENTHUB De contenthub is een verzamelnaam voor allerlei soorten diensten en services op het vlak van digitale content. Met digitale content wordt bedoeld: muziek, film, filmpjes games, televisieseries, audio books, etc. Alle content die digitaal beschikbaar gemaakt kan worden en kan worden ontsloten. De diensten waar de contenthub om draait, is een samenstelsel van basale ‘logistieke’ diensten (opslag/overslag), beheerdiensten en toegevoegde waarde diensten, waaronder: • Opslag en ontsluiting van digitale content • Herbewerking van content: conversie, normvertaling, encoding, transcoding • Hosting van digitale content: gecontroleerde distributie, geocaching, streaming, downloads • Assetmanagement, metadatamanagement, contentmanagement • Rechtenbeheer (digital rights management (DRM)) • Gebruiksregistratie, billing/accounting • Vertaling, ondertiteling, dubbing en andere lokalisatie van de content • Vinden en gevonden worden: rijkere manieren van content zoeken, vinden en aanbevolen krijgen, tagging, recommendations, profiling etc.

De ontwikkeling van grootschalige contenthubs is een belangrijke internationale ontwikkeling. Het gaat hierbij onder andere om de positie van Nederland als doorvoerhaven, in dit geval van digitale content. Content is digitaal geworden en verspreidt zich razendsnel over breedbandinfrastructuren waardoor productie- en distributiecentra zich steeds meer gaan concentreren. Een contenthub biedt internationale partijen niet alleen schaalvoordelen, maar ook toegevoegde waardediensten om kwalitatief hoogwaardige content te kunnen produceren, (her)bewerken, lokaliseren, exploiteren en distribueren. Nederland is uitstekend gepositioneerd om de Contenthub van Europa te worden voor internationaal opererende bedrijven.

meest concreet zijn. Met het project Contenthub, mediagateway to Europe kan de regio een belangrijke stap zetten om deze kans actief en massief aan te pakken.

Nederland uitstekend gepositioneerd

Contenthub: samenwerking als noodzaak

Een succesvolle contenthub vergt een breed palet aan kennis, vaardigheden, infrastructuren en faciliteiten (zie kader). Van creativiteit tot en met hoogwaardige technische kennis. De kansen voor Nederland om de Contenthub van Europa te worden zijn uitstekend en dan met name in het gebied rond Amsterdam: de Noordvleugel van de Randstad. Alle elementen zijn aanwezig. Er is sprake van grote nationaal en internationaal opererende media en ICT-bedrijven en een spraakmakende creatieve industrie. In de Randstad zijn bovendien hoogwaardige breedbandinfrastructuren en internationale verbindingen (denk aan Media Park en AMS-IX). Nederland kent een hoge bandbreedtedichtheid en excellente technologie voor opslag, rechtenprotectie en voor het zoeken en vinden van data.

Wat de Noordvleugel van de Randstad als Contenthub sterk maakt, is het samenstel van alle elementen die in de regio aanwezig zijn (zie de figuur hieronder). Het is noodzakelijk deze complementaire sterktes tot verdere samenwerking te brengen en in samenhang te presenteren en te ontwikkelen, zodat ook echt een propositie kan worden gedaan aan internationaal opererende bedrijven.

Daarnaast heeft Nederland een aantrekkelijk vestigingsklimaat, 57% van bedrijven uit de Verenigde Staten heeft Nederlands als hoofdkwartier voor hun Europese activiteiten. Nederlanders spreken meerdere talen en hebben een ondernemende handelsgeest. Nederland is, met zijn kritische consumenten, hoge bandbreedtedichtheid en toonaangevende kennis en onderwijsinstellingen een goede testmarkt voor nieuwe producten en diensten. Een grote internationale Contenthub is van majeure economische betekenis. Nederland als Contenthub van Europe (content movers) kan zonder twijfel in het rijtje van Rotterdam (good movers) en Schiphol (people movers) geplaatst worden. Nederland is echter niet alleen in deze ambitie. Steden als Londen, Frankfurt, Parijs en Stockholm spelen in op deze ontwikkeling. Deze partijen zijn sterk in promotie en gezamenlijk internationaal presenteren. De kracht van Nederland is dat de werkelijk aanwezige bouwstenen hier het 82

iMMovator Cross Media Network

Nederland als Contenthub

8.2 Het project iMMovator heeft het initiatief genomen om de regio te mobiliseren. Er is grote interesse uit het Nederlandse bedrijfsleven voor het project Contenthub, Mediagateway to Europe. Dit project heeft tot doel regie, samenhang en (internationale) promotie te organiseren en bestaat uit de volgende hoofdlijnen: • Internationaal marktonderzoek en businesscase voor totale concept en doorlopende business intelligence over onze concurrentiepositie • Samenwerking en netwerkvorming met als doel met het bedrijfsleven en instellingen internationale proposities te ontwikkelen en aan te bieden • Operationaliseren Contenthub door inrichten van een loket contenthubdiensten, verkennen van specifieke businesscases voor individuele diensten en uitvoeren van kansrijke pilots • Internationale marketing en promotie om Nederland als Contenthub op de kaart te zetten Doelstelling van dit project is dat de Noordvleugel in 2011 internationaal toonaangevend is als Contenthub van Europa, en in deze regio leidt tot: • Concentratie van creatieve en ICT bedrijvigheid rond contentontwikkeling • Internationaal testbed voor nieuwe (crossmediale) contentvormen • Concentratie kennis rond contenttechnologie, gaming en media en entertainment • Internationale verbindingen: zowel contributie als distributie

het consortium. De realisatie van de Contenthub heeft ook grote belangstelling vanuit het ministerie van Economische Zaken.

8.3 Round Up Samenwerking is noodzakelijk om de Contenthub, Mediagatway to Europe tot een succes te brengen. De industrie mag dit momentum niet verloren laten gaan! iMMovator gaat door met het uitwerken van een internationale propositie en het continueren van promotionele activiteiten. Ook wordt er bekeken hoe de industrie kan aanhaken en profiteren van de contenthub. Daarom roept iMMovator u op om actief deel te nemen aan de totstandkoming van Nederland als Contenthub van Europa. Indien uw bedrijf of kennisinstelling zich wenst aan te sluiten bij het consortium, meldt u dan bij het iMMovator Cross Media Network.

VRAAG & ANTWOORD Wat waren de belangrijkste ontwikkelingen voor de Contenthub in 2008?

Contenthub – consortium in opbouw Samenwerking is noodzakelijk om de internationale positie van Nederland als Contenthub van Europa te kunnen realiseren. De steun vanuit het bedrijfsleven voor dit project is groot. Een consortium van bedrijven en instellingen waaronder Atos Origin, Technicolor en het Telematica Instituut hebben al aangeven het project in de planvorming en uitvoering actief te willen steunen. In januari 2008 is met provincie Noord-Holland een succesvolle handelsmissie georganiseerd naar de westkust van de Verenigde Staten waarbij de propositie Nederland als Contenthub is getoetst bij de grote contentproducenten. Tijdens de reis werd bevestigd dat Nederland internationaal gezien op het vlak van digitale opslag en distributie van mediacontent een voorsprong heeft. Het is nu aan de regio om de handen ineen te slaan en deze kans aan te pakken. Daar zijn meer partijen voor nodig. Bedrijven en kennisinstellingen uit de sector worden opgeroepen deel te nemen aan

“Je ziet dat er in 2008 echt een breed draagvlak voor het project is gaan ontstaan. Het begon aan het begin van het jaar, de handelsmissie naar de Verenigde Staten. We kregen daar goede en positieve feedback. Later in het jaar bleek dat overheid en industrie zich echt hard gaan maken om een en ander te realiseren. Tenslotte zie je dat de door iMMovator geschetste ontwikkeling nu echt gaat plaatsvinden. Bedrijven gaan investeren en er komen steeds meer bouwstenen voor een contenthub. Wat er nog ontbreekt is een gezamenlijk project gericht op onderlinge verbondenheid en gericht op gedegen internationale vermarkting.” George Freriks, iMMovator

Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen voor de toekomst? “Voor het komend jaar komt het er echt op aan dat we met zijn allen gaan beginnen. De technologische ontwikkelingen staan niet stil en ook concurrerende steden als Londen en Parijs zitten niet stil. We moeten in 2009 echt stappen gaan zetten anders gaan we achterop lopen!” George Freriks, iMMovator

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 8. Contenthub

iMMovator Cross Media Network

9. TV goes crossmedial Cross Media ZomercafĂŠ over nieuwe mediaprojecten van omroepen Cross Media ZomercafĂŠ Datum: 26 augustus 2008 Locatie: Studio 4, Mediapark, Hilversum 334 inschrijvingen

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 9. TV goes crossmedial

Tijdens het zomercafé werd terug gekeken naar de grote mediaprojecten van de zomer en vooruit gekeken naar nieuwe initiatieven van RTL, NOS, VARA, MTV en SBS in het najaar. Monique van Dusseldorp en Peter Olsthoorn spraken in een talkshow met de hoofden nieuwe media van de omroepen. Er werd gesproken over de laatste cijfers, strategie en over nieuwe vormen van uitzenden zoals online en mobiel.

9.1 De visie van RTL De talkshow werd gestart met Nicolas Eglau, manager Business Development & Strategy van RTL. De resultaten van RTL zijn net bekend geworden. Eglau is tevreden over de cijfers, maar geeft aan dat er nog wel meer te bereiken valt. De profilering van de vier zenders staat hoog op de agenda, omdat daar nog wat verbeterd kan worden. Verder waren de cijfers voor wat betreft radio erg goed, zo ook online, daar hadden ze 100% meer verdiensten dan in dezelfde periode vorig jaar.

CIJFERS De cijfers van RTL, eerste helft 2008 RTL Nederland sluit de eerste helft van 2008 af met een omzetstijging van 12,2% naar € 212 miljoen (2007: € 189 miljoen). Het bedrijfsresultaat bleef stabiel met € 34 miljoen (2007: € 33 miljoen), met name dankzij de winstbijdrage van Radio 538. Radio 538 compenseerde hiermee de lagere inkomsten uit televisie in 2008 en eenmalige baten van € 6 miljoen in de eerste helft van 2007. Het gezamenlijke marktaandeel van de televisiezenders van RTL Nederland in de kerndoelgroep boodschappers 20-49 steeg in de eerste helft van 2008 met 1,1%, van 29,4 naar 30,5%. Familiezender RTL 4 realiseerde een zenderaandeel van 14,7% bij boodschappers 20-49 (15% in 2007). Jongerenzender RTL 5 realiseerde een zenderaandeel van 9,3% in de eerste helft van 2008 (10,6% in 2007), dankzij programma’s als Hollands Next Top Model, De Gouden Kooi, blockbuster films en series als CSI: Miami en Prison Break. RTL 7 is in de doelgroep mannen 20-49 jaar wederom gegroeid. Dankzij voetbal en de mannelijke films steeg het zenderaandeel naar 6,9% (2007: 6,4%). RTL 8 dat in augustus 2007 werd gelanceerd, groeit ook gestaag en realiseerde een marktaandeel van 3,5% in de doelgroep vrouwen 20-49 jaar. Dit blijkt uit de TV-cijfers van Stichting Kijkonderzoek.

UPDATE RTL Gemist blijft groeien RTL gemist blijft groeien. De online videotheek van RTL Nederland noteerde in het heetst van de kreditcris bijna twee miljoen videoviews. Vooral de sterke groei voor de sites van RTL Z en RTL Nieuws droegen hieraan bij. Verder zijn de uitzendingen van Goede Tijden, Slechte Tijden, Can’t Buy Me Love en Het Zesde Zintuig: Plaats Delict populair onder de internetkijker. Het aantal videoviews via RTL Gemist is in september verdubbeld ten opzichte van september 2007. Bron: RTL Nederland

RTL heeft veel interessante TV-formats die vanuit Nederland zijn gestart en de hele wereld over gaan. Er zijn echter landen waar, zoals bijvoorbeeld bij de BBC, haast geen advertentie-inkomsten zijn omdat ze niet adverteren bij dit soort programma’s. Of omdat er helemaal geen advertentiemodel is, omdat omroepen worden gefinancierd vanuit publiek geld. Je hebt hier dus te maken met een ander concurrentieveld. Als je kijkt waar nog inkomsten te halen zijn dan moet je niet meer teveel rekenen op hele hoge stijgingen vanuit TV. Je moet dan meer crossmediaal denken. Hoe kan je dingen door vertalen naar verkoop, bijvoorbeeld Home & Garden, of doorvertaling naar online. Hier is nog veel uit te halen volgens Nicolas Eglau.

9.2 Social networking en CRM Peter Olsthoorn wil weten of social networking belangrijk is voor RTL. Ja, dat is het zeker geeft Eglau aan. Een voorbeeld is een widget waarbij men op Hyves kan zien welke programma’s jij van RTL goed vindt. “Hoe gaan jullie om met CRM? Hoe belangrijk is dat?,” vraagt Monique van Dusseldorp. Eglau antwoordt dat ze nu tussen de half en de 1 miljoen adressen hebben. RTL verkoopt deze adressen wel degelijk. Ook gebruiken ze deze zelf om de consument te vertellen welke nieuwe programma’s er zijn. Momenteel wordt er onderzocht hoe deze adressen nog beter gebruikt kunnen worden. Vooral de nieuwe CEO staat erg open voor ‘New business’. Hij denkt dat daar nog veel te halen valt. De database zal hierbij erg belangrijk zijn. Want hoe beter je je mensen kent, hoe beter je je ze kan bedienen en er programma’s voor kan maken.

Bron: RTL Nederland

Een mooi voorbeeld van een programma format dat geld oplevert is Idols. Daarbij heb je een grote groep mensen die, als ze een programma gemist hebben, het alsnog online gaan kijken. Dit levert uiteindelijk veel extra op. “Wat doet online in vergelijking met televisie,” vraagt Monique van Dusseldorp. Nicolas Eglau antwoordt dat een slechte periode nog niet opgevuld kan worden met de online resultaten. Desondanks is het wel een enorm belangrijk medium omdat het de toekomst heeft. Dit is de reden dat RTL er goed in wil investeren en het hoog op de agenda staat. 86

iMMovator Cross Media Network

Nicolas Eglau (RTL Nederland)

Als laatste wordt gevraagd hoe RTL met nieuws omgaat. RTL24 bestaat al een poosje en er wordt nu gekeken hoe dit zo goed mogelijk doorgezet kan worden naar mobiel. Want nieuws is altijd belangrijk en het is een markt waar nog veel groei te behalen valt, aldus Eglau.

9.3 De projecten van NOS Vervolgens gaan Van Dusseldorp en Olsthoorn naar Roeland Stekelenburg, hoofd innovatie NOS. Stekelenburg kwam eerst met een interessante terugblik. Hij presenteerde de cijfers van de crossmediale aanpak rond de Olympische Spelen in augustus.

Kosten en opbrengsten Over de reclame-inkomsten kan Stekelenburg niet veel kwijt. Vanuit de zaal geeft de STER aarzelend een cijfer van 300.000 euro. Een snelle rekensom van Olsthoorn levert een opbrengst van 180.000 uit banners en 120.000 uit video op. Stekelenburg is niet onder de indruk van 300.000. Hij heeft sterk het gevoel dat er meer uitgehaald kan worden. Maar eigenlijk kunnen er geen harde uitspraken worden gedaan over kosten en baten, vindt Stekelenburg. Want wanneer een concept volkomen crossmediaal is, zijn reclame-inkomsten ook niet meer te scheiden. Bovendien zijn de kosten voor de data verdeeld onder de Publieke Omroepen. Stekelenburg sluit de discussie over kosten en opbrengsten af met de woorden: “Het is gewoon een hele mooie en succesvolle crossmedia productie geworden.”

Mobiele cijfers De NOS heeft ook cijfers over het gebruik van de NOS mobiel OS applicatie. In augustus is de applicatie 30.000 keer gedownload en er zijn 21 duizend live videostreams bekeken. De helft van de bezoekers (23.000 in augustus) kijkt minder dan 3 minuten, terwijl de andere helft langer dan 3 minuten kijkt. Video on demand blijft beperkter (9200 opgevraagde clips), terwijl teletekst juist het meest populair is op mobiel.

Cijfers internetbezoek tijdens de Olympische Spelen

Stekelenburg vat het samen als “Het is heel veel”. Hoewel er van tevoren geen concrete targets waren geformuleerd (want wat kan je nou precies verwachten van zoiets nieuws?), had de NOS wel verwacht dat het groot zou worden. Mensen vinden het leuk om dit soort evenementen te volgen op hun werk. Dat was ook terug te zien in de plaatsen van waaruit streams bekeken en sites bezocht werden. Vaak kunnen deze plekken verklaard worden door de bedrijvencentra die zich er bevinden. Opvallend is de grote hoeveelheid bezoekers uit Apeldoorn, wat niet verklaard kon worden door de medewerkers van de belastingdienst. Deze hadden pech; daar is het bekijken van video niet toegestaan. Cijfers Mobiel OS applicatie tijdens de Olympische Spelen

Toch was er ook onzekerheid over het project rondom de Olympische Spelen. Er was van te voren de angst dat de streams en het aantal bezoekers niet meer te managen zouden zijn. Het inschatten van bitrates en visits, dat is natuurlijk niet te doen. Het is bijvoorbeeld alleen al afhankelijk van of het Nederlandse voetbalteam doorgaat of hoe ver de hockeydames komen.

De cijfers verhouden zich nog niet tot internet. Het zijn nu nog de early adopters. Stekelenburg: “Datzelfde werd bij internet in de beginjaren ook gezien: heb je een goede verbinding en ben je handig? Dan is het goed te doen. Nu is dat ook zo bij mobiele applicaties.”

De absolute topdag was 21 augustus, waarop een piek van 76 Gbit/s werd gehaald en er 100.000 gelijktijdige bezoeken waren. Stekelenburg: “Dan loop je op allerlei gebieden tegen de grens aan.” Zeker omdat de streams in eigen huis (de NPO ICT afdeling) gehouden werden, was dat behoorlijk spannend. Voor bepaalde providers werd de content door de NOS in een lagere bitrate aangeboden.

Er begint ook al een beeld te ontstaan hoe het mediagedrag verandert door mobiel. Blijkbaar zitten mensen voor de televisie met hun mobiel in de aanslag. Toen de voetbalwedstrijd tussen Nederland en Argentinië op de TV niet verder werd weergegeven, maar verder werd gegaan met 100 meter hardlopen, werd er door een grote groep mobiel verder gekeken naar de voetbalwedstrijd. Dit zijn mooie dingen om te ontdekken.

Dat bracht de discussie op het punt in hoeverre omroepen en providers moeten investeren. Stekelenburg ziet daar in de komende jaren nog een hele discussie te voeren, omdat de grenzen van de ISPs bereikt worden met de content die de omroepen aanbieden.

De NOS doet overigens verder kwalitatief onderzoek naar het gebruik van mobiele applicaties om verder de diepte in te gaan als het gaat om de vraag wanneer, waar, waarom en hoe kijken mensen nieuws en actualiteiten op hun mobiel? De resultaten daarvan worden gepresenteerd op een klein congres in september. Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 9. TV goes crossmedial

UPDATE Onderzoeksresultaten NOS Mobiel Samen met onderzoeksbureau Synovate deed de NOS onderzoek naar mobiel internet gebruik. Aanleiding was de lancering van NOS Mobiel een mobiele applicatie waarmee naast nieuws ook live sportbeelden, journaals en teletekst via de mobiele telefoon bekeken kunnen worden. In totaal deden ruim 2565 personen mee aan het kwantitatieve onderzoek. De uitkomsten waren boven verwachting: 84% beoordeelde de applicatie (zeer) goed. Roeland Stekelenburg, hoofd nieuwe media NOS: “Uit het onderzoek blijkt dat bij slechts 10% gebruikers het niet is gelukt om de applicatie NOS Mobiel te installeren. Dit terwijl in het algemeen verondersteld wordt dat consumenten veel problemen hebben met het installeren van een applicatie op hun mobiel.” Met name de inhoud en gebruiksvriendelijkheid van de NOS Mobiel applicatie werden zeer goed beoordeeld. Personen die live sportbeelden (Tour de France, Olympische Spelen) en videocontent bekeken waren het meest positief over de applicatie. De leeftijd van de gebruikers is gemiddeld 36 jaar en 96% is man. Vijftigplussers zijn ondervertegenwoordigd maar behoren vaker tot de actieve gebruikers. Mobiele survey Voor het onderzoek werd gebruik gemaakt van een mobiele survey. Potentiële gebruikers werden crossmediaal benaderd via een kort SMS bericht en mobiele banners. Via een link in de SMS kreeg men toegang tot het onderzoeksplatform van Synovate. Opmerkelijk is ook hier het succes: zowel de hoogte van de respons als de kwaliteit van de antwoorden waren uitzonderlijk. Bron: Synovate

Commentaar bij streams Tot nu toe is er geen commentaar bij de streams. Dat is logistiek en financieel te veeleisend op dit moment. Aan de ene kant zijn er positieve reacties van mensen die vinden dat de sportcommentatoren mogen verdwijnen, maar aan de andere kant missen men-

sen het ook. Commentaar van je vrienden toevoegen, zoals Van Dusseldorp voorstelt, lijkt niet te gebeuren. De NOS biedt content met kwaliteit en zal zelf geen amateurcommentatoren aan het woord laten bij de streams.

Hoe nu verder? Olsthoorn vraagt zich af hoe de NOS na dit succes denkt verder te gaan. Stekelenburg zegt: “We zien een kentering. Er is zeker een mijlpaal bereikt en records breken doe je niet steeds. Hoewel, we doen het steeds weer. Mensen gaan het ook als vanzelfsprekend zien dat content van de NOS ook online te bekijken is.” Het volgende grote project dienst zich alweer aan: de Amerikaanse verkiezingen; dat wordt het grootste project voor de NOS voor het komende half jaar.

9.4 SBS: focus op video Na de cijfers van de NOS, wordt Jeroen Verbeek (directeur interactieve media van SBS) door Olsthoorn en Van Dusseldorp op het podium uitgenodigd. Van Dusseldorp vraag of het bij SBS heel anders is dan bij bijvoorbeeld RTL, waar Nicolas Eglau eerder over vertelde. Verbeek geeft aan dat SBS een echt videobedrijf is en dat het bedrijf daar vooral sterk in is. Lange tijd lag de focus op free TV. Na de overname door het Duitse ProSieben is er ook meer aandacht gekomen voor interactieve media. Er is daarbij ook ruimte voor bijvoorbeeld gaming, maar video blijft op de eerste plaats staan.

Nog geen cijfers als de NOS In het eerste half jaar werden al 40 miljoen SBS streams bekeken. Maar SBS heeft nog ruimte om te groeien, volgens Verbeek. Zulke hoge kijken gebruikscijfers zoals bij de NOS zijn er nog niet. Dat kan ook bijna niet, aangezien SBS een commercieel bedrijf is dat zelf moet financieren. Nicolas Eglau van RTL geeft ook aan dat zij bijvoorbeeld bij de 24 uur van Le Mans ook veel hoge cijfers hebben, maar dat de cijfers die de NOS presenteerde over de Oympische Spelen alleen mogelijk zijn voor de Publieke Omroepen, vanwege financiering. SBS heeft overigens wel de ambitie om een grote crossmediale speler te worden. In Duitsland is SBS al de tweede speler online.

Duitsland als voorbeeld In sommige dingen is Duitsland verder dan Nederland. Daarom heeft Verbeek het over de import-export business waar SBS nu in zit. Formats en concepten kunnen van Duitsland worden overgenomen en vice versa. Dan gaat het bijvoorbeeld om MyVideo, een UGC platform. Op MyVideo kunnen mensen allerlei filmpjes plaatsen ‘met de stille belofte dat ze uiteindelijk ook op TV komen’. Bijvoorbeeld bij Dancing Queen, een televisieprogramma, waarbij een van de kandidaten via MyVideo werd gekozen. MyVideo zal ook op TV worden aangeboden. Toch gelooft Verbeek maar ten dele in internet op TV. Bankzaken regelen via de TV ziet hij niet gebeuren. Een reis boeken met het hele gezin via de TV dan weer wel.

“Olympische site NOS levert 100 duizend streams tegelijk” - Bright.nl, 27 augustus 2008

iMMovator Cross Media Network

Sevengames.nl is ook uit Duitsland geïmporteerd. Games worden ook steeds meer video gerelateerd en daardoor passen ze ook

Digitale teletekst van VT4

MyVideo

beter in de focus van videobedrijven. De Desperate Housewives game is ook populair gebleken: 10.000 geregistreerde en 16.000 unieke bezoekers. Ook Popstars is een mooi voorbeeld. De previews waren online bij MyVideo te vinden. Popstars trok, zelfs tijdens de Olympische Spelen, 1,4 miljoen kijkers.

Profielen Het gaat er volgens Verbeek om de content goed te integreren. In televisieprogramma’s wordt opgeroepen om de site te bezoeken voor een test of een game. Daarbij worden gegevens verzameld van de kijkers, die bijvoorbeeld weer kunnen worden gebruikt bij gerichte mailings. Zo heeft SBS nu al zo’n 1,5 miljoen verrijkte profielen van kijkers. Bij het gebruiken van de profielen worden privacyregels natuurlijk gehandhaafd, geeft Verbeek aan. Maar de profielen geven de mogelijkheid tot een gepersonaliseerd aanbod van content en advertising. Verbeek: “Iemand waarvan bekend is dat hij van woonprogramma’s houdt, krijgt dat ook als eerste op de site te zien.”

E-commerce Het e-commerce concept van Julia’s Tango op NET 5 is ook een groot succes geweest. In de serie droegen de actrices steeds weer andere jurken van de winkelketen Steps. Na de aflevering waren de jurken te koop in de winkel. De conversie van televisie naar de site was 10%, wat erg hoog is. Bovendien zijn er weer veel nieuwe profielen bijgekomen. Steps heeft ook veel verkocht naar aanleiding van de serie. De jurken waren ook al gauw op Marktplaats te vinden, tegen een hogere prijs dan in de winkel. Naast de verkoop heeft Steps bijvoorbeeld ook een grotere top-of-mindbekendheid (stijging van 400%). Eglau ziet ook bij RTL e-commerce bijvoorbeeld in de vorm van een shop, events, dvd’s en boeken. Verdere uitrol van e-commerce activiteiten staat ook op de agenda.

Digitale teletekst Nieuw bij SBS is Digitext. In België wordt deze nieuwe vorm van teletekst al gebruikt bij VT4 en begin volgend jaar ook in Nederland. Analoge. Digitext is teletekst, maar dan interactief op je digitale zender. Hoewel analoge teletekst nog steeds erg populair en winstgevend is, ziet Digitext er wel aantrekkelijker uit dan analoge teletekst,

aldus Verbeek. Ook kunnen adverteerders een plaats krijgen achter de digitale zenders. Het is een soort web 1.0 waarbij de interactieve mogelijkheden nog beperkt zijn, maar het is zeker een stap voorwaarts ten opzichte van het huidige teletekst. Het ziet er veel lekkerder uit en het is mogelijk om foto’s, video, e.d. te tonen, aldus Verbeek. Er wordt door SBS wel gewerkt aan meer interactiviteit. Aantrekkelijk is wel dat precies te zien is wie wat gebruikt, wat de CRM ten goede kan komen. Stekelenburg (NOS) geeft aan dat er al jaren wordt gesproken over de nieuwe generatie teletekst maar dat het succes van analoge teletekst juist is, dat het platte tekst is, die zelfs via GPRS goed te doen is. Verbeek weet dat Digitext in België een succes is en dat het daar door alle commerciële zenders wordt aangeboden en dat analoge teletekst ook nog steeds zal worden aangeboden. Om Digitext voor alle verschillende modellen settopboxen geschikt te maken, is nog wat tijd nodig.

UPDATE SBS en video Zoals tijdens het Zomercafé aangegeven zet SBS vol in op video. Zo biedt SBS sinds 16 april Programma Gemist aan op de zendersites. Bij de start ging het nog om een beperkt aantal programma’s dat kon worden teruggekeken, maar inmiddels is het aanbod flink toegenomen. Populaire voorbeelden zijn Popstars op www.sbs6.nl, De co-assistent op www.net5.nl en op www.veronicatv.nl wordt het programma Gezocht: Politie veel bekeken. Mede dankzij deze nieuwe dienst is het sitebezoek explosief gegroeid. Het populaire SBS 6-programma Shownieuws heeft inmiddels een eigen website gekregen: www.shownieuws.tv. Hierop is het laatste nieuws uit de entertainmentwereld te lezen en in beeld te zien. Veel televisieprogramma’s worden doorvertaald naar internet, maar ook het omgekeerde gebeurt. Sinds kort zijn de leukste video’s van het UGC platform MyVideo ook op TV te zien in het programma MyVideo TV op NET 5. SBS streeft naar ‘total screen presence’ en in dit kader heeft het mediabedrijf haar activiteiten ook naar mobiel uitgebreid. Van de drie zendersites is inmiddels een mobiele versie verschenen.

“

“TV is de motor, die met videocontent als brandstof, digitale platformen aandrijft.”

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 9. TV goes crossmedial

Nieuwe formats De komende tijd is er een aantal nieuwe dingen te verwachten bij de VARA. Eind deze maand staat er bij de VARA Kinderen voor Kinderen FlashKaraoke op het programma. Hier kunnen kinderen luisteren naar anderen die kinderen-voor-kinderen-liedjes zingen en ze kunnen ook zelf meezingen, het opnemen en het publiceren. “Het is ontstaan op een zaterdagavond na een goede fles wijn,” geeft Valent aan.

“SBS met MyVideo op tv, gaming en beeld-teletekst” - Emerce, 27 augustus 2008

9.5 VARA: crossmedia awareness in de hele organisatie Dan is het woord aan Edwin Valent, hoofd nieuwe media VARA. Valent geeft aan dat er voor zijn komst al het een en ander in gang gezet was. Als voorbeeld noemt hij bijvoorbeeld Kassa, een crossmediaal format. Maar over het algemeen zijn er goed scorende programma’s, maar wordt het niet doorvertaald naar een website. Daar wil Valent een paar veranderingen doorvoeren. Zo moet de digitale mediamix worden vergroot en moet de hele organisatie crossmediaal worden. Daarom is er bij de VARA de afgelopen tijd veel aandacht besteed aan educatie. Er is een bijeenkomst gehouden met ongeveer honderd internationale crossmedia experts (uitgevers, BBC etc.). Valent: “Door iedereen erbij te betrekken wordt het echt een crossmediaal format.” De afzonderlijke redacties van radio, TV en internet zijn nu dan ook allemaal bij elkaar.

Van TV-format naar crossmediaformat De komende tijd worden de consumptiepatronen goed bekeken door de VARA. Daarbij wordt gekeken hoe er van een TV-format een crossmedia format te maken is. Van Pauw en Witteman is bijvoorbeeld bekend dat het een goed bekeken programma is met een trouw publiek. Valent: “Toch zal het wel eens voorkomen, dat de kijker in de sportkantine blijft hangen en een uitzending mist. Dan kan je je voorstellen dat je vast de vijf hoogtepunten op je IPhone of Vodcast krijgt.”

Ook database met profielen De VARA heeft ook profielen van 300.000 geregistreerde gebruikers. Maar die kunnen nog meer gedifferentieerd worden, volgens Valent. Pas dan kan aan het publiek communicatiemiddelen op de manier worden aangeboden die bij hun mediagedrag past; ouderen past bijvoorbeeld een nieuwsbrief, maar jongeren maak je daarmee niet warm. Het gaat nu dan ook nog vooral om doelgroepen en niet zozeer verrijkte profielen, zoals bij SBS. De NOS heeft zulke profielen overigens ook niet. Stekelenburg ziet niet direct de noodzaak daarvan in voor de NOS, maar wellicht dat de omroep ook met verrijkte profielen gaat werken. Er zijn in ieder geval geen principiële bezwaren. 90

iMMovator Cross Media Network

Van Dusseldorp uit een zorgpuntje: “Alles blijft altijd op internet staan. Dat weerhoudt mij er vaak van om online te reageren. Worden de filmpjes wel weer weggehaald na een bepaalde tijd?” Valent geeft aan dat de kinderen en/of ouders de filmpjes er zelf weer af kunnen halen. De VARA doet dat niet. Wel is er ook een redactionele scan en een ‘flag appropriate’ om ongewenste content te voorkomen.

Humor TV en Onjo Het digitale kanaal HumorTV is aangevuld met een website. Beide scoren erg goed als het gaat om gebruikersaantallen. Tot nu toe waren de filmpjes van bijvoorbeeld Hans Teeuwen alleen daar te bekijken. Nu mogen dit soort filmpjes ook op Hyves pagina’s gezet worden. Dat geeft waarschijnlijk weer een behoorlijke impuls. Vervolgens licht Valent Onjo toe. Onjo is een nicheproduct voor onderzoek en journalistiek. Bijna alle omroepen doen eraan mee, maar de coördinatie en het beheer liggen bij de VARA. Eind van het jaar wordt er meer over gecommuniceerd, zodat het uiteindelijk ook bij de doelgroepen terecht komt; bijvoorbeeld bij studenten en medewerkers van de School voor Journalistiek en voor mensen die meer diepgang zoeken bij de televisieprogramma’s die worden uitgezonden. De vijfminuten versie van Pauw en Witteman, die als Vodcast wordt aangeboden, zal worden doorgezet en ook voor andere programma’s worden gemaakt. Het gaat dan om programma’s, zoals De Wereld Draait Door en Vroege Vogels. Het Vodcastaanbod heeft impact op het websitebezoek. “Vodcast heeft de bezoeken aan de website verdubbeld,” zegt Valent. Klikken in een Vodcast kan ook veel uitmaken. Ook daar wordt over nagedacht en gesproken door de VARA. Er wordt ook nagedacht over het op video mee discussiëren met dit soort programma’s. Valent merkt op dat het wel moet gaan om crossmedia en niet multimedia. Er moet andere content worden aangeboden of in ieder geval op een heel andere manier worden aangeboden. “Je moet het echt anders neerzetten,” vindt Valent. Een wrap-up na het programma kan bijvoorbeeld op internet of mobiel worden aangeboden. De presentator wordt dan bijvoorbeeld gevraagd wat hij vergeten is te vragen. Zo leeft het programma ook nog na de uitzending, op een ander platform. Als laatste punt noemt Valent widgets. Hierover denkt de omroep op dit moment hard na. Willen mensen bijvoorbeeld een widget van een omroep of van een programma?

UPDATE Succes voor VARA De VARA kende een succesvolle periode na het Zomercafé. De karaoke website van Kinderen voor Kinderen is erg succesvol en onder kinderen erg populair. Inmiddels zijn er al meer dan 100.000 filmpjes gemaakt en is de site genomineerd voor Website van het Jaar in de categorie entertainment. De filmpjes op HumorTV kan je op een Hyves-pagina toevoegen. Dit heeft zoals verwacht geleid tot een stijging in het aantal bezoekers. Ook HumorTV is genomineerd voor Website van het Jaar in de categorie ‘Entertainment’. Onjo wordt komende tijd beter in de markt gezet, zodat het bij de doelgroep aankomt. Verder zijn de vodcasts van De Wereld Draait Door en Pauw & Witteman inmiddels beschikbaar. Daarnaast zijn nu de widgets voor beide programma’s gelanceerd. Ook de website van De Wereld draait door is genomineerd voor Website van het Jaar in de categorie ‘TV & Radio’. “Je merkt duidelijk dat al onze crossmedia initiatieven zorgen voor meer bezoekers op de website. Dit zorgt weer voor meer kijkers, wat weer zorgt voor meer gebruikers van de widget en vodcast, wat weer zorgt voor meer bezoekers op de website, etcetera. Het is een soort kruisbestuiving,” aldus Valent.

Wakker worden met Sascha

Cijfers Wakker worden liep een maand, waarbij de website 75.000 unieke bezoekers trok en er 750.000 clipjes van Sascha bekeken werden. Via Uitzendinggemist.nl werd 400.000 keer iets van het programma bekeken. De capaciteit met de streams was geen probleem, volgens Opsteegh. Maar de reclame-inkomsten van video alleen waren niet dekkend.

McDonald’s en MSN Hoewel jongeren dus gewend zijn aan interactie, wil niet iedereen filmpjes uploaden. Toch wil je de doelgroep wel uitnodigen om te reageren. Er is besloten om content (embedded) aan te bieden op MSN Video. Deze samenwerking loopt goed; het bereik is verdubbeld, volgens Opsteegh. MTV en TMF bieden hun content dus niet alleen aan op eigen platformen maar ook op platformen waar de doelgroep al aanwezig is. Hierdoor genereren ze een groter bereik voor hun content dan wanneer ze dat alleen op TMF en MTV websites zouden doen.

UPDATE “Heel VARA moet ‘crossmediaal’ worden” - Emerce, 01 september 2008

9.6 MTV/TMF: doelgroep betrekken Inmiddels is ook Vivian Opsteegh aangeschoven. Opsteegh is Hoofd Digitale Media MTV Networks. MTV/TMF is vooral bezig met de vraag: hoe kunnen we kijkers betrekken bij de programma’s? De (jonge) doelgroep is gewend aan interactie en kijkt ook nog veel TV, geeft Opsteegh aan. Daarbij komt dat er geen enorme budgetten voor langlopende series zijn bij TMF. Deze gegevens hebben geleid tot formats waarbij de doelgroep betrokken wordt om de looptijd van series zoveel mogelijk te rekken. Een goed voorbeeld is Wakker worden met Sascha Visser. De eerste stap was de vraag aan kijkers: “Zou je het leuk vinden om wakker te worden met Sascha Visser?” 1200 jongeren gaven zich op en de opnames konden beginnen. Tijdens de opnames hield Sascha een weblog bij. Verder was te zien waar Sascha was, via GoogleMaps en was er ook uitzending via mobiel. Via Uitzendinggemist.nl was het ook nog te bekijken.

MTV en TMF breiden samenwerking uit Een dergelijke samenwerking gaan MTV en TMF nu ook aan met ilse media rondom Nu.nl en Zie.nl in de vorm van een pilot. Ze blijven op zoek naar interessante partners om dit uit te breiden. “Verder zullen we ons ook steeds meer focussen op het embeddable aanbieden van onze content,” aldus Vivian Opsteegh. Nu al kunnen jongeren TMF series en fragmenten op hun profielpagina’s (op Hyves/Facebook etc.) plaatsen. Over niet al te lange tijd worden hier ook videoclips aan toegevoegd.

Met McDonald’s is er ook een grootschalige samenwerking op internet en TV: de Mcjuniorclub. Doel is de mcjuniorclub, het platform voor kinderen van McDonald’s, te transformeren tot de leukste website van Nederland. De site, mcjuniorclub.nl, wordt compleet vernieuwd met spelletjes, prijsvragen en informatie voor kinderen. Uitgangspunt daarbij is dat het belangrijk is om inhoud te bieden met toegevoegde waarde die ook écht leuk is voor kinderen. Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 9. TV goes crossmedial

UPDATE MTV en TMF breiden samenwerking uit

Het panel aan de tafel: v.l.n.r. Monique van Dusseldorp, Jeroen Verbeek, Nicolas Eglau, Edwin Valent, Roeland van Stekelenburg, Vivian Opsteegh en Peter Olsthoorn.

Eigen videoplayer en lidmaatschap TMF heeft een eigen videoplayer, een desktop applicatie, in Adobe Air gemaakt. Deze is veelvuldig gedownload in een week en er zijn ongeveer 4000 video’s gedownload. Met sms-inkomsten (de balk onderin het scherm waarop kijkers met elkaar konden chatten via sms) is TMF gestopt. Ook de TMF ID community is niet geworden wat ervan gehoopt werd. Hyves heeft TMF op dat punt ver voorbij gestreefd, omdat TMF niet voldoende kan focussen op het communityaspect, zoals Hyves dat wel kan. Opsteegh: “Daar ligt niet onze kracht. Je hebt geen vrienden op TMF. De interactie draait om video en content.” Wel zijn er via de TMF ID Community ongeveer 800.000 profielen verzameld, die natuurlijk niet zomaar worden weggegooid. Bovendien wil TMF ook bij de interactie rond de content wel een identiteit blijven bieden (“Je wilt toch even kijken wie het is, die de opmerking heeft geplaatst”).

Kijk dit nou! Waar gaat TMF heen de komende tijd? Belangrijk wordt het UGC platform KijkDitNou. Daar kan de doelgroep allerlei video’s kwijt die ze wil delen (wie is er als eerste de klas uitgestuurd? Wie is de lekkerste leraar/lerares? etc). Toch blijft het volgens Opsteegh moeilijk, want “Waar gaat de doelgroep voor? Hoe kan je ze bereiken en beraken?”

KijkDitNou is begin september gelanceerd met de actie ‘klas uit gestuurd’. Deze actie heeft voor nogal wat ophef gezorgd. Hoewel dit niet de bedoeling was van TMF werd deze actie uitgelegd als ‘pest je leraar’. Staf Depla en Jeroen Dijsselbloem, kamerleden voor de PvdA hebben hierover vragen gesteld en TMF een brief gestuurd. Hiermee kwam KijkDitNou zelfs in het NOS journaal. GeenStijl reageerde door zelf een actie op te zetten: ‘Schop een TMF’er in elkaar’. Een onbedoeld tumultueuze start van KijkDitNou. Sindsdien is KijkDitNou gebruikt voor diverse acties gekoppeld aan Reaction, het dagelijkse liveprogramma van TMF.

Bereiken en beraken. Met deze laatste zin zit het Zomercafé er weer op. Een belangrijke zin, want daar zal het om draaien bij allen besproken nieuwe initiatieven!

“

“Bereiken en beraken.”

VRAAG & ANTWOORD Wat waren de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van crossmediaal uitzenden van de omroepen van het afgelopen jaar? “Er is dit jaar zonder enige twijfel een doorbraak bereikt bij het live op internet en mobiel uitzenden van grote (sport)evenementen. Bij de Olympische Spelen zagen we bijvoorbeeld dat op sommige dagen meer dan een half miljoen mensen de Spelen via internet volgden. Op piekmomenten keken er meer dan 100 duizend mensen gelijktijdig naar een stream op internet. Dergelijke aantallen zijn in Nederland nog niet eerder gehaald. Daarnaast is er baanbrekend werk verzet vanuit de gedachte dat het weinig zin heeft om televisie-uitzendingen 1 op 1 door te geven op internet. Je moet de mogelijkheden van het medium optimaal benutten en er een ‘beleving’ van maken. Interactief en persoonlijk. Zo konden mensen op internet zelf kiezen welke sport ze wilden volgen; ze konden hun eigen programmaschema samenstellen en veel samenvattingen en reportages waren op internet eerder en uitgebreider beschikbaar dan op Nederland 1.” Roeland Stekelenburg (NOS)

iMMovator Cross Media Network

VRAAG & ANTWOORD “De enorme toename van beschikbare videocontent bij programmagemist op diverse digitale platformen bij de diverse spelers. Ook de verschillende vormen van interactie tussen programma’s en UGC platformen is een nieuwe ontwikkeling. Bijvoorbeeld de tijdens de uitzendingen van Uri Geller door kijkers ge-uploade filmpjes MyVideo.nl met lepels die tijdens diezelfde uitzending van de TV afvallen, kapotte horloges die weer spontaan beginnen te lopen, etc. Deze door kijkers geuploade filmpjes werden vervolgens in diezelfde live uitzendingen weer getoond. Een ander mooi voorbeeld was de wildcard voor de finale van het TV programma Dancing Queen, welke kon worden bemachtigd door je eigen dansvideo te uploaden op www.MyVideo.nl, waarbij de gebruikers van MyVideo.nl de winnaar van de wildcard bepaalden. Dit soort interactie met kijkers zal steeds vaker voorkomen.” Jeroen Verbeek (SBS)

Wat ziet u als belangrijkste ontwikkeling voor de toekomst? “Voor de nabije toekomst zijn er twee ontwikkelingen die onze aandacht gaan opeisen. Ten eerste is mobiel bezig aan de definitieve doorbraak en zal de komende jaren vast onderdeel gaan uitmaken van de mogelijkheden die omroepen hebben om hun content bij het publiek te krijgen. Welke plek mobiel precies gaat innemen en welke content het meest geschikt is voor distributie via dit platform, zal nog moeten blijken, maar dat de mobiele telefoon ook voor omroepen een belangrijk distributieplatform gaat worden staat als een paal boven water. Daarnaast is de opkomst van sociale netwerken zoals Hyves en Facebook onstuitbaar en dit zal ook in de traditionele broadcast-wereld steeds belangrijker worden. Rond de belangrijke merken en programmatitels zullen communities ontstaan, van waaruit interactie tussen het publiek en de programmamakers tot stand gaat komen. Werd interactie in het verleden vaak als lastig ervaren, de komende jaren zal dit steeds vanzelfsprekender worden en zullen er allerlei nieuwe vormen van televisie ontstaan: Interactiever en via meerdere platforms.” Roeland Stekelenburg (NOS) “Schermencommunicatie is al niet meer weg te denken uit het dagelijks leven en wordt alleen nog maar belangrijker. Hierbij zijn drie factoren van belang: 1) Video, 2) social networking en 3) Collaboration; samengevat: visual networking. Tot slot zet timeshifting zich ook verder door, waarbij het succesvol invullen van de informatiebehoefte voor consumenten ‘whenever they need it, wherever they are’ sterk afhankelijk is van de relevantie voor het specifieke moment.” Jeroen Verbeek (SBS)

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 9. TV goes crossmedial

iMMovator Cross Media Network

10. Er zit volop muziek in games! Cross Media CafĂŠ op locatie: Game in the City Cross Media CafĂŠ Game in the City Datum: 6 november 2008 Locatie: Game in the City, Oliemolenkwartier, Amersfoort 215 inschrijvingen

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 10. Er zit volop muziek in games!

Tijdens de Media & Business sessie van het congres Game in the City stond de manier waarop met games geld verdiend kan worden centraal. Van in-game advertising, abonnementen, verkoop van items tot advergaming. Jurriaan van Rijswijk van Game Entertainment Europe, Amon Endt van Game Point, Stefan Baier van Streamline Studio’s en Victor Knaap van MediaMonks presenteerden hun verdienmodel.

10.1 Hoe kun je geld verdienen met massive multiplayers? “Korea is de grootste en de meest dominerende partij in de gamewereld. Ongeveer de helft van de spellen die ontwikkeld worden, komen uit dit land. Meer dan 2.300 gamedevelopers houden zich bezig met het ontwikkelen van nieuwe spellen. Een aantal is zelfs uitgever geworden en beursgenoteerd. En Europa wordt door Korea niet als belangrijke gamemarkt gezien,” aldus Jurriaan van Rijswijk van Game Entertainment Europe aan het begin van zijn presentatie.

Maar hoe bereik je nou de grote bedrijven? Als je kijkt naar het gat tussen de hoeveelheid tijd die mensen besteden aan gaming versus het bedrag wat wordt besteed aan reclame in de games, is dit wel heel groot! Toen Van Rijswijk dit ging onderzoeken, kwam hij tot de conclusie dat zijn bedrijf in elk geval de media-industrie niet begreep. Wil je namelijk mee in hun verkoopmogelijkheden, dan zal je hun ook de tools moeten aanleveren om daar te kunnen adverteren. Game Entertainment Europe is afgelopen jaar met Hovorun gekomen. Hierbij kun je racen over een baan. Langs deze baan kun je dus reclameborden plaatsen. Op zich is dit een heel plat systeem, maar wel zoals het in de echte wereld gaat. Als je kijkt naar hoe adverteerders kunnen adverteren in een game, dan gaat over het algemeen de verkoop via een groot media-inkoopbureau. Van Rijswijk heeft georganiseerd dat via één van deze bureaus nu de verkoop plaats vindt, dus zonder interventie van zijn bedrijf.

Waarom niet? Omdat je in Europa 45 landen hebt, er 27 talen zijn en 32 belastingregimes. Dit kun je dus moeilijk als één markt zien. Je moet er dus veel energie in stoppen, terwijl je er niet zo snel genoeg uit krijgt. Van Rijswijk geeft aan dat er maar een paar businessmodellen voor de grote gamebouwers zijn: • Abonnementen • Verkoop van items • Sponsoring • In-game advertising Over het laatste businessmodel is Van Rijswijk altijd heel sceptisch geweest. Je moet namelijk niet zomaar de eerste de beste advertenties in een game gooien. Probeer ze op een logische manier, en in een logische omgeving te tonen. Zelf heeft hij met zijn bedrijf daar vorig jaar de eerste stappen in gezet. Daar begonnen ze bij Martial Heroes met het inzetten van een vendor. Bij een vendor kun je met gamecredits bepaalde artikelen kopen, en in dit geval ging het dan om MadMousemuismatten. Zo creëer je in elk geval Jurriaan van Rijswijk een bepaalde relevantie. (Game Entertainment Europe) 96

iMMovator Cross Media Network

Bijkomend voordeel van games is dat je dit ook nog eens volledig gecontroleerd is. Je weet precies welke speler er aan het spelen is. Dus kan je bij de juiste doelgroep de reclame uitzenden. De resultaten, bijvoorbeeld hoe lang is de reclame in beeld geweest, worden opgevangen en teruggezonden. Zo wordt de adverteerder weer voorzien van deze gegevens. Voor Game Entertainment Europe was het organiseren van deze stap erg belangrijk. Ook al lijkt het niet bijzonder, het heeft er voor gezorgd dat er nu in elk geval met reclame geld verdiend wordt. Daarmee kan de verdere ontwikkeling van de game weer voor een deel betaald worden. Het is dus belangrijk dat je kijkt naar de mogelijkheden, want zo kun je games blijven maken. Maar tegelijk moet je proberen om de speler niet teveel en op onlogische wijze lastig te vallen.

10.2 Het verdienmodel van GamePoint

waarde had, waarmee je in de game dingen kon kopen. Dat leidde tot een enorme stijging van abonnementen. Het businessmodel is zo dat 10% uit standaardbanners en ingame ads komt. Eveneens 10% komt van partners. De resterende 80% wordt opgebracht door consumenten die met virtueel geld spelen en abonnementen nemen. Men is erg succesvol met virtueel geld, een variant op ‘item selling’ waarbij mensen ook bij derde partijen iets kunnen kopen. “Wat kost het om VIP te worden,” zo vraagt middagvoorzitter Monique van Dusseldorp aan het einde van de presentatie. Amon Endt: “De kerngroep die zakgeldspellen speelt is aan een lidmaatschap per maand € 17,50 of € 14,95 kwijt. De harde kern van gebruikers spendeert al snel minimaal 15 euro per maand.”

Amon Endt is oprichter van GamePoint, de exploitant van Spelpunt.nl. Spelpunt.nl is een website waar allerlei webspelletjes en online games te spelen zijn. GamePoint is de grootste onlinegaming community van Nederland en ook een internationale speler. “Veel klassieke spellen kennen inmiddels ook een online variant. Hebben klassieke bord- en kaartspellen nog een toekomst of nemen online gameportals en social communities de huiskamer over?,” zo vraagt Endt zich af. Spelpunt zit in elk geval in de hoek van games die gespeeld worden op de pc. Vroeger had je webgames, Amon Endt (GamePoint) daarna casual games en nu steeds meer social games. Men kiest als bedrijf voor de familie doorsnee, dus niet voor specifiek kinderen of de vrouw van 30+.

10.3 Muziek en gaming succesvol met nieuw concept Wat is het verband tussen EMI en Streamline Studio’s? Nee, het gaat hierbij niet om het plaatsen van muziek onder een nieuwe game. Aan de hand van een mooie case van Bløf kregen we inzicht in de resultaten van de samenwerking. EMI, vertegenwoordigd door Erroll Antonie en Floris Janssen, en Streamline Studio’s, vertegenwoordigd door Stefan Baier, geven aan dat de muziekwereld al lange tijd contact heeft met de gamewereld. Dit is echter meestal voor het maken van muziek die speciaal onder een bepaalde game gezet moet worden. Dit keer kwam de vraag echter van EMI: “Of Streamline Studio’s wilde samenwerken bij het maken van een crossmedia product.”

Crossmedia: Wat betekende dit voor dit project? • Twee verschillende industries zoeken elkaar op om iets ‘nieuws’ te maken • Beide investeren daar ook geld in • Beide zijn verantwoordelijk voor het resultaat Maar waarom zijn er zo weinig crossmedia projecten? Over het algemeen komt dit door het feit dat er een groot verschil is tussen de financiële en mentale overtuigingen. De beide industrieën verdienen traditioneel op een dusdanig andere wijze geld, dat dit bij samenwerking gemakkelijk kan botsen. Er is wel een aantal uitzonderingen te noemen zoals Guitar Hero, Rock Band en

Hoe verdienen ze er geld mee? De basis is volgens Endt gratis registratie, “de deur moet open staan”. Daar bovenop heb je VIPS en Super VIPS die extra mogelijkheden krijgen, zoals een eigen pagina, statistieken, een gastenboek en/of een fotoboek. Toen ze in 2006 startte, wilde men met echt geld spelen, maar dat mag van de wet niet (dat is namelijk gokken). Men koos daarom voor een alternatief, het spelen van zakgeld. Zakgeld dat een

V.l.n.r. Erroll Antonie en Floris Janssen (beide EMI) en Stefan Baier (Streamline Studio’s)

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 10. Er zit volop muziek in games!

Singstar, maar over het geheel genomen zijn er tot nu toe maar weinig samenwerkingen goed gegaan. Gelukkig is het bij de samenwerking tussen Streamline Studio’s, EMI en Bløf wel goed gegaan. In deze case wilde Bløf een full-Bløf-experience. Dat was de vraag en eigenlijk was in het begin niet bekend wat daarvoor de beste invulling zou zijn. Daarom werd tijdens het maken veel gediscussieerd over de doelstellingen, maar evenzo over de uitwerking. Wel werd er in alle stappen duidelijk één doel voor ogen gehouden. Dit was ‘de speler’. Deze stond centraal bij de uitwerking. Hoe gaat de ‘speler’ die het filmpje gaat maken dit ervaren en welke logische stappen moet hij/zij nemen? Met dit doel voor ogen is het uiteindelijk gelukt om een prachtige ervaring neer te zetten. Een vervolgstap was de lancering van Pickering House. Via de eigen Bløf-site en 3FM werd de opdracht bekend gemaakt. Die opdracht luidde: ‘Waan je Francis Ford Coppola en schiet vanuit meerdere camerahoeken de clip van Bløf’. Aan deze oproep werd massaal gehoor gegeven. Vandaar dat je ook van een succes kunt spreken. De uiteindelijke versie staat nu online. Door het neerzetten van dit concept heeft Bløf op een bijzondere wijze veel aandacht getrokken. En de experience gaat door als je de cd koopt. Met de code die je bijgeleverd krijgt, krijg je bij Pickering House nog veel meer extra mogelijkheden en kun je nog veel meer mooie filmpjes van Bløf maken. Op deze manier wordt een dergelijk concept dus voor iedereen een win-win-situatie.

10.4 Praktijkcase advergaming: Het Huis Anubis Victor Knaap van MediaMonks komt de case van Het Huis Anubis presenteren. De gametak van MediaMonks is gespecialiseerd in de creatieve en technische ontwikkeling van games. Een advergame kun je inzetten voor doeleinden als awareness, commitment, lead generatie en dataverrijking. In feite kies je er voor om op een entertaining wijze in contact te komen met je doelgroep. De mediatypes game en radio/TV kunnen elkaar versterken, zo geeft hij aan. Deze laatste zijn immers gebaat bij een zo groot mogelijk bereik onder een bepaalde doelgroep. Een game kan daaraan een goede bijdrage leveren. De 3 G's –grof, geil en grappig – zijn tegenwoordig enigszins gekuist, zo geeft hij aan, maar wat wel blijft is dat je enigszins moet overdrijven om succes te hebben. De game die gebouwd is rond het TV-programma Het Huis Anubis is het centrale onderwerp in de presentatie van Victor Knaap. Men heeft bij de ontwikkeling van de game eerst gekeken naar de keyelementen waar de TV-serie om draait: mysterieus, speuren, mythologie (Egypte) en De Club van de Oude Wilg. Dat was het uitgangspunt, maar de game werd geen kopie van de TV-serie. De kernelementen van het TV-concept werden gekoppeld aan de standaardwaardes die je bij games terugziet. Het is in Flash gemaakt, inschrijven doe je via e-mail en daarna kun je meteen spelen. 98

iMMovator Cross Media Network

Elke twee weken is er een kleine update, elke vier weken is er een grote update. Iedere keer weer probeert men nieuwe elementen toe te voegen. De karakters uit de serie zijn daarbij erg belangrijk, die worden nagetekend, er worden t-shirts van gemaakt en je kunt gemakkelijk zien wie er het populairst is. Een gemiddelde speler speelt drie uur per week. Er zijn tussen de 50.000 en 100.000 geregistreerde spelers.

Victor Knaap (MediaMonks)

Tot slot komt er een aantal tips voorbij als het gaat om de inzet van advergaming door merken: • Onderscheidend en aansprekend concept • Het moet passen binnen de advertising propositie • Het moet iets toevoegen aan de beleving rondom een merk • De gameplay moet rekening houden met de doelgroep • Ondersteund door de inzet van media en seeding Volgens Knaap ligt er op het vlak van advergaming nog een grote kans bij mediapartijen.

10.5 Paneldiscussie Cross media Café Het Cross Media Café wordt afgesloten met een paneldiscussie onder leiding van Monique van Dusseldorp met als deelnemers Vincent Knaap (Media Monks), Amon Endt (GamePoint) en Jurriaan van Rijswijk (Game Entertainment Europe).

V.l.n.r. Monique van Dusseldorp, Vincent Knaap, Amon Endt en Jurriaan van Rijswijk

“In de mediasector beginnen de eerste klappen te vallen, de recessie slaat toe. Hoe zit dat eigenlijk in de gamewereld,” vraagt Monique aan de panelleden.

sterking van een merk. Dat de kredietcrisis geen bedreiging is voor de game-industrie werd bevestigd tijdens de paneldiscussie. Er wordt juist verwacht dat gaming meer en meer, en op verschillende manieren ingezet zal worden door (traditionele) partijen.

Vincent Knaap denkt dat dit juist het zetje is wat de online en gaming wereld nodig heeft. “De accountability gaat tellen, dus dat is goed voor online.” Ook Amon Endt denkt Monique van Dusseldorp dat het goed is, er zullen meer mensen thuis zitten en games spelen. Jurriaan van Rijswijk vult aan dat gamebedrijven minder dan andere branches afhankelijk zijn van banken, maar dat de advertentiemarkt zal instorten. Volgens Amon Endt moeten er meer banden worden gelegd tussen mediapartijen en ontwikkelaars van advergames. Nederland is goed in internationale concepten zegt Vincent Knaap. “We zijn goed in het ontwikkelen van internationale formats en campagnes. We hebben een goede stijl te pakken in Nederland, iets wat internationaal werkt.” Vincent Knaap zegt: “Af en toe maken we op eigen initiatief een game, bijvoorbeeld bij het cancelen van de race Parijs-Dakar. Er werd een game in elkaar gezet rondom het verhaal dat Paris Hilton toch naar die race ging. Die game ging in no-time de wereld rond, werd een miljoen keer bekeken.” Jurriaan van Rijswijk vult aan: “Nederlandse gebruikers zijn een goede testgroep, vanwege internationale oriëntatie, allemaal online, dat soort zaken.” Het is heel moeilijk om te bepalen wat de waarde van gameadvertising is. Wat wel goed vast te stellen is, is de waarde van het tonen van displays, dat is immers gewoon bannering. Maar op een hoger niveau bezig zijn dat is een stuk lastiger. Amon Endt voegt toe dat mediabureaus daar ook nog niet naar op zoek gaan. Jurriaan van Rijswijk praat met de Kobalts van deze wereld en merkt ook dat je – om de brug te slaan – dicht bij de traditionele manier van adverteren moet blijven. Monique van Dusseldorp vraagt zich af of de gamesector een potentiële overnamekandidaat is voor mediabedrijven. Jurriaan van Rijswijk bevestigt dat beeld, je ziet het bijvoorbeeld in Duitsland. Vincent Knaap voegt toe dat titels als Libelle met net zoveel (eigen) inzet en drive aan games zouden moeten werken als dat ze nu aan bijvoorbeeld TV werken. Uitgevers zouden veel meer binnen het eigen concept gaming moeten gaan inzetten, dus niet (alleen) zaken zoals portals daarbuiten opzetten.

10.6 Round up Tijdens de middagsessie van Game in the City is gebleken dat de game-industrie een interessante markt is waar veel mogelijkheden zijn. Je kan op verschillende manieren geld verdienen met gaming, zoals met verschillende vormen van advertising, abonnementen of wanneer je een game inzet ter verJaarboek 2008 - Hoofdstuk 10. Er zit volop muziek in games!

100

iMMovator Cross Media Network

11. iZovator, Innovatieplatform voor de zorg Cross Care CafĂŠ met Wouter Bos Lancering iZovator tijdens Cross Care CafĂŠ Datum: 22 september 2008 Locatie: Beeld en Geluid, Mediapark 200 inschrijvingen

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 11: iZovator, Innovatieplatform voor de zorg

101

iMMovator heeft een zusje gekregen. Wat iMMovator doet in de wereld van (cross) media smaakt naar meer. iZovator is een nieuw innovatieplatform gericht op de zorgsector in de regio Gooi en Vechtstreek. Dit nieuwe innovatieplatform is eind 2008 opgericht en is qua model vergelijkbaar met iMMovator.

Innovatie als motor van de economische groei betekent ook ‘out of the box’ denken. Om deze innovatie en crosssectorale benadering te realiseren, worden bestaande kaders doorbroken. Het innovatieplatform heeft hierin een verbindende rol en koppelt partijen aan elkaar, binnen de sector, maar ook daarbuiten. Ook legt een innovatieplatform verbindingen naar succesvolle toepassingen en diensten die buiten de regio zijn ontwikkeld.

11.1 Aanleiding Afgelopen jaar hebben de gemeenten verenigd in het Gewest Gooi en Vechtstreek besloten in het programma “Innovatieve Verbindingen in de Noordvleugel” om zich te concentreren op drie speerpuntsectoren binnen de regionale economie: (multi)media, zorg en toerisme. Van deze speerpuntsectoren wordt het grootste groeiperspectief verwacht. Stimulering wordt uitgevoerd door het creëren van innovatieplatforms. Van hieruit worden initiatieven genomen gericht op kennisdeling en netwerkvorming en worden projecten opgezet in en ten behoeve van de sectoren. De zorgsector is een van de speerpuntsectoren in de regio Gooi en Vechtstreek. In deze regio is de zorg de op één na grootste sector, waar het gaat om het aantal werkzame personen (ca. 15.000). De omzet van de sector bedraagt € 500 miljoen. Elke dag overnachten ca. 5.000 mensen in zorginstellingen in de regio. Deze cijfers tonen de huidige sterke positie van de zorgsector in de regio duidelijk aan. Het is een uitdaging de vergrijzing te verzilveren door het vinden van creatieve oplossingen die de kwaliteit van de zorginfrastructuur versterken en de sector als werkgever aantrekkelijker maken. Stichting iZovator wordt opgericht als regionaal innovatieplatform voor de zorgeconomie in de regio Gooi en Vechtstreek. Het innovatieplatform volgt het model van iMMovator: een compacte netwerkorganisatie gericht op innovatie. Daarbij initieert en stimuleert deze organisatie kansrijke projecten voor de sector als geheel. Hij ontplooit een reeks activiteiten gericht op kennisdeling, samenwerking en netwerkvorming in de sector en stimuleert bovendien kruisbestuiving tussen media, zorg en toerisme. In de innovatieplatforms werken overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen nauw samen.

11.2 Een innovatieplatform voor de zorg Kwartiermaker Freek van ’t Ooster: “Binnen de sector Zorg is in deze regio draagvlak voor de inrichting van een innovatieplatform. Er leven veel projectideeën gericht op verbetering van de zorg, meer efficiency, maar ook op arbeidsbesparing, zonder verlies aan kwaliteit in de geboden zorgdienstverlening. Stichting iZovator is een echte publiek-private samenwerking, waarin bedrijfsleven/organisaties in de zorg, kennisinstellingen en overheid nauw samenwerken en meefinancieren aan de activiteiten en projecten. Lering vanuit iMMovator en ook het beeld dat vanuit de sector komt, maakt duidelijk dat de innovatieplatforms een zelfstandige rol vervullen. Ze verenigen de driehoek bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid, zonder dat één van de drie partijen domineert. Een essentiële rol is weggelegd voor de aanjager binnen het innovatieplatform. Het leggen van innovatieve verbindingen is mensenwerk. Een constante drive naar kansen, naar resultaten, naar het samenbrengen van ideeën, mensen en organisaties vergt een tomeloze energie en inspiratie.” 102

iMMovator Cross Media Network

11.3 iZovator iZovator is eind 2008 opgericht als regionaal innovatieplatform voor de zorgeconomie in de regio Gooi en Vechtstreek. IZovator zal als stichting starten onder het onafhankelijk voorzitterschap van Hans Hillen, 1e kamerlid namens CDA en tevens regionaal voorzitter van VNO/NCW. Het doel van iZovator is het bevorderen van innovatie in de zorgsector in de regio Gooi- en Vechtstreek teneinde de economische bedrijvigheid in deze sector te bevorderen en een betere zorg, aansluitend op de behoefte van de burger in de regio, te doen realiseren. Het is een broedplaats voor innovatie en zal kennisverspreiding, kennisdeling en de uitvoering van relevante projecten binnen de regio aanjagen. De zorgsector is een breed Hans Hillen (voorzitter iZovator) begrip. iZovator beperkt zich echter niet tot de wereld van cure & care, maar wil opereren vanuit het brede perspectief Gezond zijn en blijven – Preventie – Ziek worden – Herstellen/behandelen – Verzorging. De zorgconsument staat centraal en dus ook in de fase dat deze geen zorg consumeert. Wonen en welzijn, wellness, preventie, beveiliging, voorlichting, educatie behoren dus ook tot het domein van iZovator. Daarbij ligt het accent niet op de reguliere dienstverlening, maar er wordt steeds gekeken hoe er effectiever of beter kan worden gewerkt door het toepassen van innovatie en technologie, gericht op economisch rendement. IZovator richt zich in 2008 en 2009 op activiteiten die ervoor zorgen dat het netwerk groeit en leeft binnen de sector. In 2008 zijn daarom al twee Cross Care Cafés georganiseerd om een netwerk van professionals te creëren en kennis over de zorgsector met elkaar te delen. Het eerste Cross Care Café werd gehouden op 6 mei 2008 en ging over de relatie tussen de zorg en toerisme.

“

“Mooi dat we al zo ver zijn gekomen en nu kan het echte werk gaan beginnen. Aan de slag.”

Gooi en Vechtstreek tekenden als participanten tijdens deze bijeenkomst het oprichtingsconvenant.

DE PARTICIPANTEN VAN IZOVATOR Gewest Gooi en Vechtstreek, Kamer van Koophandel, Provincie Noord-Holland, ROC van Amsterdam, Gooi en Vechtstreek, Tergooiziekenhuizen, Agis Zorgverzekeringen, Amaris Zorggroep, HilverZorg, Vivium Zorggroep, SSIG en KBCZ/De Trappenberg.

Ca. 200 personen kwamen naar het Cross Care Café in het Instituut voor Beeld en Geluid. Het thema van deze bijeenkomst was ‘Businesskansen op het snijvlak van zorg en (multi)media’. Tijdens dit Cross Care Café vond een reeks presentaties plaats over ondermeer MediumZorg, zorg op afstand, elektronische patiëntendossiers en Zorgnet, een glasvezelnet voor de zorgsector. Ook ging een aantal ondernemers en bestuurders uit de sector met elkaar in debat over succesfactoren bij het lanceren van innovatieve multimedia/ICT-gebaseerde diensten in de zorg. Als afsluiter was er de feestelijke lancering van iZovator, die werd uitgevoerd door onafhankelijk voorzitter van iZovator Hans Hillen, vice-minister-president Wouter Bos en gewestgedelegeerde voor Economie en Werk, Janny Bakker-Klein. Voorzitter Hans Hillen onderstreepte het belang van samenwerking in de regio. “Er liggen veel kansen. Veel potentiële patiënten, goede zorgaanbieders, goede kansen voor innovatie.” Verder prijst Hillen de betrokkenheid van de werkzame mensen in de sector: “Veel mensen zijn bang voor veranderingen. Maar juist binnen de zorg hoeven we die angst niet te hebben. De betrokkenheid is zo hoog bij iedereen die bezig is met zorgverlening, dat je weet dat als zij bezig zijn met verandering, dat ze dat ook altijd verantwoord zullen doen. Ik ben heel optimistisch over de kansen.”

Tijdens het tweede Cross Care Café bij Beeld en Geluid werd de lancering bekend gemaakt van iZovator. Tien partijen uit de zorgsector, kennisinstellingen en de regionale overheid in de regio

Ook Wouter Bos benadrukte het belang van samenwerking op regionaal niveau en roemt iZovator als “een fantastisch initiatief. Zorg staat bij iedereen en op alle lijstjes altijd op nummer één. We moeten innoveren om het niveau van zorg vast te houden. Betere zorg met minder mensen. Daarnaast wordt zorg nog te veel gezien als kosten. We moeten mensen laten wennen dat goede zorg een prijs heeft en dat die prijs hoog kan zijn en tegelijkertijd

Het publiek van het Cross Care Café in Beeld en Geluid

Onthulling van het logo van iZovator

11.4 Lancering iZovator

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 11: iZovator, Innovatieplatform voor de zorg

103

Wouter Bos

moeten we alles-op-alles zetten om te zorgen dat die kosten niet nodeloos hoog worden. Dat lukt niet zonder innovatie.” Dat er een groot draagvlak in de regio bestaat voor het innovatieplatform wordt onderstreept door de grote belangstelling, de levendige discussie en de groep oprichters. Patriek Kerkhoff, regionaal bestuurlijk trekker voor de Zorg, prees de samenwerking die geleid heeft tot de oprichting van iZovator. “Mooi dat we al zo ver zijn gekomen en nu kan het echte werk gaan beginnen. Aan de slag.” Meer informatie over iZovator vindt u op www.izovator.nl

Netwerkborrel na het Cross Care Café

104

iMMovator Cross Media Network

12. Crisis? Hoezo crisis in de crossmedia sector? Cross Media CafĂŠ over de effecten van de crisis Cross Media CafĂŠ Crisis? Hoezo crisis? Datum: 16 december 2008 Locatie: studio 4, mediapark, Hilversum 271 inschrijvingen

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 12: Crisis? Hoezo crisis in de crossmedia sector?

105

Op 16 december, toen de kredietcrisis vol aan de gang was, vond het laatste Cross Media Café van 2008 plaats. Heel toepasselijk had deze bijeenkomst als thema: crisis in de crossmedia sector. Want, zo vroeg men zich eind 2008 af, hoe zal deze economische crisis de crossmedia sector gaan raken? Ondanks de recessie waren de meeste sprekers positief gestemd: want juist in tijden waarin het economisch moeizaam gaat, is het belangrijk om te investeren in nieuwe initiatieven!

Tot enkele maanden geleden was er in de media-industrie één belangrijke factor die voor veranderingen zorgde: de digitalisering. Sinds enkele weken is er een tweede factor erg belangrijk geworden: de recessie. Deze beide factoren samen zullen er voor zorgen dat er in de media-industrie waarschijnlijk veel grotere veranderingen gaan plaatsvinden dan in andere industrieën. Annet Aris, Professor of strategy van INSEAD, vertelde op het Cross Media Café over de mogelijke gevolgen van de digitalisering in combinatie met de recessie.

Deze laatste factor zorgt ervoor dat de consument zijn gedrag gaat veranderen, waarna dit opgepakt wordt door de adverteerders omdat deze graag de doelgroep wil blijven bereiken. Over het algemeen geldt dat pas als bij deze twee groepen een verandering is opgetreden, de media-industrie in beweging komt. Eigenlijk eerder reactief dan pro-actief. Eén van de drijfveren van de veranderingen is breedband en de penetratie hiervan. Een andere belangrijke drijfveer is digitale televisie. De verspreiding hiervan is in de afgelopen acht jaar enorm gestegen. Net zo belangrijk is hetgeen wat er in de apparaten gebeurt: de hoeveelheid opslag (die neemt snel toe) en de prijs ervan (die daalt juist snel). Ondanks de opkomst van allerlei nieuwe media valt op dat de tijdsbesteding in traditionele media nog steeds groot blijft. Het gebruik van nieuwe media is vaak additioneel, in veel gevallen gaat het om het parallel-mediagebruik van de middelen (meerdere middelen tegelijk). De komst van digitale media heeft een enorme invloed gehad op de consument. Vroeger kon je media alleen maar consumeren, maar met de nieuwe digitale media kun je opeens ook zelf communiceren.

Om te kijken naar de mogelijke scenario’s is er een model gemaakt Annet Aris (INSEAD) met twee assen. Op de ene as staat de snelheid van verandering van de digitale media in de mediawereld en op de andere as hoe zwaar de recessie toe zal slaan. We beginnen bij de as van de digitalisering.

12.1 De invloeden van digitalisering voor de consument Als je naar digitalisering kijkt zijn er meerdere factoren die digitalisering kunnen versnellen: • De consument krijgt een andere smaak. En als dat het geval is, dan is het belangrijk om daar als media-industrie op in te spelen • Het op de markt komen van een nieuwe speler die de ‘oudere’ speler wakker schudt of zelfs verdringt • Verandering in technologie 106

iMMovator Cross Media Network

Dat betekent voor de consument dat hij: • Nu zelf kan kiezen of hij zijn tijd besteedt aan massamedia of aan zelf te beïnvloeden media, • Toegang heeft tot de longtail – hij kan producten kopen die hij voorheen niet in winkels kon kopen, • ‘On demand content’ kan opvragen, bijvoorbeeld downloaden van muziek, • Met de huidige Web 2.0-sites en technieken user generated content kan maken. Waarom deze ontwikkeling dan toch sneller verloopt dan de normale penetratie van een nieuw fenomeen is volgens Annet Aris omdat ze voorziet in de basic needs van mensen. Zoals bijvoorbeeld communiceren en het delen van interesses. Dat kon tot een paar jaar geleden niet. Nu dit wel kan en nu de faciliteiten er zijn neemt deze ontwikkeling meteen ook een enorme vlucht. Het laatste effect dat van belang is, is dat de consument steeds meer gewend is geraakt aan gratis inhoud. Het begon met internetsites die gratis content weg gaven, maar de laatste jaren heeft

deze ontwikkeling zich ook doorgezet in print en nu zelfs ook in video’s (Comcast) waarbij de consument in ruil voor het bekijken van een aantal advertenties gratis naar films mag kijken.

Uit eerdere ervaringen met bijvoorbeeld kabel- en breedbeeldpenetratie valt te leren dat er 60/70% penetratie moet zijn, wil het ecosysteem veranderen. Dan is de vraag naar verandering zo groot, dat er wel een verschuiving moet optreden. We lijken ons nu op het moment te bevinden waar we tegen die 60/70% internetpenetratie aan zitten. Je merkt ook dat er veel grote bedrijven nu aan het experimenteren zijn met allerlei soorten manieren van adverteren via internet. De cijfers liegen er dan ook niet om. In de UK is het budget voor internetreclame voor het eerst groter dan dat voor televisiereclame.

Het online advertentiebudget gaat ten koste van het adverteren in kranten en TV. Internet kannibaliseert dus direct op hun omzet. Een laatste trend die Annet Aris ook ziet, is dat er ‘self-service advertising solutions’ in de lucht komen. Voorbeelden hiervan zijn: • Adwords and adsense (Google) • Yahoo APT online display advertising • NBC-deal met Google TV • Spotzer • Ad targeting bij kabelmaatschappijen in de VS

12.2 De invloeden van digitalisering voor de adverteerders Het blijkt dat adverteerders over het algemeen ongeveer drie jaar achter lopen op de consument. Ze komen er wel, maar doen daar wat langer over. Een mooi voorbeeld is dat in 2005 bedrijven bij 20% online tijdsbesteding van de consument nog slechts ongeveer 5% van hun marketingbudget aan online uitgaven. Wat voor soort advertenties zie je dan? De groei zit hem vooral in search engine advertising. En dat gebeurt dan niet door de grote bedrijven, maar juist door kleine, relatief onbekende spelers. Dat deze vertraging zo groot is, heeft te maken met het advertentie-ecosysteem. In dit ecosysteem is het moeilijk een verandering in gang te zetten. De traditionele media zijn goed doordacht en worden vaak beter gemeten dan de nieuwe media. En bij de grote bedrijven is er vaak nog te weinig eigen analyse en is de behoefte aan informatie/bewijs van effect groot. Het ecosysteem houdt zich zo in stand.

Publiek

De adverteerders krijgen in de toekomst dus een heleboel nieuwe partners. Partijen waar je dan aan kunt denken zijn: • iTV – via Skybox • Comcast – groot bereik • Google – steeds meer naar video • Nokia – alter ego van de kinderen (radio, televisie, internet etc.) • De producenten – Endemol • Mobiele operators – omdat je elke dag je telefoon bij je hebt Het zijn grote partijen die een grote invloed hebben op het moment dat jij een advertentie te zien krijgt, meestal ook nog sterk getarget. Het SCP model laat zien hoe de traditionele mediaindustrie (uitgevers!) reageert op de nieuwe media. Voorheen zag je dat onder invloed van de digitalisering de media-industrie heel langzaam wat aandeel verloor. Door de economische recessie zie je echter opeens gigantische verliezen (tot 95% vanaf juni 2007!). Een saillant detail: bij bedrijven die veel met internet doen zijn de verliezen soms aanzienlijk minder groot!

Terug naar het model met de twee assen. Hoe zit het met de tijdsduur van de recessie? Vroeger werd altijd gezegd dat de uitga-

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 12: Crisis? Hoezo crisis in de crossmedia sector?

107

vencurve gecorreleerd was aan het Bruto Nationaal Product (BNP). Dit blijkt tot op heden nog steeds zo te zijn. Wel zie je in tijden van recessie een ander mediaconsumptiepatroon: • Mensen gaan minder dure dingen doen, dus gaan ze meer media consumeren • Mensen vluchten in recessietijden graag, dus gaan ze naar entertainment zoeken • Meer vrije tijd (als gevolg van hogere werkeloosheid) In economische recessies zie je dus vooral minder advertenties, meer focus op ROI en meer focus op gratis. Door deze ontwikkelingen zie je in de industrie een toenemende kans op vechten met elkaar, op prijzenoorlogen maar ook op verschuivingen in het ecosysteem.

De opkomst van Paul van Niekerk als gorilla

post. En daarmee valt het onder het ‘korte termijn denken’ wat juist in deze tijd niet aan te bevelen is. Winst op korte termijn is in de huidige tijd vaak belangrijker dan continuïteit. Ook Professor Nancy Koehn van de Harvard Business School is het hier niet mee eens. Een belangrijke uitspraak van haar onderstreept dit: “Many executives overlook the importance of brands in times of uncertainty. In the rush to cut costs, top managers often slash investments in brands, seeing these as (suddenly) too expensive. Such reaction is understandable. But it can be shortsighted.”

Zo zijn er verschillende scenario's mogelijk die je in het tweeassenmodel kunt weergeven. Het is natuurlijk onbekend wat er nu gaat gebeuren. Dus de vraag is wat je als mediabedrijf moet doen als je niet weet welk scenario het nu wordt. Volgens Annet Aris moet je als mediabedrijf een aantal stappen sowieso nemen, ongeacht hoe lang de recessie gaat duren. Deze stappen zijn: 1. zorg ervoor dat je adverteren beter kunt meten 2. probeer samen te werken met de digitale groten 3. maak eigen creatieve content, want op content bezuinigen zal uiteindelijk je dood worden 4. zorg dat je aanwezig bent op de manier waarop je dat zelf wilt, want als je het anderen laat doen ben je te snel afhankelijk van ze Als je zorgt dat je je eigen koers kunt blijven varen, dan kun je een lichte, maar ook een zware recessie goed overleven, zo besluit Aris.

12.3 Gorilla’s in the mist Paul van Niekerk verrast de bezoekers van het Cross Media Café door binnen te komen als een gorilla. Nee, niet eentje in de mist, maar toch. De belangrijkste vraag die hij deze middag met ons wil delen: “Hoe werkt marketing in tijden van crisis?” Helaas worden investeringen in communicatie meestal afgeschreven als kosten108

iMMovator Cross Media Network

Paul van Niekerk

Een ander mooi statement is van Coca Cola. In september zeiden ze nog: “As the economy slumps, a company’s brand becomes its most solid asset, according to an industry.” Merken zijn dus erg belangrijk. Maar in de huidige tijd staan ze ook erg onder druk. Het huidige motto is namelijk ‘geef minder geld uit!’. Tja en als je niet investeert, dan ga je als merk gewoon onderuit, aldus van Niekerk.

Dit is goed te zien in de lijst met de (financiële) topmerken in tijden van crisis. Je ziet dat die merken gemakkelijk onderuit gaan. Van Niekerk zijn boodschap is dus ook: “Geef meer uit!” oftewel “Ga anticyclisch-adverteren.” Want bedrijven die in een laagconjunctuur investeren zijn de winnaars in de hoogconjunctuur.

Natuurlijk is het wat makkelijk gezegd want het is niet altijd realistisch. Zeker als je: • Net je werknemers hebt ontslagen • De opdrachtenportefeuille leeg is • De rekeningen niet kunt betalen Dan is een betere boodschap: “Be different!” Of: “If not strong, be smart!” “Be different.” En dat zie je ook in succesvolle campagnes terug. Deze worden namelijk gedragen door emotie. Emotie is onderscheidend en is ook interactief. Een mooi voorbeeld van zo’n reclame is uit 2000. Ben kwam toen nieuw in de markt, maar bereikte met het minste geld wel de grootste bekendheid. Gewoon omdat ze anders waren. Een uitspraak van Zenith Optimedia over 2009 onderschrijft dit ook wel: • Er komt een duidelijke splitsing tussen mediumtypen die in zwaar weer terecht komen en mediumtypen die ook in 2009 een groei kunnen optekenen • Mediumtypen die negatieve groeicijfers zullen kennen zijn print en bioscoop • Televisie en radio zijn twee mediumtypen die kosteneffectief zijn en ‘gewend’ en bewezen • Voor internet zal de crisis relatief weinig negatieve effecten hebben Ook Mark Howe van Google bevestigt dit met de uitspraak: “You may not believe this but last week I stood in front of a major media agency and 50 or so of their clients and sold TV. I told them that TV & search are highly compatible & that money should be taken from below the line and pushed back into TV alongside (obviously) massive growth in search. This is a common theme of mine as we see huge spikes in query volume following TV exposure both editorial & ads.” De belangrijkste boodschap die Niekerk deze middag wilde meegeven is: “Act like a gorilla. Be strong, be proud and make noise.” Dan heb je grote kans om zonder kleerscheuren de crisis door te komen.

12.4 Panel: mediabureaus in tijden van crisis Het Cross Media Café wordt afgesloten met een paneldiscussie onder leiding van Monique van Dusseldorp en Peter Olsthoorn. Brian Hirman (CEO Isobar en lid bestuur IAB), Martijn Hamann (Partner, Van den Ende & Deitmers), Lot Keijzer (Interactive Director, Kobalt) en Caroline van der Post (Strategy Director, Mediaedge:cia Medialab) discussiëren over het centrale thema van de middag: ‘Crisis? Hoezo Crisis?’. Peter Olsthoorn opent de sessie en kondigt aan dat we eerst gaan luisteren naar een eerder opgenomen gesprek met de grootste adverteerders in Nederland: Unilever en KPN. Harry Dekker is mediadirecteur Unilever Nederland, al 24 jaar. Volgens hem zal 2009 turbulent zijn, met de huidige discussie over A-merken. De manier waarop we merken activeren en communiceren zal sterk veranderen. De waardecomponent zal meer dan ooit ingevuld worden door echte relevantie. Bij Unilever ziet men investeringen in communicatie niet als kostenpost maar als echte investering. De verplichtingen om je te bewijzen, de accountability, zal ook bij de mediaexploitant komen te liggen.

V.l.n.r. Brian Hirman (Isobar), Martijn Hamann (Van den Ende & Deitmers), Caroline van der Post (Mediaedge:cia Medialab) en Lot Keijzer (Kobalt)

Aline van Keulen, manager marketing communicatie zakelijke markt KPN, verwacht een enorme verschuiving naar kosten/baten. Dus aantonen dat wat je uitgeeft zich ook daadwerkelijk terugverdiend. Dat gebeurt volgens haar nog veel te weinig. Welke media zijn het best in het aantonen van kosten en baten, dat is een lastige vraag. Je kunt niet exact bepalen wat het beste werkt, maar je kunt wel op totaalniveau beoordelen wat er gebeurt. Zo is door de Dongel campagne de afzet verdubbeld. De budgetten voor 2009 gaan zeker niet omlaag, eerder omhoog, want in tijden dat het slecht gaat bouw je marktaandeel op. Het product zal steeds meer een ‘hero’ worden in reclame. Peter Olsthoorn vindt een nieuw inzicht in het verhaal van crossmedia dat hoe meer je er aan doet, hoe minder je inzicht hebt in het effect van de verschillende inzetmethodieken. Lot Keijzer, Interactive Director bij Kobalt, bevestigt dat beeld, maar geeft ook aan dat ze bij Kobalt ver zijn in het toch analyseren van deze gegevens. Er wordt veel in databases vastgelegd en vergeleken, daarbij gaat het vooral om effect en niet zo zeer om bereik. Caroline van der Post, Strategy Director van Mediaedga:cia Medialab, zegt dat bij haar steeds meer klanten de roep om ROI sterker begint te worden. Maar ook meer en meer klanten raken kwijt wat echt actionable is. Brian Hirman, CEO Isobar, vult aan dat er steeds meer koppelingen komen met CRM-achtige systemen en klantgedrag. Hij is verbaasd Caroline van der Post (Mediaedge) over het Dongel verhaal, niet echt een goede case. Ze hebben bij KPN veel bekendheid voor Dongel gecreëerd, maar dat niet goed opgevangen. Mensen zochten op internet naar de Dongel en kwamen vervolgens bij Vodafone terecht. Er is dus best nog wel wat werk te doen. Peter Olsthoorn vraagt Kobalt naar het Vodafone verhaal, wat is daarvan nog meer te vertellen. Maar Lot Keijzer kent jammer genoeg de achtergronden van dat verhaal niet. Brian Hirman denkt dat elk zichzelf respecterend en grote mediabureau serieus bezig is om deze analyses te maken. Peter Olsthoorn kiest de aanval en zegt dat Google via haar systemen, bijv.

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 12: Crisis? Hoezo crisis in de crossmedia sector?

109

Google Analytics, veel gratis beschikbaar stelt. Waarom doen de mediabureaus dat niet? Lot Keijzer zegt dit ook graag te willen, maar nog niet zo ver te zijn. Het veilingsysteem van Google, dat is waar het naar toe gaat. Het gaat straks ook niet meer om digitaal of niet digitaal, alles is dan gewoon digitaal. Verdienen op inkoop is niet meer het verdienmodel, maar waarde toevoegen. Als je kijkt hoe je adverLot Keijzer (Kobalt) tenties inkoopt op Google, dan kun je niches vinden. Op TV koop je pakketten en heb je momenteel veel minder flexibiliteit. Mediaedge zoekt het juist in het investeren in het inzicht krijgen in consumenten. Dus niet meer dingen inkopen en ruimte krijgen, maar aan het begin veel meer investeren in het inzicht. De omzet van Mediaedge komt nog steeds sterk uit fee, maar steeds meer uit uren. Verder komt inmiddels meer dan een derde uit de nieuwe services, het niet-traditionele gedeelte.

Michel Hamann, Partner bij Van den Ende & Deitmers (onder meer aandeelhouder bij Hyves), kan bevestigen dat social media meer en meer als serieus advertentieplatform worden gezien. Olsthoorn vraagt iedereen om voorbeelden van een social media campagne die er volgend jaar in gaat hakken. Brian Hirman vindt de Amnesty case Vlammen voor de vrijheid een mooi voorbeeld. Terwijl iedereen een beetje goede doelen moe was, heeft men bij Amnesty toch kans gezien om iets onderscheidends neer te zetten. Men is een heel hechte samenwerking met Hyves aangegaan en dat was voor Amnesty best een gewaagde stap. Commercieel zit het zo in elkaar dat er met Amnesty een soort charitatieve deal is gemaakt, al wordt er wel aan het einde van de dag afgerekend. Toch wel degelijk een charitatief karakter omdat het een solidariteitsactie is waaraan Hyves ook graag mee wil werken en Raymond Spanjer himself binnenkort ook echt persoonlijk de Hyvers gaat aanspreken.

Bij Isobar gaat het media-inkoop gedeelte (eveneens) steeds minder op basis van fees. De online media mensen treden steeds meer op als adviseur, op het vlak van creatie, contentmanagement etc. Isobar gaat volgend jaar zeker niet omlaag in haar omzet, Hirman rekent op een groei van 15%. TV blijft stabiel, groeit licht. De koek wordt niet veel groter volgend jaar, maar het deel digitale communicatie wordt zeker groter. Daar zit voor Isobar de groei. Wat kunnen we in het eerste kwartaal van 2009 van Kobalt verwachten op het vlak van social media? Daar behalve Hyves, ook bijvoorbeeld samen met Randstad, TempoTeam en ABN Amro een actie met Linkedin, waar men denkt heel exact de goede mensen te kunnen bereiken. Voor ABN Amro bijvoorbeeld zoekt men via Linkedin heel gericht naar mensen met bepaalde profielen. Martijn Hamann denkt dat de mediabureaus een heel belangrijke rol vervullen in het schuiven naar internet. De reach van sociale netwerken en portals is nu groot genoeg, het tipping point is bereikt. De UK bewijst dit ook, TV is daar inmiddels zelfs ingehaald door internet. Daarom is geïnvesteerd in Metrixlab. Olsthoorn vraagt zich af of een partij als Hyves dan nog wel mediabureaus nodig heeft. Volgens Hamann is dat inderdaad nog steeds zo. Links Brian Hirman, rechts Martijn Hamann

De mediaconsumptie bestaat voor 80 minuten per dag uit internet, dat is 25%. De mediabestedingen op internet zijn daarentegen maximaal 10 -15%. Verder is internet een heel actionable medium, je kunt dingen zien gebeuren en bijsturen, aldus Lot Keijzer. Kortom: de beweging naar internet zal verder doorzetten. Caroline van der Post zegt dat veel grote adverteerders zich nu afvragen hoe het zit met social media. “Beetje laat misschien?,” oppert Peter Olsthoorn, “zijn jullie dan wel doortastend genoeg?” Van der Post zegt dat je er soms hard aan moet trekken, vooral bij grote adverteerders. Keijzer zegt dat een van haar grootste adverteerders al meer op social media doet dan op TV, maar namen kan ze niet noemen. 110

iMMovator Cross Media Network

Wat Van der Post steeds meer probeert, is om een klein deel van de traditionele TV-budgetten af te snoepen en een adverteerder probeert te stimuleren om ook een deel online te besteden. Een voorbeeld waar dit speelde is Airwick, een luchtverfrisser. Martijn Hamann heeft, zo stelt Olsthoorn, onlangs gezegd dat er een tsunami van faillissementen op komst is. Dat beaamt hij, maar die voorziet hij vooral in de traditionele sectoren, beslist niet in nieuwe media en internet. Veel bedrijven zijn niet klaar om de concurrentie aan te gaan met internet. Juist media en internet kunnen de traditionele partijen challengen. Iets anders dat voor internet geruststellend is, is dat internet nog steeds erg klein is (en dus groeipotentie heeft) en TV nog steeds een veilige 40% in handen heeft. NewsCorp is een bedrijf dat al

“Afrekenen op verkoop, daar wil iedereen naar toe in 2009,” zo rondt Olsthoorn af. Volgens Van der Post gaat het ook om het aantonen van de waarde, maar dan ook in harde data. Monique van Dusseldorp concludeert dat de crisis misschien een zegen is om zaken voor elkaar te krijgen.

heel lang bestaat en een erg traditionele achtergrond heeft. Maar Rubert Murdoch zag al snel de kracht van internet en heeft dus als traditionele partij de shift naar internet gemaakt. Het kan dus. Olsthoorn vraagt zich af in hoeveel maanden men Hyves aan de Telegraaf wil verkopen. Hamann ontkent met zoiets bezig te zijn. “Daar zijn nog geen gedachten over, er zijn nog zoveel ambities zoals ook mobile en Hyves.” Hirman ziet de toepassing van mobiel enorm groeien, het zit veel meer in content dan in banners. Hij benadrukt ook dat het minder om storytelling moet gaan, maar meer om andere typen communicatie waarin je een rechtstreeks lijntje met je klant hebt. Keijzer vult aan dat het jammer is dat alles wat nieuw is, gemeten wordt aan de oude normen. Dit terwijl alle nieuwe zaken natuurlijk een bepaalde adoptiecurve hebben.

De moderatoren Monique van Dusseldorp en Peter Olsthoorn

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 12: Crisis? Hoezo crisis in de crossmedia sector?

111

112

iMMovator Cross Media Network

13. Overige iMMovator activiteiten IPC en leerbedrijf GNR8

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 13. Overige iMMovator activiteiten

113

11.1 Cross Media Innovatiecentra Het Cross Media Innovation Center is een ‘omgeving’ waarin veelbelovende studenten, kansrijke starters en succesvolle snel groeiende bedrijven (samen) werken aan innovatieve producten en diensten. Deze unieke formule mobiliseert en stimuleert de innovatiekracht in de ontwikkelingsfasen van de student naar het ondernemerschap. De combinatie van en samenwerking in de drie ontwikkelingsfasen stimuleert het samenspel van enthousiasme, ervaring, kennis en professie. De formule van het Cross Media Innovation Center faciliteert de drie ontwikkelingsfasen van veelbelovende student via kansrijke starter naar jonge innovatieve ondernemer. Doel hiervan is om de samenhang tussen deze drie fasen zodanig te versterken dat het geheel als een krachtige innovatiemotor gaat functioneren. De fasen worden binnen het Cross Media Innovation Center als volgt ingevuld:

Leerbedrijf De eerste ontwikkelingsfase vindt plaats in het Leerbedrijf. In 2008 was er een leerbedrijf: GNR8 in Haarlem. Een leerbedrijf is een bedrijf waarin studenten uit het hoger en middelbaar beroepsonderwijs in een interdisciplinaire omgeving innovatieve opdrachten voor (MKB) ondernemers uitvoeren. Het betreft opdrachten in het kader van een keuzesemester, stage en afstuderen. Leerbedrijf GNR8 is tot stand gekomen in samenwerking met Hogeschool INHOLLAND. De samenwerking tussen het onderwijs en het bedrijfsleven zorgt ervoor dat theorie en deskundigheid bijeenkomen. Per opdracht worden de vereiste competenties/disciplines bijeengebracht in een projectgroep. Deze interdisciplinaire aanpak leert de studenten over de muren van het eigen vak heen te kijken en is een belangrijke voorwaarde voor innovatie. Opdrachtgevers zijn veelal afkomstig uit het crossmedia veld maar zijn daarbinnen zeer divers. Opdrachten variëren van het verbeteren van een website tot het onderzoeken en ontwikkelen van een communicatieplan. Naast het werken aan de concrete projecten leveren de studenten ook een bijdrage aan het runnen van het Leerbedrijf, bijvoorbeeld door bij te dragen aan de externe communicatie.

114

Studenten van GNR8 aan het werk

GNR8 GNR8 is bezig met diverse innovatieve projecten, één daarvan is Africa Interactive. Hierbij ontwikkelden de studenten een webbased platform waarbij Afrikaanse verslagleggers via hun mobiele telefoon de redactionele content van africanews.com kunnen consumeren. Naast de diverse projecten heeft GNR8 Tvents opgezet. Tvents is een interactief crossmediaal platform gemaakt door studenten die verslag doen van crossmediale evenementen. Deze evenementen zijn gericht op media, innovatie en creativiteit. Tvents doet verslag doormiddel van traditionele maar ook innovatieve tools zoals: video, blogs, live-uitzending, blogs, twitter en gabcast.

• De winst voor de opleidingsinstituten is dat zij teruggekoppeld krijgen wat er schort aan de curricula en een pakket van workshops kunnen overnemen van het Leerbedrijf • De winst voor de ondernemers is dat ze grotere en complete opdrachten kunnen plaatsen zonder zich te hoeven bekommeren over het huisvesten en begeleiden van een team van studenten

Starterscentrum

• De winst voor de studenten is het ervaren van ondernemerschap en het in teams kunnen werken aan daarmee grotere en complexe opdrachten

De tweede ontwikkelingsfase vindt plaats in het Starterscentrum. Er zijn twee starterscentra: een in Hilversum (Mediacentrum op het Mediapark) en een in Haarlem. Veelbelovende (groepen van)

TVents houdt interviews op de PicNic

Op pad voor TVents

iMMovator Cross Media Network

studenten en jonge ondernemers kunnen in aanmerking komen voor een starterhuisvesting. Naast het aanbieden van betaalbare huisvesting wordt gewerkt aan een programma waarbij de ondernemers worden ondersteund in de startfase van hun bedrijf. Er wordt op deze manier gebouwd aan een hechte samenwerking tussen Leerbedrijf en Starterscentrum. Met de organisatie van kennisoverdracht, de ervaringsuitwisseling en de georganiseerde netwerkverbanden ontstaat zo een broedplaats voor nieuw ondernemerschap. In Haarlem werkt iMMovator mee aan de netwerkvorming en kennisdeling tussen bedrijfsleven en opleidingen binnen de Haarlemse creatieve industrie. Hiervoor zijn verschillende workshops en bijeenkomsten georganiseerd in de regio Haarlem. Netwerk023 is het netwerk voor bedrijven in de media, reclame en internet met als bindende factor Haarlem. Het netwerk is geïnitieerd door Urbanology, Wazooky, Blutarsky en GNR8. Thuisbasis van het netwerk is de Internetsite: www.netwerk023.nl. Omdat enkel een online netwerk niet voldoende is wordt er om de twee maanden een netwerkborrel gegeven in de Lichtfabriek. Een van de belangrijkste reden van de oprichting het is gemis van een netwerk voor freelancers, ondernemers en studenten werkzaam in de creatieve industrie van Haarlem. Het Netwerk vult dit gat en biedt zowel online als offline de mogelijkheid dat creatieven elkaar ontmoeten. Daarnaast biedt het netwerk voor studenten die starten in de creatieve industrie een goede startlocatie om in contact te treden met dé creatieve bedrijven.

Snel groeiende ondernemers De derde fase is het snel groeiende innovatieve bedrijf. De in de innovatiecentra gevestigde bedrijven maken deel uit van het iMMovator Cross Media Network. Naast fysieke ondersteuning biedt iMMovator de bedrijven toegang tot haar uitgebreide netwerk van contacten op directieniveau van alle relevante bedrijven in de crossmedia sector. Hiermee wordt de groeisnelheid van de bedrijven bevorderd. Daarnaast weten financiële instellingen en participatiefondsen via iMMovator hun weg te vinden naar bedrijven die extra kapitaal willen inzetten.

11.2 Innovatieprestatiecontract (IPC) voor bedrijven rond creatieve digitale content Sinds 3 oktober 2006 voert iMMovator voor het Ministerie van Economische Zaken het Innovatieprestatiecontract (IPC), hierin werken 30 bedrijven aan een eigen innovatieplan en worden zij middels subsidie voor onderzoek ondersteund door EZ.

DEELNEMERS IPC De deelnemers aan het project zijn: Artificial Design, Auxilium, BlueAd, Brevidius, Challenge records, Chattv, DJTRX, Elburg Botanic Media, Essential Dance Music, Ex Machina, Eximion, Eyes on Media, Fantasy Factory, Game Entertainment Europe, Instore Digital Printing, Lunagames, Music & Words, ODmedia, Pedri Animation, Pica Media Partners, Quantes, Robbie Networks, Simenco, Stoneroos, Streetcaster, Talmon B_Connected, TFC, Winkwaves en Wunderworks BV. Voor meer informatie over de bedrijven zie www.immovator.nl/ipcdeelnemers. Projectleider van het project is Arno Bouwens (Arno.Bouwens@immovator.nl).

De heropening van het Mediacentrum

Het IPC project richt zich op MKB-bedrijven die een inhoudelijke samenhang met elkaar hebben, in dit geval bieden ze allemaal diensten of producten rondom creatieve digitale content (film, muziek, animatie, games, communities). De bedrijven voeren met ondersteuning van iMMovator een eigen meerjarig innovatieplan uit, waarbij bijzondere aandacht moet zijn voor collectieve projecten met andere IPC-deelnemers. Uitgangspunten van EZ om subsidie aan bedrijven beschikbaar te stellen is om innovatie te versnellen, het werken met een innovatieplan en het inkopen van externe expertise te stimuleren. Naast de IPC-regeling kent EZ ook de innovatievouchers. Beide regelingen beperken zich niet tot puur technologisch onderzoek, maar ook marktonderzoek, onderzoek naar businessmodellen etc. Het IPC project loopt inmiddels twee jaar en heeft tot diverse productvernieuwingen en marktintroducties geleid. Door de positieve ervaringen met het instrument voor versnelling van innovatie bekijkt iMMovator of het een nieuwe groep bedrijven rond een specifiek thema kan zoeken voor een tweede IPC.

11.3 Workshops en bijeenkomsten in het kader van de IPC Om de samenwerking te stimuleren organiseert iMMovator regelmatig bijeenkomsten met de deelnemers van het IPC project. De diversiteit van de deelnemende bedrijven en de sterk groeiende markt voor digitale creatieve content maakt dat er vooral kansen bij samenwerking worden gezien en niet zozeer bedreigingen. Soms zit dit in complementaire kennis, maar ook aanvullende diensten of interessante afzetkanalen zijn redenen om rond de tafel te gaan zitten. Veel gesprekken tussen deelnemers leiden tot mogelijk nieuwe gezamenlijke diensten. Het afgelopen jaar zijn er verschillende bijeenkomsten gehouden voor de deelnemers aan het IPCprogramma om samenwerking tussen de bedrijven te stimuleren. • In januari is met de deelnemers van de workshop exportstrategie een terugkomsessie georganiseerd waarbij ervaringen zijn uitgewisseld en feedback is gegeven op elkaars plan. • In februari is een matchmaking bijeenkomst gehouden waarbij twee samenwerkingsprojecten zijn gepresenteerd: Challenge, Music&Words en Essential Dance Music werken onder de naam Tunebase aan een gezamenlijk platform voor de onafhankelijke muziekuitgevers in Nederland waarmee zij b2b diensten kunnen aanbieden in hun markt. Blue Ad en Lunagames hebben een pilotproject uitgevoerd voor Connexxion waarbij reizigers in de bus via hun mobieltje en bluetooth communicatie spelletjes konden downloaden om te spelen tijdens de busreis. Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 13. Overige iMMovator activiteiten

115

Beeldherkenningstechnologie van Auxilium

• In april is bij 1-op-1 gesprekken per deelnemend bedrijf een shortlist van potentieel interessante partners gemaakt. • In mei is een workshop gehouden met medewerking van de Hogeschool Utrecht, TU Delft en TNO over de kansen bij het samenwerken met kennisinstituten. Leermoment was dat vooral bij researchafdelingen afspraken te maken zijn over publicatie van onderzoeksresultaten alsmede licensering van technologie. Een mooi voorbeeld hiervan is de beeldherkenningstechnologie die Auxilium gebruikt van de TU Delft voor hun projecten met Rijkswaterstaat waarbij een onbemande helikopter beelden registreert van het verkeer dat vervolgens wordt geanalyseerd door de software en leidt tot verbeteringen van bijvoorbeeld open afritten van snelwegen. • In september is een rondetafeldiscussie gehouden over de inzet van spraaktechnologie voor het automatisch genereren van metadata uit videomateriaal. Een aantal deskundigen van TNO en de Hogeschool Utrecht sprak met bedrijven en potentiële gebruikers van spraaktechnologie over de kansen en beperkingen van de techniek. Naar aanleiding hiervan is een projectvoorstel gedefinieerd dat – onder leiding van de HU – vanaf januari moet gaan lopen. Ook in 2009 staat een aantal workshops en projecten in de planning. Regelmatig worden deze bijeenkomsten ook open gesteld voor geïnteresseerde bedrijven die geen projectdeelnemer zijn. Dit wordt dan tijdig aangekondigd in de iMMovator nieuwsbrief. 116

iMMovator Cross Media Network

14. Over iMMovator Netwerkorganisatie, expertisecentrum, projectbureau

Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 14. Over iMMovator

117

Uit de voorgaande hoofdstukken blijkt hoe divers de activiteiten van iMMovator zijn. Van Cross Media Cafés via onderzoeksrapporten zoals de Cross Media Monitor tot projecten zoals BreedNet. Deze diversiteit past goed bij het dynamische karakter van de crossmedia sector en bij het type organisatie dat iMMovator wil zijn. Lees in dit hoofdstuk meer over iMMovator.

14.1 Missie Het iMMovator Cross Media Network is een netwerkorganisatie die zich richt op het versterken van de crossmedia sector met de nadruk op innovatie en economisch rendement. Dit gebeurt door kennisdeling, kennisvergaring en het organiseren van contactmomenten tussen bedrijven, overheden en kennisinstellingen. Daarnaast versterkt iMMovator de rol van de crossmedia industrie als innovatiemotor voor andere economische en maatschappelijke sectoren. Innovatieve concepten die door crossmediabedrijven zijn ontwikkeld, kunnen onder andere toegepast worden in de zorg. Denk bijvoorbeeld aan games en simulatie ter bevordering van het revalidatieproces. Als netwerkorganisatie brengt iMMovator verschillende partijen bij elkaar om kennis uit te wisselen over de nieuwste ontwikkelingen binnen de crossmedia industrie. Tijdens deze bijeenkomsten is er altijd ruimte om te netwerken waardoor nieuwe verbindingen tussen organisaties kunnen ontstaan. Als expertisecentrum vergaart iMMovator, vaak in samenwerking met andere partijen, ook zelf informatie over de sector: waar liggen innovatiekansen en hoe kunnen we die benutten? Om nieuwe ontwikkelingen te versnellen en innovatiekansen te benutten organiseert iMMovator geregeld projecten gericht op specifieke onderwerpen. Het projectbureau is daarbij vaak de aanjager en initiator van innovatie en brengt daarbij partijen samen om nieuwe verbindingen te leggen. Tenslotte stimuleert iMMovator ondernemerschap door haar activiteiten af te stemmen op het MKB.

gebeurt in Cross Media Cafés, kortere seminars, het Mediapark Jaarcongres en ondersteuning van postdoctorale opleidingen. Cross Media Cafés De Cross Media Cafés zijn vakbijeenkomsten waarin leden van het iMMovator Cross Media Network in korte tijd worden bijgepraat over een relevante ontwikkeling in het crossmedia veld. Cross Media Cafés zijn de plek bij uitstek om op de hoogte te raken van de stand van zaken in de crossmedia industrie. Het is een plek om snel te leren van de ervaringen van anderen en daarover met anderen in gesprek te raken. Nieuwe business cases, veranderingen in de sector en marktonderzoeken zijn een aantal van de onderwerpen die binnen een thema aan bod komen. Elk Cross Media Café is georganiseerd rond een bepaald thema. Het thema van de laatste bijeenkomst van 2008 was bijvoorbeeld ‘Crisis? Hoezo Crisis’ over de impact van de kredietcrisis op de crossmedia industrie. De bijeenkomsten zijn grootschalig opgezet en vinden plaats in een mediaomgeving zoals een studio op het Mediapark. Een aantal presentaties van experts wordt gevolgd door een paneldiscussie onder leiding van een deskundige dagvoorzitter. Het panel wordt gevuld met vooraanstaande personen uit de crossmedia industrie. Doorgaans komen er zo’n 250-300 leden uit het netwerk op de Cross Media Cafés af. Mediapark Jaarcongres Het Mediapark Jaarcongres is een jaarlijks terugkerend inspiratieen netwerkevent voor crossmedia professionals. In tegenstelling tot de Cross Media Cafés waar elke keer een specifiek thema centraal staat, probeert het Mediapark Jaarcongres de belangrijkste nieuwe ontwikkelingen in de crossmedia industrie in volle breedte te presenteren. Het congres biedt in één dag een overzicht van de belangrijkste nieuwe mogelijkheden met presentaties van topsprekers, interessante interviews en videoreportages. In 2008 is dit congres voor het eerst georganiseerd door iMMovator en de Media Academie in samenwerking met een groot aantal partners. Lees meer over het eerste Mediapark Jaarcongres in hoofdstuk 6.

14.3 Innovatiecentrum Met het Innovatiecentrum wil iMMovator de economische functie van de crossmedia (en creatieve) industrie versterken, door kansrijke snel groeiende bedrijven te ondersteunen.

Het iMMovator-team

14.2 Netwerkorganisatie Als netwerkorganisatie organiseert iMMovator een aantal activiteiten om kennisdeling tussen bedrijven, overheden en kennisinstellingen te bevorderen. Het organiseren van deze contactmomenten 118

iMMovator Cross Media Network

iMMovator stimuleert veelbelovende studenten, kansrijke starters en succesvolle jonge bedrijven om (samen) te werken aan innovatieve producten of diensten. Deze partijen worden samengebracht in het Cross Media Innovation Center. In Leerbedrijven voeren studenten opdrachten uit voor bedrijven uit de regio. Talentvolle en creatieve studenten kunnen doorstromen naar een eigen bedrijf en naar de bedrijven van opdrachtgevers. iMMovator biedt jonge, snel groeiende ondernemers (ook buiten het leerbedrijf), in samenwerking met TCN flexibele huurcontracten aan. Met Leerbedrijven wordt een brug geslagen tussen de kennisinstelling en het regionale bedrijfsleven. Een leerbedrijf is een bedrijf waarin studenten uit het hoger en middelbaar beroepsonderwijs in een interdisciplinaire omgeving innovatieve opdrachten voor (MKB) ondernemers uitvoeren. Het betreft opdrachten in het

kader van keuzesemester, stage en afstuderen. In 2008 was er een leerbedrijf: GNR8 in Haarlem. GNR8 is tot stand gekomen in samenwerking met Hogeschool INHOLLAND. Meer informatie over GNR8 is te vinden in hoofdstuk 13. Jonge innovatieve ondernemers die opereren op crossmedia gebied, kunnen in het Innovatiecentrum ruimte huren volgens flexibele huurcontracten. Voordeel hiervan is dat ze gemakkelijk door kunnen groeien. Bovendien kan een omgeving met verschillende innovatieve bedrijven inspirerend werken. “Het is een soort glazen huis, je voelt dat er wat gebeurt.” Naast fysieke ondersteuning biedt iMMovator de bedrijven toegang tot haar uitgebreide netwerk van contacten op directieniveau van alle relevante bedrijven in de crossmedia sector. Hiermee wordt de groeisnelheid van de bedrijven bevorderd. Daarnaast weten financiële instellingen en participatiefondsen via iMMovator hun weg te vinden naar bedrijven die extra kapitaal willen inzetten. Meer informatie over de innovatiecentra is te vinden in hoofdstuk 13.

14.4 Expertisecentrum Als expertisecentrum bundelt iMMovator kennis over de crossmedia industrie. Onderzoek heeft geleid tot twee sectorale publicaties: de Cross Media Monitor en het rapport Investeren in verbindingen. Deze documenten bieden een overzicht van potentiële kansen binnen de crossmedia sector. Daarnaast brengt iMMovator op kwartaalbasis een monitor uit over de introductie en toepassing van digitale TV in Nederland. Cross Media Monitor De Cross Media Monitor is een analyse van de ontwikkelingen binnen de ICT en creatieve industrie in de Noordvleugel van de Randstad. Crossmediale innovaties en ontwikkelingen concentreren zich bij uitstek in dit gebied en in deze sectoren. Diverse beleids- en bedrijfstrategieën zijn erop gericht deze innovaties en ontwikkelingen te stimuleren of commercieel te benutten. De Cross Media Monitor laat zien waar de creatieve sector staat en wat de belangrijkste ontwikkelingen in de clusters en steden zijn en is daarom bijzonder geschikt als input voor beleids- en bedrijfsstrategieën. De Cross Media Monitor, opgesteld in samenwerking met Rabobank en TNO, biedt een gedegen basis om kennis en inzichten te genereren en vooral om de innovatiekansen die zich voordoen beter en effectiever identificeren en te benutten. De nieuwe editie van de Cross Media Monitor 2008 bevat daarnaast een opiniërende ontwikkelingvisie op de crossmedia in de Noordvleugel. Meer informatie over de Cross Media Monitor en de belangrijkste conclusies zijn te vinden in hoofdstuk 3.

14.5 Projectbureau Naast de kernactiviteiten zoals de Cross Media Cafés en de Cross Media Monitor initieert iMMovator projecten. Deze projecten zijn erop gericht innovatie te stimuleren en brengen overheden, kennisinstellingen en het bedrijfsleven bij elkaar. Om verbindingen te leggen, samenwerking te bevorderen, kennisuitwisseling te stimuleren en partijen te mobiliseren rond een bepaald thema. iMMovator

heeft projecten gestart als ‘Expertgroep Digitale Televisie’, ‘BreedNet’, ‘Contenthub/Mediagateway to Europe’ en is verder penvoerder voor de IPC regeling (Innovatie Prestatie Contracten). Door deze brede invulling van haar rol kan iMMovator goed anticiperen op kansen en ontwikkelingen in de crossmedia sector. iMMovator Cross Media Network maakt latente vragen en innovatiekansen expliciet en neemt initiatieven waaraan bij participanten, bedrijven, kennisinstellingen, overheden en andere partijen in de crossmedia sector behoefte blijkt te zijn.

14.6 De organisatie iMMovator bestaat uit een bestuur en een projectbureau. Het projectbureau bewaakt en geeft uitvoering aan de dagelijkse activiteiten, met het bestuur wordt het strategisch beleid uitgestippeld. Het projectbureau bestaat momenteel (begin 2008) uit acht medewerkers die op verschillende basis voor iMMovator werken. Hieronder een overzicht. Ton van Mil (directie) “Werken voor iMMovator is leuk en vooral inspirerend. Het iMMovator concept zorgt voor groei door bestaande clusters te laten communiceren, nieuwkomers tot deelnemers te maken en nieuwe allianties tot innovatie in producten en diensten te laten komen. Onze aanpak draagt daarmee op een serieuze wijze bij tot groei en succes van onze industrie en voelt als een hefboom naar succes.” Freek van ’t Ooster (financiën en programma's) “iMMovator heeft een sterk netwerk en vanuit die basis proberen we innovatie te stimuleren. Met projecten als BreedNet, Expertgroep Digitale Televisie en de Cross Media Cafés proberen we overheden, kennisinstellingen en het bedrijfsleven bij elkaar te krijgen en effectieve verbindingen te creëren.” Arno Bouwens (projecten) “iMMovator ontwikkelt zich steeds meer tot kenniscentrum voor innovatie in de media met projecten en onderzoek waarbij de link naar verdienmodellen en economisch rendement dominant is. Met name de nieuwe ontwikkelingen van kleine bedrijven geeft veel inspiratie en kruisbestuiving met de projecten die iMMovator voert.” Monique van Dusseldorp (organisatie events) “De iMMovator Cross Media Cafés laten keer op keer zien met hoeveel plezier en toewijding in Nederland gewerkt wordt aan crossmediale producten en diensten. Ik probeer altijd die mensen op het podium te krijgen die ook echt praktisch inzicht willen geven in hun projecten. Dat levert dan ook vaak hele waardevolle bijeenkomsten op, met veel nieuws. De Cross Media Cafés leggen de vinger aan de pols van de crossmedia industrie in Nederland.” Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 14. Over iMMovator

119

Marlies Hakvoort (communicatie en PR) “De communicatie bij iMMovator verzorgen is een afwisselende en interessante taak. We hebben te maken met een grote diversiteit aan activiteiten en doelgroepen wat soms voor de nodige uitdagingen zorgt. Deze diversiteit en het steeds maar groter worden de netwerk spreken me nog steeds erg aan. Zo erg zelfs dat ik na mijn afstuderen in 2009 aan de slag ga als vaste medewerker bij iMMovator!” Maarten Smidts (projecten) “De digitalisering van de economie en de samenleving zal zich de komende jaren verder voortzetten. Nederland en de regio Amsterdam/ Hilversum hebben hierbij een goede uitgangspositie om een voortrekkersrol in te nemen. iMMovator speelt hierbij als katalysator in de crossmedia sector een belangrijke rol en zorgt er voor dat deze digitalisering gefaciliteerd wordt en sectoren met elkaar verbonden worden. Het is mooi om hier op projectmatig niveau een bijdrage aan te mogen leveren.” George Freriks (senior consultant) “Ik vind het leuk om bij iMMovator betrokken te zijn omdat er een mentaliteit heerst van aanpakken en doen. Veel innovatieclubs kletsen alleen maar en bij iMMovator worden echt dingen in beweging gezet en dat inspireert.” Brent Meulenberg (stagiair) “iMMovator brengt de innovatie in de crossmedia sector in versnelling. Niet om er zelf beter van te worden, maar om de sector te ondersteunen. De diversiteit en de pragmatische insteek van de projecten spreken mij hierin erg aan. Er is een wereld voor mij open gegaan!” Bestuur Het bestuur bestaat uit de volgende personen: • Bob Verburg (voorzitter) • Gaston Crolla (penningmeester) • Bert Poot (lid) • Mir Wermuth (lid) • Han Dieperink (lid)

iMMovator werkt samen met vijftien participanten. De participanten zijn belangrijk voor iMMovator. Op inhoudelijk gebied wordt intensief samengewerkt met de participanten aan projecten en activiteiten. Op financieel gebied steunen de participanten iMMovator door een participantenbijdrage. Ieder jaar komen de participanten in een participantenbijeenkomst bij elkaar om de strategie van iMMovator te bespreken.

United Broadcast Facilities “Lineaire televisie is een volwassen medium. Interactiviteit en play-out naar allerlei (moiMMovator Cross Media Network

Markus Bos Algemeen directeur United Broadcast Facilities

NPO “De NPO hecht waarde aan het tijdig informatie uitwisselen met de belangrijke spelers en collegae in de markt op het gebied van produceren, uitzenden en distribueren van radio en TV. En het waar nodig gezamenlijk dieper duiken in de materie en opstellen van aanbevelingen. iMMovator is in staat deze discussie en projecten op een juiste manier te faciliteren, niet in het minst door haar omvangrijke netwerk en plaats in de industrie. Daarnaast zien we meerwaarde in het begeleiden van nieuwe starters op mediagebied en hebben we als participant al een aantal keer gebruik kunnen maken van de diensten van deze starters.” Michel Mol Directeur Innovatie en nieuwe media, NPO

Syntens “Nieuwe media, crossmedia, creatieve industrie. Ondernemers actief in deze sectoren kunnen niet zonder innovatie. Het denken in hokjes, volgens vaste patronen en het precies labellen van activiteiten passen daar niet bij. Feitelijk zijn dit zelfs remmende factoren. Syntens, als innovatienetwerk voor ondernemers is een enthousiast uitdrager van iMMovator. Dankzij iMMovator staat innovatie in de crossmediasector weer centraal; regionaal en deels ook nationaal. Syntens draagt als partner bij om dit te realiseren. Onze rol is het adviseren, begeleiden en coachen van individuele ondernemers van bij iMMovator aangesloten bedrijven. Omdat Syntens voor een belangrijk deel wordt gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken kunnen ondernemers kosteloos gebruik maken van deze professionele en objectieve dienstverlening.” Bert Poot Regiodirecteur Syntens Noord-Holland

14.7 Participanten

120

biele) devices vraagt om IT gedreven oplossingen. In dit domein wordt nog volop gepionierd en zullen door ‘trial and error’ nieuwe successen tot ontwikkeling komen. Als toonaangevend televisie faciliteiten bedrijf willen wij een actieve bijdrage leveren aan het stimuleren van innovatieve initiatieven. We laten ons graag uitdagen en inspireren door startende ondernemers om daar ook zelf ons voordeel mee te kunnen doen. Daarom zijn we participant in iMMovator.”

Gemeente Amersfoort “De gemeente Amersfoort participeert in iMMovator met het oog op de impuls die de gemeente wil geven aan de creatieve industrie. Vooral de regionale concentratie van ICT en media bieden daarbij bijzondere kansen. Als netwerkorganisatie en expertisecentrum heeft iMMovator zich bewezen als partij die duidelijke resultaten boekt. Doordat iMMovator stevig is geworteld in zowel het bedrijfsleven als de publieke sector biedt iMMovator de Amersfoort-

se bedrijven een ingang in haar brede netwerk. Daarnaast is iMMovator sterk in de ondersteuning van concrete projecten en het samenbrengen van publieke en private stakeholders op het niveau van de Noordvleugel Randstad. De brede scope van iMMovator sluit aan bij de behoeften vanuit de in Amersfoort sterk vertegenwoordigde ICT-sector en creatieve industrie. Binnen die brede scope willen wij samen met iMMovator de komende periode een aantal activiteiten en projecten opstarten om de impuls voor de creatieve industrie inhoud te geven.” Han Engels Economische Zaken Gemeente Amersfoort

Gemeente Hilversum “De gemeente Hilversum is van oudsher het centrum van de Nederlandse AV-gerelateerde multimediasector. Er vinden momenteel vele ontwikkelingen plaats die de sector voor grote uitdagingen stelt en tegelijkertijd ook kansen biedt. Door digitalisering en convergentie groeit de multimedia industrie door naar een crossmedia industrie. De gemeente Hilversum hecht grote waarde aan het behoud, de versterking en verbreding van de multimediasector als de economische motor van de regio. Het iMMovator Cross Media Network fungeert als een katalysator. Zo is iMMovator een drijvende kracht achter het project ‘Contenthub’. Crossmediale content die van overzee komt en exploitatie mogelijkheden zoekt op het Europese continent moet doorgaans tal van bewerkingen ondergaan en op een juiste en veilige manier over het continent worden gedistribueerd. Nederland behoort tot de internationale kopgroep en staat uitstekend voorgesorteerd om zich te ontwikkelen tot de ‘Mediagateway to Europe’. Voor de mediabedrijven in Hilversum liggen hier – met de kracht van de Amsterdam Internet Exchange AMS-IX, het grootste internetknooppunt ter wereld, en de infrastructuur op de as Amsterdam-Hilversum – uitgelezen kansen. De gemeente Hilversum ondersteunt en werkt samen met iMMovator om ook in de toekomst het centrum van de multimediasector te zijn.” Jan Rensen Wethouder EZ en Media, Gemeente HIlversum

TCN Media Park “iMMovator is een gewaardeerde partner van TCN Media Park. Mede dankzij iMMovator is het Mediacentrum tot de nok toe gevuld met ambitieuze, vaak jonge mediabedrijven en bedrijfjes. Een aantal ervan groeit alweer uit hun jas, waarmee een lobby met de naaste buren begint en vraag ontstaat naar meer vierkante meters ruimte. Laat dat nu juist onze tak van sport zijn… De Cross Media Monitor die in mei 2008 werd gepresenteerd, gaf opnieuw een duidelijk inzicht in de ontwikkelingen van de sector. De Monitor is voor ons een waardevol instrument tijdens gesprekken met potentiële huurders op het Media Park. En tot slot, maar ze mogen ook bovenaan staan: de Cross Media Cafés dragen ertoe bij dat het Media Park spraakmakend op de kaart blijft staan!” Jacco Zwerver Directeur TCN Media Park

Gemeente Haarlem “De creatieve industrie in Haarlem kenmerkt zich door een hoog potentieel aan economische waarde. De opgave is dat om te zetten in concrete resultaten, dat wil zeggen in de toename van werkgelegenheid. Aandachtspunten zijn onder meer het stimuleren van jong en talentvol ondernemerschap en in het bijzonder het ondersteunen van kennisuitwisseling en het creëren van geschikte vestigingsmogelijkheden. Met ondersteuning van organisatie in en buiten de stad zijn daarvoor diverse projecten opgestart. De campagne ‘Nieuw Haarlem’, die in samenwerking met de Kamer van Koophandel is gestart, richt de aandacht op de positie van Haarlem in de metropoolregio Amsterdam. In deze campagne wordt met name de innovatiekracht van het Haarlemse bedrijfsleven in beeld gebracht. In het EFRO-project ‘Nieuwe Energie op de Creatieve As’ worden diverse initiatieven aaneen gesmeed. In dit project is de bijdrage van iMMovator van belang, zowel bij de voorbereidingen maar zeker ook bij de uitvoering. De ervaringen van iMMovator bij het al bestaande Leerbedrijf GN8 is daarbij van onmisbare waarde. De positie die iMMovator in Haarlem heeft, zal binnen dit EFRO-project worden bevestigd.” André Alberga Economische Zaken, Gemeente Haarlem

Technicolor Nederland “Nederland participeert al jaren in iMMovator. Innovatie is een belangrijke voorwaarden om te kunnen blijven groeien en voorop te blijven in de ontwikkelingen in de media en entertainment business. Technicolor - Nederland is onderdeel van het Thomson - Technicolor concern en heeft als core business de technische realisatie van content het management en beheer daarvan en de distributie naar alle mogelijke platforms. De Mediagateway, MediaRing Amsterdam en de MCR, zijn belangrijke faciliteiten van Technicolor - Nederland, die het mogelijk maken betrouwbare en betaalbare diensten aan te bieden; niet alleen voor de omroepen en telecom operators, maar ook aan andere bedrijven in het medialandschap. Zo kan het iMMovator Breednet prima ontsloten worden via de Mediagateway en de MediaRing Amsterdam van Technicolor - Nederland. Nieuwe diensten van Technicolor Nederland zijn o.a. robotic studio’s; file exchange dienst genaamd Mosaic, Filmdepot een distributie platform voor filmtrailers en Prisma een end-to-end digital content distribution platform. In de digitalisering van de omroep processen heeft Technicolor - Nederland een vooraanstaande rol vervuld, in de aanstaande digitalisering van alle aanlever en distributie processen kan ook weer een voortrekkers rol van Technicolor - Nederland verwacht worden, een goede samenwerking met iMMovator is dan ook zeer voor de hand liggend.” Karin Valk Algemeen directeur Technicolor Nederland

Kamer van Koophandel “De crossmedia-industrie is één van de drijvende sectoren in de regio. Dat is ook de reden dat de Kamer van Koophandel voor Gooi-, Eem- en Flevoland al sinds de start actief participeert in iMMovator. Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 14. Over iMMovator

121

De kracht van iMMovator zit in het feit dat zij in staat is te denken vanuit de kansen voor de sector. Het gebied waarin iMMovator actief is strekt zich inmiddels uit over de gehele Noordvleugel van de Randstad. Dit maakt het mogelijk ook zaken op te pakken die een nationale en internationale uitstraling hebben. Een mooi voorbeeld is de Contenthub, een initiatief dat de kennis van het regionale bedrijfsleven bundelt en nieuwe markten aanboort, ook internationaal. Daarnaast zijn er vele initiatieven gericht op het MKB bedrijfsleven, bij uitstek de groep bedrijven waar de kamer zich voor in zet. Zo is de verdere uitrol van BreedNet een prima initiatief. Ook het stimuleren van het gebruik van kennis uit de crossmedia sector in andere sectoren zorgt voor een innovatie impuls buiten de crossmedia industrie. Op deze wijze draagt iMMovator bij aan goede randvoorwaarden voor het bedrijfsleven om continu te blijven innoveren.” Gaston Crolla Manager Regiostimulering Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland

Provincie Noord-Holland “De media-industrie is relatief jong en dynamisch. Door snelle veranderingen en de toename van de crossmedia, moet de branche momenteel omgaan met een kenniskloof tussen onderwijs en praktijk. iMMovator brengt onderwijs en het bedrijfsleven bij elkaar. De provincie heeft in haar dus de juiste partner gevonden om de kenniskloof tussen onderwijs en praktijk te dichten. Ook op de creatieve as tussen Haarlem en Utrecht, met Hilversum als middelpunt, ontplooit iMMovator tal van activiteiten om Nederland uit te laten groeien tot innovatieve leider in de mediasector. Een project als de Contenthub is hier een goed voorbeeld van.”

“De relatie tussen kennisinstellingen, het bedrijfsleven en de overheid gaat op het gebied van de creatieve industrie een nieuwe fase in. Het eventueel doorzetten van de kredietcrisis zal ons dwingen kritisch(er) te kijken naar ontwikkelingen die toegevoegde waarde hebben en Nederland echt maken tot een kennisland. Dat betekent dat we de omzet uit de creatieve industrie moeten vergroten en tegelijkertijd flink moeten blijven investeren in R&D. Om de professionals van de toekomst goed uit te rusten zijn de samenwerkingsverbanden die we op allerlei vlakken hebben met iMMovator erg belangrijk. Studenten in het ‘leerwerkbedrijf’ GNR8 leren spelenderwijs te innoveren met en voor opdrachtgevers uit de creatieve as van Hilversum tot Haarlem, waardoor we die koploperspositie ook in de toekomst kunnen garanderen. Het komend jaar gaat INHolland vooral inzetten op innovatie in de ‘double boost’ van media en ICT.” Mir Wermuth Faculteitsdirecteur School for Communication, Media & Music Hogeschool INHolland

Hogeschool Utrecht

“In 2008 werden nieuwe initiatieven werkelijkheid en een aantal werd volwassen. Door ontwikkelingen op technologisch gebied krijgen bedrijven in de mediasector meer concurrentie van nieuwkomers die snel innovatieve diensten in de markt weten te zetten. We staan nog maar aan het begin. Het antwoord voor de gevestigde mediabedrijven is om zelf sneller te innoveren. Het alternatief is om efficiënter te worden en hard te snijden in de kosten. Atos Origin helpt mediabedrijven om nieuwe kansen in de markt op te pakken. Zowel op het gebied van kostenbesparing als door processen te innoveren, innovatieve toepassingen te implementeren en veranderende business modellen mogelijk te maken. Dit door onderzoek, advisering, realisatie en bijvoorbeeld global sourcing of technologische innovatie. We ondersteunen iMMovator omdat het een uitstekend platform is om innovatie in de mediasector te stimuleren. Door partijen op een pragmatische manier bij elkaar te brengen ontstaan nieuwe initiatieven die de basis vormen voor de groei van de media sector.”

“Hogeschool Utrecht (HU) is een van de grootste instellingen voor Hoger Onderwijs in Nederland en heeft zes faculteiten, waaronder Communicatie & Journalistiek, Natuur & Techniek en Economie & Management. De HU heeft meer dan 30.000 studenten en meer dan 3.000 personeelsleden. iMMovator en de HU ontwikkelden eerder, samen met enkele andere partners, het ‘leerbedrijf’ MP45, dat enkele jaren succesvol op het Mediapark opereerde en dat hopelijk binnenkort in een nieuwe gedaante wordt voortgezet. Die nieuwe gedaante is als één van de Creative Experience & Learning Labs (CELLs) die de Hogeschool opzet. Een aantal daarvan is al gerealiseerd binnen de gebouwen van de Hogeschool (Cross Media Lab, Concept Space en Innbus Lab). Daarnaast worden CELLs opgezet buiten de schoolgebouwen, midden in het bedrijfsleven. In al deze CELLs gaan onder leiding van lectoren van de HU innovatieonderzoeken en –projecten van start, in samenwerking met de grote onderzoeksinstellingen zoals TNO en het Telematica Instituut. Dit is mogelijk gemaakt door een bijdrage van het ministerie van EZ in het kader van de Pieken in de Delta regeling. Deze activiteiten hebben plaats in het kader van het HU-project ‘Connecting Creativity’, waarin de HU haar positie als grootste opleidingsinstituut voor de creatieve industrie in de regio profileert. Deze positie is enerzijds als rechtstreekse opleider voor de sector (bijvoorbeeld via de faculteit Communicatie & Journalistiek en opleidingen als Mediatechnologie en Sport & Entertainment Marketing e.d.) en anderzijds als katalysator, die de innovatieve kracht van de creatieve industrie inzet ten behoeve van de creativiteit en innovatie in het bedrijfsleven in het algemeen. Dit onder de noemer ‘zakelijke dienstverlening’. iMMovator en HU vullen elkaar in allerlei opzichten prima aan en zullen, naast het al genoemde Lab, in het komende jaar bij diverse gelegenheden nauw samenwerken.”

Gijs Manders Director CU Media, Atos Origin

Drs. W. van der Plas Projectleider Connecting Creativity Hogeschool Utrecht

Drs. K. van Seeters Beleidadviseur Kenniseconomie en Innovatie, Provincie NoordHolland

Atos Origin

122

INHolland

iMMovator Cross Media Network

Media Academie “Afgelopen jaar organiseerden we samen met iMMovator het eerste Mediapark Jaarcongres. Met meer dan 600 ingeschreven deelnemers, interactieve ontbijtsessies, topsprekers, en interessante video reportages bood de dag een prachtig overzicht van de belangrijkste crossmedia ontwikkelingen in Nederland. Studenten van de Master Journalistiek in een Crossmediale Nieuwsomgeving (Media Academie) en de PDOJ (Erasmus Universiteit) maakten korte films voor het MPJC: ‘Het einde van Call-TV’, ‘Narrowcasting’, ‘User Generated Content’ en ‘De Nieuwe Mediaconsument’. Het MPJC is een jaarlijks evenement voor iedere professional die werkzaam is op het snijvlak van print, omroep, commercie en nieuwe media. Dus niet alleen voor de pakken, maar zeker ook voor de makers. Het Mediapark Jaarcongres 2009 zal plaatsvinden op 23 juni. De Media Academie is al enkele jaren partner van iMMovator. Die samenwerking is ontstaan uit de gedachte dat we beiden opereren in dezelfde branche, branchebreed denken en het stimuleren van kwaliteit, innovatie en inspiratie hoog in het vaandel hebben staan. De onderwerpen die in de Cross Media Cafés op de agenda staan, vind je vaak in de vorm van een training terug bij de Media Academie. We nodigen de iMMovator-leden voor het komende jaar uit om onze kennis, en uitgebreide netwerk van specialisten te benutten.”

is bij die beweging (‘het nieuwe werken’) als voorloper en trendsetter nauw betrokken. Het is inmiddels heel normaal, dat vanuit huis wordt doorgewerkt. 36% van de beroepsbevolking werkt al min of meer regelmatig vanuit restaurant, trein en andere publieke plaatsen. Anderzijds wordt de werkplek ook steeds meer gebruikt voor de communicatie met het persoonlijk netwerk. Daarbij lossen de grenzen van organisaties schijnbaar moeiteloos op. Het is weldra zinloos om over ‘de balans tussen privé en werk’ te praten: die energie kan worden verlegd naar de discussie over ‘werk/privé integratie’. Als expertisecentrum van de crossmedia sector zal iMMovator in die discussie ongetwijfeld een belangrijke rol gaan spelen.” Han Dieperink Chief Technology Officer, Inter Access

Hans Maas Directie Media Academie

Rabobank Hilversum - Vecht en Plassen “In 2008 heeft de Rabobank een actieve rol kunnen vervullen en zijn we tevreden over de bereikte resultaten. We zijn trots op onze samenwerking met iMMovator, omdat zij mediaondernemers een uitstekend netwerk biedt. Graag stimuleren we innovatieve initiatieven van iMMovator zoals de Cross Media Monitor. Hiervoor heeft de Rabobank een analyse gemaakt van de financiële resultaten van de creatieve branche. Ook waren we hoofdsponsor van het Media Park Jaarcongres. Dit initiatief van de media waarbij Hilversum ‘op de kaart’ wordt gezet, kan rekenen op onze steun. Door deze samenwerking kunnen wij de Rabobank steeds meer positioneren als dé Mediabank. In 2008 heeft de Rabobank voor het eerst alle trends, kansen, bedreigingen en vooruitzichten voor de creatieve industrie inzichtelijk gemaakt. Raadpleeg hiervoor gratis Rabobank Cijfers en Trends via onze website. In 2009 vervolgen we de ingeslagen weg en gaan we ons richten op het ondersteunen van bedrijven, zodat ook zij de hapering in de economie het hoofd kunnen bieden.” Frenk Theunissen Directeur Rabobank Hilversum – Vecht en Plassen

Inter Access “De scheiding tussen privé- en werkleven is, door de opkomst van crossmedia technologie en toepassingen, in sneltreinvaart aan het vervagen. Inter Access, één van de oprichters van iMMovator, Jaarboek 2008 - Hoofdstuk 14. Over iMMovator

123

124

iMMovator Cross Media Network

Jaarboek 2008 - Register

125

AVRO David Linssen HD Updateconferentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 www.avro.nl

Endemol Michiel Buitelaar Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 www.endemol.nl

BBC Seeta Kumar HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 www.bbc.co.uk

Flabber Bertrand Weegenaar Cross Media Café ‘Van online naar op TV’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 www.flabber.nl

BNN Berend Jan Verheijen Cross Media Café ‘De nieuwe programmagids’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 www.bnn.nl

Game Entertainment Europe Jurriaan van Rijswijk Cross Media Café tijdens Game in the City . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 www.ge-eu.com

BreedNet Jouko Huismans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 www.breednet.nl

Gamepoint Amon Endt Cross Media Café tijdens Game in the City . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 www.gamepoint.nl

Bright Oscar Kneppers Cross Media Café ‘Van online naar op TV’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 08 www.bright.nl CanalDigitaal Kees Färber HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 HD Updateconferentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 www.canaldigitaal.nl Cinegrid Frank Kresin Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 www.cinegrid.org Cinevideogroup Bolke Burnaby Lautier HD Updateconferentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 www.cinevideogroup.nl Dag Marcel Houtman Cross Media Café ‘De nieuwe programmagids’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 www.zie.nl Deloitte Erik-Jan Gelink Cross Media Café ‘Geld verdienen met crossmediale concepten’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 www.deloitte.com Dutch Guild Rob ten Siethoff HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 www.dutchguild.nl EMI Music Netherlands Erroll Antonie Floris Janssen Cross Media Café tijdens Game in the City . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 www.emimusic.nl 126

iMMovator Cross Media Network

GfK Jan Zwang HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Barbara Schouten HD Updateconferentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 www.gfk.com Laurens van den Oever Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 HGRV Adviseurs Managers Ed van Leeuwen HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 www.hgrv.nl Hyves Yme Bosma Cross Media Café ‘Van online naar op TV’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 08 www.hyves.nl INSEAD Annet Aris Cross Media Café ‘Crisis? Hoezo Crisis?’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 www.insead.com Intratuin BV Renske de Laat Cross Media Café ‘Geld verdienen met crossmediale concepten’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 www.intratuin.nl Isobar Brian Hirman Cross Media Café ‘Crisis? Hoezo Crisis?’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 www.isobar.nl Kobalt Lot Keijzer Cross Media Café ‘Crisis? Hoezo Crisis?’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 www.kobalt.nl

KPN Hugo Suidman HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Aline van Keulen Cross Media Café ‘Crisis? Hoezo Crisis?’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 www.kpn.nl Mediaedge:cia Caroline van der Post Cross Media Café ‘Crisis? Hoezo Crisis?’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 www.mecglobal.com MediaMonks Victor Knaap Cross Media Café tijdens Game in the City . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 www.mediamonks.nl Mijn naam is haas Sanneke Prins Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 www.mijnnaamishaas.nl Ministerie van Economische Zaken Nicole Kroon HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 www.ez.nl Ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap Marjan Hammersma Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 www.minocw.nl Mobilaria Erik de Zwart Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 www.mobilaria.nl MTV Networks Vivian Opsteegh Cross Media Zomercafé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Edwin Teerink HD Updateconferentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 www.mtvnetworks.nl National Geographic Channel Stephanie Holm HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 www.ngc.tv Nederlandse Publieke Omroep Ria van Rijswijk Cross Media Café ‘De nieuwe programmagids’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Henk Hagoort Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Egon Verharen HD Updateconferentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 www.omroep.nl

NOS Gerard Dielessen HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Ferry Kesselaar HD Updateconferentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 www.nos.nl Roeland Stekelenburg Cross Media Zomercafé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 PCZapper Vincent Everts Cross Media Café ‘De nieuwe programmagids’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Remco Bron Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 www.pczapper.nl Philips Joop Rijsterborgh HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 www.philips.nl Rabobank David-Jan Janse Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 www.rabobank.nl RTL Nederland John de Jong Cross Media Café ‘De nieuwe programmagids’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 HD Updateconferentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Nicolas Eglau Cross Media Zomercafé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 www.rtl.nl Sanoma Men’s Magazines Sander Stallinga Norbert Mirani Cross Media Café ‘Geld verdienen met crossmediale concepten’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 www.smm.nl SBS Broadcasting Eric Eljon HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 HD Updateconferentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Jeroen Verbeek Cross Media Zomercafé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 www.sbs.nl Scoutle Godfried van Loo Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 www.scoutle.com SES Astra Alexander Oudendijk HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Bill Wijdeveld HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 www.ses-astra.com

Jaarboek 2008 - Register

127

SNP Holding Robert van der Wurff Cross Media Café ‘Geld verdienen met crossmediale concepten’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 www.snpholding.nl Sony Dennis Hardholt HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 www.sony.nl SPOT Paul van Niekerk Cross Media Café ‘Crisis? Hoezo Crisis?’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 www.spot.nl Station 10 Jeroen Doucet Cross Media Café ‘De nieuwe programmagids’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 www.station10.net Stichting Kijk- en Luisteronderzoek Bas de Vos Cross Media Café ‘De nieuwe programmagids’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 www.sko.nl Stoneroos Annelies Kaptein Cross Media Café ‘De nieuwe programmagids’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 www.stoneroos.nl Streamline Studios Stefan Baier Cross Media Café tijdens Game in the City . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 www.streamline-studios.com Symbaloo Tim Has Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 www.symbaloo.nl Talentenbeurs.nl Sandra Rake Cross Media Café ‘Van online naar op TV’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 www.talentenbeurs.nl Technicolor Karin Valk HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 www.technicolor.com Telegraaf Media Group Marianne Zwagerman Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 www.tmg.nl The Crowds Idse de Pree Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 www.thecrowds.nl

128

iMMovator Cross Media Network

The Entertainment Group Marcia van Deijck HD Updateconferentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 www.entertainmentgroup.nl TNO Monique Roso Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 www.tno.nl TSS Albert Treur Cross Media Café ‘De nieuwe programmagids’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 www.tss.nl TVgids Carl Lunenborg Cross Media Café ‘De nieuwe programmagids’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 www.tvgids.nl Unilever Harry Dekker Cross Media Café ‘Crisis? Hoezo Crisis?’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 www.unilever.nl Universiteit Leiden Paul Rutten Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 www.leidenuniv.nl UPC Ivo Lochtman Cross Media Café ‘De nieuwe programmagids’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 HD Updateconferentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Diederik Karsten HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 www.upc.nl Van den Ende & Deitmers Martijn Hamann Cross Media Café ‘Crisis? Hoezo Crisis?’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 www.endeit.nl VARA Edwin Valent Cross Media Zomercafé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 www.vara.nl Veronica Publishing Peter Contant Cross Media Café ‘De nieuwe programmagids’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 www.veronicapublishing.nl Viddix Sebastiaan Willems Mediapark Jaarcongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 www.viddix.nl Zesko Holding Gerard Lieverse HD Dagen 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 www.ziggo.nl

Ziggo Frans Schrijver HD Updateconferentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 www.ziggo.nl

Jaarboek 2008 - Register

129

Colofon Dankwoord Wij danken graag de dagvoorzitters en sprekers van de Cross Media CafĂŠs, het Mediapark Jaarcongres en de HD Dagen, de verschillende projectleiders en alle andere betrokkenen voor hun bijdrage aan deze uitgave.

Colofon Het iMMovator Jaarboek Trends en Ontwikkelingen in crossmedia, editie 2008-2009 is een uitgave van iMMovator Cross Media Network. Disclaimer De teksten in deze publicatie zijn gebaseerd op door iMMovator verzamelde informatie die zo zorgvuldig mogelijk is verwerkt. Als er desondanks toch wat is misgegaan of als er verzuimd is bij specifiek materiaal de rechthebbende te vermelden, dan kunt u contact opnemen met iMMovator. Redactie en fotografie Frank Janssen Lia Vieveen Marlies Hakvoort Brent Meulenberg Paula van Wolfswinkel Vormgeving Helmi Scheepers Druk Comprenz Contactgegevens iMMovator Cross Media Network Bezoekadres: Mediacentrum/MC3 Media park Sumatralaan 45 1217 GP Hilversum Postadres: Postbus 124 1200 AC Hilversum Telefoon: 035 - 677 75 07 E-mail: info@immovator.nl Website: www.immovator.nl

130

iMMovator Cross Media Network

Notities

Jaarboek 2008 - Notities

131

132

iMMovator Cross Media Network

TRENDS EN ONTWIKKELINGEN IN CROSSMEDIA, EDITIE 2008-2009 Trends en ontwikkelingen in crossmedia geeft een overzicht van de relevante ontwikkelingen in de Nederlandse crossmedia sector in 2008. Aan de hand van de door iMMovator georganiseerde evenementen, zoals de Cross Media Cafés, de HD Dagen en het Mediapark Jaarcongres, projecten en onderzoeken komen verschillende thema’s aan bod. De kerncijfers uit de branche, de ontwikkeling van HDTV, de opkomst van nieuwe programmagidsen en nieuwe manieren van crossmediaal uitgeven, van online naar op tv én omgekeerd. Trends en ontwikkelingen in crossmedia biedt een boeiend overzicht van de ontwikkelingen in de crossmedia sector in 2008 en een toekomstblik op kansrijke mogelijkheden in 2009!

Meer informatie is te vinden op

WWW.IMMOVATOR.NL

ANDERE UITGAVEN VAN IMMOVATOR: • Investeren in Verbindingen (juni 2006) • Cross Media Monitor 2006 (december 2006) • Kwartaalmonitor Digitale Televisie (vanaf september 2007 ieder kwartaal) • Trends en ontwikkelingen in crossmedia, editie 2007-2008 (januari 2008) • Cross Media Monitor 2008 (juni 2008)