Trends en Ontwikkelingen in Crossmedia 2011-2012 by Marlies Hakvoort

2010 was het jaar van 3D, 2011 is het jaar van de tablets. Maar ook van Connected TV, hét thema van grote internationale beurzen als de NAB Show en de IBC. Het jaar waarin het crossmediale format ‘The Voice of Holland’ een groot succes was en Video on Demand internationaal big business is geworden, maar in Nederland eigenlijk nog moet doorbreken. Het jaar waarin op meer en meer plaatsen in Nederland mannen met graafmachines de nieuwe telecomnetwerken van de toekomst aanleggen: glasvezel. Maar 2011 was ook het jaar waarin de crisis nog eens toesloeg en het kabinet grote omroepbezuinigingen aankondigde. “Trends en Ontwikkelingen in Crossmedia” geeft een boeiend overzicht van de ontwikkelingen in de crossmediasector in 2011 en inzicht in prille trends die in 2012 de markt kunnen veranderen! Trends en Ontwikkelingen in Crossmedia is een uitgave van iMMovator Cross Media Netwerk.

www.immovator.nl

Ketenoverleg

Digitale Televisie

- Monitor Digitale

TV in Nederland

derde kwartaal

2011

2011 3 kwartaal

Ketenove e

ediTie 2010

media gen in cross

Tor.nl

Televisie rleg Digitale

ingen onTwikkel edia Trends en in crossm -2011

onTwikkelin

is te vinden

www.immova

r immovaTo

• Trends en

Meer informatie

immovaTor

011 ediTie 2010-2

iasector se crossmed in de Nederland en het ontwikkelingen de 3D Dagen onTwik de relevante d werd, gevolgd Media Cafés, Trends en overzicht van iPad gelanceer zoals de Cross ia geeft een jaar waarin de evenementen, ingen in crossmed bod. 2010, het r georganiseerde thema’s aan Trends en ontwikkel op gang kwam de door iMMovato verschillende ken komen de hand van maar nog langzaam de mate gingen en onderzoe in 2010. Aan zich in toenemen nam in de bioscopen es, projecten en de media 3D een vlucht 10 jaar bestond! Mediapark Jaarcongr Het jaar waarin via sociale netwerken Network precies in 2010 andere tablets. r Cross Media elkaar kan delen door diverse crossmediasector je alles met waarin iMMovato ingen in de Het jaar waarin ook het jaar – ontwikkel de 2010 televisie. van op diensten. boeiend overzicht content en ia biedt een richten op lokale veranderen! ingen in crossmed markt kunnen de Trends en ontwikkel 2011 in die prille trends en inzicht in

edia, in crossm kelingen

• ediTie 2010-2 011

en andere uiTgav

Tor: van immova

(januari 2008) ia, editie 2007-2008 in crossmed (januari 2009) ontwikkelingen ia, editie 2008-2009 • Trends en in crossmed (januari 2010) ontwikkelingen ia, editie 2009-2010 • Trends en in crossmed ieder kwartaal) ontwikkelingen september 2007 • Trends en Televisie (vanaf onitor Digitale • Kwartaalm (december 2006) Monitor 2006 • Cross Media (juni 2008) Monitor 2008 • Cross Media (juni 2010) Monitor 2010 • Cross Media (juni 2006) Verbindingen in • Investeren

Versie 18.0 december 2011

20-01-12

no_def.indd

ek_2010_pla

cover_jaarbo

16:10

up Cross Media

date

k re Wee 2011 Media Fu16tu t/m 19 mei

2011 ia Monitor Cross Med ie compacte vers

immovator • Trends en ontwikkelingen in crossmedia • Editie 2011-2012

Trends en ontwikkelingen in crossmedia, editie 2011-2012

immovator

Trends en Ontwikkelingen in Crossmedia Editie 2011-2012

K E W E E F U T U R M E D I A 0 1 1 m e i 2 m 1 9 1 6 t /

eek.nl turew ediafu www.m

PM 5/6/11 3:40

banner opmaak.indd

iMMovator

Cross Media

Network, Hilvers

Andere uitgaven van iMMovator: • Trends en ontwikkelingen in crossmedia, editie 2007-2008 (januari 2008) • Trends en ontwikkelingen in crossmedia, editie 2008-2009 (januari 2009) • Trends en ontwikkelingen in crossmedia, editie 2009-2010 (januari 2010) • Trends en ontwikkelingen in crossmedia, editie 2010-2011 (januari 2011) • Kwartaalmonitor Digitale Televisie (vanaf september 2007 ieder kwartaal) • Media Future Week sfeerimpressie (juni 2011) • Cross Media Monitor 2006 (december 2006) • Cross Media Monitor 2008 (juni 2008) • Cross Media Monitor 2010 (juni 2010) • Cross Media Update (november 2011) • Investeren in Verbindingen (juni 2006) • Almere DataCapital (september 2011)

12002 S-PrePress-iMMovator - Jaarboek - Cover.indd 1-3

23-01-12 11:36

immovator Trends en Ontwikkelingen in Crossmedia Editie 2011-2012

01_12002 S-PrePress-iMMovator - Jaarboek 2011-2012 - Voorwoord.indd 1

20-01-12 15:11

01_12002 S-PrePress-iMMovator - Jaarboek 2011-2012 - Voorwoord.indd 2

20-01-12 15:11

immovator

n e g n i l e k k i w t n O n Trends e in Crossmedia

Editie 2011-2012

immovator Cross Media Expertisecentrum is mede gefinancierd met steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling van de Europese Commissie

01_12002 S-PrePress-iMMovator - Jaarboek 2011-2012 - Voorwoord.indd 3

20-01-12 15:11

Colofon Trends en ontwikkelingen in crossmedia • Editie 2011-2012 ©iMMovator Cross Media Network

Dankwoord Wij danken graag de dagvoorzitters en sprekers van de Cross Media Cafés, het Mediapark Jaarcongres, Eurosonic Noorderslag, de verschillende projectleiders en alle andere betrokkenen voor hun bijdrage aan deze uitgave. Colofon Trends en ontwikkelingen in crossmedia, editie 2011-2012 is een uitgave van iMMovator Cross Media Network. Disclaimer De teksten in deze publicatie zijn gebaseerd op door iMMovator verzamelde informatie die zo zorgvuldig mogelijk is verwerkt. Als er desondanks toch wat is misgegaan of als er verzuimd is bij specifiek materiaal de rechthebbende te ver melden, dan kunt u contact opnemen met iMMovator. Ondanks alle aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kan noch de redactie, noch de uitgever, aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade, die zou kunnen voortvloeien uit enige fout, die in deze uitgave zou kunnen voorkomen. In dit boek komen namen voor van gedeponeerde handelsmerken. Deze namen zijn in de tekst niet voorzien van een handelsmerksymbool, omdat ze slechts fungeren als aanduiding van de besproken producten of diensten. Hierbij wordt op geen enkele wijze getracht inbreuk te maken op de rechten van de handelsmerkhouder. Tekst en redactie Gerard de Boer, Robert-Jan Breeman, Sieneke Croes, Jeroen Dirks, Marlies Hakvoort, Davide Indaco, Frank Janssen, Brent Meulenberg, Bas Nieuwenhuijsen, Marc Notebomer, Ellen Röling en Lia Vieveen. Speciale dank gaat uit naar de columnisten: Piet Bakker, Erwin Blom, CM, George Freriks, Monique de Haas, Jouko Huismans, Rob Koenen, David Linssen, Barbara Schouten, en Jasper Steenkamp Fotografie Sieneke Croes, Davide Indaco, Mark Janssen, Frank Visser en Marijn de Wijs Vormgeving S-PrePress, Hilversum & 2-D'sign Amersfoort Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf Contactgegevens iMMovator Cross Media Network Bezoekadres Postadres Mediacentrum/MC3 Postbus 124 Media Park 1200 AC Hilversum Sumatralaan 45 Telefoon: 035 677 75 07 1217 GP Hilversum E-mail: info@immovator.nl Website: www.immovator.nl immovator Cross Media Expertisecentrum is mede gefinancierd met steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling van de Europese Commissie

01_12002 S-PrePress-iMMovator - Jaarboek 2011-2012 - Voorwoord.indd 4

20-01-12 15:11

Inhoud

1 Voorwoord

2 Tablets

Connected TV

Video on Demand

Cross Media Formats

The Future of Media

Mediapark Jaarcongres

Fiber to the Home

115

9 Mobiel

125

10 Muziek en Social Media

143

11 3D

161

12 Hoe het televisiebedrijf verandert

179

13 iMMovator projecten

193

14 Over iMMovator

209

234

5 â&#x20AC;˘Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 5

20-01-12 14:34

Voorwoord Voor u heeft u de 5e editie van onze publicatie Trends en Ontwikkelingen. Het is de eerste keer dat ik niet kan schrijven dat deze publicatie voor u ligt omdat we dit jaar op veler verzoek ook een tablet versie uitgeven. Wat doet zo’n tablet eigenlijk, ligt die, heb je die vast, hoe schrijf je dat eigenlijk? Ik vind het wel mooi om terugkijkend vast te stellen dat we van louter online (periode 2003 tot 2006) op verzoek naar print zijn gegaan (2006 tot en met heden) en we nu, wederom op verzoek naar een meer hybride publicatie van print en online gaan. Who knows what’s next? Ik niet maar wat ik wel weet is dat de tablets met een ongelofelijke snelheid de markt in zijn gekomen en nooit meer zullen verdwijnen. Het is vrijwel onmiddellijk een eigen medium geworden en bijzonder genoeg meteen een relevante aanvulling voor twee meer traditionele media zoals print maar ook voor TV als second screen. In deze uitgave van Trends en Ontwikkelingen is er dan ook veel aandacht voor! Dit jaar heeft bol gestaan van de activiteiten, het lijkt wel of er geen crisis heeft bestaan. Het thema 3D heeft veel aandacht getrokken. Voor live events en bioscoop is het wel duidelijk; een blijver! Voor iMMovator waren hoogtepunten de live verslaggeving van TEDx in Tuschinski en de preview van Nova Zembla wederom in Tuschinski. Voor TV is dit nog veel minder duidelijk. In ons gezin zijn inmiddels 4 actieve 3D brillen en sinds de aanschaf nooit meer gelijktijdig gebruikt. Ik vermoed dat we in 2012 minder 3D activiteiten zullen hoeven te ontplooien. Een nieuwe activiteit die nog een beetje onder de radar blijft zijn onze inspanningen richting de ontwikkeling van de Fiber to the Home (FttH) markt. Met steeds grotere snelheid wordt in Nederland de consument op glasvezel aangesloten waardoor het mogelijk wordt compleet nieuwe breedbanddiensten aan een huishouden aan te bieden. Parallel aan het bestaande Media en Entertainment aanbod (voornamelijk TV) kunnen diensten als thuiszorg, onderwijs op afstand, videocommunicatie maar ook Entertainmentdiensten buiten omroepen of kabelmaatschappijen om worden aangeboden. In deze markt ontstaan allerlei nu nog kleinere serviceproviders die dit soort diensten ontwikkelen. De schaalgrootte ontbreekt nog om echt relevant te zijn maar door de groei van het aantal aansluitingen neemt de betekenis snel toe. In samenwerking met TNO heeft iMMovator een programma ontwikkelt om bedrijven te helpen gebruik te maken van deze nieuwe ontwikkeling. Het is mijn stellige overtuiging dat de komende 5 jaar deze nieuwe FttH infrastructuur in dominantie zal groeien en er vooral voor zal zorgen dat we als consument een veelheid aan video gerelateerde diensten zullen gaan gebruiken. Richting het HBO onderwijs is in 2011 een nieuw format door iMMovator gelanceerd; de Media Future Week. Een volstrekt nieuwe manier om top talent studenten boven zichzelf te laten uitstijgen in een weekprogramma waarbij zij en hun docenten onderdompeld werden in een keur van internationale top sprekers en workshops. Het effect is veelledig; bedrijven hebben kunnen kennismaken met de top van de studenten, studenten hebben kunnen ervaren waar de markt nu staat en de onderwijsinstellingen weten nu wat er van ze gevraagd wordt en wat Nederland te doen heeft om internationaal mee te kunnen. Voor studenten

6 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 6

20-01-12 14:34

was het een top beleving. Quote van een student: "de Media Future Week was voor mij één grote possibility rush". Vanaf de zomer zijn we als iMMovator steeds meer betrokken geraakt bij het opstellen van het innovatiebeleid van het ministerie van EL&I. Tegen de crisis in of misschien wel in antwoord op heeft het kabinet de voor Nederland meest belangrijke sectoren benoemd. Wij als creatieve industrie zijn er daar één van en onder leiding van een door het kabinet ingesteld Topteam is gewerkt aan de innovatieagenda voor de sector. Daarbij is iMMovator gevraagd de agenda voor Media en ICT op te stellen. Eervol maar tijdrovend. We hopen natuurlijk dat alle aanbevelingen worden overgenomen door het kabinet en er een mooi pakket van stimulerende maatregelen uit voortkomt.

Topteam Creatieve Industrie Het Kabinet heeft 9 topsectoren aangewezen. Dit zijn sectoren waarin Nederland wereldwijd sterk is. De Creatieve Industrie is daar een van. In zogenaamde topteams hebben ondernemers, wetenschappers en de overheid gezamenlijk aan adviezen gewerkt waarin zij aangeven met welke maatregelen de sector kan blijven concurreren op de wereldmarkt. Het topteam Creatieve Industrie bestaat uit Victor van der Chijs (OMA, Kennisland), Yuri van Geest (Mobile Monday, Android Development Camp Amsterdam) Valerie Frissen (Erasmus Universiteit Rotterdam) en Judith Kranendonk (ministerie van OC&W). IMMovator en TNO zijn hierbinnen voorzitter van Media&ICT. Samen met een kernteam van bedrijven, universiteiten, hogescholen en overheid is in een recordtempo een innovatie agenda voor Media&ICT opgesteld. Doel van de agenda is om haalbare acties voor te stellen om de bijdrage van de creatieve industrie aan de innovatiekracht van Nederland verder te versterken. Maar nu weer terug naar de inhoud. In deze publicatie vindt u terug wat de trends zijn op de onderwerpen: Tablets, Video on Demand, Connected TV, Cross Media Formats, Future of Media, Fiber to the Home, Mobiel, Social Media en Muziek en 3D. Daarnaast komen ook de iMMovator projecten, zoals Dutch Media Hub, aan bod. Onvoldoende aan bod gekomen zijn de ontwikkelingen in de uitgeverijen en ook is iMMovatornog onvoldoende aangesloten bij de reclame sector. In 2012 zullen we ons daar meer op gaan richten. Maar we zijn er van overtuigd dat ook deze editie al meer dan voldoende recht doet aan wat u als onze sector presteert.

Ik wens u veel leesplezier.

Ton van Mil

7 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 7

20-01-12 14:34

â&#x20AC;˘Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 8

20-01-12 14:34

Tablets et tablets?

➔

oen de omroepen m d at w t: le b ta r u yo e for

Tim

➔

e omarmde innovati st el sn e d t le b Ta : blets Cross Media Café Ta , Sanoma Media, lo Ye , fK G et M . n re van de afgelopen ja van Unit-ID. ed n ar le s n o ss le en Speed VPRO’s Money and iele devices.

➔

•Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 9

b concepten voor mo ef ge it u : ss la rc te Mas

20-01-12 14:34

Artikel

➔

Time for

your tablet Tablet-pc’s zijn in 2011 hot, maar het idee van een handzaam medium is niet nieuw. Hoewel plannen voor de tablet-pc al uit de jaren zestig stammen, is het apparaat vorig jaar pas doorgebroken toen Apple de iPad introduceerde. En als kenners het bij het rechte eind hebben, zou 2011 het jaar van de tablet worden. Wat doen de omroepen nu al met tablets? Nu andere platforms en bedrijven, zoals Android, BlackBerry, Samsung en Dell, ook hun eigen tablets op de markt gebracht hebben, ontkomen veel omroepen en aanbieders van digitale televisie er niet aan applicaties voor deze handzame toestellen te ontwikkelen, hoewel de voorkeur vaak nog uitgaat naar platformonafhankelijke oplossingen. De publieke omroep ontwikkelt al enige tijd applicaties voor mobiele platforms. Zo zijn er apps van Uitzending Gemist en NOS Journaal te vinden in de App Store van Apple en er zijn applicaties van alle publieke radiostations beschikbaar, zowel voor iPhone als voor Android. Z@ppelin, de publieke zender voor kinderen van twee tot zes jaar, heeft net een applicatie gelanceerd voor zowel de iPad als de iPhone. Volgens recent onderzoek kunnen peuters en kleuters prima met een touchscreen overweg en in de app zijn naast spelletjes, verhaaltjes en liedjes van Z@ppelin ook series als Hoelahoep en TiTaTovenaar te vinden.

10 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 10

20-01-12 14:34

Tablets

Radio Gemist De Apple-platforms lijken momenteel nog het meest populair, maar veel omroepen hebben inmiddels ook apps voor andere platforms of zijn bezig deze te ontwikkelen. De VPRO biedt enkele applicaties aan die met enige regelmaat worden geüpdatet. De populaire 3VOOR12 Luisterpaalapplicatie, die al in 2009 werd uitgebracht, is er zowel voor iPhone, iPad, Android en BlackBerry als voor telefoons met Symbian, Java en Windows. Met de app VPRO Radio Gemist kunnen zowel (fragmenten uit) radioprogramma’s beluisterd worden als archiefmateriaal en podcasts die de VPRO speciaal voor internet maakt. De applicatie kreeg vorig jaar een fikse make-over en sluit nu beter aan bij de huisstijl van de omroep. Op het gebied van tablets had VPRO’s Tegenlicht eerder dit jaar een goed ontvangen primeur. De omroep kwam namelijk met de allereerste volledig interactieve documentaire ter wereld, de touchdoc Money & Speed: Inside the Black Box. Momenteel zijn er wel ideeën voor nieuwe apps bij de VPRO, maar volgens Gert-Jan Kuiper, hoofd VPRO Digitaal, is het nog te vroeg hier iets over te zeggen.

Second screen Ook Bindinc, voorheen AKN Programmabladen, heeft een aantal apps ontwikkeld voor iPhone, Android en Windows. Volgens Maarten Toet, manager digital media & new business, betekent de opkomst van de tablet dat er goed gekeken moet worden wie de consument is en hoe hij of zij dit apparaat gebruikt. ‘De manier van televisiekijken is aan het veranderen. Gemiddeld genomen zijn tabletgebruikers wat jonger dan de gebruikers van printmedia en het blijkt dat ze vaak tegelijkertijd ook nog iets anders doen’, vertelt Toet. Op dit ‘tegelijkertijd iets anders doen’ proberen media in te spelen met zogeheten second screen-apps. Een extra schermpje dus. Er zijn momenteel veel mogelijkheden waarmee je je sociale omgeving kunt laten weten wat je aan het doen bent, en dus ook naar welk programma je bijvoorbeeld kijkt. Twitter heeft op dit vlak een enorme vlucht genomen, maar er zijn ook diverse andere platforms die hier op gericht zijn, zoals Yap.tv, GetGlue.com en TunerFish.com. Voor televisiemakers is dit interessant omdat zo’n second screen niet alleen voor het delen van een beleving ingezet kan worden, maar ook als platform waarop programmamakers met een groep ‘parallelle’ gebruikers kunnen communiceren. Dit kan ertoe leiden dat via een second screen aanvullende informatie kan binnenkomen die het verloop van een programma beïnvloedt. ‘Het is belangrijk om hierop in te spelen, want je wilt apps laten aansluiten op de wensen van de consument. Er moet echter nog wel onderzocht worden hoe dit het best vormgegeven zou moetenworden’, meent Toet. Op dit moment zijn er dan ook nog geen second screen-applicaties bij Bindinc te downloaden.

TV gids Toet: ‘Wel hebben we een aantal apps voor de iPad, soms in verschillende versies. Er is bijvoorbeeld een uitgebreide TVgids-app met filmtrailers, die ook voor Android beschikbaar is, en een beknopte versie, TVgids Easy, die er alleen voor de iPad is. Die laatste is gericht op consumenten die snel het programmaoverzicht willen zien, aangevuld met kijktips.’ Daarnaast is Bindinc vooral bezig nieuwe mogelijkheden aan de bestaande applicaties toe te voegen. ‘Het maken van nieuwe apps is een kostbare zaak omdat de software niet uitwisselbaar is tussen de mobiele platforms.’ Hij ziet wel dat de markt aan het veranderen is. ‘Al onze apps zijn nu gratis, maar ik kan me voorstellen dat er binnenafzienbare tijd applicaties, zonder advertenties, tegen betaling worden aangeboden. Een voorwaarde om dit te laten slagen, is het toevoegen van must have-informatie of nieuwe functionaliteiten. Programma-informatie alleen is niet voldoende.’

11 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 11

20-01-12 14:34

Publieksparticipatie Bij de VARA heeft men diverse apps ontwikkeld die verbonden zijn aan populaire programma’s, zoals DWDD en Giel. ‘De Giel-app is de meest geavanceerde applicatie die we momenteel hebben’, verklaart Rutger Verhoeven, hoofd Nieuwe Media bij de VARA. Deze iPhone-app is niet alleen gerelateerd aan het ochtendprogramma van Giel Beelen, maar bevat ook een alert-functie die de gebruiker erop attendeert als Beelen plotseling iets interessants tegenkomt en daar live verslag van doet. Daarnaast kan met de functie ‘on air’ gekeken worden naar de ochtenduitzending van het 3FMprogramma in de studio en naar Nachtegiel op Nederland 3. De DWDD-applicatie stamt uit de beginperiode van de apps en is volgens Verhoeven toe aan een restyling. ‘Deze app is vrij beperkt en bevat een nu een naar vijf minuten ingekorte versie van het programma. Er zou bijvoorbeeld een overzicht toegevoegd kunnenworden van alle bands die in het programma zijn geweest of een vooruitblik op de gasten die ‘s avonds komen.’ Er zijn nog geen tablet-apps beschikbaar bij de VARA, maar men is druk bezig de mogelijkheden op dit vlak te verkennen. Verhoeven: ‘De VARA heeft een aantal quizzen, zoals Per Seconde Wijzer en Twee Voor Twaalf, die zich uitstekend lenen voor publieksparticipatie. Mensen kunnen dan thuis op de bank live meespelen.’ Ook zou de kwalificatie voor de voorrondes van quizzen bijvoorbeeld door middel van een app kunnen plaatsvinden. Verhoeven: ‘Nu zijn de telefoonlijnen waar mensen zich kunnen aanmelden vaak bezet en krijgt de eerste beller een kans, in plaats van de bestespeler. Het kwalificeren wordt eerlijker wanneer je dit via een applicatie laat verlopen.’

Voice of Holland 2 Commerciële aanbieders van internet en televisie laten zich ook niet onbetuigd als het om het ontwikkelen van applicaties gaat. Zo heeft RTL Nederland naast enkele mobiele websites de RTL Nieuws-app voor de iPad. Sabine Scholten, senior advisor corporate communication RTL Nederland, laat weten dat er hoogstwaarschijnlijk ook nog een app van The Voice of Holland 2 komt voor zowel iPhone als Android. Daarnaast verkent men de mogelijkheden voor Social TV en second screen. Ziggo, leverancier van (digitale) televisie en radio, internet en telefonie via de kabel, lanceerde op 15 maart de eerste gratis iPad-app met de naam Ziggo TV. Gebruikers kunnen met deze applicatie niet alleen zien wat er op televisie is, ze krijgen daarnaast kijktips en het meest actuele medianieuws, en ze kunnen door het filmaanbod van Ziggo, Ziggo On Demand, bladeren. Het overzicht loopt tot maximaal een week vooruit. De Ziggo TV-app, vooralsnog de enige Ziggo-applicatie, werd gerealiseerd in samenwerking met Xaton. Ziggowoordvoerder Gradus Vos laat weten dat de functionaliteit van de applicatie de komende maanden uitgebreid wordt. Zo zal het mogelijk

12 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 12

20-01-12 14:34

Tablets

orden televisie te kijken via de app en wordt een zogeheten pvr-functie toegevoegd, waarmee w de harddiskrecorder op afstand kan worden ingesteld. Inmiddels is de Ziggo TV-app 45.000 keer gedownload en werkt het bedrijf aan een applicatie voor Android.

‘Chat-heffing’ UPC, evenals Ziggo aanbieder van digitale televisie, internet en telefonie, heeft vanaf september 2010 één applicatie die voor iPhone en iPad te downloaden is. ‘De UPC-app beschikt over een elektronische programmagids, kijktips en biedt de mogelijkheid promo’s te bekijken van de tien meest opgevraagde speelfilms’, laat media relations manager Ronald Sutmuller weten. Met deze applicatie kunnen klanten van UPC met een mediabox die over een harde schijf beschikt ook ‘opnemen op afstand’. Er zijn geen concrete plannen voor nieuwe apps, maar wel wil men de huidige applicatie nog dit jaar uitbreiden met extra gebruikersfuncties. Sutmuller: ‘Daarbij moet onder meer gedacht worden aan de mogelijkheid voor klanten om hun UPC-rekening te bekijken.’ KPN heeft de ontwikkeling van applicaties volledig uitbesteed aan bedrijven als HTC en Samsung. De grote hoeveelheid mobiele apps heeft volgens het bedrijf echter een daling in het traditionele sms- en belgedrag van hun klanten veroorzaakt. De tegenvallende inkomsten wil KPN onder vangen door vanaf komende zomer een zogeheten ‘chat-heffing’ in te stellen. Klanten gebruiken nu apps, zoals Skype, waarmee gratis gechat en gebeld kan worden, maar dit zal in de toekomst dus geld gaan kosten. Ook voor het streamen van video’s over 3G zal betaald moeten worden. Dit betekent dat klanten met een abonnement extra kosten maken wanneer ze gebruik maken van applicaties als Uitzending Gemist, Facebook en WhatsApp. Over de precieze tarieven houdt KPN zich nog op de vlakte, maar wel zegt het bedrijf dat men ‘helder zal zijn’ en dat klanten ‘duidelijk zullen weten waar ze aan toe zijn’.

Nieuwe journalistiek Kortom, er is nog weinig zinnigs te zeggen over de invloed die de groeiende populariteit van tablets en smartphones op de ontwikkeling van applicaties zal hebben. Wel woedt er al een discussie over de stelling dat tablets vragen om een nieuwe vorm van journalistiek. Voor standers hiervan menen dat applicaties meer moeten zijn dan kopieën van al aanwezige content. Dit is echter kostbaar en arbeidsintensief. Omroepen lijkenhier vooralsnog dan ook niet mee bezig te zijn en beperken zich over het al gemeen tot apps die bestaande informatie in een nieuw jasje aanbieden.

13 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 13

20-01-12 14:34

v e r s l ag

➔

Cross Media Café:

tablet de snelst omarmde innovatie van de afgelopen jaren Tablets zijn ongekend populair, hebben de steilste groeicurve aldus GfK, 2011 zou hét jaar van de tablet worden. Reden genoeg om tijdens het Cross Media Café op 24 mei in te gaan op de laatste ontwikkelingen. Sommige sprekers probeerden te voorspellen hoe dit nieuwe medium de mediaconsumptie zal beïnvloeden. Anderen vroegen zich af hoe ontwikkelaars vat kunnen krijgen op de tabletgebruiker en aan welke eisen apps moeten voldoen.

GfK: tablets zijn hot Tessa Holzenbosch, consultant bij GFK Retail & Technology, trapte de middag af met de constatering dat tablets ‘hot’ zijn. ‘Het is de productgroep met de steilste groeicurve. Meer nog dan indertijd platte televisietoestellen of navigatiesystemen zoals TomTom.’ Holzenbosch constateert dat de groei mede wordt aangejaagd doordat er inmiddels veel modellen te koop zijn in verschillende configuraties en voor allerlei prijzen. We kennen inmiddels allemaal de iPad, maar volgens Holzenbosch kunnen we binnenkort nog een stuk of tachtig nieuwe tablets verwachten. ‘Onder meer Samsung, Packard Bell en Asus bieden tablets aan die goedkoper zijn dan de iPad. Er is voor elke beurs wel een model te koop. Zo is er bijvoorbeeld een tablet van een onbekend merk aangeboden voor 99 euro. Daar moet je minder van verwachten dan van een apparaat van één van de grote fabrikanten, maar toch. Er zijn voor 2011 meer dan tachtig nieuwe tablets aangekondigd. Deze zomer komt een reeks nieuwe modellen uit, daar zitten klinkende namen bij.’ ‘Steeds meer mensen komen met tablets in aanraking. Er zijn ook veel acties met tablets. In december vorig jaar bijvoorbeeld waren er bedrijven, die hun personeel als eindejaarscadeau een tablet

14 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 14

20-01-12 14:34

Tablets

gaven. En denk aan zo’n actie als van NRC Handelsblad, waarbij je een iPad 2 krijgt als je een abonnement voor twee jaar neemt. Vergeet ook niet dat het zakelijke gebruik van tablets groeit.’ Op 23 juli 2010 werd de eerste tablet in Nederland geïntroduceerd, de iPad, en nu is er al een enorme toename van nieuwe features en lijkt de doorontwikkeling nog lang niet ten einde. Onderzoek wijst uit dat de tablet de snelst omarmde nieuwe innovatie is van de afgelopen jaren, meer nog dan smartphones of led-tv’s. Fabrikanten springen hier op in en proberen onderscheidend te zijn. Maar wat zijn de wensen van de consument eigenlijk? Vorm, en dan vooral grootte, blijkt een doorslaggevende factor te zijn. De meeste mensen willen een scherm van tussen de 7 en de 10 inch. Om te bepalen welk formaat je wilt, moet je alleen wel weten waarvoor je de tablet gaat gebruiken. Holzenbosch: ‘Als je wilt lezen kan een scherm van 10 inch best zwaar zijn, maar wil je gamen of filmpjes kijken dan is die grootte juist prettig.’

‘Man’s world’ Daarnaast vinden consumenten het besturingssysteem erg belangrijk. Holzenbosch omschrijft de tablet als een soort poort naar alle content die erachter hangt. Hoewel Apple nu nog het grootste marktaandeel heeft, winnen Android, BlackBerry en Microsoft Windows langzaam maar zeker terrein. Niet onbelangrijk voor ontwikkelaars van apps, meende Holzenbosch, want als je voor één platform ontwikkelt, beperk je je afzetgebied. Intomart GfK deed in maart 2011 onderzoek naar tablets en gebruikers en Holzenbosch moest bekennen dat het tot haar spijt nog een ‘man’s world’ is. Mannen tussen de 18 en 24 jaar vormen de grootste groep tabletbezitters en consumenten die van plan te zijn een tablet te kopen, zijn voor namelijk mannen van 35 tot 49 jaar. Dat betekent overigens niet dat vrouwen de tablets massaal aan zich voorbij laten gaan, zegt Holzenbosch erbij. ‘Vrouwen hebben misschien minder plannen om een tablet aan te schaffen dan mannen, kun je concluderen. Maar dat zegt nog niets over het gebruik ervan. Als je aan een mannelijke respondent in het onderzoek vraagt of er een tablet in huis is, en hij zegt ja, wil dat nog niet zeggen dat niemand anders eraan komt. Dat zal ook afhangen van de samenstelling van het huishouden.’ ‘De tabletcomputers zijn opgenomen in het gezinsleven en worden vaak ook voor het werk gebruikt, met name de 3G- versies, omdat je daar overal mee op internet kunt. Tablets hebben een zeer positieve mond op mond reclame. En zien gebruiken, doet gebruiken.’ Op basis van input uit de markt verwacht Intomart GfK dat er eind 2011 een miljoen tablets in Nederland zullen zijn. Mogelijk heden te over voor ontwikkelaars dus.

15 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 15

20-01-12 14:34

V e r s l ag

➔

Lessons Learned:

UnitID

Internetdesigner Rick Le Roy van UnitID ontwikkelt al enige tijd applicaties, maar hij benadrukt dat de tablet nog in de kinderschoenen staat. Het is belangrijk om te beseffen dat het apparaat ervoor gezorgd heeft dat content draagbaar werd en dus daar is waar we zelf zijn. Of zoals Le Roy tijdens het café zei: ‘Van software naar everywhere.’

Hij vindt dat het er bij ontwerpen niet alleen om gaat hoe dingen eruitzien of voelen, maar ook hoe ze werken. Bij de ontwikkeling van apps voor Nu.nl, Voetbal International en Ziggo ontdekte UnitID een aantal do’s en don’t’s. Als eerste adviseerde Le Roy: ‘Begin klein’. Hij merkt dat de iPad vaak veel losmaakt bij opdracht gevers en dit ontaardt soms in een richtingloze, creatieve explosie van ideeën. Le Roy raadde het omgekeerde aan: focus op één doel en haal daar het beste uit. De kans dat je slaagt is zo vele malen groter dan wanneer je duizend dingen in één keer wilt doen. Dit betekent wel dat je keuzes moet maken, wat visie en lef vereist. Sommige mensen denken volgens Le Roy nog dat de iPad een grote smartphone is en dat je bestaande applicaties alleen maar een beetje hoeft op te rekken. De apparaten verschillen onderling echter sterk. Zo wordt de iPhone meestal onderweg gebruikt en is de iPad meer voor op de bank.

16 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 16

20-01-12 14:34

Tablets

De tablet is een tweede scherm waarmee mensen vermaakt willen worden. Anders gezegd: de iPhone staat vooral voor werk en de iPad voor ‘ervaringen ondergaan’. En ook belangrijk: standaard software voor de iPhone werkt meestal minder goed op een iPad. Regelmatig hoort hij dat het onzin is een applicatie te ontwikkelen als je al een website hebt. ‘Niets is minder waar’, meent Le Roy. ‘Onze vingers zijn groot of smerig, waardoor je al snel het verkeerde linkje aanklikt. Een site werkt ook niet zo ‘smooth’ als een app. Op een site beweegt alles veel schokkeriger en bij apps is meer aandacht voor beeld nodig.’

Swipen Om goed te leren ontwerpen voor een iPad raadde Le Roy aan om een paar games te spelen op een tablet. ‘En’, voegde hij eraan toe, ‘probeer zo te ontwerpen dat het de gebruiker plezier verschaft. Geef instructies precies op tijd, volgorde is veel belangrijker dan de gebruiker opzadelen met een propvol scherm. Hetzelfde geldt voor navigatie, houd het simpel.’ Alles draait om beeld bij de iPad. En kijken op een tablet is leuker is dan lezen, vindt Le Roy. Volgens hem kan een verhaal op een tablet ook het best vanuit beeld verteld worden. Dat betekent dat er op een andere manier naar content gekeken moet worden en dat beeld de ruimte moet krijgen. Aan dat laatste schort het nogal eens, constateert Le Roy. Veel apps zijn te rommelig en zouden gebaat zijn bij een beeldredacteur. Hij ontdekte ook op dat swipen en andere ‘multi-finger gestures’ nog geen gemeengoed zijn. Mensen proberen nu nog wel eens te dubbelklikken of zelfs te schudden met de tablet als ze er niet uitkomen. Le Roy vermoedt dat swipen over een jaar of twee, als iedereen aan een touchscreen gewend is, ingeburgerd zal zijn. Hij rondde af met de opmerking dat de iPad laat zien dat internet binnenkort over duizenden toestellen loopt. Dat betekent niet alleen dat bedrijven hun backend op orde moeten hebben, ook moeten vorm en content gescheiden zijn om snel nieuwe apps te kunnen ontwikkelen.

Rick Le Roy (UnitID)

17 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 17

20-01-12 14:34

Carsten Klomp (Relephant)

Sylvia van Ewijk (MediaTest)

de Pitchers

App Optimizer Wie? Sylvia van Ewijk van onderzoeksbureau MediaTest

Wat? App Optimizer, een efficiënte test om de usability van apps te achterhalen.

Waarom? Apps mogen dan ‘hot’ zijn, goede applicaties lijken vooralsnog dungezaaid. Ontwikkelde apps zijn heel grafisch ingestoken en daardoor mooi, maar minder functioneel. Gebruikers raken de weg kwijt. De App Optimizer, die MediaTest samen met Validators ontwikkelde, brengt hier verandering in, een wereldprimeur waarbij eyetracking op de tablet mogelijk is. De tabletgebruiker wordt gevolgd tijdens het navigeren, waarbij wordt gewerkt met think-aloud technieken. Gezichtsuitdrukkingen en stem worden synchroon met kijken tapgedrag vastgelegd. Vervolgens wordt in een interviewsessie stevig doorgevraagd naar de verklaring van de acties tijdens de Eyetracking fase.

En verder? Het ontwikkelen van apps is veelal nog een proces van trial and error. MediaTest ziet dat de grotere partijen hierin een stap verder zijn en wel al gebruik maken van usability onderzoek. Hierbij is effect een belangrijke vraag: leidt de app tot conversie? Weet de app gebruiker hiervoor de weg te vinden en is de app voldoende aantrekkelijk om over te gaan tot conversie?

Relephant Wie? Carsten Klomp van Relephant

Wat? Relephant bouwt op HTML5 gebaseerde applicaties die als native applicatie op alle platformen werkt. Carsten Klomp vertelt dat met deze strategie Relephant inmiddels een applicatie voor Greenpeace en Eliza was Here heeft gelanceerd. Daarnaast heeft Relephant voor Greenpeace een mobiele website en een online magazine met behulp van responsive webdesign gebouwd.

Waarom? Voor elk platform een aparte applicatie ontwikkelen is duur en daarom bouwt Relephant op HTML5 gebaseerde applicaties die als native applicatie op alle platformen werkt. De strategie die Relephant volgt begint steeds meer navolgers te krijgen. Zo heeft Hyves bijvoorbeeld besloten al zijn mobiele applicaties op dezelfde manier te ontwikkelen en heeft Adobe zwaar geïnvesteerd in de overname van Phonegap. Phonegap is het framework dat Relephant gebruikt als brug tussen HTML5 en de toestel specifieke functionaliteiten. Deze ontwikkeling sterkt Relephant in het geloof dat de gekozen richting de juiste is.

En verder? Relephant heeft inmiddels vele mobiele projecten ontwikkeld en kan op basis van ervaring de klanten adviseren over de juiste keuze tussen een ‘hybrideapplicatie’, een puur native applicatie of het gebruik van responsive web design. Relephant vindt het belangrijk om zich niet vast te pinnen op één specifieke strategie, maar de situatie per project te bekijken en daarbij een afgewogen keuze te maken.

18 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 18

20-01-12 14:34

Karel Raven (Solutions Media)

Bertrand Weegenaar (M-engaged)

M-engaged Wie? Bertrand Weegenaar van M-engaged

Wat? Zakenspiegel is een app voor de iPad in opdracht van business-to-businessblad Zakenspiegel. Aan de digitale versie van het blad zijn links, extra foto’s en videoelementen toegevoegd.

Waarom? M-engaged koos ervoor Adobe-tools te gebruiken om de kloof tussen print en app zo klein mogelijk te houden.

En verder? In de periode na het Cross Media café heeft M-engaged zich verder ontwikkeld in twee richtingen. De eerste is uitgevers ondersteunen in het mobiel maken van hun publicaties. In november wordt de Tomke App (een tabletformat van de Friese peuterheld Tomke) in de Appstore gepubliceerd. De andere kant die zich sterk ontwikkeld is het gamificeren van leerprocessen. Na een geslaagd project “Wegwijs” voor de Nederlandse Golf Federatie (game is beschikbaar online, voor iOS en Android platform) is M-Engaged nu twee serious game projecten gestart. Beiden zijn mogelijk gemaakt binnen het kader van To The Next Level, een serious game stimuleringssubsidie in Friesland. Medisch Rekenen bijvoorbeeld heeft tot doel een game platform te bieden voor verpleegkundigen en hun rekenvaardigheden sterk te verbeteren.

Solutions Radio Wie? Karel Raven van Solutions Radio

Wat? Karel Raven licht de app voor visueel gehandicapten toe waarmee zijn bedrijf Solutions Radio momenteel bezig is. Deze applicatie (die op dit moment voor Android omgeving gereed is), zet TV-ondertitels om in gesproken taal zodat de gebruiker de titels (synchroon met het beeld), krijgt voorgelezen via een oortje.

Waarom? Deze app is een oplossing voor mensen die de ondertitels niet goed kunnen lezen, om wat voor reden dan ook: omdat ze het lezen zelf moeilijk vinden, of omdat het gezichtsvermogen beperkt is.

En verder? Het platform waarop de ondertiteling van tekst worden omgezet in spraak is oorspronkelijk ontwikkeld voor de Webbox. Belangrijke functionaliteit is het instellen van de vertraging om de gesproken tekst synchroon te laten lopen met de tekst in het beeld. Dit is belangrijk omdat de verschillen in vertraging die ontstaat door de diverse distributievormen, kabel (analoog of digitaal), satelliet, IP en DVB-T (Digi-stream) meerdere seconden kan belopen. De applicatie is nog niet op de markt gebracht, omdat de NPO nog werkt aan het optimaliseren van het aanleveringsproces. Daarnaast moet de applicatie ook beschikbaar komen voor andere platformen iPhone, iPad en BlackBerry etc. De verwachting is dat dit in het tweede kwartaal van 2012 zover is.

19 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 19

20-01-12 14:34

de Pitchers

QLVR Wie? Antoon Sturkenboom

Wat? Antoon Sturkenboom van QLVR komt met de Globe, een educatieve iPad-app.

Waarom? Handig voor ouders die de vragen van hun kinderen niet kunnen beantwoorden en leuk voor kinderen die spelenderwijs willen leren hoe de zon, de maan en de aarde zich tot elkaar verhouden. Maar ouders en kinderen kunnen de applicatie natuurlijk ook gezamenlijk gebruiken.

En verder? Naast de Globe heeft QLVR meer apps en projecten ontwikkeld, waaronder het project ‘De Muziekbus’, een project voor het ontwikkelen en realiseren van digiboard apps voor muziek in het Basisonderwijs en de app ‘Spijkerspots’, Een bijzondere verhalentocht met je smartphone door de roemruchte wijk Spijkerkwartier in Arnhem. Op tien plekken worden spannende gebeurtenissen uit de geschiedenis van de wijk tot leven gewekt. Het game-concept HeartVille waarmee de leefstijl van psychiatrische patiënten kan worden verbeterd is zelfs genomineerd voor de Future of Healt Award!

Culios Wie? Bas Koopman

Wat? Bureau Blauwgeel heeft een kook-app ontwikkeld in opdracht van Culios.nl, een receptenwebsite en kookcommunity. De iPad-app, die 3,99 euro kost, alle receptenvan de site worden ontsloten.

Waarom? Wat eten we vandaag? Koken met je iPad of je iPhone is mogelijk! Gebruikers krijgen suggesties en kunnen ze zoeken naar passende recepten als ze bijvoorbeeld haast hebben of iets in de oven willen maken. Met karaoke koken krijg je alle stappen groot in beeld. De iPad app synchroniseert automatisch met een gratis boodschappenlijst applicatie op de iPhone.

20 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 20

20-01-12 14:34

Rob Jacobs (Jacobs Media Concepts)

Bjorn Uyens (TrendLab)

Puzzelbingo Wie? Bjorn Uyens van TrendLab

Wat? Bjorn Uyens van TrendLab, besloot samen met de game-developers van Laika een nieuw bedrijf op te richten voor online puzzels: Puzzelbingo.

Waarom? 65% van alle Nederlanders geeft aan graag te puzzelen. Dat kan in de krant of in een magazine, maar ook steeds meer online. Puzzelbingo is ontwikkeld in HTML5 om alle platformen te kunnen bedienen.

En verder? Na het Cross Media Café, heeft Puzzelbingo een aantal nieuwe klanten geworven, waaronder Achmea en Sanoma. Deze gaan eind 2011 live met de dagelijkse kaart met 6 puzzels. Het prototype dat gepresenteerd is op het Cross Media Café is inmiddels aangescherpt en biedt ook de mogelijkheid voor het koppelen van prijsvragen aan de game en een oplossing voor meerdere talen. Puzzelbingo heeft een paar duizend gebruikers en draait een bescheiden winst.

NewzQuiz Wie? Rob Jacobs van Jacobs Media Concepts

Wat? NewzQuiz is een app voor ‘serious gaming’ op het gebied van nieuws en actualiteit. Er worden 35 vragen gesteld over actualiteiten, oplopend in moeilijkheidsgraad. Online kan je via een tablet meespelen met de NewzQuiz, op vastgestelde tijdstippen. Het is de bedoeling dat de quiz online en live via tablets wordt gespeeld met teams op basis van het ‘meet-up-principe’. Voor de content is samenwerking opgezocht met partners, waaronder ANP.

Waarom? NewzQuiz probeert via een game iedereen in aanraking te laten komen met het laatste nieuws. Er wordt in verschillende teams gespeeld. Zo krijg je bijvoorbeeld een groep advocaten tegen de reclamemakers.

Inmiddels wordt er ook gewerkt aan een native app, waarbij de puzzels in-app kunnen worden aangeschaft. Dat gebeurt in samenwerking met een marketing-partner.

21 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 21

20-01-12 14:34

Tabletoorlog David Lemereis is trendwachter en journalist voor het blad Bright. Daarnaast is hij bekend vanwege de zogeheten ‘uitpakparty’s’, waarop hij gadgets recenseert die als het even kan nog in de doos zitten. Ook tijdens het Cross Media Café pakte hij uit, al kwam niet alles aan bod wegens tijdgebrek. Hij voorspelt dat de iPad dit jaar echte concurrentie gaat ervaren van de diverse Android-varianten. Als grootste verrassing noemt hij vandaag BeBook, een tegenhanger van de Samsung Galaxy Tab, die voor slechts 279 euro in huis te halen is.

David Lemereis (Bright)

Hoewel onderzoekers beweren dat de tablet de pc uiteindelijk zal vervangen, is Lemereis daar niet bang voor. ‘Uiteindelijk kun je veel meer met een pc.’ Hij moest desalniettemin vaststellen dat de tabletoorlog echt losgebarsten is. Lemereis: ‘Zelfs bij HP krijg je tegenwoordig een gratis tablet als je een printer koopt.’

Tablets worden gekenmerkt door ‘touch’, een emotionele ervaring Na de pauze kregen vier andere ondernemers de gelegenheid om hun producten te presenteren aan het publiek van het Cross Media Café.

Tijdens de pauze konden de bezoekers van het Cross Media Café diverse tablets testen

22 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 22

20-01-12 14:34

Tablets

v e r s l ag

➔

VPRO’s Money and Speed: Primeur Marije Meerman en Gert-Jan Kuiper van de VPRO vertelden hoe Money & Speed: Inside the Black Box, de eerste TouchDoc ter wereld, tot stand kwam. Meerman noemt de primeur toeval. Toen ze als regisseur aan de Tegenlicht-documentaire over het instorten van de Amerikaanse financiële markten op 6 mei 2010 werkte, werd de iPad gelanceerd. De tablet leek haar, evenals Kuiper, projectcoördinator VPRO Digitaal, een uitgelezen medium om het verhaal te visualiseren en aan te vullen. De app die hiervan het resultaat was, ontstond uit de inhoud en Meerman en Kuiper benadrukken dat Money & Speed geen interactieve documentaire is geworden. Het is een lineair verhaal waaraan achtergrondinformatie, zoals biografieën en een verklarende woordenlijst, is toegevoegd. Daar naast bevat de applicatie een visualisatie van alle actuele, belangrijke beurskoersen over de hele wereld, die met vijftien minuten vertraging wordt weergegeven.

Leerproces De gratis app werd met 15.000 downloads een succes in Nederland, dus besloot men ook een Engelstalige versie te ontwikkelen. Hieraan werd twee maanden lang gewerkt met twaalf man uit vijf verschillende disciplines. Niet iedereen sprak dezelfde taal, veel kennis werd tijdens de ontwikkeling opgedaan en het bleef tot het laatste moment spannend, want de synchronisatie van video en audio bleek een struikelblok. Drie kwartier voor de presentatie van de app slaagde men er pas in de het probleem op te lossen.

Gert-Jan Kuiper en Marije Meerman (VPRO)

Al met al kostte het maken van Money & Speed tweehonderdduizend euro en zo’n zeventig procent daarvan werd aan de app besteed. Tot nu toe zijn de hooggespannen verwachtingen echter niet ingelost. De Engelstalige versie, die 0,99 eurocent kost, is nog geen enkele keer gedownload. Een applicatie in de internationale markt zetten blijkt dus iets totaal anders dan het slijten van een televisieprogramma in het buitenland. Meerman ziet het vooral als een leerproces, waarbij tv-regels niet gelden en het wiel opnieuw uitgevonden moet worden. Dit heeft Kuiper overigens niet ontmoedigd. Hoewel er geen concrete plannen zijn, onthult hij dat een reisprogramma van Jelle Brandt Corstius zich volgens hem prima leent voor een applicatie.

23 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 23

20-01-12 14:34

v e r s l ag

➔

Sanoma: ‘Comfortable computing’ Sanoma Media is pionier in de Nederlandse app-markt en Herman Kienhuis, manager business development, bespreekt de tablet aan de hand van zijn ervaringen met apps van Viva, Nu.nl en Autoweek. Tablets worden gekenmerkt door ‘touch’, een emotionele ervaring. Hierin verschilt de tablet van andere computers en dit aspect spreekt ook kinderen, ouderen en vrouwen aan. Voorts worden tablets vooral gebruikt voor entertainment, ‘comfortable computing’. Waar het gebruik van smartphones ‘s ochtends piekt en pc’s vooral overdag worden gebruikt, blijkt de iPad ‘s avonds goed te scoren. En de tablet komt in alle hoeken van het huis. Mensen zitten er niet alleen mee op de bank, ze nemen ‘m ook mee naar bed of naar het toilet, onthulde Kienhuis. Sanoma ziet investeren in applicaties als kerncompetentie en mikt vooral op ‘learning by doing’. Het bedrijf is een intern programma gestart, Planet of the Apps, dat vooral gericht is op in-house onderzoek, delen van informatie en zelf ontwikkelen van applicaties. Dit lijkt vruchten af te werpen, want inmiddels zijn er in totaal zo’n twee miljoen apps van Sanoma gedownload. Nu.nl werd 225.000 keer binnengehaald, de applicatie van Autoweek Magazine 60.000 keer en ook Gamer.nl doet het goed. Apps zijn volgens Kienhuis te prefereren boven HTML5. ‘Je kunt apps met één klik kopen en ze zijn esthetischer, sneller en toegankelijker.’

Ontwerpen voor de ‘vinger’ Ook Kienhuis vermoedde dat de ontwikkeling van applicaties nog een lange weg te gaan heeft, maar al doende is men bij Sanoma inmiddels toch wel een stuk wijzer geworden. Zo is het van groot belang de rechten goed te regelen. Kienhuis kwam er bijvoorbeeld achter dat de recepten in het Margriet-kookboek niet Sanoma’s eigendom waren. Ontwikkelaars zijn daarnaast geneigd om te ver voor de troepen uit te lopen. Er wordt algemeen aangenomen dat de digitale versie van een tijdschrift een totaal ander product moet zijn met verrijkte digitale content en newsfeeds. Kienhuis: ‘Maar wat wil de gebruiker? Uit reacties bleek dat mensen gewoon een PDF van hun favoriete tijdschrift wilden. Terwijl wij stappen maakten, floot de consument ons terug.’

Herman Kienhuis (Sanoma)

24 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 24

20-01-12 14:34

Tablets

Kevin van der Straeten (Yelo)

Nog een leermoment: ontwerp niet alleen voor het oog, maar ook voor de ‘vinger’. Kienhuis benadrukte dat het belangrijk is na te gaan hoe de gebruiker content, via het touchscreen, het best tot zich kan nemen en ervaren. Daarnaast gaven gebruikers aan behoefte te hebben aan een zoekbox. Je kunt een tijdschrift op verschillende manieren in en uit, maar bij een tablet zijn nog meer mogelijkheden. Een zoekbox voorziet in gericht toegang krijgen tot content, een must bij digitale media. Een andere les uit het papieren tijdperk is de waarde van feedback. In tijdschriften zaten vroeger vaak enquêtes die mensen invulden als ze uitgelezen waren. Volgens Kienhuis zou elke app misschien standaard met een enquête uitgerust moeten worden. Hoewel Nu.nl goed loopt, blijft het volgens Kienhuis nog even worstelen met digitale bladen. ‘We geloven wel dat digital magazines toekomst hebben, maar we moeten wachten tot er echt nieuwe formats komen.’

Yelo: Tv is sociaal Kevin van der Straeten sluit de middag af met een verhandeling over Yelo, een applicatie die televisie en tablet combineert. Hij is productmanager van deze app die in 2010 door de Belgische kabeltelevisieleverancier Telenet werd gelanceerd. Naast een EPG biedt de applicatie de mogelijkheid live televisie te kijken op je iPad, Androidtelefoon of pc. Ook kunnen gebruikers films op aanvraag bekijken. Deze twee zaken worden op een verschillende manier aangeleverd. Yelo wordt niet via het ‘open internet’ aangeboden en hiermee omzeilt men ingewikkelde rechtendiscussies. Het is vooral de combinatie televisie en internet die Van der Straeten interessant vindt: ‘Tv is sociaal, Yelo is individueel.’ Een paradox, want die twee dingen gaan volgens hem prima samen. Uit onderzoek naar het gebruik van Yelo kwam naar voren dat de applicatie de sociale interactie tussen gebruikers juist vergroot. Waar vroeger het hele gezin in dezelfde ruimte naar hetzelfde programma keek, willen ouders nu soms een ander programma zien dan hun kinderen. En dat is volgens Van der Straeten de belangrijkste drijfveer voor het gebruik van de applicatie: mensen kijken graag op primetime samen televisie, maar ieder bepaalt voor zich naar welk programma en daar leent de tablet zich uitstekend voor.

25 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 25

20-01-12 14:34

v e r s l ag

➔

Masterclass:

uitgeefconcepten voor mobiele devices Drie dagen na de lancering van de iPad2 in Nederland, werd door Piet Bakker (lector aan de Hogeschool Utrecht) en Thomas Engel (oprichter en creatief directeur van the Saints) een masterclass gegeven over uitgeefconcepten voor mobiele devices. De dertig professionals in de zaal, afkomstig van uitgevers, omroepen, kennisinstellingen en andere sectoren, wilden vooral meer weten over de kosten (en opbrengsten) en de timing (wanneer moet ik instappen).

Tabletmarkt: kannibalisatie of nieuwe markt? Iedere generatie heeft volgens Piet Bakker zijn eigen ‘preferred medium’ en bij jongeren is dit niet de papieren krant. De ‘chern’ bij krantenuitgevers is al tijden zo’n 10% per jaar, maar werd in het verleden goedgemaakt door aanwas van nieuwe leden, nu gebeurt dit niet meer. Tablets zouden hier een oplossing voor kunnen zijn. Bakker: “Een mooi voorbeeld van een uitgever die bang is (was) voor kannibalisatie is Sanoma. Zij hebben in het verleden expliciet besloten zelf geen voor de hand liggende initiatieven op te pakken. Het gevolg was dat anderen dat deden en Sanoma deze relevante, succesvolle partijen vervolgens overnam, hoewel dit natuurlijk ook een strategie is.”

26 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 26

20-01-12 14:34

Tablets

In het algemeen kan gesteld worden dat ‘lichtere’ producten, zoals de NRC Next, makkelijker een nieuwe markt ontginnen. Er kan ook een deel van het product ingezet worden voor een app. Zo heeft The Guardian gekozen voor the Guardian Eyewitness app die alleen maar foto’s omvat.

Welke strategie moet je kiezen? Er is niet één goede prijsstrategie. Prijzen variëren: de NYTimes kost $ 400 per jaar, de I (online versie van de Independent) kost £ 35 per jaar, terwijl er ook gratis apps zijn met advertenties (bv. News360 app). Ook de afdracht aan distributiepartijen verschilt enorm: van 10% voor Google’s One Pass naar 30% voor Apple’s appstore en 70% voor Amazon. Engel: “Bij de discussie over de afdracht aan distributiepartijen moet ook in ogenschouw worden genomen dat er diensten worden geleverd. Bijvoorbeeld de hosting van je applicatie, het altijd beschikbaar zijn, de afhandeling van de betaling en het feit dat de app store Google als search partij deels aan het vervangen is. Daarnaast krijg je feedback van echte mensen bij het vragen om goedkeuring van je app bij de App Store.“ Wat betreft de inzet van mobiele devices is de e-reader voor de boekenmarkt na de komst van de iPad nog steeds een interessant medium. De prijs voor e-readers zal binnenkort onder de € 100 zakken (een equivalent van vijf boeken), waarmee het interessant wordt voor de massa. Voor magazines lijkt de e-reader minder interessant, omdat het een te beperkte functionaliteit heeft.

Nu instappen! Thomas Engel van the Saints gaf de urgentie aan tijdens de masterclass: je moet nu instappen, maar klein beginnen. Één op vijf Nederlanders heeft een smartphone en in de leeftijdsgroep van 19 tot 29 jaar (die geen krantenabonnement nemen) is dit zelfs één op drie. Morgen Stanley verwacht dat mobiel internet binnen vijf jaar groter is dan desktop internet. Bovendien worden met de digitale versies ook veel mensen in het buitenland bediend. Er is een belangrijk onderscheid te maken tussen tablets en smartphones, volgens Engel: “de smartphone is van jou terwijl een tablet vaak gedeeld wordt. Een tablet is ook de ultieme ontspanning en is meer wifi gebonden”. Naast de keuze voor devices heb je als uitgever ook de keuze voor native apps en mobiele websites. Een voordeel van de native app is een betere bescherming, het voordeel van een mobiele website is de onafhankelijkheid van distributiepartijen die een deel van je opbrengsten vragen. Daar staat tegenover dat je mobiele website moeilijker te vinden is. Een goede marketing van je app is belangrijk. “Een bericht op de iPhoneclub of Androidplanet genereert veel downloads. Gebruik ook traditionele kanalen voor de promotie van je app, ga uit van 10% conversie van bezoekers die via de website naar je app gaan. Zorg ook dat je de app doorontwikkelt op basis van de reviews”, aldus Engel. Daarnaast groeit het aanbod van standaard applicaties en tools die kostentechnisch interessant zijn om in te zetten voor het uitgeven van content (Woodwing, Pdf2ipad, Zinio, Pressreader). Engel sloot de masterclass af door wat opvallende kenmerken van mobiele devices toe te lichten. Bijvoorbeeld het verschil in reclame tussen de iPad (full screen) en smartphone (voornamelijk banners), het gebruikt van een tablet als EPG of tweede scherm of de inzet van het freemium model (gratis proberen, wil je meer dan betaal je). Ook wijst hij op de hogere prijzen voor tabletapps (gemiddeld $ 4,27) tegenover smartphone-apps ($ 1,59).

27 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 27

20-01-12 14:34

co lu m n

➔

Dood en verderf op het internet

Het mooie van nieuwe media is dat ze nooit gebruikt worden op de manier waarop ze bedoeld waren. De grammofoon zou vooral op kantoren benut worden op brieven te dicteren, radio was er om contact met schepen te onderhouden, via internet zouden wetenschappers samen artikelen schrijven, de eerste walkman was een speeltje voor de Sony-CEO, via de eerste e-mails lieten computerprogrammeurs boodschappen voor elkaar achter. Sommige innovaties komen nooit van de grond of sterven snel: quadrafonie, buzzers, DDC, DAT- en MD-bandjes, geur-bioscopen, beeldplaten. Wie doet er nog aan Second Life of chatroulette? Waar zijn MySpace, Urkut en ICQ? Doodgewaande technieken kunnen een nieuw leven gaan leiden. De fax was aan het einde van z’n bestaan op krantenredacties toen het apparaat herontdekt werd voor huiskamergebruik, 3D was na de jaren vijftig morsdood en leeft nu als ooit tevoren, de Q-codes zijn 15 jaar oud maar lijkt nu pas door te breken. We weten het niet. We weten niet wat succesvol wordt of gaat mislukken. Voorspellen is moeilijk, vooral als het over de toekomst gaat. Marshall McLuhan voorspelde dat er in onze tijd geen auto’s meer zouden bestaan, het “papierloze kantoor” is een utopie, CNN-oprichter Ted Turner voorspelde dat kranten in de jaren negentig zouden uitsterven, laatst vond ik een vijf jaar oud boekje van Nederlands grootste trendwatcher Adjiedj Bakas... niets van zijn voorspellingen is uitgekomen. Dit weerhoudt ons er niet van voorspellingen te doen. Opvallend zijn de voorspellingen waarin de dood of de totale heerschappij van een medium wordt aangekondigd. De dood van de krant is ook na Ted Turner populair, een beetje Googelen: “The Internet may kill newspapers”, “Will social networking sites kill newspapers”, “How the iPad might kill newspapers”. Die laatste is grappig, de iPad is een verschrikkelijke alleseter: “Will Apple’s iPad kill the e-reader?”, “Will the iPad kill car radio?”, “Apple iPad just tried to assassinate the Computer”. De iPad wordt op z’n beurt weer bedreigd, er zijn heel wat iPad-killer op de markt: de Android-tablets, de nieuwe Sony tablets, the Kindle Fire... de zoekactie “iPad-killer” levert 139.000 resultaten op. Maar de iPad is ook een redder in de nood: “Will the iPad Save the Publishing Industry”, “Will the Apple iPad Save Journalism?”, “Will the iPad save traditional broadcast media?” Ik heb de afgelopen weken gelet op wat mensen met hun iPad doen. Ik heb alles gezien. Mensen maken tekeningen met dikke stiften, kinderen van nog geen twee jaar oud worden onder het ontbijt stil gehouden met een kleurplaat-app, er wordt gemaild, notulen gemaakt tijdens vergaderingen, presentaties gegeven, pdf-verslagen gelezen, films bekeken, boeken gelezen, games gespeeld (patience, auto- racen, Angry Birds). Ik heb alles gezien, behalve het lezen van een krant of tijdschrift. De losse verkoop van kranten op iPads lijkt nihil volgens de laatste oplagecijfers. Is dat erg? Wel voor de uitgevers. Maar het is ook een goede les natuurlijk. Niks gaat zoals het voorspeld is, geen moord en doodslag tussen platformen, geen killers op ons pad... maar ook geen redders in nood. Het is niet de technologie die iets doet, het zijn de gebruikers die het bepalen, en die trekken zich gelukkig niks aan van trendwatchers, digitale piskijkers en ander goeroes. Piet Bakker is Lector Massamedia en Digitalisering binnen het lectoraat Crossmediale Kwaliteitsjournalistiek van de Hogeschool Utrecht en hoofddocent aan de UvA, met als specialisme journalistiek.

28 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 28

20-01-12 14:34

Connected TV hone en tablet.

➔

lgende run na iP Connected TV: de vo

➔

Gaan televi

➔

Apple, Google en M

➔

De TV’s zelf: Philip

➔

rrentie niet zo cu n co en zi go ig Z UPC en

➔

24i: kans voor con

➔

ge en Glashart Media PC U , fK G : 11 20 C PJ M

PO, TV? De visies van N d te ec n n o C n aa sieomroepen

➔

•Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 29

VPRO en SBS

icrosoft TV

s, Samsung en LG

tentpartijen ven hun visie

dernemers rondom n o en n eu st er d n o r TNO en iMMovato

Connected TV

20-01-12 14:34

Artikel

➔

Connected TV:

de volgende run na iPhone en tablet Je moet erbij zijn met je ‘app’! Dat was de tendens van 2008 tot 2010 gedomineerd door de iPhone iPad. Geldt deze race de komende jaren ook voor tv en met ‘second screen apps’? MIPTV 2011 in Cannes bracht opwinding over ‘Smart TV’. Ook op het Mediapark Jaarcongres was Connected TV een hot issue. Peter Olsthoorn schreef in aanloop naar MPJC2011 een serie artikelen over de veranderingen die Connected TV te weeg gaat brengen. Er komt een IP-kabel in de TV en dat noemen we ‘connected TV’. Of minder technisch: de televisie wordt op internet aangesloten en we noemen het ‘Smart TV’. Connected TV biedt nieuwe mogelijkheden: het verrijken van TV-diensten met gepersonaliseerde achtergrond informatie, Video on Demand diensten, combinaties met verschillende schermen (tweede of derde scherm) of nieuwe gaming concepten. Naast mogelijkheden voor de media-sector kunnen ook andere toepassingen de TV bereiken zoals zorg- of energietoepassingen. Dit betekent allerlei mogelijkheden voor innovatieve (kleine of middelgrote) bedrijven. Philips was een voorloper in 2008, ging zelfs reclame (‘banners’) verkopen, maar dat waren beginnersfouten. Qua hardware staan Sony vanwege de tv + Playstation en Samsung met tv + telefoons + tablets er goed voor. LG is een goede derde in dit veld, maar Philips balanceert als vanouds op de rand van de pc-markt maar wil er niet in duiken, ook niet met een tablet volgens de woordvoerster.

30 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 30

20-01-12 14:34

Connected TV

Gebruikscijfers Nederland loopt in Europa voorop als het om de verkoop van web-connected tv’s gaat. De eerste gebruikscijfers kwamen in 2011 van de NOS. Lara Ankersmit (NOS), heeft pageviews op de indexpagina over maart 2011: • Net TV platform (Philips en Sharp gecombineerd): 50.255 • Samsung: 33.313 • Sony Bravia: geen duidelijke stats. • Sony PlayStation: 10.000 keer per dag, ‘n 300.000 keer per maand, nu nog aanzienlijk meer dan via de tv-toestellen en bluray. Wat kostte toevoeging van de Journaal-appt? Ankersmit: “Voor geen van deze platformen hebben wij betaald, noch zijn wij betaald. Wij waren op elk van deze platformen de eerste of één van de eersten die video aanbood.” GfK retail and Technology geeft inzicht in de verkoopcijfers van Connected TV’s: 2010: 1.926.000 verkochte tv's (+3 procent), waarvan 420.000 (22%) met internet 2011: 1.865.000 (- 3,2 procent), waarvan 885.000 (47,5%) met een internetaansluiting 2012: 1.85.000 ( - 1 procent), waarvan 1.225.000 (66,4%) met internetaansluiting, ofwel 66,4 % Penetratie WebTV: 2010: 8 procent 2011: 20 procent

2012: 36 procent 2013: 56 procent

Naast de ontwikkeling van Webconnected TV zijn het afgelopen jaar ook steeds meer bluray standalone spelers en Home Cinema spelers geïntegreerd met internet in het apparaat. Van alle verkochte bluray spelers is al 47 procent uitgerust met internettoegang, maar bij Home Cinema bluray slechts 8 procent.

U p dat e

RTL grote winnaar bij ‘internettelevisie’ in 2011 De programma’s van RTL4 en RTL5 scoren het best bij mensen die via het web kijken. Voor drie programma’s uit de top 10 ging zelfs nooit de televisie aan, omdat ze in hoge mate enkel via het web werden bekeken. Dat blijkt uit het kijkcijferoverzicht over heel 2011, dat Stichting Kijkonderzoek begin 2012 publiceert. Het grootste deel van die rapportage gaat over traditionele televisie’, maar een onderdeel omvat digitaal kijken. Web tv omvat alle programma’s die via het web worden bekeken tot zes dagen na de uitzending. In deze categorie web tv is RTL Nederland veruit de best scorende partij in Nederland. Zeven van de tien en vier van de twintig uitzendingen in de toplijst zijn van RTL4 of RTL5. Het meest bekeken web tv-programma over heel 2011 is de eerste aflevering van ‘Oh Oh Tirol’. Een op de drie kijkers zag dat programma helemaal nooit op televisie, maar enkel via het web. Ook opvallend is ‘Oh Oh Cherso’ eind oktober door de helft van alle kijkers via het web werd bekeken. Een andere webhit is ‘Echte Meisjes in Jungle’. Bijna eenderde van de kijkers zag dat programma nooit via tv. Bron: Emerce, Stichting Kijkonderzoek

31 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 31

20-01-12 14:34

Artikel

➔

Gaan omroepen aan connected TV? Uitzending Gemist heeft een andere standaard. Gerald van der Wijngaart, voorlichter van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO): “We hebben Uitzending gemist voor connected tv volgens de Hbbtv-standaard ontwikkeld. Televisietoestellen die deze standaard ondersteunen kunnen Uitzending Gemist aanbieden. Door voor Hbb tv te kiezen, is er één standaard applicatie waardoor het beheer overzichtelijk is.” Philips is het verst met de implementatie van Hbbtv, dus is Philips ook de eerste die Uitzending Gemist kon aanbieden in haar hoofdmenu. Daarmee neemt Philips een voorsprong op Samsung, Sony en LG voor zover dat al zou tellen bij de consumenten. “Inmiddels is Uitzending Gemist ook beschikbaar via Sharp-toestellen en zijn gesprekken met andere aanbieders in een vergevorderd stadium.” Exploitatiemodel? Van der Wijngaart: “Geen, het is vrij beschikbaar net als via internet. De extra inspanningen voor een kleine vertaalslag zijn nagenoeg verwaarloosbaar.” Nu bieden UPC en Ziggo in een extra pakket Uitzending Gemist tegen betaling aan. Als Uitzending Gemist via tv beschikbaar is, dan kan dat de toegevoegde waarde van dat kabelpakket aantasten. Van der Wijngaart vindt van niet: “Uitzending Gemist heeft via de kabel een hogere kwaliteit dan via Hbbtv. Daarnaast bevindt de Hbbtv-applicatie zich nog in de pilotfase.” Met de kabel is wel een commerciële afspraak gemaakt, maar de inhoud daarvan wil Van der Wijngaart niet uit de doeken doen. Erik van Heeswijk, Hoofdredacteur Digitaal van de VPRO, verwacht eind 2011 “een heel eind op weg” te zijn met het platformonafhankelijk aanbod van delen van de VPRO collectie. De VPRO zal het gebrek aan standaardisatie van ‘smart’ platforms voor mobiel en tv niet voor lief nemen: “We zien er geen brood in om met alle aanbieders zoals Philips, Sony en Samsung te onderhandelen of we alsjeblieft in hun startmenu mogen komen. We maken de content geschikt voor de grote platforms als Apple en Google en beoordelen de rest per keer.” ‘Smart tv’ en platformonafhankelijk kijken als norm zal vervolgens creatief een nieuwe golf van mogelijkheden voor de VPRO bieden, verwacht Van Heeswijk: “Vooral met het tweede scherm op de bank kun je veel gaan doen. Bij Zomer gasten kun je achter de getoonde fragmenten de hele inhoud gaan aanbieden. Je kunt het op vele manieren interactief gaan maken. Het nieuwe denken dat daarvoor nodig is zit in ons DNA.”

Erik van Heeswijk (VPRO)

32 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 32

20-01-12 14:35

Connected TV

Geld maken SBS krijgt vele nieuwe mogelijkheden om content te verspreiden. Maar het moet wel geld op leveren. “Mooi, al die nieuwe mogelijkheden, maar voor ons is het belangrijkste criterium dat we op enigerlei wijze moeten kunnen ‘monetizen’. De adverteerder, consument en/of distributeur moet betalen.” Dat is het heldere antwoord van Jeroen Verbeek, directeur Digitaal van SBS, op de vraag waarom SBS niet te zien is op Philips Net TV en Uitzending Gemist en RTL Gemist wel. Met inno vaties als Secret Story wil SBS wel graag nieuwe platforms bedienen. Relatief was dit een veel groter succes met nieuwe media dan op de lineaire tv.

Jeroen Verbeek (SBS)

Michel Mol, gewezen directeur innovatie van de publieke omroep (NPO) heeft met ‘Smart TV’ van Samsung, Philips cs. niet zo veel op: “Volgens mij kunnen tv’s beter behalve letterlijk ook figuurlijk zo plat mogelijk zijn: geen intelligentie erachter plakken.” Mol gelooft meer in internet ‘bij de tv’ dan ‘op de tv’, dat wil zeggen in een ‘tweede scherm’ zoals een tablet op de bank: “Vooral daarmee zal waarde aan het tv kijken worden toegevoegd. Als je ziet wat Ex Machina - waar Mol een adviesrol heeft - met The Voice of Holland aan innovatie heeft gebracht en hoe ze nu datzelfde doen voor Pro Sieben met ‘Germany’s next Top Model’ van stemmen, waarderen en chatten tot en met kledingverkoop en andere merchandising, dat is vernieuwend.” Mol is betrokken bij Ex Machina die toevoegingen maakte voor The Voice of Holland en Germany’s Next Top Model van Pro Sieben: “Je ziet dat een paar procent van de kijkers al snel mee doet, via computer, tablet of smartphone, dus het gaat zo om tienduizenden gebruikers tegelijkertijd die deel gaan uitmaken van het programma dat een hele nieuwe dimensie van TV kijken opent.” Ook voor de kabelaars ziet Mol nog mogelijkheden genoeg om het ‘grote spel’ van sociale mediatoevoeging en e-commerce met de tv mee te gaan spelen: “Als Iron Man 1 op de gewone televisie langskomt, kun je Iron Man 2 tegen betaling aanbieden via het tweede scherm of desnoods op de tv zelf met een overlay waarbij je dat vervolg dan zelfs nog met de rode knop zou kunnen bestellen. Een 1-click aankoop zal zelfs de meest luie couch potato nog gaan gebruiken.”

33 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 33

20-01-12 14:35

Artikel

➔

Apple, Microsoft en Google TV Apple TV Apple TV is onvindbaar in het hoofdmenu van Apple, evenals in het ‘site-overzicht’. ‘Low-profile’ heet zoiets. Wie op de Nederlandse site zoekt op ‘Apple TV’ wordt evenmin direct veel wijzer, met eerst wat resultaten over Quicktime software en dan persberichten over de lancering in 2007. Dat is vier jaar geleden en Apple TV maakte het niet in Nederland. Maar, er was sprake van een stille revolutie van Apple met Airplay software als verbinding tussen de iPad en Apple TV. Ineens ontstaat een optimale video-on-demand ‘trein’ van verschillende apparatuur. Daarvoor moest wel even een oude tv ver vangen door een nieuwe vanwege het ontbreken van HDMI.

Microsoft TV Met de aankoop van WebTV Inc. 15 jaar geleden, verschillende (mislukte) decoders en de bouw van ‘Media Center’ was Microsoft de eerste die vermetele pogingen deed om internet op televisie te brengen. Het lukte aldoor niet, maar de doorzetters kunnen er soms aardig mee wegkomen. Microsoft probeert het nu van een heel andere kant. Met de geweldige nieuwe Kinect speltechnologie komt Microsoft met uitbreidingen op de Xbox spelcomputer veel eenvoudiger de huiskamer binnen dan met allerhande specifieke doosjes voor internet op tv. Veel eenvoudiger dan met welke box dan ook.

Google TV De grote opponent Google had ook zo’n remmende voorsprong met Google TV. Zien we er al wat van? De woordvoerder van Google Nederland: “Nee, er is geen zicht op wanneer dat naar Nederland komt.” Google’s blog over Google TV vermeldt veel technische vorderingen en moeizame pogingen om aansluiting te vinden bij exclusieve content. Maar Google krijgt geen voet aan de grond bij distributeurs die Google vooral als concurrent zien. Maar het Paard van Troje voor Google is de internetkabel die de tv in komt en waarmee dan desnoods via het open internet Google TV zijn weg vindt naar de huiskamers. Of moet Google echt met ‘apps’ in de hoofdmenu’s komen, of zelfs een ‘homepage’ op tv worden om succes te boeken?

34 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 34

20-01-12 14:35

Artikel

➔

Connected TV

Geen Sony Google TV hier Vooralsnog is YouTube de belangrijkste troef voor Google voor televisie. Wellicht blijft het daar voorlopig bij tot je standaard de pc met internet kunt verbinden en Google TV wordt gekozen als tv-interface, of niet.

Sinds ruim een half jaar is er aanbod van Bravia tv’s met Google TV in de VS, maar het Nederlandse equivalent laat voorlopig nog op zich wachten. Sony geeft in 2011 prioriteit aan het introduceren van video- en audiotheek ‘Qriocity’ die al beschikbaar is op o.a. Britse Sony tv’s en in Duitsland. De Qriocity on-demand service biedt tegen betaling niet alleen de films van Sony Pictures aan, maar ook de blockbusters van andere grote Hollywood filmmaatschappijen. Via ‘Music Unlimited’ heeft de gebruiker toegang tot meer dan zes miljoen liedjes in eenzelfde vorm als bij Spotify. Momenteel is een kwart van de verkochte tv’s van Sony in Nederland uitgerust met internet toegang, eind 2011 zal dat de helft zijn en eind 2012 naar verwachting driekwart. “Maar het aantal tv’s dat daadwerkelijk op internet wordt aangesloten blijft echt achter. Dat is ongeveer een derde. Dat is zonde omdat het grote voordeel van Sony Internet TV dan niet wordt benut. Aan ons de taak nog het nodige gebeuren aan de bewustwording hiervan “, aldus Den Heijer. Sony Internet TV bestaat uit twee onderdelen: 1 Bravia Internet Video met on-demand kijken naar bepaalde gemiste populaire programma’s van SBS6, Net5 en Veronica, eveneens naar het NOS journaal, Eurosport, Berliner Philharmoniker en popconcerten van Moshcam, YouTube en DailyMotion. 2 Bravia Internet Widgets met ‘app’s’ zoals Twitter, Facebook, Picasa, Buienradar etc. Voor Sony is het winkelpersoneel een belangrijk doelwit om de marketing voor internet-tv op te voeren. “De winkelier kan de consument attenderen op de voordelen van internet op tv, met de boodschap dat je vroeger gebonden was aan het zenderaanbod. Nu met IPTV en met on-demand op je televisie maakt de kijker zich daar onafhankelijk van. Met ook nog eens gratis content.”

35 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 35

20-01-12 14:35

Artikel

➔

De TV’s zelf:

Philips, Samsung en LG Philips’ laatste ademstoot met Smart TV Philips kwam met de aankondiging van uitgebreide Smart TV (‘Net TV’ blijft een functionaliteit binnen Smart TV), verkrijgbaar op de series 6000, 7000, 8000, 9000, Cinema 21:9 Platinum en Gold, DesignLine en telt vier onderdelen: Simplyshare, Control, Net TV en Program. Via SimplyShare kun je met behulp van DLNA technologie naast het bedienen van je tv met een iPhone/iPod/iPad app ook muziek, foto’s en video’s via wifi streamen vanaf je tablet, smartphone of laptop, door o.a. SongBird software. Multiview maakt het mogelijk de content van verschillende bronnen tegelijkertijd op één scherm te tonen, bijvoorbeeld een tv-uitzending kijken én de sportuitslagen via Net TV volgen. Binnen het onderdeel Control kun je een smartphone, tablet of draadloos toetsenbord aansluiten voor de bediening van Net TV, zoals YouTube etc. Via Net TV krijg je toegang tot vijf videotheken in Europa. Gemiste uitzendingen zijn eenvoudig terug te kijken via Uitzending Gemist en RTL XL op Net TVPhilips biedt met Program een eigen programmagids om programma’s op te nemen en te pauzeren om dan later te hervatten. Philips deed later in 2011 een aankondiging met uitgebreide functies voor de TV modellen. Philips was de eerste met internet op tv, onder de naam ‘Net TV’. Philips koos ook voor open internet zodat de consument alle mogelijkheden heeft en zelf kan bepalen wat hij bekijkt. Kirsten Heinemans

36 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 36

20-01-12 14:35

Connected TV

(marketing manager Smart TV Benelux): «De toevoeging van RTL Gemist in 2010 was belangrijk, net als later Videoland en daarop Uitzending Gemist. Dit zijn veel gebruikte apps, net als YouTube maar ook Buienradar als het weer extreem is. Ook regionale omroepen zoals Omroep Flevoland, Omroep Brabant, RTV Oost en RTV Utrecht lopen warm. De app-ontwikkeling is ‹open› in die zin dat Philips de CE-HTML standaard (van ‹Consumenten Elektronica›) hanteert en partijen daarin kunnen bouwen. In principe is iedereen welkom. We geven advies en ondersteuning, verzorgen de back-office, maar we betalen geen kosten. Gokken en porno zijn niet toegestaan op Net TV. De marketing zal dit jaar vooral op winkels gericht zijn volgens Heinemans: De focus ligt op het attenderen van tv-kopers in de winkels. We voorzien trainingen voor winkelpersoneel om Smart TV onder de aandacht te brengen zodat kopers het thuis gaan proberen. En de app-aanbieders als Videoland, RTL en Uitzending Gemist zullen hun steentje bijdragen.

Samsung voorop met marketing Samsung gaat verder dan Sony en Philips met marketing van ‘Smart TV’. Dat is ook direct zichtbaar op de webpagina voor televisies met de nieuwste snufjes zoals filmaanbevelingen die via de online aangeboden Moviemax komen op grond van eerder kijken zoekgedrag, alsmede de mogelijkheid om Facebook en Twitter direct te gebruiken. Qua inhoud stagneert Samsung. Nog steeds biedt de marktleider geen toegang tot de gemist- videotheken van de Publieke Omroep, RTL en SBS. UG ontbreekt omdat Samsung pas later dit jaar de HbbTV-standaard ondersteunt en met RTL en SBS lopen de onderhandelingen niet eenvoudig. Hans de Jong, bij Samsung Nederland in Delft Productmanager voor tv: “Wij betalen in principe niet voor content. Iedereen is welkom maar moet zijn eigen exploitatiemodel meebrengen. Daar zijn geen restricties voor.” Niettemin gaat Samsung er vol in voor internet op tv: “Dit wordt echt het jaar van de doorbraak van de Smart TV, dus dit betekent dat we zeker ook een publiekcampagne gaan doen en ons niet beperken tot de winkelvloer en verkopers om de boodschap te verkondigen”, zegt De Jong. Smart TV is ook echt volwassen wat Samsung betreft: “Met de integratie met Android en iPhone, de mogelijkheden om actief te surfen en om eenvoudig de tv te verbinden met alle andere apparatuur en externe harde schijven kun je in feite alles wat digitaal beschikbaar is ook in goede kwaliteit op je tv krijgen. Met de AllShare-software op de pc kun je de content van je pc doorzoeken, streamen en afspelen op tv.” Bovendien komt Samsung later dit jaar nog met de boeiendste vernieuwing: het voortzetten van het kijken van de tv naar de tablet. Je kunt dus naar de tuin, een andere kamer of het toilet lopen en blijven kijken. “Ook interactiviteit komt via de tablet veel dichterbij.” Bediening vindt nu plaats met een sms-pad op de afstandsbediening, maar later dit jaar komt Samsung met een qwertytoetsenbordje achterop de afstandsbediening, voor degenen die geen smartphone hebben om de tv te bedienen.

LG een snelle volger LG Nederland is na Samsung de tweede Koreaanse partij die razendsnel noviteiten ontwikkelt. Zo biedt LG haar Smart TV platform niet enkel op nieuwe tv’s en bluray spelers, maar ook een ‘SmartTV-

37 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 37

20-01-12 14:35

Upgrader’ die elke huidige tv met HDMI-aansluiting kan opwaarderen naar een Smart TV. De ‘Upgrader’, die aanstaande zomer op de Nederlandse markt komt, biedt ook een browser om te internetten op tv. Van negen LCD/LED plus zes Plasma series hebben er vijf tv’s de Smart TV functie, daarnaast ook acht andere AV-producten (Home Theatre, bluray). LG biedt internationaal Google Maps, Facebook, Twitter, YouTube, Picasa, Accuweather en Vtuner (radio) aan en in de VS toegang tot een flink aantal videotheken zoals Vudu, Netflix, Hulu en Amazon Video on Demand en sportdiensten. In Nederland beperkt het aanbod zich tot Videoland en RTL Gemist, plus browsen over het web. “In de zomer komt er een upgrade met veel meer applicaties internationaal en lokaal. Die is ook te installeren voor producten die voor de zomer gekocht worden”, aldus de woordvoerster Sabrina Eilers. Onderscheidend bij LG is de ‘Magic Motion’ afstandsbediening die als een muis werkt (vergelijkbaar met Nintendo Wii) voor sneller navigeren over het scherm dan met de conventionele afstandsbediening. “In directe relaties met de contentaanbieders als Youtube, Videoland en Facebook kunnen we gebruiksvriendelijke en snelle applicaties ontwikkelen, aangepast aan het tv-kijken.” Net als andere spelers heeft LG inmiddels een applicatie voor iPhone en Android smartphones om de tv op afstand te bedienen en gebruikt het de DLNA-standaard om in een ‘thuisnetwerk’ content van foto- en video-apparatuur, pc’s etc. op tv te vertonen.

38 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 38

20-01-12 14:35

Connected TV

Artikel

➔

UPC en Ziggo zien de concurrentie niet zo Op de vraag of Sony, Samsung, LG en Philips concurrentie in distributie worden, zegt Ivo Lochtman: “Waarom moeten we dit telkens positioneren in termen van concurrentie, vijanden en vrienden? Ik vind dat een eendimensionale benadering van dit onderwerp. Op dit moment zien we ze niet als concurrent. Het is een additionele verrijking. Niemand zegt er zijn kabelabonnement voor op.”

Ivo Lochtman (UPC)

Partneren met nieuwe partijen als de hardwaremakers of Google, Apple of Microsoft ziet Lochtman ook als optie: “We bieden verschillende mogelijkheden in de waardeketen, dus waarom kun je dan niet samenwerken?” Hoe? “Er zijn legio voorbeelden. Wij kunnen voor hen content ontsluiten. We kunnen producten bundelen in marketing samenwerking. Maar de markt is nog te pril om concreet te worden.”

Op ‘het tweede scherm’ was UPC de eerste met een app voor bediening op afstand van de decoder. Dat is gekoppeld aan distributie, uitbreiding naar content is ook mogelijk met bijvoorbeeld zusterbedrijf Sport1/Film1. “Ja, maar in zo’n app zien we inderdaad alleen samen met de contentpartij wat, want interactiviteit hangt altijd samen met de content. Dat kan ook met RTL. Wij kunnen dat op een klantvriendelijke manier aanbieden.” De introductie van nieuwe CI+ modules om eenvoudig diensten aan digitale tv toe te voegen, was uitgesteld. Ook de komst van de Horizon box waarmee Liberty Global/UPC internet naar tv wil brengen, laat op zich wachten. Lochtman: “Miscommunicatie tussen een journalist en een woordvoerder van ons. Er is geen sprake van uitstel. We richten ons op het eind van het jaar.”

‘Zenderpakketten blijven bestaan’ UPC ziet de TV-makers en internetgiganten niet snel lokale tv-pakketten samenstellen, en dan nog eerst daarmee beginnen in grote Europese landen. UPC gaat z’n eigen weg en weet bij meer dan 70 procent van de klanten een Pluspakket te slijten, voor 10 of 4,50 euro per maand. Kijkdata verzamelen en gebruiken kan belangrijk worden, maar ligt gevoelig.

39 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 39

20-01-12 14:35

Ook Mirko Mensink, directeur Corporate Develop ment van Ziggo, toonde geen vrees voor nieuwe spelers: “Je kunt het heel defensief benaderen vanuit de verwachting dat de Samsung’s, Sony’s en Philipsen aan de ene kant en de zenders aan de ander kant je als kabelaar kunnen omzeilen. Maar je kunt het ook zien als kans, om je distributie straks via een dubbel kanaal nog sterker te maken en een nog sterkere binding met je klant op te bouwen.”

Mirko Mensink (Ziggo)

Grote spelers ontberen de lokale content en of IP-distributie van zenders de kabel en haar hoge winsten kan bedreigen moet nog blijken. Mensink: “Uit onderzoek blijkt dat tv-kijkers zeer hechten aan lokale content met een lokale verpakking van die content. Het kabelpakket is vertrouwd. Je kunt met internet geen ‘quality of service’ garanderen. Dat is op televisie wel erg belangrijk. Maar we moeten wel een nieuwe organisatie ontwikkelen als we via verschillende kanalen content kunnen aanbieden. Het on-demand stuk zal hoe dan ook veel belangrijker gaan worden.”

Dat Ziggo zelf op haar beurt tv-zenders overbodig zal maken met directe distributie van programma’sacht Mensink evenmin plausibel gezien complexe rechten. Ook KPN zei in het vooronderzoek dat pakketten van zenders favoriet blijven, ook al kun je via IPTV individueel distribueren en per kanaal abonnementen aanbieden. Hugo Suidman van KPN TV, in een eerder vraaggesprek met Peter Olsthoorn: “Televisie is ontspanning, geen inspanning. Voor dat tientje per maand gaan kijkers niet moeilijk doen met menu’s en instellingen. Wel kun je via interactieve televisie veel eenvoudiger je eigen tv-avond samenstellen. Dat gemak telt ook voor het huren van een filmpje. Dat neemt met sprongen toe onder degenen die het een keer geprobeerd hebben. Leden van eenvideotheek halen gemiddeld drie keer per jaar een film, via tv loopt dat snel op tot drie per maand.”

40 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 40

20-01-12 14:35

Artikel

➔

Connected TV

24i: kans voor contentpartijen In 24i heeft Smart TV de meest enthousiaste pleitbezorger in Nederland. Dat 24i er al geld mee verdient, kan geen toeval zijn. 24i bouwt en beheert apps en menu’s voor de grote partijen Samsung, LG en Philips, alle drie pan-Europese klant. Ook doet het bedrijf mee aan de eerste pilot van Sony. Hans Disch van 24i: “Juist omdat 80 procent van een IPTV-dienst door ons generiek gemaakt kan worden, kunnen we tegen veel lagere ontwikkelen beheerkosten nieuwe apps introduceren.” Dat juist een kleine Nederlandse partij zo goed acteert, vindt 24i geen verbazing: “Diverse inno vaties met IPTV zijn bij ons begonnen. De technologie is niet eens het moeilijkste verhaal, maar denk vooral niet dat het een simpele websitevariant is. De crux vormt de toegevoegde waarde van de service: het waardemodel achter de dienst. Bovendien laten we ons niet afleiden door dogmatische discussies over standaarden.” Maar is er dan geen broodnodige standaard? Die is er nog niet, maar wel in ontwikkeling. Je hebt bijvoorbeeld HbbTV. Dat wordt geheid een dominante standaard door de steun die veel broad casters daaraan geven. Maar het overgrote deel van de apps zal HBB-compliant zijn of worden, in plaats van full HBB. 24i mag van de drie tv-klanten geen exacte cijfers verstrekken over het gebruik van hun online diensten, maar enkel een groei-indicatie: de toename van het gebruik van het web op de tv- diensten was in het derde kwartaal 2010 165 procent, het laatste kwartaal liet een verviervoudiging zien. De populairste diensten waren, in deze volgorde RTL, NOS, Uitzending Gemist, Buienradar, YouTube, Meteoservice, Nu.nl, FilmsopTV, Eredivisie Live en TomTom. Maar nominaal stelt het niets voor. Disch meent dat daar in 2011 een einde aan komt: “Connected TV, oftewel Smart TV, breekt door. We zijn net terug uit Cannes waar bleek dat toch heel veel partijen inmiddels door hebben gekregen wat de enorme kansen en bedreigingen het brengt. Vooral contentpartijen zien steeds vaker dat ze voor weinig geld een belangrijk nieuw en kapitaliseerbaar kanaal kunnen aanboren.”

Relatie met kabelmaatschappijen Daarmee is de tweedeling gemaakt: contentpartijen doen er goed aan, net als ze voor de iPhone/ iPad deden, tijdig te experimenteren op Smart TV. Voor bestaande distributeurs als kabelaars ziet 24i de toekomst somber in als ze geen strategisch antwoord formuleren buiten hun huidige “walled gardens”. “Hun monopoliepositie is onhoudbaar.” Kabelaars kunnen, zegt Disch, hun pakket IP-diensten aanzienlijk uitbereiden, van beveiliging tot domotica. Bovendien, ziet Disch nu in, is de distributie in pakketten niet ten dode opgeschreven: “Contentpartijen staan voor de keuze of ze op zichzelf via internet hun publiek proberen te bereiken met kansen op veel meer inkomsten maar ook het risico van veel minder publiek, of veilig in de pakketten blijven zitten, bijvoorbeeld van de kabelaars die ze mogelijk vaste inkomsten verzekeren.” 24i maakt uiteraard geen keuze tussen haar klanten op de vraag wie het beter doet, maar Disch geeft wel een indicatie: “Aanbieders die verschillende platforms beheersen zoals tv’s, tablets en telefoons, kunnen content tussen die platforms laten bewegen en contentpartijen ook mogelijkheden bieden om applicaties in schermen naast elkaar aan te bieden.”

41 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 41

20-01-12 14:35

Dit zou betekenen dat een Apple met Apple TV en iPad en de Koreanen Samsung en in minder mate LG met Android tablets en telefoons hoge ogen gooien. En zelfs op het niveau van de chips verwacht Disch belangrijke entrees in de tv-markt. Hij is het niet eens met Michel Mol dat de tv niet veel intelligentie moet bevatten: “Net als andere terminals als de tabelts en telefoons is met tv veel meer mogelijk. Zolang het gebruiksgemak en de cross channel methode maar leidend blijft.” En Google TV? Disch: “Google kreeg te maken met de wet van de remmende voorsprong en zag de traditionele machten in de Amerikaanse tv-markt in het geweer komen. Ik denk dat Google een belangrijke partij zal worden op televisie, op de eerste plaats met Youtube, maar dat Google TV niet zo dominant zal worden voor toegang tot content als de zoekdienst op de pc is.” Bovendien zullen sociale media voor tv kijken direct een belangrijke positie innemen vanwege het tippen van, en babbelen over programma’s. Anders dan op pc hoeven socialemedia niet eerst een groot publiek op te bouwen. Dat hebben ze al nu interactieve tv begint te groeien.

Hans Disch (24i)

42 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 42

20-01-12 14:35

Connected TV

V e r s l ag

➔

Connected tv

de nieuwe standaard? Connected tv is volgens velen de nieuwe standaard in 2011. En Nederland loopt in Europa voorop, inmiddels biedt 27 procent van alle verkochte tv’s in Nederland al internettoegang om webfilmpjes te bekijken of social media te gebruiken. Op het MPJC laten GfK, UPC en Glashart Media hun licht schijnen over dit ‘nieuwe universum voor content’.

Barbara Schouten, Business Consultant bij GfK Retail and Technology Benelux, meent dat de integratie van en internet onomkeerbaar is. ‘Connected tv is een nieuw universum voor content en niet aanpassen betekent niet meespelen’, waarschuwt ze. We gaan volgens Schouten momenteel van ‘hardware naar anywhere’ en er is een snelle acceptatie van connected tv gaande. Nederland loopt in Europa voorop als het om de verkoop van web-connected tv’s gaat. Inmiddels biedt 27 procent van alle verkochte tv’s in Nederland al internettoegang om webfilmpjes te bekijken of social media te gebruiken.

43 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 43

20-01-12 14:35

Kijk-tegelijkertijd GfK voorspelt dat eind 2013 bij zestig procent van de Nederlandse huishoudens een webconnected televisie in de woonkamer staat. Ook steeds meer randapparatuur, zoals Blu-ray-spelers, is voorzien van een internetverbinding. Volgens Schouten past de komst van internet naar tv bij het multitasken tijdens het televisiekijken, dat ruim de helft van de Nederlanders wel eens doet. ‘Kijktijd neemt toe en wordt kijk-tegelijkertijd. Denk aan het gebruik van laptops, smartphones en tablets terwijl er naar televisie wordt gekeken.’ Ook zag Schouten de afgelopen vijf maanden een flinke stijging in de verkoop van televisietoestellen boven de 43 inch. ‘Mensen kiezen daar deels voor omdat ze uiteindelijk ook meerdere dingen tegelijk op het grote scherm willen doen. En met de stijging van de verkoop van hardware, zoals grote schermen, neemt ook de verkrijgbaarheid van content toe.’ Er wordt steeds meer digitaal geconsumeerd, bijvoorbeeld via video on demand, en de fysieke verkoop van films loopt terug, wat grote gevolgen heeft voor filmproducenten. Barbara Schouten (GfK)

UPC kijkt het nog even aan Ivo Lochtman, directeur digitale televisie van UPC, constateert dat connected tv nog in de kinder schoenen staat. ‘Het aanbod qua connected tv is nu nog gefragmenteerd door de verschillende platforms. Het online kijken blijft dan ook nog ver achter bij traditioneel tv-kijken.’ Wel ziet hij een stijging in het opvragen van streaming content, volgens Lochtman een aanwijzing dat er inderdaad iets aan de hand is en dat volledige integratie van tv en internet vermoedelijk niet lang meer op zich laat wachten.

Ivo Lochtman (UPC)

Hij ziet Netflix en Hulu, online sites voor het kijken naar populaire televisieshows, als aanjagers op dit gebied en denkt dat social tv moet fungeren als verbinding tussen multi-screen access en connected tv. ‘Multi-screen access is essentieel. Dat wat je wilt kijken, moet op alle aanwezige schermen te ontvangen zijn. Alle apparaten moeten op een simpele manier met elkaar kunnen communiceren.’ Dat laatste ziet Lochtman als belangrijkste uitdaging als het om realtime televisie gaat. ‘Uiteindelijk moeten alle schermen bereikt worden, maar dan moet er een standaard komen. Zolang dat niet zo is, lijkt connected tv complementair te blijven’

44 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 44

20-01-12 14:35

Connected TV

Bang voor concurrentie lijkt Lochtman niet te zijn. En ook vreest hij geen machtsverschuiving door de opkomst van connected tv. ‘Het gaat niet om macht, dat vind ik een eendimensionale benadering. Je kunt deze ontwikkelingen ook als verrijking zien.’ ‘Maar,’ voegt hij hier aan toe, ‘UPC kan altijd nog via internet de concurrentie aangaan, mocht dit nodig blijken.’

0900-TV Glashart Media, onderdeel van Reggefiber de grootste landelijke aanbieder van radioen televisiediensten op glasvezelnetwerken in Nederland, wil partijen de gelegenheid geven zelf televisie- of internetcontent aan te bieden, vertelt Business Manager Niels Jonkman. Dat kan via eigen ontwikkelde, op HTML5 gebaseerde, applicaties. Normaal gesproken moet iemand die programma’s aanbiedt met kabelexploitanten afspraken maken. Deze belemmeringen neemt Glashart Media met het zogeheten 0900-TV concept weg. Het bedrijf biedt klanten de mogelijkheid via een pincode applicaties af te schermen, evenals bij de traditionele 0900-telefoondienst het geval was. Aanbieders kunnen zelf applicaties bouwen en maken daarvoor prijs- en contractafspraken met klanten. Ook kunnen ze aangeven welke beveiligingsniveaus binnen de dienst noodzakelijk zijn en ze hebben de mogelijkheid mee te liften op de afrekenen incasso systemen van Glashart Media en haar serviceproviders, weliswaar tegen een commissie. 2010 was voor Glashart Media het jaar van ‘Fixing the basics’. Toen voegde het bedrijf niet alleen alles toe wat kabelaanbieders al konden, men verbeterde deze diensten ook en voegde applicaties toe, zoals de mozaïekdienst, waarmee je een overzicht op het scherm krijgt van de uitzendingen van alle zenders en er vervolgens één kunt selecteren om die te bekijken. In 2011 is het motto van het bedrijf ‘Boost the base’. ‘Wat de consument vraagt, leveren we’, legt Jonkman uit. ‘En dat betekent dat we nieuwe pakketten en contracten toevoegen en inspelen op de snel stijgende vraag naar social media-diensten.’ Hij verwacht dan ook dat binnenkort mobiel, social media en nieuwe apps geassimileerd zijn in Glashart Media.

Niels Jonkman (Glashart Media)

45 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 45

20-01-12 14:35

v e r s l ag

➔

TNO en iMMovatorondersteunen ondernemers rondom Connected TV Zo ongemerkt heeft 20 procent van de NL huishoudens dit jaar een Connected TV in huis. Elke nieuwe tv heeft tegenwoordig namelijk standaard een internetaansluiting. Maar wat kunnen we er mee? Nog veel te weinig vinden TNO en iMMovator. Samen willen we de uitrol van nieuwe diensten versnellen door met name de innovatieve MKB’er te ondersteunen in het ontwikkelen en op de markt zetten van diensten en toepassingen. Het vernieuwende aan Connected TV is dat de televisie een internetaansluiting heeft. Aanbieders kunnen hun diensten daardoor rechtstreeks – zonder tussenkomst van kabelaars of satelliet aanbieders – aan de kijker aanbieden. Op dit moment is dat aanbod nog voornamelijk beperkt tot onder meer Video-on-Demand, het weer en Uitzending Gemist. Maar voor de creatieve geest zijn er nog ontelbare andere toepassingen te bedenken aldus TNO en iMMovator. Omroepen zijn al druk bezig met onderzoeken hoe ze hun televisieprogramma’s kunnen verrijken, bijvoorbeeld door directe toegang tot sociale media als Twitter en Facebook te bieden of door tijdens een uitzending te verwijzen naar aanvullende achtergrondinformatie, extra beeldmateriaal of eerdere afleveringen van het programma in het archief van Uitzending Gemist. Ook nieuwe gamingconcepten liggen voor de hand. En buiten de entertainment- en gaming industrie kun je denken aan toepassingen voor zorg, energie, en onderwijs. Goede ideeën genoeg, maar wie daadwerkelijk een dienst of toepassing wil aanbieden loopt tegen tal van barrières aan. TNO en iMMovator willen daarom samen met bedrijven deze barrières in kaart brengen en oplossingen zoeken. De combinatie van TNO als organisatie die technologische innovatie stimuleert, en iMMovator die dezelfde rol heeft in het crossmediale veld, kan daarin katalyserend werken.

Stand van zaken Als eerste stap organiseerden TNO en iMMovator op 1 september een interactieve presentatie middag voor geïnteresseerde bedrijven. Aanwezig waren onder meer omroepen, producenten, kabelaars en applicatie-ontwikkelaars. TNO schetste hier de stand van zaken op het gebied van techniek, markt en ontwikkelingen rondom Connected TV. Het aanbod – zo blijkt uit het verhaal - is niet het enige dat aandacht verdient, ook in gebruiksgemak en de techniek is nog veel winst te behalen. Elke fabrikant maakt zijn eigen televisie met zijn eigen platform en besturingssysteem en kiest zelf tot welke diensten de kijker toegang heeft. Hiervoor moeten applicaties worden ontwikkeld die vergelijkbaar zijn met die we kennen van de smartphones. Omdat voor elk platform of TV een specifieke app gemaakt moet worden, zijn applicatieontwikkelaars huiverig om toepassingen voor Connected TV’s te maken. De winsten op het aanbieden van premium content zijn bovendien vaak klein. Wat ook beperkend werkt is dat de televisiefabrikanten op dit moment bepalen wat het aanbod is. Vrij over internet surfen is namelijk niet bij alle Connected TVs mogelijk. De fabrikanten willen hiermee, net als in de Apple Store, extra inkomsten genereren en klanten binden. Want als straks toepassingen komen waarvoor een tweede scherm (tablet, telefoon of laptop/pc) gewenst is, dan hopen de fabrikanten ook deze devices te kunnen leveren.

46 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 46

20-01-12 14:35

Connected TV

Gebruikers Tot nu toe lopen de gebruikers ook nog niet echt warm voor de mogelijkheden van Connected TV. Als televisiebezitters de mogelijkheid al hebben ontdekt, blijkt het gebruikersgemak matig. De userinterfaces zijn nog niet echt gebruiksvriendelijk en het aanbod door de fragmentatie te gering. Dat er nog geen standaard is, wekt veel verwarring en werkt vertragend. De publieke omroepen in Nederland en veel andere Europese landen hebben HbbTV als standaard voor de toekomst gekozen, maar deze standaard is maar deels de oplossing voor Connected TV. TNO verwacht dat de ontwikkelingen rond Connected TV vergelijkbaar zullen zijn met de ontwikkeling van de smartphones. Waarschijnlijk zullen IOS of Android de standaard worden en de markt voor applicaties open gooien.

Stappenplan Al met al een roerig krachtenveld waarin een innovatieve kleinere ondernemer wat hulp kan gebruiken. Tijdens de bijeenkomst werden twee brede vraagstukken gekozen waarvoor onder nemers dit najaar samen een oplossing gaan zoeken. Het betreft: Wat moet je doen om als content leverancier op Connected TV te komen? En kunnen we een gezamenlijk distributieplatform ontwikkelen dat het gebrek aan standaarden omzeilt? Door samen met TNO en iMMovator naar deze thema’s te kijken kunnen bedrijven van de aanwezige kennis én van elkaar leren en de uitrol van hun nieuwe diensten versnellen. Eind december of begin januari volgt een bijeenkomst waarin de resultaten worden gepresenteerd. Onderdeel daarvan is een stappenplan voor ondernemers die met hun content op Connected TV willen komen: Zo kom je om de barrières heen.

47 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 47

20-01-12 14:35

co lu m n

➔

De onzichtbare strijd om de connected kijker

De op de CES aangekondigde innovaties op tv-gebied lijken dit jaar incrementeel: mooiere pixels, dunnere randjes, plattere schermen. Geen allesoverheersende nieuwtjes als 3D een paar jaar geleden. Wat wel duidelijk is: de “connected tv” zet door. Steeds meer tv’s hebben ethernet of WiFi waarover via internet allerlei content kan worden binnengehaald; unconnected tv’s zijn binnenkort even zeldzaam als apparaten met beeldbuis. Er worden ook steeds meer van die dingen daadwerkelijk aangesloten. Met een zo’n ding haal je overal content vandaan, en verschillende partijen trappelen om daar de hoofdrol in te spelen. En daarmee barst, bijna onzichtbaar, een hevige strijd los om de kijker. Niet tussen zenders, maar op een ander niveau. Bij wie starten we straks het avondje televisiekijken? Ooit bepaalde de publieke omroep waar je naar keek, op de enige zender. Er kwam het tweede net, afstandsbediening, derde net, commerciële televisie; er kwamen satelliet en kabel met buitenlandse zenders, en er was keuze te over. Een felle strijd om de eyeballs was een feit. Later brachten digitale, interactieve dozen nóg meer keuze. Uitgesteld kijken en YouTube zijn populair, maar ook filmpjes huren vanaf de bank lijkt aan te gaan slaan. Connected tv is al vaker geprobeerd, maar het web naar de tv brengen was zinloos toen dat nog bestond uit tekst met plaatjes. Email op de tv, dat werkt niet. De bandbreedte naar het huis bleef echter groeien, PC’s werden krachtiger, en videocodering bereikte de massa. YouTube en vele andere web-videodiensten volgden, en dus wordt de connected tv nu een groot succes. Gevolg: een nieuwe explosie aan content die op het huiskamerscherm geconsumeerd kan worden. Daarmee gaan we van een proliferatie van zenders naar een proliferatie van startschermen. Vanuit zo’n starscherm (“portal”) kies je een televisie kanaal, een dvr-opname, huur je een film, of vind je over-the-top content. De portal heeft ook links om foto’s te tonen, je Facebook-pagina te updaten (“vind ik leuk!”), en buienradar te checken. Maar de navigatie op een tv is veel beperkter dan op een computer, dus wie op de tv de keuzes mag aanbieden heeft veel macht. Oude en nieuwe spelers zijn bezig met het optuigen van deze potentieel lucratieve startschermen. De kabelaars en triple-play providers bieden al een tijdje zo’n startpunt. De Samsungs, Philipsen en Sony’s zoeken, via advertentie-inkomsten en revenue shares op hun Smart TV portals, naar hún graantje in de content-waardeketen. Over-the-top partijen zoals Netflix verzamelen content en bieden het tegen betaling aan. Ook Google TV wil hét startpunt worden van onze televisie beleving, door in alle mogelijke bronnen te speuren naar materiaal dat precies is afgestemd op onze persoonlijke smaak. Google TV is met versie 2 nog geen succes, maar Google is het nieuwe Microsoft dus driemaal is scheepsrecht. Volgens de vakpers lanceert Apple dit jaar ook een televisietoestel, en bij Apple is éénmaal al scheepsrecht. En binnenkort is de cirkel rond: via “Hybrid Broadcast Broadband tv” (HbbTV ), hebben de omroepen, het vertrouwde startpunt, straks óók hun portal. Wie gaat nu die strijd om de consument winnen? Wiens startscherm zien we als we de tv aanzetten? Het scherm van de triple-play provider, de tv-fabrikant, een nieuwe over-the-top-partij? Van een Internetspeler of toch een omroep? De consument kan straks via vele wegen bij ongeveer dezelfde content komen tegen ongeveer dezelfde prijs, en zal de gemakkelijkste weg kiezen. Bij deze vraag staan bediening en personalisatie centraal. Gebruik je de afstandsbediening van je decoder-box, of die van je tv? Dat maakt veel uit. Of praten we straks tegen onze toestellen? Hoe goed leidt het startscherm je naar favoriete en verrassende content, afgestemd op jouw persoonlijke voorkeuren? Nu een winnaar aanwijzen is onmogelijk. Voorlopig zal door de wirwar aan portals de verwarring alleen maar toenemen. Maar concurrentie leidt tot innovatie; er staat de kijker nog veel spannends te wachten! Rob Koenen is Senior Businesss Consultant bij TNO Media and Network Services en projectleider van het BrancheInnovatieContract iMMovator.

48 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 48

20-01-12 14:35

Video on Demand grote jongens? e d r o vo en le al d Video on Deman

➔

begint ‘big busin Video on Demand

➔

O, Cijfers van GFK, SK

ess’ te worden

➔ ➔

•Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 49

NPO en Ximon

, TNO, Technicolor, C PW : d n la er ed N diensten in Video on Demand rtainment Group te En e Th , ia ed m D Media Hub, O Rights Stuff, Dutch nt in Nederland te n co e el su vi io d ijken naar au Moving Pictures: k ontent dominant Tv-scherm en TV-c

20-01-12 14:35

artikel

➔

Video on Demand-markt alleen voor grote jongens? In Nederland staat Video on Demand (VoD) nog in de kinderschoenen. In het buitenland is het big, BIG business, reden genoeg om Video on Demand centraal te stellen tijdens het Cross Media Café op 11 oktober. Aanbieders van betaalde films op tv zoals het Engelse Blinkbox en Love Film worden door grote partijen voor enorme bedragen gekocht. Een abonneeservice voor betaalde online TV zoals Netflix is in Amerika een doorslaand succes. En Apple biedt online al te downloaden films aan via iTunes. In Nederland domineren de traditionele kabelpartijen de markt nog. Hoe kijken zij naar deze ontwikkelingen? En kunnen zij groot blijven in VoD? Het betalen voor films, series, concerten en andere videocontent is buiten Nederland enorm populair. In Nederland beginnen we dit fenomeen nu pas te omarmen. Vooralsnog zijn het vooral de distributeurs als Ziggo, KPN en UPC die via de settopboxen digitaal met name films en programmagemist-varianten aanbieden. Met de komst van de connected televisie is nu ook Samsung een speler geworden. Het bedrijf biedt content aan via internet die tegen betaling via hun eigen apparatuur bekeken kan worden. Volgens adviesbureau PwC gaat de markt voor internet-tv de komende jaren explosief groeien. Waren er in 2010 nog 10.000 abonnees voor online on-demand TV, in 2015 zullen dat er zo’n half miljoen zijn, zo stelt PwC in haar Entertainment & Media Outlook 2011-2015. PwC verwacht dat in Europa – in navolging van het succes van Netflix in de Verenigde Staten – een markt ontstaat voor betaalde online televisie die niet via reguliere Tv-kanalen wordt uitgezonden. “Als de consument eenmaal de smart-tv (internet connected tv) omarmt, dan zullen veel van de traditionele verdienmodellen verdwijnen”, stelt Marieke Van der Donk, mediaexpert van PwC. “De machtsblokken van de toekomst zijn de hardwareproducenten (o.a. tablets, smartphone, internet enabled tv’s) en contentleveranciers (o.a. films en tv). Alle bedrijven die ertussen zitten, waaronder de televisiezenders, telecom- en kabelbedrijven, zullen hun toegevoegde waarde moeten laten zien aan de consument. Want in principe heeft die alleen een smart device en een internet verbinding nodig om over de content van zijn keuze te beschikken.” Innovatie is volgens Van der Donk een van de manieren waarmee traditionele spelers hun verdienmodellen beschermen. Kabelbedrijven proberen klanten te binden door het bieden van triple play: internet, telefonie, TV en Video-on-Demand.

Triple Play UPC, KPN en Ziggo zetten inderdaad hoog in op de band met de klant. “Op wereldniveau zijn de Nederlandse spelers klein, ook qua aantallen”, beaamt Gradus Vos van Ziggo Nederland. “Wereldspelers kunnen voor de grote films betere contracten afsluiten en kunnen op dat vlak concurrerender zijn. Maar wij richten ons met name op kwaliteit en een onderscheidend aanbod. Omdat we via het televisiekanaal aanbieden, kunnen we HD garanderen. Nieuwe spelers zullen óf moeten betalen om via ons netwerk te leveren óf via internet aanbieden. In het laatste geval betekent dat mindere kwaliteit. Daarnaast hebben we een andere band met de klant, omdat we naast video ook internet en telefonie in één pakket aanbieden.”

50 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 50

20-01-12 14:35

Cross Media Café Video on Demand

Voor KPN geldt eenzelfde visie: triple play, onderscheidend aanbod en kwaliteit. Woordvoerder Steve Hufton: “Als je een dure televisieset hebt met dolby surround is het fijn dat je ook een goede kwaliteit film bekijkt, toch? En via internet kijken, betekent nu nog dat je veelal genoegen moet nemen met mindere kwaliteit. Wij zien een enorme diversificatie van de markt. Waar je enerzijds via lineaire tv een vaststaand dagmenu hebt, krijg je daarnaast een uitgebreid à la carte-menu in (al dan niet betaald) aanbod waaruit je elke moment van de dag kunt bestellen. Sommige mensen omarmen dat, anderen niet. Als distributeur hebben wij een bestaande band met onze klanten. We kunnen ze daardoor een makkelijk toegankelijk en herkenbaar product bieden, zoals nu met Videoland on Demand en Programma Gemist. Dat onderscheidt ons van spelers die alleen een videoaanbod hebben.” Ook UPC is zich goed aan het voorbereiden. Woordvoerder Ronald Sutmuller: “We zijn op dit moment de grootste aanbieder en maken het aanbod voor onze klanten aantrekkelijker door de bibliotheek uit te breiden van 500 naar 3000 films, series en programma’s per maand. We leunen daarmee niet uitsluitend op mainstream-films, maar nemen ook de kleinere films op, zoals de arthouse- en festivalfilms, en producties voor specifieke doelgroepen.”

Arthouse Vooral het aanbieden van content ‘anders dan blockbusters’ lijkt een kansrijke ingang op de groeiende VoD-markt, zoals het onlangs gelanceerde online VoD-initiatief Ximon. Marketingmanager Joost de Wit: “Wij hebben een hele exclusieve en bijzondere catalogus met Nederlandse producties van 1900 tot nu en richten ons op het (inter)nationale arthouse- en festivalgenre. Technisch gezien ligt onze prioriteit bij Connected TV en iPad bezitters.” Drempels voor een nieuwe speler als Ximon zijn niet alleen de rechten (al zijn deze veel beter te overzien dan de enorme bedragen die voor de grote films betaald moeten worden), maar ook de investering in de ontwikkeling van de verschillende applicaties die nodig zijn door het gebrek aan standaarden in de wereld van Conncected TV en tablets. “Dat maakt het lastig een kleinere partij te zijn. We zijn echter al wel gewoon te bekijken via internet.” De Wit ziet zeker kansen voor kleine aanbieders in de toekomst. “Ik denk dat uiteindelijk een paar grote partijen met een breed aanbod à la Netflix overblijven en dat daarnaast ruimte blijft voor nichespelers met een heel specifiek aanbod. Content gaat de sleutel worden.”

51 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 51

20-01-12 14:35

v e r s l ag

➔

Cross Media Café, deel 1:

Video on Demand begint big business te worden

Maikel Verhaaren (GfK Retail and Technology)

Na een flinke aanloop begint Video on Demand (VoD) big business te worden, ook in Nederland. De markt is stevig in beweging, bleek tijdens het Cross Media Café over VoD, dat afgelopen dinsdag plaatsvond. Om te beginnen gaf Maikel Verhaaren, manager Entertainment van GfK Retail and Technology, een overzicht van de markt. Maar eerst definieerde hij wat GfK onder Video on Demand verstaat: gefilmde content waarvoor betaald wordt, maar die geen user generated content of adult materiaal is. Uitgaande van die definitie verwacht Verhaaren dat VoD-diensten dit jaar in Nederland een omzet halen van 53 miljoen euro. Het gaat daarbij vooral om speelfilms (73 %). Volgens Verhaaren is er een ‘vliegwieleffect’ opgetreden: een combinatie van laagdrempelig beschikbare content en de apparaten om die af te spelen, jaagt de markt aan. Daardoor is de VoDmarkt sinds 2008 echt omvangrijk aan het worden. Verhaaren voorspelde dat volgend jaar de VoDtransacties de verkoop van bijvoorbeeld dvd’s zullen overtreffen. Dit jaar zullen in Nederland zo’n 6 miljoen apparaten worden verkocht (zoals tv-toestellen, Blu-ray spelers, mobieltjes, tablets) waarmee consumenten van VoD-diensten gebruik kunnen maken. Over het gebruik ervan en de consumenten zelf is nog niet heel veel bekend. Maar in januari publiceert GfK Retail and Technology de resultaten van een groot onderzoek. En vanaf het derde kwar-

52 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 52

20-01-12 14:35

Cross Media Café Video on Demand

taal van dit jaar wordt de markt in kaart gebracht met een kwartaal barometer. Duidelijk is al dat het geld op dit moment vooral wordt verdiend door de kabelmaatschappijen. Of dat zo blijft, betwijfelt Verhaaren. Hij ziet een bedreiging voor de kabelaars in de opkomst van internationale spelers met een laagdrempelig aanbod.

Geleidelijk Kijkcijfers zijn al vele jaren het terrein van de Stichting KijkOnderzoek (SKO). Directeur Bas de Vos kon de eerste resultaten melden van een nieuw onderzoek naar het kijkgedrag dat bij de verschillende apparaten hoort. Uit de cijfers blijkt dat driekwart van de bezitters van een computer, tablet of smartphone zijn device wel eens gebruikt om AV-content af te spelen. Jongeren doen dat vaker dan ouderen. Om av-content te bekijken, wordt het tv-toestel overigens nog altijd het meest gebruikt: 78%. Men kijkt vooral televisieprogramma’s (70%), op afstand gevolgd door films en user generated content. Dit verschilt echter per apparaat. Zo domineert user generated content op smartphones, terwijl tv-content vooral op televisietoestellen wordt bekeken. Jongeren zijn ook nu weer afwijkend: ze kijken minder tv- programma’s (60%) en maken meer gebruik van de pc dan andere leeftijdsgroepen. Het tv-scherm mag dan nog dominant zijn, tablets en smartphones zijn in opkomst. De Vos concludeerde uit de cijfers dat de wereld langzaam verandert. We hebben de apparaten wel, maar dat wil nog niet zeggen dat we er ook massaal VoD-diensten op gebruiken. Uitgesteld k ijken neemt toe, maar beslaat nog altijd maar 2,5% van de kijktijd. De rol van andere schermen dan de tv neemt geleidelijk toe. De Vos kon melden dat er meer gegevens komen, maar de resultaten van bijvoorbeeld een onderzoek naar het tweede scherm zijn nog niet bekend.

Bas de Vos (SKO)

Meer cijfers vindt u in het artikel ‘Moving Pictures: kijken naar audiovisuele content in Nederland Tv-scherm en TV-content dominant’ verderop in dit hoofdstuk.

Uitzending Gemist In Nederland is de moeder van alle VoD-diensten toch wel Uitzending Gemist van de NPO. William Valkenburg, scheidend directeur Internetcoördinatie, Innovatie & Nieuwe Media van de NPO, stond tien jaar geleden aan de wieg van deze zeer succesvolle dienst. In het begin verrichtte hij pioniersarbeid, want ook in de omroepwereld begreep niet iedereen meteen wat hij bedoelde. De naam Uitzending Gemist hielp wel. Valkenburg bedacht die toen hij na een vergadering op zijn telefoon keek en las dat hij een oproep had gemist.

53 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 53

20-01-12 14:35

De dienst begon met vooral nieuwsuitzendingen, die hadden de urgentie die aansloot bij de wens van het publiek. Gaandeweg stelden de omroepen meer materiaal beschikbaar en in 2004 volgden de Telefilms van dat jaar, die ondanks hun lengte succes hadden. Een jaar later was de dienst zo ingeburgerd, dat voor het eerst een producent belde met de vraag waarom zijn programma niet op Uitzending Gemist stond.

In de loop der jaren is de dienst snel gegroeid. In 2002 werkte er één redacteur aan Uitzending Gemist, inmiddels een hele groep. E en waar eerst duizend streams per dag heel wat was, wordt dat getal nu per minuut gehaald. Kostte het in het begin minstens zes uur om een programma online te krijgen, tegenwoordig is daar dankzij de voortschrijdende automatisering nog hooguit tien minuten voor nodig. De NPO is Uitzending Gemist steeds verder aan het ontwikkelen, inmiddels in rechtstreekse samenwerking met het publiek. De publieke omroep werkt ook graag met andere partijen samen, maar voorop blijft staan dat de NPO greep houdt op de content.

William Valkenburg (NPO)

Valkenburg verwierp verwijten dat de publieke omroep met de gratis dienst de commerciële omroepen oneerlijke concurrentie aandoet. Toen hij ermee begon, bestond zo’n dienst gewoon niet, de NPO heeft dus een markt geschapen, waar nu iedereen zijn voordeel mee kan doen. Dat is gedaan vanuit een budget case: de NPO kijkt niet naar wat het zou kunnen opbrengen, maar naar wat het de publieke omroep waard is. Valkenburg hamerde er voor de toekomst op dat de dienst gebruiksvriendelijk moet blijven en samenhangend moet zijn op elk apparaat.

Lineaire VoD Directeur Marc Jurgens van Ximon.nl presenteerde zijn dienst als een betaalde versie van Uitzending Gemist. Ximon is een initiatief van de Nederlandse Vereniging van Speelfilmproducenten, het EYE Film Instituut Nederland en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Het project is een volgende stap in het nationale digitaliseringsproject Beelden voor de Toekomst. Jurgens signaleerde een toenemende bereidheid bij het publiek om te betalen, al loopt het bij Ximon.nl, dat dit voorjaar is gestart, nog niet storm. Een paar honderd klanten per dag huren via de computer één van de duizend films en documentaires die de dienst aanbiedt. Begin volgend jaar wil Ximon.nl ook op tablets en smart tv’s aanwezig zijn. Volgens Jurgens is nog niet duidelijk op welke schermen de dienst precies komt, omdat er sprake is van een wildgroei.

54 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 54

20-01-12 14:35

Cross Media Café Video on Demand

Naast het retailkanaal voor het publiek is er een wholesalekanaal voor bijvoorbeeld scholen, bibliotheken en kabelmaatschappijen. De catalogus moet snel groeien, naar vijfduizend titels in 2013, onder meer van publieke omroepen uit binnen- en buitenland. Kaskrakers zitten daar niet bij, Ximon.nl richt zich op kwaliteitswerk, dat ongeveer twintig % van de markt zou uitmaken. Klanten kunnen kiezen uit een pay-per-view-systeem, een collectie van vijf tot vijftig titels in een virtuele box en het Ximon Plus abonnement, waardoor ze tegen een vaste prijs onbeperkt kunnen kijken. Voor de toekomst verwacht Jurgens dat veel mensen een lineair VoD-aanbod op prijs zullen stellen: een ‘eigen’ kanaal waarop ze producties kunnen zien die zijn gekozen op basis van hun profiel.

Marc Jurgens (Ximon)

55 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 55

20-01-12 14:35

Jacco Taal (Bitnomica)

Bauke Freiburg (Videodock)

de Pitchers

Screendock Wie? Bauke Freiburg, Videodock

Wat? Screendock is een digitale besloten screeningroom. Het maakt het mogelijk om voor een specifieke groep mensen video’s op een centraal punt beschikbaar te stellen. Klanten kunnen hun video uploaden, bepalen wie er naar mag kijken en monitoren of dat ook gebeurt.

Waarom? Dure koeriers die banden rondbrengen, zijn overbodig. Ook problemen met filesharingdiensten die niet goed werken, verdwijnen. Video’s staan op een centraal punt en raken niet meer kwijt.

Bitnomica Wie? Jacco Taal

Wat? De start-up Bitnomica is voortgekomen uit Tribler, een project van de TU Delft en de NPO op het gebied van peer-to-peer streaming. De technologie van Bitnomica haalt de pieken uit het bandbreedte gebruik door computers samen data te laten binnenhalen. Hierdoor is 40% tot wel 70% minder bandbreedte nodig!

Waarom? Niet alleen een technische oplossing, maar ook financieel een interessante besparing.

56 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 56

20-01-12 14:35

Hidde Kross (Sense Studios)

Jan-Pieter Gerritsen (CrownTech)

CrownTech Wie? Jan-Pieter Gerritsen

Wat? CrownTech is al sinds 1993 bezig met VoD. Het biedt een eenvoudige oplossing om VoD bij consumenten op het tv-toestel te krijgen. De consument kiest een settopbox, inclusief software, die vervolgens thuis wordt afgeleverd.

Waarom?

African Slum Journal Wie? Hidde Kross, Sense Studios

Wat? African Slum Journal geeft de sloppen van Nairobi een stem. Jonge mensen worden na een opleiding in staat gesteld zelf films te maken en te verkopen. Het Amsterdamse Sense Studios levert verder complete oplossingen, inclusief library en play-out.

Waarom? Democratie heeft vrije pers nodig. African Slum Journal probeert hier aan bij te dragen.

Stichting Video on Demand

Essentieel voor het succes van VoD-diensten is volgens Tamis gebruiksvriendelijkheid. Een pluspunt is ook het ontbreken van reclameblokken, die veel mensen een hinderlijke onderbreking vinden.

Daniëlle Tamis (Stichting VoD)

Er zijn geen extra kosten voor de VoD-partijen en het systeem heeft zijn waarde al bewezen in het buitenland.

Wie? Daniëlle Tamis

Wat? De Stichting Video on Demand, begin dit jaar opgericht door een aantal fabrikanten, producenten en distributeurs, maakt via campagnes promotie voor VoD.

Waarom? Video on Demand is ‘quality time’ thuis op de bank en dat verdient stimulering!

57 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 57

20-01-12 14:35

Artikel

➔

Cross Media Café, deel 2:

VoD-diensten in nederland Menno Bangma (TNO)

Hoe ontwikkelen Video on Demand (VoD) diensten zich in Nederland? En hoe verhoudt Nederland zich tot de rest van de wereld? Vragen die centraal stonden tijdens het tweede deel van het Cross Media Café over VoD. Ennel van Eeden (director PricewaterhouseCoopers) gaf met een flitsend filmpje de belangrijkste punten weer van de jaarlijkse PwC Media & Entertainment Outlook, een overzicht van de ontwikkelingen in de media industrie. Vooral de digitale uitgaven stijgen. In 2015 zullen de bestedingen op het gebied van VoD in Nederland zijn opgelopen naar 130 miljoen euro, verwacht PwC, een groei van 26 %. Over the top (online video zonder directe bemoeienis van de internetprovider, door bijvoorbeeld Netflix) is een groeisector, maar piraterij, het illegaal downloaden, blijft een probleem. De verhuur van fysieke producten (dvd, Blu-ray) neemt verder af, er komen steeds minder videotheken. Dat geldt niet voor de bioscopen, die doen het goed. Wat is de beste strategie voor de toekomst? “Samenwerken”, vond Van Eeden, “en continu feedback krijgen van klanten”. De vooruitzichten voor VoD zijn op zichzelf goed volgens haar. De kabelmaatschappijen hebben op het moment de beste uitgangspositie. Het komt er tenslotte op aan om de huiskamers te bereiken, en dat doet de kabel.

Ennel van Eeden (PricewaterhouseCoopers)

58 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 58

20-01-12 14:35

Cross Media Café Video on Demand

UltraViolet Het grote gemak van bijvoorbeeld de dvd, die het in elke speler overal op de wereld doet, was tot nu toe nog niet weggelegd voor VoD, betoogde Menno Bangma (consultant TNO). Maar er is een oplossing voor: UltraViolet. Het internationale consortium hierachter, opgericht door vijf grote Hollywoodstudio’s, bestaat inmiddels uit enkele tientallen bedrijven uit de industrie. UltraViolet zorgt ervoor dat de klant content kan kopen, centraal in de cloud kan opslaan, en op elk gewenst platform kan bekijken en beluisteren. TNO bekijkt samen met de Dutch Media Hub en enkele innovatieve bedrijven wat de mogelijkheden in Nederland zijn. UltraViolet biedt deelnemers onder meer een standaard fileformaat, met een standaard encryptiemethode en vijf erkende DRM-systemen. Er blijven wel verschillende contentregio’s bestaan, zodat er nog steeds onderscheid is tussen bijvoorbeeld ondertitelen (in Nederland gebruikelijk) en nasynchroniseren (zoals in onder meer Duitsland veel wordt gedaan). Verder zijn er allerlei voorwaarden aan verbonden. Per huishouden zijn bijvoorbeeld zes leden en twaalf apparaten toegestaan, er mag van de content een fysieke kopie worden gemaakt en er kan op drie apparaten tegelijk worden gestreamd. Al met al heel wat om aan de consument uit te leggen.

Metadata Een partij die al lang met VoD bezig is (onder meer betrokken bij Uitzending Gemist), is Technicolor. Nick Ceton, Business Development Manager van Technicolor ging in zijn bijdrage vooral in op Eredivisie Live, waarvoor Technicolor de technische oplossingen levert, van het signaal vanuit de stadions tot en met de uitzending, inclusief metadata en wat er verder maar bij komt kijken. Wat de distributie betreft, heeft elke kabelmaatschappij specifieke kenmerken. Dat heeft gevolgen voor de kosten die met het proces samenhangen, al de verschillende videoformaten maken zaken als encoderen en beheren van het materiaal kostbaar. Dus brak Ceton een lans voor standaards. Ook op het gebied van metadata, want er hoeft maar iets mis te gaan of de klant ziet niks in zijn EPG staan, om maar een voorbeeld te noemen. Aangezien het aantal apparaten steeds verder toeneemt, terwijl consumenten juist alles overal en op elk gewenst moment wil kunnen gebruiken, is het belangrijk om een beperkt aantal standaards af te spreken. Technicolor is dan ook één van de deelnemers in UltraViolet.

Nick Ceton (Technicolor)

Internationaal Een breed internationaal perspectief op VoD bood Wendy Bernfeld, oprichter van Rights Stuff. Een relevante aanvulling, want veel buitenlandse platforms zijn of worden hier actief, en Nederlandse partijen zitten ook niet stil op de internationale markt. Bernfeld signaleerde dat productiebudgetten dalen, maar dat inkomsten uit VoD stijgen. Deze diensten worden dus steeds interessanter. Het geld valt vooral te verdienen dankzij internationale licensing.

59 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 59

20-01-12 14:35

De markt is internationaal sterk in beweging, liet Bernfeld zien, met nieuwe spelers en bekende partijen in nieuwe rollen. De Britse supermarktketen Tesco heeft bijvoorbeeld VoD aanbieder Blinkbox gekocht, en YouTube geeft tegenwoordig ook opdracht voor producties en trekt daar flink geld voor uit. Ook andere platforms zijn (mede)financier van producties, sociale mediasites mengen zich hierin, en zelfs filmfestivals doen inmiddels aan acquisitie en distributie. Kortom, de ‘Battle for the Livingroom’ is in volle gang.

Indieflix Wendy Bernfeld (Rights Stuff)

George Freriks (Dutch Media Hub)

De Dutch Media Hub, het consortium van bedrijven dat van Nederland de media gateway van Europa wil maken,timmert intussen goed aan de weg, kon programmamanager George Freriks melden. Tijdens IBC is een intentieverklaring getekend voor samenwerking met het Amerikaanse Indieflix, dat de wereldwijde rechten heeft van ruim drieduizend onafhankelijke producties, zoals korte films, speelfilms en documentaires. Via de Dutch Media Hub kan Indieflix de Europese markt betreden. Onder meer in Oost-Europa liggen kansen, omdat daar op VoD-gebied een inhaalslag wordt geleverd. Voor een Amerikaanse speler als Indieflix is het onbegonnen werk om zelf distributie te regelen op alle verschillende Europese platforms met de vraagstukken die daarbij horen op het gebied van technologie en beheer. De Dutch Media Hub kan daar wel voor zorgen, precies de rol waarvoor het consortium is opgericht. Om internationalisering verder te bevorderen is de Dutch Media Hub ook betrokken bij UltraViolet.

One-stop-shop Eén van de deelnemers aan de Dutch Media Hub is ODmedia, opgericht in 2004. Oprichter Sjef Pijnenburg schetste het aanbod van zijn bedrijf, dat een volledig dienstenportfolio heeft op VoD-gebied. ODmedia is volgens hem een ‘one-stop-shop’ voor alle elementen en aspecten van de keten tussen de eigenaars van content en hun klanten.

VoD marktgroei in Nederland en Europa

Het bedrijf levert een modulair opgebouwd systeem, inclusief encoding, archivering, metadata, backups, DRM en authoring. Sinds 2008 is ODmedia ook actief in broadcast, van live play out en catchup tv, tot en

60 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 60

20-01-12 14:35

Cross Media Café Video on Demand

met het maken van showreels en compleet operationeel broadcast management. Als het de relatie met de klanten van het bedrijf ten goede komt, is ODmedia ook in te schakelen voor licensing. Met het oog op de toekomst gaf ook Pijnenburg aan dat er groei zit in de markt in bijvoorbeeld OostEuropa. Maar zijn bedrijf heeft ook op andere continenten de vleugels uitgeslagen, vanuit een vestiging in Brazilië richt Pijnenburg zijn pijlen nu ook op de Zuid-Amerikaanse markt.

Eigen aanpak

Sjef Pijnenburg (ODmedia)

Co Mast (CEO van The Entertainment Group) had de taak om als laatste spreker een bijdrage aan dit Cross Media Café te leveren. Hij deed dat met verve, onder andere door zelfvergaarde cijfers over de sector te presenteren. Mast bevestigde dat de verhuur via videotheken steeds verder wegzakt. Dat bioscopen het naar verhouding goed doen, komt vooral doordat mensen bereid zijn duurdere kaartjes te kopen voor 3D-films. De afstandsbediening voor de tv, waarover mensen thuis op de bank beschikken, is in feite de baas, zei Mast. En daarom zitten de kabelmaatschappijen nu goed. The Entertainment Group zelf beperkt zijn activiteiten tot licensing van content, alles daarom heen laat het bedrijf aan andere partijen over. Daarbij voert Mast eigen merken en zelfs een eigen betaalsysteem, want voor de kleine bedragen die per transactie omgaan, zijn de kosten van bijvoorbeeld iDEAL, naar zijn mening te duur.

Co Mast (The Entertainment Group)

Kijkend naar de toekomst, zei Mast dat hij zeker een markt ziet voor VoD, omdat deze diensten op het verlanglijstje van de consument staan. Nieuwe ontwikkelingen zoals de opkomst van smart tv’s zijn interessant, maar je moet als bedrijf zelf goede contacten met de fabrikant onderhouden, vond Mast, anders komt er minder van terecht.

Co Mast (The Entertainment Group)

61 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 61

20-01-12 14:35

artikel

➔

Moving Pictures: kijken naar audiovisuele content in Nederland Tv-scherm en TV-content dominant Uit onderzoek van SKO blijkt voor het eerst hoe vaak het Nederlandse publiek ook andere devices gebruikt voor het kijken naar soorten audiovisuele content. Televisie is nog dominant: 78% van de kijktijd naar audiovisuele content vindt voor de TV plaats. 70% van alle audiovisuele content die bekeken wordt, is televisiecontent. 30% is dus wat anders, zoals user generated content (12%). Bovenstaande blijkt uit het Moving Pictures onderzoek dat SKO heeft laten uitvoeren door Intomart GfK in september 2011. Een representatieve steekproef van 1.300 personen van 13 jaar en ouder die online zijn, Bas de Vos (SKO) is gevraagd naar hun bezit van devices en hun kijkgedrag naar verschillende soorten bewegend beeld (audiovisuele content) in de afgelopen 24 uur. SKO presenteerde tijdens het Cross Media Café - Video on Demand in Hilversum de eerste resultaten.

Soorten schermen gisteren gebruikt? Het televisiescherm is door meer dan 80% van de respondenten gebruikt (resultaten over de dag van gisteren). Van de computerbezitters zegt 52% iets bekeken te hebben op dat device. Onder bezitters van smartphones en tablets ligt dat percentage op respectievelijk 42% en 34%. Kijken we naar het gebruik van audiovisuele content onder Nederlanders, ongeacht of iemand in het bezit is van een bepaald device, dan blijkt er dagelijks door 42% van de ondervraagden op een computer iets bekeken te zijn. Voor smartphones ligt dat op 15%, voor tablets op 4%. De zaal vermaakt zich

62 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 62

20-01-12 14:35

Cross Media Café Video on Demand

Soort av-content Van alle content die gisteren bekeken werd, is 70% televisiecontent, 18% films/series/docu’s (gehuurd, gekocht, downloaded, opgenomen/opgevraagd), 12% usergenerated content. De leeftijdsgroep onder de 20 jaar wijkt flink af in het gebruik van av-content. 17% van hun kijktijd bestaat uit user-generated materiaal en 26% uit films/series/docu’s. Andere leeftijdsgroepen wijken onderling niet sterk af.

Televisie op de televisie? Van alle televisiecontent die bekeken is over de afgelopen 24 uur, blijkt 90% via een TV-scherm bekeken te zijn, 9% bekeken via de computer, 1% via smartphone of tablet. Bas de Vos (directeur SKO) zegt hierover dat “de resultaten voor het eerst echt inzicht geven in de verdeling van het kijkvolume van de Nederlandse bevolking naar type scherm en type audiovisuele content. Voorheen moesten we het doen met alleen penetratiecijfers van de devices of bereikscijfers uit aanvullend onderzoek. Nu is de werkelijke impact te bekijken ”.

De brochure is te downloaden via de SKO website.

63 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 63

20-01-12 14:35

co lu m n

➔

2011 was het jaar van Video-on-Demand

Er was een tijd in mijn leven dat ik wel twee of drie keer per week achteraan sloot in de lange rij voor de kassa van de videotheek. De Cult-Videotheek en de Moviecenter in Amsterdam waren niet alleen een plek waar je bij nacht en ontij nog een dagelijkse dosis fictie kon krijgen. Nee, ze waren een cinefiele hangout, een keurmerk voor kwaliteitsfilm. Je voelde het respect voor filmmakers, regisseurs en acteurs van tussen de schappen met videobanden opstijgen. Het is allemaal zo goed als geschiedenis: In Amsterdam is het aantal videotheken in een paar jaar van 200 naar 40 teruggelopen. In plaats van dvd’s huren worden ze nu gekocht, geleend van de buren, gekopieerd of gedownload. Als je even doorgooglet, dan kan iedereen van negen en ouder in vier muisklikken de meest recente films in HD-kwaliteit illegaal op z’n computer krijgen. Gelukkig hoeft dat nu niet meer illegaal te gebeuren. Na minder succesvolle pogingen van bijvoorbeeld Videoland, waarbij je vooral achter je PC kon kijken, is Video-on-demand aan een onstuitbare opmars begonnen. Met de komst van smartphones, tablets, connected TV en een scala aan kastjes die je aan je TV kunt aansluiten, is er inmiddels een aantrekkelijke afzetmarkt ontstaan voor de ‘verhuur’ van films en series. Woon je in de Verenigde Staten, dan kun je daar nu al van genieten. Netflix, iTunes, Hulu, Amazon en nu ook WallMart bieden daar via de meeste platformen en apparaten hun film bibliotheken on-demand aan. Soms al met Spotify-achtige abonnementen waarbij je voor een vast bedrag per maand onbeperkt films mag kijken. Vaak zijn dat niet de nieuwste en meest populaire films, overigens. Maar is het nou ook wat? Ik heb inmiddels een flink aantal diensten of kastjes uitgeprobeerd, gedreven door de heimwee naar het assortiment en de atmosfeer van de kwaliteitsvideotheek van tien jaar geleden. Maar er is nog niet één oplossing. Het grootste probleem is dat bijna alle aanbieders zich richten op de massa. UPC bijvoorbeeld, heeft nu slechts 400 speelfilms in hun bibliotheek zitten. Meer kan ook bijna niet want je moet bij het uitzoeken alfabetisch bladeren naar de film van je keuze. Dat betekent heel vaak de pijltjestoets van je afstandsbediening indrukken. iTunes heeft een veel groter aanbod, 20.000 titels in de USA, maar die kun je met een kleine truc ook hier allemaal huren. Op de nu ook in Nederland verkrijgbare AppleTV kun je op een prachtige grafische wijze door al die titels bladeren, maar gericht zoeken naar films blijft lastig: alweer letter voor letter invoeren van de filmtitel met de pijltjestoetsen. De top 100 van films is zo gevonden, de andere 19.900 titels moet je veel meer moeite voor doen. En voorlopig zitten er wel iets meer, maar nog niet heel veel filmtitels in de Nederlandse iTunes winkel, en zeker nog geen lokale content. De Publieke Omroepen hebben een prachtige gebruikersomgeving met de vernieuwde Uitzending Gemist site en de Gemist apps voor mobiel en tablet, en het volledige aanbod is via internet gratis te kijken. Maar je kunt je ook afvragen of de waarde van de prachtige programma’s van de PO niet minder wordt als je ze gratis weggeeft. En je stapt wel over een mogelijke nieuwe geldstroom heen in een tijd van besparen en bezuinigen. Dat lijkt me interessant. Er zijn voorlopig nog drie problemen op te lossen: Meer content in de winkels, ook Nederlandse. Maak een nóg betere ervaring voor de gebruiker: betere aanbevelingen, makkelijker zoeken, eenvoudig betalen en een slimme koppeling tussen het bedieningsgemak van de smartphone en het mooie grote huiskamerscherm. Dan zal het derde deel vanzelf beantwoord worden: welk platform de markt gaat veroveren... David Linssen is Director of Business Development bij CMI. Hij schrijft deze column op persoonlijke titel. Reageer via www.davidlinssen.nl en laat weten wat jouw favoriete VOD dienst is en welke film je er absoluut niet mag missen.

64 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 64

20-01-12 14:35

s t a m r o F ia d e M s s o Cr ➔

ctieve thriller

ne intera Collapsus: een onli

it lity Experience in C ea R d te en m g u A e iek

➔

p Gee Interview met Koo

➔

Jeroen Elfferic Interview met

➔ ➔

•Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 65

ymall Almere

rsing over BOEB h over Ex machina

. ia Formats, met o.a ed M ss ro C é af C ia Med Verslag Cross ence to Liberty’ ic ‘L en ag sw lk o V en Transmedia

Secret Story

ie en Where is Gary?

et o.a. In therap bij de omroepen, m

20-01-12 14:36

Artikel

➔

Unieke Augmented Reality Experience in Citymall Almere Virtuele aanbiedingen in de etalage, een winkelvloer die reageren op jouw bewegingen of een virtuele passpiegel waarin je kunt zien hoe kleding je staat zonder dat je het hoeft aan te trekken. Een greep uit de mogelijkheden die augmented reality biedt en die vanaf 12 februari 2011 te beleven zijn in winkelcentrum Citymall Almere. ‘Augmented reality wil zeggen dat je virtuele informatie toevoegt aan de fysieke wereld’, zegt Remco Vroom, die met zijn bedrijf TAB Worldmedia augmented reality toepassingen ontwikkelt. Twee maanden lang voert hij bij wijze van proef in Citymall Almere de ‘Augmented Media Experience’ uit, een wereldprimeur. Een unieke combinatie van een augmented reality applicatie voor een winkelcentrum en een fysieke winkel, waar de mogelijkheden van augmented reality aan bezoekers worden gedemonstreerd en uitgelegd.

Augmented Media Experience ‘Augmented reality is gebaseerd op lokatie’, verklaart Vroom. ‘Je smartphone kan exact bepalen waar je bent. Via de Layar applicatie, een speciale augmented reality browser van het Nederlandse bedrijf Layar, red.), die je kunt downloaden, kun je allerlei virtuele informatie zichtbaar maken die gekoppeld is aan die plek of omgeving. Je richt bijvoorbeeld de camera van je mobiel op een huis en ziet wat het waard is, of je krijgt via Verbeterdebuurt.nl te zien welke voorstellen en plannen er zijn om verbeteringen in de omgeving aan te brengen.’ TAB Worldmedia heeft voor het project een aparte app gebouwd. Vroom: ‘Die is voor allerlei doelen geschikt, omdat hij informatie, die nu versnipperd op internet aanwezig is, bundelt in één simpel te gebruiken app. De precieze locaties van alle winkels van Citymall Almere hebben we bijvoorbeeld handmatig ingevoerd, zodat je ze allemaal op Google Maps kunt vinden. Je kunt je mobiel gebruiken om de winkel die je zoekt te vinden en om erheen geleid te worden, of je nou thuis op de bank zit of in het centrum van Almere staat.’

66 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 66

20-01-12 14:36

Cross Media Formats

Maar dat is niet het enige. ‘Je kunt per winkel bepalen wat de functionaliteit moet zijn. Als iemand dus zijn mobiel op een winkel richt, kunnen reclames naar voren komen, of een overzicht van artikelen in het assortiment, iets leuks voor kinderen zoals een kleurplaat, of wat je verder maar kunt verzinnen. We lanceren de ‘Augmented Media Experience’ vlak voor Valentijnsdag, dus zou je aanbiedingen die daarmee te maken hebben zichtbaar kunnen maken. Of een gratis Valentijnskaartje om te versturen, of een service waardoor je een virtueel bloemetje met een berichtje bij iemand voor de deur kunt hangen dat hij of zij dan kan zien met zijn mobieltje of via een link in mailtje als de geadresseerde geen smartphone heeft.’

Pop-up store Tijdens de twee maanden die het experiment duurt, opent een speciale pop-up store (een tijdelijke winkel) z’n deuren in het winkelcentrum in Almere. ‘Op de vloeroppervlakte van 280 vierkante meter kunnen we veel laten zien en uitleg geven aan geïnteresseerden, van gewone voorbij gangers tot marketeers. Er komen onder meer een 3D-scherm waar je zonder speciale bril naar kunt kijken en een interactieve vloer. Dat is een projectie die van bovenaf door een beamer op de vloer verschijnt, en die reageert op de bewegingen van de mensen die erop lopen. Je ziet bijvoorbeeld een grasveld met herfstbladeren, die je met je voeten weg kunt vegen. En er komen virtuele passpiegels te staan. Je ziet jezelf op een scherm en op jou worden kleren geprojecteerd, zodat je kunt zien hoe die je staan zonder dat je je steeds hoeft om te kleden.’ TAB Worldmedia voert de interactieve winkelformule uit in samenwerking met Unibail-Rodamco, eigenaar van zo’n honderd winkelcentra in Europa. Als de proef in Almere een succes is, zullen meer projecten volgen, verwacht Vroom, want het is vooral een mogelijkheid om veel te leren. ‘Marketeers bijvoorbeeld willen graag iets met het mobiele platform, maar weten niet goed wat. Er is nog weinig onderzoek gedaan naar augmented reality, het is voor veel mensen de eerste keer dat ze ermee in aanraking komen. Wij willen onderzoeken hoe mensen erop reageren, welke aanbiedingen bijvoorbeeld hun aandacht trekken en welke minder, hoe ze de app gebruiken, of ze dat thuis doen of juist in het winkelcentrum. Met de uitkomsten willen we het product verder uitbouwen en optimaliseren.’ U p dat e

Mobile Augmented Reality: een brug tussen fysiek shoppen en oriëntatie In februari en maart van 2011 is er zes weken lang een pop-up experience centre voor augmented reality in een winkelstraat van Almere geopend. Voor Remco Vroom van TAB World Media was het erg belangrijk en leerzaam om in deze zeer snel ontwikkelende markt 1 op 1 contact te hebben met de uiteindelijke gebruikers. ‘Dat is naar onze mening de enige manier om ook echt goed te begrijpen wat de impact is van augmented reality in combinatie met producten, winkel locaties en mobiel’ Aldus Remco Vroom. Tijdens de zes weken zijn er veel grote bedrijven als Qualcom, Metaio, V&D, Philips, Centraal Beheer Achmea, IKEA, Glaxo Smith Kline en ook gemeentes langs geweest om workshops te volgen en te participeren in het consumenten onderzoek. ‘We hebben een bak aan informatie vergaart en unieke ervaringen opgedaan. Een belangrijke punt dat wij bewust hebben onderzocht is hoe mobile augmented reality als tool een brug kan slaan tussen fysiek shoppen en online oriëntatie. Men gebruikt namelijk steeds vaker de smartphone om in de winkel producten te vergelijken en te kijken waar het product tegen een lagere prijs te bestellen is’.

67 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 67

20-01-12 14:36

interview

➔

Ex Machina betrekt kijker betekenisvol bij de tv Steeds meer mensen houden het niet bij tv kijken, internetten of radio luisteren alleen. Tijdens populaire tv-programma’s als Boer Zoekt Vrouw en The Voice of Holland is het bijvoorbeeld hartstikke druk op sociale netwerken Twitter, Facebook en Hyves. Op zich al een reden om het Cross Media Café van dinsdag 29 maart, aan Cross Media Formats te wijden. Met als één van de sprekers Jeroen Elfferich van Ex Machina. ‘Nu geef je als zender de kijker weg!’ Jeroen Elfferich legt in het Amsterdamse kantoor van zijn bedrijf Ex Machina een laptop, iPhone en iPad op tafel. Alle drie ingelogd op de website van een grote tv-zender die op dat moment een talentenjacht uitzendt. Alle drie bieden een scherm waarop je niet alleen real time een cijfer kunt geven aan de kandidaat die optreedt, maar ook direct ziet wat honderdduizenden anderen en je vrienden doen - inclusief hun commentaar. Tegelijkertijd wordt de mogelijkheid geboden om dezelfde jurk als de kandidaat aan te schaffen. PlayToTv, zoals het concept heet, is geen verre toekomst meer. De laatste twee afleveringen van de waanzinnig populaire RTL-talentenjacht The Voice of Holland was het al in gebruik. Ook de VPRO werkte met PlayToTv tijdens de Nationale Wetenschapsquiz 2010. Op dit moment werkt Germany’s Next Top Model van ProSiebenSat.1 er mee. In de Verenigde Staten is grote belangstelling. En het zou Elfferich niet verbazen als deze nieuwe manier om real time mee te denken, mee te stemmen, mee te spelen en invloed uit te oefenen uiteindelijk elke avond op elke zender wordt toegepast.

‘Je geeft de kijker weg’

Jeroen Elfferich (Ex Machina)

‘Het is onlogisch dat dat niet gaat gebeuren,’ zegt hij bescheiden. ‘Kijk maar hoe ze ‘t nu nog vaak doen. Dan zegt zo’n presentator: volg ons op Twitter en geeft een adres dat met een hashtag begint. Of hij verwijst naar Facebook. Maar wat je dan feitelijk doet, is dat je als zender de kijker weggeeft. Die ben je kwijt. Twitter, Facebook en Hyves vinden dat prachtig. Twitter begint nu zelfs met advertenties d’r om heen te verkopen.’

68 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 68

20-01-12 14:36

Cross Media Formats

Elfferich: ‘Wat wij doen is die mensen op de website van je zender houden. Integreren. Als je naar Germany’s Next Top Model kijkt, blijf je op de website van ProSiebenSat.1. Je houdt de kijker dus binnen je mediabedrijf. Wij bieden de kans om hem betekenisvol bij de tv te betrekken. Bij een quiz speel je mee. Bij sport voorspel je. Bij talentenjachten beoordeel je. En in alle gevallen geldt: je doet dat samen met mensen die je kent - bijvoorbeeld samen met je vrienden van Facebook. Dat biedt veel mogelijkheden. Voor branding van de zender. Voor product placement. Maar ook voor opinie-onderzoek.’

Radio 538 Het is geen toeval dat juist Ex Machina, als één van de weinige bedrijven ter wereld, dit concept ‘laagdrempelig aanbiedt’. Na Elfferich: ‘We zijn in 2002 begonnen met spelletjes die je online kunt spelen. Dus via internet met én tegen anderen. Multiplayer. In de mediawereld hebben wij bijvoorbeeld alle quizzes voor de website van de VPRO gedaan. Voor de VRT doen we het voor het razendpopulaire programma Blokken.’ Ex Machina ontwikkelde ook de mogelijkheid om via internet op mobiele telefoons tegen elkaar te spelen, maar was daar (waarschijnlijk) net iets te vroeg mee. ‘Wij waren er, de telefoons waren er, maar de providers kwamen maar niet met goede, betaalbare internetverbindingen. Het was gewoon te complex en te kostbaar,’ aldus de CEO. Ook de speciale toepassing die zijn bedrijf in 2007 voor Radio 538 bouwde en duizenden luisteraars de mogelijkheid bood om tegelijkertijd en real time mee te spelen met een quiz op de radio, kwam net iets te vroeg.

Xbox Maar vorig jaar lukte het wel. Microsoft gebruikte in de Verenigde Staten de technologie van het Nederlandse bedrijf om op de Xbox een game-versie van het populaire televisiespel 1 vs. 100 ‘met behoud van televisie-elementen’ te ontwikkelen. De game-versie werd een succes, volgens Elfferich vooral omdat de spelers allemaal tegelijkertijd aan de gang gingen op een door Microsoft bepaald tijdstip. ‘Het begon om tien uur en was om twaalf uur afgelopen. Op de piek hadden we 115 duizend mensen die meededen.’ Na dat succes was de doorontwikkeling tot PlayToTv eigenlijk een relatief kleine stap. Maar ook een spannende omdat Ex Machina van te voren niet wist of het zou aanslaan. ‘Wij bouwden iets zonder dat we daar per se een klant voor hadden,’ stelt Elfferich. Tegelijkertijd weet hij dat het nu razendsnel kan gaan. In Duitsland wordt het systeem nu gebruikt, in Amerika bestaat veel belangstelling (‘daar mag ik nog niets over zeggen’) en in de Groot Brittanië wil een ‘voetbalbedrijf’ met PlayToTv aan de gang. ‘Néé, geen tv-bedrijf, maar een bedrijf dat zich puur of voetbal richt - en wat daarbij komt kijken. Ze gaan het tegelijkertijd aanbieden in het stadion, in de pub en thuis.’ Groot Brittanië is sowieso een interessante markt omdat daar – na een paar omstreden wedstrijden waarbij tekstberichtjes nooit aankwamen – betaald sms-en bij talentenjachten en andere spelshows op tv verboden is. ‘Wij bieden de mogelijkheden om op een andere manier betaling te regelen. Bijvoorbeeld via Paypal, het betaalsysteem van Apple, Hyves of Facebook,’ stelt Elfferich. ‘Dat is trouwens ook hier interessant, want met dat betaald sms-en ben je als zender soms de helft van het bedrag al kwijt aan de provider. De betaalsystemen via internet zijn vaak veel goedkoper. En... het systeem is veel transparanter dan sms-en waarbij het soms wel een half uur of langer duurt voordat al die sms-jes zijn verwerkt. Bij ons kan iedereen realtime zien hoeveel stemmen binnen zijn.’

69 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 69

20-01-12 14:36

v e r s l ag

➔

cross media formats:

een model om met je publiek om te gaan

Monique de Haas (Dondersteen Media)

Het Cross Media Café van 29 maart stond helemaal in het teken van crossmediale formats. Zoals moderator Monique van Dusseldorp zei: lang vooral een belofte, maar nu er steeds meer nieuwe platforms bij komen (zoals de tablets) wordt het tijd om de ontwikkelingen weer eens op een rij te zetten. Monique de Haas (eigenaar Dondersteen Media en initiatiefnemer From Story To Legend, medeorganisator van dit Cross Media Café) mocht het spits afbijten met een bijdrage over transmediaal verhalen vertellen en de zogeheten ‘prequel window’. Daarmee wordt bedoeld de aanloop naar het breed uitrollen van een nieuw format, waarin op allerlei manieren het publiek vast wordt opgewarmd, of als vroege fan al binnen boord wordt gehaald. De kunst is volgens haar goed te luisteren naar het steeds mondiger wordende publiek, en mensen via de techniek de wereld van het verhaal, dat je wilt vertellen, binnenloodsen. Ze illustreerde dit met enkele internationale en eigen voorbeelden. Zo heeft de Amerikaanse betaalzender HBO de nieuwe serie True Blood (over vampiers) geïntroduceerd door bijvoorbeeld van tevoren synthetisch bloed uit te delen aan vampierfans en te adverteren voor het denkbeeldige drankje True Blood. Het publiek is op die manier al de vampierwereld binnengekomen ruim voordat de eerste aflevering op het scherm te zien is. Uit eigen praktijk vertelde ze onder meer over Babes 4.0. Een format dat draait om de drukke levens van een groep vrouwen, die op de rand van de middelbare leeftijd staan. Een keer per

70 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 70

20-01-12 14:36

Cross Media Formats

week een aflevering op tv, maar continu aanwezig op social media. Via Facebook, Hyves en Twitter blijven de dames contact houden met het publiek en loopt het verhaal dus gewoon buiten de televisie om door. Ander belangrijk punt dat De Haas naar voren bracht: monitor de discussies op social media. Je kunt daardoor bijvoorbeeld te weten komen wie houdt van welk genre verhaal. En wat de ‘prequel window’ betreft: maak bijvoorbeeld gebruik van een beeldverhaal om de look and feel van je verhaalwereld vast te laten zien en de personages neer te zetten.

Ex Machina Jeroen Elfferich (Ex Machina) richtte zich in zijn presentatie vooral op het ‘tweede scherm’, dat er trouwens tegenwoordig wel drie of vier kunnen zijn, met alle laptops, smartphones, spelcomputers en tablets. Hij zag jaren geleden al het nut van interactie met de televisie, en nu begint dat echt van de grond te komen. Begonnen met sms-contact, zoals bijvoorbeeld bij Call TV en Big Brother, en nu snel aan het groeien dankzij de inzet van social media rond talentshows. Stemmen op kandidaten via Facebook is geen utopie meer. Maar, zoals Elfferich opmerkte, als zender geef je dan je kijker eigenlijk weg aan Facebook. Via zijn product PlayToTV hoeft dat niet meer en kunnen grote groepen mensen gelijktijdig in een programma participeren. Het publiek kon bijvoorbeeld bij The Voice Of Holland live punten geven aan kandidaten, en de eigen rating vergelijken met een gemiddelde over heel Nederland en dat delen met anderen via social media. Voor het Duitse Germany’s Next Top Model is het ook mogelijk om voorspellingen te doen over de uitslag, en de eigen rating te vergelijken met die van je vrienden (leuker, want persoonlijker en gevarieerder dan een landelijk gemiddelde, dat vrij snel vaststaat). Volgens Elfferich doet nu ongeveer twee procent van het publiek mee, maar moet zo’n tien procent participatie haalbaar zijn.

Jeroen Elfferich (Ex Machina)

71 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 71

20-01-12 14:36

Mike Coumans

Dominique van Ratingen

de Pitchers

MEDIA Desk Wie? Dominique van Ratingen presenteert MEDIA Desk Nederland, het Nederlandse steunpunt voor advies en informatie over het programma van de Europese Unie om de AV-industrie te stimuleren.

Wat? Voor crossmediale projecten zijn onder meer Europese subsidies beschikbaar. Deze regelingen zijn bedoeld voor interactieve projecten, die aansluiten bij een audiovisueel werk. Dat mag een productie zijn op het gebied van animatie (minimaal 24 minuten of een serie), creatieve documentaire (minimaal 25 minuten) of drama (minimaal 50 minuten). Per jaar is in totaal 2 miljoen euro subsidiegeld uitgetrokken.

Waarom? Bedrijven uit het iMMovator netwerk zouden hun crossmediale projecten kunnen inschrijven voor Europese subsidie. MEDIA Desk Nederland kan bedrijven daarbij helpen. Op hun website en in de nieuwsbrieven publiceren ze veel informatie over subsidieregelingen.

En verder? Bij de beoordeling van aanvragen, wordt onder meer gekeken of het project origineel en innovatief is, of het narratieve elementen bevat, interactiviteit van de eindgebruiker vereist en welk business model erbij hoort. Ook wordt het bedrijf beoordeeld, dat de aanvraag indient. Wat doe je, hoe ziet je markt eruit, welke technieken gebruik je en hoe staat het met de kwaliteit.

Sendsteps Wie? Mike Coumans van Sendsteps.

Wat? Sendsteps heeft als doel het publiek tijdens bijeenkomsten actiever te betrekken bij presentaties en daarmee iedereen een stem te geven. Het publiek kan anoniem reageren op de spreker via de mobiele telefoon, waarbij men SMS, Internet en Twitter gebruikt.

Waarom? Reacties komen direct op het scherm en vanaf daar is de spreker in staat om een dialoog met het publiek aan te gaan. Event organizers worden hiermee in staat gesteld een spannend interactief element aan hun bijeenkomst toe te voegen.

En verder? Deze zomer berichtte het Financieele Dagblad over de ‘werkvakantie’ van Sendsteps. Eén van de uitkomsten van deze werkvakantie, is de “SMS quiz”. Sendsteps lanceerde dit nieuwe product dit najaar. Bezoekers sturen hun antwoorden in één SMS en krijgen per direct de resultaten in een retourbericht te zien. Het telefoonnummer van de deelnemer met de snelste reactie en de meeste goede antwoorden, komt per SMS binnen bij de quiz master: de winnaar en de quiz master staan nu live in verbinding met elkaar! Ook op internationaal niveau bleef Sendsteps niet onopgemerkt. Zo faciliteerde ze dit najaar nog bijeenkomsten in Dubai, Dubrovnik en Moskou. Coumans: “Voor ons wederom een bevestiging dat interactie tijdens bijeenkomsten niet meer weg te denken valt!”.

72 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 72

20-01-12 14:36

Koop Geersing

Boeb Wie? Koop Geersing, na een lange loopbaan bij de AVRO sinds kort zelfstandig gevestigd als adviseur.

Wat? Een systeem waarmee je filmpjes kunt uploaden en, door een sms code te versturen, op je mobiele telefoon kunt bekijken. Boeb converteert elk bestand zodat het voor elke smartphone geschikt is. Geersing wees onder meer op de mogelijkheid om QR-codes te voorzien van (desgewenst steeds wisselende) content, die zichtbaar wordt door de code met je smartphone te scannen.

Waarom? De toepassing met QR-codes biedt talloze mogelijkheden, van prints op t-shirts tot toeristische routes voorzien van verdiepende informatie. Ander idee: voor posters van de Top 2000 van een QR-code, die elke dag andere muziek uit de lijst hoorbaar maakt.

En verder? Boeb blijft zich ontwikkelen. Intussen is Boeb uitgebreid met meer functionaliteit: zo kan de GPS-prositie van een smartphone worden gebruikt om de content achter een QR code te bepalen, waardoor het mogelijk is om, afhankelijk van de positie, wisselende content te laten ontsluiten. Ook is het mogelijk om met Boeb QR codes te "taggen" waardoor gebruikers eigen content achter een QR code kunnen hangen: user generated dus. Boeb is onder andere in gesprek met de NS, met de Gemeente Almere, met PostNL en met een Nederlandse filmdistributeur.

73 â&#x20AC;˘Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 73

20-01-12 14:36

v e r s l ag

➔

Cross Media Formats: drie cases In het tweede deel van het Cross Media Café werden vier Nederlandse crossmediale cases gepresenteerd. Een case uit de reclame sector van Achtung, de crossmediale plannen van de VARA, Secret Story van SBS en The Voice of Holland van RTL.

Volkswagen rijbewijs Elk bedrijf wil graag de omzet vergroten, bestaande klanten aan zich binden en een potentieel aan toekomstige klanten aanboren. Dick Buschman van Achtung! maakt normaal gesproken onder meer campagnes voor Volkswagen om nieuwe modellen te introduceren. Nu bouwde hij voor VW een platform rond het ‘Volkswagen rijbewijs’, gericht op jongeren die hun rijbewijs willen halen en rijscholen. Op het platform kunnen jongeren onder meer een rijschool vinden en oefenen voor hun theorie examen. Rijschoolhouders kunnen zich aanmelden (om leerlingen te trekken), als ze louter VW-lesauto’s gebruiken. Om het platform bekend te maken en aantrekkelijk te houden, is er van alles op en rondom te doen. Van een app om de theorie te oefenen, een database met rijscholen (en tarieven en slagingspercentages), tot een app om te bepalen wie vanavond de BOB is en een ‘barrelbrowser’ om oude VW’s tot 500 euro te vinden. Het platform is flink gepromoot in het land bij onder meer dealers en op events. En via een programma op TMF, als zeer belangrijke aanjager binnen de doelgroep. Levert dat VW nou echt wat op? Ja, want er doen inmiddels18.000 cursisten en 680 rijscholen mee, er zijn 930 extra lesauto’s verkocht en het marktaandeel is gestegen (van 23,1 naar 29,6 procent volgens Buschman). Het is allemaal relatief low budget, aldus Buschman, want een gewone campagne kost ongeveer een half miljoen, het platform zo’n 300.000 tot 400.000 euro.

Dick Buschman (Achtung!)

74 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 74

20-01-12 14:36

Cross Media Formats

VARA Het nieuwe Hoofd Nieuwe Media van de VARA, Rutger Verhoeven, is trots op de online prestaties van zijn omroep. En met 7,5 miljoen bezoekers per maand, die de VARA-activiteiten hoog waarderen, is dat geen wonder. Het succes is volgens hem te danken aan de media formats, die de VARA hanteert: maak niet een website bij een programma, maar bedenk concepten die je multimediaal uitrolt. Inmiddels is het tijd voor mediaformats 2.0: bereik je publiek niet alleen, maar ‘beraak’ het ook, bindt ze dus aan je door ze te raken. Verhoeven zette enkele VARA-activiteiten in de spotlights. De Giel-app op de iPhone bijvoorbeeld, waardoor je live kunt meekijken via de iPhone van Giel Beelen (giel.vara. nl). De app biedt alles wat je zou verwachten, plus live reports van Giel zelf. Ander voorbeeld: de quizkamer (quiz.vara.nl), waarin het publiek online Per seconde wijzer of 2 Voor 12 kan spelen. Hoeveel mensen denken niet bij quizvragen op tv: dat weet ik ook! Kun je nu bewijzen. Account aanmaken en spelen maar, alleen of tegen vrienden. De online quizzen zijn volledig gelijk aan de televisieversies, zodat meedoen laagdrempelig is. Maar het interessantste vond Verhoeven de social media player, die de VARA aan het ontwikkelen is. Die moet rond televisieprogramma’s onder meer relevante conRutger Verhoeven (VARA) tent uitserveren (bijvoorbeeld informatie uit Wikipedia of beeldfragmenten), en reacties op sociale media sites, waarop je als kijker ook zelf kunt meepraten. Door het uitlezen van XML-data wordt nieuwe content gegenereerd, aldus Verhoeven, die hoopt dat de social media player nog dit jaar beschikbaar komt.

Secret Story De kranten hebben de laatste tijd bol gestaan van negatieve verhalen over Secret Story van SBS. Het zou een jammerlijke flop zijn geworden. Jeroen Verbeek, directeur interactieve media bij SBS, erkende dat de kijkcijfers van het tv-programma tegenvielen. Maar Secret Story is veel meer dan alleen een tv-uitzending, betoogde hij, en buiten de televisie doet het format het helemaal niet slecht. Het format is eigenlijk een spel, waarbij de spelers allemaal een geheim hebben, dat ze van elkaar moeten raden en waarbij ze hints krijgen en opdrachten moeten uitvoeren. Doen ze het goed, dan kunnen ze geld verdienen. Het publiek kan het allemaal volgen en invloed uitoefenen, bijvoorbeeld door te stemmen en mee te praten over opdrachten. Hart van het format is de website, maar er is ook van alles te doen op social media, nog afgezien van de tv. Niet onbelangrijk: er is een apart digitaal kanaal geopend bij de grote kabelmaatschappijen, dat volgens Verbeek behoorlijk succesvol is. Er blijkt een harde kern van echte fans te zijn, die de kandidaten volgen en op social media actief zijn.op Facebook verschijnen bijvoorbeeld posts over de geheimen, of berichtjes om te attenderen op de livestreams: ‘nu is camera 3 leuk’. Gebruik makend van social media kunnen via onder meer polls de leden van de community nog meer bij Secret Story worden betrokken. Bijzonder aspect zijn verder de ‘social media buddies’: de kandidaten mogen zelf geen contact met de buitenwereld hebben (ze zitten opgesloten in een huis), maar mensen uit hun omgeving helpen hen om toch social media te kunnen benutten. SBS werkt rond het format samen

75 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 75

20-01-12 14:36

met een aantal partners, waaronder De Telegraaf (aparte pagina), Q music (luisteraars kunnen de opdrachten beïnvloeden) en FOK!, de community die in 1999 is ontstaan rond Big Brother. Het blijft jammer, dat de tv-uitzendingen minder kijkers trekken dan verwacht, zei Verbeek. Maar met al het verkeer op de website en de social media en met 380.000 kijkers per dag op het digitale kabelkanaal is het format als geheel geen totale mislukking te noemen. Blijkbaar willen mensen niet meer op de tv-uitzending wachten. De uitdaging aan de makers daarvan, is dat ze moeten komen met iets dat echt nog wat toevoegt, zodat een groter publiek wil kijken.

Jeroen Verbeek (SBS)

U p dat e

Secret Story: SBS ziet websitebezoek flink stijgen De websites van SBS hebben in maart ruim 3,7 miljoen unieke bezoekers getrokken, een stijging van 44 procent ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar. Het aantal gestarte streams (video’s) steeg het afgelopen jaar met 1337 procent tot 21,4 miljoen. Ook het aantal pageviews is flink gestegen, 132 procent ten opzichte van maart 2010, en kwam uit op ruim 65 miljoen. Volgens SBS is maart de beste maand voor de websites geweest in de geschiedenis van het bedrijf. De site van het Net5 programma Secret Story, www.net5.nl/secretstory, heeft een belangrijk aandeel gehad in de groei van de afgelopen maanden. De site trok sinds half februari van dit jaar 1,7 miljoen unieke bezoekers die samen goed waren voor 28 miljoen gestarte streams en 52 miljoen pageviews. De site biedt bezoekers onder meer vier livestreams, een 360º YellowBird stream, nieuws, foto’s, video’s en de social media buzz rond de deelnemers aan het programma. Als crossmediaal format in zijn geheel beschouwd, is Secret Story succesvol, zegt SBS, al doet het programma het op televisie minder goed dan het mediabedrijf had gehoopt. Na Secret Story zijn www.hartvannederland.nl, www.shownieuws.tv, www.sbs6.nl/sterrendansen en www.pietsweer.nl de populairste sites van de afgelopen maand. SBS baseert zich op cijfers van comScore Digital Analytix.

76 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 76

20-01-12 14:36

Cross Media Formats

The Voice Of Holland Het Cross Media Café werd afgesloten met het grootste crossmediale succes van de afgelopen tijd, The Voice Of Holland. Matthias Scholten, directeur content bij RTL, vertelde eerlijk, dat achter de keuze om de nieuwe talentenjacht te programmeren enige paniek zat. Na het succes van The X Factor op de vrijdagavond moest er iets nieuws komen, tegenover Popstars van SBS. Maar wat? Toch weer een talentshow? Maar kon dat wel zo pal op elkaar, met een nieuw seizoen van The X Factor in het verschiet? Het bezorgde Scholten een overdrachtelijke maagzweer, tot de eerste aflevering van The Voice Of Holland een doorslaand succes was. Toen Popstars naar de maandag verhuisde, had TVOH ruim baan. Het succes zit hem volgens Scholten vooral in het feit, dat het eigenlijk om de verhalen over de kandidaten gaat. Als je die niet volgt en je ziet bijvoorbeeld de uiteindelijke winnaar Ben Saunders alleen zingen, denk je al gauw: wat een mafkees. Maar doordat je het verhaal kent, raakt het je, aldus Scholten. Matthias Scholten (RTL)

Crossmediaal was er veel te doen bij The Voice Of Holland. Twitter ontplofte ongeveer, in de Red Room kwamen de reacties via social media sites bij elkaar en nam Winston Gerschtanowitz ze met de kandidaten door. Maar er was ook een toer door het land met de kandidaten, een real life soap, vier concerten in de Heineken Music Hall en wat al niet. De campagne vooraf was volgens Scholten essentieel, met onder meer online audities en optredens van co-presentator Martijn Krabbé in RTL Boulevard om uit te leggen hoe de talentenjacht in elkaar stak. Al met al sprak Scholten van een nieuw type bereik. Dat het inzetten van social media het bereik vergroot, is volgens Scholten duidelijk aangetoond in de Verenigde Staten. Bij wijze van proef werd een talkshow in twee verschillende tijdzones uitgezonden, in de ene met activiteit op Twitter en in de andere zonder. De inzet van Twitter bleek de kijkcijfers op te stuwen. Maar belangrijker nog is volgens Scholten de betrokkenheid van het publiek bij het format, dat van al die crossmediale activiteiten het gevolg is. Al voor de start van het programma op tv, was er een fanbase aangelegd, die kon worden ingezet voor bijvoorbeeld de concerten in de Heineken Music Hall. Fans die je kunt mobiliseren, zijn van enorme waarde, aldus de boodschap van Scholten. Crossmedialiteit is geen doel op zichzelf, maar een model om met je publiek om te gaan.

77 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 77

20-01-12 14:36

artikel

➔

Transmedia bij de omroepen Naast crossmedia gaan we nu richting transmedia. De omroepen zullen er in mee moeten gaan, vindt Klaas Kuitenbrouwer van Virtueel Platform. Maar dan is wel een omslag in de productie en de cultuur nodig. ‘Het is een kans, geen bedreiging.’ Allereerst het verschil tussen crossmediaal en transmediaal. Bij crossmediaal gaat het om het verspreiden van min of meer dezelfde content over verschillende kanalen. Als de focus op tv ligt, wordt de uitzending voor het web of mobiel bijvoorbeeld alleen wat ingekort. Bij een trans mediale productie wordt er verschillende content over verschillende kanalen verspreid, en heeft elk kanaal zijn eigen unieke kenmerken. Je zet een verhaallijn neer met complementaire inhoudelijke en creatieve dwarsverbanden. In plaats van meer van hetzelfde, krijg je dus meer. De geschapen wereld wordt uitgebreid. Een ander belangrijk kenmerk van transmediaal werken is dat het publiek er sterk bij betrokken wordt. Dat geeft mede vorm aan het project en zorgt dat het in ontwikkeling blijft.

Wennen Een goed voorbeeld van een transmediaal project is Where is Gary? van het Belgische productiebureau Potemkino. Daarin gaat Jean Baptiste op zoek naar een man die hem op een station op slinkse wijze geld wist af te troggelen, dat hij nooit terugzag. Hij riep via Facebook mensen op hem te helpen en postte zijn vorderingen vervolgens op zijn site whereisgary.net. Kranten pikten zijn verhaal op en uiteindelijk maakte hij er nog een documentaire van die op dvd verscheen. Kuitenbrouwer: ‘Het script ligt bij een transmediaal project niet volkomen vast. Dat is wennen voor scenarioschrijvers. Maar deze manier van werken betekent niet dat ze alles uit handen geven. Ze moeten leren dat ze gebruik kunnen maken van anderen, maar nog wel hun eigen verhaal vertellen. Daarbij worden ze aangevuld door een story-architect of een publieksstrateeg, die zicht houden op het geheel en de inzet van participatie door het publiek’

78 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 78

20-01-12 14:36

Cross Media Formats

Eilandje Wennen zal het ook zijn voor de publieke omroep, meent Kuitenbrouwer. ‘De inhoudsbepalers daar komen niet uit de digitale generatie. Daardoor is er vaak weerstand en angst iets te verliezen. En doordat al die verschillende redacties van radio, tv, internet veelal op hun eigen eilandje werken, wordt er te weinig gebruik gemaakt van elkaars kwaliteiten.’ Kuitenbrouwer ziet bij de omroepen echter al goede voorbeelden van transmedia. ‘De eeuw van de stad en De Beagle en In therapie hebben op meerdere platforms zich op verschillende manieren gemanifesteerd en daarbij goed gebruik gemaakt van het publiek.’ Kuitenbrouwer zelf stimuleert, vanuit het Virtueel Platform waar hij voor werkt, zoveel mogelijk transmediaal werken. Het platform heeft Nederlandse festivals, fondsen en opleidingen die transmediaal werken op het programma hebben staan bij elkaar gebracht om de agenda's af te stemmen, en om te zien waar samenwerking mogelijk is.

Crap Ook brengt het platform talenten van opleidingen op het gebied van digitale cultuur bij elkaar. ‘We geven dit jaar ook workshops voor de VPRO en NOS op 3. Bij de VPRO gaat de workshop onder meer over nieuwe ideeën en toepassingen van 'het tweede scherm' (tablet of telefoon) bij het televisie kijken.’ Bij Zomergasten is hiermee reeds geëxperimenteerd. Bij de NOS op 3 zal het gaan over ‘crowd sourcing’: wat kun je als nieuwsmaker uit je publiek halen. Kuitenbrouwer: ‘Gangbaar is dat iedereen iets aan mag leveren, bijvoorbeeld foto’s. Dan krijg je user generated crap. Je krijgt meer materiaal, maar niet beter. Beter is om te zeggen: Wij van de NOS weten van alles een beetje en hebben niet veel tijd. Laten we in plaats van de grote gemene deler in te roepen experts uit nodigen om mee te denken en goede vragen te stellen. Daar heb je veel meer aan. Ik vind het juist voor de publieke omroep de taak om zijn publiek actief mee te laten doen.’

79 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 79

20-01-12 14:36

Artikel

➔

Collapsus

genomineerd voor prijzen De Nederlandse productie Collapsus, ontwikkeld door producent SubmarineChannel.com in coproductie met VPRO Tegenlicht, is genomineerd voor een Emmy Award in de categorie Best Digital Fiction Program. Het is voor het eerst dat een Nederlandse productie is genomineerd voor deze prestigieuze prijs. Collapsus is een samenwerking tussen SubmarineChannel en VPRO Tegenlicht en is mede mogelijk gemaakt door VSBfonds, SNS REAAL Fonds, Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Mediapro ducties en GasTerra.

Wereldprimeur Collapsus, op 20 maart 2010 in première gegaan als eerste online en interactieve thriller, is ontwikkeld in aanvulling op een serie van VPRO's Tegenlicht over de transitie van fossiele brandstoffen naar duurzame energie. Met Collapsus wil Tegenlicht onderzoeken hoe je met nieuwe vertelvormen complexe vraagstukken, zoals de energietransitie, op een andere manier onder de aandacht kunt brengen van het publiek. De VPRO wil zo ook een jongere doelgroep bereiken en kijkers de mogelijkheid bieden voor verdieping.

80 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 80

20-01-12 14:36

Cross Media Formats

Mensen bewust maken van energieproblematiek is een van de hoofdthema's waar de VPRO zich de laatste jaren voor heeft ingezet. Tegenlicht zond vorig jaar de vijfdelige serie De Groene Transitie uit, over de dreiging van energieconflicten en de noodzaak om snel om te schakelen naar duurzame alternatieven. De eerste documentaire in de reeks, Energy Risk, werd op 22 maart uitgezonden. Tegenlichtregisseur Shuchen Tan: ‘De mechanismen achter energievraagstukken zijn heel complex. Conflicten rondom de steeds schaarser wordende fossiele brandstoffen lijken onvermijdelijk, maar hoe en waar die ontstaan is afhankelijk van heel veel factoren. Als er aan de andere kant van de wereld zich een conflict voordoet, dan kan dat grote gevolgen hebben voor de energieveiligheid van Europa. Ook de snelheid waarmee snelgroeiende economieën als India en China overstappen op duurzame energie is van invloed. Zulke complexe mechanismen zijn met een lineair medium als televisie soms lastig uit te leggen. Dat is een van de redenen waarom we de mogelijkheden van interactieve media wilden verkennen.’

Webvlog Het idee voor een interactieve vertelling ontstond zo’n drie jaar geleden tijdens een iMMovator project 'Craftworld'. Tijdens deze competitie kregen teams van gamedevelopers en televisiemakers de opdracht om een nieuw mediaconcept te bedenken met elementen van televisie en games. In het winnende team zaten onder meer Shuchen Tan en Tegenlicht-researcher William de Bruijn. ‘Ons team bedacht een concept waarin een wereldleider te maken krijgt met een dreigende energiecrisis. Op basis van nieuwsberichten en adviezen van zijn adviseurs dient hij (de speler) beslissingen te nemen. Door een interactieve game kun je mensen bewust maken van de dilemma's en de consequenties van hun keuzes.’ Het inspireerde de televisiemakers om op zoek te gaan naar een co-producent die hun concept verder zou kunnen uitwerken. Dit leidde tot de samenwerking met Bruno Felix en Tommy Pelotta van het crossmediale bedrijf Submarine, dat later Collapsus, de Energy Risk Conspiracy samen met de VPRO produceerde. Tan: ‘Het is uiteindelijk geen game geworden, want die term zou leiden tot verkeerde verwachtingen bij het publiek, maar een interactieve vertelling.’ Binnen de energiethriller kan de kijker in de huid kruipen van verschillende personages, zoals de Chinees Chen, de Texaan Jack en Europarlementariër Marianne, en zoeken naar een oplossing. Tijdens de vertelling kan de gebruiker op verschillende momenten kiezen voor verdieping door door te klikken naar een webvlog, met extra beelden geluidsfragmenten, of voor een mini-game.

Experiment Tan: ‘We zien Collapsus als een experiment. Wat zijn de mogelijkheden van interactiviteit? Het ontwikkelen en onderzoeken van nieuwe mogelijkheden past binnen de traditie van de VPRO. Het mediagebruik van mensen verandert. Daar moeten we op inspelen. Daarom willen we de mogelijkheden verder onderzoeken. Collapsus is wat ons betreft ook nog niet uitontwikkeld, het is een

81 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 81

20-01-12 14:36

eerste verkenning. Coby van der Linde, energie-expert en directeur van het Clingendael International Energy Programme (CIEP), speelde een belangrijke rol bij de totstandkoming van de Tegenlicht-documentaire: op basis van haar artikel Energie: de eeuw van mijn moeder werd Energy Risk gemaakt.’ Volgens Tan kunnen omroepen in de toekomst niet meer om de ontwikkeling van crossmediale toepassingen heen. ‘Het punt is alleen dat de financieringsstructuur dan wel zou moeten worden aangepast. Momenteel krijgen we immers alleen betaald op basis van uitgezonden uren.’

Mengvorm Met Collapsus zou Tegenlicht een wereldprimeur hebben. Bruno Felix van Submarine: ‘De energy thriller is een interactieve ervaring, een mengvorm tussen animatie, film/documentaire en game-elementen. Nergens ter wereld ben ik een dergelijke vorm nog tegengekomen. Vertelvormen als documentaire en drama die normaal aan televisie zijn voorbehouden, gebruiken wij online en interactief.’ Submarine was meer dan een jaar bezig met de productie van het programma. Beperkt die lange productietijd de bredere toepassing van interactiviteit in de omroepwereld? ‘Zeker niet. De productie van de gemiddelde documentaire kost ook een jaar. Ik zie eigenlijk alleen maar kansen. Ik kan wel duizend manieren bedenken om televisie en interactiviteit te combineren. Ik heb het dan niet over de omroepwebsite met communities en servicepagina's of over initiatieven Uitzending Gemist. Ik doel dan op het ontwikkelen van nieuwe vertelvormen. Ik zie hele nieuwe mogelijkheden voor creatieven binnen de omroep. De mediawereld werkt verkokerd: drama maken en documentaires maken zijn twee aparte beroepen. De mengvorm van het docudrama was in het begin al heel revolutionair. Dankzij de nieuwe media kunnen alle vormen en media door elkaar lopen. Alle ambachten samen kunnen hun creativiteit en kunde kwijt en wonderlijke nieuwe mengvormen maken. Ik hoop dat Collapsus, de Energy Conspiracy creatieven inspireert. Collapsus zie ik nog maar als het begin, als een leuke en goed gelukte poging om op een experimentele manier een verhaal te vertellen. Ik hoop dat er binnenkort meer initiatieven volgen: het is eigenlijk beschamend dat ze er al niet allang zijn.’

82 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 82

20-01-12 14:36

co lu m n

➔

Het ultieme crossmedia format… komt het er nou eindelijk eens van?

We zitten er klaar voor: Kussens op de vloer, sinaasappels op de bank, met de rug naar de TV. Het is auditietijd bij “The Voice” en samen met zoonlief (11) spelen we onze eigen variant: Vind je iemand goed genoeg, dan sla je op de sinaasappel, maakt het “tsjoefff” geluid en mag je omdraaien naar de TV. Zelf vind ik het wel leuk, onze improvisatie, maar mijn zoon geeft al snel de voorkeur aan “The Voice App”. Immers zo kan hij zien hoe de rest van Nederland over de kandidaten denkt. Qua formats is 2011 hét jaar van de talentenjachten. En het einde is ook dit jaar nog niet in zicht. Het levert een grote stroom aan social media commentaren, vaak netjes gehasht (#) met de juiste programmacode. In 2011 zien we de definitieve doorbraak van het ‘second screen’: Het scherm (laptop, tablet of mobiel) dat naast de TV gebruikt wordt om de reacties van vrienden te volgen en zelf commentaar te geven. “Is dat nou zo belangrijk…” vraagt U zich wellicht af, “…wat er allemaal op social media geroepen wordt?” Elke programmamaker zoekt het “koffie automaat effect”. Het programma waar iedereen het de volgende dag over heeft. Vandaag de dag zijn ‘Twitter’, ‘Hyves’ en ‘Facebook’ de koffie automaat. En het gesprek vindt niet alleen de volgende ochtend, maar ook tegelijk met de uitzending plaats. Bovendien is dit “koffie automaat gesprek” vast te leggen. Programmamakers kunnen naast de kijkcijfers ook de “flow” van hun programma teruglezen. Veel presentatoren kijken liever niet op ‘Twitter’ vanwege ongenuanceerde en ronduit beledigende opmerkingen @ hun adres, ook een gevolg van onze sociale media “revolutie”. Het is allemaal een groeiproces waar we midden in zitten en waarin we een goede afstemming tussen bereikbare programmamakers en een bereikbaar publiek zoeken.

83 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 83

20-01-12 14:36

In 2011 geen baanbrekend nieuw crossmedia format. Wel een jaar waarin bestaande formats zich steeds beter ‘crossmediaal’ ontwikkelen. “The Voice” is een goed voorbeeld: de bijbehorende applicatie hindert de kijkervaring niet en versterkt het spelgenot. Bovendien is het een “veilige” gedeelde kijkervaring voor het hele gezin (nee, mijn zoon mag niet mee twitteren). Maar echte invloed op het programma kun je er niet mee uitoefenen, dat kost geld (wellicht ook logisch voor een commercieel format). Dan “Serious Request”, dat plukt de vruchten van een jarenlange crossmediale aanpak: Het publiek kent het format, weet steeds beter hoe ze in actie kunnen komen en dat doen ze ook. Dat is knap, maar ook een gevolg van “de aanhouder wint”. Crossmedia formats hebben tijd nodig om te groeien. Omdat het publiek tijd nodig heeft om te ‘leren’ wat er van ze verwacht wordt. Koffiedik kijkend naar 2012: Het wordt een spannend jaar voor televisie zenders. Amerikaanse aanbieders zoeken direct toegang tot Europeanen. Kijkers zijn niet langer bereid een half jaar te wachten tot een nieuwe serie in hun land beschikbaar komt. Om rendement te behouden is het beter om dan overal tegelijk aan te bieden. Ziggo en HBO gaan in 2012 gezamenlijk 6 zenders met topseries aanbieden, waar onder waarschijnlijk «Game of Thrones”. Netflix (Amerika’s grootste VOD aanbieder) heeft onlangs haar Europese hoofdkantoor in Luxemburg geopend. Maar de concurrentie voor zenders komt niet alleen uit de hoek van kabelaars en buitenlandse netwerken. Ik verwacht dat in 2012 de “Smart TV” (“Connected TV”) echt doorbreekt. Dat geeft direct binnen in de TV concurrentie van Video On Demand diensten, IPTV, Web TV en YouTube kanalen. Hoewel nog geen succes (en door bestaande netwerken sterk gehinderd) heeft ook Google aangegeven echt werk van Google TV te gaan maken. Vlak voor zijn dood schijnt Steve Jobs over de toekomst van TV aangegeven te hebben:“I finally nailed it”. Dus kijken we ook naar Apple (uiteraard). Steeds meer programma’s komen beschikbaar op tablets: een meer persoonlijke kijkervaring. Zo kom ik eindelijk eens toe aan een lange lijst met films en documentaires die ik zelf nog wil zien, maar waar de rest van het gezin geen zin in heeft. Dat gaat allemaal kijktijd van de zenders wegsnoepen. Veranderend kijkgedrag dus, waar naast massale familieprogramma’s (online gedeeld), ook steeds meer ruimte ontstaat voor een hele persoonlijke ‘playlist’ op een intiemer scherm. We moeten zien hoe zenders en programmamakers hun aanbod aanpassen aan dit veranderend kijkgedrag. Het is aan U. Ziet U het als een verzameling bedreigingen of als een verzameling kansen? Monique de Haas is eigenaresse van Dondersteen Media. De afgelopen 10 jaar verzamelt ze een groot internationaal netwerk van schrijvers, producenten, makers en onderzoekers op dit nog jonge vakgebied.

84 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 84

20-01-12 14:36

The Future of Media op de toekomst

➔

IMMovator focust

➔

2011 een groot Media Future Week

➔ ➔ ➔

success!

en tot negen” eg n n va a m m ra g : “Een vet pro Media Future Week undeling verkeer “B : d ar h n o Le d er G 2011: 16 t/m 19 mei Media Future Week lbaar” maakt inhoud betaa ” heeft de toekomst s w u ie n l aa k lo er yp Marian Salzman: “H en doel op zich”

➔

•Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 85

al media ge Seth Shapiro: “Soci

20-01-12 14:36

artikel

➔

IMMovator focust op de toekomst Binnen iMMovator heerst een sterke focus op de (nabije) toekomst. IMMovator heeft een aantal instrumenten om ontwikkelingen in de mediasector en de uitwerking daarvan op onze samenleving te duiden. De instrumenten zijn ontwikkeld om iMMovator zelf inzicht te geven in ontwikkelingen en om deze te delen met onze doelgroepen. De doelgroep en de tijdshorizon die elk instrument kent zijn verschillend, maar de instrumenten grijpen deels in elkaar. Hieronder een overzicht.

De Cross Media Monitor is een tweejaarlijks rapport dat terugkijkt tot 10 jaar naar de ontwikkelingen in de Creatieve Industrie en de ICT sector. Het visie-deel van de monitor duidt de ontwikkelingen van deze tijd tot ongeveer drie jaar vooruit. De monitor wordt zowel door ondernemers als door beleidsmakers gebruikt als referentiedocument om sturing te geven aan beleidsmaatregelen. Voor mediaprofessionals organiseert iMMovator per jaar een tiental masterclasses en workshops met kennis die vandaag en binnen de tijdspanne van een jaar inzetbaar is. Een voorbeeld van een masterclass kunt u lezen in hoofdstuk 1 ‘Tablets’. De iMMovator denktank bestaat uit een wisselende groep experts en hoogleraren die iMMovator op thema’s voeden met inzichten met een tijdshorizon van 5-10 jaar. Deze uitkomsten worden samen met het visie-deel van de Cross Media Monitor door iMMovator gebruikt om haar beleid vast te stellen. In het kader van de lange termijn ontwikkelingen van het onderwijsveld heeft iMMovator zo bijvoorbeeld zitting in de adviesraden van de CMD opleiding van de NHL en Mediatechnologie in Utrecht en in de landelijke adviesraad van alle CMD opleidingen in Nederland. De Media Future Week ten slotte voedt toekomstige mediaprofessionals met ontwikkelingen en de impact op onze samenleving met een tijdshorizon van 3-5 jaar. Dit is een event waarbij excellente studenten, lectoren en docenten van HBO Media-opleidingen een week lang in groepjes samenwerken en discussiëren over de nabije mediatoekomst. In dit hoofdstuk wordt de Media Future Week behandeld en krijgt u een sfeerimpressie van een geweldige week!

86 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 86

20-01-12 14:36

artikel

➔

The Future of Media

Media Future Week 2011 een groot succes! De Media Future Week 2011 vond plaats in het WTC Alnovum in het centrum van Almere. De hele week heerste er een gezellige, informele sfeer. Ook de sprekers gingen hierin mee en gingen na afloop van hun presentatie in discussie met de teams. Ook op de 5e etage waar de werkruimtes waren, heerste een gezellige en informele sfeer. Toch waren de teams vaak onbereikbaar, omdat ze in hun eigen werkruimte zich volledig hadden afgesloten van de buitenwereld om keihard te werken aan hun case. Een sfeerimpressieboekje is te verkrijgen via iMMovator of op Issu.com.

Participanten De Media Future Week is opgezet door en voor de hogescholen. Aan de editie van 2011 deden de volgende hogescholen mee: • Hogeschool Utrecht • Hogeschool Rotterdam • Noordelijk Hogeschool Leeuwarden • Windesheim Flevoland • Saxion Bovendien trad de gemeente Almere op als participant van de editie 2011. De Media Future Week vond plaats in het WTC Alnovum in Almere. Tot slot is iMMovator Cross Media Network een belangrijk initiator van de Media Future Week. Zij was onder meer verantwoordelijk voor de organisatie.

Logocontest Omdat de Media Future Week dit jaar voor het eerst werd gehouden, was er nog geen logo. Gezien het creatieve karakter van de mediaopleidingen van de hogescholen die deelnamen, werd besloten om er een wedstrijd van te maken: design hét logo voor de Media Future Week en win een iPad 2! Dat hebben we geweten. We werden overspoelt met logo’s ruim 150 in totaal. Over het algemeen was het niveau erg hoog. Na een voorselectie gemaakt te hebben van 7 logo’s is door de jury besloten dat het regenbooglogo met de uitgesneden ‘F’ van Walter Tille de winnaar was. De jury heeft voor dit logo gekozen, omdat “het iedereen gelijk opviel toen we het binnenkregen”, aldus coördinator Frank Visser. “Het logo is fris, modern en jong. De uitgesneden ‘F’ zorgt ervoor dat het logo opvalt en herkenbaar is. Bovendien is het op zijn kop vrijwel hetzelfde logo, wat een grappig effect is. Het niveau en de hoeveelheid van inzendingen was boven verwachting hoog, maar dit logo stak er toch bovenuit. Ook de publieke stemming wees dit logo aan als beste, wat ons veel steun geeft in onze keuze. We zijn bijzonder tevreden met dit logo.” Het winnende Media Future Week logo door Walter Tille

87 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 87

20-01-12 14:36

v e r s l ag

➔

Media Future Week: “Een vet programma van negen tot negen” Van 16 tot en met 19 mei vond de eerste Media Future Week plaats. Studenten, lectoren en docenten van vijf media- en entertainmentopleidingen kwamen samen in het WTC Alnovum in Almere om te praten over de toekomst van de mediabranche. “We vinden het belangrijk om de deelnemers in contact te brengen met belangrijke spelers uit het mediaveld, die ze anders nooit zouden ontmoeten”, zegt coördinator Frank Visser van iMMovator. “Daarom bieden we hun een exclusief programma, met toonaangevende sprekers uit zowel de Nederlandse als de buitenlandse media-industrie.” De Media Future Week (MFW) is een initiatief van iMMovator Cross Media Network, in samenwerking met de gemeente Almere, de Hogeschool Utrecht (HU), Hogeschool Rotterdam (HR), Saxion, Noordelijk Hogeschool Leeuwarden (NHL) en Windesheim Flevoland. Doel van de MFW is om de relatie tussen onderwijs- en kennisinstellingen en de media-industrie te verstevigen. “Het is een sleutelproject om media-industrie en onderwijs te koppelen”, legt coördinator Frank Visser van iMMovator uit. “Met als oogmerk om de professionalisering van docenten te stimuleren en een kwaliteitsprikkel te geven aan de studenten. Dat gebeurt door een uitdagend programma samen te stellen, met internationale topsprekers, interactieve workshops, masterclasses en teamwork van docenten en studenten.”

Intensieve week Uiteindelijk moet dat programma ertoe leiden dat de deelnemers een visie ontwikkelen op de toekomst van de mediabranche. Dit doen de studenten aan de hand van het uitwerken van een crossmediale case in multidisciplinaire groepen. “Het is een intensieve week”, weet Visser. “Een week waarin je als deelnemer niet alleen wordt uitgedaagd om een visie te formuleren, maar deze ook nog eens te bespreken met de topgasten die aanwezig zijn.” Het programma neemt vier dagen in beslag. Visser: “Het is een vet programma van negen tot negen.” “We vinden het belangrijk om de deelnemende studenten in contact te brengen met belangrijke spelers in het mediaveld”, vervolgt hij. “Het gaat namelijk om mensen die ze anders nooit tegen zouden komen. Overigens willen we sommige sprekers extra in te zetten, bijvoorbeeld voor lezingen op de scholen of face-to-face gesprekken.” Groep aan het brainstormen

88 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 88

20-01-12 14:36

The Future of Media

Excellente studenten In totaal kan de MFW elk jaar 150 deelnemers herbergen. “Slechts een beperkt aantal studenten kan zich inschrijven”, legt Visser uit. “De MFW is vooral bedoeld voor echt excellente studenten. Wie bepaalt wat excellent is? De hogescholen zelf. De meeste van hen hebben wel een excellentie-programma. Ze kunnen de MFW gebruiken om studenten te belonen die enthousiast en gemotiveerd zijn en ook nog eens voorop lopen.”

Logocontest Om studenten vanaf het begin bij de MFW te betrekken is voor het ontwerp van het logo een wedstrijd uitgeschreven. Studenten werden uitgedaagd om binnen een paar dagen een passend logo voor het event te ontwerpen. Visser: “We stonden versteld van de hoeveelheid en de kwaliteit van de ingezonden logo’s! Het moge duidelijk zijn dat alle studenten flink hun best hebben gedaan. Als we één conclusie mogen trekken, is het dat we genoeg creatief talent hebben in Nederland.”

Crhis Crawford in gesprek met groep

De MFW is onderdeel van iMMovator Academy, een initiatief van iMMovator om samenwerking tussen kennisinstellingen, onderwijs en bedrijfsleven sectoraal tot stand te brengen en verder te professionaliseren.

89 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 89

20-01-12 14:36

v e r s l ag

➔

Media Future Week 2011: 16 t/m 19 mei Maandag 16 mei De eerste dag van de Media Future Week was futuristendag. De deelnemers leerden elkaar kennen en knalden gelijk de week in! Sprekers waren wethouder Ben Scholten van gemeente Almere, mediafuturist Gerd Leonhard, Erik Huizer en Marian Salzman.

Mediafuturist Gerd Leonhard

Maandag startte de Media Future Week. Even na tienen gaf Ben Scholten, wethouder gemeente Almere, met een ferme klap op de gong het startsein voor vier dagen lang onderdompeling in de mediatoekomst. Mediafuturist Gerd Leonhard, beet het spits af. Hij praatte de deelnemers volledig bij over de huidige en toekomstige ontwikkelingen in de mediawereld. Kort hierop volgde Erik Huizer, directeur Informatiemaatschappij bij TNO. Hij gaf een presentatie over TNO’s werk en de resultaten hiervan. Nadat de teams kennis met elkaar hadden gemaakt en de eerste brainstomsessies achter de rug hadden, gaf Marian Salzman een presentatie. Marian Salzman is naast president van Euro RSCG Worldwide PR, Noord-Amerika, ook auteur van ’11 Trends for 2011’. Zij belichtte naast mediatrends, ook meer maatschappelijke trends. Zo voorspelde zij onder andere het aanzwengelende debat over gevaren van netwerkstraling en de ‘Blackberry-nek’.

Het publiek luistert aandachtig

’s Avonds volgde het culinair diner. Stijn Krenning van 2Wines, voorheen werkzaam bij verschillende sterrenrestaurants, verzorgde een heerlijk diner met exclusieve bijpassende wijnen. Na dit feestelijk maal en een volgende werksessie gingen de deelnemers moe, maar voldaan naar hun hotelkamers.

Dinsdag 17 mei Dinsdag kregen de deelnemers eerst een workshop van Erik van Heeswijk, David Linssen, Indira Reynart, Geert Lovink en Sietse Bakker. Hierna gaf gameslegende Chris Crawford een presentatie, waarna de deelnemers onderling konden discussiëren tijdens het Media Future Café. Dinsdag begonnen de deelnemers met een workshop van Erik van Heeswijk (VPRO), David Linssen (Dutchview), Indira Reynart (The Janeway), Geert Lovink (UvA) of Sietse Bakker (Wow!works). Aansluitend kwam iedereen samen in de plenaire zaal om kort samen te vatten waar de workshops over gingen. De workshops waren erg verschillend, maar de reacties waren erg positief.

90 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 90

20-01-12 14:36

The Future of Media

Na de lunch konden de teams een vraag neerleggen bij het TNO Orakel. Deze legde de vraag voor aan een expert binnen TNO, die vervolgens ’s middags een antwoord klaar had. Gameslegende Chris Crawford gaf dinsdagmiddag een energieke presentatie. Hij liet de zaal overrompeld achter met een presentatie over ‘interactive storytelling’. Het diner ’s avonds vond plaats in het Media Future Café. Hier genoot de helft van de deelnemers van hapjes, terwijl zij aan tafel discussieerden over een vraagstuk van de ‘tafelhouder’. Dit was een per tafel een teamlid die zijn tafelgenoten (deelnemers en professionals van buitenaf ) een vraagstuk uit hun case voorlegden om een frisse blik hierop te krijgen. De andere helft ging Almere in om op inspirerende plekken nieuwe ideeën op te doen.

Workshop door David Linssen

Woensdag 18 mei Woensdag draaide om ‘monetizen’. De ideeën van de teams werden geconcretiseerd en verwerkt in business modellen. Om de teams daarbij te helpen, gaven Seth Shapiro, Jeroen Elfferich, Jeroen Verbeek en Rutger Verhoeven een presentatie. ’s Middags volgde een masterclass van Board of Innovation. Woensdag was het tijd voor de teams om hun ideeën om te zetten naar concrete business modellen. Daartoe gaf tweemaal Emmy-Award winnaar Seth Shapiro een presentatie over hoe je nieuwe technologieën winstgevend kan toepassen in nieuwe business modellen en toch ‘oude’ business modellen niet moet vergeten. Jeroen Elfferich (CEO Ex Machina) gaf aansluitend een mooi voorbeeld van een Nederlands business model dat uitgaat van ‘second screen’ gebruik. Na de lunch gaven de hoofden Nieuwe Media van respectievelijk SBS (Jeroen Verbeek) en de VARA (Rutger Verhoeven) een presentatie over projecten die zij ontwikkelden en gaan ontwikkelen. Jeroen Verbeek vertelde dat het programma ‘Secret Story’ op het eerste oog een flop leek, maar online een groot succes was. Rutger Verhoeven gaf allerlei voorbeelden van initiatieven die de VARA ontwikkelt. Zo is hij bezig met de ‘Social Video Player’, een soort nieuwe vorm van interactief online video kijken.

Jeroen Verbeek, Hoofd Nieuwe Media SBS

Workshop business modeling door Board of Innovation

91 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 91

20-01-12 14:36

De input van de woensdag, samen met de ideeën van maandag en dinsdag, moest nog in een concreet plan gegoten worden. Het Belgische Board of Innovation zorgde er met masterclasses business modelling voor dat de teams verdienmodellen aan hun plannen konden hangen.

Donderdag 19 mei Donderdag was de laatste dag. De teams werkten de laatste loodjes weg en bereiden hun presentaties voor. Justus Bruns gaf een inspirerende lunchlezing. ’s Middags mochten de teams hun ideeën aan de andere deelnemers presenteren. Comedygezelschap Boom Chicago zorgde voor een luchtige noot. Justus Bruns

Donderdag kregen de teams de tijd om de laatste hand te leggen aan hun plannen. Van die tijd werd gretig gebruik gemaakt. Ondanks de zware week persten de deelnemers er het laatste restje energie uit. Gelukkig was daar Justus Bruns. Deze 23-jarige kunstenaar en creatief ondernemer verzorgde een lunchpresentatie. Hij kwam de deelnemers niet nog meer informatie geven, maar ze juist inspireren. Justus heeft op zijn jonge leeftijd al heel wat bereikt. Zo is hij onder meer hard op weg om Times Square in New York vol te hangen met kunst en om te toveren in Art Square. Justus was voor de studenten een mooi voorbeeld van wat zij kunnen bereiken. Het was een zware week en sommigen moesten even bijkomen

’s Middags was het eindelijk zo ver: de teams mochten hun plannen aan de andere teams presenteren en stonden te trappelen! Omdat de week vermoeiend was geweest, kwam comedygroep Boom Chicago de deelnemers met hilarische sketches voorzien van een boost energie. Zij sloten af met een geïmproviseerd knallend eindnummer op de Media Future Week en coördinator Frank Visser. Met een welverdiend drankje en hapje in hun maag trokken de deelnemers in de namiddag weemoedig, maar vooral moe en vol inspiratie weer huiswaarts.

Boom Chicago vermaakt het publiek

92 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 92

20-01-12 14:36

The Future of Media

interview

➔

Gerd Leonhard: “Bundeling verkeer maakt inhoud betaalbaar” Het is waarschijnlijk een nachtmerrie voor providers als KPN, Vodafone en T-Mobile, maar naar schatting 90 procent van het internetverkeer gaat binnenkort over ‘mobile devices’. Over de GSM, tablets en laptops. Voor media-futuroloog Gerd Leonhard is het juist goed nieuws. De ‘bundeling’ van al dat internetverkeer betekent dat – eindelijk – duidelijk wordt hoeveel geld er met content te verdienen is. En met adverteren.

User-rights “In het verleden was het verhaal altijd: wie heeft het copyright? Nu verschuift dat naar user-rights”, zo stelt Leonhard. “In het verleden was het een ego-system. Nu gaan we naar een equalsystem.”Lastige termen misschien, maar wel duidelijk voor wie kijkt naar de praktische ontwikkelingen. Elke leverancier van ‘content’ vroeg zich tot voor kort, soms vertwijfeld, af hoe geld te verdienen met de levering van diensten. Voor de inhoud van een krant, film of tv-programma kun je een bepaald bedrag vragen. Maar hoe doe je dat precies als je (een deel van) die inhoud via een app op de mobiele telefoon of iPad levert? En, niet onbelangrijk, hoe zorg je dat je grote adverteerders trekt in die ongelooflijk versplinterde markt?

Duidelijk en betaalbaar De bundeling van alle internetverkeer via de mobile devices zorgt er voor dat de markt duidelijk én betaalbaar wordt, betoogt Leonhard. Ook al omdat steeds meer sprake is van global distribution. “Een goed voorbeeld is Google Music dat nu wordt uitgerold.” Straks overal beschikbaar, aan te passen aan de wensen van de gebruiker. Die betaalt aan het eind van het verhaal voor wat hij of zij zelf gebruikt. Vandaar die user-rights. De bundeling, en Google Music is maar één van de voorbeelden, maakt zo een einde aan al dat gedoe rond copyrights van allerlei “derde partijen”: de content-owners. De grote filmstudio’s, platenmaat schappijen en tv-productiebedrijven. Zij kunnen in de zeer nabije toekomst ‘gewoon’ content leveren. De gebruiker bepaalt uiteindelijk. En betaalt. Althans, voor zover de adverteerder niet betaalt, want de bundeling van alle internetverkeer is ook goed nieuws voor de reclamemakes die meer dan ooit gericht campagne kan voeren. En onderschat die markt niet. Leonhard schat dat daar – inclusief marketing budgetten – binnenkort zo’n duizend miljard dollar in omgaat.

Crowdfunding

Gerd Leonhard

Kortom, de bundeling van alle internetverkeer, maakt content ook zeer betaalbaar. En dat terwijl de invloed van de gebruiker op die content alleen maar toeneemt. Niet alleen bij de afname van allerlei producten, ook bij de ontwikkeling van nieuwe content. Crowd funding zal volgens Leondhard zeker een vervolg krijgen.

93 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 93

20-01-12 14:36

interview

➔

Seth Shapiro: “Social media geen doel op zich” Sociale media zijn geen doel, maar een middel. Een heel goed middel zelfs. Waarbij je van tevoren wel moet nadenken over welk sociaal medium je voor welk doel wilt inzetten. Twitter om een publiek op te bouwen, YouTube om filmbeelden te verspreiden... En uiteindelijk haal je de mensen naar je eigen website. Dat zegt Seth Shapiro, de Amerikaanse expert op het gebied van nieuwe technologieën en emerSeth Shapiro

ging business-models.

Rationeel en praktisch. Dat zijn de woorden die Shapiro het meest gebruikt. De deskundige ziet te vaak dat mensen te werk gaan met een hartstikke goed idee zonder ondernemingsplan. “Het idee is goed. We gaan voortvarend programma’s opzetten en, hup, aan de gang. Maar het ontbreekt aan enig benul van payback. Toch is het van het grootste belang om daar juist wel aan te denken. Van tevoren. Dus: bij een specifieke show een specifieke sponsor zoeken en daar in de inhoud iets mee doen. Zo bleek de keten Subway bereidt mee te betalen aan een serie. Als de ster maar Subwaybroodjes eet.”

Rivier Rationeel en praktisch zijn ook de trefwoorden als het gaat om het gebruik van sociale media. “Twitter is een goede manier om een specifiek publiek te bereiken, helping to build an audience. Als je dat publiek gevonden hebt, kun je een video voor ze uploaden op YouTube”, legt Shapiro uit. “Maar het is een slecht idee om te proberen publiek te bereiken door zomaar iets op YouTube te zetten. Er staan al miljoenen video’s op – dan moet je maar afwachten of je je pubiek bereikt.” Het belangrijkste, vindt Shapiro, is dat sociale media niet meer dan een middel zijn. “Een rivier waar je aas uitgooit. Als het publiek ‘bijt’ – als je de mensen gevangen hebt – haal je ze naar je eigen website”, stelt Shapiro. Want wat de voordelen van sociale media ook zijn (YouTube biedt gratis videohosting. Stel dat je 50.000 bezoekers hebt en al die server-ruimte zelf zou moeten betalen, dan is het toch beter om dat door Google, eigenaar van YouTube, te laten subsidiëren), uiteindelijk moet je het publiek naar je eigen website halen”, zo zegt hij.

BMW De theorie klinkt goed. De praktijk kan dat ook zijn, betoogt Shapiro. “Een voorbeeld? Een onderneming hier wilde een aantal prominente filmmakers een podium bieden. Maar hoe? Ze deden het slim en benaderden eerst BMW. Die werkten van harte mee. Het idee: je kunt elke film maken die je wilt, als je d’r maar BMW in stopt. Het werd een grote sensatie hier in de VS. Dat was een smart move.” Daar kan iedereen die nadenkt over een goed business-model zijn voordeel mee doen.

94 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 94

20-01-12 14:36

The Future of Media

interview

➔

Marian Salzman: “Hyperlokaal nieuws heeft de toekomst” Maandag spreekt onder anderen de Amerikaanse trendwatcher Marian Salzman. Jeroen Dirks van Spreekbuis heeft haar speciaal voor de Media Future Week geïnterviewd. “De tijd van de grote nieuwsomroepen is voorbij”, aldus Salzman. De toekomst is aan het nieuws van de om hoek. “De CNN’s en de NBC’s zullen wel blijven bestaan, maar verliezen enorm terrein aan ‘very local news outlets’. Het nieuws uit je eigen dorp. Het nieuws van de school waar je kinderen op zitten. Van de hockeyclub.” Marian Salzman

Salzman spreekt over my-casts als het tegenovergestelde van broadcasts. Ook hanteert ze de term hyperlocal media. De trendwatscher wijst op het succes van de website Patch. De site toont een kaart van Amerika waarop je eenvoudig kunt doorklikken naar eigen stad of dorp. “Dat levert de complete mix op van wat er in je eigen wereldje gebeurt – vermengd met het nieuws over het lokale leven.”

Snelheid Het succes van de hyperlokale verslaggeving op Patch is mede te danken aan de snelheid van berichtgeving. Zelfs als de lokale krant nog bestaat, kan die nooit op tegen het ongekende tempo waarop my-casts werken. Bij een cruciale verkiezing onlangs, in een dorpje in de staat Connecticut, was de krant zelfs afwezig omdat het, volgens Salzman, de volgende dag toch slechts ‘oud nieuws’ zou opleveren. De ‘verslaggever’ van de website daarentegen meldde zich tijdens de verkiezingen van minuut tot minuut vanuit het hoofdkantoor van de Democratische partij. Maar… wat gebeurt er als de community-verslaggever op vakantie gaat? Of ziek is? Met andere woorden: ben je voor my-casts niet te afhankelijk van een enkele goedwillende hobbyist? Salzman reageert verontwaardigd: “We praten niet over de dorpsgek! In de Verenigde Staten, maar ook in Groot-Brittannië gebeurt juist steeds meer vanuit huis. We werken vaker vanuit huis, we scholen ons thuis, doen professionele trainingen thuis. Al die mensen doen verslag. Ik denk dat alles helemaal lokaal gaat. Local goes global.”

Twijfels Salzman kent de twijfels die in Europa en in Nederland leven. “Wij in de VS geloven echt dat het mogelijk is. Jullie in Europa denken altijd: ‘t kan niet, het is onmogelijk – totdat het tegendeel bewezen is. Daar zit een fundamenteel verschil in de manier van denken. Wij geloven echt dat hyperlokaal nieuws de toekomst heeft.”

95 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 95

20-01-12 14:36

co lu m n

➔

Student of professional?

Lange tijd zat ik in het grijze gebied van ‘nog niet afgestudeerd maar wel al aan het werk’. Bezig met mijn scriptie voor mijn opleiding Research Master Communication Science en ondertussen bezig met het organiseren van allerlei interessante evenementen bij iMMovator. Een leuke maar ook bijzondere combinatie. De master die ik volgde is bedoeld om studenten op te leiden tot onderzoeker. Het gaat vaak om de vraag hoe media het gedrag van mensen beïnvloeden. Dit wordt bijvoorbeeld onderzocht door middel van vragenlijsten of experimenten. Wij research master studenten hielden ons bezig met de voor- en nadelen van deze onderzoeksmethoden. Een opleiding met veel diepgang. Onderzoek doen kost tijd – zeker als je het goed wilt doen. Als een onderzoek gepubliceerd wordt, kunnen de onderzoeksresultaten alweer meer dan een jaar oud zijn. Bij iMMovator kwam ik juist in aanraking met de voorkant van de industrie. Tijdens de Cross Media Cafés komen dikwijls producten en verhalen aan de orde waar de consument het komende jaar nog geen weet van heeft. Nieuwe initiatieven zoals interactiviteit bij televisie kijken waren toen ik studeerde nog een onontgonnen gebied in de wetenschap. “De wetenschap loopt ongeveer vijf jaar achter op de praktijk” zei iemand eens tegen me. Of het echt vijf jaar is durf ik niet te zeggen, maar de werkvelden van iMMovator en de universiteit waren een wereld van verschil! Het contrast had niet groter kunnen zijn toen ik een keer in één week een academisch congres (het Etmaal van de Communicatie) en een Cross Media Café bezocht. Terwijl de keynote speaker op het etmaal het had over de ‘couch potato’ ging het Cross Media Café Digitale Televisie juist over allerlei manieren waarop televisie kijken interactief gaat worden. De Media Future Week probeert deze twee werelden dichter bij elkaar te brengen: de vernieuwing van vandaag de dag met diepgang bekeken. Het evenement voegt er eigenlijk nog een nieuwe dimensie aan toe, door vooruit te kijken naar wat komen gaat, een blik in de ‘near future’. Ik heb een gedeelte van de week mogen meemaken vanuit de organisatie. Stiekem was ik behoorlijk jaloers op de studenten die mochten deelnemen aan het programma. Wat had ik graag in hun schoenen gestaan tijdens mijn eigen opleiding! Waarschijnlijk beseffen ze na een paar jaar pas goed dat het heel bijzonder is dat ze hebben mogen werken met mediagoeroes als Gerd Leonhard, Marian Salzman, Chris Crawford en Seth Shapiro. Toch was de waardering die we terug kregen van de studenten er niet minder om. Na keynotespeeches brak dikwijls een gejoel van jewelste los. Je zag hoe Marian Salzman na een vlucht van 8 uur weer energie kreeg van de studenten. Als organisatie was het daardoor ook een heel bijzonder event: het enige event waarbij deelnemers high fivend de zaal binnen kwamen na de pauze. Hoe cool zou het zijn als bezoekers van het Cross Media Café Monique massaal na het event een high five komen geven als blijk van waardering? Die combinatie, het enthousiasme van jonge honden en de rush van media visionairs die niet achteruit kijken zoals veel academici, maar juist vooruit naar wat komen gaat maakt de Media Future Week tot een bijzonder evenement. De rush rondom innovatie (de wereld van iMMovator) gecombineerd met een academische verdieping (de wereld van universiteiten) en ontwikkelingen die je wereld binnen vijf jaar op zijn kop zetten: dat is de Media Future Week! Marlies Hakvoort is afgestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam en doet de communicatie en marketing van iMMovator.

96 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 96

20-01-12 14:36

gres n o c r a a J k r a p ia d e M agoort (NPO) H k en H en ) W & C n Bijsterveldt (O

Minister va uinigingen over de omroepbez

➔

sgeest aan’

elt de tijd Bert Habets: ‘RTL vo

➔

Park is als een ia ed M et ‘H : k in ro udy St

ecosysteem’

➔

r from nowhere’ te h g au ‘L : in av Sl Kevin

➔

et social m De vijfde topper: m

➔

ieuws voor iederee Lara Ankersmit: ‘N

➔

Beyond HD: wat do

➔

a blij en tevreden m m o an ‘S : an lm o M Dick

edia groot resultaa

n en overal’

e je ermee? et aankoop SBS’

➔

Roeland Stekel

➔

cces in het Hollands glorie: su

•Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 97

itale buzz’

ee op de dig m t rf su zz u Lb ‘N : enburg buitenland

20-01-12 14:36

v e r s l ag

➔

Het Mediapark Jaarcongres:

the future of media in one day Het Mediapark Jaarcongres is een initiatief van de Media Academie, Beeld en Geluid en iMMovator en streeft ernaar in één dag een overzicht te geven van de huidige ontwikkelingen en een toekomstperspectief te schetsen van de media industrie, gericht op innovatie en inspiratie. Het is een event van, voor en door de sector. Mede door de steun van een keur aan sponsors is het mogelijk de toegangsprijs vriendelijk te houden waardoor het congres toegankelijk is voor een breed publiek. Mede door de brede inhoudelijke programmering brengen we de televisie, uitgevers, internet, reclame, ICT en telecom wereld samen. Het MPJC kijkt naar de actuele ontwikkelingen in Nederland, laat prominenten uit de industrie aan het woord en geeft innovatieve bedrijven de kans om hun diensten te presenteren. Het congres begint traditioneel met kleinschalige ontbijtsessies, die aangeboden worden door de partners van MPJC. Na het ontbijt begint in studio 21 het plenaire congres met een keur aan topsprekers. Parallel aan het congres werd in 2011 het Innovatieplein georganiseerd in studio 32. Hier demonstreerden innovatieve bedrijven hun producten en diensten. Met een sterk programma en een bomvol innovatieplein is het MPJC hét medianetwerk event van het jaar.

98 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 98

20-01-12 14:36

Mediapark Jaarcongres

MPJC2011 Met 700 inschrijvingen, ruim 400 unieke kijkers via de livestream, 51 stands op het Innovatieplein en een keur aan topsprekers kijken we terug op een geslaagd Mediapark Jaarcongres 2011. De sprekers signaleerden volop kansen voor het tweede scherm, maar ook een gemiste kans voor de Publieke Omroep in de kabinetsplannen. “Stel het publiek centraal” is de boodschap van de media industrie.

Omroepbezuinigingen De aangekondigde omroepbezuinigingen houden de gemoederen in 2011 bezig in de industrie: een publieke omroep met maar acht omroepen, wijziging van de regels rond media concentratie, concurrentie op netwerken. Een week voor het Mediapark Jaarcongres kwamen de plannen naar buiten. In een speciale bijdrage tijdens het MPJC lichtte minister Marja van Bijsterveldt haar visie op het Nederlandse medialandschap en het mediabeleid dat zij voorstelt toe. Werkzaamheden in de Kamer verhinderen haar aanwezigheid, laat Van Bijsterveldt weten. Ze beseft dat de bezuinigingen pittig zijn en dat de gevolgen in Hilversum hard aankomen. ‘Toch gaat het niet om gewone bezuinigingen die noodzakelijk zijn om de gevolgen van de crisis te ondervangen’, meent Van Bijsterveldt. ‘Het gaat er om de bijzondere identiteit van de publieke omroep te behouden in een radicaal veranderend medialandschap.’ Ontwikkelingen als connected tv, beyond HD en het veranderende mediagebruik noemt ze ‘spannende uitdagingen’ voor alle mediabedrijven. Haar eigen rol in dit alles beperkt zich vooral tot het stellen van voorwaarden. Dat laatste is ook de reden dat ze de Tijdelijke Wet Mediaconcentraties (TWN) geschrapt heeft, zodat ondernemingen die zich op multimediaal gebied willen ontplooien hiervoor de kans krijgen. De Minister garandeert de publieke omroep onafhankelijkheid en belooft dat toegankelijkheid, kwaliteit en pluriformiteit behouden zullen blijven. ‘De publieke omroep is een belangrijke bron van informatie, nieuws en opinie. (...) Voor onze democratie is het belangrijk dat die bron een hoge kwaliteit kent.’ En ondanks een vermindering van het budget met tweehonderd miljoen euro moet dit nog steeds haalbaar zijn.

Nieuw leven De publieke omroepen staan volgens Van Bijsterveldt weer midden in de samenleving en ze is blij dat het lidmaatschap van omroepen door social media nieuw leven ingeblazen wordt, zodat omroepen hun draagvlak eigentijds kunnen verankeren.

Marja van Bijsterveldt (Ministerie OC&W)

Het groeiende aantal organisaties en omroepen heeft duidelijk gemaakt dat de bestuursvorm achterblijft. De bureaucratie is niet verminderd en daarom heeft ze het fusievoorstel van de publieke omroep, waardoor er nog acht omroepen overblijven, overgenomen. Het derde net blijft behouden om de pluriformiteit te behouden. Van Bijsterveldt: ‘Nieuwkomers zijn van harte welkom, maar de dure en inefficiënte bestuursvormen, daar moeten we vanaf. Uiteindelijk zal dit leiden tot een Publieke Omroep die in het moderne medialandschap zijn eigen kracht en waarde behoudt.’

99 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 99

20-01-12 14:36

NPO-voorzitter Henk Hagoort op Mediapark Jaarcongres: ‘Dit kabinet krijgt publieke omroep niet klein’ Henk Hagoort is tijdens het Mediapark Jaarcongres een van de eersten die zich mag uitlaten over de plannen van Minister Van Bijsterveldt. Een van de voorwaarden voor de fusieplannen was dat er meer zendtijd en budget beschikbaar zou komen voor omroepen die samengaan. Hagoort vindt het jammer dat de minister deze conditie negeert. ‘Als ik de reconstructies lees van de onderhandelingen in Den Haag ben ik hier niet door verrast, maar we hadden graag met elkaar afspraken gemaakt over de voorwaarden.’ In de huidige plannen wordt het ledental bepalend voor budget en zendtijd, moet de lidmaatschapsprijs omhoog en mogen omroepen geen cadeautjes meer aanbieden. Dit betekent bijvoorbeeld dat de VARA en BNN na een fusie samen evenveel budget en zendtijd zouden krijgen als de EO, die zelfstandig blijft. Hagoort denkt dat de omroepen er uiteindelijk wel uit zullen komen, al onderkent hij de bezwaren. ‘De leden hebben voorwaarden gesteld aan de fusies, als de Minister die niet overneemt, moeten de omroepen naar de leden om te kijken welk mandaat ze hebben om gesprekken voort te zetten.’ Dat Van Bijsterveldt het ledengebonden bestel omarmt, verheugt Hagoort, maar hij vreest dat een contributieverhoging averechts zal werken. ‘We hadden zelf al instrumenten gevonden om ervoor te zorgen dat de publieke omroep een afspiegeling van heel Nederland wordt. Niet alleen van mensen die lid zijn van een omroep, maar ook van andere Nederlanders. Ik vraag me af of dat met deze plannen zo zal blijven.’

Achterhaald Verder meent Hagoort dat lidmaatschapsgeld niet bedoeld is om de publieke omroep te bekostigen, maar een middel is waarmee mensen kunnen aangeven welke omroep namens hen programma’s moet maken. ‘En dat moet voor jongeren net zo makkelijk zijn als voor mensen die wat meer te besteden hebben’, verduidelijkt hij. ‘Lidmaatschap als het enige zaligmakende principe is achterhaald.’ Hoe Hilversum is georganiseerd, is volgens Hagoort geen zaak van Den Haag. ‘Men zou zich bezig moeten houden met de positie van de publieke omroep in het totale medialandschap. Hoe verhouden wij ons tot andere partijen die ook op internet actief zijn of die via connected tv op het scherm komen? En waar staan wij ten opzichte van allerlei innovaties?’ Voor wat betreft de fusies ziet Hagoort graag omroepen samengaan die ‘iets met elkaar hebben’, indien nodig met behoud van ‘eigen merk’. ‘Als BNN en VARA toch tot een fusie zouden komen, kan ik me voorstellen dat het VARA-merk bijvoorbeeld voor programma’s op Radio 1 wordt gebruikt, terwijl het BNN-merk op 3FM ingezet wordt.’ Wel is hij het eens met Van Bijsterveldt als zij zegt dat programmeren goedkoper kan. Hagoort denkt dat er zo’n 75 miljoen euro bespaard kan worden door programma’s in minder afleveringen op te knippen dan nu vaak het geval is, het uitzendschema beter te organiseren en het aantal buitenlandse aankopen iets te verhogen.

100 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 100

20-01-12 14:36

Mediapark Jaarcongres

Judoën met harnas Dat de publieke omroepen bekneld worden in het digitale domein, waardoor onder meer eenderde van de websites moet verdwijnen, verbaast Hagoort niet, al stemt het hem niet vrolijk. ‘Het is bekend dat PVV en VVD vinden dat de publieke omroep niet op internet thuishoort, maar wij maken audiovisuele producties en die moeten op alle mogelijke manieren bij mensen terecht kunnen komen. We hebben volgens de brief wel een multimediale opdracht, maar de randvoorwaarden maken uitvoering daarvan bijna onmogelijk. Het wordt een beetje judoën met een harnas aan.’ Het ontwikkelen van nieuwe digitale diensten zal dus moeilijk worden, voorziet Hagoort, al komt er nog wel een verbeterde versie van Uitzending Gemist en onderzoekt men de mogelijkheden van second screen. Ondanks de onheilspellende plannen van Van Bijsterveldt, geeft hij zich nog niet gewonnen. ‘Dit kabinet probeert de publieke omroep klein te maken, maar klein krijgen zal niet lukken!’

Henk Hagoort (NPO) wordt geïnterviewd door Brecht van Hulten.

101 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 101

20-01-12 14:36

v e r s l ag

➔

Bert Habets: ‘RTL voelt de tijdsgeest aan’ Na de openingsspeech van minister van Bijsterveldt en de reactie van Henk Hagoort was het tijd voor de keynote speech van Bert Habets, CEO RTL Nederland. Volgens CEO RTL Nederland Bert Habets is het begrip televisie continu onderhevig aan herdefiniëring en verbreding. De consument kijkt tegenwoordig televisie op een klein scherm, een middelgroot scherm en het oude vertrouwde grote scherm. En tussen die schermen vindt steeds meer interactie plaats. ‘Als je het tweede en derde scherm en social media onderdeel maakt van je tvbeleving, heb je winst op drie vlakken: de kijkbeleving wordt veel intensiever, je krijgt een verlenging van de levenscyclus van je programma en bovendien zie je dat jonge doelgroepen door deze interactie terugkomen naar televisie.’ Habets benadrukt aan het begin van zijn bijdrage aan het Mediapark Jaarcongres de vlucht die het omroepbedrijf heeft genomen door de digitale ontwikkelingen. De digitale evolutie heeft er volgens hem voor gezorgd dat de consument in de driver’s seat zit en dat zorgt voor grote veranderingen in het gebruik van de traditionele media. Habets: ‘De consument bepaalt wanneer hij kijkt en ook met welk apparaat.’ Een bedreiging is dit beslist niet volgens hem, het schept juist nieuwe mogelijkheden en RTL richt zich op drie gebieden om in de behoeften van de kijker te voorzien. ‘We volgen de consument nauwgezet en inventariseren zijn behoeftes. We blijven investeren in het programma-aanbod en we staan open voor de expertise van derden en het bundelen van krachten’, verduidelijkt Habets.

Couches Traditionele televisie ziet hij niet zo snel verdwijnen. ‘Gemiddeld kijkt men in Nederland nog steeds drie uur en elf minuten per dag. Anders gezegd: As long as there are couches, there will be tv.’ Recente ontwikkelingen, zoals het aanbieden van gemiste content op internet en de introductie van nieuwe media, zoals smartphones en tablets, hebben wel tot gevolg dat de kijker zijn bakens in hoog tempo verzet. Een jaar na de introductie van de iPad gebruiken tabletbezitters het apparaat meerdere malen per dag, 84 procent besteedt er meer dan een half uur per dag aan en 54 procent is er dagelijks meer dan een uur mee bezig. ‘Dat geeft aan dat de consument meer dan ooit aan zet is en ons snel en ongenadig hard afrekent op onze productinnovaties en -introducties. Dit betekent dat we ons voortdurend moeten verplaatsen in en aanpassen aan de behoeften van onze doelgroep.’

Brievenbus Maar ondanks de vele en snelle veranderingen, blijft een ding hetzelfde: dat wat Habets ‘ons ambacht’ noemt. ‘Elke avond informeren en amuseren we de Nederlandse samenleving, met betrokkenheid en gevoel. Dat ambacht, televisie, is tijdloos.’ En dit ambacht zorgt er volgens Habets ook voor dat RTL de tijdgeest aanvoelt, evenals de veranderende behoefte van de consument. Was RTL in 1989 nog een brievenbus waarin de producent

102 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 102

20-01-12 14:36

Mediapark Jaarcongres

een week voor uitzending z’n tape deponeerde, inmiddels is het een allround mediabedrijf dat marktleider is op het gebied van radio en televisie, en sinds dit jaar ook in de top 5 van digitale aanbieders staat. Het begrip televisie is wel continu onderhevig aan herdefiniëring en verbreding, meent Habets. De consument kijkt tegenwoordig televisie op een klein scherm, een middelgroot scherm en het oude vertrouwde grote scherm. En tussen die schermen vindt steeds meer interactie plaats.

Tv-beleving Habets: ‘Als je het tweede en derde scherm en social media onderdeel maakt van je tv-beleving, heb je winst op drie vlakken: de kijkbeleving wordt veel intensiever, je krijgt een verlenging van de levenscyclus van je programma en bovendien zie je dat jonge doelgroepen door deze interactie terugkomen naar televisie.’ Als geslaagd voorbeeld van het toepassen van second screen noemt hij de Heartbeat-applicatie van het programma X Factor. Ook op andere vlakken breidt RTL uit. Aan de drie pijlers radio, televisie en digital zijn de segmenten entertainment en ventures toegevoegd. ‘Een logische stap’, aldus Habets. ‘Entertainment moet de betrokkenheid van kijkers vergroten en zorgt ervoor dat zij ook buiten de uitzending om van programma’s kunnen genieten. Denk dan aan de concerten van The Voice of aan de theatertour van Derek Ogilvie.’ RTL wil zich ook nog meer dan al het geval is manifesteren op het witte doek en Habets kondigt onder meer aan dat er een Ushi-film met Wendy van Dijk op stapel staat.

Krachten bundelen De tak ventures houdt zich bezig met nieuwe concepten op de consumentenmarkt. Hierbij wordt de expertise, kennis, het netwerk en de mediakracht van RTL gebruikt om samenwerkingsverbanden aan te gaan met bedrijven die raakvlakken hebben met hun programma’s. Als voorbeeld noemt Habets de website Couverts, die een online reserveringssysteem biedt voor horecagelegenheden. RTL nam de site over, zodat uitgebreide horecakennis en -ervaring van de oprichters nu gecombineerd wordt met de mediakracht van RTL. Ook staat Habets nog even stil bij de aange kondigde bezuinigingen op de publieke omroep. Dat er een efficiencyslag gemaakt wordt, vindt hij niet meer dan logisch. ‘Maar de kans om de publieke omroep te laten aansluiten bij de consument van de 21e eeuw wordt gemist, want de behoefte van de kijker komt niet aan bod in het plan van de Minister.’ De publieke omroep heeft een plaats en een functie in het Nederlandse televisiebestel en Habets zou graag de krachten bundelen om goede, innovatieve diensten te maken, in plaats van de wereld te verdelen in publiek en commercieel. ‘Maar dan moet er wel afscheid genomen worden van de in zichzelf gekeerde omroepwereld.’

Bert Habets (RTL Nederland)

103 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 103

20-01-12 14:36

v e r s l ag

➔

Rudy Stroink: ‘Het Media Park is als een ecosysteem’ Projectontwikkelaar Rudy Stroink van TCN, eigenaar van het Mediapark, geeft op het MPJC zijn visie op de functie van het Hilversumse terrein. ‘Het is dé plek in Nederland waar publiek en mediamakers elkaar ontmoeten.’

Rudy Stroink (TCN)

En plekken maken, dat is wat projectontwikkelaars volgens hem doen. ‘Het is een misverstand dat wij gebouwen neerzetten.’ Daarnaast schuilt volgens hem in elke projectontwikkelaar een sloper, zoals in elke brandweerman een pyromaan huist. Hij begrijpt minister Van Bijsterveldt dan ook wel een beetje. ‘Afbreken is af en toe erg leuk’, lacht hij. Om er aan toe te voegen dat hij betreurt dat bij de bezuinigingen niet gedacht is in termen van interactie. ‘Dat er bezuinigd moet worden is niet desastreus, maar het kabinet begrijpt niet dat publieken en commerciëlen twee kanten van dezelfde bol zijn.’

Ecosysteem Stroink ziet het Mediapark als een ecosysteem waar naast de publieke en de commerciële sector productie, content en dataverkeer samenkomen. ‘Dat maakt het Mediapark sterk, al valt het me op dat we vaak nog met de rug naar elkaar staan’, meent hij. Het Mediapark, mede opgezet dankzij publiek geld, is uniek in de wereld. ‘Maar,’ voegt hij eraan toe, ‘er is ook een moment van privatiseren. Dat is één van de redenen dat Beeld & Geluid er is gekomen, evenals de Wentink Show.

Media Valley TCM is overigens ook eigenaar van virtuele ontmoetingsplekken, zoals grote datacentra. En hoewel er een spanningsveld tussen fysieke en virtuele plekken zit, gelooft Stroink niet dat fysieke ontmoetingsplekken, straten en pleinen, en daarmee projectontwikkelaars, zullen verdwijnen, zoals vaak wordt beweerd. ‘We zijn een apensoort en hebben een plek nodig om samen te komen. Ik ben een initiatief gestart om verschillende organisaties, van publiek tot privaat, van klein tot groot, bij elkaar te brengen. Ik vind dat dit één van de speerpunten van Nederland moet zijn.’ Competitie tussen Hilversum en Amsterdam vindt hij niet zo zinvol. ‘Het gaat om de kracht van de regio, we moeten samen dingen doen en een soort Media Valley worden. Dat trekt buitenlandse partijen aan.’

Dataverkeer Als het aan de TCN-directeur ligt, gaat Nederland door het combineren van de fysieke en de virtuele werelden uiteindelijk een belangrijke rol vervullen in het internationale dataverkeer: ‘We zouden bij de minister moeten aangeven dat Nederland een vrijhandelsplaats voor alle data van de wereld moeten worden. Daar waar een land als China vecht om de vrijheid van dataverkeer, moet Nederland uitbreiden wat er op dat gebied al is.’

104 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 104

20-01-12 14:36

Mediapark Jaarcongres

v e r s l ag

➔

Kevin Slavin: ‘Er zijn meer schermen dan je kunt tellen’ Televisieseries met een lachend publiek worden nog steeds hoger gewaardeerd dan series die dat niet hebben. Waarom? ‘De gezamenlijke beleving zorgt voor de magic’, stelt Kevin Slavin tijdens het Mediapark Jaarcongres. Slavin is oprichter van StarlingTV en Area/Code Entertainment en een bekend keynotespeaker. In de eerste presentatie na de lunch geeft hij zijn kijk op de relatie tussen publiek en televisie. ‘Mensen waarderen een programma meer als ze weten dat er meer mensen kijken. Niet voor niets zie je dat belangrijke evenementen, zoals sportfinales, door mensen samen worden bekeken in plaats van thuis op de bank’, stelt Slavin. Volgens hem was dit fenomeen een van de redenen waarom in de jaren vijftig de ‘ingeblikte’ lach onder series werd gemonteerd. Met de komst van nieuwe technologie en sociale media heeft het publiek echter de mogelijkheid om écht met elkaar in verbinding te staan. Het publiek is niet langer onzichtbaar. Ook niet voor elkaar. Hij ziet een ontwikkeling waarin publiek en televisie steeds meer vervlochten raken en steeds zichtbaarder worden:

1 The audience is a character Dankzij sms en sociale media speelt het publiek een eigen rol in programma’s. Dat is duidelijk te zien bij bijvoorbeeld The Voice of X-Factor. Het publiek twittert en stemt realtime mee. De kandidaten proberen met telefoongebaren het publiek te vragen om toch vooral op hen te stemmen.

2 Character as audience Een karakter uit een serie of een film wordt onderdeel van het publiek. Slavin haalt een voorbeeld aan van een Amerikaans reisprogramma waar de presentator tijdens de uitzending commentaar geeft op Twitter. Het publiek reageerde massaal.

3 The audience becomes characters De populaire serie Glee krijgt in de Verenigde Staten een extra dimensie doordat kijkers tijdens de uitzending via internet onderling castings houden waar ze de rollen in de serie verdelen. Ze schrijven ook bijdragen voor blogs – op uitnodiging van de producers – namens de karakters.

Kevin Slavin: “Laughter from nowhere”

105 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 105

20-01-12 14:36

4 The audience become characters and content Een volgende stap is volgens Slavin de integratie tussen Facebook en televisie. Hij ontwikkelde Starling, een Social Media Platform dat Facebook en televisie integreert. Mensen krijgen op Facebook realtime informatie, kunnen stemmen, maar ook met hun vrienden praten over wat ze zien en vinden. De sociale kring van elke kijker vormt zo onderdeel van de televisiebeleving. Voor Kevin Slavin is het overduidelijk dat realtime televisie kijken dankzij deze ontwikkelingen voorlopig niet aan populariteit zal inboeten. Wat volgens hem een goede volgende stap zou zijn, is het beheersbaar maken van het sociale verkeer. Het publiek vindt elkaar, maar mákkelijk gaat dat volgens hem niet altijd. Op Twitter gebruikt bijvoorbeeld niet iedereen dezelfde hashtag (#) om te verwijzen naar een programma of evenement. Daarnaast zijn er soms zoveel reacties – hij noemde 3900 tweets per minuut tijdens de Amerikaanse Superbowl! – dat zelfs fulltime Twitteraars het niet meer kunnen bijhouden. Er zouden slimme samenvatters moeten komen. Slavin besluit zijn betoog met zijn visie op Het Tweede Scherm. Deze sluit aan bij zijn voorgaande betoog: ‘Er is geen tweede scherm, er zijn meer schermen dan je kunt tellen.’

v e r s l ag

➔

De vijfde topper: met social media groot resultaat De vijfde topper is een voorbeeld van hoe je met bescheiden middelen een groot resultaat kunt behalen. TalentsMedia en 5 minuten tv organiseerden de actie om de concerten van de vier Toppers in de Arena te promoten en het nieuwe online video platform 5 minuten tv op de kaart te zetten. Dick Rempt, CEO van TalentsMedia, legde op het MPJC kort uit hoe de actie werkte. ‘De Toppers zoeken een vijfde man’. Alleen deze mededeling zorgde volgens Rempt in maart al voor een kleine mediahype. Via televisie en krant werd duidelijk dat mensen online konden auditeren. De audities verliepen via de website van radiozender 100%NL. Deelnemers konden met een karaokeband meezingen en hun bijdrage uploaden. Bezoekers van de site mochten stemmen. Wie auditeerde kon vrienden uitnodigen om te stemmen en zichzelf promoten. Elke week kozen de Toppers hun favoriet uit de 25 populairste kandidaten en gingen de tellers weer op nul. Uiteindelijk deden 5000 mensen auditie en bleven er zes kandidaten over, waarvan er twee tot vijfde en zesde Topper zijn verkozen: Danny Nicolai en Judith Peters. Maar belangrijker: de concerten waren uitverkocht en 5 minuten tv had de gewenste bekendheid gekregen.

Dick Rempt (TalentsMedia) presenteert de case: ‘De Toppers zoeken een vijfde man’

106 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 106

20-01-12 14:36

v e r s l ag

➔

Mediapark Jaarcongres

Nieuws voor iedereen en overal Lara Ankersmit is sinds april hoofd nieuwe media van de NOS. Tot die tijd had ze dezelfde functie bij de Telegraaf waar ze zorgde dat De Telegraaf Online winstgevend werd. Wat zijn haar plannen in haar nieuwe functie? Ze lichtte ze toe tijdens het Mediapark Jaarcongres. Ankersmit prijst zich gelukkig. In een interview met dagvoorzitter Brecht van Hulten vertelt ze dat ze het een luxe vindt dat ze hoofd is van een team dat als enige het beleid van de NOS mag bepalen op het gebied van Nieuwe Media. ‘In andere bedrijven is dat vaak versnipperd. Bij de NOS kunnen wîj bepalen wat er moet gebeuren, waardoor we snel kunnen handelen.’ Ze zet het beleid van haar voorganger Roeland Stekelenburg voorlopig voort: ‘Ik ga door met content op zoveel mogelijk manieren te herdistribueren.’

Concreet En concreet? Plannen op gebied van het veelbesproken tweede scherm? Ankersmit: ‘Tijdens de Tour de France komen we met een tweede scherm waarop mensen op de hoogte blijven van tussenstanden, uitslagen en achtergrond nieuws. Wie televisie kijkt of de Tour volgt via livestreams op NOS.nl heeft zo een extra informatiebron.’ Ook wordt de mogelijkheid voor een tweede scherm bij Nieuwsuur onderzocht. ‘Hiermee willen we meer achtergrondinformatie geven bij alle items. De redacteuren verzamelen altijd veel meer informatie dan ze kunnen laten zien.’

Lara Ankersmit (NOS) geïnterviewd door Brecht van Hulten

Wat betreft social media heeft Ankersmit geen grote plannen. Voor NOS op 3 willen we meer interactie met bezoekers creëren via Facebook en Twitter.’ Ankersmit geeft aan dat de NOS de social media voorlopig niet grootschalig gaat inzetten. ‘We gaan eerst kijken hoe sociale media geïntegreerd kunnen worden op de site, en na de eerste bevindingen bepalen we of en hoe we dit verder gaan ontwikkelen. Uiteraard zijn we wel aanwezig op veel gebruikte sociale media als Facebook en Twitter.’ Connected TV? ‘We hebben de eerste applicatie voor Connected TV waarmee mensen het Journaal kunnen bekijken. Via Playstation (!) is het Journaal al 300.000 keer bekeken.’

Toekomst Mobiel heeft de toekomst, aldus Ankersmit. ‘We investeren momenteel veel in onze mobiele sites, waaronder een mobiele site voor video. Waar we over vijf jaar zijn heeft te maken met wat mensen willen. Ik wil veel onderzoek gaan doen. Niet met cijfers en rapporten, maar gewoon ‘on the fly’. Wat verwachten mensen bijvoorbeeld van Connected TV. Hoe gebruiken ze het? Wat doen ze ermee?’

107 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 107

20-01-12 14:36

v e r s l ag

➔

Beyond HD: wat doe je ermee? Beeldkwaliteit wordt steeds beter. Na 3D is er nu 4K. 4K levert een superscherp beeld met vier tot acht maal de HD-kwaliteit. Tijdens hun presentatie gaven Sander Limonard van TNO en Auke Ferwerda van Waag Society uitleg en een demonstratie. De aanwezigen genoten van schitterende filmpjes en animaties en aanschouwden zelf hoe scherp de beelden zijn. Binnen het FascinatE project (Format-Agnostic SCript-based INterAcTive Experience) onderzoeken TNO, BBC, het Fraunhofer Institute en vele andere partijen wat de toekomst is van superscherpe video. Het Cinegrid-project laat kunstenaars en filmmakers experimenteren met de meest geavanceerde apparatuur, om te kijken wat je met superscherp beeld kan doen. Ze maakten onder meer films en demo’s.

Onder de indruk

Auke Ferwerda (Waag Society)

Ingewikkelde opname-apparatuur blijft geen voorwaarde voor 4K. Een van de demo’s was geschoten met een spiegelreflexcamera waarbij de beelden frame voor frame tot een film waren gemonteerd. Speciaal voor de vertoning van de demo’s had Facilitair bedrijf Hulskamp reusachtige 4K-projector in de zaal geplaatst. 4K blijkt een uitzonderlijk scherp en helder beeld op te leveren, de kleuren zijn beter, er is veel meer detail en het beeld lijkt dynamischer. Volgens Sanders waren proefpersonen na een filmvertoning zo onder de indruk dat ze aangaven bereid te zijn een toeslag te betalen, net als voor 3D. De vraag rees zelfs of 4K een aanvulling op 3D was of een concurrent.

Gebruiksmogelijkheden Binnen de projecten zijn de gebruiksmogelijkheden uitgebreid onderzocht. De nieuwe techniek biedt ongekende mogelijkheden voor de kijker. Gedemonstreerd werd een beeld van een voetbalveld waarbij vijf camera’s aan elkaar ‘genaaid’ waren tot een 270 en zelfs 360 graden-view. Dankzij de hoge kwaliteit kan tot een zeer klein detail worden ingezoomd. Dit maakt de techniek ook uitermate geschikt voor medische toepassingen en voor controledoeleinden: wazige beveiligingsbeelden behoren tot het verleden.

Marktrijp Markrijp is 4K nog niet. Half juni kwam een 4K-televisie uit die € 45.000,- moet kosten. In Japan is de verwachting dat de 8K(!)-tv in 2020 gemeengoed zal zijn. Limonard en Sanders verwachten dat er de komende jaren in Nederland aparte 4K-bioscopen zullen komen.

108 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 108

20-01-12 14:36

Mediapark Jaarcongres

v e r s l ag

➔

Dick Molman: Sanoma blij en tevreden met aankoop SBS Sanoma en Talpa nemen SBS over. Sanoma wordt voor 67% eigenaar en Talpa voor 33%. Tenminste, als de NMA toestemming geeft. De witte rook wordt deze zomer nog verwacht. Waarom heeft Sanoma Media deze stap gezet en is 1,2 miljard euro voor SBS niet een beetje veel? Dick Molman, CEO Sanoma Media Netherlands BV geeft antwoord op vragen die de afgelopen maanden vaak aan hem gesteld zijn. ‘Sanoma is een Fins bedrijf dat in 2001 besloot de vleugels in Europa uit te slaan’, aldus Molman. ‘In Nederland deden ze dat door de VNU Tijdschriftengroep te kopen. We hebben een omzet van 500 miljoen euro.’ Sanoma is marktleider in tijdschriften met bijna 70 titels, is online prominent aanwezig met onder meer Startpagina.nl, Kieskeurig.nl, Nu.nl en Schoolbank.nl en organiseert evenementen als de Libelle Zomerweek, Margriet Winterfair en de Woonbeurs. ‘Sanoma wil in een aantal corelanden, waaronder Nederland, met een zo breed mogelijk portfolio aanwezig zijn’, zegt Molman. ‘Het is onze visie dat je daarmee in een snel veranderende mediawereld de beste overlevingskansen hebt. We zijn op digitaal gebied goed ontwikkeld en zijn ook goed in statisch beeld en statische content, maar in bewegend beeld hebben we geen kennis en ervaring. Dat verklaart onze interesse in SBS.’ Hij noemt de tablet als voorbeeld. ‘Een jaar geleden kenden we de tablet nog niet eens. Voor de applicaties komen content en bewegend beeld samen.’

Partner Waarom doet Sanoma dit met Talpa als partner? ‘Als je met een partner werkt, kun je de investering delen. Maar de allerbelangrijkste reden is dat we binnen Sanoma geen kennis en expertise in bewegend beeld hebben. We kunnen natuurlijk mensen gaan inhuren, maar wij hebben ervoor gekozen om die kennis en ervaring aan ons te binden door een partnerschip aan te gaan. Een partnership met een bedrijf dat zich heeft bewezen.’ Volgens Molman is 1,2 miljard euro die voor SBS is betaald een eerlijke prijs. Als dat niet zo was, hadden we het niet gedaan.’ De kijker hoeft geen Libelle tv en Donald Duck tv te verwachten. ‘Nee, daar is ons businessplan niet op gebouwd. Het is eerder uitzondering dan regel dat je een succes in het ene mediatype kunt overzetten in een ander mediatype.’

Dick Molman (Sanoma): ‘SBS heeft een griepje en daar kun je wat aan doen’

109 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 109

20-01-12 14:36

Helder Wat Talpa kan toevoegen aan SBS is helder (productie), maar wat kan Sanoma voor SBS betekenen? Molman: ‘We hebben een goed bereik bij grote doelgroepen. Dat geldt ook op de adverteerdermarkt. Daarnaast kunnen we met Sanoma Digital veel kennis en expertise toevoegen. Na Google zijn wij nummer twee op digitaal gebied.’ SBS wordt geen grote Talpa-etalage, zegt Molman. ‘Nee. Dat er een speciale relatie met Talpa is, is evident. Maar er is geen exclusiviteit. Dat zou niet alleen onpraktisch, maar ook onverstandig zijn gezien de grote behoefte aan producties.’ Molman verwacht pas vanaf volgend jaar veranderingen in de programmering. ‘Dat gaat niet zo hard. Pas vanaf 2012 worden veranderingen in de programmering zichtbaar.’ ‘We denken dat er nog heel wat gaat gebeuren op televisiegebied’, vervolgt hij, ‘dus ook qua kijk gedrag en adverteerdersgedrag, maar onze vraag is: in welk tempo? We zien grote kansen voor online specialisten en voor broadcasting. Dat hebben we nu allebei in huis.’

Griepje Molman haalt tot slot nog een laatste vraag aan die hij al vele malen heeft moeten beantwoorden. Is SBS nog wel te redden? ‘Ja, SBS ligt niet op sterven. SBS heeft een griepje en daar kun je wat aan doen. Wij willen zorgen voor een hernieuwd elan, voor vechtlust en ... voor euro’s. SBS heeft nu twee aandeelhouders die vanuit ambitie en drive er alles aan gaan doen om SBS weer te laten bloeien. Ik denk dat deze deal alleen maar winnaars heeft.’

De dag werd aan elkaar gepraat door aanstormend talent van de V-Academy

110 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 110

20-01-12 14:37

v e r s l ag

➔

Mediapark Jaarcongres

NLbuzz surft mee op de digitale buzz Met breedband internet, mobiele video, tablets en connected TV in opkomst, ontstaan er in hoog tempo nieuwe mogelijkheden voor rechthebbenden om video succesvol online te exploiteren. NLbuzz is onderdeel van CMI, net als Dutchview, Parkpost, Sport2Media en Glasvezelring Hilversum. Wat is het model dat NLbuzz haar klanten aanbiedt? Roeland Stekelenburg, voorheen hoofd nieuwe media bij de NOS, legt het tijdens MPJC uit aan de hand van een bijzondere case: Eredivisie Live. Roeland Stekelenburg stelt dat de meest succesvolle bedrijven op dit moment technologiegestuurd zijn. ‘Denk aan Google en Apple. Ze hoeven zelf geen content te maken. Ze houden ze bezig met het beheren, distribueren en aggregeren van content. Ze volgen het snelveranderende consumentengedrag of initiëren het zelfs. De impact van de digitale revolutie wordt onderschat. Een bedrijf als KPN verslikte zich in het snel veranderende communicatiegedrag van z’n klanten. In vijf maanden tijd ging hun businessmodel onderuit omdat sms is vervangen door mailen, whatsup en pingen.’

Roeland Stekelenburg presenteert de visie van NLbuzz

Vijf trends Stekelenburg ziet vijf trends en maakte die leidend voor de manier NLbuzz is ingericht: 1 Niches. ‘Door digitalisering gaan mensen op naar informatie die voor hen relevant is en waarvoor ze willen betalen. Neem waterpolo.nl die videostreams biedt aan beoefenaars van waterpolo. Een gemiddelde video wordt daar 30.000 maal bekeken. Dat haalt de gemiddelde video op NOS.nl niet. 2 De toegenomen bereidheid tot betalen in niches. ‘Apple heeft daar een grote rol in gespeeld met de apps.’ 3 Connected tv. ‘Je kunt nu met gemak content via apps op je tv bekijken.’ 4 T V everywhere. ‘Een buzz-woord in amerika. Er wordt mee bedoeld dat je één keer betaald en dat je de content vervolgens op elk platform kunt bekijken. Nu is dat nog een illusie: de technologie en de markt is te gefragmenteerd.’ 5 Tweede en derde scherm. ‘Hierover is al genoeg gezegd.’

NLbuzz wil bedrijven helpen hun content zo breed mogelijk te verspreiden. Eén van de eerste opdrachten komt van Eredivisie Live. ‘We gaan hun voetbalbeelden nog beter onder de aandacht van mensen brengen. Volgende week lanceren we als eerste stap de nieuwe website en daarna de mobiele website. Nieuw is dat we betere kwaliteit video aanbieden: adaptive video dat zich qua grootte en scherpte aanpast aan het beeld. We bieden ook single sign-on: op één plek je account aanmaken, afrekenen en instellingen beheren, en vervolgens kun je daar alle uitingen van Eredivise Live aan koppelen. Dat gaat richting TV Everywhere.

111 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 111

20-01-12 14:37

v e r s l ag

➔

Hollands glorie:

succes in het buitenland Nederland doet het niet slecht in het buitenland. Monique van Dusseldorp van iMMovator, ging als afsluiting van het Mediapark Jaarcongres, in gesprek met drie Nederlandse ondernemers die internationaal succes hebben: Frank van Oirschot van Ex Machina, Alex Terpstra van Civolution en Geert Kolthof van Service2Media. Ex Machina leverde de mobiele applicatie voor The Voice of Holland. Bijzonder was de integratie met Facebook. Via hun technologie speelden elke aflevering 20.000 tot 40.000 kijkers mee aan interactieve spelletjes. Hun omzet behalen ze voor 90% in het buitenland. Voor de Amerikaanse markt kochten zij het mediabedrijf Airplay, zodat zij als Amerikaanse speler kunnen functioneren. Civolution heeft iets slims bedacht waarmee je een code kunt toevoegen aan audio- en videostreams. Deze code is onuitwisbaar en zorgt ervoor dat de content altijd traceerbaar is. Niet alleen handig om illegale kopieën op te sporen, maar ook om gebruik te meten. Civolution maakte ook een mobiele app die reageert als hij deze code op televisie hoort, waardoor specifieke content synchroon op precies het juiste moment kan worden aangeboden. Civolution is ontstaan vanuit Philips en nu onder meer groot in Hollywood.

112 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 112

20-01-12 14:37

Mediapark Jaarcongres

Service2Media ontwikkelt apps die bruikbaar zijn op alle platforms. Geert Kolthof: ‘Touchscreens en het bijbehorende swipen is een van de grootste trends. Dat moet worden ondersteund door apps. You ain’t seen nothing yet.’ Hoe kun je internationaal doorbreken? Alex Terpstra, Civolution: ‘Je moet iets unieks hebben en kunnen. En als het kan moet je ook hoge barriers to entry creëren. Als je dit kunt bereiken en ook nog met je markt in contact kunt komen, dan ben je er.’ En geld? ‘Je hebt vooral veel geld nodig als je een consumerbrand neerzet. Maar als technologiebedrijf heb je niet veel geld nodig om een grote speler te worden.’

Monique van Dusseldorp (iMMovator), Frank van Oirschot (Ex Machina), Alex Terpstra (Civolution) en Geert Kolthof (Service2Media)

113 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 113

20-01-12 14:37

co lu m n

➔

De analyse van een netwerk

Mag ik u even voorstellen aan Simone? U kent haar zeer waarschijnlijk niet. Maar er bestaat een grote kans dat zij ergens in het afgelopen half jaar een analyse van u heeft gemaakt. Wel zo netjes om u daarvan op de hoogte te stellen, al is het achteraf. Simone is student Natuurwetenschap en Bedrijf aan de Universiteit van Utrecht, 23 jaar en woont ook in de Domstad. In haar vrije tijd speelt ze graag een potje basketbal in competitieverband. Recent ging ze iets te fanatiek het duel aan waardoor ze een enkelblessure opliep, gelukkig gaat het de goede kant op... Waarom ik u dit allemaal vertel? Omdat we door de inzet van Simone veel over u te weten zijn gekomen en ik vind het wel zo eerlijk als u dan ook iets van de wederpartij weet, ook al wist u 1 minuut geleden nog helemaal van niets… Simone heeft tijdens haar stageperiode nagelaten om alle 7.000 unieke iMMovator netwerkleden op de hoogte te brengen, of beter nog ieder lid apart te bezoeken en kennis te maken. Vandaar dat ik dit nu via deze weg doe en ik hoop dat u dit Simone niet kwalijk neemt… Overigens had u op de hoogte kunnen zijn van het onderzoek, Simone heeft u zelfs uitgenodigd mee te doen door de vragenlijst in te vullen, maar ik snap het als u het hier te druk voor had… Door de inzet van Simone weet ik dat u lid bent van het iMMovator netwerk. Dit bent u omdat u ooit een bezoek bracht aan het Cross Media Cafe en misschien zelfs wel meerdere keren per jaar. En om die CMC’s te kunnen bezoeken moet je nu eenmaal lid zijn van ons netwerk. Ditzelfde geldt voor het Mediapark Jaarcongres. 4 jaar lang hebben we als organisatoren gevraagd aan u als MPJC bezoeker, wat komt u doen? Wie bent u? Bent u een man of een vrouw? Werkt u bij de publieke omroep, een uitgeverij, in de muziekindustrie of anders? Bent u directielid, producent of cameraman? In 10 jaar iMMovator tijd verzamel je heel veel gegevens. En u begrijpt ondertussen dat het Simone haar opdracht was om te duiken in deze informatiebrij, de database van het iMMovator netwerk. Met als hoofdvraag: ‘hoe blij zijn de netwerkleden van iMMovator eigenlijk’? En de deelvragen: ‘wie bezoekt het Mediapark Jaarcongres’ en ‘zijn deze bezoekers tevreden’? De resultaten uit het onderzoek zijn soms verrassend, verbluffend maar zeker zeer waardevol. Het kan echt niet anders dan dat u het verschil gaat merken. Zo weten we bijvoorbeeld dat de Hilversummer vrij lui van aard is (en er zijn veel Hilversummers lid van het iMMovator netwerk), want een Hilversummer reist het liefst minder ver dan een Amsterdammer voor een relevant event. Conclusie op de vraag: verhuizen we met het CMC naar Amsterdam: ‘nee’. Uit de analyse ook een bevestiging van iets dat we al wisten. Het voornemen van het bezoeken van een CMC is groot, de no show helaas ook! Ondanks dat toch een gemiddeld aantal inschrijvingen van 297, daar zijn we trots op. Op 21 juni 2012 vieren we het eerste lustrum van het Mediapark Jaarcongres. Tijd dus voor een feestje. Vier jaar lang hebben we zonder precies te weten wie u was een goed congres neergezet. Nu we wel exact weten wie u bent en wat u beweegt mag u voor de komende editie iets van ons verwachten, u hoort nog van ons! Ps. Nog geen lid van het netwerk? www.immovator.nl. Sieneke Croes iMMovator events en communicatie

114 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 114

20-01-12 14:37

Fiber to the Home st van Nederland

e glazen toekom ber to the home: D

➔

Profiteren van de

➔

r glasvezel vo BreedNet: betaalbaa

nected TV

home & Con eh -t o -t er b Fi n va kansen or bedrijven

•Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 115

20-01-12 14:37

artikel

➔

Fiber to the home: De glazen toekomst van Nederland Op meer en meer plaatsen in Nederland leggen mannen met graafmachines de nieuwe telecomnetwerken van de toekomst aan: glasvezel. Een stille revolutie, want vanuit de industrie hoor je er doorgaans weinig over. Toch is de verglazing van Nederland de moeite van het volgen waard: een nieuwe wereld, met enorme investeringen, ongekende mogelijk heden voor bedrijven en activistische burgers die zich aaneensluiten tot machtsblokken. Met de glasnetten zijn torenhoge investeringen gemoeid. ‘Tussen de 800 en 1000 euro per aan sluiting’, schat Ton van Mil, directeur van iMMovator. Hij is geïnteresseerd in de glasvezelnetwerken, onder meer omdat de AV-bedrijven uit het netwerk van iMMovator er nieuwe diensten op kunnen ontwikkelen. Volgens van Mil zijn twee grote partijen bezig met het verglazen van Nederland: Reggefiber, waarin KPN een belang heeft, en CIF, dat een combinatie is van Rabobank en grote pensioenfondsen, die bereid zijn honderden miljoenen euro’s in het glas te steken, bij wijze van belegging. ‘Wil dat rendabel zijn, dan moet zo’n 40 procent van de aansluitingen actief worden benut’, zegt Van Mil, die betrokken is geweest bij de deal rond het verglazen van heel Amersfoort.

Bewonersmacht In Amersfoort is zeven jaar geleden iets unieks ontstaan. Vraagbundeling waarbij een bewoners initiatief voor de investeerder het risico heeft weggenomen om een glasvezelnetwerk aan te leggen. Ton Jansen is vanaf het eerste uur één van de drijvende krachten achter een bijzonder fenomeen: de bewonersinitiatieven. In Oudhollandse stijl hebben groepen burgers zich aaneengesloten om zich sterk te maken voor ‘hun’ plaatselijke glasvezelnetten. Jansen heeft het bewonersinitiatief in zijn eigen wijk Vathorstopgezet. Profiterend van glas-ambitie van woningcorporatie Portaal die met een investeerder ook bezig was in zijn wijk. In omliggende wijken als Hooglanderveen, Nieuwland, Zielhorst en Kattenbroek ging het op vergelijkbare wijze. Jansen: ‘Vraagbundeling betekent zeggenschap voor de consument en daarmee marktperfectie. Wij doen iets voor de partijen die belang bij de netwerken hebben, dus doen zij iets voor ons. Bewoners creëren de maatschappelijke betrokkenheid en relevantie. Een Stichting kapitaliseert die goodwill van onze inspanningen om meerwaarde te creëren op het bewonersnetwerk.’ Gevolg: de stichting beschikt over bijvoorbeeld camera’s om videoproducties te kunnen maken.

Kansen ‘Eén van de problemen in de glasvezelwereld is het onderscheidende aanbod van diensten. ‘De meeste service providers bieden alleen de bekende triple play abonnementen aan’, zegt Patrick Beitsma, één van de pioniers van het glasnet in Zeewolde en voorzitter van de Stichting Open Netwerk Zeewolde (SONZ). ‘Maar je kunt er veel meer op doen. Het is heel interessant voor het verspreiden van audiovisueel materiaal. Via internet kan dat ook wel, maar dan krijg je matige kwaliteit of het moet flink worden gebufferd.’

116 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 116

20-01-12 14:37

Fiber

Van Mil van iMMovator ziet dan ook kansen voor het bedrijfsleven. ‘Het wordt bijvoorbeeld voor de vele ZZP’ers in de AV-branche makkelijker om met elkaar samen te werken. Zij kunnen worden ingeschakeld bij het innovatief realiseren van maatschappelijke diensten, niet iedereen kan of wil met een camera overweg. Wij kunnen bedrijven in contact brengen met geïnteresseerde partijen, die bijvoorbeeld bezig zijn met maatschappelijke dienstverlening maar nog geen idee hebben van de mogelijkheden van glasvezelnetten. Je kunt ook wonen en werken beter met elkaar combi neren. Werkgevers hebben er baat bij als hun werknemers hetzelfde werk dat ze op kantoor doe ook thuis kunnen uitvoeren.’

Omroep In Zeewolde maken de bewoners De Glazet, een kabelkrant op het glas. Bij evenementen worden beelden op het net gezet, maar denk ook aan de wedstrijden van de lokale voetbalvereniging. ‘En we zijn bezig met kerkdiensten, en een project om te zorgen dat zieke kinderen thuis toch de lessen op school kunnen volgen.’ De SBNA in Amersfoort heeft al ruim twee jaar ervaring met WijkTV: de Glaset Hooglanderveen. Jansen en Beitsma benadrukken het sociale element. Ze werken samen met allerlei maatschappelijke organisaties, zijn bezig met educatie, cultuur en zorgdiensten. Van contact met de huisartsenpraktijk om de hoek, tot ouderen stimuleren om meer te bewegen en muziekonderwijs. Dat kan in de vorm van bijvoorbeeld lokale televisiezenders of een serie apps, die je op je scherm aanklikt. ‘Volgens de Mediawet kan er per gemeente maar één publieke omroep zijn’, legt Beitsma uit. Is die er al, dan is zo’n bewonersinitiatief automatisch een commerciële omroep.’‘Terwijl zoiets als WijkTV geen massamedium is, daarvoor is het bereik te klein’, vindt Jansen. Bij Buma/Stemra moeten we een zogeheten minimumpakket betalen. Daardoor zijn we beperkt tot uitzendingen van maximaal 12 minuten per uur. We willen best betalen binnen onze mogelijkheden.’ De grenzen van Buma/ Stemra (12 minuten per uur) lijken snel te worden overschreden. Om deze maatschappelijke innovatie mogelijk te maken en te kunnen pionieren met nieuwe media moeten er goede afspraken komen met rechtenhoudende partijen.

Hyperlokaal Welke kant het opgaat, is niet zo helder. ‘Uiteindelijk zal ongeveer 80 procent van Nederland worden verglaasd’, voorspelt Beitsma. ‘De toekomst van het glas zit volgens mij in specifieke toepassingen, zoals voor zieke kinderen, of contact met opa via een app.’‘Concurreren op prijs met de grote kabelaars is kansloos’, denkt Jansen. ‘De glasnetten moeten het hebben van hun onderscheidend vermogen, de bewoners initiatieven.’ ‘Maatschappelijke dienst verlening, doelgroep tv’, noemt Van Mil sterke punten. ‘En de gemeenten moeten het voorbeeld geven.’

117 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 117

20-01-12 14:37

v e r s l ag

➔

Profiteren van de kansen van Fiber-to-the-home & Connected TV Thuiszorg via televisie, zieke kinderen via video in de klas, lokale wijk TV, dankzij connectedtv (tv met internetstekker) en Fiber-to-the-home (glasvezel) is opeens veel meer mogelijk via een televisie dan televisie kijken alleen. Ideeën daarvoor zijn er genoeg, concrete diensten blijven achter. Vooral het MKB vindt maar moeilijk zijn weg. Daar willen TNO en IMMovator iets aan doen via het project Branche Innovatie Contract IMMovator. Expeditieleiders die helpen bij het vinden en delven van nog – grotendeels - onbekende schatten op een nog – grotendeels - onbekend continent? ‘Daar lijkt het wel een beetje op’, lacht TNOprojectleider Mascha van Dort. ‘De mogelijkheden die de combinatie van een breedbandverbinding als glasvezel en een met internet Connected-TV bieden zijn zo oneindig en het product is zo nieuw, dat het alleen al lastig is om een goed idee te bedenken en uit te werken. De innovatieve bedrijven die wél hun ideeën concreet weten te maken, lopen vervolgens tegen allemaal technische barrières of onbekendheid met de mogelijkheden van breedbanddiensten aan. Hoe kunnen ze bijvoorbeeld zorgen dat de levering van hun dienst over vezel, kabel of breedbandinternet altijd van goede kwaliteit is? Hoe kom je van lokaal netwerk A op lokaal netwerk B zonder extra kosten? Of hoe ga je om met het feit dat elke televisieleverancier eigen eisen stelt aan de apps die via hun apparatuur gebruikt kunnen worden. Moet je voor elke tv een eigen app willen maken?’

Nieuwe concepten Voor diensten via televisie worden gelijksoortige apps ontwikkeld als de apps die er nu ook voor mobiele telefoon en tablets zijn. Volgens Ton van Mil van IMMovator is het project daarom een gouden kans voor de vele multimediabedrijven die tot de doelgroep van IMMovator behoren. ‘Video-on-Demand, Uitzending Gemist-varianten en games zijn weliswaar voor de hand liggende diensten, maar in feite is dat oude wijn in nieuwe zakken. Waar het om gaat is om nieuwe concepten te bedenken, nieuwe diensten waarmee je het potentieel van de techniek volledig weet te benutten.’ Ton noemt enige pilots die momenteel draaien op het glasvezelnetwerk van de Gemeente Amersfoort: Beweging 3.0, een dienst waarbij mensen thuis via het zorgkanaal op televisie rechtstreeks contact krijgen met de zorginstelling, vrienden of familie. En: De Glaset, een eigen omroep annex digitaal magazine, en online muziek les. ‘De media- en entertainmentmarkt groeit nauwelijks en heel veel - ook traditionele - spelers zoeken hier naar nieuwe mogelijkheden. Daarom geven we juist aandacht aan toepassingen buiten dit domein, ook wel de creatief zakelijke dienstverlening genoemd. Vele van de bedrijven die lid zijn van iMMovator zijn hierin actief. De markt voor deze toepassingen groeit nog steeds snel en is in Nederland bijna een miljard euro in omvang.’

118 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 118

20-01-12 14:37

Fiber

Onontgonnen terrein Doen en delen staan centraal in het project. Mascha van Dort: ‘Omdat dit zo’n onontgonnen terrein is, hebben we ervoor gekozen om het project heel praktisch te houden. We zijn eind juni gestart met een bijeenkomst en hebben vervolgens twee cases gedefinieerd waarin ondernemers samen werken. Deze cases zijn: ‘Toegang tot de managed service lane’ en ‘Het lokaal organiseren van succesvolle diensten’. De eerste is vooral technisch georiënteerd en draait om hoe je constante kwaliteit en open toegang tot alle netwerken organiseert. Omdat nog niet overal glasvezel ligt en glasvezelnetwerken vaak lokaal worden beheerd, kost dat nu nog onnodig veel energie (en geld). Elk verzoek van elke individuele aanbieder wordt nu apart behandeld en begroot. Wij zouden bijvoorbeeld graag zien dat aanvragen landelijk in kaart worden gebracht, zodat er standaardoplossingen komen naast triple play en niet telkens het wiel opnieuw moet worden uitgevonden. Het tweede draait om hoe je een succesvolle dienst ontwikkelt op lokaal niveau. Focus ligt hierbij op het inzichtelijk maken wat er allemaal qua dienstverlening mogelijk is. We hebben namelijk gemerkt dat veel kansrijke ideeën verzanden doordat doelgroepen zich niets kunnen voorstellen wat er allemaal mogelijk kan worden met zo’n glasvezelverbinding.’ Wat het project moet opleveren? ‘In de projecten draaien innovatieve ondernemers mee die op een gegeven moment zijn vastgelopen, op welk niveau dan ook. Als TNO willen we hen helpen door deze barrières heen te breken. We proberen in deze pioniersfase door samen te werken ook samen nieuwe kennis op te bouwen. Wat dat betreft is het fijn dat ook kabel-, glasvezel- en internetexploitanten deelnemen. Ondernemers kunnen van elkaar leren en ook waardevolle samenwerkingsverbanden aangaan. De opgedane kennis komt na de workshop beschikbaar in een Howto-handboek dat voor iedereen beschikbaar wordt.’

U p dat e

Glasvezelnetwerk Amersfoort open voor innovatie Op 4 november 2011 hebben Reggefiber en gemeente Amersfoort een overeenkomst getekend waarbij het lokale glasvezelnetwerk van Amersfoort open wordt gesteld om de ontwikkeling van innovatieve breedbanddiensten te stimuleren. In het Branche Innovatiecontract van TNO en iMMovator zal Amersfoort daarom een belangrijke casus worden. De ervaringen uit deze overeenkomst moeten een leidraad vormen voor het opschalen naar nationale afspraken. De openstelling van het glasvezelnetwerk in Amersfoort maakt de ontwikkeling van allerlei innovatieve breedbanddiensten mogelijk. De verbindingen zijn zéér betrouwbaar en veilig doordat ze volledig afgezonderd zijn van het publieke internet en zijn met name geschikt voor diensten die de volle bandbreedte van glasvezel nodig hebben of hoge garanties vergen. Basisscholen kunnen bijvoorbeeld experts op afstand in HD-kwaliteit op het digitale schoolbord krijgen. Voor creatieve ondernemers biedt een open glasvezelnetwerk ongekende nieuwe mogelijkheden om in netwerken samen te werken. Wonen en werken kunnen gecombineerd worden door het nieuwe werken in de cloud, zorg op afstand en beveiligingsdiensten. Reggefiber is de eerste glasvezelaanbieder in Europa die een glasvezelnetwerk voor de consumentenmarkt volledig openstelt. Reggefiber stelt ook basisfaciliteiten, zoals een platform voor televisieapplicaties, beschikbaar. Zo kan iedereen eenvoudig zijn eigen televisiekanaal starten vanuit iedere locatie met een glasvezelaansluiting. Bijvoorbeeld als WijkTV nieuwskanaal of als themakanaal, zoals KerkTV of SeniorenTV.

119 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 119

20-01-12 14:37

Nationale opschaling IMMovator en TNO werken samen in het project Branche Innovatiecontract iMMovator om innovatieve MKB-bedrijven inzicht te geven in de kansen voor nieuwe diensten door technologische ontwikkelingen, standaarden en bewegingen op het gebied van Fiber to the Home. In een serie workshops die TNO en iMMovator in dit kader organiseren zal Amersfoort als casus dienen voor opschaling naar Nederland. De ervaringen, processen, standaarden en afspraken die hier worden gemaakt zullen door TNO en iMMovator gedeeld worden met de industrie en dienen als basis voor landelijke afspraken. Ton van Mil, directie iMMovator: “De overeenkomst tussen Reggefiber en gemeente Amersfoort is een doorbraak voor de ontwikkeling van diensten op Fiber to the Home. Hiermee zetten we als industrie een eerste stap om de potentie van glasvezel nog beter te gaan benutten. Deze toekomstperspectieven gaan nu operationeel gemaakt worden: hoe werkt het dan, welke processen, standaarden en afspraken gaan we maken? Het open glasvezelnetwerk AmersfoortBreed zien we binnen ons branchecontract als de meest interessante casus waar de hele industrie van kan profiteren”. Mascha van Dort, Sr. Business Consultant Media TNO: “Het branche innovatie contract van TNO met iMMovator heeft als doel om een versnelling in innovatie te bereiken door de kennis van TNO, de ervaring van bedrijven en organisaties zoals Reggefiber en Amersfoort Breed te bundelen met de kracht van het netwerk van iMMovator. Met deze overeenkomst kunnen organisaties lokaal TV- of video-diensten gaan leveren. Een nieuw aanbod naast Triple Play.”

Volume creëren Van Mil hoopt dat het project eraan gaat bijdragen dat de markt transparanter en ‘begaanbaarder’ wordt. ‘Net zoals in veel innovatiemarkten lijkenalle belanghebbende partijen op elkaar te wachten en is men bang investeringen te doen. In Nederland zijn al 1,5 miljoen mensen in het bezit van een Connected-TV. De meesten zijn zich veelal niet eens bewust van de mogelijkheden van hun tv. Dit maakt investeringen voor aanbieders van diensten nog riskant. Televisieproducenten hebben bovendien hun eigen standaarden uit protectionisme waardoor aanbieders geremd worden en (lokale) providers hanteren eigen regels en schermen soms levering van nieuwe diensten over hun netwerk af. Het zou mooi zijn als we vanuit het MKB zoveel volume in aanbod weten te creëren dat de markt in beweging komt. Dat de markt uit zichzelf transparanter en gestandaardiseerd wordt omdat de grote spelers de nieuwe commerciële kansen niet willen missen.’

120 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 120

20-01-12 14:37

v e r s l ag

➔

Fiber

BreedNet: betaalbaar glasvezel voor bedrijven In de voorgaande artikelen wordt gekeken naar de toekomst die glasvezelnetwerken kunnen brengen. Maar nog niet voor iedereen is een glasvezelaansluiting betaalbaar en toegankelijk. Vooral kleinere en middelgrote bedrijven en instellingen zijn nog niet allemaal aan gesloten op een glasvezel netwerk. En dat terwijl in de nabije toekomst het dataverkeer en de vraag naar een snelle internetverbinding alleen maar groeien. Elke 5 jaar is er een vertienvoudiging van de vraag naar breedband. Daarom is het goed als bedrijven en instellingen hulp krijgen om te innoveren en daardoor proactief op nieuwe marktontwikkelingen kunnen inspelen. Om dit te realiseren is het project BreedNet opgezet in samenwerking met de provincies Utrecht, Flevoland en Noord-Holland, het ministerie van Economische Zaken, gemeenten en een aantal innovatiepartners. Het project BreedNet maakt een snelle breedbandverbinding voor kleinere en middelgrote bedrijven en instellingen betaalbaar en toegankelijk door de vraag te bundelen. Hierdoor kunnen gunstige tarieven worden afgesproken met de infrastructuur- en dienstenaanbieders.

Wat is BreedNet Als onafhankelijke partij heeft BreedNet met diverse marktpartijen afspraken gemaakt om hun breedbandaanbod aan te passen en te laten voldoen aan de BreedNet-condities. Door de vraag te bundelen wordt er meer breedband (met name glasvezel) aangelegd, zijn de prijzen voor bedrijven en instellingen lager en is de kwaliteit hoger. Er ligt nu een transparant en aantrekkelijk aanbod aan breedbandverbindingen en –diensten van zowel infrastructuuraanbieders zoals KPN, Ziggo, UPC en UNET als dienstenaanbieders zoals EspritXB en Datahouse. Ondernemers krijgen een netwerkverbinding die niet toekomstvast is en waarbij men de vrije keuze heeft welke diensten men wil gebruiken. Bovendien kunnen ondernemers ook beslissen of zij zélf diensten willen aanbieden. BreedNet is er dus voor ondernemers, om hun onderneming of instelling te helpen.

Noord Holland Noord Om de regio Noord-Holland Noord economisch beter aan te laten sluiten bij de Randstad is, op initiatief van de provincie Noord-Holland en de gemeentelijke overheden, in 2010 gestart met de uitbreiding van BreedNet naar deze regio. In 2011 zijn diverse lokale en regionale informatie bijeenkomsten georganiseerd in deze regio. En met succes: onder andere de ondernemers op de bedrijventerreinen Lagedijk in Schagen, De Oude Werf in Heiloo en Oudevaart in Harenkarspel krijgen begin 2012 de b eschikking over een nieuw glasvezelnetwerk. Hierdoor kunnen zij gebruikmaken van innovatieve diensten die tot nu toe nog niet mogelijk waren. Zo kunnen zij hun economische positie nu en in de toekomst sterk verbeteren en zal het glasvezelnetwerk eigenlijk een soort toekomstopener blijken te zijn.

121 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 121

20-01-12 14:37

Met dit succes is er weer een stap gezet om NoordHolland Noord aan te sluiten op het grootste open breedbandnetwerk van Nederland. ‘De economische ontwikkeling van de regio Noord-Holland Noord is belangrijk.’ benadrukt Jan van Run, gedeputeerde Economie van de provincie NoordHolland. ‘Breedband is een basisvoorziening geworden. Bedrijfsprocessen maken tegenwoordig veelal gebruik van digitale communicatie. Voor een efficiënte bedrijfsvoering en innovatieve dienstverlening is het voor bedrijven daarom noodzakelijk over veel bandbreedte te beschikken. BreedNet bundelt daarom namens de overheden de vraag naar breedband.’

Van der Steen Autobedrijf Heiloo BV kiest voor BreedNet In 1987 begonnen de twee broers Joop en Maarten Van der Steen met hun autobedrijf. Ze groeiden al snel uit tot een volledige mobiliteitspartner met dertig werknemers. Om hun ambities én hun reputatie als trendsetter te kunnen blijven waarmaken, stappen ze binnenkort over op de breedbandverbinding over glasvezel via BreedNet. Ruwweg ontplooit het bedrijf vier activiteiten. Naast verkoop van nieuwe en gebruikte wagens, kan men er terecht voor onderhoud, reparatie en APK, voor autoschade en voor het leasen van een auto. Via de website kan men onder meer afspraken maken, naar occasions zoeken, offertes aanvragen of een schademelding doen. Bakker: ‘We zijn voor onze bedrijfsvoering zeer van internet afhankelijk. Zo zitten bijna al onze softwaresystemen in the clouds zoals dat heet. Dat betekent dat we op ons kantoor geen groot computercentrum hebben voor administratie, boekhouding en websites. Deze software draait allemaal op servers die elders staan en via een hogesnelheidsverbinding te benaderen zijn. Voorwaarde daarvoor is wel een hele goede verbinding, anders gaat alles traag of helemaal niet. Als we niet online zijn, kunnen we niets doen. Geen e-mails van klanten ontvangen of beantwoorden. Evenmin kunnen we een RDW-check doen voor APK-keuringen, schadeoffertes maken of de boekhouding uitvoeren.’ Nu nog maakt het autobedrijf gebruik van ADSL-verbinding. Bakker: ‘Die is af en toe niet supersnel, omdat je met meerdere bedrijven van eenzelfde verbinding gebruik maakt. Je moet het je voorstellen als water dat uit een tuinslang stroomt. Naarmate meer mensen om water vragen, komt er minder uit de slang.’ Bakker kan niet wachten tot zijn bedrijf eindelijk op BreedNet wordt aangesloten. ‘Er wordt al heel lang over gepraat. Met BreedNet profiteren we straks van snelle en betrouwbare verbindingen. Dat hebben we nodig om nu en later concurrerend te blijven.’ Met de toekomstvaste glasvezelinfrastructuur worden bovendien nieuwe toepassingen mogelijk. Zoals telefonie over internet, VOIP (voice over IP). Van der Steen Autobedrijf Heiloo BV heeft al een centrale die er geschikt voor is. Wat betreft de kosten verwacht Bakker iets duurder uit te zijn dan nu. ‘Maar je krijgt er meer voor terug in de loop van de tijd. Misschien dat de kosten uiteindelijk wat lager worden. Het belangrijkste is echter dat je met glas een hele tijd vooruit kunt.’

122 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 122

20-01-12 14:37

co lu m n

➔

Fiber tot the Home draait om diensten; van triplenaar multiplay

Tijdens een overleg over Fiber to the Home ging de ringtone over; het snerpende geluid van een modem die naarstig aan het proberen een internetverbinding tot stand te brengen. Bulderend gelach in de groep. We keken elkaar aan en beseften dat dit eigenlijk nog maar heel kort geleden je dagelijkse bezigheid was om op het grote internet te komen. Vijftien jaar later praten wij over het aanleggen van nieuwe generatie netwerken: Fiber to the Home (FttH). Een glasvezelinfrastructuur met unieke eigenschappen: supersnel, symmetrisch, stabiel etc. Een superieure technologie. ‘Ubiquitous broadband’ met onbeperkte mogelijkheden om razendsnel data te transporteren naar iedereen en alles. Maar is deze infrastructuur wel zo uniek en succesvol? De aanleg van Fiber to the Home begint in Nederland enige schaalgrootte te krijgen. Op dit moment zijn er ruim 800.000 aansluitingen en over 2 jaar verwacht KPN dat dit er ca. 1,5 miljoen zijn. Pas met deze schaal wordt het echt interessant voor de media- en entertainmentindustrie om er specifiek diensten voor te gaan ontwikkelen. De aanleg is bovendien een kapitaal- en arbeidsintensieve bezigheid en niet zonder risico’s. Marktpartijen investeren daarom tot op heden alleen als minimaal 30% van de bewoners in een wijk een abonnement wil nemen. Zo’n bottum up aanpak van vraagbundeling met bewoners is ook nodig omdat glasvezel niet zo maar als warme broodjes over de toonbank gaat. Zonder vraagbundeling en met een reguliere marketingaanpak ligt de conversie naar glasvezel vaak onder de 10%. Onrendabel voor de grote investeringen.

123 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 123

20-01-12 14:37

Kern van het probleem is dat Fiber to the Home in een substitutiemarkt wordt gepositioneerd. U krijgt een keurig tripleplay pakket geleverd bij uw glasvezelaansluiting: internet, TV en telefonie. Maar ja, dat heeft zo’n beetje elk huishouden al geregeld. Vaak bij één van de kabelmaatschappijen. En laten wij reëel zijn. De kabelmaatschappijen hebben een uitstekende infrastructuur voor het huidige aanbod van tripleplay diensten. OK, het netwerk is niet open maar het aanbod is zéér concurrerend. Ziggo won zelfs tot twee keer toe de Gouden Steeksleutel als de beste internetprovider van Nederland. Waarom zou u nu al overstappen? Iedereen weet dat op langere termijn tal van nieuwe en innovatieve diensten gaan komen op glasvezel. Toch zijn er praktijkvoorbeelden waaruit blijkt dat Fiber to the Home in korte tijd het verschil kan maken. In Amersfoort is de Stichting Bewoners Netwerken Amersfoort een eigen TV-kanaal begonnen; DorpsTV de Glaset Hooglanderveen. De bewoners regelen de productie en contributie en Reggefiber heeft ruimte gemaakt voor een extra kanaal in het zenderpakket. Met glasvezel is er ruimte genoeg immers. Een groot succes. Uit recent onderzoek blijkt dat dit eigen TV-kanaal zeer hoge kijken waarderingscijfers haalt. Bewoners gaan weer bij de buren WijkTV kijken. Zij hebben immers wel glasvezel. Schatting is dat inmiddels circa 70% van de bewoners een glasvezelaansluiting heeft genomen. Een succesnummer voor serviceprovider XMS en Reggefiber die in deze wijk actief is. Dit voorbeeld geeft aan dat het draait om de diensten. Diensten die voor de gebruiker echte meerwaarde bieden. De consument gaat niet alleen voor de tripleplay maar voor het brede spectrum aan diensten. Van de ‘grote’ tripleplay diensten tot en met de hyperlokale diensten als WijkTV. Het gaat dus om multiplay. Diensten die bewoners zelf realiseren maar ook maatschappelijke diensten. Bijvoorbeeld online muziekles videoondersteuning door de muziekschool, een thuiszorginstelling die mantelzorgers met videocommunicatie helpt hun taak beter te doen of een voetbalvereniging die voor de achterban wedstrijden en trainingen registreert en uitzendt via WijkTV. Gemeente Amersfoort investeert in deze maatschappelijke diensten met het project AmersfoortBreed. Met 16 maatschappelijke partners worden tal van innovatieve breedbanddiensten ontwikkeld. Veel diensten gaan via publiek internet en binnenkort ook via TV-applicaties en de WijkTV kanalen. Met name TV-applicaties bieden heel veel nieuwe mogelijkheden. Om van Fiber to the Home een commercieel succes te maken is een multiplay strategie nodig. Gooi het netwerk volledig open voor iedereen. Maak de drempels laag en stel platformen beschikbaar waarmee snel en goedkoop breedbanddiensten ontwikkeld kunnen worden. Alleen dan gaan bewoners, bedrijven, instellingen en overheden echt investeren in nieuwe diensten. Stimuleer lokale innovatieve diensten en, last but not least, daag de media- en entertainmentindustrie uit met nieuwe diensten te komen. Jouko Huismans is partner bij TwoMinds en projectleider van AmersfoortBreed.

124 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 124

20-01-12 14:37

Mobiel ➔

➔ ➔

van digitaal m u tr n ce t rd o w e n (NPO): ‘Smartpho William Valkenburg t’ bestaan consumen en op essentie ss cu fo en e to k ei voegen ber Mobiele apps NPO van , ThuisCoach-app g n su m Sa , M C et obiel: m Cross Media Café M obiel bij de NPO m ar ja e ri d en r ye pla d, de Heineken Star an ll o H f o e ic o V e Th

•Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 125

20-01-12 14:37

Interview

➔

William Valkenburg:

‘Smartphone wordt centrum van digitaal bestaan consument’ Van 14-17 februari 2011 vond het jaarlijkse Mobile World Congress in Barcelona plaats, een van ’s werelds grootste en meest toonaangevende evenementen voor de mobiele industrie. Directeur Internetcoördinatie NPO William Valkenburg doet verslag. Het belang van mobiel internet voor de omroep neemt exponentieel toe. Steeds meer mensen bekijken video streams op hun iPad of twitteren hun mening over programma’s via hun telefoon. In Barcelona werd duidelijk dat de industrie verwacht dat het gebruik van mobiel internet in 2014 het vaste internet zal hebben ingehaald. Valkenburg: ‘De beurs was vooral techniek georiënteerd. Een groot deel van de beursvloer werd bezet door aanbieders van hardware, zoals smartphones en tablets, en door bedrijven die zich bezig houden met hoogwaardige netwerken en dataverkeer. Het ging om beter, sneller, slimmer en met veel meer capaciteit.’ De smartphone stond centraal. Valkenburg: ‘Afgelopen jaar is het PC-gebruik thuis met 20 procent afgenomen, omdat smartphone’s en tablets voor veel mensen voldoende mogelijkheden bieden. De nieuwste generatie doet wat functionaliteit betreft niet voor een PC onder. Dankzij de nieuwe, slimme schermen kun je bijvoorbeeld ook al meerdere applicaties tegelijk laten draaien, iets wat op veel van de huidige smartphones nog niet kan. Paul Jacobs, directeur van chipafabrikant Qualcomm stelde tijdens zijn presentatie dat de smartphone het centrum wordt van ons digitale bestaan. De

126 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 126

20-01-12 14:37

Mobiel

smartphone gaan we overal gebruiken en kan volledig persoonlijk worden gemaakt. Het wordt bijvoorbeeld je afstandsbediening voor tv en alle andere huishoudelijke apparatuur. Je meet en registreert er je medische data mee voor de online monitoring door je arts. Het is je identiteits bewijs en je betaalt ermee. En gekoppeld aan een locatiezoeker kan de smartphone je tips geven die je leven leuker maken. Het wordt je zesde zintuig. Loop je door de stad en houd je van jazz, dan kan je via de smartphone een melding krijgen van een optreden in de buurt.’

Meer dataverkeer De ontwikkelingen zorgen nu al voor een enorme toename van dataverkeer. Valkenburg: ‘Via het mobiele netwerk wordt er nu al meer data dan spraak gegenereerd. Het aanbieden van onbeperkt mobiel internet tegen een vaste prijs is voorbij. Gebruikers moeten betalen voor de hoeveelheid dataverkeer die ze gebruiken. Hoe minder data je verbruikt, hoe goedkoper. In Barcelona zag ik onder andere een techniek waarmee je de hoeveelheid data van bijvoorbeeld videostreams kan verminderen en tegelijkertijd de kwaliteit van de beelden hoog kunt houden. Dat is zeker interessant voor de consument, die dan minder snel op kosten wordt gejaagd bij het online bekijken van programma’s. Daarnaast heb ik leuke applicaties gezien gericht op audio, die we verder gaan verkennen voor toepassingen rond radio op mobiel’. Android, het besturingssysteem voor mobiele apparatuur van Google, was dominant aanwezig op het evenement. Valkenburg: ‘Het gevecht tussen de verschillende aanbieders van mobiele apparatuur is nu veranderd in een gevecht tussen ecosystemen, de besturingssystemen. De vraag is niet ‘Koop je een Samsung of een HTC?’ Maar: ‘Koop je een Android, een iPhone of een Blackeberry?’ Bijna alle grote fabrikanten bieden nu toestellen aan met Android. Andere mobiele besturings systemen zoals het Apple iOS platform en het Windows Phone 7 platform waren minder zichtbaar op de beurs, maar van beide systemen verwacht ik nog wel het een en ander. Binnen de p ublieke omroep ligt het zwaartepunt nu nog op het ontwikkelen van iPhone-apps. De snelle groei van Android is een niet te negeren ontwikkeling. Daar zullen we meer mee moeten gaan doen.’ De publieke omroep biedt via publiekeomroep.nl/mobiel onder meer apps aan voor Uitzending Gemist en het beluisteren van de 6 radiostations. Daarnaast zijn er verschillende mobiele websites, die eenvoudig via een browser te bekijken zijn.

Twitter

William Valkenburg (NPO)

Valkenburg gebruikt de ideeën voor verdere innovaties van het gebruik van internet binnen de omroep: ‘Televisie, radio en internet zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Kijk hoe Twitter het online gesprek over televisie heeft geïntensiveerd. Dankzij het Twitteren over programma’s schakelen mensen ook vaak weer live in op programma’s. Live TV krijgt hierdoor weer een nieuwe dimensie dankzij de directe interactie met het publiek. En door de onderlinge interactie tussen de kijkers is televisie weer net als vroeger een sociaal gebeuren geworden. Alle nieuwe technische ontwikkelingen kunnen er toe bij dragen dat we onze content op een nog passendere manier aan onze doelgroepen kunnen presenteren.’

127 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 127

20-01-12 14:37

Interview

➔

Mobiele apps NPO voegen bereik toe en focussen op essentie De NPO-apps voor mobiele platforms voegen extra bereik toe, waarschijnlijk vooral onder jongeren. Belangrijkste les uit de ervaringen van de afgelopen drie jaar: maak je app specifiek voor een platform en beperk je tot de essentie van je aanbod. Zegt NPO Manager Productontwikkeling Niels Sondervan. Sondervan, één van de sprekers tijdens het Cross Media Café over mobiel, kijkt tevreden terug op drie jaar ontwikkelen voor mobiele telefoons en tablet computers. ‘Met bescheiden middelen en mensen hebben we toch veel kunnen bereiken. De apps worden erg gewaardeerd door het publiek, we verwachten dat de iPhone en iPad-app van Uitzending Gemist nog voor het einde van dit jaar een miljoen keer zal zijn gedownload.’

Niels Sondervan (NPO)

Toch was de allereerste app die de NPO voor mobiel ontwikkelde niet zo’n succes, weet Sondervan. ‘We hebben toen, in december 2008, een generieke applicatie gemaakt, die je kon gebruiken op praktisch elk toestel: Nokia, Samsung, andere, dat maakte niet uit. Achteraf is dat een verkeerde keuze geweest, want je benut dan niet de specifieke kracht van de afzonderlijke platforms. Toen we in september 2009 onze eerste app voor de iPhone uitbrachten, hadden we veel meer succes. De specifieke iPhone-app was al gauw veel populairder dan die eerste generieke app. ‘

Essentie De kracht van elk platform optimaal benutten, is niet de enige les die Sondervan uit de afgelopen jaren trekt. ‘Het belangrijkste dat we hebben geleerd, is dat je je moet focussen op de essentie van je dienst. Wat ga je laten zien op dat schermpje? Je moet je die vraag heel bewust stellen. Dat het scherm van een mobiele telefoon maar klein is, is geen probleem als je je maar beperkt tot de essentie van je dienst.’ Natuurlijk kennen mobiele platforms beperkingen. ‘Je kunt bijvoorbeeld niet het hele archief van Uitzending Gemist onbeperkt beschikbaar maken. Het scherm is te klein om dat goed te kunnen doorzoeken, daarvoor is de website beter geschikt. De programma’s in Uitzending Gemist zijn mobiel daarom maar tien dagen op te halen. De ervaring leert overigens dat mensen toch binnen die periode blijven als ze iets willen terugkijken, dus het is geen grote beperking.’ In de afgelopen jaren is er heel wat veranderd, heeft Sondervan gemerkt. ‘Bijvoorbeeld de opkomst van de tablets in de laatste anderhalf jaar. Zo’n twintig procent van het site bezoek op het omroepdomein is afkomstig van iPads.’

128 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 128

20-01-12 14:37

Mobiel

Jongeren Volgens Sondervan is het niet zo dat de verschillende platforms elkaar kannibaliseren. ‘Het komt er allemaal bij, naast elkaar. Er blijft een flinke groep mensen de desktop computer gebruiken, en daarnaast worden mobieltjes en tablets gebruikt om tv te kijken of radio te luisteren. Mobiel gebruik voegt bereik toe. We weten dat bijvoorbeeld de iPhone en iPad veel wordt gebruikt in de avond, tussen 22.00 en 23.00 en op de zondagochtend. Vermoedelijk in bed. Mensen vinden het makkelijk dat ze snel even de app kunnen gebruiken en niet een pc hoeven op te starten. Het kijkgedrag via mobiel is anders dan via de website van Uitzending Gemist. Wij denken dat vooral jongeren mobiel kijken, dat leiden we af uit het feit dat op mobiel vooral programma’s zoals Spuiten en slikken en SpangaS populair zijn.’

Aanjager innovatie De inspanningen van de NPO voor mobiele platforms hebben meer opgeleverd dan bereik en waardering onder het publiek. ‘Het is de afgelopen jaren de aanjager geweest van vernieuwing binnen de publieke omroep, technologisch en inhoudelijk. Het was de eerste plek waar we een hoge bitrate konden aanbieden, de eerste mogelijkheid om favorieten aan te geven, het heeft een nieuwe streaming techniek opgeleverd en bij radio onder meer de ontwikkeling aangedreven van een centraal systeem waar we alle data kunnen uithalen. Dankzij mobiel is onze werkwijze veranderd. En we hebben inhoudelijk gezien dus geleerd om ons te concentreren op de essentie van ons aanbod. De mobiele app voor Z@ppelin heeft gezorgd voor een groter gebruiksgemak, kinderen kunnen mobiel nu beter navigeren dan op de website. We gaan beide een opfrisbeurt geven, en dan beschouwen we ze als een geheel.’ Er staat nog meer op stapel, want de ontwikkeling staat nooit stil. Sondervan; ‘We lanceren in december de eerste officiële Uitzending Gemist app voor Android-toestellen en er komt een iPad-app voor radio, met eigen interface.’

129 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 129

20-01-12 14:37

v e r s l ag

➔

Cross Media Café Mobiel:

Alles draait om succesvolle apps Wat zijn de trends en ontwikkelingen van de mobiele media in Nederland. Deze vraag stond centraal in het Cross Media Café van 6 december dat iMMovator organiseerde met CM, specialist in mobiele marketing. Veel aandacht ging uit naar nieuwe mobiele toepassingen, lessons learned en succesvolle cases. Maar eerst: waar hebben we het precies over? Hoe groot is die mobiele markt? Business consultant Tessa Holzenbosch van marktonderzoekbureau GfK Retail and Technology gaf een overzicht. In Nederland worden 6 miljoen nieuwe toestellen per jaar verkocht. In de zomer van dit jaar was al 38 procent van de Nederlanders in het bezit van een smartphone. De verwachting is dat het aandeel smartphones ten opzichte van gewone mobiele telefoons groeit naar 60 á 65 procent in 2012. Het marktaandeel van smartphones met een Android-besturingssysteem groeit snel: van 30 procent in het begin van dit jaar naar – naar verwachting – 60 procent eind 2011. In 2012 komen ook de eerste toestellen op de Nederlandse markt die op Windows Phone 7 draaien. GfK verwacht dat Windowstoestellen (Nokia, HTC, Acer en Samsung) zo’n 10 tot 15 procent van de markt gaan veroveren. Ook tablets zijn een ongekend succes in Nederland. Dit jaar worden er ongeveer 1 miljoen tablets gekocht en daar komen er volgend jaar nog eens 1,2 miljoen extra bij.

130 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 130

20-01-12 14:37

Mobiel

De toename van het aantal smartphones is zichtbaar in de verandering in abonnementsvormen. Internet en bellen in één pakket is bijna de standaard. Gemiddeld betaalt de Nederlander hier 33 euro per maand voor. Interessant gegeven is dat internet en mobiele telefonie niet langer worden ervaren als een luxe goed, maar als een noodzakelijke levensbehoefte, zoals ook energie dat is.

Mobiel betalen Jeroen van Glabbeek (CEO van mobiele marketing specialist CM) introduceert een nieuw product: Microincasso. Microincasso richt zich op betalingen van minder dan 50 euro via SMS. CM is groot geworden met het verzenden van commerciële smsjes voor de zakelijke markt. Het bedrijf faciliteert onder meer bij tele-voting via sms tijdens televisieprogramma’s, mobiel parkeren en het verzenden van bankcodes voor banken. Met Microincasso betreedt CM een nieuwe markt.

Tessa Holzenbosch in gesprek met dagvoorzitter George Freriks

Microincasso werkt eenvoudig. Wie iets wil kopen via een webshop, kiest in het betaalscherm voor het Microincasso-logo (in plaats van bijvoorbeeld I-deal of creditcard) en betaalt eenvoudig door een SMS te sturen naar 3669. Met Microincasso kunnen mensen ook tele-voten en doneren bij acties. Volgens Glabbeek is het onderscheidende dat Microincasso niet afrekent via de telefoonrekening, maar via de bankrekening die aan de telefoonrekening gekoppeld is. De telefoonrekening wordt daardoor niet vervuild met onduidelijke afschrijvingen en de transactiekosten blijven laag. Tijdens Serious Request gaat Microincasso voor het eerst grootschalig live. Een Serious Request-actie met Microincasso zou kunnen zijn: ‘Stuur STEUN naar 3669 en doneer 5 euro aan het Rode Kruis’.

Jeroen van Glabbeek (CM) in gesprek met George Freriks

131 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 131

20-01-12 14:37

Bestaat er niet al zo’n initiatief? Van Glabbeek onderkent dat er meer initiatieven zijn op het gebied van mobiel betalen. Een groot voordeel van Microincasso is dat mensen zonder smartphone (nog steeds ongeveer de helft van alle mobiele telefoonbezitters) nu ook mobiel kunnen betalen. Daarnaast noemt hij veiligheid (sms maakt geen gebruik van internet en is dus veilig), het gemak (geen codes, geen internet nodig) en het feit dat Microincasso betalingen voor de verkopende partij garandeert (bij Paypall kunnen kopers hun opdracht intrekken). Er is ook geen autorisatiecode nodig, het nummer van de afzender is voldoende. Onveilig? Wie zijn mobiel kwijt is door verlies of diefstal, moet zijn nummer laten blokkeren. Net zoals je dat normaal ook zou doen om te voorkomen dat iemand anders lange dure gesprekken gaat voeren.

It’s an Appy World Dennis Kokkelink (Content Manager Telecom Samsung Electronics Benelux B.V.) presenteert Samsungs visie op mobiele content en licht het nieuwe Samsung-businessmodel MMM toe. Kokkelink begint met een korte schets van de app-markt. Op dit moment zijn er 370.000 verschillende android-apps beschikbaar en zijn er in totaal 7 miljard apps door gebruikers gedownload. In het derde kwartaal van 2011 maakte drie vierde van alles smartphone-eigenaren gebruik van apps. Facebook is in dit kwartaal de populairste app (52 procent). Whatsapp is de snelste groeier (51 procent). Weer-apps als Buienradar vormen de populairste categorie en zijn daarmee nét iets populairder dan de games, op de voet gevolgd door social network-apps en Instant messaging. Gemiddeld houden de smartphonebezitters zich 10 tot 11 uur per maand met deze apps bezig (via 3G, exclusief Wifigebruik). Kokkelink ziet het enorme potentieel van een goede app en onderkent aan de andere kant dat het steeds moeilijker wordt een succesvolle app te ontwikkelen. Omdat apps steeds complexer en dus duurder worden, moeten ontwikkelaars vaak kiezen voor welk platform ze een app maken. Android is momenteel leading: het aanbod is enorm. Het nadeel van Android-apps is dat rijp en groen door elkaar staat: voor Androidapps is er geen kwaliteitscontrole vooraf in tegenstelling tot iPhone-apps.

Dennis Kokkelink (Samsung)

132 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 132

20-01-12 14:37

Mobiel

Samsung heeft een model waar zowel bedrijven/appbouwers, gebruikers als Samsung zelf baat bij hebben: MMM. MMM staat voor Music, Media en Movies: de app maakt muziek, video en lokale, interessante apps toegankelijker voor gebruikers. Samsung ziet dat toestellen technisch gezien steeds meer op elkaar gaan lijken. Voor bedrijven die toestellen maken en ver kopen, zoals Samsung, is goede content een manier om zich te onderscheiden. MMM is daarom ook een soort on device-warenhuis waarin bedrijven en appbouwers via een app een plaatsje kunnen krijgen. Gebruikers moeten als het ware kunnen winkelen in MMM. Voor gebruikers is het voordeel dat ze toegang krijgen tot een grote collectie voorgeselecteerde en relevante apps. MMM bestaat al even en heeft momenteel 474.000 unieke gebruikers, waarvan 40 procent actief gebruik maakt van de app. Samsung heeft de MMM-omgeving specifiek voor de Benelux gebouwd en zoekt partners die willen samenwerken en gebruik willen maken van de MMM-etalage om zich te presenteren. Volgens Kokkelink biedt MMM daarmee interessante kansen voor lokale contentpartijen en hun app-bouwers. Voor apps betalen om zo de waarde van de portal te vergroten, doet Samsung niet. Kokkelink geeft echter aan dat er wel te praten valt over ondersteuning in ruil voor exclusiviteit.

133 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 133

20-01-12 14:37

Roeland Landegent (Shoudio)

Hennie van Velzen (Games Factory Online)

de Pitchers

Rummikub app Wie? Hennie van Velzen, CEO Games Factory Online BV

Wat? De Rummikub-app is al een hit sinds 2009 met 50.000 spelers per maand. Tot nu toe speelden de gebruikers tegen de computer. Nu is er ook een Multi User-versie voor iPad en iPhone, met extra mogelijkheden voor interactie met andere spelers

Waarom? De Multi User-versie is vergelijkbaar met de functies van het populaire Wordfeud. De nieuwe apps zijn rond de Kerst verkrijgbaar.

Shoudio Wie? Roeland Landegent, Shoudio

Wat? Shoudioâ&#x20AC;&#x2122;s Location Based Audio Platform, een app waarmee je geluiden of ingesproken tekst kunt verbinden aan een locatie en waarmee je door anderen op een locatie geplaatste geluiden kunt zoeken en beluisteren.

Waarom? Gebruikers kunnen niet alleen hun eigen audio opnemen, maar ook luisteren naar content van anderen. Geplaatste geluiden maakt de app zichtbaar door een pin op een plattegrond. Geluiden zijn ook te clusteren in collecties, zodat je gericht kunt zoeken.

134 â&#x20AC;˘Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 134

20-01-12 14:37

Hans-Peter Harmsen (Oberon Interactive)

Colin Ellis (WappZapp.tv)

WappZapp Wie? Colin Ellis , WappZapp.tv

Wat? WappZapp.tv, een app waarmee gebruikers hun favoriete video’s en programma’s in één overzicht kunnen plaatsen.

Waarom? Door WappZapp.tv hoeven gebruikers niet meer te zoeken naar hun favoriete programma. Met de app kunnen ze bovendien de video’s delen met vrienden of met een ‘druk’ op de knop, lekker comfortabel en samen met anderen, op hun tv bekijken. De app biedt kansen voor nicheprogramma’s en online tv-formats, en biedt zenders nieuwe mogelijkheden om de band met de doelgroep te versterken.

Oberon Interactive Wie? Hans-Peter Harmsen, MD van Oberon Interactive

Wat? Vijf zaken waar je bij het bouwen van een mobiele applicatie aan moet denken. 1 Maak geen app: Maak geen app omdat je een app wilt maken, maar biedt met je app een dienst waar de gebruiker iets aan heeft. 2 Mobiel is geen website: maak voor mobiel geen verkleinde versie van een website, maar ga na welke functies mensen mobiel gebruiken. 3 Elk nadeel…: Op een klein schermpje heb je weinig ruimte voor navigatie. Buig dat om in een voordeel: laat het heel duidelijk zijn waar een gebruiker op moet klikken. 4 Promoot je app: De kans dat je app bij toeval ontdekt wordt, wordt steeds kleiner. Dus promoot je app bij je doelgroep. 5 Money matters: Bedenk hoe je geld kunt verdienen met je app.

En verder? Eind 2011 lanceert Oberon de T-Mobile service-app voor hun miljoenen klanten. Het is een My T-Mobileapp voor Android. De iPhone- en Blackberry-versie volgen begin 2012 In de nieuwe app kunnen klanten hun abonnementen verbruiksgegevens, hun facturen en hun persoonlijke gegevens inzien. Daarnaast biedt het T-Mobile-informatie, nieuws en een hotspot finder voor het vinden van wifi-punten. Een belangrijke feature is de klantenservice die voortaan direct via de app bereikbaar is.

135 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 135

20-01-12 14:37

v e r s l ag

➔

Tweede scherm en

Uitzending Gemist Ook in het tweede deel van het Cross Media Café over mobiel stonden de ervaringen met mobiele toepassingen centraal. Over thuiscoaches, Champions League en Uitzending Gemist.

ThuisCoach-app van The Voice of Holland Ralph Cohen (oprichter en CEO van Icemobile) vertelde over de ThuisCoach-app van The Voice of Holland, dat het bedrijf heeft ontwikkeld in samenwerking met Talpa en RTL. Met deze applicatie kruipen kijkers in de huid van de coaches. Mede dankzij de app is The Voice of Holland volgens Cohen het meest interactieve programma ter wereld. Hij laat zien hoe kijkers via de app actief bij het programma betrokken worden. Op dit moment is de app al 500.000 keer gedownload en zijn er 420.000 geregistreerde gebruikers. Tien procent van alle stemmen die tijdens een programma worden uitgebracht, komen via de app binnen. Mensen beoordelen optredens en hun mening is direct in de uitzending zichtbaar in de vorm van een cijfer. Er zijn al tien miljoen ‘spellen’ via de app gespeeld. Een spel bestaat bijvoorbeeld uit het voorspellen van welke kandidaat doorgaat of afvalt of uit het voorspellen welke juryleden omdraaien of niet. Cohen geeft aan dat de app in zeer korte tijd gemaakt is en dat in de praktijk al is gebleken dat de app nog veel beter kan. Hij vertelt dat er technische verbeterpunten aan het licht kwamen toen er grote groepen gebruikers tegelijk met de app aan de slag gingen. Als tweede verbeterpunt noemt Cohen het vergemakkelijken van de navigatie. De knoppen moeten groot zijn en moet zo min

136 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 136

20-01-12 14:37

Mobiel

mogelijk tekst bevatten. Het format van The Voice of Holland is doorverkocht aan 40 of 50 landen. Zitten de diensten van Icemobile ook in deze deal? Cohen antwoordt dat hierover nog gesproken moet worden.

De Heineken Star Player Nick Bailey van het internationaal opererende interactive bureau AKQA presenteerde de award-winnende applicatie van Heineken: de Heineken Star Player. Heineken wilde de UEFA Champions League interessanter maken voor de kijker. Dat bleek een hele opgave: het spel zelf is voor velen al voldoende. AKQA deed onderzoek onder kijkers en ontdekte dat 70 procent van hen de wedstrijden thuis en alleen bekijkt. 80 procent gebruikt daarbij een tweede scherm, zoals een laptop, tablet of mobiele telefoon.

Ralp Cohen (Icemobile) en George Freriks

Voetballiefhebbers leven intens mee met het spel en weten – of beweren dat althans – precies hoe een spel gaat verlopen. Met Starplayer kunnen ze hun instinct in de praktijk testen. AKQA maakt een app waarmee de kijker ‘live’ kan meespelen door te voorspellen hoe de wedstrijd verloopt. Bijvoorbeeld: er is een speler aan bal. Leidt zijn actie tot een corner, een vrije trap, een penalty of een pass? Op momenten dat het spel minder spannend is, worden er algemenere vragen gesteld. Voor alle goede antwoorden, krijgen ze punten. Ze kunnen spelen tegen vrienden en een plek krijgen op de wereldranglijst. Bailey deelt graag een paar grote leermomenten. Het eerste leermoment: tijdens de ontwikkeling kwam AQKA erachter dat live niet altijd live betekent. In sommige landen en op sommige platforms komen beelden enkele seconden vertraagd op het scherm, een verschijnsel dat latency wordt genoemd. De app blijft echter realtime werken, waardoor het effect van het spel teniet

Nick Bailey (AQKA) en George Freriks

137 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 137

20-01-12 14:37

wordt gedaan. Heineken gaf aan dat het acceptabel zou zijn als de app vanwege de vertraging voor grote groepen onbruikbaar zou zijn. Het bureau deed uitgebreid onderzoek en concludeerde dat in geval van vertraging deze nooit langer was dan vijf seconden. Dit was acceptabel. Het tweede leermoment was dat Canadezen geen voetbalkenners zijn. De app vereist een ‘moderator’ die veel van voetbal weet en in korte tijd aangeeft of een actiemoment is uitgemond in een vrije trap, een pass, een penalty of een corner. AKQA had dit klusje uitbesteed bij Canadezen vergelijkbare ervaring hadden bij American football. Maar hun onbekendheid met voetbal (soccer) zorgde voor extra vertraging in de app. Een volgende les was dat voetbalwedstrijden op veel momenten helemaal niet interessant zijn. Vandaar dat de app op díe momenten algemene vragen aanbiedt. Tot slot: mensen willen in het tweede scherm niet lastig gevallen worden met commerciële boodschappen. Ze zappen juist vaak naar het tweede scherm omdat er op het eerste scherm commercials zijn. AQKA heeft veel tijd besteed aan het integreren van commerciële boodschappen zonder dat deze door de kijker als storend werden ervaren. De app wordt goed opgepakt: 80% beveelt de app aan. Het voordeel van de app is dat deze het voetbal kijken socialer maakt en dat je je kunt meten met vrienden.

Drie jaar mobiel bij NPO Niels Sondervan (manager Productontwikkeling van de NPO) kijkt terug op drie jaar mobiel bij de NPO. Mobiele sites en apps zijn binnen de omroep vooral bedoeld ter ondersteuning van programma’s en websites. Het team van Sondervan maakte de afgelopen jaren iPhone en iPad-apps voor Uitzending Gemist, voor de zes radiozenders en in 2011 ook nog voor Z@ppelin. Voor de radio zijn ook android-versies gemaakt. Die volgen ook nog voor Uitzending Gemist en Z@ppelin. De apps hebben de doelgroep bereikt zo blijkt uit de cijfers: in totaal zijn er de afgelopen drie jaar bijna 1775.000 apps gedownload. Naast de apps heeft het team ook mobiele sites gemaakt voor Uitzending Gemist, Omroep.nl en de radiozenders. In de eerste helft van 2011 zijn er in totaal (iOS app, mobiele site en website) bijna 110 miljoen streams van Uitzending Gemist gedownload. De app en de mobiele site voor Z@ppelin zijn pas dit jaar in de lucht, maar in november werd de top 5 van meest opgevraagde pageviews op mobiele sites gedomineerd door Z@ppelin. Volgens Sondervan zijn kinderen enthousiast en pakken ze het snel op.

138 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 138

20-01-12 14:37

Mobiel

Wat was de strategie van de NPO op gebied van mobiel? Sondervan geeft aan dat het team veel heeft uitgeprobeerd: wat werkt wel en wat werkt niet? Het succes van de mobiele site van Z@ ppelin had het team niet voorzien. Verder hebben ze iOS als ontwikkelplatform gebruikt voor mobiel. Pas daarna volgt ‘vertaling’ naar Android. Als derde uitgangspunt hanteerde het team dat ze de kracht van elk platform wilden benutten: voor Uitzending gemist bleek de iPhone-app veel succesvoller te zijn dan de mobiele site. Welke lessen hebben ze geleerd? Wat het team ontdekte, was dat de beperking van mobiel geen werkelijke beperking is. Mobiel kun je niet alle informatie geven die ook op de normale site van Uitzending Gemist staat, maar dat maakt niet uit. Veel mensen blijken bijvoorbeeld tussen 10 en 11 uur ’s avonds graag in bed even een programma te kijken via mobiel. Daar hebben ze geen verdere achtergrondinformatie voor nodig. Een laatste leerpunt: door het succes van de Z@ppelin-app keek het team met andere ogen naar de site. De app was makkelijker te bedienen. Waarom zouden site en app niet hetzelfde kunnen zijn? Technisch gezien heeft het ‘mobiele team’ veel pionierswerk gedaan. Voor Uitzending Gemist maakten ze de eerste app met HTTP Live Streaming en omdat Flash niet op de iPad werkt, programmeren ze de spelletjes voor Z@ppelin in het gloednieuwe HTML5. De presentatie van Sondervan is tevens een soort afscheid: hij en zijn team zijn vanaf 1 januari opgeheven als gevolg van de bezuinigingen. Ze zijn voornemens om zelfstandig door te gaan.

U p dat e

Uitzending Gemist voor Android nu in de market Niels Sondervan (NPO) kondigde het tijdens het Cross Media Café Mobiel al aan: na een iPhoneapplicatie is Uitzending Gemist nu ook beschikbaar voor Android-toestellen. Met de app voor Android kunnen gebruikers van dit besturingssysteem de programma’s van de Publieke Omroep tot tien dagen na de uitzending terugkijken.

Functionaliteiten Uitzending Gemist voor Android heeft een archief tien dagen. Vrijwel gelijk na uitzending komen uitzendingen beschikbaar. Naast een volledig overzicht van alle nieuwe programma’s is ook te zien wat de populairste programma’s van dit moment zijn. De redactie van Uitzending Gemist maakt daarnaast onder het kopje ‘Uitgelicht’ een selectie van de mooiste, niet te missen programma’s.

Beeldkwaliteit De beeldkwaliteit van de video’s kunnen gebruikers zelf instellen. Er zijn drie opties. Een lage kwaliteit van 200 kb/s, een normale kwaliteit van 500 kb/s en een hoge kwaliteit van 1 Mb/s. Standaard staat de applicatie ingesteld op een lage kwaliteit. Dit in verband met kosten die providers mogelijk in rekening brengen voor het dataverkeer.

Niels Sondervan (NPO) beantwoordt vragen uit de zaal

139 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 139

20-01-12 14:38

co lu m n

➔

There’s an app for that

“There’s an app for that”1, de inmiddels bekende slogan die in januari 2009 voor het eerst te horen was. Sindsdien zijn er heel wat apps de wereld in gebracht; de één succesvoller dan de ander. De tijd dat apps lukraak werden ontwikkeld en gelanceerd zonder daarbij bij voorbaat een goed business model te ontwikkelen, is voorbij. Apps moeten vandaag de dag worden gezien als één van de vele mediakanalen en daarbij hoort het nadenken over een gezond business model. Kennisdeling is key. Een onderneming zal goed beslagen ten ijs moeten komen op de mobiele markt. Met ‘niet teveel denken, maar doen’ red je het niet op de huidige mobiele markt. Om ruimte te bieden aan die noodzakelijke kennisdeling zijn initiatieven zoals iMMovator en Mobile Convention Amsterdam van groot belang. Bezoekers van deze evenementen worden uitgedaagd om na te denken over hun huidige business model en de aanpassingen die (wellicht) noodzakelijk zijn naar aanleiding van de huidige mobiele markt. Je ontkomt niet aan het doen van aanpassingen; de mobiele markt van nu zal volgend jaar weer anders zijn. In 2011 hebben ook de Nederlandse telecomaanbieders met een kritische blik naar hun eigen business model gekeken. Niet alleen de data-bundels zijn aangepakt, het gehele speelveld van de mobiele be talingen is op de schop gegaan. De Nederlandse telecomaanbieders hebben zich het afgelopen jaar onder andere gericht op verbetering van de huidige technologie, om zo meer aanbod te presenteren. Zo is Mobile Content Billing – voor een aantal wellicht redelijk geruisloos – geïntroduceerd; een nieuwe manier van mobiel betalen waarbij de consument in een ‘klik’ hogere bedragen kan afrekenen dan voorheen mogelijk was. Om de vraag te kunnen beantwoorden of Mobile Content Billing zich in 2012 succesvol zal ontwikkelen, is het afwachten welke marge de Nederlandse telecomaanbieders gaan berekenen. 1 http://www.iphoneclub.nl/91753/apple-legt-leus-theres-an-app-for-that-vast/

140 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 140

20-01-12 14:38

Mobile Content Billing is echter niet het enige initiatief geweest op de markt van mobiele betalingen. Zo kwam Rabobank als eerste met mobiel iDeal2 en hield zij het afgelopen najaar een proef onder duizend van haar klanten. Daarnaast lanceerde CM tijdens het afgelopen Cross Media Café Mobiel de nieuwe dienst: Microincasso3. Deze dienst werd direct ingezet tijdens Serious Request 2011. Middels twitter en Microincasso konden consumenten een donatie doen. Dit bedrag werd geïncasseerd van de bank rekening van de consument. Vele twitteraars hebben door middel van kleine donaties duizenden euro’s bij elkaar gebracht voor Serious Request 2011. Microincasso zal ook in 2012 een groeiende speler blijven op de markt van mobiele betalingen. De consument zal dit jaar mede bepalen welke mobiele betaal mogelijkheid het succesvolst zal zijn. Dat wil niet zeggen dat er direct een definitieve winnaar naar voren zal komen, omdat de acceptatie van één mobiele betaalmethode meer tijd nodig heeft. De mobiele markt wordt steeds groter en omvangrijker. Momenteel is voor ruim 77% van de wereld bevolking de mobiele telefoon het belangrijkste communicatiemiddel4. Niet alleen consumenten, maar ook ondernemingen kunnen niet langer zonder het medium ‘mobiel’. Bij de uitrol van dit medium blijkt Nederland vaak te klein. Om een succesvolle uitrol van mobiel te creëren, zullen meerdere landen tegelijk in ogenschouw genomen moeten worden. Zo heeft Heineken het afgelopen jaar de “Starplayer App”5 als eerste in Groot-Brittannië ingezet voordat een uitrol naar Nederland plaatsvond. Zoals uit de cijfers van Tessa Holzenbosch naar voren kwam tijdens het Cross Media Café Mobiel, zagen we eind 2011 een verzadiging van de smartphonemarkt optreden. Het percentage consumenten dat een smartphone bezit, blijft steken rond de 50%6. Voornaamste reden hiervan is dat een groot gedeelte van de consumenten trouw blijft aan de “ouderwetse” mobiele telefoon; zij zien (nog) niet het nut van een smartphone. Niet iedere consument is een smartphonegebruiker en met een app bereik je dus niet iedereen. Wil je in 2012 succesvol zijn op de gehele mobiele markt, dan is het van belang in te zien dat er geen 100% verzadiging van de smartphonemarkt zal zijn. Ondernemingen moeten op zoek gaan naar een combinatie van verschillende mediakanalen om de gehele mobiele markt te bereiken. Alternatieven als SMS en voice zullen nog steeds belangrijk blijven. Kortom, 2012 zal een spannend jaar worden voor de wereldwijde mobiele markt. Nieuwe kansen, be dreigingen en tijd voor innovatie. Just remember: “Anyone who has never made a mistake has never tried anything new”7. Deze column is geschreven door medewerkers van CM. CM exploiteert sinds 1999 een zelf ontwikkeld SMSnetwerk dat verbonden is met alle operators in Nederland en België. CM sponsorde in 2011 de borrels van de Cross Media Cafés.

2 http://www.emerce.nl/nieuws/rabobank-opent-mobiel-ideal-begin-2012-alle-webwinkels 3 www.microincasso.nl 4 http://mobithinking.com/mobile-marketing-tools/latest-mobile-stats#subscribers 5 http://www.slideshare.net/iMMovator/nick-bailey-akqa-cmc-mobiel 6 http://www.slideshare.net/iMMovator/tessa-holzenbosch-gfk-cmc-mobiel 7 Quote van Albert Einstein

141 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 141

20-01-12 14:38

â&#x20AC;˘Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 142

20-01-12 14:38

dia e M l ia c o S n e k ie z u M et het publiek’-

➔

leunen en delen m ‘Actief achterover ls Aalberts interview met Nie

en Only Seven Left

➔

f Niels Aalberts, Blo

➔

nd, Top Spotify, Soundclou

➔

•Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 143

d spin en The Orchar nitor, Playlistify,

ks, Tribemo ac Tr 22 , m ea B , ay Pl List& Shuffler, Moby now

20-01-12 14:38

interview

➔

Actief achterover leunen en delen met het publiek Glasvezelkabels en sociale media hebben distributie, marketing en promotie van muziek gedemocratiseerd, zegt Niels Aalberts (Eerste Hulp bij Plaatopnamen en ex-manager van onder andere Kyteman). Dat schept ruimte voor de artiesten, want een platencontract met de traditionele muziekindustrie is eigenlijk niet meer nodig. Voorafgaand aan het Cross Media Café over Muziek en Social Media interviewden we Niels Aalberts over zijn nieuwe boek: ‘Doorbraak! Zero Budget Marketing op Internet’. De hamvraag voor elke artiest is: hoe bereik ik het publiek? Muzikanten maakten daarvoor sinds een jaar of tachtig, negentig gebruik van de muziekindustrie, die zorgde voor de productie, distributie en promotie van platen. Natuurlijk gebeurt dat nog steeds, want lang niet alle artiesten zijn bereid of in staat om alles in eigen hand te houden. Maar dankzij breedbandig internet zijn in elk geval distributie en marketing heel goed zelf te doen. De industrie heeft zich vastgebeten in zijn oude rol en in een uitzichtloze strijd tegen het illegaal downloaden van muziek, vindt Aalberts ‘Ik was vroeger zelf ook tegen illegaal downloaden. Maar het is zo’n negatieve houding. Het is bovendien toch niet te stoppen.’ Dus gooide Aalberts het roer om. ‘Ik vind nog steeds niet dat alles maar gratis moet zijn. Maar ik wil uitgaan van het landschap zoals het is, en niet zeuren maar zoeken naar de mogelijkheden. Hoe kun je bands en artiesten helpen?’ Niels Aalberts (EHPO)

Ruimte Het antwoord op die vraag onderzoekt hij al bijna drie jaar via zijn weblog. Conclusie: er is geen eenduidig antwoord. ‘Het verschilt per keer, er is niet één manier om bijvoorbeeld de marketing goed te doen. Dat biedt ruimte voor creativiteit, je moet je steeds aanpassen. De traditionele muziek industrie heeft het dan ook moeilijk. Het landschap verandert voortdurend. Niets ligt vast, alles is onzeker. Als ZZP’er houd ik daar wel van, maar ik begrijp dat het lastig is als je een wat groter bedrijf hebt met mensen die je aan het werk wilt houden. Het is niet mijn probleem, het is een evolutionair proces. Maar er worden soms wel mensen het slachtoffer van.’

Doen ‘De beste tip voor het gebruik van nieuwe media, zoals sociale netwerken, is: gewoon doen’, verklaart Aalberts. Voor de promotie van bijvoorbeeld Kyteman en het hiphoporkest of Only Seven Left had hij van tevoren geen uitgewerkt plan gemaakt. ‘Je moet goed kijken naar wat de band of artiest is, wat ze doen, wat erbij past. Bij Kyteman viel op dat er veel over werd gepraat en dat het echt iets was om naar te kijken. Dus maakten we gebruik van onder meer Twitter en YouTube. Only Seven Left spreekt veel tienermeisjes aan. Die zitten veel op Hyves, dus moet je daar zijn..’

144 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 144

20-01-12 14:38

Muziek

Nog een tip van Aalberts: begin meteen met het inzetten van sociale media, wacht niet tot je een cd uitbrengt. ‘Je vertelt in wezen een verhaal. Dat gaat uitstekend via nieuwe media. Personaliseer het. Vertel waar je mee bezig bent, betrek je publiek erbij voordat het product af is, dan krijg je een ‘making of’. Mensen willen graag het gevoel hebben ergens bij te zijn of bij te horen.’

Asynchroon Delen is voor Aalberts een sleutelbegrip. Niet alleen bij het gebruik van sociale media, maar voor het hele leven. ‘Een wijze goeroe heeft gezegd: wie niet kan delen, kan niet vermenigvuldigen. Het belangrijkste is dat je dingen deelt. Ik was manager van Kyteman, maar maakte deel uit van een heel team. Je doet het met z’n allen, en het publiek.’ Dat geven veel oplevert, ondervond Aalberts ook bij het werken aan zijn boek ‘Doorbraak! Zero Budget Marketing op Internet’ dat volgende maand verschijnt. ‘We zochten onder meer originele illustraties. Dus vroeg ik via mijn blog of mensen tekeningen wilden insturen die hoorden bij bepaalde onderwerpen. We hebben er zo’n honderd binnengekregen. Gratis. Die mensen vinden het leuk om samen met mij en anderen een boek te maken, en ze hebben ook wat gehad aan mijn blog. Dat geldt ook voor de vormgever en degene die de tekst fantastisch heeft geredigeerd. Ik doe zelf ook vaak dingen waarvoor ik niet of nauwelijks wordt betaald.’ ‘Als je iets van waarde geeft, krijg je altijd wel iets van waarde terug. Dat gebeurt niet altijd meteen, zoals bij een gewone transactie, maar op den duur wel. Ronald van den Hoff van Seats2Meet heeft daarvoor volgens mij de term asynchrone wederkerigheid geïntroduceerd. Het heeft iets hippieachtigs, maar dat past goed bij sociale media. Ik vind dat licht anarchistische karakter ervan wel leuk.’

Verdienen Toch is de vraag hoe je aan je muziek (of ander product) geld kunt verdienen niet onbelangrijk. ‘Er is niet één enkel verdienmodel. In het geval van Kyteman bijvoorbeeld verdienden we veruit het meeste geld met de cd-verkoop. Maar in andere gevallen is het weer a nders. Ik ben een control freak. Maar als het gaat om nieuwe media moet je juist loslaten, de golf volgen en kansen grijpen als die zich voordoen. Actief achterover leunen. Je lanceert iets en dan kijk je wat ermee gebeurt. Het publiek is daarbij overigens niet volledig ‘in charge’. Het publiek maakt de muziek niet, dat doe jij als artiest. Jij bepaalt de randvoorwaarden. En je moet het laten groeien, zegt Aalberts. ‘De snelheid van sociale media suggereert dat het effect ook snel komt. Dat is het grootste misverstand over sociale media. Het gaat net zo traag als anders. Voordat het op gang komt, moet je eerst een kritische massa opbouwen.’

145 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 145

20-01-12 14:38

v e r s l ag

➔

Cross Media Café:

Muzikale successen met nieuwe media: van klein tot groot Op zaterdag 13 januari organiseerde iMMovator drie sessies tijdens het Eurosonic Noorderslag Festival in de Oosterpoort in Groningen. Het eerste deel van dit Cross Media Café op locatie stond in het teken van nieuwe media en hoe bands en artiesten deze kanalen kunnen inzetten. Een inzet die gericht kan zijn op naamsbekendheid, distributie, marketing en binding met de fans.

Niels Aalberts (EHPO): ja, er is duidelijk iets veranderd Voordat de bands Bløf en Only Seven Left een kijkje in hun keuken geven, introduceerde Niels Aalberts van Eerste Hulp bij Plaatopnamen (EHPO) het thema. EHPO was in eerste instantie opgericht als steuntje in de rug voor muzikanten, maar in de loop van de tijd is dit een bepalende blog geworden vol met praktische tips en adviezen. Aalberts’ presentatie heeft als boodschap dat er de laatste jaren door de opkomst van internet en sociale media veel veranderd is in het muzieklandschap en presenteert een paar voorbeelden van bands die deze ontwikkelingen gebruiken. Zo is daar de band Black Atlantic, die hun debuutalbum als gratis download aanbieden. Daardoor zijn er tot nu toe meer dan 80.000 albums gedownload. Uiteraard leveren deze downloads niet direct geld op, maar indirect wel. Zo zijn er meer dan 2.500 CD’s, 750 LP’s en 400 downloadcards verkocht.

146 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 146

20-01-12 14:38

Muziek

Daarnaast heeft de band via 7.000 e-mailadressen communicatie met hun fans, krijgen ze gratis promotie door meer dan 200 blogposts en recensies en hebben ze meer dan 100 shows in een jaar gehad. Uiteindelijk is er een contract gesloten met het Duitse label Haldern Pop Recordings, dat hun debuutalbum gaat uitbrengen met twee extra nummers. Door die verbinding is de grootste vraag of het volgende album ook gratis uitgebracht kan worden.. Een ander voorbeeld is de punkrockband Antillectual, die via Bandcamp hun albums voor elke prijs (dus ook voor niets) aanbieden (zie bijvoorbeeld hun Start from Scratch! album). Ook dit levert interessante resultaten op. Zo werd dit album in de eerste week meer dan 1.000 keer afgespeeld, in totaal staat de teller op 17.000. Gemiddeld betaalt 1 op de 11 downloaders voor het album, met een gemiddelde prijs van € 5,70. Daarnaast heeft het album internationale reviews gekregen op alle grote relevante sites, een mooi resultaat aangezien er geen PR-budget beschikbaar was. Deze internationale aandacht zorgde ook weer voor meer aandacht in Nederland. Misschien wel het belangrijkste resultaat: ze kunnen veel toeren en dat is misschien wel het leukste om te doen voor zo’n band. Maar naast al deze cijfers focust Aalberts ook op individuele waarderingen die bands via sociale media kunnen krijgen. Via Twitter kunnen fans eenvoudig een berichtje sturen naar artiesten bijvoorbeeld. Ondanks dat Aalberts geen fan blijkt te zijn van Amanda Palmer (‘ook rotzooi kun je blijkbaar hartstikke goed verkopen’), is het wel een mooi afsluitend voorbeeld hoe een artiest de online kanalen kan inzetten. Haar laatste album, bestaande uit bewerkingen van Radiohead, bood ze voor elke prijs aan, met een minimum van $ 0,84 voor de rechten van Radiohead. Gemiddeld wordt er vijf dollar betaald voor dit album, maar soms ook $ 100,84. In 3 minuten tijd was er voor meer dan $ 15.000 aan muziek en merchandise verkocht, en zijn later alle (limited editions) vinyl platen uitverkocht geraakt. Dit alles zonder manager of iTunes, maar alleen via het Bandcamp platform. Met andere woorden: Via Bandcamp is het mogelijk om de gunfactor van fans om te zetten in inkomsten. Aalbert’s sluit af met de mededeling dat het web en sociale media niet de holy grail is die gelijk resultaten oplevert. Het is ongelooflijk hard werken. Wat heel mooi is, is dat de inzet van deze kanalen heel belonend kan werken: een fan die via Twitter zijn waardering uit, is soms waardevoller dan de verkoop van 20 albums. In die zin is er op meerdere vlakken wat veranderd voor artiesten.

Bas Kennis (Bløf): meegaan met de ontwikkelingen Bas Kennis, pianist van de Zeeuwse band Bløf, geeft aan dat de inzet van sociale media ook voor grote bands interessant is. Bløf begon in een tijdperk waarbij je met gangbare marketing veel platen kon verkopen. Tussen 1998 en 2001 richtte de band zich voornamelijk op extra content op de CD. Zo bevatten de albums Helder (1998) en Blauwe Ruis (2001) extra muziek op CD. Tussen 2002 en 2004 lag de focus op nieuwe soorten geluidsdragers. Het album Omarm (2003) werd op Super Audio uitgebracht. Dit werd niet echt een groot succes, iets wat de band al had voorzien. Ze kregen echter goede

Bas Kennis (Bløf)

147 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 147

20-01-12 14:38

sponsoring van Philips. In 2005 werd Het Eind van het Begin ook uitgebracht via een Music Memory Card. Hiervan schat Kennis dat er maar 100 van verkocht zijn, maar het was wel goed voor de marketingwaarde aangezien er een extra persbericht uitgestuurd kon worden. Als het medium het blijkbaar niet is, wat biedt dan wel toegevoegde waarde? De band denkt in 2005 dat dit in de verdieping van de muziek en nieuwe artistieke uitdagingen zit, met als resultaat het Umoja project. Achteraf bleek dit een erg duur project te zijn: er zijn meer dan 260.000 exemplaren van verkocht, maar het is de vraag of het album all break-even draait.

Bas Kennis (Bløf)

In 2007 zagen ze in dat het internet gigantisch expandeerde, en werd er ingezet op nieuwe webcontent om zo meerwaarde aan het album te bieden. Ten eerste werd gebruik gemaakt van Opendisc, een dienst die extra online content bood via de CD. Dit werd later uitgebreid met het Pickering Player project: een live opname in een landhuis dat volledig 3D gedigitaliseerd was en waarin fans door acht camera’s deze opnamen volledig ‘live’ konden ervaren en waarbij ze zelf het cameraperspectief konden bepalen.

Achteraf bleek dit initiatief toch geen succes aangezien bezoekers het wel even leuk vonden maar niet terugkwamen, het veel onderhoud vergde en bovenal: het was geen sociaal platform waardoor mensen er al snel op uitgekeken waren. Met die leermomenten in het achterhoofd, richt Bløf zich vanaf 2009 voornamelijk op sociale media. Kennis geeft aan dat ze in eerste instantie nog speelden met het idee om een eigen community op te bouwen. Hier werd al snel op teruggekomen: je moet niet iets doen wat eigenlijk al heel goed bestaat, dus je zal je moeten aansluiten bij de bestaande marktleiders. Om die reden zetten ze nu Twitter, Hyves, YouTube en Facebook in (hoewel op dat laatste platform er niet echt een eigen actieve pagina bestaat). Het betekent niet dat de volledige band op alle kanalen actief is. Zo wordt het YouTube video archief gerund door een fan, en wordt het Twitter account voornamelijk gerund door hun chauffeur Ron (hoewel de zanger Paskal aangeeft dat hij dat voornamelijk doet). Als laatste geeft Kennis aan dat de websites van Bløf en Concert at Sea (een event dat zij organiseren) niet alleen met elkaar interacteren, maar ook met alle sociale media kanalen. Op die manier genereert dit een continue reuring om Bløf heen. Het verhaal geeft een beetje de indruk dat er veel focus is op de dynamiek om de band heen, wat sociale media echt voor de band doen. Een logische vraag is dan ook of sociale media alleen gebruikt worden als doelgerichte marketinginstrumenten. Kennis geeft aan dat dit gebeurt, maar dat het ook meer is: Paskal twittert zich bijvoorbeeld suf terwijl Peter druk is op Facebook. Daarbij vertelt hij ook dat zij geen verdere segmentatie hebben van de mensen op sociale media. Ze hebben de indruk dat daar vooral de jongere mensen participeren en benaderen deze kanalen dan ook zo.

148 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 148

20-01-12 14:38

Muziek

Bram de Wijs (Only Seven Left): internet is logisch Een andere invalshoek van het gebruik van sociale media kwam naar voren tijdens de presentatie van Bram de Wijs, drummer van Only Seven Left (OSL), een pianorockband met wat jongere fans dan Bløf. De band is trots met de binding die ze hebben met hun fans, onder andere door de inzet van YouTube, Twitter, Hyves, Facebook, Myspace en hun eigen website. Aangezien het jongste bandlid 17 jaar is en het oudste 27 jaar, benoemt de Wijs internet als ‘logisch’. Ze proberen via verschillende kanalen persoonlijke content aan te bieden die niet alleen leuk is, maar ook concreet (‘géén teasers!’) en betrokken. De resultaten van deze aanpak worden in zes thema’s besproken. Ten eerste de binding met de fans. Dit is niet alleen gezellig, maar ook nuttig. Zo kunnen bepaalde acties een (onbewuste) online viral worden: toen de band bijvoorbeeld de kans aan fans bood om in hun nieuwe videoclip te spelen, werd dit via alle sociale netwerken verspreid door diezelfde fans. Toch blijkt het lastig te zijn om ‘de muziekindustrie’ te overtuigen dat je heel veel supertrouwe fans hebt. In dat opzicht zijn tours de beste reclame. Er zijn fans die elk optreden van OSL bijwonen. De filmpjes van deze concerten op YouTube maken anderen weer nieuwsgierig, en de band kan zelf via Twitter de spanning opbouwen. Verder bieden sociale media ook uitkomst om bepaalde zaken zelf in handen te nemen in plaats van alles uit te besteden. Hun debuutalbum brachten ze in eigen beheer uit, en door onder andere hun online binding met de fans hadden ze de productie van deze CD er al binnen 7 dagen uit. Ook blijken de nieuwe media invloed te hebben op de oude media. Uiteindelijk kwamen de jongens ook in magazines zoals Oor en de Hitkrant terecht, en worden ze ook gedraaid op Radio 538 en TMF (‘klein, maar precies het goede publiek voor ons’). 3FM bleek in eerste instantie lastig over te halen, maar toen de band eenmaal in de studio was merkte 3FM via Twitter dat er veel fans waren. Ook de ‘ouderwetse’ hitlijsten worden gehaald door hun aanpak: zowel in de mainstream hitlijsten, als de alternatieve overzichten en iTunes charts komen ze naar voren. Als laatste stipt de Wijs sponsoring aan. Omdat de band zo’n binding met de fans heeft, kan het interessant zijn voor andere partijen om hier gebruik van te maken. Voorwaarde is wel dat het bij de band moet passen. Zo hebben ze bijvoorbeeld een kledingdeal met Fred Perry, en willen ze kijken of het in toekomst mogelijk is reclame op hun bus te krijgen. Een leuk voorbeeld hoe zij online als ‘logisch’ zien, is het grapje dat zij bedacht hadden, een grap die uiteindelijk redelijk uit de hand is gelopen. Bram geeft aan dat 3VOOR12 bands als Only Seven Left vaak afkraakt. Dit wilde OSL voor zijn, en ze hadden daarom vooraf hun eigen (wat negatieve) recensie over het optreden alvast maar zelf geschreven. Vervolgens Twitterde Bram dit naar een 3VOOR12 journalist, waarna GeenStijl het verhaal verder oppikte. Gevolg: gratis online PR voor hun optreden.

Bram de wijs (Only Seven Left)

149 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 149

20-01-12 14:38

U p dat e

Zanger Gezocht Na een succesvolle 3FM Presents tour van 22 shows en een druk festivalseizoen besloot zanger Bart van Only Seven Left ermee te stoppen. Omdat de rest van de band er nog lang niet klaar mee was, gingen ze op zoek naar een nieuwe zanger. Daarvoor lanceerden ze de website ZangerGezocht. nl, waarop mensen online auditie konden doen. Geen Idols of X-factor maar echt een zoektocht naar creatieve, muzikale en ambitieuze zangers. Er kwamen ruim 50 inzendingen binnen en daaruit koos de band wekelijks een winnaar in de show van Giel Beelen op 3FM. Ze speelden met de weekwinnaars op het NS TryOut Festival en uiteindelijk met de twee finalisten in een uitverkochte Vorstin in Hilversum. Die avond werd Bjørgen van Essen gekozen als nieuwe zanger van Only Seven Left en de maandag erop was de nieuwe formatie meteen te gast bij De Wereld Draait Door om te spelen en hun verhaal te vertellen. Vanaf december gaat Only Seven Left de studio in met producer Arno Krabman voor het opnemen van het tweede album. Het album zal naar verwachting in maart verschijnen en zal worden opgevolgd met een clubtour in onder meer Melkweg, Paard van Troje, De Effenaar en Tivoli.

Bron: Yuri Saalberg

150 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 150

20-01-12 14:38

v e r s l ag

➔

Muziek

Toekomst muziekdistributie via nieuwe online netwerken Keynote sprekers Erwin Blom en Scott Cohen gaven tijdens het tweede deel van het Cross Media Café op Eurosonic Noorderslag festival boeiende presentaties over respectievelijk online trends en nieuwe verdienmodellen. Daarna barstte er een boeiende paneldiscussie los tussen vertegenwoordigers van Spotify, Soundclound, Topspin en The Orchard.

Online trends en voorbeelden Erwin Blom introduceerde deze sessie door een overzicht te geven van trends, startups en nieuwe initiatieven op het gebied van (digitale) muziek. De volgende trends met bijbehorende voorbeelden werden gepresenteerd.

Sociaal Op het gebied van sociaal ziet Blom meerdere ontwikkelingen om ‘de crowd’ (in dit geval de muziekliefhebbers) in te zetten voor muziekdistributie en alle processen daar omheen. Ten eerste is daar crowdsourcing in de vorm van Quora, een platform dat in de basis een verzameling van vragen en antwoorden is. Ook muziekgerelateerde vragen worden hier uiteraard beantwoord. Daarnaast bestaat er crowdforcing in de vorm van Groupon, een dienst waarbij een groep mensen tegelijk een product aanschaft en op die manier korting kan krijgen. Muziekgerelateerde producten zoals concert tickets kunnen op deze manier bijvoorbeeld verkocht worden voor gunstige prijzen, terwijl de organisatie een grote groep bezoekers kan aantrekken. Voor de muziekindustrie is crowdfunding misschien wel het bekendste voorbeeld van het activeren van de crowd. SellaBand was een van de eerste platformen waar men kon investeren in muzikanten. SellaBand ging helaas failliet, maar heeft een doorstart gemaakt. Andere voorbeelden die Blom presenteert zijn PledgeMusic, Kickstarter en Flattr. Deze laatste dienst geeft gebruikers de mogelijkheid om een zelf aan te geven bedrag maandelijks te verdelen over online content die hen bevalt.

151 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 151

20-01-12 14:38

Aggregatie Aangezien er zo veel online content aanwezig is, ontwikkelen zich meer en meer diensten die zich specialiseren in aggregatie (samenvoeging) van online muziek content: • The Hype Machine voegt muziek van verschillende blogs samen. • Shuffler doet in de basis hetzelfde: elk muziekkanaal bestaat uit muziek van verschillende blogs. • MobyNow voegt verscheidene (sociale media-)informatiestromen samen op een thema website, bijvoorbeeld van een artiest (zie de website van Ilse de Lange als voorbeeld).

Curatie Nog een stap verder dan het samenvoegen van online content, is de daadwerkelijke filtering en selectie van die content. Er is tegenwoordig immers zo veel online content dat een muziekliefhebber het soms moeilijk vindt om nieuwe relevante muziek te vinden. 22tracks is een website waarop 22 playlists van verschillende muziekgenres te vinden zijn, die ieder bestaan uit 22 tracks en geselecteerd zijn door dj’s uit Amsterdam. Zij doen dus de selectie voor de consument, die alleen zijn of haar genre hoeft uit te kiezen. Blom geeft aan een groot fan te zijn van Spotify, maar vind het platform zelf niet de beste manier om playlists te zoeken en ontdekken. De websites Playlistify en Share my playlist bieden hiervoor uitkomst.

The Cloud Als laatste wordt ‘the cloud’ als trend opgemerkt. Waarom zou je nog een fysieke muziekdrager kopen als muziek in the cloud aanwezig is? Spotify is in Nederland het bekendste voorbeeld en heeft een gigantisch online muziekaanbod. Voor (voornamelijk) de startende artiest biedt Soundcloud de gelegenheid om muziek eenvoudig online te delen en af te spelen. Film It Yourself (FIY) is een interessante dienst: met de app kan iedereen, door FIY vooraf aangekondigde, concerten filmen en uploaden. Al het ingestuurde materiaal wordt vervolgens gemonteerd met als eindresultaat een complete video van het concert vanuit meerdere cameraperspectieven.

Erwin Blom (The Crowds)

152 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 152

20-01-12 14:38

Muziek

Richt je op het publiek, niet op de content Na deze opsomming van trends en bijbehorende voorbeelden neemt Scott Cohen (van The Orchard) het over. Zijn duidelijke boodschap: voor alle partijen binnen de muziekindustrie wordt het tijd om te kijken naar nieuwe verdienmodellen en nieuwe manieren om waarde toe te voegen. Hij meent dat er tegenwoordig nog gebruik wordt gemaakt van denkwijzen uit de vorige eeuw: ook voor de muziek industrie wordt het tijd om massaproductie en massamarketing achter zich te laten. De muziekindustrie moet zich niet meer verzetten tegen de krimpende muziekinkomsten, maar juist een strategie han teren waarbij het publiek wordt omgezet Scott Cohen (The Orchard) in inkomsten, niet de content die aan het publiek wordt geboden. Als voorbeeld haalt hij Hannah Montana en de Jonas Brothers aan. Artiesten uit de Disney stal en gericht op kinderen. In eerste instantie lijkt deze doelgroep niet interessant voor muziekverkoop, maar Cohen geeft juist aan niet alleen naar muziek te kijken. Deze fans hebben wel degelijk geld over voor producten die aan deze artiesten gekoppeld zijn en als waardevol worden ervaren. Het hoeft hierbij niet gelijk om een grote fanbase of de meerderheid van de fanbase te gaan: het kleinste aandeel fans geeft vaak het meeste geld uit. Door de fans constant waardevolle producten aan te bieden, wordt het publiek geactiveerd en omgezet in inkomstenbronnen. Een manier om dit volgens Cohen te doen, is het aanbieden van productbundels. Op dit moment gaan de inkomsten misschien nog niet eens omlaag, het bedrag per transactie daalt alleen. Waar vroeger een geheel album werd gekocht, wordt nu alleen een enkele track aangeschaft. Productbundels zijn een goede manier om dit te herstellen. De echte fans (‘core audience’) kopen deze bundels wel, mits ze als waardevol worden beschouwd. Goed opgezette productbundels die specifiek worden aangeboden aan gesegmenteerde doelgroepen hebben vaak een grotere marge. Op die manier voegt het niet alleen waarde toe voor de consument, maar ook voor de organisatie. Segmentatie moet niet alleen aanbodgedreven zijn, ook communicatie is hierbij van belang. Waarom zou je bijvoorbeeld een consument via een algemene nieuwsbrief proberen te stimuleren een album te kopen, als je via andere (verkoop)data ook al weet dat hij/zij het album al heeft gekocht? In het kort: je gebruikt content om het publiek om te zetten in inkomsten, niet andersom.

153 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 153

20-01-12 14:38

Paneldiscussie: rechten en de toekomst

David Noel (Soundcloud)

Het werd meteen duidelijk dat op het gebied van digitale distributie de muziek rechten nog steeds een issue zijn. David Noel van SoundCloud geeft aan dat zij sinds het begin hetzelfde beleid voeren ten opzichte van muziekrechten: uploads waarbij er sprake is van schending van de rechten worden geweigerd of eventueel later verwijderd. Hun software is de laatste jaren sterk ontwikkeld waardoor de herkenning van rechtenschending sterker is geworden. Over het algemeen blijken deze weigeringen marginaal vergeleken met alle dagelijkse uploads. Op de vraag of deze rechten de creativiteit van sommige dj’s niet beperken en er geen dienst kan zijn waarbij iedere rechthebbende geld krijgt én waarbij anderen hun creativiteit meer kunnen gebruiken, geeft Noel aan dat er eigenlijk gewerkt wordt met een kader dat meer dan 20 jaar geleden is opgezet en lastig functioneert in het huidige online landschap. Het is daarom voor een organisatie erg lastig om dat te veranderen. Samenwerking met alle relevante partijen is noodzakelijk volgens hem. Jonathan Forster van Spotify beaamt dit: “The more I know about rights, the happier I am not to be a lawyer.” Innovatie en het forceren van verandering zijn lastig volgens hem. Hij is daarom erg zorgvuldig in het omschrijven van de onderhandelingen hierover: deze zijn “interesting”. Hoewel het wel duidelijk is dat mensen bereid zijn om te betalen voor muziektoegang. Spotify heeft bijvoorbeeld het afgelopen jaar 45 miljoen dollar aan de muziekindustrie afgeleverd.

The next big thing in 2011 Shamal Ranasinghe (Topspin Media)

Over wat the next big thing in 2011 wordt, hadden de panelleden niet echt een concrete visie. Jonathan Forster van Spotify signaleert een positieve trend binnen de gehele industrie waarin zij zich bevinden, en deze mening wordt gedeeld door Shamal Ranasinghe (Topspin Media) en David Noel (Soundcloud). Noel geeft aan dat alle online platformen zich door API’s openstellen voor andere netwerken en zo met elkaar verbonden worden. Scott Cohen (The Orchard) en Jonathan Forster (Spotify) voegen hier aan toe dat er tevens minder bewustwording is van de verschillende apparaten waarop diensten draaien. Het gaat om het gebruikmaken van een dienst, niet om om de gedachte waar deze uitvoering op plaatsvindt.

Jonathan Forster (Spotify)

154 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 154

20-01-12 14:38

v e r s l ag

➔

Muziek

Nieuwe muziekdiensten in het digitale landschap Dat de muziekindustrie niet stil zit op het digitale vlak bleek wel tijdens het Eurosonic Noorderslag festival. Maar wat kunnen we in de toekomst verwachten? Welke nieuwe o nline diensten worden er opgezet voor muziekliefhebbers, muzikanten en andere muziek organisaties? Tijdens de laatste sessie van het Cross Media Café presenteerden acht startups hun online diensten, een ideale manier om een goede indruk te krijgen van de ontwikke lingen op het gebied van muziek en online.

ListandPlay.com: MTV as it should be Jonathan Bouman bijt de spits af om zijn online dienst ListandPlay.com te presenteren. Zijn slogan: “Geef een nummer en ik geef je 150 interessante tracks en hun video’s”. ListandPlay wordt gekenmerkt door de kernwoorden snel, lui en makkelijk. In essentie biedt het eigenlijk twee diensten. Ten eerste kan de gebruiker een eigen playlist van video’s maken en deze via verschillende kanalen delen met anderen. Ten tweede, en misschien wel interessanter, kan de bezoeker een eigen online muziekzender opzetten door een artiest en song op te geven, waarna ListandPlay een videokanaal met 150 soortgelijke video’s weergeeft. Bouwman knoopte de API’s van vier online diensten aan elkaar: YouTube voor de video’s, Last.fm om soortgelijke tracks te vinden, Facebook om de muziekvoorkeuren van vrienden te bekijken en Bit.ly voor unieke URL’s voor de aangemaakte playlists. Het idee ontstond nadat hij merkte dat YouTube’s playlist systeem en lay-out niet geschikt waren voor een online muziekzender. Het aan elkaar knopen van de API’s is legaal, voor het Jonathan Bouman (Listandplay) daadwerkelijk afspelen van de muziek heeft Bouwman ondertussen afspraken gemaakt met Buma/Stemra. Internationaal zijn die afspraken er nog niet, waardoor de site op dit moment alleen voor Nederland opengesteld is. Op de vraag waarmee hij geld wil proberen te verdienen, denkt Bouman aan het verkopen van het eerste filmpje dat je op de site ziet bij binnenkomst. Voor de rest probeert hij afleiding zo veel mogelijk te voorkomen. In de toekomst zal de site in HTML5 worden opgebouwd, zodat deze ook op de iPhone en iPad te openen is.

Beam: actuele informatie en muziek uitwisselen met de fans Hessel van Oorschot (Tribe of Noise) lanceert met zijn presentatie een nieuw bestandsformaat voor muziekalbums: Beam. De kern van het product: “Wij willen de controle teruggeven over de digitale

155 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 155

20-01-12 14:38

distributie van albums”. Via het Beam platform kunnen artiesten vaste of tijdelijke codes genereren die ze vervolgens kunnen verspreiden. Via deze codes krijgt de consument in de Beam applicatie toegang tot het muziekalbum. De artiest kan deze pagina verrijken met actuele informatie, aanbiedingen, exclusieve uitnodigingen, prereleases van muziek en videoclips. Op deze manier wordt aan de artiesten een platform geboden dat ze volledig kunnen aanpassen. Dit in tegenstelling tot iTunes en Spotify, waar de artiest ‘vast zit’ aan het platform. Elke artiest kan voor 350 euro per album gebruik maken van Beam, dat een volledig scala aan opties biedt zoals codes, delen en distributie. Alle opbrengsten zijn volledig voor de artiest of andere belanghebbenden. Van Oorschot geeft aan dat Beam zich onderscheidt van soortgelijke diensten als Bandcamp en Topspin, doordat de browser die de consument gebruikt volledig aanpasbaar is door de artiest.

U p dat e

Bully Award voor Tribe of Noise

Hessel van Oorschot (Tribe of Noise)

Onder andere naar aanleiding van de vele reacties op Noorderslag, waaronder een aantal goed onderbouwde en kritische kanttekeningen is besloten om de Beam technologie verder te ontwikkelen in een cloud omgeving in plaats van de eerst te downloaden muziekspeler. Tribe of Noise heeft vervolgens niet stilgezeten en kapitaal aangetrokken en stevig internationaal aan de weg getimmerd met nieuwe partnerships. Microsoft riep Tribe of Noise dit jaar uit als een van de vijftien meest belovende technologie start ups en in Barcelona won Tribe of Noise deze maand zelfs een Bully Award. De prestigieuze Bully Award wordt jaarlijks uitgereikt aan Europese bedrijven die aan de top staan op het gebied van technologie, media en telecommunicatie.

22tracks: curatie is key Voordat Vincent Reinders zijn presentatie van 22tracks start, wordt aangegeven dat zij met hun initiatief de dag ervoor de Interactive Award hebben gewonnen. 22tracks is eigenlijk een online jukebox, met daarop 22 playlists van verschillende muziekgenres, die ieder bestaan uit 22tracks en geselecteerd zijn door dj’s uit Amsterdam. Volgens Reinders worstelen luisteraars vaak met wie en wat ze moeten luisteren. Op 22tracks selecteren de dj’s dus voor de consument. De tracks zijn vervolgens te delen via Twitter en Facebook, zodat een gebruiker de eerste kan zijn om de track aan de vriendengroep te laten horen. 22tracks heeft al 3 miljoen bezoekers mogen verwelkomen, die samen 42 miljoen tracks hebben geluisterd. Dit betekent dat naar alle playlists wordt geluisterd. Een mooie statistiek: gemiddeld blijven bezoekers 45 minuten op de website en luisteren dus vaak de hele playlist.

156 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 156

20-01-12 14:38

Muziek

Op dit moment richt 22tracks zich op de smaak van Amsterdam. Binnenkort worden dj’s uit Brussel toegevoegd en ze hopen later Londense dj’s te kunnen verwelkomen. Momenteel betalen ze alleen nog auteursrechten voor Nederland via de Buma/Stemra. Reinders geeft aan dat de platenmaatschappijen in eerste instantie niet in de rij stonden om mee te werken, maar nu de website eenmaal in de lucht is zien de labels er wel de waarde en impact van. Op dit moment hebben ze nog geen problemen met de platenmaatschappijen, omdat 22tracks nog als vrij marginaal wordt gezien. Ze hopen in de toekomst wel overeenkomsten met de labels af te sluiten, aangezien de keuzeruimte voor de dj’s hierdoor alleen maar vergroot wordt. 22tracks is op dit moment financieel nog onafhankelijk. Inkomsten komen binnen via gesponsorde playlists. Deze zijn onder andere geïmplementeerd voor de Museumnacht en Bacardi Visita.

U p dat e

22tracks gaat internationaal Er is absoluut een hoop gebeurd met 22tracks in 2011. De PR aandacht bleef maar aanhouden via tientallen magazines, de grootste kranten, en televisie waaronder De Wereld Draait Door. De groei bleef niet onopgemerkt in de wereld van advertising, waardoor élke week een merk of festival bereid was om de branded playlist af te nemen - de belangrijkste bron van inkomsten van 22trakcs. Onlangs is de release van de 22tracks Android app voltooid.

Vincent Reinders (22tracks)

De grote wens om internationaal uit te breiden is waarheid geworden toen 22tracks Brussel op 22 juni gelanceerd werd, met 22 topdj's uit de Europese hoofdstad. Één van de major platenlabels aldaar, Sony Music, was zo verheugd met dit nieuws dat ze gelijk vier playlists inkochten. In plaats van 22tracks te belagen met wurgcontracten of voorschotverplichtingen, kunnen ze zo samen groeien. Deze winter nog gaat 22tracks uitbreiden naar Londen, de muziekstad van Europa. In 2012 is het plan 22tracks te lanceren in Berlijn en New York. De twee voornaamste uitdagingen liggen hier in het vinden van de juiste dj's én het bewandelen van de juridische paden. Dat laatste is nog een pittige, maar de gehele muziekindustrie weet dat nieuwe initiatieven als 22tracks hard nodig zijn in deze tijden. “En wat dat betreft worden we eerder met open dan met gesloten armen ontvangen in de kantoren van platenmaatschappijen en auteursrechtenorganisaties. Alles wijst erop dat de timing perfect is voor een platform als 22tracks. Nu moeten we zorgen dat we onze huidige hype in Nederland vasthouden en in de andere landen gaan creëren. We zullen pas rusten als we in 22 landen actief zijn!” aldus Vincent Reinders.

157 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 157

20-01-12 14:38

Tribemonitor: online artiestmonitoring Ard Boer (New Music Labs) presenteert de tool Tribe Monitor, een “Social Statistics Aggregator”. Deze online applicatie verzamelt alle social media statistieken van artiesten. Op deze manier kan elke artiest inzicht krijgen in de groei van de online fanbase en op welke platformen deze fans zich bevinden en interacteren. Voorbeelden zijn Twitter volgers, song plays op Myspace, foto’s op Flickr, comments op YouTube video’s etc. Op het online platform kunnen meerdere artiesten en tracks gemonitord worden binnen een account. De applicatie geeft de mogelijkheid e-mail en sms alerts te sturen, pdf rapporten op te maken en uitgebreide statistieken in te zien. Op dit moment zijn twee grote muzieklabels al klant, en zijn er meerdere kleinere labels en artiesten die de bèta versie verkennen. Op de vraag van Erwin Blom wat je vervolgens met al deze data kunt doen, antwoordt Boer dat deze creatief en strategisch ingezet moet worden om optimaal gebruik te maken van de online aanwezigheid van een artiest. Hij geeft verder aan dat hij verwacht dat Facebook nog verder zal groeien en Myspace zal verdringen op muziekgebied.

Ard Boer (New Music Labs)

Playlistify: afspeellijsten voor meerdere platformen maken en delen Roeland Landegent introduceert vervolgens Playlistify, een website die gebouwd is rondom playlists voor iTunes, Spotify, Last.fm, YouTube, Soundcloud, We Are Hunted, Winamp, Rhapsofy en Grooveshark. Gebruikers kunnen voor al deze platformen eenvoudig playlists maken, delen en zoeken. Als een gebruiker eenmaal een playlist online gezet heeft, kan hij/zij via Playlistify meerdere acties ondernemen. Zo worden soortgelijke playlists aangeboden, kunnen tweets van de officiële Twitter accounts van de artiesten uit de afspeellijst ingezien worden en ontvangt hij/zij nieuws rondom de aangemaakte playlist. Verder kan iedere playlist eenvoudig gedeeld en geïntegreerd worden op verschillende platformen zoals Facebook, Hyves, WordPress en Blogger. In de toekomst willen ze een Boxee en iPhone app op de markt brengen. Het verdienmodel is eenvoudig: artiesten, platenmaatschappijen en andere organisaties kunnen digitaal aangepaste playlists aanmaken voor 75 euro per maand. Dit houdt in dat ze playlists in een eigen stijl kunnen plaatsen, met een eventuele pre-roll video. Roeland Landegent (Playlistify)

Shuffler: audiomagazine door muziekblogs Shuffler presenteert verschillende muziekkanalen, die elk samengesteld zijn uit muziek van duizenden muziekblogs. Tim Heineke maakt een vergelijking met vroeger, toen luisteraars hun selectie vaak baseerden aan de hand van magazines, platenzaken, radio en tv. Nu zijn er duizenden muziekblogs waar heel veel muziek gepost wordt. Shuffler maakt deze bloggers de dj’s. Heineke legt uit dat in eerste instantie de blogs die meegenomen werden zelf door hem waren geselecteerd. Op dit moment kunnen blogs zich ook zelf aanmelden, maar er vindt wel een con-

158 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 158

20-01-12 14:38

Muziek

trole plaats om te kijken of deze blogs waardevol zijn om toe te voegen. Shuffler is ongeveer vier maanden online, en heeft op dit moment meer dan 200 kanalen, 250.000 unieke bezoekers per maand en 1,8 miljoen pageviews. Shuffler verdient op dit moment al geld doordat shuffles ingekocht kunnen worden. In de kanalen komt dus soms ook gepromote muziek voor. De in te kopen shuffles worden wel eerst bekeken of ze binnen de kanalen passen. Gesponsorde shuffles komen om de elke 10e shuffle naar voren.

Tim Heineke (Shuffler)

MobyNow: claim de engagement Mathys van Abbe (MobyPicture) legt uit dat de meeste online conversaties en connecties tussen artiesten en fans niet meer op de website van artiesten plaatsvinden, maar op meerdere online kanalen zoals Twitter en Facebook. En dit is zonde, want daarmee boet de artiest in wat betreft controle over de online beleving. Op Facebook of Twitpic staan er bijvoorbeeld advertenties waar je als artiest niet altijd mee geassocieerd wilt worden. Om die reden is MobyNow opgezet, een online dienst die verscheidene (social media-)informatie stromen op een thema website samenvoegt. Als voorbeeld wordt de website van Ilse de Lange aangehaald. Deze website wordt dynamisch opgemaakt met content vanuit verschillende platformen, en behaalde in de eerste maand acht keer zoveel bezoekers als de beste maand van de voorgaande website. MobyNow heeft het afgelopen jaar 20 platformen opgezet. Het verdienmodel is vrij duidelijk en wat steviger dan de andere initiatieven: een artiest betaalt 15.000 euro om de website op te zetten, en betaalt daarnaast 25.000 euro voor een jaarlicentie om de website draaiende te houden.

U p dat e

MobyNow groeit gestaag De teller van MobyNow staat op dit moment op 45 platforms; Top Notch is klant geworden, daarnaast zijn platformen voor Nick Jonas, 3FM, radio 538 en Body Language de Film en vele andere sport, cultuur en muziek en entertainment gerelateerde bedrijven en merken ontwikkeld. MobyNow is verder uitgebreid en een volwassen product geworden wat steeds schaalbaarder geleverd kan worden, waardoor het ook voor minder kosten ingezet kan worden door artiesten. Daarnaast is het ook een plek waar fans heel dicht tegen hun idolen aan kunnen kruipen en hun eigen omgeving krijgen op de site van de artiest. 2012 zal gericht zijn op het verder schaalbaar krijgen van het business model en versnellen van implementatie tijden zodat kosten verder onder controle worden gebracht. Volg de ontwikkel ingen via www.mobynow.com, via @mathys en @mobypicture op Twitter.”

159 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 159

20-01-12 14:38

co lu m n

➔

Curatie is key

Curatie was een belangrijk begrip op het gebied van nieuwe media in 2011. De gids, het filter, de manier om met autoriteit door en naar kwalitatief goede inhoud geleid te worden. Voor de muziek was dat niet anders. Want als we met zijn allen eenvoudig kunnen publiceren, hoe vinden we dan wat van waarde is? Wie helpt ons door de bomen het bos zien? Aan de ene kant komt namelijk alles beschikbaar. De opmars van Spotify zet door. Per dag komen er 20.000 tracks bij op die site. Dat is prachtig, maar hoe ontdek je de parels? Bij Soundcloud, de Duitse dienst die de YouTube van de audio wil zijn is de stortvloed aan muziek ook groot. Mooi, maar soms ook moedeloosmakend in veelheid. Om over YouTube maar te zwijgen. En dus is de behoefte aan curatie groter dan ooit. Daar springen diensten op in. Mixcloud bijvoorbeeld. Daar kan een ieder radioprogramma's uploaden. Zelf ben ik een groot liefhebber van Britse pop en dan is een programma dat de (krant) Guardian maakt of de (winkel) Rough Trade of (de dj van) de band Beady Eye voor mij van grote waarde. Ik luister dankzij Mixcloud - de dienst die het afgelopen jaar doordrong meer radio dan ooit, alleen niet via dat bekende kastje. En ik luister op het moment dat het mij uitkomt. In eigen land doet 22tracks van zich spreken. De Amsterdamse startup zoekt het niet in veelheid, maar in selectie. De site vraagt ook specialisten om wekelijks een afspeelbare lijst te maken van de beste nieuwe muziek uit genres van rock tot dubstep. Als luisteraar weet je dat je kwaliteitsmuziek van de top in een genre krijgt. Shuffler.fm, ook van eigen bodem, tapt uit weer een ander vaatje. Het bedrijf uit de hoofdstad aggregeert blogs, de sites waarop liefhebbers en andere specialisten over hun favorieten schrijven en nieuwe clips en tracks signaleren. Shuffler bundelt blogs op genre en maakt van de muziek waarover wordt geschreven internetradiokanalen. Maar het blijft niet bij luisteren. Als je een kanaal aanzet, surft Shuffler mee langs de blogs. Oftewel: bij de muziek krijg je de inhoud, de context. Zowel de muziek als de deskudigheid en smaak van de blogger. Wie nieuwe muziek wil ontdekken heeft al lang geen zender of blad meer nodig. Internet is de goudmijn. En nu Spotify is opengesteld voor externe partijen die apps mogen bouwen, wordt het dankzij diensten als Share My Playlists opeens ook simpel om daar het kaf van het koren te scheiden. 2011 was het jaar van de curatie Erwin Blom is oprichter van The Crowds, het bedrijf dat in 2011 het platform ‘Fast Moving Targets’ oprichtte. Daarnaast is Erwin Blom schrijver van het boek ‘Handboek Communities; De kracht van sociale netwerken’ en schrijft en schreef hij voor o.a. Webwereld, Vara Gids, D-zone en Bright.

160 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 160

20-01-12 14:38

3D ➔

ES, Sony, nieuwe 3D LiveLab event: C

➔

Studenten omarm

➔

: eerste 3D fi Première Circus 3D

➔

3DNL event: Nova

3D producties

en 3D LiveLab ie

lm van filmacadem

➔

•Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 161

Zembla n revolutie’

3D Free

oor kijkers is dit ee Viewpoint Video: ‘V

20-01-12 14:38

v e r s l ag

➔

LiveLab event

David Linssen (DutchView)

Vrijdag 28 januari 2011 organiseerde 3DNL een middag over 3D in Beeld en Geluid. Monique van Dusseldorp, moderator van de middag, keek terug op de ontwikkelingen afgelopen jaar op het gebied van 3D: “Er is veel gebeurd, maar ook heel veel niet. Er zijn bijvoorbeeld minder 3DTVs verkocht dan gedacht. Er zijn producties gemaakt en er is veel getest en uitgeprobeerd. Het is nu dus een mooi moment om te kijken wat het 3D Livelab heeft gedaan en hoe we er nu mee verder moeten.” Het eerste blok voor de pauze stond in het teken van de ontwikkelingen in de 3D-markt. Waar beweegt 3D zich naar toe?

David Linssen: 3D Livelab, Hoe nu verder? De afgelopen maanden hebben studenten, programmamakers, regisseurs, fabrikanten, technici en consumenten ervaring kunnen opdoen in het 3D LiveLab van DutchView. Het lab staat op de drempel van een nieuwe fase. Tijd voor een evaluatie met initiatiefnemer David Linssen, Technisch Directeur van DutchView. Het 3D Livelab is opgericht om drie werelden bij elkaar te brengen: Consument, Producenten/ Techniek en als laatste creativiteit. Dit is een buitengewoon waardevolle functie van het lab, want nu zijn het vaak gescheiden vlakken. Fabrikanten praten bijvoorbeeld zelden of nooit rechtstreeks met programmamakers, terwijl consumenten die een 3D televisie kopen wel content willen zien.

162 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 162

20-01-12 14:38

David Linssen is tevreden met het resultaat tot nu toe. Het 3D Livelab heeft veel bijgedragen aan producties en heeft hier veel van geleerd. In zijn presentatie geeft hij een overzicht van alle activiteiten. Zo heeft het lab een rondleiding gegeven op het IBC, zijn er 3D Dagen georganiseerd, heeft het bijgedragen aan presentaties over 3D en bijgedragen aan een klokhuis-aflevering. Ten slotte is er meegewerkt aan de 3D opnames van het TEDxAmsterdam congres. Het experiment was om een simulcast te realiseren op een andere locatie. Een aantal kilometers verderop werd het beeld live in bioscoop Tuschinski getoond. Dit was overigens een unieke ervaring: “Het was alsof er een raam geplaatst was in de bioscoop waar mensen doorheen konden kijken. Dit zorgde voor bijzondere momenten; mensen klapten mee, praatten mee en deden net alsof ze er zelf bij waren. Het lijkt alsof 3D een geheel nieuw medium is”, aldus David Linssen. Later op de middag werd een compilatie van getoond van de TedX opnames. Linssen stelde vervolgens de vraag centraal: “Hoe nu verder?”. Zelf is hij ervan overtuigd dat de hype nog veel groter gaat worden: “We krijgen steeds meer apparaten en content in 3D. Denk aan de mobieltjes en gaming consoles die in 3D uitkomen”. Linssen stelde ook vast dat we niet enkel naar de ontwikkelingen in Nederland moeten kijken. Uit een onderzoek blijkt dat 3D vooral niet in WestEuropa en Noord-Amerika belangrijk wordt gevonden, maar juist in landen als Brazilië. Volgens David Linssen is er ook meer creativiteit nodig bij het maken van 3D. Vooralsnog is het vaak actie en computer gegenereerde content: “Waar is de arthouse? Ballet? Opera? Er is meer creativiteit nodig!”. Aan het einde deed Linssen nog een oproep om mee te denken over de toekomst van het 3D Livelab: “We zijn nu eigenlijk pas op stoom gekomen. Denk met ons mee hoe we een plek in Hilversum zouden kunnen realiseren speciaal ingericht voor 3D!”

Update 3D ontwikkelingen CES Hans Wind van website 3DTVnieuws.nl bezocht in januari de consumenten electronica beurs CES in Las Vegas. Naar aanleiding van zijn bezoek gaf hij op de 3D Livelab middag 28 januari een update van de 3D ontwikkelingen. Wind begint met een overzicht van een aantal 3D ontwikkelingen in 2010. Op televisiegebied blijkt de actieve techniek te overheersen. Op een paar uitzonderingen na, zijn de 3D TV’s vooral gebaseerd op actieve brillen. Alle type tv’s uit het jaar 2010 hadden volgens Wind last van crosstalk (ook wel ghosting genoemd). Crosstalk is het verschijnsel waarbij een deel van het beeld dat bedoeld is voor het ene oog, ook gezien wordt door het andere oog. Bij plasma televisies kwam crosstalk het minst voor. Een volgende ontwikkeling is de verkoop van 3D televisies. Deze is natuurlijk enorm gestegen de afgelopen tijd. Toch heeft GfK de prognoses voor de verkopen in Nederland drastisch naar beneden bijgesteld – Wind schat in dat er rond de 70.000 televisies verkocht zijn. De paar 3D demokanalen die we nu hebben, hebben slechts beperkte content.

Hans Wind (3DTV Nieuws)

163 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 163

20-01-12 14:38

In zijn presentatie besprak Wind drie soorten weergavesystemen die er in de wereld van 3D Tv’s zijn: Actieve brillen, passieve brillen en Autostereoscopische weergave (geen bril nodig). Allemaal hebben ze voor en nadelen. Zo is de resolutie bij de actieve brillen optimaal en is de 2D kwaliteit ook dik in orde. De brillen zijn echter relatief zwaar en duur en daarbij kan het omgevingslicht voor overlast zorgen. Afhankelijk van de verschillende sluitersnelheden kan het omgevingslicht lijken te knipperen, wat uiteraard erg afleidt en vervelend is. Bij de passieve techniek wordt er gebruik gemaakt van goedkope brillen. Er verschijnen ook steeds meer design brillen. Een duidelijk nadeel van deze techniek is dat de 3D resolutie gehalveerd wordt. Daarnaast is het te betwijfelen of de 2D kwalitatief optimaal blijft. Door de speciale filterlaag over het scherm kan soms de 2D kwaliteit minder goed te zijn. De autostereoscopische techniek, waarbij helemaal geen bril nodig is, heeft op het moment nog veel nadelen. Buiten het feit dat het nog een erg kostbare techniek is, biedt het ook een beperkte 3D kwaliteit. De resolutie is nog niet hoog en er zijn slechts enkele kijkhoeken waarin men ook echt van de 3D weergave geniet. Op het moment is er nog een tekort aan 3D-content voor televisie. Maar er komt steeds meer 3D opname apparatuur beschikbaar, ook voor de consument. De drempel om content te realiseren wordt hiermee lager. Hans Wind sloot af met voorbeelden van verschillende camcorders, foto camera’s, mobieltjes, gamingconsoles en overige apparatuur waar steeds meer 3D op toegepast wordt.

Sony en 3D Gaming Sony is een van de pioniers op het gebied van 3D. Met de PS3 spelen ze in de 3D gaming ook een belangrijke rol. “Sony is erg vooruitstrevend op het gebied van 3D. We werken dan ook graag mee aan initiatieven als het 3D Livelab.” aldus, Dick Coenen, Manager Solution Development bij Sony. Tijdens de 3DNL LiveLab middag lichtte hij een aantal activiteiten van Sony toe.

164 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 164

20-01-12 14:38

Steeds meer apparaten zijn met elkaar verbonden, wat het verspreiden van 3D een stuk makkelijker maakt. Coenen laat een overzicht zien van een zogenaamde 3D TV living room. Of het nou 3D games zijn, 3D-zender of een 3D-bluray, de consument kan het allemaal bekijken. De toekomst van de 3D televisie staat overigens volgens Coenen vast: “3D TV zal uiteindelijk niet echt meer een keuze zijn; het zal er standaard in zitten”. Al is de content in 3D nog niet heel veel; we zien duidelijk een grote stijging. De slide op de vorige pagina laat deze stijging van 3D content op verschillende platformen zien. Op het gebied van gaming is Sony, zoals eerder gezegd, een grote speler. Sinds 2006 zijn er al meer dan 11 miljoen Playstation 3 verkocht. Daarbij zullen veel komende games in 3D uitgebracht worden. Doordat alle Playstation 3 modellen te upgraden zijn naar 3D, zullen met de stijgende verkoop van 3D televisies, steeds meer gebruikers in 3D kunnen gamen. 3D zorgt ook in de gaming voor een geheel nieuwe dimensie. Gamers zijn nu door de diepte-as in staat om preciezer, sneller en beter te handelen. Aan het einde van de presentatie kwam de vraag uit het publiek:”Verandert 3D het maken van games?” Het antwoordt hierop:”Ja, men zal 3D games moeten leren maken. Het biedt naast veel kansen ook veel gevaren”, aldus Coenen.

3D makers aan het woord In het tweede deel van de 3DNL LiveLab middag op 28 januari werd het woord gegeven aan de makers van 3D-producties. Het doel was om een beeld te geven van wat de makers tot nu toe gemaakt hebben. Historisch 3D, congres en concert registraties, filmfragmenten en animatie in 3D passeerden de revue. Allereerst werd een 3D film uit 1982 getoond: Dromen in 3D. Deze film is onlangs teruggevonden en gerestaureerd door Gerard de Boer. Eerder toonde hij oude 3D-opnames uit 1948 op de 3D Dagen. De vertoning van ‘Dromen in 3D’ was overigens een primeur. Op het moment is Gerard de Boer bezig met de voorbereiding van een 3D documentaire over de 3D pioniers.

Gerard de Boer

Hierna werden de opnames van TedxAmsterdam getoond. Dit was het eerste congres dat live in 3D werd getoond in Tuschinski. Jasper Steenkamp van Tree-ON werkte hier aan mee en deelde zijn ervaringen. Hoewel er altijd valkuilen en leerpunten zijn, kon er uiteindelijk gesproken worden van een bijzonder resultaat. De volgende aan het woord was Jarno Cordia van Air Rebels. Hij toonde in zijn 3D showreel de verschillende 3D-activiteiten die Air Rebels doet. Naast conversie van 2D naar 3D materiaal worden er ook een hoop stereoscopische animaties gemaakt. Jarno Cordia geeft aan dat de vraag naar 3D presentaties steeds meer toeneemt.

Jasper Steenkamp (Tree-ON)

165 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 165

20-01-12 14:38

Jonathan Vermeulen (Avi-Drome)

Ook studenten van de Filmacademie zijn met 3D bezig. Op het moment zijn de studenten bezig met de post-productie van hun korte film ‘Circus 3D’. Casper Eskes, Niek Teunissen en Wim Boven laten de eerste ruwe beelden zien. De filmacademie biedt vooralsnog geen voorzieningen of educatie in stereoscopie. De studenten hebben dus alles zelf moeten leren en dankzij hulp en medewerking uit het werkveld is dit goed geluk. Niet alleen op de Filmacademie zijn studenten bezig met 3D. Ook studenten van de NHL in Leeuwarden hebben vorig jaar een 3D-filmpje opgenomen. Ook deze studenten hebben zelf onderzoek moeten doen naar stereoscopie. Uiteindelijk werden twee kleine cameraatjes met tape aan elkaar vast gekoppeld en werd er zelfs cross-eye (scheelkijkend) gemonteerd. Ondanks de beperkte mogelijkheden en technieken die de studenten hadden, hebben ze een opmerkelijk filmpje in elkaar kunnen zetten.

Een heel ander domein waar 3D populair is zijn de ”experiences”. Een voorbeeld is de ‘4D Ice Xperience‘. De getoonde 3D animatie is bedoeld voor de in de Xtracold Icebar in Amsterdam, een bar waar alles uit ijs bestaat. Ditems Group heeft in samenwerking met Heineken Extra Cold een concept bedacht waarbij bezoekers tijdens het drinken van een ijskoud biertje kunnen genieten van een 4D animatie met wind, trillende vloeren en spetters water. Prijskaartje voor deze unieke beleving is circa 20 euro!

Platform 3DNL IMMovator project 3DNL brengt organisaties en bedrijven samen die in Nederland betrokken zijn bij de ontwikkeling, productie, postproductie, uitzending, distributie en vertoning van 3D-producties. Daarnaast richt 3DNL zich ook op de makers van 3D apparatuur en 3D schermen en hun verkoopkanalen en brengt deze partijen bij elkaar voor kennisuitwisseling, overleg en het stimuleren van Nederlandse producties in 3D. Tijdens netwerkevenementen en in het 3DLiveLab bracht 3DNL in 2011 professionals en kennis bij elkaar om de ontwikkeling van Nederlandse 3D producties een impuls te geven.

166 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 166

20-01-12 14:38

Het bedrijf Avi-Drome is ook voorloper op het gebied van 3D en heeft tot nu toe veel ervaring opgebouwd in stereoscopie. Om een beeld te geven van welke projecten tot nu toe gerealiseerd zijn liet Jonathan Vermeulen een korte showreel zien van hun werk. Avi-Drome is onderdeel van de groep waartoe bijvoorbeeld ook Dutchview behoort, en binnen de groep is nu een speciaal ”dreamteam” opgesteld om 3D opdrachten op te pakken. Vermeulen ziet steeds meer interesse in 3D om informatie over te brengen. Het gaat dan vaak om bedrijfspresentaties, waarbij het voor de aanbieder van de informatie erg belangrijk is dat de zaal met volledige aandacht kijkt. Ook droge informatie, zoals jaarcijfers wordt steeds vaker met 3D spektakel gepresenteerd. Twee speciale producties werden getoond zonder dat de maker erbij was: een 3D commercial van Stichting Sire (over vuurwerk), die in 2010 getoond in in de bioscopen waar 3D films afgespeeld werden, en een bijzonder productie voor het educatieve programma Klokhuis. Als laatste werden de opnames van de EO jongerendag getoond. Deze productie uit 2010 was een van de eerste grote 3D producties in Nederland, gefilmd door Henk van Meerkerk van Eyeworks. Gerard den Hertog van de EO vertelt dat de plannen waren om deze opnames ook te vertonen in bioscopen. Helaas werd dit door het Commissariaat voor de Media niet toegestaan, en gezien als ongeoorloofde nevenactiviteit. Verder bleek het ook ingewikkeld om sommige rechten te krijgen. Evengoed is Gerard den Hertog van plan om rond de EO Jongerendagen iets bijzonders te gaan doen – nog spectaculairder dan de getoonde opnames.

167 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 167

20-01-12 14:38

Artikel

➔

Studenten bezoeken 3D LiveLab:

‘We moeten 3D omarmen’ Naast de middag voor professionals werd de dag ervoor een speciaal programma gepresenteerd vanuit het 3D LiveLab voor studenten. Studenten van zes hogescholen door heel Nederland kregen deze dag al de gelegenheid een kijkje te nemen in het 3D LiveLab. ‘We moeten 3D omarmen.’ Het idee om studenten het 3D LiveLab te laten bezoeken ontstond tijdens de voorbereidingen van de Media Future Week, vertelt Frank Visser van IMMovator Cross Media Netwerk. ‘Deze week vindt in mei plaats en is bedoeld om studenten een extra boost geven, onder andere met een top programma van internationale sprekers die anders voor hen onbereikbaar zijn. In de aanloop na de organisatie van die week kwamen we dingen tegen die voor studenten ook aardig zijn. Zoals het 3D LiveLab.’ IMMovator Cross Media Netwerk en 3DNL stelden speciaal voor de studenten een programma samen, dat hen kennis laat maken met de nieuwste technologische snufjes en ‘toppers’ uit de 3D-wereld. Ze krijgen antwoord op vragen als: wat kun je als maker doen met 3D en waar moet je op letten bij de montage? Ook krijgen ze voorbeelden te zien van 3D-registraties, zoals die van de EO Jongerendag. Visser: ‘We hebben een 3D-beamer die op krachtstroom werkt en maar liefst 100g weegt, zodat we een ander op het grote beeldscherm bij Beeld en Geluid kunnen projecteren.’

168 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 168

20-01-12 14:38

Arbeidsmarkt Als iedereen komt, hebben we vandaag tweehonderd studenten te gast, vervolgt Visser. ‘Maar liefst zes hogescholen nemen deel: NHTV in Breda, de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, Saxion in Enschede, InHolland in Haarlem, en de Hogeschool van Utrecht, met twee studierichtingen mediatechnologie en communicatie en journalistiek. We bieden hen de mogelijkheid om kennis te maken met zaken die relatief ver van hun bed staan. Natuurlijk hebben ze wel van 3D gehoord en 80 procent heeft misschien ooit wel eens iets in 3D gezien. Maar ik schat in dat slechts eenderde ooit iets in 3D heeft gemaakt.’ Inderdaad blijkt de ervaring van de aanwezige studenten met 3D beperkt. Op de vraag wie er ooit iets in 3D heeft geproduceerd, geeft slechts een van hen een bevestigend antwoord. ‘Het is fijn om een duidelijk overzicht te krijgen van de basisprincipes van 3D’, zegt een student van de Hogeschool van Utrecht. ‘Het is belangrijk dat wij nu –tijdens onze opleiding - met 3D aan de slag gaan. Zodat we goed zijn voorbereid als 3D doorbreekt en wij de arbeidsmarkt op gaan.’

Kinderschoenen Volgens docent Martin Walker van de opleiding Art & Technology van de NHTV in Breda zijn de studenten erg gespitst op alles wat nieuw is en weten ze in sommige gevallen al best veel van 3D. ‘Maar’, zegt hij, ‘onderwijs over de mogelijkheden van 3D staat nog in de kinderschoenen. Toch is het onze taak om de studenten met nieuwe technologie in aanraking te brengen. We moeten 3D omarmen.’ ‘Doel van deze dag’, vult Visser aan, ‘is om de studenten te interesseren voor het op professionele wijze maken van 3D en hen in contact brengen met de industrie. Bovendien willen we hun een besef van kwaliteit bijbrengen. Je kunt je afvragen waarom je hen de EO Jongerendag laat zien maar vergis je niet: dat is fantastisch gemaakt.’

169 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 169

20-01-12 14:38

Artikel

➔

Circus 3D:

eerste 3D film van filmacademie Op vrijdag 10 juni 2011 werd de 3D film van de NFTA studenten ‘Circus 3D’ in Tuschinski vertoond. Om deze vertoning werd een kleine bijeenkomst georganiseerd met onder andere een 3D animatie film van Duitse bodem en een paneldiscussie. Wim Boven, 3e jaars student aan de Filmacademie en producent van Circus 3D, sprak namens de crew van Circus 3D en deelde mee hoe fantastisch ze het vonden dat er zo veel mensen bereid waren mee te werken aan de film. De lijst van meewerkende partijen was dan ook enorm. Circus 3D is een film van 8 minuten, die laat zien hoe een voorheen geliefd circusartiest met grote jaloezie kijkt naar de nieuwe act, het varkentje Cor. De film laat artiest, varken en publiek zien in een wervelende opeenvolging van beelden. De film werd met luid applaus ontvangen. Een bijzondere gast in de zaal bood meteen internationale distributie aan: Bill Wijdeveld van satellietkanaal Astra is al een jaar op zoek naar geschikt 3D materiaal voor zijn 3D kanaal. Circus3D is welkom!

Mayakovsky: een film over offers Stefan Mayakovsky, een liefhebber van korte films is erg enthousiast over Circus 3D. Wat hij heel essentieel vindt, ook bij de commerciële films op dit moment, is dat Circus 3D voornamelijk op

170 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 170

20-01-12 14:38

visuele wijze communiceert, via gebaren. In zijn woorden, “je kan zo genieten van de afwezigheid van stompzinnige pogingen tot dialogen.” De kijker kan genieten van beelden en wordt alleen gelaten met het beeld. Over het verhaal: het is een film gebaseerd op het wachten van wat gaat gebeuren: “Zoals een Franse filosoof ooit eens heeft gezegd: “alle films zijn road movies, het gaat er niet om waar je aan komt maar dat je een weg aflegt”. Mayakovsky maakte de vergelijking met de eerste film die hij in 3D heeft gezien, ‘House of Wax’ uit 1953, een film over de grens tussen leven en dood en deze grens is ook in Circus 3D aanwezig. “Ook is het een film over offers”, vertelt hij, het gaat over het offeren, een ritueel van het doden van in dit geval een varken zodat de goochelaar zijn werk terug hoopt te krijgen, wat overigens ook actueel is omdat je met een werkloze man begint. Mayakovski sloot af met de woorden: “We hebben hier een mooie film over een offer met de nodige werkloosheid die gelukkig weder op is gestaan dankzij een boel bloed.” Op de vraag aan de makers of ze achteraf niet meer spektakel hadden willen brengen en iets minder op de regels hadden willen letten antwoordde ze: ”We hebben van te voren het enige 3D handboek in de wereld dat de regels uitlegt van 3D gelezen en daarin staan een hoop regels die je als film maker enorm beperken.” Ook omdat 3D net weer aan het opkomen is, is er in de sector nog niet zo veel ervaring, “We hebben advies gekregen van mensen die soms maar twee of drie 3D films hadden gemaakt en eigenlijk zouden wij nu ook advies kunnen geven, wat een beetje krom is.”

Steenkamp: geen hoofdpijn Monique van Dusseldorp vraagt Jurriën Steenkamp naar zijn mening over het gebruiken van de extremen in een 3D film. Hij vindt dat als je te maken hebt met een 3D film, het belangrijk is dat je dat ook benut. Hij herkent het heel goed dat je allerlei beperkingen opgelegd krijgt als je met 3D begint. Steenkamp heeft wel een paar dingen gezien die niet helemaal goed gingen maar hij houdt zich aan een simpele regel “Als je aan het einde van de film hoofdpijn hebt gekregen is er iets niet goed gegaan” en... Hij heeft geen hoofdpijn gekregen. Volgens Steenkamp kan je in een korte film goed weg komen met een paar foute dingen omdat het vrij snel gaat en de hersenen dat wel goed maken. Bij een film van negentig minuten is dat wel anders en hij geeft als voorbeeld een object dat naar buiten moet steken maar de zijkant raakt. Dit ‘out of spring effect’ is bedoeld om uit het scherm te steken maar dat gebeurt niet en dat zorgt voor een extra belasting voor de hersenen. Hetzelfde geldt voor objecten die meer in de diepte liggen, als deze objecten verder liggen dan het maximale dieptepunt heeft het ook geen nut meer en zorgt dat alleen maar voor extra belasting van de hersenen. Casper Eskes, producent van Circus 3D, haakte er op in met de mededeling dat ze in de post productie juist alsnog geprobeerd hebben om dat soort hoofdpijn momenten te creëren. Dat bleek in dat stadium nog niet mee te vallen.

171 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 171

20-01-12 14:38

Linssen: kansen voor 3D David Linssen werd gevraagd om zijn visie te geven op andere toepassingen van 3D gebruik. “Ik zie een paar dingen. Ik zie nu dat 3D live met sport en muziek veel ingezet wordt, dat er medisch veel toepassingen ontstaan en ik zie dat 3D ook met name bij product presentaties, dus in een zaal met een groot scherm gebruikt worden.” Het feit dat 3D televisie nog niet zo heel snel gaat in tegenstelling tot de bioscoop kaskrakers, ligt met name aan dat 3D nog niet natuurlijk is. “Als je kijkt naar de televisie, dan zie je dat 3D verstorend werkt op het huidige systeem, het past niet natuurlijk, je kan niet om negen uur het journaal in 2D kijken en vervolgens om tien over negen een programma in 3D, dat schakelen gaat gewoon niet. Dat staat haaks op het model van programmeren.” Toch was David Linssen optimistisch. Het zal misschien nog even duren, maar 3D content voor in de huiskamer komt zeker.

De Weers: Nova Zembla Hans de Weers vertelt over Nova Zembla, de grootste Nederlandse 3D productie van dit moment, over de overwintering op Nova Zembla van Willem Barentsz. Regisseur Reinout Oerlemans had tijdens de scriptontwikkeling het idee had om de film in 3D te gaan draaien. Het verhaal leent zich goed voor 3D omdat veel zich afspeelt in een houten hut of op een schip, en dat ziet er visueel aantrekkelijker uit dan in 2D. Daarnaast zijn de prachtige landschappen van IJsland het decor. “Kortom er waren genoeg visuele redenen om het te doen.”

172 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 172

20-01-12 14:38

De kosten om het in 3D te gaan doen liepen nogal uiteen. De optimisten zeiden het is 20% duurder dan in 2D, anderen zeiden 100% en de pessimisten riepen 200%. Het is uiteindelijk ongeveer 25% duurder geworden. Ze konden zich geen Amerikaanse toestanden veroorloven door de film jaren in de postproductie aan de 3D te laten sleutelen dus waren ze heel erg afhankelijk van Jurriën Steenkamp. Het doel was om scènes op locatie zo goed en mooi mogelijk op te nemen. “3D moet iets extra’s toevoegen aan het verhaal en drama, het wordt geen film die vol zit met effecten. Het moet het verhaal ondersteunen en niet overnemen”, aldus De Weers. Zou hij volgend jaar weer een 3D film willen maken? ‘’Misschien over twee jaar’’. Daar komt bij dat de organisatie van de financiering is een grote klus is. Bovendien heeft de subsidiegever geen specifieke interesse in 3D. Nova Zembla is deels gefinancierd door een constructie waarbij particulieren 4.000 Euro kunnen investeren – op dit moment ebben ruim 300 mensen daar gebruik van gemaakt. h En wat denken de 3e-jaars studenten van de Film academie, die met zijn allen zo’n groot avontuur aangegaan zijn? Volgend jaar weer een 3D film? Dat is nog maar de vraag. Uit alles bleek dat ook de Filmacademie als opleiding nog worstelt met het onderwerp. Geen van de docenten had ervaring met 3D en die kennis werd ook niet door hen uit de sector binnengehaald. De studenten hebben dan ook hun twijfels.

173 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 173

20-01-12 14:39

v e r s l ag

➔

3DNL Event Nova Zembla Nieuwe 3D: Nova Zembla, 3D kunst en 3D zonder bril Voor 3DNL was logisch om kort na het uitkomen van de film Nova Zembla een bijeenkomst te o rganiseren om iedereen te informeren over de laatste ontwikkelingen op 3D gebied in Nederland. Op 1 december kwamen de 3D professionals van Nederland bij elkaar in Pathé Tuschinski in Amsterdam om de stand van zaken te bespreken, de film Nova Zembla te bekijken en daarna de makers te interviewen over het productieproces.

Concertregistratie en 3D zonder bril De eerste bijdrage was van Bolke Burnaby Lautier (United) over de Borsato 3D productie. Deze werd op groot scherm getoond, terwijl deze productie eigenlijk voor tv was bedoeld. De 3D beelden waren goed, maar door de projectie op dit grote bioscoopscherm was het toch niet voor iedereen plezierig om naar deze montage te kijken. Voor een scherm geldt: “hoe breder, hoe dieper de 3D”. De snelle montage op het grote scherm vond niet iedereen in de zaal prettig, soms zelfs vermoeiend. Bij het bekijken op een TV scherm treedt dit effect veel minder op. De les was: “weet tevoren voor welk scherm je een 3D film maakt” en een dergelijk concert kan goed in 3D worden weergegeven op de TV. Het filmen van een dergelijk evenement in 3D vraagt een zorgvuldige voorbereiding vertelde Bolke Burnaby Lautier: cameralocaties kiezen, bijbehorende camera’s vinden, bekabeling en gegevens verwerking zijn belangrijke onderwerpen. En de volledige medewerking van de acteur(s) (of in dit geval de zanger) is nodig. 3D zonder brillen (autostereoscopie) komt eraan vertelde Maarten Tobias (Dimenco), maar de apparatuur moet nog goedkoper worden. Er zijn schermen met 4000 pixels horizontal (4K) voor nodig. De kijker ziet slechts een deel van die pixels, omdat er kleine lenzen voor zijn geplaatst. Grofweg ziet één oog de helft en het andere oog de andere helft van de pixels. Als die schermen er komen zijn ze zeker de eerste tijd nog duur. Wellicht is er omstreeks 2014 een marktdoorbraak.

Van 2D naar 3D en 3D kunstproject Tree-ON toonde een 3D commercial voor de musical Wicked. Deze commercial was speciaal in 3D gemaakt om de bezoekers van de 3D film Harry Potter naar de musical te lokken. Hij was geheel gemaakt van materiaal dat van 2D naar 3D was geconverteerd. De montage was zo snel dat je niet de tijd kreeg om dit te zien. Je kreeg een goede 3D impressie. Arent Weevers liet ons een korte 3D film zien van een bijzonder kunstproject. Een danseres was voornamelijk van bovenaf en in slow motion (1000 beelden/sec) in 3D opgenomen. Een fantastisch mooi voorbeeld van optimaal gebruik van 3D. Als je één oog sloot – dus 2D ging kijken – kon je niet goed opmaken wat je zag. De diepte-informatie was essentieel. Dan pas zag je de danseres ten voeten uit.

174 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 174

20-01-12 14:39

Nova Zembla Na de inleiding begon de film Nova Zembla. Er zijn al genoeg recensies geschreven over dit staaltje van 3D filmkunst; er hoeft er geen aan toegevoegd te worden. De film ademt het rustige gebruik van de 3D camera en neemt de toeschouwer mee het avontuur in. Na afloop een terecht applaus voor deze film van Reinout Oerlemans en zijn bedrijf Eyeworks. In de discussie vertelde hij, Yke Erkens (More2Cam) en Jurriën Steenkamp (Tree-ON) iets over de ondervonden problemen, met (al dan niet echte) ijsberen, locaties en camera’s. Dus een uitdagende mix van problemen, die oplosbaar bleken te zijn. Als de gelegenheid zich voor doet, maakt hij weer een film in 3D. In deze film is gekozen voor het gebruik van de verlegging van de scherptediepte tijdens een groot aantal shots, vooral close-ups met twee personen. Dit is een techniek, die veel in 2D films wordt gebruikt om de aandacht te vestigen op één van de twee personen. Deze cameratechniek wordt afgeraden voor 3D films: men laat het aan de toeschouwer om te bepalen waarnaar hij kijkt in de 3D ruimte, die hij gepresenteerd krijgt voor en achter het scherm. Vooral als de voorgrond onscherp is, geeft dat een onnatuurlijk gevoel. De tijd zal het leren of deze 2D cameratechniek ook in 3D veel gebruikt gaat worden. Nova Zembla is de eerste 3D film waar het op ruime schaal is toegepast.

Conclusie: een “event” voor alle aanwezige 3D enthousiasten. Gerard de Boer

175 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 175

20-01-12 14:39

artikel

➔

3D Free Viewpoint Video: ‘Voor kijkers is dit een revolutie’ Altijd al zelf willen bepalen vanuit welk camerastandpunt je bijvoorbeeld naar een voetbalwedstrijd kijkt? De researchafdeling van het Japanse telecommunicatieconcern KDDI werkt aan een systeem waardoor je als kijker, via je smartphone (of joystick), regisseur wordt. Het systeem van KDDI (3D Free Viewpoint Video) staat nog in de kinderschoenen, maar er is wel een werkend prototype van gemaakt. Het vraagt heel veel complex rekenwerk van de computer. Kort gezegd komt het erop neer dat bijvoorbeeld een voetbalwedstrijd met een aantal camera’s van verschillende kanten wordt gefilmd. Vervolgens isoleert de Video on Demand server de spelers, die als een rechthoekig plaatje in een driedimensionale ruimte worden geplaatst, waarna berekend wordt hoe die speler er vanuit alle hoeken uitziet en hoe zijn positie is ten opzichte van de andere spelers en de omgeving. Via je smartphone kun je verbinding maken met de server waarop de beelden staan. Op het scherm van je mobieltje krijg je een overzicht te zien, zodat je kunt kiezen welke beelden je (in 2D of 3D) op je tv wilt bekijken (als die daarvoor geschikt is). Wil je één bepaalde speler volgen? Of een bepaalde actie vanuit alle mogelijke hoeken bekijken om te zien wat er nou echt is gebeurd? Alles is mogelijk, in de toekomst zelfs in real-time.

IJzeren Rinus ‘Een doorbraak, uniek, dit zal spectaculair zijn voor een kijker’, vindt Pim Marks, adjunct hoofdredacteur NOS Sport. ‘Vroeger hadden we een systeem dat we konden gebruiken voor bijvoorbeeld nabeschouwingen en dat we ‘de ijzeren Rinus’ noemden, naar Rinus Michels. Daarmee kun je enigszins om een stilstaand beeld heen bewegen, zodat je het van meer kanten kon bekijken. Maar dat kostte zo veel rekenwerk, dat je wel een half uur bezig was om alles voor elkaar te krijgen. Je moest stippen op het veld zetten, en poppetjes, de voetballers, daarop neerzetten. Die poppetjes moesten ook nog een beetje op de spelers lijken. Uiteindelijk kon je dan wel bijvoorbeeld een buitenspellijn goed in beeld brengen. Maar voor een nabeschouwing kon je alleen een situatie uit de eerste helft van de wedstrijd gebruiken. Daarbij zat er in de beelden ook nog een foutmarge, terwijl wij definitief wilden bewijzen of het nou buitenspel was of niet. Dan moet het echt betrouwbaar zijn, anders kun je het niet hard brengen. Er is een mooier systeem, Pierrot, maar dat is voor ons te duur. Bij wedstrijden in de Champions League gebruiken we AKI Paint, waarmee je lijnen kunt trekken in het beeld, bijvoorbeeld looplijnen van spelers of de buitenspellijn. Maar allemaal op stilstaand beeld, terwijl het systeem van KDDI bewegend beeld biedt.’

Pilot ‘Eigenlijk kijk je naar een animatie’, zegt Rob Blaauboer, principal consultant en innovatie-aanjager bij Logica, die Free Viewpoint Video zag op de Consumer Electronics Show 2011 in Las Vegas. ‘Het systeem is nog niet in staat om live beelden te verwerken, het is ten slotte nog in ontwikkeling. Uiteindelijk is het de bedoeling dat live wedstrijden zo kunnen worden gevolgd door de kijkers..’ Dat het systeem nog in ontwikkeling is, blijkt wel uit filmpjes over Free Viewpoint Video op internet met nog wat schokkerige beelden. Dat komt doordat de computer het beeld vanaf elk punt berekent, ook standpunten tussen de camera’s in. In principe zal het beeld vloeiender zijn naar mate je meer camera’s gebruikt.

176 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 176

20-01-12 14:39

Telecombedrijf KDDI ontwikkelt dit om het als dienst aan de klanten te gaan aanbieden. Voorwaarde is dan dat grote groepen mensen tegelijk de beelden op de server(s) kunnen kiezen en naar hun tv kunnen halen. Blaauboer: ‘Stel dat je met een miljoen mensen naar dezelfde wedstrijd zit te kijken. Die zullen niet allemaal een volstrekt uniek beeld willen hebben, maar het vraagt ongetwijfeld heel veel rekenkracht. Ze zijn van plan nog dit jaar een pilot te houden met een groep gebruikers. De research loopt nog.’

Keuze Het systeem is natuurlijk niet alleen bruikbaar voor het in beeld brengen van voetbalwedstrijden, elke sport of evenement in een ruime omgeving is geschikt. ‘Het lijkt mij bijvoorbeeld interessant bij atletiekwedstrijden’, denkt Marks. ‘Daar vinden veel onderdelen tegelijkertijd plaats, zodat je als kijker sterk afhankelijk bent van de keuze van de regisseur. Bij voetbal is het handig als iemand een keuze maakt, cameramensen opdracht geeft om in of uit te zoomen en een gecoördineerd beeld samenstelt. Je kunt natuurlijk alle twaalf camera’s bij een wedstrijd in de Champions League in handen geven van de kijkers, maar die hebben daar niets aan, want je kunt niet met z’n allen opdrachten geven aan een cameraman. Het is journalistiek werk, onze regisseurs registreren op een journalistieke manier om de wedstrijd weer te geven. Het is niet de bedoeling dat de camera iets heel anders ziet dan de commentator. Maar voor de kijker is dat niet per se de keus die hij wil zien, die wil misschien wel zien wie er ergens verderop vrij staat, terwijl wij een duel volgen. Ik wil zelf als kijker niet te veel slowmotion of close up beelden zien. Het zou fantastisch zijn als de kijker ook een eigen keus kan maken. Bij grote atletiekevenementen zijn er al zes of zeven regisseurs. Maar wij kunnen die verschillende kanalen niet allemaal laten zien, dat is te duur.’ Free Viewpoint Video zou ook zeer geschikt zijn voor analyses. ‘Andere systemen kunnen alleen stilstaand beeld gebruiken’, zegt Marks. ‘Dit is superieur, omdat het beeld kan bewegen. Voor trainers en analisten is het mooi, maar het zal hun werk niet wezenlijk veranderen. Maar dat je dit instrument ook aan de consument kunt geven is uniek, dit is voor kijkers een revolutie.’

177 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 177

20-01-12 14:39

co lu m n

➔

De toekomst van 3D?

Vandaag heb ik een professionele consumenten 3D camera aangeschaft voor kleine projecten en eigen gebruik. Ik keek naar de dubbele lens en besefte mij dat ik eigenlijk in de ‘ogen’ van de camera keek. Mijn kinderen zullen niet beter weten, dacht ik, het is eigenlijk heel normaal. Waarom kijkt de mens met twee ogen naar de wereld, maar filmen we de wereld om ons heen met 1 oog? Natuurlijk is het een technische ontwikkeling: Wat begon met een zwart-wit foto, is nu door ontwikkeld via kleur naar HD en nu dus 3D. Maar het leek vanmorgen zo normaal, een camera met twee ogen! Vanuit mijn onderneming TREE-ON ben ik al een jaar of 8 professioneel met 3D bezig. Voor mij is 3D heel normaal, maar voor de gemiddelde mens is het nog volledig nieuw, spannend of juist misselijk makend. Pas de laatste twee jaar begint het echt bereikbaar te worden voor de consument. Toen wij twee jaar geleden besloten om ons ook actief te storten op Interactiviteit, 3D Mapping en Augmented Reality, kwam Avatar uit en werd 3D voor ons actueler dan ooit! Mijn broer en partner Jurriën Steenkamp heeft bijvoorbeeld de 3D (stereografie) mogen verzorgen voor Nederlands eerste 3D speelfilm Nova Zembla. Toen wij in 2005 begonnen met het aanbieden van 3D producten hadden wij klanten die graag de eerste wilden zijn, of wilden opvallen op een beurs, of juist spraakmakend zijn op een evenement. Maar nu is dat eigenlijk nog steeds zo. 3D is nog steeds nieuw, opvallend, spraakmakend en heeft ‘stopping power’! Wat is er aan de hand? Waarom slaat 3D nou niet aan bij de consument? Dat zijn vragen die ik vaak van collega’s of 3D liefhebbers krijg. Hoe kan het dat het zo lang duurt voor 3D echt voor iedereen normaal is, waarom heeft niemand nog een 3D TV? Ik denk zelf dat dit vragen zijn die alleen gesteld worden door specialisten of liefhebbers. Die zien 3D het liefst vandaag al bij iedereen thuis. “Ik ga nu eindelijk zelf een 3D TV voor in de woonkamer kopen!” Tenminste, dat zeg ik al een jaar tegen mezelf. Maar ik zag er eigenlijk altijd tegenop. Als ik nu een nieuwe TV koop, dan baal ik de volgende dag waarschijnlijk al: Omdat ik hem ergens anders goedkoper heb gezien, of omdat er een nieuwere en betere of scherpere versie uit is! En mijn huidige 42” van 5 jaar geleden doet het ook nog prima. Maar nu mag ik echt een nieuwe kopen! Iemand heeft de oude vertrouwde 42 inch van me over genomen... Dus nu moet ik wel. Maar wat zal ik kopen? 'Als iemand het zou moeten weten, dan ben jij het', zeggen mijn vrienden, en ze hebben gelijk. Maar eigenlijk zou ik nog een jaartje (of twee?) willen wachten. Tot er een 3D-TV uitkomt waarbij je geen bril nodig hebt om 3D te kunnen zien en waarbij het beeld gewoon scherp is in 2D en 3D. Wanneer Connected (internet) TV echt is doorgebroken, zodra ons 3D kanaal 3D OPEN populair is en ik de TV via mijn I-Phone kan bedienen. Maar zal dat (wel) over een jaar al zo zijn? Gaat het echt zo hard? De fabrikanten willen het ons graag laten geloven. Maar ze willen tegelijkertijd eerst geld verdienen aan de huidige generatie toestellen, 3D brillen en dure abonnementen. Ik kan dus niet beslissen wat ik zelf in huis zou willen hebben. Laat staan dat de rest van de consumenten dat zou kunnen. Ik zou zeggen: rustig aan met 3D. Zolang het speciaal, nieuw en bijzonder blijft, kan ik mijn klanten elke keer weer het gevoel geven dat ze de eerste zijn! En hoe cool is dat?! Jasper Steenkamp is oprichter van het bedrijf TREE-ON (www.tree-on.com). Met hun platform 3D OPEN zetten zij zich onder andere in voor de ontwikkeling van 3D in Europa.

178 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 178

20-01-12 14:39

ert d n a r e v f ij r d e b ie is Hoe het telev ➔ ➔ ➔ ➔

teractieve televisie

: echt in Augmented Reality

mergasten

a informatie bij zo e scherm biedt extr

Tweed

land van Boven, er ed N e er d an er d café, met on Cross Media Zomer eter Broertjes Pi er st ee em rg u b kersversie media 5minutenTV, RTL en l topniveau worden aa n io at rn te in n va creatieve regio Media Valley moet

•Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 179

20-01-12 14:39

Artikel

➔

Augmented reality: echt interactieve televisie Echt interactieve televisie staat nog in de kinderschoenen. Toch is de tijd dat je als kijker het sturen van een smsje om op een kandidaat te stemmen het summum van interactiviteit kon vinden wel voorbij. Met de Duitse augmented reality browser Junaio kun je nu gewoon vanaf de bank meespelen in bijvoorbeeld een quiz. Zelf vanuit huis meedoen aan een quiz is niet helemaal nieuw. De Nederlandse gamesontwikkelaar Ex Machina Games biedt bijvoorbeeld zo’n mogelijkheid via het platform Play To Tv, onder meer door de VPRO gebruikt bij de jongste editie van de Nationale Wetenschapsquiz. Kijkers die de Play To Tv-app hadden gedownload, konden onder meer thuis de vragen beantwoorden, hun resultaten met elkaar vergelijken en berichtjes uitwisselen.

Remco vroom (TAB Worldmedia)

Junaio biedt een soortgelijke ervaring, maar op een andere manier, en heeft ook andere toepassingsmogelijkheden. Junaio is een augmented reality browser, net als bijvoorbeeld het Nederlandse Layar, die virtuele informatie toevoegt aan de fysieke wereld. ‘Layar is gebaseerd op locatie’, zegt Remco Vroom, die met zijn bedrijf TAB Worldmedia augmented reality toepassingen ontwikkelt. ‘Je richt bijvoorbeeld de camera van je mobiel op een huis en ziet wat het waard is, of je krijgt via Verbeterdebuurt.nl te zien welke voorstellen en plannen er zijn om verbeteringen in de omgeving aan te brengen. Junaio werkt ook met GPS, maar maakt daarnaast gebruik van beeldherkenning.’

Dat maakt het bijvoorbeeld mogelijk om actief deel te nemen aan tv-programma’s. ‘Junaio heeft voor het Duitse commerciële tv-station ProSieben een app gemaakt voor het quiz-onderdeel van het populair wetenschappelijke programma Galileo, Galileo Smart. Om mee te doen, moet je de gratis Junaio-app op je smartphone downloaden. Zodra bij de vragen een icoontje van een mobieltje in beeld komt, richt je je smartphone daarop, open je de Junaio-app en klik je ‘Galileo Smart’ aan. Je kunt dan met je mobieltje het volgens jou juiste antwoord op de meerkeuzevraag kiezen.’ Kort gezegd herkent de app het icoontje op het tv-scherm, waarna de bijbehorende virtuele informatie (de meerkeuze antwoorden) in beeld komt. ‘Maak van je televisie een touch screen’, zegt Junaio van zichzelf.

180 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 180

20-01-12 14:39

Hoe het televisiebedrijf verandert

Kunst Deze vorm van interactieve televisie lijkt aan te slaan, vertelt Vroom. ‘ProSieben heeft op 25 januari dit jaar een eerste proefuitzending gedaan. Daarvan weet ik dat het programma in totaal ongeveer 1,7 miljoen kijkers trok, van wie er zo’n 40.000 via de app meespeelden.’ Inmiddels is een tweede uitzending geweest en er komen er nog zeker vier. ‘Met augmented reality toevoegingen op basis van beeldherkenning kun je bestaande media verrijken en interactief maken’, zegt Vroom. Want de toepassingen blijven niet beperkt tot een quiz of een ander televisieprogramma. ‘Je kunt het ook bij bijvoorbeeld print gebruiken. Neem de cover van een magazine, of een foto in een blad, een omroepgids bijvoorbeeld. Je richt de camera van je smartphone erop, kiest het juiste kanaal op je browser, en je ziet de trailer van een programma of een film, of extra informatie.’ Vroom is onder meer bezig met een project voor een bedrijf dat veel folders verspreidt. ‘Je kunt brochures heel goed interactief maken. Je kunt bijvoorbeeld klanten een smartphone met abonnement geven, die ze op de plaatjes in de brochure kunnen richten om zo actuele informatie te zien. Het is eenvoudiger om de informatie te verversen dan om steeds nieuwe folders te drukken en te verspreiden.’ Daarnaast werkt hij aan een kunstproject met een Nederlands museum. ‘Binnen een gebouw heb je niet veel aan browsers die op basis van locatie werken. Beeldherkenning is dan veel handiger. Je kunt overal specifieke herkenningspunten, zogeheten LLA markers (Latitude, Longitude, Altitude, red.) aanbrengen. Zodra het systeem ze ziet, krijg je de informatie die daaraan is gekoppeld. Zo kun je Mona Lisa laten praten, of de voorstudies en schetsen laten zien die bij een schilderij horen. Voorwaarde is alleen dat er geen magnetische storing is in een gebouw en dat er minimaal 15 centimeter tussen de markers zit. Verder kan alles.’

181 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 181

20-01-12 14:39

Artikel

➔

Tweede scherm biedt extra informatie bij Zomergasten VPRO’s Zomergasten neemt ruim de tijd voor een diepgaand gesprek, mede aan de hand van televisie- en filmfragmenten. Maar hoe lang presentator en gast ook met elkaar praten, er zal altijd informatie over bijvoorbeeld de fragmenten niet besproken worden. Wie het programma volgt met laptop of tablet op schoot, hoeft die extra informatie niet meer te missen. Steeds vaker kijken mensen niet alleen naar de tv, maar tegelijkertijd ook naar een tweede scherm, zoals laptop, pc, tablet of mobieltje. Een kans voor programmamakers om ook op dat tweede scherm de band met het publiek te versterken. De NPO is daarom met een aantal omroepen aan de slag om activiteiten op het tweede scherm te ontplooien. De NOS bijvoorbeeld heeft het tweede scherm ingezet rond de Tour de France. Met succes, vindt Lara Ankersmit, hoofd Nieuwe Media van de NOS. ‘Het liep technisch heel goed, en het tweede scherm trok gemiddeld 3300 bezoekers, met bijvoorbeeld een piek op 15 juli van 7300 mensen. Die dag waren er 100.000 pageviews. Dat is weinig in vergelijking met de website, die heeft een veelvoud daarvan getrokken. Maar er zat een stijgende lijn in en we kregen positieve reacties. We bekijken nu of we het tweede scherm kunnen inzetten rond Nieuwsuur, veel structureler dus dan de Tour, want die duurt maar drie weken.’

Zomergasten De VPRO, voortrekker op het gebied van nieuwe media, gebruikt het tweede scherm bij de nieuwe reeks Zomergasten, vooral om extra informatie te bieden bij de fragmenten. Wie met zijn laptop, pc of tablet (mobiele telefoon nog niet om het risico van technische problemen te verkleinen) als tweede scherm berichtjes met extra wetenswaardigheden wil krijgen, kan kort voor het begin van de uitzending gebruik maken van een speciale applicatie, die te vinden is via een doorverwijzing op vpro.nl/zomergasten of via live.vpro.nl. ‘Het gaat om informatie die niet in de uitzending wordt gegeven’, vertelt Alexander Bakkes, web redacteur van Zomergasten. ‘Extra feiten, relevante informatie. Geen herhaling van wat er al is gezegd, maar een aanvulling’. ‘Daar is behoefte aan’, zegt Fatima Bajja, als trainee van de afdeling Innovatie & Nieuwe Media van de NPO bij het project betrokken. ‘Kijkers van Zomergasten willen altijd meer weten over de fragmenten en de makers daarvan. Dit is een service die we de kijkers aanbieden tijdens de uitzending.’ ‘Ik denk dat mensen het belang van fragmenten of uitspraken van de gast beter op waarde kunnen schatten als ze meer weten’, vat Bakkes het doel van de dienst samen.

Bron Bakkes: ‘We zoeken van tevoren informatie bij de fragmenten. De uitzending volgen we live, want je weet nooit zeker wat er in het gesprek gebeurt. Misschien wordt er toch iets meer gezegd, zodat onze informatie niet nodig is, of wordt een fragment overgeslagen. Zodra het toepasselijk is, sturen we het bericht.’

182 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 182

20-01-12 14:39

Hoe het televisiebedrijf verandert

De berichten bevatten geen links waarop je kunt doorklikken, zegt Bajja erbij. ‘We geven wel een bronvermelding, zodat mensen kunnen zien waar de informatie vandaan komt.’ ‘We zetten er geen links in omdat je niet uit het programma hoeft’, vult Bakkes aan. ‘Als je wel op een link zou kunnen klikken, kom je in de chaos van internet terecht, dat leidt af. De berichten worden vier dagen opgeslagen, dus ook na de uitzending kun je nog teruglezen of verder zoeken.’ Er is ook een technisch risico als je wel links zou meesturen. Bajja: ‘Als je uit de applicatie zou gaan, kan het moeilijk zijn om erin terug te keren.’‘De applicatie kan ook vastlopen’, zegt Bakkes. ‘Het gaat er niet om dat we bang zouden zijn om de kijker kwijt te raken, dat die bijvoorbeeld op een totaal andere website zou blijven hangen. Maar door op de link te klikken, kan het programma in de soep lopen en crashen. Dat willen we voorkomen.’

Twitter Het tweede scherm bij Zomergasten biedt niet alleen aanvullende informatie, maar ook de mogelijkheid om die (en andere zaken) te delen met anderen via sociale media zoals Twitter en Facebook. ‘Die functie is erg handig bij het programma’, vindt Bajja, ‘omdat mensen sowieso heel veel delen rond Zomergasten.’ ‘Er wordt bijvoorbeeld heel veel getwitterd’, weet Bakkes. ‘Twitteren tijdens Zormergasten lijkt wel een soort nationale sport.’

Experiment Zomergasten is niet het enige programma waarbij het tweede scherm wordt ingezet, vertelt Bajja. ‘De NPO heeft al andere pilots gedaan, onder meer met 3FM, Met Michiel op de radio waar je de quiz kon meespelen, en Case Sensitive van de KRO, waar je als kijker kon meespeuren naar de dader. Flashback van BNN en de Tour de France van de NOS zijn ook voorbeelden. Zomergasten is het eerste programma met extra verdiepende informatie. Interactie is er ook enigszins. Er is op het tweede scherm een knopje, waarmee mensen tips kunnen geven of aangeven waar ze tegenaan lopen bij het gebruik. Zomergasten is het eerste programma dat zes afleveringen lang met de kijkers communiceert om de applicatie nog beter te maken. Het is een experiment.’ ‘Het experiment is geslaagd als ik vrolijke mailtjes krijg van mensen, die het leuk vonden’, zegt Bakkes. ‘Het moet voor hen een meerwaarde hebben.’ Bajja: ‘Belangrijk is dat de kijker tevreden is. Het is een extra service, die het programma moet ondersteunen.’

183 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 183

20-01-12 14:39

Artikel

➔

Zomercafé: Integratie, integratie

en nog eens integratie Op 30 augustus openden we het seizoen met een Cross Media Zomercafé in het gebouw van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Centraal stond de vraag hoe het televisiebedrijf aan het veranderen is. Op vele manieren uiteraard, maar die hebben zeker één ding gemeen: integratie. De eerste presentatie kwam van Barbara Schouten (GfK Retail & Technology). Zij toonde nog eens met cijfers aan hoe snel het publiek overstapt op nieuwe producten zoals 3D TV, Connected TV en tablets. Apparaten en platforms, internet en televisie: het is allemaal aan het integreren en het publiek omarmt deze ontwikkeling. Over twee jaar verwacht GfK Retail & Technology dat een kwart van de Neder landse huishoudens een 3D TV heeft en dat meer dan de helft een Connected TV heeft gekocht. Barbara Schouten (GfK)

184 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 184

20-01-12 14:39

Hoe het televisiebedrijf verandert

Sociale media gebruiken terwijl je tv kijkt, een game spelen of het scherm delen wordt allemaal steeds meer gewoon, want de consument wil met alles en iedereen tegelijk kunnen communiceren. Dit leidt onder meer tot een toename van wireless toepassingen. Inmiddels beschikken Nederlandse huishoudens over 12 miljoen producten, die wireless data kunnen uitwisselen. De wens om meer gelijktijdig te kunnen doen heeft ook tot gevolg dat het publiek grotere schermen koopt. Daarnaast komen er steeds meer app’s op de tv. Consumenten hebben wel enige uitleg daarover nodig. Volgens GfK Retail & Technology zijn onder meer app’s op het gebied van het weer, televisieprogramma’s, e-mailen, sport en video populair. De markt is dynamisch met nieuwe spelers en regels en het publiek heeft het in wezen voor het zeggen, is de conclusie van GfK. Netflix komt hierheen, Pathé introduceert een VOD-platform, Ziggo zou met HBO de Nederlandse markt willen opgaan. Ten slotte ging Barbara Schouten in op de ontwikkeling van HbbTV, een standaard die televisie en internet met elkaar verknoopt. Of het echt de oplossing zal zijn en Agnes Dijker (Klapper Communicatie) een uniform platform voor alle mogelijkheden wordt, is nu nog niet te zeggen. HbbTV staat nog in de kinderschoenen, maar onder meer de NPO werkt aan een pilot.

Televisieformats Charles Vaneker heeft samen met Agnes Dijker (beide Klapper Communicatie) een boek geschreven over de ontwikkelingen op het gebied van televisieformats in de afgelopen jaren: Naar een origineel idee van. Samen gaven ze een presentatie over hun publicatie, waarin ze enkele highlights naar voren haalden. Ze stelden vast dat er soms echt nieuwe formats opduiken, zoals de real life soap Big Brother, maar dat er vaker sprake is van het verder ontwikkelen van een format. Soms zijn nieuwe formats bij hun introductie nauwelijks succesvol, om jaren later pas ineens door te breken. Als voorbeeld wees Dijker op scripted reality formats, een combinatie van fictie en non-fictie. In 1999 was dit volgens haar al te zien in Frankrijk, zonder dat dit veel navolging kreeg. In Nederland kwam BNN veel later met De Grote Donorshow en nu lijkt er een trend te zijn ontstaan met zeker drie nieuwe scripted reality programma’s tijdens TV Lab op Nederland 3. Vaneker heeft onder meer gekeken naar de zin en onzin van sponsoring. Zijn conclusies: het heeft zin als je zorgt dat merk en format goed bij elkaar passen, het merk in de verhaallijnen van het programma is geïntegreerd en het product niet al te agressief onder de aandacht wordt gebracht. Liever vaker kort in beeld, dan lang en nadrukkelijk. Wat sponsoring precies oplevert in verkoopcijfers gemeten, is overigens niet duidelijk zei Vaneker erbij. Verder signaleerde ook hij dat de rol van sociale media steeds groter is geworden: van belangstelling kweken via bijvoorbeeld Twitter en feeds die als ticker tape over het beeld rollen, tot de inaugurale rede van de Amerikaanse president Obama die via Facebook werd verspreid.

Charles Vaneker (Klapper Communicatie)

185 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 185

20-01-12 14:39

Sandra Rake (Dynamic Casting)

Vincent van Witteloostuyn (YEL)

de Pitchers

Dynamic Casting Wie? Sandra Rake, Dynamic Casting

Wat? Allerlei nieuwe diensten rond het ontdekken en ontwikkelen van nieuwe talenten

Waarom? 110.000 mensen willen wel eens in de spotlight staan, Dynamic Casting geeft deze mensen een kans om op televisie te komen.

YEL - Your Emotion Live Wie? Vincent van Witteloostuyn (www.yeltv.com)

Wat? SocialTV platform: je smartphone als moderne applausmeter / stemkastje. Verstuur live je emoties door middel van buttons en/of chat. Vanuit de ingebouwde gids kun je in een oogopslag zien waar je vrienden naar kijken, en wat hun live waardering is. Waarom? Geen kijkwaardering achteraf, maar laat iedereen live ‘op de seconde’ de emotie en stemmingswisselingen vastleggen. TV adverteerders kunnen live gegevens verzamelen over hun net uitgezonden reclame door live een vraag te stellen aan de huiskamer.

En verder? Naast de ontwikkelingen op televisie gebied, bijvoorbeeld synchronisatie van content dmv audio watermarks (ACR) om zo ook de tijdsverschillen tussen analoog en digitale te kunnen ondervangen, wordt het YEL platform ook gebruikt voor live congres evaluatie. Maar ook in het openbaar vervoer (Arriva) wordt het YEL platform gebruikt voor live kwaliteits/performance metingen door reizigers met de smartphone in de bus. Kortom: geen surveys meer achteraf, maar live ‘yellen’: Your Emotion Live. De database is voor programmamakers, content providers, connected TV, HbbTV live te benaderen via een API, zodat live ratings / kijkwaardering kan worden opgenomen in een digitale gids (EPG) van je connected televisie.

186 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 186

20-01-12 14:39

Oskar van Deventer (TNO)

Peter Borghaerts (Fifty Box)

Fifty Box Wie? Peter Borghaerts, Fifty Box

Wat? Fifty Box: narrowcasting on demand.

Waarom? In taxi’s, treinen, vliegtuigen, wachtruimtes of waar dan ook kan een narrowcasting kanaal aangeboden worden, met onder meer de mogelijkheid om gericht aanbiedingen te bekijken die zijn gerelateerd aan de omgeving. Rij je met de taxi naar Schiphol, dan krijg je bijvoorbeeld acties te zien van de See, Buy, Fly winkels op de luchthaven.

TNO, Hbbtv Wie? Oskar van Deventer, TNO

Wat? HBBtv is een technologie waarmee kijkers via internet extra informatie en diensten bij een programma kunnen ophalen. Technisch werkt dit door een HBBtv signaal mee te zenden met het TV signaal, vergelijkbaar met teletekst. Door tijdens een programma op de HBBtv knop te drukken komt de kijker gelijk op de relevante informatie- of dienstpagina.

Waarom? TNO werkt in het Europese HBB-Next project in samenwerking met Europese omroepen, telecom operators, technologieleveranciers en collega onderzoeksinstituten aan de volgende generatie Hybrid Broadcast Broadband (HBB). HBB-Next is gericht op samen interactief TV kijken. Met stem en gezichtsherkenning weet het systeem wie er TV kijken en past het systeem zich aan de kijkersgroep. TNO ontwikkelt de synchronisatie van beeld, geluid en tekst tussen het TV scherm en de tablets van de kijkers. Tevens breidt TNO haar TV aanbevelingstechnologie (gebruikt door o.a. TVGids.nl) uit met groepsaanbevelingen.

En verder? Twee keer per jaar organiseert TNO een klankbordgroep bijeenkomst om met Nederlandse partijen te spiegelen over HBBtv en HBB-Next: toetsen van use cases & requirements; voorleggen van architectuur en oplossingsrichtingen; inspiratie uit discussie en demo’s.

187 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 187

20-01-12 14:39

v e r s l ag

➔

Drie Cases In het tweede deel van het Cross Media Zomercafé op 30 augustus in Beeld en Geluid kwam meer integratie aan bod tijdens drie bijzondere cases. VPRO presenteerde hun datavisualisatie project ‘Nederland van Boven’, 5minuten.TV werd gepresenteerd en Nicolas Eglau liet drie projecten van RTL Ventures zien. Pieter Broertjes sloot als kersverse Mediastad burgemeester het Cross Media Zomercafé af.

Jasper Koning (VPRO), Monique van Dusseldorp en Erik van Heeswijk (VPRO)

Nederland van boven Na de hervatting gaven Erik van Heeswijk (Hoofdredacteur VPRO Digitaal) en Jasper Koning (eindredacteur) een unieke preview van Nederland van boven, dat in december van start gaat op Nederland 1. In het programma en op de website worden ruwe data over Nederland omgezet in kaarten en bewegend beeld. De scheepvaartbewegingen bij Rotterdam, de spreiding van boerenbedrijven, hoogteverschillen of de leeftijdsopbouw van de bevolking en nog veel meer andere thema’s komen tot leven, onder meer dankzij luchtopnames met behulp van vliegtuigen, helikopters en ballonnen. De gegevens kreeg de VPRO van allerlei organisaties, bedrijven en instanties. Om van die ruwe data interessante televisie te maken, trok de omroep onder andere een gespecialiseerde datajournalist en een programmeur aan.

5minuten.tv

Rolf Meter (5minuten.tv)

Rolf Meter concludeerde dat de televisiewereld is veranderd en dat korte video items populair zijn. Maar dan wel graag van uitstekende (beeld)kwaliteit en geprogrammeerd als echt tv-kanaal, en dus niet zoals YouTube als losse flodders lukraak in een bak gezet, was zijn stelling. Met 5minuten.tv is hij sinds enige tijd actief, onder andere met een format rond een zoektocht naar een nieuw talent, dat als vijfde zanger(es) mag meedoen aan een concert van de Toppers. Meter werkt aan een reeks nieuwe programma’s, waaronder een talkshow en een filmprogramma, die allemaal ongeveer vijf minuten duren.

188 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 188

20-01-12 14:39

Hoe het televisiebedrijf verandert

Verder toonde hij de techniek van settopbox YUIXX en vertelde hij over het Horizonplatform van UPC. Op beide platforms zal 5minuten.tv te bekijken zijn.

Integratie Integratie was ook de rode draad in de presentatie van Nicolas Eglau over RTL Ventures, waarvan hij directeur is. Naast technologie en programma’s is immers ook de zakelijke kant van de televisiewereld aan het veranderen. RTL investeert in nieuwe bedrijven en talenten, om het businessportfolio verder te ontwikkelen. Dat kan via een deelname in start ups, die later volledig in de RTL groep worden geïntegreerd (zoals Couverts, het online systeem om bij restaurants te reserveren), maar ook door middel van partnerschappen met grote concerns (zoals Vodafone, waarmee RTL de mobiele op vrouwen gerichte provider Sizz in de markt zet). Belangrijk is dat de activiteiten aansluiten op de terreinen, die RTL heeft gekozen: koken, wonen, personal finance, reizen en mode. RTL Ventures maakt deel uit van de core business van het mediaconcern, en zoekt naar combinaties van commerciële initiatieven en bijpassende programma’s.

Nicolas Eglau (RTL Ventures)

Broedplaatsen De nieuwe burgemeester van Hilversum, Pieter Broertjes, mocht het Cross Media Zomercafé afsluiten. Ook hij had het over integratie. Hij wil dat de gemeente een combinatie biedt van studeren, werken en wonen, zodat Hilversum weer kan groeien. Daarvoor is het belangrijk dat er meer dan alleen de traditionele mediabedrijven zich in de Mediastad vestigen. Denk aan de game industrie en andere nieuwe mediabedrijven. Er zijn broedplaatsen nodig en het Media Park moet ook plaats bieden aan voorzieningen zoals winkels en een grand café, om een optimaal woon- en werkklimaat te scheppen. Hilversum moet volgens Broertjes ook kennisstad worden, met een scala aan opleidingen op mbo- en hbo-niveau. Daarbij ziet hij Hilversum niet geïsoleerd, maar als integraal onderdeel van de metropoolregio Amsterdam en, nog breder, van de Noordvleugel van de Randstad.

Pieter Broertjes (Gemeente Hilversum)

189 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 189

20-01-12 14:39

v e r s l ag

➔

Media Valley moet creatieve regio van internationaal topniveau worden De media industrie is sterk vertegenwoordigd in Hilversum en de rest van de Noordvleugel van de Randstad. Overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen slaan de handen ineen om deze Media Valley in Europa op de kaart te zetten.

De nieuwe burgemeester van Hilversum Pieter Broertjes gaf onlangs het startsein voor de gezamenlijke ontwikkeling van de plannen voor Media Valley. Met steden als Amsterdam, Amersfoort, Almere, Haarlem, Utrecht en Hilversum bestrijkt Media Valley drie provincies. Op mediagebied een toonaangevende regio, zoals de Amsterdamse wethouder Carolien Gehrels in een videoboodschap zei. Burgemeester Broertjes en de Hilversumse wethouder Jan Rensen wezen net als Gehrels op het gemeenschappelijk belang: het media cluster verbindt de regio.

Media Valley De mooiste parels liggen soms voor het oprapen. Media Valley is een nieuwe naam voor het gebied waar van oudsher in Nederland de grootste concentratie van bedrijven is gevestigd dat actief is in kunst, media (print, radio en TV, nieuwe media), creatief zakelijke diensten (reclame, marketing) en ICT-diensten. Media Valley omvat ruwweg het noordelijk deel van de Randstad, met daarbinnen steden met een eigen profiel binnen de brede mediasector. Waarom is het van belang in te zoomen op de mediasector? Ten eerste is de mediasector goed voor de helft van de omzet van de creatieve sector in de Noordvleugel. Door haar verwevenheid met andere delen van de creatieve sector heeft de mediasector een sterk multiplier effect voor de gehele creatieve sector. Ten tweede kenmerkt de sector zich door haar structuur van zowel grote als kleine bedrijven. Een mooie combinatie van investeringspotentieel en flexibiliteit voor innovatie. De mediasector is een belangrijke aanjager van innovatie in de creatieve sector.

Opleiding Rudy Stroink (TCN), Jan Wester (TNO) en Oedzge Atzema (Universiteit Utrecht) gaven hun visie op Media Valley. Ze legden ieder hun eigen accenten, maar waren het in veel opzichten met elkaar eens. Media Valley is een rijkgeschakeerd cluster, dat zich kansrijk kan positioneren als creatieve industrieregio in Europa als overheden, bedrijven en kennisinstellingen in een ‘gouden driehoek’ goed samenwerken. Voor Stroink, eigenaar van het grootste deel van het Hilversumse Media Park, is het helder dat Media Valley op drie pijlers moet rusten. De fysieke infrastructuur (naast verbindingen en productiefaciliteiten ook leefomgeving en ontmoetingsplekken), de economische infrastructuur en een kennis netwerk gekoppeld aan het arbeidspotentieel. Voor een goede economische infrastructuur vindt Stroink onder meer een transparante, open markt noodzakelijk, net als een stevig juridisch kader voor bijvoorbeeld de bescherming van data en voldoende investeringspotentieel. Tenslotte

190 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 190

20-01-12 14:39

Hoe het televisiebedrijf verandert

zijn opleidingen, deskundigheid, capaciteit en uitwisseling tussen bedrijven en instanties onmisbaar. Veel van deze elementen zijn er al, maar met name op het gebied van opleiding is extra aandacht nodig, betoogde een gedreven Stroink.

Regionalisatie Jan Wester, Principal Strategist TNO en bestuurslid van iMMovator Cross Media Netwerk, liet in zijn lezing geen twijfel bestaan. Media Valley zal slagen als er wordt aangesloten bij de toenemende focus op regionalisatie in het beleid van de Nederlandse regering en de Europese Commissie. Maar dan moet het Nederlandse media cluster wel bij de top drie in Europa horen. ‘Smart specialisation’ in regioverband biedt competitieve voordelen, waarvoor goed afgestemde samenwerking voorwaarde is. Rudy Stroink (TCN)

Cluster Een aantal bedrijven bij elkaar zetten, levert nog geen betekenisvol cluster op, benadrukte Oedzge Atzema, hoogleraar aan de Faculteit Geowetenschappen van de Universiteit Utrecht. Er is pas echt sprake van een cluster als de bedrijven onderling iets met elkaar te maken hebben. Variatie tussen de bedrijven is van belang voor het cluster om zich te blijven ontwikkelen en te overleven. Netwerken en ontmoetingen zijn nodig voor uitwisselingen tussen bedrijven en het ontstaan van spin offs en kennis gerelateerde (opwaartse) arbeidsmobiliteit. Atzema brak een lans voor het maken van slimme, complementaire combinaties tussen de sterke kanten van steden in het Media Valley gebied. Hij had vijf adviezen voor een succesvolle aanpak. Bepaal als gemeente waar je goed in bent, zoek verbinding met media gerelateerde activiteiten, ontwikkel locaties die reputaties versterken, stem de eigen beleidsactiviteiten af op die van anderen en bundel de krachten in de regio.

Projecten Alle aanwezigen waren het erover eens dat Media Valley handen en voeten moet krijgen met concrete projecten. Ton van Mil (directeur iMMovator) gaf de Dutch Health Hub als aansprekend voorbeeld van een crossover, die nu al in het cluster ontstaat tussen de media industrie en een andere sector. Mediabedrijven zetten hun expertise op het gebied van data ontsluiting in voor innovatieve analyse van medisch beeldmateriaal. Door bijvoorbeeld röntgenfoto’s op te slaan als data en met een speciaal algoritme te doorzoeken, kunnen microcalcificaties worden opgespoord (die een rol spelen bij het ontstaan van borstkanker), die anders niet worden opgemerkt.

Ton van Mil (iMMovator)

De Noord-Hollandse gedeputeerde Jan van Run zegde voor de verdere ontwikkeling van de plannen ondersteuning vanuit de provincie Noord-Holland toe. Ook toonde hij zich doordrongen van de urgentie van het project. Binnen twee maanden moet er goed uitgewerkt voorstel liggen voor minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie, die een miljard euro heeft uitgetrokken voor het stimuleren van topsectoren in de economie, waaronder de creatieve industrie.

191 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 191

20-01-12 14:39

co lu m n

➔

De transitie van TV; van analoge passieve kijkbuis naar digitale interactieve “reality” tv

De convergentie van schermen leidt tot een mix van realiteit en fictie waarbij de integratie van online communicatie een revolutionaire rol speelt. Ondanks dat ik 32 jaar ben heb ik de tijd nog meegemaakt dat we één televisie thuis in de huiskamer hadden staan. De dienst werd geleverd door de kabelaar en we keken “tijdens de koffie” met het gezin tegelijk naar 1 programma. Inmiddels zijn we een generatie verder en staan mijn neefjes en nichtjes van 6 en 9 jaar oud zich te verwonderen over het feit dat een tv geen touchscreen heeft. Bovendien kijken ze veel gefragmenteerder naar content en op verschillende apparaten. Al deze technologische ontwikkelingen hebben ook invloed op het gebruik en kijkgedrag. Dit neemt echter niet weg dat ouderwets tv kijken nog steeds mainstream is, maar elders thuis of onderweg via je laptop, tablet of smartphone tv-programma's of een film kijken ook steeds gebruikelijker wordt. We zitten nu dan ook middenin een evolutie waarbij we van single- naar multi (second) screen. De komende 8 jaar verwacht ik dat deze nieuwe vorm van TV kijken zich verder doorontwikkeld. Dat neemt niet weg dat er voorlopig nog wel een markt zal zijn voor grote Tv shows. Wat is er nou leuker dan de volgende dag tijdens de lunch met je collega’s roddelen over de leukste boer uit Boer zoekt vrouw?! De tweedeling zal echter groter worden tussen grote Tv shows en “reguliere” tv series/films die je op je eigen moment gaat kijken. De relevantie om dit via het Tv scherm in de huiskamer te doen en tijdens de lineaire uitzending wordt minder. Het gebruik van uitzending gemist, uitgesteld kijken en integratie van Apps waardoor informatie makkelijker en sneller tot je komt speelt hier een belangrijke rol in. Een driedeling in doelgroepen en dus gebruik is naar mijn idee dan ook onvermijdelijk. Terwijl de jonge generatie tot 19 jaar is op gegroeid in de digitale wereld en niet beter weet hoe om te gaan met verschillende apparaten en op een hele andere manier informatie tot zich neemt is de generatie zoals mijn ouders 60+ nog gewend om leanback TV content tot zich te krijgen. Mijn generatie kun je als “stuck in the middle” beschouwen maar adopteert alle nieuwe mogelijkheden redelijk snel. De komende jaren zullen schermen geïntegreerd raken in alle huishoudelijke producten en met elkaar in verbinding staan. Tevens zal het onderscheid tussen de werkelijke wereld en digitale wereld steeds meer een versmelting van beide worden (augmented reality). Opvolgers van Full HD schermen, Ultra Definition 4K, zijn in 2020 in veel huishoudens aanwezig evenals Oled schermen. Er is een flinke toename in verkoop van grote beeldmaten > 42 inch. Bovendien is de toepassing van tv geïntegreerd in producten als de magic mirror, tv in spiegel en smart window ramen. Alle televisies zijn standaard uitgerust met een camera ivm skype en het gebruik van gezichtsherkenning. De afstandsbediening bestaat niet meer en zelfs de bediening via smartphone of tablet is voorbijgestreven door nieuwe technologieën. Voice controlling en draagbare sensoren in je kleding of via je handen maken het mogelijk om schermen aan te sturen. De komst en evolutie van augmented reality zal één ieder versteld doen staan van de onbegrensde mogelijkheden en de wijze waarop we onze informatie ophalen en taken zullen afhandelen. Het bekijken van content zal tevens via nieuwe producten plaatsvinden zoals de reeds bestaande personal 3D viewer (een videobril) maar ook kun je denken aan schermen in contactlenzen en zonnebrillen. Tot slot zal er in 2020 meer en meer gebruik worden gemaakt van de projectie van hologrammen (360 degree Walk around table top display). Eigenlijk staan we nog maar aan de vooravond van wat komen gaat. Kortom het enige constante is verandering! Barbara Schouten is Business Consultant bij GfK Retail and Technology Benelux B.V. Voor meer informatie; b ezoek onze site http://www.gfkrt.com/benelux/ of bekijk de laatste samenvatting van marktontwikkelingen op retail reports http://www.gfk-retailreports.nl/

192 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 192

20-01-12 14:39

n e t c je o r p r o t a v o iMM en en devices

, verkoop scherm ntal aansluitingen

➔

Digitale Televisie:

➔

10-10-10: Tapeloos

werken ndse markt

ie op de Nederla Luidheidnormalisat

➔

Vooruitgang in

➔

apital vo Almere wordt DataC

➔

Digital G Dutch Media Hub:

•Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 193

or zorgsector

ateway to Europe

20-01-12 14:39

artikel

➔

Ketenoverleg Digitale TV Het ketenoverleg Digitale TV zet zich in om de acceptatie van digitale tv in Nederland te versnellen en neemt daarvoor diverse initiatieven waaronder de Monitor Digitale Televisie. Via de monitor publiceert de expertgroep periodiek de belangrijkste ontwikkelingen in Nederland. Daarnaast heeft de expertgroep in 2011 speciale aandacht gegeven aan Connected TV en HBBtv. In 2006 verloopt de adoptie van digitale televisie in Nederland langzaam, langzamer dan in ons omringende landen. IMMovator neemt dan het initiatief om samen met de belangrijkste partijen uit de televisiesector om een Expertgroep Digitale Televisie op te richten (in 2009 overgegaan in het Ketenoverleg Digitale TV), gericht op versnelling van de adoptie van digitale tv. Het Ketenoverleg Digitale Televisie brengt verschillende partijen uit de televisiesector bij elkaar, waaronder omroepen als Nederlandse Publieke Omroep, NOS, RTL en SBS, facilitaire bedrijven als United Broadcast Facilities en Technicolor, kabelnetwerken als UPC en Ziggo, telecombedrijven als KPN en Tele2 en kennisinstellingen als GfK Retail & Technology en TNO. Sindsdien is het snel gegaan. Het aantal digitale televisie aansluitingen kwam in het derde kwartaal van 2011 al ruim boven de 7,4 miljoen uit. Daarmee heeft 81% van de Nederlandse televisiekijkers de beschikking over digitale televisie.

Monitor Digitale TV In de monitor Digitale TV wordt ieder kwartaal de groei van het aantal digitale televisie aansluitingen, klanten en verkoop van daarmee verwante apparatuur nauwkeurig gevolgd. Via deze monitor publiceert het Ketenoverleg elk kwartaal belangrijke ontwikkelingen rond de acceptatie van digitale televisie in Nederland. Het aantal digitale televisie klanten blijft in 2011 gestaag groeien. Aan het eind van het derde kwartaal in 2011 was in relatie tot het aantal huishoudens 81% aangesloten via één van de aanbieders van digitale televisie via de kabel, satelliet, ether en internet. In 2011 blijken consumenten echter voorzichtig met de aankoop van apparatuur. De elektronicamarkt krijgt daardoor in de eerste negen maanden van 2011 te maken met een omzetdaling van 15 procent. Maar: smartphones, tablets en portable gaming devices blijven populair. In 2011 zullen er maar liefst 4,2 miljoen apparaten verkocht zijn. Door die explosieve verkoop groeit de vraag naar docking stations. Ten opzichte van de eerste negen maanden in 2010 is de verkoop hiervan gestegen met 22 procent. Daarnaast zorgt de verkoop van losse elementen zoals versterkers, luidsprekers en ontvangers, voor een ‘double digit’-groei. Nieuwe functies, zoals Airplay, maken het mogelijk digitale muziek te streamen. Streaming audio producten zijn daardoor zeer gewild aan het worden. In de eerste negen maanden van 2011 zijn er maar liefst 42 procent meer streaming audio producten verkocht dan in dezelfde periode in 2010. Naast het afnemend vertrouwen van de consument gaat vervangingsverkoop een cruciale rol spelen, waarbij innovaties zoals 3D en connected tv een belangrijke factor zijn. In 2010 werden er bijvoorbeeld 41.000 3D-tv’s verkocht, in 2011 zullen dat er 255.000 zijn. Ook zullen er in 2011 vermoedelijk

194 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 194

20-01-12 14:39

iMMovator projecten

790.000 connected tv’s zijn verkocht, eind 2013 zal naar verwachting in ruim de helft van de huiskamers een connected tv staan.

Connected TV en HBBtv De honger om informatie over 3DTV is in 2011 wat afgenomen, maar de interesse in Connected TV is des te meer gegroeid. De trend is onmiskenbaar: het televisiescherm wordt een volwaardige internetterminal en de consument zal zelf kiezen welke diensten hij graag via dit scherm tot zich neemt en waarvoor hij liever gebruik maakt van zijn computer, zijn laptop, zijn tablet of zijn m obiele telefoon. Aan televisie uitzendingen kunnen kanaalspecifieke of programmaspecifieke triggers meegegeven worden die bij alle connected TVs dezelfde functie triggeren. Het gevolg: een enorme vereenvoudiging van interactieve diensten die niet meer “provider”specifiek hoeven te worden ingeregeld en precies zo vormgegeven en opgezet zoals de omroep of programmamaker dat wilde. Navigeren van/naar programma’s wordt veel simpeler, chatten met vrienden over het lopende programma, achtergrond informatie, additionale informatie, statistieken, graphics, gerelateerde video’s, noem maar op. Er breken tijden aan waarin veel zal veranderen. De grote vraag is: hoe gaan de consumenten consumeren, welk platform kiezen ze en hoe toegankelijk is het allemaal. Een tweede vraag is: hoe wordt het speelveld van connected tv verder ingedeeld met partijen als Google, Apple, Netflix en over-the-top partijen als Pathé? Het Ketenoverleg gaat in 2012 aandacht besteden aan het speelveld rondom Connected TV met speciale aandacht voor HBBtv. Net als bij Teletekst wordt er bij HBBtv een signaal met het beeld meegezonden. Dit signaal vertelt de TV waar zij via de internetaansluiting extra informatie kan ophalen. De kijker hoeft alleen maar op de HBBtv knop te drukken. Via HBBtv zal elke kijker in staat zijn eerder uitgezonden programma’s terug te kijken, films te huren en interactiviteit met TV programma’s aan te gaan. Voor een succesvolle uitrol van HBBtv in Nederland is uniformiteit van de gebruikte techniek van het grootste belang. De gehele keten moet volgens dezelfde standaarden werken om er voor te zorgen dat de consument met een voor HBBtv geschikte TV gebruik kan maken van de volledige dienstverlening van de omroepen en zenders. Het Ketenoverleg Digitale TV zal zich inzetten om ervoor te zorgen dat alle betrokken partijen dezelfde standaard hanteren voor de Nederlandse markt en dat het signaal aan alle kijkers wordt doorgegeven.

195 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 195

20-01-12 14:39

v e r s l ag

➔

Tapeloos werken: ‘We zijn een belangrijke stap verder’ Volledig tapeloos werken in de hele AV-branche was het doel van project 10-10-10. Dat lijkt aardig gelukt. ‘Bijna alles wordt nu filebased aangeleverd.’ Helemaal tapeloos is de branche ruim een jaar na de start van het project nog niet. ‘Maar”, zegt Josbert van Rooijen (manager Broadcast & IT van SBS), ‘we zijn een belangrijke stap verder. Er komen nog een paar bandjes binnen, bijna alles wordt nu filebased aangeleverd. Alle commercials bijvoorbeeld, speelfilms, het project is succesvol.’ SBS hoorde samen met RTL en de NPO tot de initiatiefnemers voor het project. ‘Binnen de industrie is een ontwikkeling gaande in de richting van filebased werken’, constateert Van Rooijen, ‘daarin moet je gewoon mee. Banden gaan verdwijnen. Dat heeft gevolgen voor je hele infrastructuur, met al die facetten moet je kunnen omgaan, zowel voor materiaal dat je ontvangt, als voor de content die je uitstuurt.’

Naar een volledig gestandaardiseerde bestandsoverdracht binnen de AV sector Het project 10-10-10 richt zich op het opheffen van belemmeringen tot samenwerking binnen de Nederlandse audiovisuele industrie. Daartoe heeft het project sluitende afspraken gemaakt met partijen binnen de industrie om over te gaan naar volledig file-based werken. Er is een aanbeveling opgesteld voor het file-based uitwisselen van content binnen de AV branche. Deze aanbeveling voor bestandsuitwisseling is van belang voor een efficiëntere samenwerking tussen diverse partijen in de AV industrie. Op twee gebieden worden activiteiten ontplooid: het opstellen van een aanbeveling voor de uitwisseling van bestanden en het creëren van connectiviteitsmogelijkheden voor alle betrokkenen.

Voor een bedrijf als SBS zijn kosten en efficiency belangrijke vraagstukken. Van Rooijen: ‘Wij letten scherp op kosten. Of filebased werken goedkoper is dan werken met banden weet ik niet. Het is ook geen besparingsproject. Op het gebied van efficiency zit er mogelijk winst in, maar je moet wel flinke investeringen doen in je infrastructuur. Voor grote partijen zijn vervangingsinvesteringen geen onoverkomelijk probleem, voor kleine bedrijven kan dat anders liggen. Die beschikken niet altijd over de geschikte verbindingen om filebased te kunnen aanleveren. Uploaden over een consumentenlijn is een probleem, daar lopen sommigen tegenaan. We kunnen hen verwijzen naar de website van project 10-10-10, daar staat goed uitgelegd wat ze kunnen doen.’

Metadata Van Rooijen signaleert dat er op het gebied van metadata nog terreinwinst te halen is. ‘Dat gaat nog niet zo vlot, ook bij SBS niet. Om kosten te besparen, kijken we alleen naar wat we echt nodig hebben aan metadata. Wij hebben maar een beperkte set nodig, het gaat er vooral om te weten

196 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 196

20-01-12 14:39

iMMovator projecten

wat voor product we binnenkrijgen. De publieke omroep doet dat veel uitgebreider, RTL zit volgens mij tussen SBS en NPO in op dit gebied.’ Freddy Otten, die vanuit iMMovator project 10-10-10 leidde, bevestigt dat partijen verschillend met meta data omgaan. ‘Er bestaan uiteenlopende modellen. Sommige bedrijven vinden het voldoende als ze files kunnen identificeren. Daarvoor hoef je maar weinig metadatavelden in te vullen. Andere partijen gebruiken een uitgebreidere set. ROOS heeft voor de regionale omroepen een model laten ontwikkelen, dat in principe bruikbaar is als standaard voor Nederland. Maar dat bevat honderden velden, niet iedereen vindt dat nodig. Het is echter ook mogelijk om hier selecties uit te gebruiken, wat de bruikbaarheid ten goede komt.’

Afspraken Hoewel er ten aanzien van metadata dus nog werk kan worden verzet, is Van Rooijen tevreden over het project. ‘De drie grote broadcastpartijen in Nederland hebben goede afspraken gemaakt over tapeloos werken. Dat biedt handvatten voor de hele branche.’ Otten deelt de conclusie van Van Rooijen. ‘Ook al heeft lang niet iedereen van het project gehoord, de mensen weten wel dat ze digitaal moeten aanleveren en dat daarvoor allerlei afspraken zijn gemaakt over bijvoorbeeld standaards en formaten. Ze zijn zich er ook van bewust geworden dat ze goede verbindingen nodig hebben. Dat is voor kleinere partijen soms een probleem, want de kosten zijn hoog. Maar de grotere bedrijven zijn er allemaal mee bezig en vragen hun leveranciers om filebased te werken. De technologie is er, de afspraken zijn er, daarmee kunnen ze mee aan de slag.’

De initiatiefnemers van project 10-10-10

Dat nog niet alles filebased wordt uitgewisseld vindt Otten geen probleem. ‘Het ging om de bewustwording. Wij zijn langs een aantal bedrijven gegaan om voorlichting te geven. Met die rondgang zijn we misschien wat te vroeg geweest. Uit de markt hoor ik dat de naamsbekendheid van het project niet zo groot is. Maar de problematiek is nu wel bekend en dat is het belangrijkste.’

197 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 197

20-01-12 14:39

artikel

➔

Vooruitgang in Luidheid normalisatie Met ingang van 1 september zouden alle tv-stations in Nederland zich gaan houden aan de nieuwe internationale luidheidnormen. Dat is nog niet voldoende gelukt, maar er is wel grote vooruitgang geboekt. Richard van Everdingen, consultant bij Delta Sigma Consultancy en medeverantwoordelijk voor het luidheidnormalisatieproject van iMMovator, hoopt dat alle omroepen zich binnen enkele maanden aan de afspraken gaan houden.

‘De organisaties die zijn aangesloten bij SPOT, het marketingcentrum voor televisiereclame, hebben besloten vanaf 1 september volgens de nieuwe normen voor luidheid te werken’, vertelt Van Everdingen. ‘Dat was een forse ambitie, Nederland loopt met die datum in Europa zelfs voorop. Internationaal is het de bedoeling dat de nieuwe luidheidnormen in de loop van 2012 worden gehanteerd. SPOT wilde dat dus al dit jaar doen, een prijzenswaardig besluit. Maar kijkers zullen hebben gemerkt dat nog niet alle zenders aan de nieuwe richtlijnen voldoen. Een enkel station is het volledig gelukt, andere gedeeltelijk, maar zijn er ook bij die nog moeten gaan beginnen. Ondanks deze score is er wel een belangrijke stap in de goede richting gezet.’

Normen Samen met Eelco Grimm (mede-eigenaar van Grimm Audio en docent aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht) zet Van Everdingen zich al jaren in om de luidheid op televisie te normaliseren. De verschillen tussen programma’s, spots en promo’s zijn veel mensen een doorn in het oog. De EBU (de koepel van publieke omroepen in Europa) en de ITU (International Telecommunication Union) hebben na jaren van onderzoek en overleg normen gepubliceerd, waaraan de luidheid moet gaan

198 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 198

20-01-12 14:39

iMMovator projecten

voldoen. Alle partijen die bij SPOT zijn aangesloten zouden dus vanaf 1 september alleen nog reclames en promo’s uitzenden die volgens de nieuwe richtlijnen qua luidheid gelijk zijn gelegd (genormaliseerd), ongeacht of ze volgens de oude of nieuwe methode zijn gemaakt.Irritante spots die uit de luidsprekers knallen zouden daarmee verleden tijd zijn. In SPOT participeren de grote tv-organisaties die in Nederland actief zijn: Ster (de landelijke publieke omroepen), RTL Nederland, SBS Broadcasting, ORN (de regionale omroepen), Discovery Networks Benelux, FOX Channels Benelux, AT5, Disney Channels Benelux, MTV Networks Benelux, Eredivisie Live en Sport1.

R128 In augustus 2010 heeft de EBU de nieuwe aanbeveling R128 gepubliceerd. De richtlijn beschrijft hoe luidheid gemeten en genormaliseerd kan worden en wordt ondersteund door documenten over luidheidmeting (EBU Tech 3341; Loudness Metering: ‘EBU Mode’ metering to supplement loudness normalisation in accordance with EBU R128) en luidheidbereik (EBU Tech 3342; Loudness Range: A descriptor to supplement loudness normalisation in accordance with EBU R128). Verder heeft de EBU richtlijnen opgesteld voor de praktische implementatie en de distributie (EBU Tech 3343; Practical guidelines for Production and Implementation in accordance with EBU R 128, en EBU Tech 3344; Practical guidelines for distribution systems in accordance with EBU R 128). De ITU heeft volgens Van Everdingen een belangrijk deel van de richtlijnen van de EBU overgenomen voor de wereldwijde standaard; een bewijs dat het ontwikkelingswerk waardevol is geweest (voor meer informatie over luidheidnormalisatie: www.immovator.nl/luidheidnormalisatie).

Overgang Van Everdingen vindt het jammer dat de realisatiedatum van SPOT niet door alle organisaties is gehaald. ‘Mogelijk lag de lat voor de sommigen toch te hoog en kwam de door SPOT vastgelegde datum van 1 september net wat te vroeg voorbij. Voor de kijker thuis is het te hopen dat men de achterstand snel inloopt. De meest recente ontwikkelingen zijn in ieder geval hoopgevend. En er mag niet onvermeld blijven dat het forse aandeel van enkele omroepen om zich maximaal in te spannen van cruciaal belang is geweest om het hele project van de grond te krijgen.’

SBS SBS is één van de partijen die erin is geslaagd om de nieuwe richtlijn volledig te implementeren. Josbert van Rooijen, manager Broadcast & IT van SBS: ‘Sinds 1 september mogen alle nieuwe commercials volgens de nieuwe normen worden aangeleverd en vanaf 1 januari 2012 is dat verplicht. Wij controleren al het materiaal en zo nodig passen we het aan. Eerlijk gezegd is er één commercial die niet aan de norm voldeed tussendoor geslipt, en eentje die expres wat zachter was hebben wij harder gemaakt, per abuis dus. Maar dat zijn incidenten, meer niet.’ Van Rooijen heeft geen twijfel over het besluit. ‘De overstap is lastig, maar er is geen weg terug. Het levert een verbluffend resultaat op, je kunt als kijker comfortabel de commercialblokken ingaan zonder dat je naar de afstandsbediening hoeft te grijpen om het geluid bij te regelen. De makers van commercials hebben ook meer mogelijkheden om creatief met het geluid om te gaan, effecten komen veel beter tot hun recht.’

Richard van Everdingen

Josbert van Rooijen

199 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 199

20-01-12 14:39

artikel

➔

Almere wordt DataCapital voor zorgsector Almere DataCapital is een programma met de ambitie om Almere te laten uitgroeien tot een duurzaam ecosysteem van mensen, energie, kennis en bedrijvigheid rondom een concentratie van duurzame datacenters voor grootschalige en moderne dataopslag, -distributie, en –verwerking voor de zorg en mogelijk andere sectoren. IMMovator heeft in 2011 het concept van een DataCapital samen met een aantal marktpartijen uitgewerkt. Er zijn twee ‘launching markets’ gedefinieerd: de zorgen de mediasector. De focus ligt bij de zorgsector (Dutch Health Hub).

Almere wil in de komende jaren uitgroeien tot een stad met 350.000 inwoners. De ICT-tafel van de Economic Development Board Almere (EDBA) heeft begin dit jaar iMMovator de opdracht gegeven om uit te zoeken wat het concept van een DataCapital qua economische groei voor Almere kan betekenen. Het resultaat is vastgelegd in onderstaand rapport. Almere bevindt zich in een kansrijke positie: er is ruimte, er is energie en er zijn uitstekende ICTvoorzieningen. Op basis van de opgestelde visie is een programma voor de periode 2011 – 2014 opgezet waarvan het eerste deel nu wordt uitgevoerd.

Big data Een wereldwijde trend is het ontstaan van ‘big data’: enorme verzamelingen gestructureerde, maar vooral ook ongestructureerde digitale gegevens, zoals hoge resolutie videobestanden en allerlei vormen van medisch (beeld)materiaal. De hoeveelheid digitale informatie verdubbelt wereldwijd elke achttien maanden. De afgelopen vijf jaar is de hoeveelheid data bijna tien keer zo groot geworden. Vooral de media- en de zorgsector produceren grote hoeveelheden beeldmateriaal. In deze sectoren heeft iMMovator al eerder het initiatief genomen voor het opzetten van een Dutch Media Hub en samen met iZovator een Dutch Health Hub. Een kwart van de hoeveelheid data komt namelijk uit de medische sector en het vraagt een andere benadering dan traditionele data. Met de start van het programma ‘Almere DataCapital’ sorteert Almere voor op de wereldwijde datagroei in de zorgsector. Binnen ziekenhuizen is de noodzaak aanwezig om de kosten van opslag en bewerking van data beheersbaar te houden. Alleen al door medische data gezamenlijk efficiënter op te slaan zijn miljoenen euro’s te besparen. Daarnaast kan er een schat aan onderzoeksmateriaal beschikbaar komen door informatie eenvoudig maar ook volledig veilig met elkaar te delen. De beschikbare kennis die bij het opslaan van beeldmateriaal is opgedaan in de Nederlandse mediawereld is van grote waarde voor de zorgsector om nieuwe diensten te ontwikkelen en deze data voor research eenvoudig te ontsluiten.

200 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 200

20-01-12 14:39

iMMovator projecten

Ecosysteem Almere DataCapital en de Dutch Health Hub zijn veel meer dan een combinatie van ‘duurzame’ en ‘next generation’ datacenters inclusief supercomputer rekencapaciteit en toegang met hoge bandbreedtes. Hoewel dataopslag en -bewerking van big data de kern vormen van Almere DataCapital, ligt de kracht van het concept in het ecosysteem van onder andere mensen, kennis en dienstverlening, afnemers, leveranciers en onderwijsinstellingen. Uniek aan het concept is dat het een platform voor samenwerking is voor zowel de zorgsector zelf als met marktpartijen waarbij er gezamenlijk een aantal innovaties worden doorgevoerd. Dit moet een vliegwiel in gang zetten waardoor in het ecosysteem ook allerlei aanvullende bedrijvigheid en dienstverlening ontstaat: niet alleen voor grote gevestigde bedrijven maar vooral ook voor vele gespecialiseerde MKB-bedrijven.

Annemarie Jorritsma neemt het rapport met de plannen voor Almere DataCapital in ontvangst.

Pilots en consortium De eerste stap voor de lancering van Almere Data Capital in de zorgsector was de miniconferentie van 23 november getiteld ‘Big data in de Zorg’. Een verslag van deze conferentie is te vinden op de website van Almere DataCapital: www.almeredatacapital.nl. Inmid dels werkt Almere DataCapital samen met een aantal grote marktpartijen en ziekenhuizen. Er is met een aantal van hen een consortium opgezet die serieuze belangstelling van andere partijen heeft gewekt. Bovendien staan er een aantal pilots op de rol, onder andere met het AMC. Het AMC is tot de conclusie gekomen dat dataopslag beter buiten de deur gefaciliteerd kan worden en zij ziet in de Dutch Health Hub het juiste initiatief voor een efficiëntere en effectievere oplossing voor hun datavraagstuk.

Er was veel interesse voor Almere DataCapital tijdens de miniconferentie ‘Big data in de zorg’

201 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 201

20-01-12 14:39

V e r s l ag

➔

Dutch Media Hub:

Digital Gateway to Europe

Standbemanning op NAB: Marieke Oudejans (DMH consultant in LA), Marlies Hakvoort (iMMovator) en Simone Smid (Dutch Media Hub)

Op 23 juni 2009 werd in het kader van het subsidie programma van het ministerie van Economische Zaken ‘Pieken in de Delta’ het startsein gegeven voor de Dutch Media Hub (DMH), een project van Stichting iMMovator Cross Media Network. 31 december 2011 is aan deze ‘Pieken fase’ een einde gekomen maar het Dutch Media Hub fundament heeft zich bewezen en staat op de nationale- en internationale kaart. Het project DMH is in 2012 gestart met de volgende fase waarbij de deelnemers meer dan ooit in het project een voortrekkersrol vervullen. Samen met de supporting partners en iMMovator gaan de deelnemende bedrijven zorgen dat Nederland als digitaal distributieland, voorloper op de digitalisering van de Nederlandse bioscopen, groot en succesvol internationaal leverancier van televisie formats, 3D professional en aantrekkelijk vestigingsland met Amsterdam als grote trekker en niet te vergeten Hilversum als Mediastad, de wortels nog steviger in de grond krijgt. Met als voornaamste doel: het (gezamenlijk) promoten van de diensten van de bij DMH aangesloten deelnemers en partners zodat de internationale activiteiten van deze partijen worden uitgebreid en de omzet uit internationale activiteiten toeneemt. Later meer over de geplande activiteiten van Dutch Media Hub voor dit jaar. Eerst kijken we terug op een succesvol 2011 met diverse hoogtepunten.

202 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 202

20-01-12 14:39

iMMovator projecten

April 2011 - NAB, Las Vegas Dutch Media Hub werpt vruchten af voor Nederlandse mediasector De Dutch Media Hub was succesvol aanwezig op één van de belangrijkste mediabeurzen, de NAB (National Association of Broadcasters) in Las Vegas. Programma manager George Freriks kijkt tevreden terug. ‘De NAB is de grootste beurs in de wereld op het gebied van technologie voor multimediale producties’, aldus Freriks. ‘Van een tas voor het licht tot complete workflowmanagement-systemen, alles kun je er vinden. De NAB trekt zo’n honderdduizend bezoekers, vooral uit de Verenigde Staten. Dat is voor de bedrijven die deelnemen in de Dutch Media Hub bijzonder interessant, want wij willen stimuleren dat Amerikaanse spelers via onze partners in Europa zaken doen.

Ook deze standbemanning is er klaar voor: Marieke Oudejans met Peter Laanen en George Freriks

Juni 2011 - Banff Media Festival Canadese contentmarkt biedt kansen voor Nederlandse bedrijven Dutch Media Hub vormt voor kleinere Canadese contentmakers een belangrijke toegang tot de Europese markt. Omdat hun thuismarkt klein is, zijn Nederlandse bedrijven al jaren actief in andere Europese landen. Bovendien zijn ze verder dan hun Canadese collega’s in het benutten van kleinere kanalen en markten. Een en ander blijkt uit een rapport dat maandag 12 september op de IBC in Amsterdam door DMH werd aangeboden aan een Canadese delegatie. Het rapport schetst welke kansen er liggen voor Nederlandse bedrijven binnen de Canadese media-contentindustrie.

George in gezelschap van Jan van Run (gedeputeerde Provincie Noord-Holland en William Pound van de Canadese ambassade)

September 2011 - Indieflix deal Nederlandse gateway voor onafhankelijke Amerikaanse films ‘Een doorbraak’, zegt George Freriks. Het Amerikaanse IndieFlix wil met een aantal deelnemers van de Dutch Media Hub in zee om zijn Video-on-Demand content op de Europese markt te brengen. ‘IndieFlix heeft de rechten op meer dan 3000 titels’, legt Freriks uit. ‘Onafhankelijk geproduceerde speelfilms, documentaires en korte films. Ze zoeken expansie in

203 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 203

20-01-12 14:39

Europa. Onze parttime consultant in de Verenigde Staten wees ze op de mogelijkheid om met de bedrijven in de Dutch Media Hub te gaan samenwerken, zo is het contact tot stand gekomen. ‘Na een aantal kleinere successen is dit voor de Dutch Media Hub echt waar we het allemaal voor doen’, vindt Freriks. ‘IndieFlix ziet ons consortium als de gateway to Europe, precies wat wij willen zijn. Bovendien valt er niet alleen over het leveren van technische diensten en distributie te praten, maar ook over een gemeenschappe lijke, risicodragende participatie met bedrijven hier. Ook dat sluit aan bij ons streven om dé partner te zijn binnen de Europese markt.’

September 2011 - IBC, Amsterdam

1 Met ruim 90m2 standruimte is de Dutch Media Hub goed te vinden in hall 9. 2 De geur van vers gebakken stroopwafels hielp duidelijk om bezoekers naar de stand te trekken. 3 De tafels van Enterprise Europe Network waren alle dagen bezet door deelnemers aan het match making event. 4 In het theater kon dagelijks geluisterd worden naar diverse presentaties. 5 Burgemeester Van der Laan bezocht tijdens zijn 5

Vip tour ook de DMH stand.

204 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 204

20-01-12 14:39

iMMovator projecten

Oktober 2011 - Haalbaarheidsonderzoek UltraViolet van start Op 25 oktober kondigt DMH wéér een concreet voorbeeld van samenwerking aan: zeven partijen werken samen aan een haalbaarheids- en consumentenonderzoek naar UltraViolet. Dit onderzoek behelst een technisch en commercieel gedeelte waarbij de impact van de ontwikkeling van het UltraViolet ecosysteem door de betrokken partijen wordt onderzocht. Het gedeelte van het ecosysteem dat betrokken partijen gaan ontwikkelen omvat een one-stop shop voor online en fysieke retailers die UltraViolet films willen gaan verkopen. Het zal bestaan uit een back-end en white-label front-end om de retailer volledig in de verkoop te kunnen ondersteunen. Meer specifiek voorziet dit te ontwikkelen ecosysteem in het technisch mogelijk maken van het downloaden en streamen van gekochte films. Het uiteindelijke voordeel voor de consument is dat een gedownloade film via alle apparatuur kan worden afgespeeld. De betrokken Dutch Media Hub partners brengen hun expertise in om gezamenlijk een totaalpropositie te ontwikkelen. Het grote voordeel voor de retailer is uiteindelijk dat hij vanuit één loket bediend kan worden. De aangesloten partners bij dit project zijn: 24i Media, Civolution, iphion, Jet-Stream, KPN Broadcast Services, ODmedia en TNO.

November 2011 - Dutch Media Hub aan vooravond van Fase 2.0 De Dutch Media Hubdate is gepresenteerd in Nieuwspoort te Den Haag. In dit magazine een overzicht van de behaalde successen en een blik vooruit naar een toekomst, waarin de focus ligt op het inrichten van een gemeenschappelijke marketing- en loketfunctie en een gezamenlijke faciliteit voor de opslag van content. Tijdens deze magazine lancering was er ook aandacht voor verschillende sprekers: Jan Wester van TNO schetste een breder, internationaal perspectief. En probeerde antwoord te geven op de vraag hoe DMH de hoeksteen kan worden van de Digital Gateway to Europe. De media-industrie wordt steeds belangrijker, betoogde hij. Hoewel de werkgelegenheid er niet sneller stijgt dan in andere sectoren, is de verwevenheid met andere sectoren als ICT en telecom enorm gestegen. Sowieso werkt in Nederland een relatief groot aantal mensen in de media-industrie. In vergelijking met andere Europese landen hoeven we in dat opzicht slechts het Verenigd Koninkrijk boven ons te dulden. Ook de omzet in de media-industrie is tussen 2000 en 2010 gegroeid, van 4,5 naar 6,3 miljard. Hoe kan de Media Valley (Amsterdam, Almere, Hilver sum, Utrecht en Amersfoort) nu een Gateway to Europe worden? In ieder geval door te zorgen voor een plaats in de top 3 in Europa. Volgens Wester kan dat worden gerealiseerd door voort te bouwen op bestaande publiek-private samenwerkingsprojecten (PPS) als: Media cluster H’sum, Dutch Media Hub (Media); AMSIX, breedband/breednet, Almere data capital (ICT); Dutch Health Hub, Amsterdam Smart City energie (Cross-overs) en creatieve cluster Amsterdam, Amersfoort en Game City Utrecht (Creatieve industrie). Ook is noodzakelijk: een

Overhandiging van de Hubdate aan Hans Smit van Stichting Maatschappij en Ondernemen

205 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 205

20-01-12 14:39

goede interactie met financiële en juridische sectoren en een goed werkend kennis eco-systeem (privaat, toegepast, fundamenteel). George Freriks: ‘Om van Nederland de Digital Gateway to Europe te maken, is DMH sinds 2009 bezig om onder andere de volgende doelstelling te verwezenlijken: Nederland (en in het bijzonder regio Amsterdam – Hilversum – Almere) te profileren als contenthub van Europa en als vestigingsplaats voor internationaal opererende media- en entertainmentbedrijven; de Nederlandse creatieve industrie gericht op content, media en entertainment te laten samenwerken met ‘enabling’ bedrijven; contenthubdiensten gericht op opslag en doorvoer en toegevoegde waardediensten stimuleren en een business platform voor open innovatie realiseren voor het creëren van nieuwe diensten en concepten’. Doordat hij de hele wereld over reist, kan René Mioch van DMH-partner FCCE bevestigen dat DMH internationaal naam begint op te bouwen. ‘Toen ik voor de Golden Globes in Hollywood was, kreeg ik van de grote studio’s terug dat DMH bij hen op bezoek was geweest. En dat ze hun content naar Nederland konden brengen, voor digitalisering en verdere verspreiding in Europa. Nederland staat in hoog aanzien daar. Iedereen kent Big brother en The Voice. Je moet je realiseren: de grote studio’s liggen ver achter op ons.’ Het is volgens Mioch belangrijk dat DMH zich nog meer dan nu presenteert op buitenlandse beurzen. ‘Er is gelegenheid genoeg, bijvoorbeeld op de MipCom.’

Dutch Media Hub activiteiten in 2012 Voor 2012 staan er verschillende activiteiten op het programma. Als er voldoende belangstelling is onder de deelnemers en supporting partners kan de Dutch Media Hub door middel van een stand verwacht worden op: NAB, Las Vegas en MIP TV of MIP COM in Cannes en in september tijdens de IBC in Amsterdam. In juni 2012 staat er een bezoek gepland aan het World Media Festival in Banff, Canada.

Meer informatie? Voor meer informatie over het project neemt u contact op met Sieneke Croes via email: contact@dutchmediahub.com of telefoon: 06-27 32 40 52. www.dutchmediahub.com En volg ons op Twitter: www.twitter.com/dutchmediahub

206 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 206

20-01-12 14:39

co lu m n

➔

Dutch Media Hub, het ga je goed!!

In 2011 heeft de Dutch Media Hub haar bestaansrecht bewezen! De partners hebben besloten door te gaan met de internationale promotie en marketing. En terecht! Na jaren van grote inspanning is er iets neergezet. Internationale naamsbekendheid, een verbeterde oriëntatie van het Nederlandse bedrijfsleven, meer onderlinge samenwerking, noem maar op. De internationale wereld van de content opslag en distributie biedt legio kansen. Geen land ter wereld waar men al zo ver is als in Nederland. Onderlinge connectiviteit, gezamenlijke afspraken over standaarden, uitwisseling van “best practices” en kennis. Samenwerking op tal van (deel)projecten. Onze handelsgeest die ons in staat stelt om met de vele culturen, in binnen- en buitenland, met creatieve geesten als ook met potentiële opdrachtgevers in de meer digitale automatiseringshoek, te kunnen communiceren, verbinden,te begrijpen waar het echt om gaat en daarop commerciële proposities te bieden. Volgens PWC zal de media industrie de komende jaren met circa 6% per jaar(!) groeien. In een verder stagnerende economie zitten de Dutch Media Hub partners dus in de goede hoek. Ook de afgelopen jaren groeide de creatieve industrie harder dan de economie als geheel. De sector kenmerkt zich door een hoge mate van flexibiliteit, kleine bedrijven kunnen snel groeien, personeel beweegt gemakkelijk heen en weer binnen de sector. Het cluster rondom Amsterdam is sterk, afhankelijk van definitiekwesties staat het cluster net wel of niet in de top drie van Media en ICT concentraties in Europa! Met onze AMS-IX hebben we in ieder geval één van de grootste internet exchanges ter wereld in ons midden. Circa 24% van al het Europese internetverkeer loopt immers via Amsterdam. Maar ook de Nederlandse bevolking is als innovatief te kenschetsen. Nederland heeft één van de hoogste percentages breedbandaansluitingen per huishouden ter wereld. Van de mensen die online zijn, is meer dan 96% actief op social media. Het percentage gebruikers van diensten zoals Twitter en Linked In is nergens zo hoog als in Nederland. Volgens Mike Reid, de managing director van “comScore” is “The Netherlands in many ways a nexus of global social networking behavior”!

George Freriks

In het verleden was de wereld van koop- en verkoop van content gescheiden van die van levering. Deals werden in Cannes gesloten en de levering vanuit Hollywood of andere streken ging via tape of via transfertechnieken. Vanwege een aantal fiscale voordelen heeft Nederland bewezen een uitstekende uitvalsbasis te zijn voor rechtenhouders en de verkopers van rechten, U2, de Rolling Stones, Universal en vele anderen liepen voorop. Dankzij de nieuwe digitale platforms is het mogelijk om het proces van content bekijken, bestellen, leveren en afrekenen te ingtegreren. Hier liggen voor de rechteneigenaren kostenvoordelen en voor de Nederlandse bedrijven kansen. Gesteund door een prima fiscaal regime en de fantastische kennis op het gebeid van digitale opslag en transport kunnen we ijzersterke concurrerende proposities internationaal aanbieden.

207 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 207

20-01-12 14:39

Nederland geldt internationaal als testmarkt. Als een format als Big Brother of The Voice Of Holland in Nederland slaagt, slaagt het in de rest van Europa. Maar niet alleen op creatief gebied is Nederland een testmarkt. Ook op het gebied van technologie loopt Nederland voorop en zijn de Nederlanders bereid om te experimenteren. Het is dan ook niet voor niets dat UPC Nederland heeft uitgekozen als testmarkt voor hun Horizon product. Horizon zal de “residential gateway” zijn voor consumenten. Een soort server in het huis die content kan opslaan en ontsluiten. Weer een bewijs dat de internationale gemeenschap Nederland weet te vinden als het gaat om het uittesten van innovatieve technologie. Het DNA is goed! De bouwstenen zijn gelegd. De internationale oriëntatie is een feit, nu doorpakken..! De markt heeft zoveel kansen, de omzet van de gezamenlijke Dutch Media Hub bedrijven kan de komende jaren verdrie- of verviervoudigen vermits de kansen op de internationale markt gepakt gaan worden. Aan het leggen van het fundament heb ik de afgelopen jaren leiding mogen geven, ik ga verder als “supporter”. DMH, het ga je goed! George Freriks is partner van TwoMinds en was projectleider van het project Dutch Media Hub.

De Dutch Media Hub deelnemers in 2011

208 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 208

20-01-12 14:39

Over iMMovator m, projectbureau

➔

ie, expertisecentru Netwerkorganisat

➔

Events

➔

Projecten

➔

Onderzoek

➔

Formules

➔

Organisatie

➔

Participanten

•Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 209

20-01-12 14:39

➔

Netwerkorganisatie, expertisecentrum, projectbureau Uit de voorgaande hoofdstukken blijkt hoe divers de activiteiten van iMMovator zijn. Van Cross Media Cafés via onderzoeksrapporten zoals de Cross Media Monitor tot projecten zoals BreedNet. Deze diversiteit past goed bij het dynamische karakter van de crossmediasector en bij het type organisatie dat iMMovator wil zijn. Lees in dit hoofdstuk meer over iMMovator.

Missie Het iMMovator Cross Media Network is een netwerkorganisatie die zich richt op het versterken van de crossmediasector met de nadruk op innovatie en economisch rendement. Hiertoe organiseren we evenementen, projecten en onderzoek. Daarnaast versterkt iMMovator de rol van de cross media industrie als innovatiemotor voor andere economische en maatschappelijke sectoren. Innovatieve concepten die door crossmediabedrijven zijn ontwikkeld kunnen bijvoorbeeld toege past worden in de zorg. Denk aan games en simulatie ter bevordering van het revalidatieproces. Als netwerkorganisatie brengt iMMovator verschillende partijen bij elkaar om kennis uit te wisselen over de nieuwste ontwikkelingen binnen de cross media industrie. Tijdens deze bijeenkomsten is er altijd ruimte om te netwerken waardoor nieuwe verbindingen tussen organisaties kunnen ontstaan. Als expertisecentrum vergaart iMMovator, vaak in samenwerking met andere partijen, ook zelf infor matie over de sector: waar liggen innovatiekansen en hoe kunnen we die benutten? Om nieuwe ontwikkelingen te versnellen en innovatiekansen te benutten organiseert iMMovator geregeld pro jecten gericht op specifieke onderwerpen. Het projectbureau is daarbij vaak de aanjager en initiator van innovatie en brengt daarbij partijen samen om nieuwe verbindingen te leggen. Tenslotte stimu leert iMMovator ondernemerschap door haar activiteiten af te stemmen op het MKB.

210 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 210

20-01-12 14:39

Over iMMovator

➔

Events Als netwerkorganisatie organiseert iMMovator een aantal evenementen om kennisdeling tussen bedrijven, overheden en kennisinstellingen te bevorderen. Het organiseren van deze contactmomenten gebeurt in grootschalige events zoals Cross Media Cafés, het Mediapark Jaarcongres en de Media Future Week, maar ook tijdens kleinschalige workshops en masterclasses waar meer plek is voor interactie.

Cross Media Cafés De Cross Media Cafés zijn vakbijeenkomsten waarin leden van het iMMovator Cross Media Network in korte tijd worden bijgepraat over een relevante ontwikkeling in het crossmedia veld. Cross Media Cafés zijn de plek bij uitstek om op de hoogte te raken van de stand van zaken in de crossmedia industrie. Het is een plek om snel te leren van de ervaringen van anderen en daarover met anderen in gesprek te raken. Nieuwe business cases, veranderingen in de sector en marktonderzoeken zijn een aantal van de onderwerpen die binnen een thema aan bod komen. Elk Cross Media Café is georganiseerd rond een bepaald thema.

De bijeenkomsten zijn grootschalig opgezet en vinden plaats in een mediaomgeving zoals een studio op het Media Park. Een aantal presentaties van experts wordt gevolgd door een paneldiscussie onder leiding van een deskundige dagvoorzitter. Het panel wordt gevuld met vooraanstaande per sonen uit de cross media industrie. Ook is er elke keer een pitchronde waarin startende bedrijven hun product of dienst kort presenteren. In de pauze en tijdens de borrel kan er met deze bedrijven verder gepraat worden tijdens het demo café. De bedrijven kunnen zich bij een statafel presenteren aan de bezoekers. Doorgaans komen er zo’n 300 leden uit het netwerk op de Cross Media Cafés af. Meer informatie (ook voor actuele thema’s en data) op: www.immovator.nl/crossmediacafe

211 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 211

20-01-12 14:39

Media Park Jaarcongres Het Mediapark Jaarcongres is een jaarlijks terugkerend inspiratie- en netwerkevent voor crossmedia professionals. In tegenstelling tot de Cross Media Cafés waar elke keer een specifiek thema centraal staat, probeert het Mediapark Jaarcongres de belangrijkste nieuwe ontwikkelingen in de cross media indus trie in volle breedte te presenteren. Het congres biedt in één dag een overzicht van de belangrijkste nieuwe mogelijkheden met presentaties van topsprekers, interessante interviews en videoreportages. In 2010 is dit congres voor de derde keer georganiseerd door iMMovator, Beeld en Geluid en de Media Academie in samenwerking met een groot aantal partners. Lees meer over het vierde Mediapark Jaarcongres in hoofdstuk 6 ‘Mediapark Jaarcongres’. Meer informatie op: www.mpjc.nl

Media Future Week De Media Future week daagt studenten uit om met een open mind vooruit te kijken naar belangrijke media-ontwikkelingen van morgen. In een vierdaags programma bekijken we de economische, technische en sociale impact van media, en de manier waarop we daar als mediaconsument, maar ook als mediaprofessional mee om gaan. De Media Future Week is er voor enthousiaste en gemoti veerde studenten die meer uit hun opleiding media & entertainment willen halen. Het biedt deze studenten een week lang een exclusief programma met binnen- en buitenlandse topsprekers medaindustrie. In een intensief maar afwisselend programma worden allerlei facetten van de media toekomst bediscussieerd. De Media Future Week laat studenten open staan voor andere ideeën en andere perspectieven op nieuwe werelden. Naast een groep van gemotiveerde, excel lente en eigenwijze studenten van de vijf deelnemende hogescholen doen ook docen ten en lectoren mee aan de Media Future Week. In multidisciplinaire teams werken stu denten, docenten en lectoren aan media vraagstukken. In de plenaire sessies is ruimte voor genodigden uit het bedrijfsleven. Lees meer over de eerste Media Future Week in hoofdstuk 5 ‘The Future of Media’. Meer informatie op: www.mediafutureweek.nl

212 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 212

20-01-12 14:40

Over iMMovator

Workshops IMMovator organiseert in samenwerking met Syntens professionaliseringsworkshops om prak tische kennis over innovaties binnen de sector te delen. De workshops zijn speciaal voor MKB’ers, freelance consultants uit het netwerk (media, entertainment en technologie) en ondernemers uit de media sector en bevatten praktische tips en do’s & don’ts rondom een specifiek thema. De work shops zijn kleinschalig (20-30 deelnemers), interactief, en worden gegeven door experts op des betreffend onderwerp. In 2011 zijn de volgende workshops georganiseerd:

Acquisitie doen zonder als een verkoper te klinken, hoe doe je dat? Enno van Kersen van Sandler Trainingen verzorgde een interactieve workshop voor media onder nemers. Het is zaak die oordelen en het traditionele patroon tussen verkoop en inkoop te door breken. Dat doet een verkoper het beste door verrassend veel vragen te stellen aan een potentiële klant. Hiermee helpt hij de prospect om de behoefte cq de koopmotieven helder te krijgen. Indien de uitkomst is dat de prospect niet de potentie heeft om een klant te worden, is het voor iedereen beter dat in een vroeg stadium te ontdekken. Dat spaart veel kostbare tijd, kostbaar voor verkoper en inkoper.

Waardecreatie: Hoe maak ik mijn bedrijf net zoveel waard als Zynga? Micha Zwaaf van IMX Capital vertelde tijdens de workshop waarom investeerders een bedrijf als Zynga zoveel waard vinden. De kracht van Zynga zit in de 275 miljoen maandelijkse gebruikers. Hiermee komt de waardering van $ 10 miljard neer op $ 36 per gebruiker. De kwaliteit van de inves teerders vormt een factor op zich bij het bereiken van hoge waarderingen. Fidelity heeft meegedaan aan de investeringsronde van $ 500 miljoen in Zynga, dat geeft een kwaliteitsstempel. De kans om succes te continueren wordt vergroot door het commitment van sterke partijen met ‘deep pockets’. Het Nederlandse Layar is hiervan ook een prachtig voorbeeld. De $ 10 miljoen finan cieringsronde waar ook Intel Capital aan heeft meegedaan is mooi, maar de strategische afstem ming tussen Layar en Intel met het oog op nieuwe chips op mobieltjes is echt goud waard. Met Intel kan optimaal worden afgestemd, ontwikkeld en content van tevoren worden geïnstalleerd. Microsoft is ook zo begonnen. De successen van Twitter, Youtube en Angry Birds werden ook in de workshop belicht.

Klantervaringscirkel: Van product naar succesvol bedrijf ‘Zorg dat je klanten bij alle contactmomenten een positieve ervaring hebben. Waarbij klanten niet alleen je eindgebruikers zijn, maar iedereen die met je organisatie in aanraking komt’. Dat was de centrale boodschap van Stefan Morssink, innovatie adviseur en merkexpert bij Syntens. Aan de hand van de klantervaringscirkel, gaf hij aandacht aan verschillende onderwerpen. Waaronder: het belang van een sterke reputatie,hoe vaste klanten ambassadeurs worden en bijdragen aan een grotere omzet, het proces dat een klant doorloopt voor, tijdens en na aankoop van een product of dienst, niveaus van communiceren met de klant en hoe optimaal met deze aspecten omgegaan kan worden.

213 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 213

20-01-12 14:40

Met WBSO goedkoper onderzoeken en informatie over innovatiebox Jan Willem Hiddink van AgentschapNL vertelde tijdens deze workshop over de mogelijkheden van de WBSO regeling, de meest gebruikte subsidie regeling voor technologische bedrijven. AgentschapNL (de overheid) steunt innovatieve bedrijven om research en ontwikkeling goedkoper uit te voeren. Dit betekent dat voor R&D medewerkers minder loonbelasting hoeft worden afgedragen.

Praktisch aan de slag met uw businessmodel op 1A4 Businessmodellen worden vaak verward met verdienmodellen. Een businessmodel is meer. Het beschrijft alle facetten die invloed hebben op het creëren van een meerwaarde, terwijl een ver dienmodel alleen ingaat op de vraag hoe een organisatie geld kan verdienen. In de workshop nam Canvas expert Jille Sol de circa 25 deelnemers mee aan de hand door de ne gen bouwstenen van het door Alex Osterwalder ontwikkelde businessmodel Canvas. Het model geeft je eenvoudig en overzichtelijk inzicht in je organisatie en in de innovatiekansen. Maar het dient ook als uitgangspunt voor interne discussie, beslistool (wat gaan we wel en niet doen) en de combinatie van de verschillende bouwstenen vor men eigenlijk al je pitch. Nadruk in het model legde Sol op de waardepropositie in het midden van de negen bouwstenen: het aanbod van het bedrijf in product en service, vertaald in waarde voor de klant. Dit maakt je organisatie onderschei dend en laat zien waar kansen voor nieuwe pro ducten, diensten en verdienmodellen liggen.

Masterclasses De masterclasses gaan dieper in op actuele thema’s, waardoor ze wat minder praktisch zijn, maar bieden vooral inspiratie en input voor een visie of strategie. De masterclasses zijn met name be doeld voor beslissers, productmanagers, lectoren, docenten, hoogleraren en business developers in de media. Masterclasses bieden geïnteresseerden de mogelijkheid om de visie van een specialist aan te horen, en deze vragen te stellen. De masterclasses zijn kleinschalig (20-30 deelnemers). In 2011 werd de masterclass Uitgeefconcepten op mobiele devices georganiseerd. Een verslag van deze masterclass is te vinden in hoofdstuk 1 ‘Tablets’.

214 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 214

20-01-12 14:40

Over iMMovator

➔

Projecten Naast diverse evenementen en onderzoek initieert iMMovator projecten. Deze projecten zijn erop gericht innovatie te stimuleren en brengen overheden, kennisinstellingen en het bedrijfsleven bij elkaar. Om verbindingen te leggen, samenwerking te bevorderen, kennisuitwisseling te stimuleren en partijen te mobiliseren rond een bepaald thema. IMMovator heeft projecten gestart als het Ketenoverleg Digitale Televisie, 10-10-10, Luidheidnormalisatie, Almere DataCapital/Dutch Health Hub en is verder penvoerder voor de IPC regeling (Innovatie Prestatie Contracten Door deze brede invulling van haar rol kan iMMovator goed anticiperen op kansen en ontwikkelin gen in de crossmediasector. IMMovator Cross Media Network maakt latente vragen en innovatie kansen expliciet en neemt initiatieven waaraan bij participanten, bedrijven, kennisinstellingen, overheden en andere partijen in de crossmediasector behoefte blijkt te zijn.

Innovatie Prestatie Contracten Het kabinet Rutte heeft flink het mes gezet in subsidieregelingen van de overheid. Het nieuwe instrumentarium is veel meer gericht op financiering van innovatie (& groei) bijvoorbeeld door middel van borgstellingskrediet. Naast de fiscale regelingen zoals de Wet Bevordering Speur en Ontwikkeling is het subsidie instrument Innovatie Prestatie Contract (IPC) echter overeind gebleven. Bij een IPC werkt een groep bedrijven (MKB-ers) in één of meerdere samenwerkingsverbanden aan product- of dienstontwikkeling en de benodigde kennisvergaring hiervoor. Een IPC wordt door een penvoerder begeleid. De bedrijven ontvangen subsidie voor onderzoeksactiviteiten en productontwikkeling. IMMovator heeft het afgelopen jaar als penvoerder het BreedNet IPC Breedbandige diensten bege leid. Daarbij is vooral ingezet op samenwerkingen tussen bedrijven binnen de groep. Ook heeft een aantal bedrijven over haar innovaties kunnen presenteren tijdens iMMovator events, zoals masterclasses, workshops en Cross Media Café’s. Ook de komende jaren zal iMMovator inzetten op het initiëren en begeleiden van clusters van bedrijven rondom thema’s die raakvlakken hebben met andere programma’s van iMMovator. Een goed voorbeeld is de Dutch Health Hub waar veel diensteninnovatie wordt voorzien en wat met behulp van een IPC versneld kan worden. Meer over de andere iMMovator projecten is te lezen in hoofdstuk 12 'iMMovator projecten'. Het project BreedNet is te vinden in hoofdstuk 7 'Fiber to the Home' en 3DNL komt aan bod in hoofd stuk 10 '3D'..

215 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 215

20-01-12 14:40

➔

Onderzoek Als expertisecentrum bundelt iMMovator kennis over de crossmedia industrie. Onderzoek heeft geleid tot twee sectorale publicaties: de Cross Media Monitor en het rapport ‘Investeren in verbindingen’. Deze documenten bieden een overzicht van potentiële kansen binnen de crossmediasector. Daarnaast brengt iMMovator op kwartaalbasis een monitor uit over de introductie en toepassing van digitale TV in Nederland.

Cross Media Monitor De Cross Media Monitor is een analyse van de ontwikkelingen binnen de ICT en creatieve industrie in de Noordvleugel van de Randstad. Crossmediale innovaties en ontwikkelingen concentreren zich bij uitstek in dit gebied en in deze sectoren. Diverse beleids- en bedrijfstrategieën zijn erop gericht deze innovaties en ontwikkelingen te stimuleren of commercieel te benutten. De Cross Media Monitor laat zien waar de creatieve sector staat en wat de belangrijkste ontwikkelingen in de clus ters en steden zijn en is daarom bijzonder geschikt als input voor beleids- en bedrijfsstrategieën. De Cross Media Monitor is uitgevoerd door TNO in samenwerking met prof. dr. Paul Rutten (Universiteit Leiden). Werkgelegenheidscijfers vormen de basis van de Cross Media Monitor deel 1. De focus ligt op de Noordvleugel van de Randstad, waar beide sec toren sterk zijn geconcentreerd. Het rapport verge lijkt bovendien de top-25 cross media steden in Nederland met elkaar. Lokaal zijn grote verschillen zichtbaar. In deel twee van het rapport worden de cijfers geïnterpreteerd en aangevuld met de in houdelijke visie van Rutten en zijn team. De Cross Media Monitor geeft daarmee inzicht in de trends en economische ontwikkeling van de creatieve in dustrie en de ICT-sector op nationaal, regionaal en lokaal niveau.

216 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 216

20-01-12 14:40

Over iMMovator

U p dat e

Cross Media Monitor Update De laatste Cross Media Monitor is uitgebracht in 2010 en bevat cijfers van 2009. Omdat er in de tus sentijd veel veranderd is heeft iMMovator een update onderzoek laten uitvoeren waarin de cijfers van 2010 gepresenteerd worden. Conclusie: Media en ICT hardware incasseren banenverlies in 2010.

Noordvleugel minder geraakt door krimp De sector ICT en creatieve industrie heeft in 2010 klappen opgelopen, onder meer door daling van de werkgelegenheid bij de media industrie in Hilversum. De sectoren creatieve industrie en informatie en communicatietechnologie zijn het afgelopen jaar in Nederland met 0,3 procent gekrompen. Het banenverlies is minder dan de achteruitgang van de gehele economie; die be droeg 0,7 procent. De krimp is bijna geheel te wijten aan uitstoot van arbeid bij de bedrijven met meer dan vijftig banen in beide sectoren.

Media- en entertainment industrie en ICT De meest duidelijke krimp van 2009 op 2010 vindt plaats binnen media- en entertainment (-3,7 procent, bijna drie en een half duizend banen). De teruggang is het sterkst bij de onderdelen radioen televisie (- 1.125 banen, -7,2 procent), persmedia (-1.713 banen, -4,9 procent banen) en boeken (- 781 banen, -5,7 procent). Er is ook sprake van krimp van 2009 op 2010 in de sector ICT hardware (-8,8 procent, ruim drieduizend banen) en binnen de ICT-diensten (-0,7 procent, bijna zeventien honderd banen).

Structuur van groot naar ZZP De herstructurering van de sector zet intussen on verminderd door: grote bedrijven stoten mensen af, die vaak als ZZP’er doorgaan.In de voorbije jaren is er sprake van krimp bij de grote bedrijven en groei bij de kleinere. In 2010 echter sijpelt de teruggang door naar de kleinere bedrijven met 11 tot 50 werkne mers. Zij leveren in 2010 voor het eerst sectorbreed banen in. Voor de media- en entertainmentindustrie is zelfs sprake van een krimp in het aantal banen bij bedrijven van 2 tot 5 banen. De eventuele groei zit bij de ZZP-ers. Het effect van de crisis laat zich voelen.

217 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 217

20-01-12 14:40

➔

Formules Een van de succesvolle concepten van iMMovator is het Cross Media Innovation Center. Deze unieke formule mobiliseert en stimuleert de innovatiekracht in de ontwikkelingsfasen van de student naar het ondernemerschap. De combinatie van en samenwerking in de drie ontwikkelingsfasen stimuleert het samenspel van enthousiasme, ervaring, kennis en professie. De formule van het Cross Media Innovation Center (innovatiecentrum) faciliteert de drie ontwik kelingsfasen van veelbelovende student via kansrijke starter naar jonge innovatieve ondernemer. Doel hiervan is om de samenhang tussen deze drie fasen zodanig te versterken dat het geheel als een krachtige innovatiemotor gaat functioneren. De fasen worden binnen het Cross Media Innovation Center als volgt ingevuld:

1 Leerbedrijf De eerste ontwikkelingsfase vindt plaats in het Leerbedrijf. Een leerbedrijf is een bedrijf waarin studenten uit het hoger en middelbaar beroepsonderwijs in een interdisciplinaire omgeving in novatieve opdrachten voor (MKB) ondernemers uitvoeren. Het betreft opdrachten in het kader van een keuzesemester, stage en afstuderen. In 2011 was er één leerbedrijf: GNR8 in Haarlem (zie ka der). GNR8 is tot stand gekomen in samenwerking met Hogeschool INHOLLAND. De samenwerking tussen het onderwijs en het bedrijfsleven zorgt ervoor dat theorie en deskun digheid bijeenkomen. Per opdracht worden de vereiste competenties/disciplines bijeengebracht in een projectgroep. Deze interdisciplinaire aanpak leert de studenten over de muren van het eigen vak heen te kijken en is een belangrijke voorwaarde voor innovatie. Opdrachtgevers zijn veelal afkomstig uit het crossmedia veld maar zijn daarbinnen zeer divers. Opdrachten variëren van het verbeteren van een website tot het onderzoeken en ontwikkelen van een communicatieplan. Naast het werken aan de concrete projecten leveren de studenten ook een bijdrage aan het r unnen van het Leerbedrijf, bijvoorbeeld door bij te dragen aan de externe communicatie. • De winst voor de studenten is het ervaren van onder nemerschap en het in teams kunnen werken aan daarmee grotere en complexe opdrachten, • De winst voor de opleidingsinstituten is dat zij terug gekoppeld krijgen wat er schort aan de curricula en een pakket van workshops kunnen overnemen van het Leerbedrijf, • De winst voor de ondernemers is dat ze grotere en complete opdrachten kunnen plaatsen zonder zich te hoeven bekommeren over het huisvesten en be geleiden van een team van studenten.

218 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 218

20-01-12 14:40

Over iMMovator

GNR8: hoogtepunten 2011 In 2011 heeft GNR8, het communicatie, media en innovatie studentenleer werkbedrijf van Hogeschool Inholland, niet stil gezeten. Hieronder een se lectie van de hoogtepunten van 2011. We kunnen niet alles in dit overzicht zetten echter, bloggen elke week op onze site: www.gnr8.nl. Of volg ons achter de schermen op via www.facebook.com/gnr8media De multidisciplinaire team van GNR8, bestaande zowel uit talentvolle MBO als HBO studenten hebben het afgelopen jaar aan een groot aantal projec ten gewerkt op het snijvlak van media, communicatie en innovatie.

Organisatie GNR8 heeft duidelijk haar plek gevonden zowel binnen Inholland als de verschillende betrokken organisaties en Netwerken. Op deze manier krijgt GNR8 een steeds steviger fundament. Voor Inholland wordt GNR8 een steeds belangrijkere verbinding met het werkveld. Met regelmaat mag GNR8 opdrachten vanuit het werkveld plaatsen in minoren! Zo heeft GNR8 ondertussen op jaarbasis ongeveer contact met 200 studenten.

GNR8Live Grote kans dat u een van de studenten bent tegengekomen op het MPJC, Picnic2011, Netwerk023 Innovatie Award, Creative Company en vele andere evenementen. Hier waren wij aanwezig om verslag te doen voor de thuisblijvers.

Projecten Naast ons eigen kennisdelingsevent Interact voor ondernemers, studenten en docenten hebben we gewerkt aan het uitgeven van een boek op cross mediale wijze, een opensource tweedescherm voor bij Live (web)televisie, uitgeven van magazines op verschillende schermen. Een reality check voor een grote organisatie met als climax een première in een bioscoop. In januari zijn een tiental bedrijven spontaan voorzien van advies voor de door ontwikkeling van hun website! Meer informatie over GNR8 via www.gnr8.nl

2 Starterscentrum De tweede ontwikkelingsfase vindt plaats in het Starterscentrum. Er zijn twee starterscentra: een in Hilversum (Mediacentrum op het Mediapark) en een in Haarlem. Veelbelovende (groepen van) studenten en jonge ondernemers kunnen in aanmerking komen voor een starterhuisvesting. Naast het aanbieden van betaalbare huisvesting wordt gewerkt aan een programma waarbij de ondernemers worden ondersteund in de startfase van hun bedrijf. Er wordt op deze manier ge bouwd aan een hechte samenwerking tussen Leerbedrijf en Starterscentrum. Met de organisatie van kennisoverdracht, de ervaringsuitwisseling en de georganiseerde netwerkverbanden ontstaat zo een broedplaats voor nieuw ondernemerschap.

219 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 219

20-01-12 14:40

Netwerk023 In Haarlem werkt iMMovator mee aan de netwerkvorming en kennisdeling tussen bedrijfsleven en opleidingen binnen de Haarlemse creatieve industrie. Hiervoor zijn verschillende workshops en bijeenkomsten georganiseerd in de regio Haarlem. Netwerk023 is het netwerk voor bedrijven in de media, reclame en internet met als bindende factor Haarlem. Het netwerk is geïnitieerd door Urba nology, Wazooky, Blutarsky en GNR8. Thuisbasis van het netwerk is de Internetsite: www.netwerk023. nl. Omdat enkel een online netwerk niet voldoende is wordt er om de twee maanden een netwerk borrel gegeven. Een van de belangrijkste reden van de oprichting het is gemis van een netwerk voor freelancers, ondernemers en studenten werkzaam in de creatieve industrie van Haarlem. Het Netwerk vult dit gat en biedt zowel online als offline de mogelijkheid dat creatieven elkaar ont moeten. Daarnaast biedt het netwerk voor studenten die starten in de creatieve industrie een goede startlocatie om in contact te treden met dé creatieve bedrijven.

Netwerk023: hoogtepunten 2011 Netwerk023 heeft als doel om de creatieve industrie te ondersteunen, te verster ken en te ontwikkelen. Dit doet het netwerk zowel offline als online. Offline, met workshops, paneldiscussies en netwerkbijeenkomsten. Online door het bieden van een community platform, waar leden eenvoudig in contact kunnen treden. Experts bloggen, en evenementen staan aangekondigd.

Bijeenkomsten Traditie aan het begin van het jaar trend event waarbij de experts van Netwerk023 de gespotte trends voor 2012 kort en bondig presenteren, voor de leden een mooie start van het jaar! Succesvol waren de workshop Slimmer werken - meer doen in minder tijd, Gamification en Online gedragsbeinvloeding. De bijeenkomsten zijn gevuld op basis van de we workshops met inspirerende sprekers, oa David Nieborg, Lone Frank en Marque Joosten. Altijd een succes, de zomer BBQ aan het stadsstrand in Haarlem!

023 Innovatie award Maar liefst 18 inzendingen waren er voor de 023 innovatie award. Wat opviel was de diversiteit en kwaliteit van de inzendingen. Op Youtube is een video de vinden van de vijf genomineerden. Winnaar was dit jaar BooXtream social DRM. Social DRM zonder van last te zijn voor de gebruiker, mooi en schaalbaar naar verschil lende media!

Wereldberoemd in Haarlem Ook Haarlem heeft ze. Bekende namen uit de reclame- en media wereld die ieder een kent of zou moeten kennen. Op het moment van dit schrijven zijn negen Haarlemmers geportretteerd in een prachtige serie. Deze is in zijn geheel terug te lezen op de website www.netwerk023.nl

220 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 220

20-01-12 14:40

Over iMMovator

Almere DataCapital Network In 2011 is ook gestart met de netwerkvorming en kennisdeling tussen verschillende professionals in Almere. De Gemeente Almere heeft ICT & Media als een van de kansrijke groeisectoren gekozen en ambieert op dit gebied een voorbeeldrol als DataCapital van Nederland. Almere DataCapital is een programma voor de ontwikkeling van een duurzaam ecosysteem van kennis en bedrijvigheid in Almere rondom de opslag en verwerking van ‘big data’. Almere DataCapital wil een netwerk van MKB’ers, kennisinstellingen en onderwijsinstellingen opzetten. In het kader van dit Almere DataCapital Network organiseert iMMovator vanaf 2011 samen met Syntens professionaliserings workshops voor MKB’ers.

De eerste bijeenkomst van het Almere DataCapital Network

3 Snel groeiende ondernemers De derde fase is het snel groeiende innovatieve bedrijf. Naast fysieke ondersteuning biedt iMMovator de bedrijven toegang tot haar uitgebreide netwerk van contacten op directieniveau van alle rele vante bedrijven in de crossmediasector. Hiermee wordt de groeisnelheid van de bedrijven bevor derd. Daarnaast weten financiële instellingen en participatiefondsen via iMMovator hun weg te vinden naar bedrijven die extra kapitaal willen inzetten.

221 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 221

20-01-12 14:40

➔

De organisatie iMMovator is een netwerkorganisatie en bestaat grotendeels uit zelfstandige professionals. Deze vormen het projectbureau en de kern van de uitvoeringsorganisatie. iMMovator kent een bestuur dat afgevaardigd wordt vanuit de in iMMovator participerende bedrijven, overheden en kennisinstellingen. Deze werkvorm maakt ons flexibel, biedt de mogelijkheid te werken met de beste mensen uit het veld en sterk resultaat gedreven. Het kernteam blikt hieronder terug op het afgelopen jaar:

Ton van Mil

(directie) “Werken voor iMMovator is een voorrecht. iMMovator maakt het mogelijk onbeperkt kennis op te doen en deze belangeloos te delen met eenieder die dat wil. iMMovator maakt het daarmee ook mogelijk concurrenten samen te brengen en nieuwe samenwerkingsvormen te ontwikkelen. Bijzonder aan 2011 is dat we met de start van Almere DataCapital onze kennis uit de mediasector nu ook gaan toepassen binnen de medische sector”

Freek van ’t Oost er

(financiën en programma’s) “2011, het jaar van omroepbezuinigingen en innovatieagenda’s. IMMovator werd betrokken bij de innovatie agenda voor Media & ICT van het Topteam Creatieve Industrie. In samenwerking met TNO en een groot aantal betrokken partijen is in een recordtempo van drie weken een innovatie agenda voor Media & ICT in Nederland opgesteld. Na een oproep in ons netwerk kregen we meer dan honderd intentieverklaringen opgestuurd die deze agenda steunen. Voor mij was dit een hoogtepunt van 2011.”

Mir Wermut h

(Business development) “iMMovator zit nu duidelijk in de tweede groeifase na ons eerste jubileum: verdieping van onze kennisdelingsprojecten in de workshops en masterclasses; uitbreiden en verbeteren van de relatie met onze achterban buiten de traditionele mediasector; en het opzetten van nieuwe services/faciliteiten waardoor bedrijven kunnen groeien en innoveren, ook richting het buitenland. Er liggen daarmee nog heel wat uitdagingen die we met z’n allen graag oppakken”

222 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 222

20-01-12 14:40

Over iMMovator

Monique van Dusseldorp

(organisatie events) “De iMMovator Cross Media Cafés waren ook dit jaar weer een feestje om te organiseren. Keer op keer zie ik met hoeveel plezier en toewijding in Nederland gewerkt wordt aan cross mediale producten en diensten. Het is fijn om te zien dat ook steeds meer ondernemers het Cross Media Café zien als een platform richting de industrie. En bovendien is het fijn dat al deze ondernemers bereid zijn hun kennis te delen met de industrie!”

George Freriks

(senior consultant) “In 2011 hebben we de Dutch Media Hub echt internationaal op de kaart gezet. Eindelijk kwamen de leads binnen!! De organisatie is nu zo ver dat het op eigen benen verder kan. Gelukkig blijf ik in 2012 nog wel, zij het op een lager pitje, bij iMMovator en Dutch Media Hub betrokken. Het is altijd inspirerend om dicht bij het hart van de innovatie in de mediasector betrokken te mogen zijn!

Arno Bouwens

(projecten) “De ontwikkelingen op het snijvlak van media & ICT gaan razendsnel: digitale strategieën voor uitgevers zijn de afgelopen half jaar helemaal overhoop gehaald, de besteding van reclamegelden verschuift heel hard naar online, ook de markten van muziek en gaming bruisen. Disruptief lijkt de rode draad! Het is boeiend om met iMMovator bij te mogen dragen aan versterking van de Nederlandse economie in deze sector.”

Frank Visser

(projecten) “2011 was een jaar van nieuwe rollen voor iMMovator. Met nieuwe projecten zoals de Media Future Week en Almere Data Capital en bijdragen aan het Topteam Creatieve Industrie droeg iMMovator op zeer actieve manier bij aan het opleiden van talent, vestigen van een data ecosysteem en het tot stand laten komen van beleid voor de hele crossmediasector.”

Sieneke Croes

(Dutch Media Hub) “Wat er zo mooi is aan het werken voor iMMovator? Dat wat we doen bereikbaar is voor echt iedere geïnteresseerde in en binnen de crossmediasector. Of je nu werkzaam bent bij een gamebedrijf, omroep, facilitaire club, producent, crossmediaal bedrijf of nog studeert. Voor iedereen is de kennis die iMMovator ontwikkelt bereikbaar. Door het uitgeven van onderzoeken in rapportvorm en in het delen van kennis tijdens masterclasses, workshops, Cross Media Cafés en congressen. Mijn eigen focus ligt in 2012 op fase 2.0 van Dutch Media Hub, een super uitdaging!”

223 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 223

20-01-12 14:40

Ellen Klein-Huvêr

(projectenbureau) “IMMovator is een omgeving, een omgeving van mensen met dezelfde instelling als ‘met elkaar en voor elkaar’ en ‘samen denken, samen doen’. Het is als een visnet, waarbij het basismateriaal bestaat uit een goed doordacht touwwerk. Het basismateriaal van iMMovator bestaat uit mensen met een diversiteit aan ideeën. Mensen en ideeën worden samengebracht en tot een netwerk van bepaalde maaswijdte geknoopt. Het net wordt actief voortbewogen doordat er aan getrokkenwordt,meestaldooréénofmeerkrachtigeelementen.Samenwerkingsverbanden worden gecreëerd, waardoor innovatieve en creatieve plannen vorm kunnen krijgen. Dit kan gaan om samenwerking met dienstaanbieders, studenten, universiteiten maar ook de grote spelers in medialand. Het dynamische, vooruitstrevende en vooral de positieve gedrevenheid binnen het team van iMMovator, is wat ons verbindt met de leden uit ons netwerk.”

Oscar Wijsman

(programmamanager, Almere DataCapital, Dutch Health Hub) “De kracht van iMMovator ligt in het oppakken en daadwerkelijk doorvoeren van belangrijke innovaties. Dat levert een zeer hoge toegevoegde waarde voor de sector en dit straalt inmiddels steeds breder uit. iMMovator kan binden en verbinden. De mix van werkwijze, kennis en competenties binnen iMMovator maakt dat de cross-over van media naar zorg ook direct succesvol is.”

Marlies Hakvoort

(communicatie) “Het mooie aan iMMovator is dat we met onze projecten en evenementen dit jaar weer heel verschillende groepen aanspreken binnen de crossmedia industrie. Van de uitgeefkant die geïnteresseerd is in tablets, tot techneuten op het gebied van 3D. Van handelsmissies naar Amerika tot een congresweek voor studenten. De crossovers die ontstaan tussen verschillende groepen mensen tijdens onze projecten en events zorgen voor bijzondere initiatieven. IMMovator zelf is bijzonder omdat we met een kleine, maar gedreven groep mensen binnen korte tijd altijd iets moois weten op te tuigen. Positieve energie een een goede flow!”

Brent Meulenberg

(communicatie) “Voor mij is iMMovator een plek waar iedereen zijn ei kwijt kan. Iedereen werkt op een organische manier met elkaar samen. Dit levert meer op dan de som der delen. Van grote internationale projecten tot workshops voor MKB’ers, iMMovator is van alle markten thuis. IMMovator geeft op brede schaal een grote stimulans aan de crossmediasector (de portfolio spreekt voor zich) en ik ben er dan ook trots op voor iMMovator te werken!”

224 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 224

20-01-12 14:40

Over iMMovator

Simone Vissers

(stagiaire) “Stage lopen bij iMMovator is een erg leuke ervaring. Het team is zeer enthousiast en nieuwe mensen worden er gelijk in opgenomen. Iedereen doet waar hij of zij goed in is, maar ze zijn altijd bereid elkaar te helpen. Hierdoor krijgen ze werkelijk alles voor elkaar. Tijdens mijn stage heb ik de ledendatabase onder de loep genomen en daarbij heb ik interessante inzichten verkregen. Wist u bijvoorbeeld dat er sinds 2007 al 28 Cross Media Cafés zijn geweest met in totaal 3736 unieke bezoekers? En dat er van deze 3736 bezoekers 41% twee of meer Cross Media Cafés bezoekt? En dat het grootste deel van de Cross Media Café bezoekers uit Hilversum en Amsterdam komen?”

Sabine Kalkman

(stagiaire) ‘Kennis is niet met degenen die het hebben, maar met hen die het delen’. Een quote die mij inspireerde tijdens mijn onderzoek waar ik de uitdaging aanging om op zoek te gaan naar een manier om intern de kennisdeling te optimaliseren. Een quote die helemaal aansluit bij de werkwijze en ambities van iMMovator om kennis zo toegankelijk mogelijk te maken. Nu kan ik terug kijken op een leerzaam halfjaar, waarin ik mee mocht kijken in de keuken van een organisatie waarvan ik oprecht kan zeggen dat het een team is van initiatiefrijke, kritische, ondernemende en gedreven mensen die veel leuke projecten tot een succes maken.

BreedNet team Het BreedNet-kernteam bestond in 2011 uit Jan Zonjee, Niek de Jong, Ellen Klein en Jiska Weggeman. Bedrijven en instellingen kunnen in Noord-Holland Noord dankzij de BreedNet cam pagne profiteren van een betaalbaar breedbandaanbod en diensten. “Ondernemers krijgen door dit initiatief de mogelijkheid om hun onderneming te voorzien van een betere, efficiëntere be drijfsvoering dankzij het gebruik van innovatieve diensten voor internet, telefonie, camerabeveili ging op afstand, Cloud Computing, Online back-up en videovergaderen. Ruim 5.000 ondernemers zijn in 2011 geïnformeerd over deze mogelijkheden en er zijn tientallen bijeenkomsten ge houden waar ondernemers zich persoonlijk konden laten infor meren over de toegevoegde waarde van BreedBand voor hun bedrijf.“

225 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 225

20-01-12 14:40

Bestuur Het bestuur bestaat uit de volgende personen: Bob Verburg (voorzitter) Gaston Crolla (penningmeester, KvK) Jan Wester (bestuurslid, TNO) Dirk Minne Vis (bestuurslid, Syntens) Peter Maissan (bestuurslid, INHolland)

Participanten IMMovator zou niet kunnen bestaan zonder de steun van partici panten. Zij maken het mogelijk dat iMMovator in staat is om interes sante events te organiseren, bijzondere projecten op te zetten en de kennis uit de sector te bundelen en op grote schaal beschikbaar te maken. Het is dankzij hen dat u gratis Cross Media Cafés kunt bezoeken, en dat het bijwonen van een congres als het Mediapark Jaarcongres niet honderden euro’s kost. Het is dankzij hen dat pro jecten als Dutch Health Hub en Dutch Media Hub van de grond kunnen komen en bekend raken bij de relevante partijen. Dankzij hen kunnen we de crossmediasector blijven monitoren en zien we dat deze nog steeds groeiende en kansrijk is. Special aandacht wil ik geven aan SBS Broadcasting die dit jaar toetrad als participant van iMMo vator. SBS is vanaf het ontstaan van het Ketenoverleg Digitale Televisie betrokken bij dit industrie platform. Daarnaast heeft SBS een grote rol gespeeld bij de iMMovator projecten 10-10-10 (bevorderen van file-based uitwisselen van content binnen de AV branche) en luidheidnormalisatie (een einde maken aan de verschillen in de luidheid van het geluid bij radio en televisie).Naast SBS zal ook RTL Nederland binnenkort toetreden als nieuwe participant. Deze hechte band met het hart van de televisie industrie is belangrijk voor ons. Maar naast deze nieuwe participanten wil ik ook de andere participanten hartelijk bedanken voor hun steun dit afgelopen jaar. We zijn blij dat jullie ons blijven steunen bij wat we doen. Terugkijkend op 2011 kan ik concluderen dat het een mooi jaar is geweest. Dutch Media Hub werd succesvol afgesloten. Met de Media Future Week richten we ons op de aankomende talenten die onze toekomst gaan veranderen. De Dutch Health Hub is een mooie crossover waarbij we kennis uit de media industrie toepassen in de zorg. Ook hadden we een belangrijke rol bij de totstandkoming van de Innovatie Agenda van de Topsector Creatieve Industrie. Samenwerking blijft belangrijk voor de groei van de mediasector als aanjager van innovatie in de hele creatieve industrie. Met onze projecten, publicaties en evenementen proberen we daar een steentje aan bij te dragen.

Bob Verburg Bestuursvoorzitter iMMovator

226 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 226

20-01-12 14:40

Over iMMovator

Beeld en Geluid “Beeld en Geluid werkt intensief met iMMovator samen rondom het Mediapark Jaarcongres. Ieder jaar proberen we van dit congres een nog groter en interessanter event van te maken waar partijen uit verschillende sectoren bij elkaar komen om over actuele ontwikkelingen te discussiëren. De drie kennisinstellingen op het Media Park, Media Acedemie, iMMovator en Beeld en Geluid, zijn initiatief nemers van het congres, maar het is mooi om te zien hoe verschillende partijen bijdragen aan het congres. Het Mediapark Jaarcongres is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een belangrijk netwerk event in de sector en onze ambitie is om deze rol de komende jaren vast te blijven houden”

Jan Müller Algemeen Directeur Beeld en Geluid

European Communication Projects Kortweg ECP, is één van de weinige facilitaire Nederlandse bedrijven met vestigingen in Europa. Één van onze kerntaken is het archiveren en digitaliseren van (historisch) beelden geluidsmateriaal. Wij zien vanuit een breder perspectief het nut van iMMovator als bron van innovatie en inspiratie. Ondernemers in de crossmediasector hebben de grootste moeite om economisch gezond te blijven terwijl ze hun dienstverlening of producten continu moeten aanpassen aan de veranderende vraag. In hun ooghoeken zien zij ook nog eens dat een bedrijf als Facebook (potentieel) meer beurswaarde heeft dan Boeing en vragen zij zich af wat hun vakman schap, handenarbeid nog waard is. De Cross Media Monitor, de Cross Media Cafés en de vele andere activiteiten helpen zelfstandigen en kleine bedrijven de juiste weg te vinden en verbinden concurrenten met elkaar.”

Mark Janssen Managing Director ECP

Gemeente Almere “IMMovator is een belangrijke partner en adviseur van Almere voor de ontwikkeling van het econo misch speerpunt ICT&Media van de Economische Visie Almere 2030 en ondersteunt daarin de ICT&Media tafel van de Economic Development Board Almere (EDBA) in haar ambitie Almere te ontwikkelen als de intelligente en verbonden stad als onderdeel van de Metropoolregio. iMMovator is o.a. de stuwende kracht achter een van de programmalijnen van de ICT&Media tafel, genaamd ‘Almere Data Capital’: “De ontwikkeling van een duurzaam ecosysteem van kennis en bedrijvigheid rondom de opslag en bewerking van ‘big data’”. Belangrijke mijlpalen voor de EDBA in 2011 zijn de Media Future Week en de Miniconferentie Big Data in de Zorg die ism iMMovator zijn georganiseerd.”

Frank Halsema Economische Zaken Gemeente Almere

227 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 227

20-01-12 14:40

Gemeente Amersfoort “In de versterking van onze economische structuur levert de creatieve en innovatieve kracht van de stad en het potentieel daarbinnen een belangrijke bijdrage leveren. Vooral de regio nale concentratie van ICT en creatieve industrie zien wij als kans. Om die kans volledig te kunnen benutten hebben wij een samenhangend programma van activiteiten opgesteld: ‘Amersfoort Innovatief Sterk’. Passend binnen de ambitie om met de uitvoering van dit programma onze eco nomische kracht verder te versterken waarbij ‘het ontmoeten’ een belangrijk kernelement vormt, participeren wij in iMMovator. iMMovator heeft zich bewezen als een netwerkorganisatie op stede lijk, regionaal en bovenregionaal niveau ,die zowel sterk is in het faciliteren van het bedrijfsleven als in het samenbrengen van stakeholders. In de uitvoering van ons programma van activiteiten zullen wij ook zeker een beroep blijven doen op de kracht van iMMovator en daar ondersteuning zoeken.”

Han Engels Economische Zaken Gemeente Amersfoort

Gemeente Haarlem “Gemeente Haarlem heeft de ambitie in de Noordvleugel een substantiële speler te zijn binnen de creatieve industrie. Door als participant deel te nemen aan het iMMovator Cross Media Network krijgt de gemeente de mogelijkheid om invloed uit te oefenen op de ontwikkelingsrichting en de keuze voor projecten. Deelname van Haarlem is onder meer van belang voor de werving van nieuwe fondsen (bijvoorbeeld in het kader van Pieken in de Delta) en met het oog op de extra inzet voor de al in gang gezette projecten. De samenwerking komt vooral tot uiting in het project “Nieuwe Energie op de Creatieve As” (de doorontwikkeling van het Leerbedrijf in Haarlem en Amsterdam en het Starterscentrum voor de creatieve industrie en de uitbouw van het creatieve netwerk).”

Andre Alberga Economische Zaken Gemeente Haarlem

Gemeente Hilversum “De gemeente Hilversum is van oudsher het centrum van de Nederlandse AV-gerelateerde mediasector. Er vinden ontwikkelingen plaats die de sector voor grote uitdagingen stelt en tegelijkertijd kansen biedt. Door digitalisering en convergentie groeit de multimedia industrie door naar een cross media industrie. De gemeente Hilversum hecht grote waarde aan het behoud, de versterking en verbre ding van de mediasector als motor van de regio. Niet voor niets hebben we het initiatief genomen om bedrijven, kennisinstellingen en overheden samen te brengen onder de werktitel Media Valley. Het ge bied Amsterdam-Almere-Hilversum-Utrecht-Amersfoort is het vierde cluster van Europa op het gebied van media en ICT. Daarin schuilt een grote economische en innovatieve kracht van nationaal belang. Het iMMovator Cross Media Netwerk is een katalysator. Zo is iMMovator een drijvende kracht ach ter de Dutch Media Hub, dat Nederland internationaal positioneert als ‘Mediagateway to Europe’. De rol van iMMovator als spin het web van mediainnovatie is ook onderstreept door haar positie als coördinator van het innovatiecontract Media & ICT in het kader van het topsectorenbeleid van het ministerie van ELenI. De gemeente Hilversum ondersteunt en werk samen met iMMovator om ook in de toekomst het centrum van de crossmediasector te zijn.”

Jan Rensen Wethouder EZ en Media van de Gemeente Hilversum

228 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 228

20-01-12 14:40

Over iMMovator

GfK Retail and Technology “De samenwerking tussen GfK en iMMovator heeft het afgelopen jaar weer tot mooie resultaten geleid. Naast de bijdragen aan de productie van de kwartaalmonitor Digitale TV, een publicatie van de Expertgroep Digitale Televisie, komt de constructieve samenwerkingsrelatie voornamelijk tot uitdrukking in deelnamen aan het ketenoverleg, de Cross Media Cafés en het leveren van een bij dragen tijdens het MediaPark JaarCongres en de ontbijtsessies. Ook verlenen wij graag onze onder steuning en expertise ten behoeve van nieuwe initiatieven zoals bijvoorbeeld de opstart van het HBBtv forum. IMMovator biedt ons een mooi platform om vanuit GfK meer en meer een totaalcon cept aan de sector te kunnen bieden waarin factbased informatie en inzichten in consumentenge drag met elkaar gecombineerd kunnen worden. GfK Retail and Technology is wereldwijd een toonaangevend marktonderzoekbureau dat organisa ties helpt hun bedrijfsresultaat te verbeteren. We beschikken continu over de meest actuele ver koopcijfers van meer dan 10.000 retailers en resellers (on- en offline) in Nederland, België en Luxemburg. Met deze informatie kunnen iMMovator en GfK diepgaande analyses van de (media) markt maken en kennis en inzicht in marktontwikkelingen genereren. GfK deelt dan ook de visie dat kennisdelingen tussen het bedrijfsleven, overheid en kennisinstellingen essentieel is en de basis vormt voor het creëren van innovatiekansen. Door de toenemende integratie van radio, televisie, internet, en mobiel (crossmedia sector) ontwikkelen markten en producten zich steeds sneller. GfK is actief binnen deze cross media sectoren zoals consumer electronics, IT, entertain ment (books, gaming, film/video, music) en Telecom en kan op basis van actuele verkopen aangeven hoeveel producten er verkocht zijn, hoe markten ervoor staan en welke trends er gaande zijn. Ook nieuwe initiatieven omtrent digitalisering van content is voor GfK een belangrijke pijler. De samenwerking hierin met iMMovator en het gebruik maken van elkaars netwerk van bedrijven en organisaties in de (multi) mediasector opent voor beide partijen tal van deuren.

Laurens van den Oever Commercieel Directeur GfK Retail and Technology

Hogeschool INHOLLAND “Nederland dient zich te onderscheiden als kennisland waarbij de creatieve industrie binnen de Noordvleugel als een van de belangrijkste speerpunt geldt. De aansluiting tussen het bedrijfsleven, de overheid en kennisinstellingen dient nauwkeurig te zijn om talent tot bloei te laten komen en implementatie van het potentieel te bewerkstelligen. Inholland profileert zich bij uitstek als ken nisinstelling teneinde het toekomstige talent in de creatieve industrie op te leiden voor verschil lende disciplines binnen én buiten haar domein. Met iMMovator en GNR8 voorziet INHolland in de vraag naar ‘leerwerkbedrijven’ om de professionals van de toekomst goed uit te rusten. Studenten leren spelenderwijs innoveren en implementeren nieu we business concepten voor uiteenlopende opdrachtgevers uit de creatieve as van Hilversum tot Haarlem zodat we die koploperspositie als kenniscentrum kunnen garanderen. Vanuit onze leerwerk bedrijven leveren wij jaarlijks met trots 10 jonge entrepreneurs af. In de toekomst wensen we nog een stap verder te gaan zodat wij ook als incubator een platform bieden voor young professionals.”

Pet er Maissan Hogeschool Inholland

229 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 229

20-01-12 14:40

Hogeschool Utecht “Hogeschool Utrecht heeft als één van haar speerpunten Creatieve Industrie. Zij levert door middel van de ontwikkeling van onderwijs en onderzoek een bijdrage aan de ont wikkeling van Creatieve Industrie binnen de Randstedelijke Noordvleugel. Ze doet dat vanuit een samenwerkingsverband tussen de faculteiten Communicatie & Journalistiek, Economie & Management, en Natuur & Techniek. Concreet realiseert de hogeschool vanaf september 2010 een afstudeerrichting Creatieve Industrie binnen deze faculteiten. In de relatie met iMMovator speelt met name het lectoraat Cross Media Content and Business Models een belangrijke rol. Dit lectoraat trekt de komende twee-en-een-half jaar de uitvoering van het project Creative Excellerator (CELL), dat met geld van Economische Zaken (Pieken in de Delta) gerealiseerd wordt. IMMovator maakt deel uit van het consortium van dit project. IMMovator is voor de Hogeschool Utrecht een belang rijke netwerkpartner: zij vormt a.h.w. de ‘hub’ met het bedrijfsleven in de regio op het gebied van (cross) media ontwikkelingen. “

Désirée Majoor Directeur Faculteit Communicatie & Journalistiek Hogeschool Utrecht

Kamer van Koophandel Gooi- en Eemland “De crossmedia industrie is één van de drijvende sectoren in de regio. Dat is ook de reden dat de Kamer van Koophandel voor Gooi-, Eem- en Flevoland inmiddels ruim 10 jaar geleden mede initiatiefnemer was om iMMovator op te richten. De kracht van iMMovator zit in het feit dat zij in staat is te denken vanuit de economische kansen voor de sector. Het gebied waarin iMMovator actief is strekt zich inmiddels verder uit dan de Metropool Regio Amsterdam. Dit maakt het moge lijk ook zaken op te pakken die een nationale en internationale uitstraling hebben. Naast een bij drage aan de ontwikkeling van de sector zelf, zet iMMovator ook in op de inzet van kennis uit de sector in andere sectoren. Via de rol van de kamer in oa de ICT/Media Tafel in Almere, het Metropoolregio Amsterdam en betrokkenheid bij Amersfoort Innovatief Sterk en activiteiten in de Gooi en Vechtstreek is zij in staat de kracht van iMMovator te versterken. Het stimuleren van het gebruik van kennis uit de Cross Media sector in andere sectoren zorgt voor een innovatie impuls ook buiten de cross media in dustrie. Een mijlpaal in 2011 om trots op te zijn is de ontwikkeling van Almere Data Capital, een initiatief voortkomend uit de ICT tafel in Almere. Almere Data Capital is een programma dat de kennis uit de media industrie uit oa Hilversum en omgeving inzet in de bewerking, verwerking en het gebruik van Big Data. De zorgsector is een belangrijke launching market. “

Gaston Crolla Manager Regiostimulering Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland

230 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 230

20-01-12 14:40

Over iMMovator

Media Academie / Villa Heideheuvel “Als hét opleidingsinstituut voor radio, televisie en crossmedia is de Media Academie al jaren partner van iMMovator. De samenwerking is ontstaan vanuit de gedachte dat beiden in dezelfde branche opereren, branchebreed denken en het stimuleren van kwaliteit, innovatie en inspiratie hoog in het vaandel hebben staan. Uitingen hiervan zijn bijdragen aan het Mediapark Jaarcongres maar ook het uitwisselen van ideeën met andere professionals tijdens de Cross Media Cafés. De samenwerking met iMMovator werkt als voedingsbodem bij het ontwikkelen van nieuwe trainingen, seminars en workshops. Wij nodigen dan ook alle iMMovator leden van harte uit om gebruik te maken van onze trainings- en kennis-expertise in de diverse crossmedia gebieden. Dit kan bijvoorbeeld ook door deel te nemen aan de try-outs die we sinds eind 2011 met iMMovator organiseren. Of spreek ons aan tijdens de Cross Media Cafés of maak een afspraak met een van de Media Academie professionals zodat we ook het komende jaar samen innovatieve en inspirerende initiatieven kunnen ontplooien. Voor nadere informatie: www.media-academie.nl. In 2011 is ook Villa Heideheuvel toegetreden als participant van iMMovator. Villa Heideheuvel op het media park heeft vergader-, conferentie- en trainingsruimte te huur. Een unieke en centraal gelegen vergaderlocatie in Midden Nederland! Behalve de trainingen van de Media Academie vinden ook veel bijeenkomsten van iMMovator plaats in Villa Heideheuvel.”

Marcel van den Berg Directeur Media Academie

Provincie Noord-Holland “Ook het afgelopen jaar is de stichting iMMovator weer een belangrijke partner geweest bij de uitvoering van het Innovatiebeleid van de provincie Noord-Holland. Ik verwacht dan ook voor 2012 hetzelfde. Om internationaal onderscheidend te zijn en te blijven in de AV-industrie, is het van be lang de ontwikkelingen in de digitalisering en de crossmedia op de voet te volgen. Met de kennis en het netwerk van iMMovator kunnen we dit waarborgen. Daarom helpen wij iMMovator graag door bijvoorbeeld het Cross Media Expertisecentrum te steunen. Ook maken wij de ontwikkeling van de Dutch Media Hub mede mogelijk. Mijn voorganger Jaap Bond was een van de initiatoren van de Dutch Media Hub.”

Jan van Run Gedeputeerde economische zaken Provincie Noord-Holland

Nederlandse Publieke Omroep “De NPO hecht waarde aan het tijdig informatie uitwisselen met de belangrijke spelers en collegae in de markt op het gebied van produceren, uitzenden en distribueren van radio en tv. En het waar nodig gezamenlijk dieper duiken in de materie en opstellen van aanbevelingen. iMMovator is in staat deze discussie en projecten op een juiste manier te faciliteren, niet in het minst door haar omvangrijke netwerk en plaats in de industrie. Daarnaast zien we meerwaarde in het begeleiden van nieuwe starters op mediagebied en hebben we als participant al een aantal keer gebruik kunnen maken van de diensten van deze starters.”

Cees de Bruin Director Distribution, Technology & Broadcast NPO

231 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 231

20-01-12 14:40

Rabobank “Rabobank stimuleert graag innovatieve initiatieven van iMMovator zoals de Cross Media Monitor. Hiervoor heeft Rabobank een analyse gemaakt van de financiële resultaten van de creatieve branche. iMMovator biedt media-ondernemers een uitstekend netwerk en stelt ons in staat Rabobank steeds meer te positioneren als dé Mediabank. Rabobank heeft alle trends, kansen, bedreigingen en voor uitzichten voor de creatieve industrie inzichtelijk gemaakt. Raadpleeg hiervoor gratis Rabobank Cijfers en Trends via www.rabobank.nl/cijfersentrends.”

Frenk T heunissen Directeur Rabobank Hilversum – Vecht en Plassen

SBS Broadcasting “De projecten van iMMovator, zoals 10-10-10 en luidheidnormalisatie, zijn waardevol voor SBS. Daarnaast zoeken we dikwijls samenwerking met bedrijven uit het netwerk van iMMovator voor de ontwikkeling van diensten. Het is belangrijk dat we ons als mediasector gezamenlijk voorbereiden op de nieuwe ontwikkelingen die de komende jaren gaan volgen. IMMovator is daar een geschikt platform voor”.

Josbert van Rooijen Manager Broadcast & IT SBS Broadcasting

Syntens “Het waarom van de samenwerking met en onze participatie in iMMovator? Met één woord: symbiose. In de crossmediale sector speelt iMMovator een belangrijke en cruciale rol. Met visie, netwerk en kennis ziet iMMovator de kansen in de sector en benut die. Denk aan de samenwerking binnen het EFRO-project iMMovator Cross Media Expertise Centrum waarin we in 2010, 2011 en 2012 het MKB binnen de crossmediale sector nog meer kunnen ondersteunen. Waar iMMovator een projectenbureau is en initieert op basis van visie, vult Syntens aan met praktische ondersteuning door middel van het kosteloos geven van advies en het organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten en workshops. Met onze expertise over en netwerken binnen het MKB en relevante stakeholders kunnen we die taak goed aan. Voor ons is die samenwerking essentieel, omdat het ons de MKBer oplevert die wil én kan inno veren in deze prachtige sector. iMMovator ziet de door vaart en passie gecreëerde kansen via onze dienstverlening slagen. Een perfecte symbiose, volgens Van Dale: “Het samenleven van twee ongelijksoortige organismen die daar beide voordeel bij hebben”.”

Dirk Minne Vis Creatieve Industrie Syntens Noord-Holland

232 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 232

20-01-12 14:40

Over iMMovator

TCN Media Park “TCN Media Park draagt iMMovator een warm hart toe. Samen met iMMovator konden wij invulling geven aan het huurconcept Mc3 in het Mediacentrum. Dit pand is nu tot de nok toe gevuld met ambitieuze, vaak jonge mediabedrijven en bedrijfjes. Een aantal ervan groeit alweer uit hun jas, waarmee een lobby met de naaste buren begint en vraag ontstaat naar meer vierkante meters ruimte. Laat dat nu juist onze tak van sport zijn... De Cross Media Monitor die iMMovator jaarlijks presenteert, geeft een duidelijk inzicht in de ont wikkelingen van de sector. De Monitor is voor ons een waardevol instrument tijdens gesprekken met potentiële huurders op het Media Park. En tot slot, maar ze mogen ook bovenaan staan: de Cross Media Cafés dragen ertoe bij dat het Media Park spraakmakend op de kaart blijft staan!”

Jacco Zwerver Projectmanager TCN Media Park

TNO “TNO is een onafhankelijke onderzoeksorganisatie die op basis van haar expertise en onderzoek een belangrijke bijdrage levert aan de concurrentiekracht van bedrijven en organisaties, aan de economie en aan de kwaliteit van de samenleving als geheel. Met de participatie van TNO in iMMovator wil TNO een bijdrage leveren aan de concurrentiekracht van de crossmedia sector. IMMovator en TNO werken samen in het project Branche Innovatie Contract iMMovator om inno vatieve MKB-bedrijven inzicht te geven in de kansen voor nieuwe diensten door technologische ontwikkelingen, standaarden en bewegingen van de markt. Ook gingen we samen met de bedrij ven en aan de slag om samen eventuele knelpunten op te lossen. Daarnaast is TNO is het afgelopen jaar betrokken geweest bij de Cross Media Monitor, Dutch Media Hub, Investeren in Verbindingen, Cross Media Cafés en het Mediapark Jaarcongres.”

Nat halie van Schie Business Developer TNO ICT

United Broadcast Facilities “Lineaire televisie is een volwassen medium. Interactiviteit en play-out naar allerlei (mobiele) devices vraagt om IT gedreven oplossingen. In dit domein wordt nog volop gepionierd en zullen door ‘trial and error’ nieuwe successen tot ontwikkeling komen. Als toonaangevend televisie faciliteiten bedrijf willen wij een actieve bijdrage leveren aan het stimuleren van innovatieve initiatieven. We laten ons graag uitdagen en inspireren door startende ondernemers om daar ook zelf ons voordeel mee te kunnen doen. Daarom zijn we participant in iMMovator.”

René Delwel Directeur United Broadcast Facilities

233 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 233

20-01-12 14:40

➔

Arent Weevers 3D . . .................................................................. 174

22tracks Vincent Reinders Muziek en Social Media .................................... 156 www.22tracks.com

Avi-Drome Jonathan Vermeulen 3D . . .................................................................. 166 www.avi-drome.nl

24i Media Hans Disch Connected TV . . .................................................. 41 www.24imedia.nl

Bitnomica Jacco Taal Video on Demand ............................................. 56 www.bitnomica.com

3DTV Nieuws Hans Wind 3D .. ................................................................ 163 www.3dtvnieuws.nl

Bløf Bas Kennis Muziek en Social Media ................................... 147 www.blof.nl

5minuten.tv Rolf Meter Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 188 www.5minuten.tv

Bright David Lemereis Tablets ............................................................... 22 www.bright.nl

Achtung! Dick Buschman Cross Media Formats ......................................... 74 www.achtung.nl

Bureau Blauwgeel Bas Koopman Tablets ............................................................... 20 www.bureaublauwgeel.nl

Air Rebels Jarno Cordia 3D . . .................................................................. 165 www.airrebels.com AKQA Nick Baily Mobiel ............................................................. 137 www.akqa.com

Circus 3D Casper Eskes 3D . . .................................................................. 166 Wim Boven 3D . . .................................................................. 166 3D . . .................................................................. 170 Niek Teunissen 3D . . .................................................................. 166 www.ivymotion.com/circus/mail4/3dupdate.html

Amersfoort Breed Jouko Huismans Fiber to the Home ........................................... 124 www.amersfoortbreed.nl

Civolution Alex Terpstra Mediapark Jaarcongres .. .................................. 112 www.civolution.com

Area/Code Kevin Slavin Mediapark Jaarcongres .. .................................. 105 www.areacodeinc.com

CM Mobiel ............................................................. 140 Jeroen van Glabbeek Mobiel ............................................................. 131 www.cm.nl

234 •Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 234

20-01-12 14:40

CrownTech Jan-Pieter Gerritsen Video on Demand ............................................. 57 www.crowntech.nl Delta Sigma Consultancy Richard van Everdingen iMMovator Projecten . . ..................................... 198 www.delta-sigma-audio.nl Dimenco Maarten Tobias 3D . . .................................................................. 174 www.dimenco.eu Dondersteen Media Monique de Haas Cross Media Formats ......................................... 70 Cross Media Formats ......................................... 83 www.dondersteen.net Dutch Media Hub George Freriks Video on Demand ............................................. 60 iMMovator Projecten . . ..................................... 203 iMMovator Projecten . . ..................................... 206 iMMovator Projecten . . ..................................... 207 DutchView David Linssen Video on Demand ............................................. 64 Future of Media ................................................. 90 3D . . .................................................................. 162 3D . . .................................................................. 172 Dynamic Casting Sandra Rake Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 186 www.dynamiccasting.nl EHPO Niels Aalberts Muziek en Social Media ................................... 144 Muziek en Social Media ................................... 146

Euro rscg worldwide pr Marian Salzman Future of Media ................................................. 90 Future of Media ................................................. 95 www.mariansalzman.com Ex Machina Jeroen Elfferich Cross Media Formats ......................................... 68 Cross Media Formats ......................................... 71 Future of Media ................................................. 91 Mediapark Jaarcongres .. .................................. 112 www.exmachina.nl Eyeworks Hans de Weers 3D . . .................................................................. 172 Reinout Oerlemans 3D . . .................................................................. 175 www.eyeworks.tv FCCE RenĂŠ Mioch iMMovator Projecten . . ..................................... 206 www.fcce.nl Fifty Box Peter Borghaerts Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 187 www.fiftybox.nl Games Factory Online BV Hennie van Velzen Mobiel ............................................................. 134 www.games-factory-online.nl Gemeente Hilversum Pieter Broertjes Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 189 www.hilversum.nl Gerard de Boer 3d .................................................................... 165

EO Gerard den Hertog 3D . . .................................................................. 167 www.eo.nl

235 â&#x20AC;˘Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 235

20-01-12 14:40

GfK Retail and Technology Tessa Holzenbosch Tablets ............................................................... 14 Mobiel ............................................................. 130 Barbara Schouten Connected TV . . .................................................. 43 Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 184 Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 192 Maikel Verhaaren Video on Demand ............................................. 52 www.gfk.nl

Klapper Communicatie Agnes Dijker Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 185 Charles Vaneker Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 185 www.klappercom.nl

Glashart Media Niels Jonkman Connected TV . . .................................................. 45 www.glashart.nl

ListandPlay.com Jonathan Bouman Muziek en Social Media ................................... 155 www.ListandPlay.com

HU Piet Bakker Tablets ............................................................... 26 Tablets ............................................................... 28 www.hu.nl

MEDIA Desk Dominique van Ratingen Cross Media Formats ......................................... 72 www.mediadesknederland.eu

Icemobile Ralph Cohen Mobiel ............................................................. 136 www.icemobile.com iMMovator Sieneke Croes Mediapark Jaarcongres .. .................................. 114 Marlies Hakvoort Future of Media ................................................. 96 Ton van Mil Voorwoord .......................................................... 6 Fiber to the Home ........................................... 118 Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 191 Frank Visser Future of Media ................................................. 88 Future of Media ................................................. 92 3D . . .................................................................. 168 www.immovator.nl Jacobs Media Concepts Rob Jacobs Tablets ............................................................... 21 www.jacobsmediaconcepts.nl

Koop Media management Koop Geersing Cross Media Formats ......................................... 73 www.koopgeersing.com

mediafuturist Gerd Leonhard Future of Media ................................................. 90 Future of Media ................................................. 93 MediaTest Sylvia van Ewijk Tablets ............................................................... 18 www.mediatest.nl M-engaged Bertrand Weegenaar Tablets ............................................................... 19 www.m-engaged.nl Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Marja van Bijsterveldt Mediapark Jaarcongres .. .................................... 99 www.rijksoverheid.nl Mobypicture Mathys van Abbe Muziek en Social Media ................................... 159 www.mobypicture.com

236 â&#x20AC;˘Jaarboek iMMovator 2011-2012.indb 236

20-01-12 14:40

Mol Company BV Michel Mol Connected TV . . .................................................. 33 www.michelmol.com

ODmedia Sjef Pijnenburg Video on Demand ............................................. 60 www.odmedia.nl

More2Cam Yke Erkens 3D . . .................................................................. 175 www.more2cam.nl

Only Seven Left Bram de Wijs Muziek en Social Media ................................... 149 www.onlysevenleft.nl

New Amsterdam Media Seth Shapiro Future of Media ................................................. 91 www.newamsmedia.com

Playlistify Roeland Landegent Muziek en Social Media ................................... 158 www.playlistify.org

New Amsterdam Media Seth Shapiro Future of Media ................................................. 94

PricewaterhouseCoopers Ennel van Eeden Video on Demand ............................................. 58 www.pwc.nl

New Music Labs Ard Boer Muziek en Social Media ................................... 158 www.newmusiclabs.com NLbuzz Roeland Stekelenburg Mediapark Jaarcongres .. .................................. 111 www.nlbuzz.com NOS Lara Ankersmit Connected TV . . .................................................. 31 Mediapark Jaarcongres .. .................................. 107 www.nos.nl NPO Henk Hagoort Mediapark Jaarcongres .. .................................. 100 Niels Sondervan Mobiel ............................................................. 128 Mobiel ............................................................. 138 William Valkenburg Video on Demand ............................................. 53 Mobiel ............................................................. 126 www.omroep.nl Oberon Interactive Hans-Peter Harmsen Mobiel ............................................................. 135 www.oberon.nl

QLVR Antoon Sturkenboom Tablets ............................................................... 20 www.qlvr.nl Relephant Carsten Klomp Tablets ............................................................... 18 www.relephant.nl Rights Stuff Wendy Bernfeld Video on Demand ............................................. 59 www.rights-stuff.com RTL Nicolas Eglau Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 189 Bert Habets Mediapark Jaarcongres .. .................................. 102 Matthias Scholten Cross Media Formats ......................................... 77 www.rtl.nl Samsung Hans de Jong Connected TV . . .................................................. 37 Dennis Kokkelink Mobiel ............................................................. 132 www.samsung.nl

237 14_12002 S-PrePress-iMMovator - Jaarboek 2011-2012 - Over iMMovator.indd 237

20-01-12 15:38

Sanoma Herman Kienhuis Tablets ............................................................... 24 Dick Molman Mediapark Jaarcongres .. .................................. 109 www.sanomamedia.nl SBS Josbert van Rooijen iMMovator Projecten . . ..................................... 196 iMMovator Projecten . . ..................................... 199 Jeroen Verbeek Connected TV . . .................................................. 33 Cross Media Formats ......................................... 75 Future of Media ................................................. 91 www.sbs.nl Sendsteps Mike Coumans Cross Media Formats ......................................... 72 www.sendsteps.com Sense Studios Hidde Kross Video on Demand ............................................. 57 www.sense-studios.com Service2Media Geert Kolthof Mediapark Jaarcongres .. .................................. 112 www.service2media.com Shoudio Roeland Landegent Mobiel ............................................................. 134 www.shoudio.com Shuffler Tim Heineke Muziek en Social Media ................................... 158 www.shuffler.fm Solutions Radio Karel Raven Tablets ............................................................... 19 www.solutionsradio.nl

Sony Dick Coenen 3D . . .................................................................. 164 www.sony.nl Soundcloud David Noel Muziek en Social Media ................................... 154 www.soundcloud.com Spotify Jonathan Forster Muziek en Social Media ................................... 154 www.spotify.com Stefan Mayakovsky 3D . . .................................................................. 170 Stichting Kijkonderzoek Bas de Vos Video on Demand ............................................. 53 Video on Demand ............................................. 62 www.kijkonderzoek.nl Stichting Open Netwerk Zeewolde Patrick Beitsma Fiber to the Home ........................................... 116 www.sonz.nl Stichting Video on Demand DaniĂŤlle Tamis Video on Demand ............................................. 57 wivod.itnova.nl Storytron Chris Crawford Future of Media ................................................. 91 www.storytron.com TAB Worldmedia Remco Vroom Cross Media Formats ......................................... 66 Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 180 www.tabworldmedia.com Talentsmedia Dick Rempt Mediapark Jaarcongres .. .................................. 106 www.talentsmedia.com

238 14_12002 S-PrePress-iMMovator - Jaarboek 2011-2012 - Over iMMovator.indd 238

20-01-12 15:38

TCN1 Rudy Stroink Mediapark Jaarcongres .. .................................. 104 Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 190 www.mediapark.nl Technicolor Nick Ceton Video on Demand ............................................. 59 www.technicolor.com The Crowds Erwin Blom Muziek en Social Media ................................... 151 Muziek en Social Media ................................... 160 www.thecrowds.nl The Entertainment Group Co Mast Video on Demand ............................................. 61 www.teg.nl The Janeway Indira Reynaert Future of Media ................................................. 90 www.thejaneway.nl

TNO Menno Bangma Video on Demand ............................................. 59 Oskar van Deventer Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 187 Mascha van Dort Fiber to the Home ........................................... 118 Erik Huizer Future of Media ................................................. 90 Rob Koenen Connected TV . . .................................................. 48 Sander Limonard Mediapark Jaarcongres .. .................................. 108 Jan Wester Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 190 iMMovator Projecten . . ..................................... 205 www.tno.nl Topspin Media Shamal Ranasinghe Muziek en Social Media ................................... 154 www.topspinmedia.com

The Orchard Scott Cohen Muziek en Social Media ................................... 153 www.theorchard.com

TREE-ON Jasper Steenkamp 3D . . .................................................................. 3D . . .................................................................. JurriĂŤn Steenkamp 3D . . .................................................................. 3D . . .................................................................. www.tree-on.com

The Saints Thomas Engel Tablets ............................................................... 27 www.the-saints.nl

TrendLab Bjorn Uyens Tablets ............................................................... 21 www.trendlab.nl

Times Square Art Square Justus Bruns Future of Media ................................................. 92 www.justusbruns.com

Tribe of Noise Hessel van Oorschot Muziek en Social Media ................................... 155 www.tribeofnoise.com

165 178 171 175

United Bolke Burnaby Lautier 3D . . .................................................................. 174 www.ubf.nl

239 14_12002 S-PrePress-iMMovator - Jaarboek 2011-2012 - Over iMMovator.indd 239

20-01-12 15:38

UnitID Rick le Roy Tablets ............................................................... 16 www.unitid.nl

Waag Society Auke Ferwerda Mediapark Jaarcongres .. .................................. 108 www.waag.org

Universiteit Utrecht Oedzge Atzema Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 190 www.uu.nl

WappZapp Colin Ellis Mobiel ............................................................. 135 www.wappzapp.com

UPC Ivo Lochtman Connected TV . . .................................................. 39 Connected TV . . .................................................. 44 www.upc.nl

Wow!works Sietse Bakker Future of Media ................................................. 90 www.wowworks.eu

UvA Geert Lovink Future of Media ................................................. 90 www.uva.nl VARA Rutger Verhoeven Tablets ............................................................... 12 Cross Media Formats ......................................... 75 Future of Media ................................................. 91 www.vara.nl Videodock Bauke Freiburg Video on Demand ............................................. 56 www.videodock.com VPRO Erik van Heeswijk Connected TV . . .................................................. 32 Future of Media ................................................. 90 Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 188 Jasper Koning Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 188 Gert-Jan Kuiper Tablets ............................................................... 23 Marije Meerman Tablets ............................................................... 23 www.vpro.nl

Ximon Marc Jurgens Video on Demand 54 www.ximon.nl YEL Vincent van Witteloostuyn Hoe het tv bedrijf verandert . . .......................... 186 www.yeltv.com Yelo Kevin van der Straeten Tablets ............................................................... 25 www.yelo.be Ziggo Mirko Mensink Connected TV . . .................................................. 40 www.ziggo.nl

240 14_12002 S-PrePress-iMMovator - Jaarboek 2011-2012 - Over iMMovator.indd 240

20-01-12 15:38

www.immovator.nl

Ketenoverleg

Digitale Televisie

- Monitor Digitale

TV in Nederland

derde kwartaal

2011

2011 3 kwartaal

Ketenove e

ediTie 2010

media gen in cross

Tor.nl

Televisie rleg Digitale

ingen onTwikkel edia Trends en in crossm -2011

onTwikkelin

is te vinden

www.immova

r immovaTo

• Trends en

Meer informatie

immovaTor

011 ediTie 2010-2

edia, in crossm kelingen

• ediTie 2010-2 011

en andere uiTgav

Tor: van immova

Versie 18.0 december 2011

20-01-12

no_def.indd

ek_2010_pla

cover_jaarbo

16:10

up Cross Media

date

k re Wee 2011 Media Fu16tu t/m 19 mei

2011 ia Monitor Cross Med ie compacte vers

immovator • Trends en ontwikkelingen in crossmedia • Editie 2011-2012

Trends en ontwikkelingen in crossmedia, editie 2011-2012

immovator

Trends en Ontwikkelingen in Crossmedia Editie 2011-2012

K E W E E F U T U R M E D I A 0 1 1 m e i 2 m 1 9 1 6 t /

eek.nl turew ediafu www.m

PM 5/6/11 3:40

banner opmaak.indd

iMMovator

Cross Media

Network, Hilvers

12002 S-PrePress-iMMovator - Jaarboek - Cover.indd 1-3

23-01-12 11:36