't Polleken van april 2013 by Imkersgilde Neerbrabant

Ledenblad van

België – Belgique

KONINKLIJKE

P.B. – B.P.

IMKERSGILDE

1840 LONDERZEEL

NEERBRABANT

BC25171

Verschijnt 5x per jaar: feb. - april - juni - sept. - nov. Afgiftekantoor 1840 Londerzeel Erkenningsnr. P509236 Afzender: Jozef Beuckelaers, Sneppelaar 4, 1840 Londerzeel Tel: 0479/51 46 04 e-mail: info@imkersgildeneerbrabant.be 13e jaargang, nummer 2, april 2013

Foto: Rudi Moeyersons

KONINKLIJKE IMKERSGILDE NEERBRABANT

Secretariaat:

Imkersgilde Neerbrabant, Eeckhout 39, 1840 Londerzeel Tel: 0479/51 46 04 E-mail: secretariaat@imkersgildeneerbrabant.be Rekening nummer: BE39 7341 9512 6219

Bestuur: Voorzitter:

Jef Beuckelaers, Sneppelaar 4, 1840 Londerzeel Tel: 0479/51 46 04 E-mail: liliane.beuckelaers@skynet.be

Ondervoorzitter:

Leo Van Malderen, Ossegemstraat 137, 1861 Wolvertem –Meise Tel: 0494/48 32 60 E-mail: leo.van.malderen@persgroep.be

Secretaris-Penningmeester:

Ria De Donder, Eeckhout 39, 1840 Londerzeel Tel: 0473/48 26 13 E-mail: ria.dedonder@telenet.be

Bestuursleden:

Marc De Bont, Eeckhout 39, 1840 Londerzeel Tel: 0477/233302 E-mail: m.debont@telenet.be Benny Larivière, Drielindenbaan 63, 1785 Merchtem Tel: 0486/643965 E-mail: benny.lariviere@telenet.be Tom De Pauw, Heerbaan 8, 1745 Opwijk Tel: 0479/60 79 53 E-mail: t_de_pauw@hotmail.com

Gezondheidsdienst:

Leo Van Malderen

Polleken:

Redactie: Mailing:

Benny Larivière, Marc De Bont

Opleidingsteam:

Jef Beuckelaers, Marc De Bont, Benny Larivière

Bijenweide:

Marc De Bont

Webbeheer:

Marnik De Bont

Ere-bestuursleden:

Marcel De Vis, Jef Sarens

Onze website:

www.imkersgildeneerbrabant.be 32

Notedop NOTEDOP van de zelf georganiseerde en aanbevolen activiteiten 



 

Vanaf 13 tot 27 april: ‘Bij’zondere tentoonstelling in de bibliotheek van Buggenhout. We hebben al 14 klassen rondgeleid met uitleg over de bijen. Donderdag 25 april, 20u : Bijen info avond, Hoeve Nothengem, St. Lambertusstraat 1 te Nossegem. Woensdag 1 mei: imkerdag in Bokrijk samen met Landelijke gilden. Zondag 26 mei: Dag van het park – Biekesfeest met bijenpicknick van 11 tot 17 uur in het Milleniumpark, Twee Leeuwenweg (nabij VTM) te Vilvoorde Zondag 02 juni: overlarfdag van 9 tot 12 uur bij Marc De Bont, Eeckhout 39 te Londerzeel. Zondag 09 juni: overlarfdag van 9 tot 12 uur bij Jef Beuckelaers, Sneppelaar 4 te Londerzeel. 33

Woordje van de Voorzitter. Het is nu wel het wintertje geweest, lang, hevig maar ook met onderbrekingen waarbij er dagen geweest zijn dat de bijen buiten kwamen ( al meen ik vastgesteld te hebben dat ze durven uitvliegen bij 7 à 8°!). Dit wil zeggen dat de wintertros meerdere malen verlaten werd waardoor er voedselopnames geweest zijn wat resulteert in afvalstoffen in het darmstelsel van de bijen met mogelijks een nadelige invloed op de algemene gezondheid. Komt er nog bij dat verbruikt voedsel weg is en niet meer kan aangewend worden om de jonge lentebijen te voeden. Wanneer we dit polleken lezen zullen we waarschijnlijk al zicht hebben op het gevolg van deze uitzonderlijke winter op onze bijenvolken. Het is goed als we nu al vroeg in het voorjaar onze aandacht spitsen op het bestrijdingsplan tegen de varroa. We hebben in het september polleken van vorig jaar gemeld hoe we bij imkers gekoppeld aan een bijeninstituut in Duitsland gezien hebben hoe zij behandelen tegen de varroa. Onze leerlingen in de naar gevorderde cursus hebben in de lessen bedrijfsmethode en ziektebeheersing door Ghislain De Roeck met precies dezelfde bestrijdingsstrategie kennis gemaakt. Het komt er op aan om: “ Onze bijen door middel van een behandeling zo vrij mogelijk van mijten moeten maken vóór de verzorgers van de winterbijen geboren worden “. 34

Hoe verwoordt Ghislain dit: Behandel vanaf begin juni tot half juli de bijenvolken tegen de varroa, dit is 6 weken en nog anders gezegd: een behandeling moet minstens 2 broedcycli overbruggen. ( Het in België wettelijk toegelaten bestrijdingsproduct is thymovar ). Waarom mijtenvrij voordat de verzorgers geboren worden? Larven en jonge bijen die aangetast werden door zuigende varroa’s die virussen meebrengen, zijn niet in staat om hun nakomelingen goed te voeden waardoor er minderwaardige winterbijen geboren worden die vroegtijdig zullen sterven = verdwijnziekte! Onze Duitse imkers waarvan eerder vermelding doen net hetzelfde. Zij behandelen als volgt: Na de zomeroogst wordt er op de ramen een doek gelegd van ± 20 x 20cm waarop 4 maal na mekaar om de 5 dagen 50ml mierenzuur van 60% verdeeld wordt, hierdoor overlappen ze een broedcyclus van 21 dagen. Lees ook in een vorig polleken hoe met behulp van het papiermandje een varroavrij gemaakte kunstzwerm uitgroeit tot een goed bijenvolk. In onze cursus naar gevorderde imker is nog niemand afgehaakt. We zijn dus op weg naar de toets met 43 leerlingen en we zitten al over de helft van onze 16 lessen. Omdat we al meermaals op zondagmorgen als het les was echte wintertoestanden meegemaakt hebben spreken ze wel over onze sneeuwklassen! De voorzitter. 35

Programma van de aanbevolen activiteiten

Apitherapie

Dat honing gezond is, weten imkers al langer dan vandaag. Daar wij geen egoïsten zijn en ook niet – imkers wilden mee laten delen in die kennis, had de ploeg van Neerbrabant een avond voorzien met een spreker die in deze materie meer dan thuis is. Op 05 april j.l. was Marcel Van Damme uit Eksaarde, verpleegkundige verbonden aan het ziekenhuis van St. Niklaas dan ook te gast in het Walschaphuis te Londerzeel St. Jozef. Wellicht om te bewijzen dat Londerzeel een gemeente is om U tegen te zeggen, en tegelijkertijd de spanning onder het publiek scherp te houden, had onze voorzitter er niet beter op gevonden dan de man een toer te laten doen rond alle kerken van Londerzeel, waardoor de interessante avond iets later begon dan gepland… Maar het moet gezegd, het was de moeite van het (eventjes) wachten waard. We kregen een glasheldere uitleg van iemand die met zijn beide voeten in de ziekenhuis praktijk staat en bijna dagelijks geconfronteerd wordt met lelijke wonden en breuken. Soms met letsels waar de traditionele geneeskunde geen raad weet. Daardoor heeft hij de kans gekregen om honing uit te proberen bij de behandeling van quasi hopeloze wonden. De aanwezigen hebben voor zolang ze het nog niet wisten, geleerd dat bijen meer zijn dan gewone honingleveranciers en bestuivers van bloemen en planten, maar tevens steeds meer onvervangbaar worden bij de genezing van letsels en verwondingen. De spreker toonde foto’s van verschrikkelijke brandwonden die op zeer korte tijd volledig en zonder littekenvorming genazen, doorligwonden die de rillingen over de rug lieten lopen, verdwenen zonder sporen na te laten.

We mogen fier zijn dat wij met onze bijtjes meer dan een steentje bijdragen om mensen pijn en leed te besparen en het sterkt ons om niet lijdzaam toe te zien hoe onze bijen moeten opboksen tegen de vervuiling door pesticiden allerhande en gebrek aan bloemenaanbod. Daarom dan ook onze oproep om gemeentebesturen en milieuraden te blijven wijzen op het belang van bijen - en bijenproducten voor de algemene gezondheid en welzijn van mens en dier. Wij hopen dat deze geslaagde avond zal blijven nazinderen in de hoofden van diegenen die aan deze problematiek iets kunnen en willen doen, het is al vijf voor twaalf! William

Nieuwsbrief Werkgroep BIJENGEZONDHEID - Koninklijke Vlaamse Imkersbond Jaargang 2 - nr. 1 4 april 2013

Beste Imker, Vorige week kreeg u het aprilnummer van het maandblad in de brievenbus. Daarin werd onder andere het bestrijdingsadvies Varroase van het FAVV voor dit jaar gepubliceerd. Via deze nieuwsbrief willen we oproepen om het advies, dat in overleg met de sector tot stand kwam, zo goed mogelijk op te volgen. Ook willen we nog wat duiding geven bij het advies en tevens ook melden dat het advies online beschikbaar is op de website van de KonVIB.  In het advies werd gekozen voor een combinatie van biotechnische methodes en ‘zachte’ medicamenteuze behandelingen (diergeneesmiddelen op basis van thymol of oxaalzuur). Andere diergeneesmiddelen op basis van bijvoorbeeld coumaphos of amitraz zouden onder bepaalde omstandigheden kunnen voorgeschreven of afgeleverd worden door een dierenarts via het cascadesysteem, maar werden niet overwogen in het bestrijdingsadvies. Met reden! In het verleden werd reeds aangetoond dat coumaphos de resultaten van koninginnenteelt negatief beïnvloeden en zeer recent werd ook gevonden dat organofosfaten een invloed hebben op de werking van de hersenen van bijen, net zoals de neonicotinoïden. Daarenboven heeft de combinatie van beide moleculen een versterkend effect. Daarom, als we, als imkerij, een standpunt innemen tegen het gebruik van neonicotinoïden in de landbouw dan 38

moeten we de lijn ook voor ons doortrekken en dergelijke producten weren uit de bijenkast. We kunnen niet werken met twee maten en twee gewichten.  Imkers zijn soms terughoudend om diergeneesmiddelen te bestellen bij een dierenarts uit vrees dat ze, bovenop de kosten voor het diergeneesmiddel, ook nog een visite zouden moeten betalen. Deze vrees is echter onterecht. Wanneer een dierenarts een diergeneesmiddel aflevert dan neemt hij daarop een winstmarge, maar rekent geen visite aan. Let wel, de winstmarge kan variëren tussen dierenartsen. Ook willen we u erop wijzen dat de BTW-voet voor diergeneesmiddelen die in de bijenteelt gebruikt worden, 6% bedraagt. Dit is zo voor alle diergeneesmiddelen voor landbouwhuisdieren maar niet voor diergeneesmiddelen voor gezelschapsdieren, daar wordt een BTW-voet van 21% aangerekend. Vergewis u dus dat een correcte BTW-voet aangerekend werd!  Voor het Vlaamse landsgedeelte worden de meeste diergeneesmiddelen tegen varroase verdeeld door Verdifarm (een groothandelaar in geneesmiddelen). Wanneer een dierenarts zijn diergeneesmiddelen afneemt bij andere groothandelaars dan Verdifarm, zal hij deze producten niet kunnen bestellen. Echter Verdifarm bedient ook dierenartsen die geen vaste klant bij hen zijn. Dus wanneer een dierenarts u meldt dat hij deze diergeneesmiddelen niet kan bestellen dan kunt u even informeren of hij navraag gedaan heeft bij Verdifarm en dat hij daar zeker de diergeneesmiddelen kan bestellen.  In het bestrijdingsadvies wordt melding gemaakt om de diergeneesmiddelen tijdig te bestellen. Houd er beslist rekening mee dat het tot 3 weken kan duren vooraleer deze diergeneesmiddelen afgeleverd worden, zeker die diergeneesmiddelen die vallen onder het cascadesysteem.

Bron: Het Laatste Nieuws 15-04-2013

Waarom sterven de winterbijen vroegtijdig? Bijenkast na de winter vol met eten en zonder bijen. Hoe komt dit, we hadden toch behandeld? Eigenlijk weten we het wel maar we passen onze kennis niet toe! De winterbijen sterven vroegtijdig omdat ze slecht gevoed werden en daardoor slecht ontwikkeld zijn – het zijn geen winterbijen! Hoe komt dit? De bijen die hen moesten verzorgen waren ook slecht ontwikkeld door de invloed van de varroa’s en de besmetting met virussen. We moeten er voor zorgen dat de voedsterbijen voor de winterbijen gezond opgroeien = zonder varroa’s en met een aanbod van stuifmeel en dit in de periode juni – juli. Wat moeten we doen? 1. zaaien en aanplanten van stuifmeelleveranciers voor midden en einde zomer. 2. tegen de varroa behandelen gedurende 2 broedcycli = 2 * 21 dagen vanaf begin juni ( zie woordje van de voorzitter ) 3. zo nodig de varroaval nazien in december en dan een druppelbehandeling met oxaalzuur toepassen. 40

Bijen en wespen Bijen en wespen zijn als maaltijd meest bekend in Mexico en Azië. Vooral uitzwermende koninginnen, op zoek naar een nieuw nest, worden gevangen. Gefrituurd een beetje droog, maar best lekker, zo blijkt. Enkel de vleugels kunnen soms wat lastig in de mond zijn; houd er rekening mee wanneer je ze klaarmaakt! In Mexico verkiest men bijen in chocolade of siroop. Toch worden ze vooral gegeten in het larvaal stadium. De poppen worden in Japan verkocht in blik, onder de naam "Baby bee". Bijenhouders hebben in China de naam erg viriel te zijn; een bijwerking van de vele honingbijlarven die ze eten. Bijenraten worden gebruikt met larven en al.

Van alle insecten hebben wespen het hoogste eiwitpercentage: 81%! In Mexico worden ze algemeen gebruikt in gerechten. Wespenlarven en -eieren werden door de Chinese royalty gegeten als delicatesse. Ook de Japanse Keizer Hirohito was een fan: rijst met gebakken wespen, suiker en sojasaus was zijn favoriete gerecht.

Recept: Chinese bijenlarven in kokoscrème (Mang Non Won) Maak een marinade van fijngesneden uien, citroengras, kokoscrème, peper en zout. Laat de bijenlarven 4 uur marineren. Verpak de larven daarna in een stukje linnen, en laat 20 minuten stomen. Serveer als topping voor gekookte rijst.

Over neonicotinoïden Europa wil tijdelijk verbod pesticiden om bijen te beschermen Bron: Belga – ig – BRUSSEL

Meest schadelijke pesticiden worden twee jaar verboden. Europees Commissaris voor Gezondheid Tonio Borg stelde gisteren voor om het gebruik van een aantal pesticiden, drie neonicotinoïden, twee jaar op te schorten. Het verbod geldt wel alleen voor de teelt van mais, koolzaad, zonnebloemen en katoen. Dit zijn de gewassen die de meeste bijen aantrekken. De maatregel moet de grote bijensterfte helpen indijken (DS 28 januari) en komt er nadat het Europees voedselagentschap op de risico's wees van het gebruik van pesticiden. Borg deed het voorstel op een bijeenkomst van landbouwexperts, maar verschillende lidstaten waren nog niet overtuigd. Hij hoopt dat de experts op 25 februari het licht op groen zetten. De maatregel kan dan vanaf juli ingaan, als de lidstaten er mee instemmen. ‘Jammer dat het zo laat is, want het zaaien begint al eind maart maar het kan blijkbaar niet sneller', zegt Europarlementslid Bart Staes (Groen). De druk voor een moratorium wordt ondertussen opgedreven. 95 Europarlementsleden ondertekenen een brief met de eis om de neonicotinoïden volledig te verbieden. En de petitie van burgerbeweging Avaaz leverde al 2,2 miljoen handtekeningen op. De standaard 01/02/2013

Bijen overal JEROEN OLYSLAEGERS – COLUMN

Alles zaI worden onthuld, o lezer. Het is gewoon een kwestie van tijd. Deze week werd bekendgemaakt dat het gif dat een bij via haar angel injecteert, mellitine geheten, kan worden ingezet in de strijd tegen het hiv-virus. Uiteindelijk zou dit kunnen resulteren in een gel die je immuun maakt tegen besmetting. Het getuigt van een bitterzoete ironie dat dit toch nogaI belangrijk nieuws naar buiten komt op een heel moeilijk moment in het bestaan van de bijen op onze planeet. Enkele weken geleden deed uw dienaar via deze column al een oproep om een brief naar onze federaIe minister van Landbouw, mevrouw Laruelle, te schrijven. Er zoemt immers van alles binnen de 43

Europese Gemeenschap aangaande bijen en het gebruik van de voor hen schadelijke pesticiden die neonicotinoïden bevatten. Europees Commissaris Tonio Borg stelt een moratorium van twee jaar voor op het gebruik van dat spul bij vier belangrijke Iandbouwgewassen. Er zijn enkele landen die dwarsliggen en uiteraard laten de chemie bedrijven die die rommel op de markt brengen zich niet onbetuigd. Maar er is ook goed nieuws. Mede dankzij de briefcampagne hebben we te horen gekregen dat mevrouw Laruelle achter het moratorium staat, en ook Vlaams minister-president Kris Peeters beeft zich aangesloten. Ik ben zeer blij dat ons land zich van het grote probleem van de bijen sterfte bewust is, dat beleidsmensen zich bereid verklaren hier iets aan te doen, en dat allicht landen zullen volgen, zoals Frankrijk en Italië, die al op eigen houtje een verbod hebben in gevoerd. Het is een noodzakelijke, eerste stap voor het behoud van onze bijen. Helaas is er nog veel werk aan de winkel. Komende week komt de documentaire More than Honey van Marcus Imhoof bij ons in enkele bioscopen uit. Een wakkere redacteur zorgde ervoor dat ik deze film al op voorhand heb kunnen bekijken. Anderhalf uur laat deze documentaire afhankelijk met behulp van indringende interviews en spectaculaire beelden zien van hoe het gesteld is met de verhouding tussen mens en bij. lk moest even naar adem happen na het zien van More than Honey. Het is in alle opzichten een bewustzijnsverruimende film die overal zou moeten worden getoond nièt enkel in bioscopen, scholen of andere educatieve momenten, maar liefst ook op groot scherm in elk parlement dat dit land rijk is. Uw dienaar is geen bijenexpert en dus kwam de enormiteit van het probleem rauw binnen. De mensheid heeft de bijenwereld immers zo geconditioneerd dat geen enkele honingbij in Europa, de VS of China nog overleeft zonder bet toedienen van chemicaliën. De industrie heeft daarmee niet enkel de honingbij uiterst kwetsbaar gemaakt voor een hoop aandoeningen, maar ook het bestaan van de menselijke soort zelf. Naar schatting een derde van onze wereldwijde voedselketen is immers rechtstreeks afhankelijk van bijen. Op sommige plekken in China, waar de inzet van pesticiden zo wijdverbreid is dat we zonder twijfel kunnen spreken van een ecocide, is de mens zelf overgegaan tot het eigenhandig bestuiven van bloemen. In de film wordt dit getoond en deze schrijver heeft moeite om dat krankzinnige toekomstbeeld van me af te schudden. Nee, wacht even, ik wil het helemaal niet meer van mij afschudden. We moeten dringend allemaal wakker worden, mede hopelijk dankzij deze film. Wat mij Immers, en hopelijk ook u, grote zorgen maakt is dat de bijensterfte al decennia lang vrijwel geruisloos gebeurt, pas vooral de laatste jaren zijn onderzoekers hardnekkig aan de alarmbel gaan hangen. Hoogste tijd dat we overal onze beleidsmensen onze bezorgdheid tonen en vragen om actie. Hoogste tijd dat 44

iedereen deze film ziet. Want als ooit het zoemen stopt….Nee, geen zin om die zin af te maken. Niemand van ons is immuun. De Morgen – 14/03/2013

Pesticiden bannen kan bijen helpen Ty – BRUSSEL

Verschillende landen bannen bepaalde insecticiden om de bijen te beschermen. Natuurpunt vraagt dat België zou volgen. Drie algemeen gebruikte pesticiden vormen een acuut gevaar voor honingbijen. Dat is gebleken uit een rapport van het Europese Agentschap voor de Voedselveiligheid (EFSA). Bijen krijgen al jaren klappen. Hele populaties overleven de winter niet. Wetenschappers zoeken dan ook al jaren naar de oorzaken daarvan: een mijt, krimpend leefgebied, minder voedsel of insecticide. Het EFSA wijst naar dat laatste. Het agentschap zegt niet dat de bestrijdingsmiddelen de achteruitgang van de bijenkolonies veroorzaken, maar stelt wel duidelijk dat deze middelen schadelijk zijn voor de dieren. Het EFSA noemt de neonicotinoïden , die bij de meest gebruikte pesticiden wereldwijd horen. Het onderzocht drie varianten die vooral door het Duitse Bayer en Zwitserse Syngenta geproduceerd worden. Volgens het EFSA blijven schadelijke residu's achter in de pollen en de nectar van de planten die ermee behandeld worden. Het agentschap raadt daarom aan om de stoffen alleen nog op planten te gebruiken die niet aantrekkelijk zijn voor bijen, zoals suikerbieten, maar niet meer op planten zoals maïs of zonnebloemen. Europarlementsleden Kathleen Van Brempt (SP.A) en Bart Staes (Groen) vragen om de regelgeving bij te sturen en neonicotinoïden uit de markt te halen. Italië, Frankrijk, Slovenië en Duitsland vaardigden al een verbod uit. Nederland heeft plannen in die richting. Natuurpunt vraagt dat de Belgische beleidsmensen dat voorbeeld te volgen. De standaard – 24/01/2013

Uitstel voor verbod insecticiden Europese bescherming van BIJEN - Tom Ysebaert – BRUSSEL

Een compromis kreeg geen meerderheid maar de Europese Commissie kan het toch doorzetten. 45

Er is nog geen uitsluitsel over het Europese verbod op drie neonicotinoïden (clothianidine, thiamethoxam en imidacloprid). Deze insecticiden staan ter discussie omdat ze risico's inhouden voor bijen. Een eerste voorstel van de Europese Commissie – een verbod van twee jaar op voor bijen aantrekkelijke gewassen – werd donderdag afgeketst. Een aangepaste versie lag gisteren voor op het comité van experts. Het beperkt het verbod tot de bloeiperiode waarin bijen actief zijn en staat een uitzondering toe in de serreteelt. Ze kunnen gebruikt worden op wintergewassen. De lijst met planten waarvoor het verbod geldt, is sterk uitgebreid. Privégebruik en de behandeling van zaden worden eveneens verboden. De meeste landen schaarden zich achter het compromis, maar ze waren niet talrijk genoeg om een ‘gekwalificeerde' meerderheid te hebben. Het voorstel verhuist daardoor naar de beroepscommissie. Als het daar binnen twee maanden nog geen meerderheid krijgt, kan de Europese Commissie het toch op eigen houtje doordrukken. Het wordt dan op 1 juli van kracht. België stemde alvast voor. ‘Puur politieke beslissing' ‘Het nieuwe voorstel is niet perfect maar wel verdedigbaar', vond Europarlementslid Kathleen Van Brempt (SP.A). Haar collega van Groen, Bart -Staes, was teleurgesteld. ‘De ministers verschuilen zich achter wetenschappelijke onzekerheid, ingefluisterd door de agro-chemische bedrijven. Ik hoop dat de Commissie de moed heeft toch door te zetten.' Syngenta, een van de producenten, toonde zich tevreden dat het voorstel er nog niet door is. ‘Dit gaat om een puur politieke beslissing. Deze insecticiden verbieden zal niet helpen om de gezondheid van de bijen te verbeteren.' De standaard 16/03/2013

Europa wil tijdelijk verbod pesticiden om bijen te beschermen Bron: Belga – ig – BRUSSEL

bijensterfte helpen indijken (DS 28 januari) en komt er nadat het Europees voedselagentschap op de risico's wees van het gebruik van pesticiden. Borg deed het voorstel op een bijeenkomst van landbouwexperts, maar verschillende lidstaten waren nog niet overtuigd. Hij hoopt dat de experts op 25 februari het licht op groen zetten. De maatregel kan dan vanaf juli ingaan, als de lidstaten er mee instemmen. ‘Jammer dat het zo laat is, want het zaaien begint al eind maart maar het kan blijkbaar niet sneller', zegt Europarlementslid Bart Staes (Groen). De druk voor een moratorium wordt ondertussen opgedreven. 95 Europarlementsleden ondertekenen een brief met de eis om de neonicotinoïden volledig te verbieden. En de petitie van burgerbeweging Avaaz leverde al 2,2 miljoen handtekeningen op. De standaard 01/02/2013

Verbod op pesticiden moet de bijen redden Producenten waarschuwen voor verlies van 15.000 job s – Inge Ghijs – BRUSSEL

Komt er een verbod op bepaalde pesticiden om de bijen te beschermen? Vandaag maakt EU-commissaris voor Volksgezondheid Tonio Borg zijn beslissing bekend. In 2009-2010 overleefde in België 26 procent van de bijen de winter niet, in Nederland 29,3 procent. De lage landen behoren meteen tot de landen met de grootste bijensterfte. Maar de ongerustheid over de honingbij leeft in heel Europa. Want bijen maken niet alleen honing. Ze zijn een onmisbare schakel in de voedselproductie. 80 procent van de planten op aarde zijn voor hun voortplanting afhankelijk van bijen. Al jaren wordt gezocht naar de oorzaken van de grote sterfte. Het gebruik van pesticiden is daar één van. Vooral de neonicotinoïden worden daarbij geviseerd. Het Europees Agentschap voor de Voedselveiligheid (EFSA) onderzocht daarvan drie varianten en concludeerde in een rapport, dat vorige week bekend werd gemaakt, dat zij een onaanvaardbaar risico voor de bijen vormen. Gedesoriënteerd Volgens de studie blijkt niet dat de bijen meteen sterven aan de pesticiden, wel dat ze gedesoriënteerd geraken, hun korven niet meer terugvinden en als gevolg daarvan overlijden. Het EFSA adviseerde om deze soorten pesticiden alleen toe te laten voor teelten die niet aantrekkelijk zijn voor bijen. In de Europese commissie Milieubeheer, Volksgezondheid en Voedselveiligheid werd naar aanleiding daarvan donderdag hevig gedebatteerd. Alle fracties, de Britse 47

Conservatieven uitgezonderd, vroegen een verbod op de pesticiden. Maar EUcommissaris voor Volksgezondheid Tonio Borg zei dat hij pas vandaag op de landbouwraad zijn beslissing zou bekendmaken. De economische belangen die op het spel staan, zijn dan ook niet min. In tien jaar tijd is het marktaandeel van deze neonicotinoïden binnen de insecticidenmarkt wereldwijd gestegen van niets naar 25 procent. De producenten van pesticiden waarschuwden al dat een verbod een verlies van 17 miljard euro in vijf jaar tijd zou betekenen en dat 15.000 jobs verloren zouden gaan. ‘Zelfs als deze cijfers juist zijn, dan is het tegenargument dat niet ingrijpen meer zal kosten. De economische waarde van natuurlijke bestuivers, vooral honingbijen, werd in 2005 wereldwijd geschat op 153 miljard euro en de bijen werken gratis', zegt Europees parlementslid Kathleen Van Brempt (SP.A) die ook grote voorstander van een verbod is. Toxicoloog Jan Tytgat wees er deze week nog op dat pesticiden belangrijk zijn voor een hoge landbouwproductiviteit zodat de wereldbevolking gevoed kan worden. Is het dan kiezen tussen de bijen en voldoende voeding? Absoluut niet, zegt Europees parlementslid Bart Staes (Groen). ‘Er zijn genoeg alternatieven. De EU-wet van 2009 bepaalt welke insecticiden onder welke voorwaarden gebruikt kunnen worden. Er is ook nog de biolandbouw. En inzichten over de wisselwerking tussen planten verhogen ook de productiviteit. En als er geen bijen meer zijn, dan is er ook geen landbouw meer.' Dat dit geen absurde gedachte is, bleek deze week nog uit de Zembla- reportage op Nederland 1. In Zuid-China zijn er zo goed als geen insectenbestuivers meer waardoor kinderen vrij krijgen van school om in de bomen te klimmen en zo zelf voor de bestuiving te zorgen. De standaard 28/01/2013

Geen Europese eensgezindheid over bescherming bijen Bron: belga.be - Astrid Snoeys

Er is geen Europese eensgezindheid over maatregelen om de slinkende bijenpopulatie te beschermen. Op een vergadering van experts in Brussel bleken er vandaag onvoldoende lidstaten bereid om het gebruik van een aantal pesticiden gedurende twee jaar op te schorten. Eind januari had de Europese Commissie voorgesteld om het gebruik van drie neonicotinoïdes gedurende twee jaar op te schorten voor de teelt van mais, zonnebloemen, koolzaad en katoen. Dat zijn gewassen die bijen aantrekken. Onderzoek van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) had uitgewezen dat de drie pesticiden mee verantwoordelijk zijn voor de slinkende bijenpopulatie. Op een expertenvergadering bleek er echter geen gekwalificeerde meerderheid voor of tegen een moratorium te bestaan. België, Frankrijk, Italië en tien andere lidstaten steunden het voorstel, maar ze beschikten niet over voldoende stemmen om de maatregel door te drukken. Negen lidstaten kantten zich tegen het verbod. De grote lidstaten Groot-Brittannië en Duitsland kozen voor een onthouding. Ontgoocheling De Europarlementsleden Bart Staes (Groen) en Kathleen Van Brempt (sp.a) reageren ontgoocheld, maar wijzen er ook op dat er evenmin een gekwalificeerde meerderheid tegen het moratorium voorhanden was. Dat betekent dat het voorstel niet van tafel is. Als de patstelling nog twee maanden aanhoudt, kan de Europese Commissie het voorstel alsnog doordrukken. België heeft het voorstel de voorbije weken actief gesteund. "Het voortbestaan van bijen is van levensbelang. Wetenschappers schatten immers dat ruim 35 procent van de planten en goederen die we consumeren rechtstreeks afhangt van bestuiving", zo licht federaal minister van Landbouw Sabine Laruelle (MR) toe. Natuurpunt vindt dat België zelf het gebruik van de pesticiden moet verbieden Het Laatste Nieuws 15/ 03/2013

Voor de beginners: Vlieggatobservatie Benny Larivière

Gedurende het hele jaar 2013 willen we onze leden via deze weg wat informatie verschaffen over wat je zoal kunt zien zonder de kast open te maken. Dit moet ons stimuleren om met meer aandacht naar onze kasten te kijken, mogelijke problemen tijdig in de gaten te hebben en er dus tijdig iets aan te kunnen doen. Voor dit nummer schuiven we door naar het hoogseizoen: mei en juni. - Jonge bijen met vervormde vleugels en andere gebreken vallen op de grond tijdens de oefenvluchten: dit kan een gevolg zijn van varroa aantasting, doch het kan ook een gevolg zijn van stuifmeel- of nectartekort in het larvestadium, of dat het broednest te groot geworden is en de buitenkanten onvoldoende verwarmd. Te koude temperatuur tijdens de verpopping zorgt voor misvormde bijen. - Plotselinge vermindering van het condenswater dat ’s ochtends uit de kast komt: indien er al enkele dagen geen dracht meer is, dan zit het volk op het einde van zijn voorraad, bijvoederen is de dringende boodschap!

- Darrepoppen van verschillende leeftijd liggen ’s ochtends op de vliegplank: ofwel een teken van voedseltekort, darrenbroed wordt immers eerst opgeruimd. Ofwel zijn er enkele koude nachten geweest, en vermits het darrenbroed zich meestal op de buitenkant van de broedramen bevindt, is het onvoldoende verwarmd en de niet levensvatbare larven worden opgeruimd.

- Lichtgele uitwerpselsporen op vliegplank en voorkant kast: begin van de meiziekte (zie ook nosema), indien geen goede dracht in zicht moet de kast beter geïsoleerd worden en het volk bijgevoederd met lauwe siroop.

- Jonge bijen met gezwollen en gespannen achterlijf vallen van de vliegplank op de grond: symptoom van dezelfde ziekte, remedie zie hierboven.

- Van eind april tot half mei daalt, zelfs bij goede dracht, de vliegactiviteit sterk, behalve juist na de middag: de winterbijen sterven uit en er zijn nog niet genoeg jonge bijen die overgenomen hebben. Juist na de middag zijn het de jonge huisbijen die zich invliegen, doch die halen nog geen nectar en stuifmeel. Nakijken of er nog genoeg voorraad is, anders bijvoederen of het volk verhongert. - Groot verschil in intensiteit bij de oefenvluchten tussen de verschillende kasten. Het zijn de kasten met veel activiteit die later over veel vliegbijen zullen beschikken. De andere zullen niet rendabel blijken te zijn. - Wasdeeltjes op de vliegplank â&#x20AC;&#x2122;s morgens, de bijen vliegen ook met wasdeeltjes buiten: de bijen breken werksterbroed af om te vervangen door darrenbroed met grotere cellen. Door het inhangen van een darrenraam vermijdt men dat de bijen hun energie zo verspillen, bovendien doet men aan natuurlijke varroabestrijding. - â&#x20AC;&#x2122;s Ochtends dode wasmotrupsen op de vliegplank: de bodem werd niet vervangen in de vroege lente, of het volk was te zwak om zelf de schoonmaak te doen. - Half verkleumde bijen liggen vroeg in de ochtend vastgekleefd ondersteboven op de vliegplank: tijdens volle dracht of tijdens het inwinteren kan het condenswater niet goed weg en blijft op de vliegplank staan. Bijen die bij het uitvliegen over kop gaan plakken vast. Opgelet: dit is ook een aandachtspunt bij de honingoogst of inspectie â&#x20AC;&#x2122;s ochtends vroeg als de bijenkasten niet overdekt staan opgesteld. Neem eerst alle nog niet opgedroogde kappen van de kasten, zet ze zo dat ze goed opdrogen (in de ochtendzon als het kan en weg van de kasten) en plaats ze na de ingreep pas terug als ze volledig droog zijn. Opvliegende bijen van een geopende kast komen immers op de natte kap van het buurvolk terecht met hetzelfde resultaat. - Bij grote dracht vliegt een bepaald volk al bij dageraad en de andere volken niet: Dit volk heeft de vorige dag een goede drachtplaats ontdekt dat de andere volken nog onbekend is. Je zal zien dat de bijen allemaal in dezelfde richting vliegen. 51

- Bijeenhokkende bijen voor het vlieggat bij het begin van een grote dracht: het prille begin van zwermdrift, het helpt als er in dit stadium jonge bijen en verzegeld broed weggenomen worden. Deze bijen zijn immers van geen nut voor deze dracht, bovendien kan je er een prima kunstzwerm van maken voor volgend seizoen. - Bijen die zich op de vliegplank ‘schuren’, net zoals een koe tegen een boom: het betreft hier enkel haalbijen die op die manier zich proberen te ontdoen van fijn stuifmeel dat in de nauwe spleet tussen kop en borststuk geraakt is en daar onaangenaam hindert. - Plotseling houdt de aktieve drachtvlucht op bij een sterk volk: het volk gaat zwermen, nakijken op zwermdoppen en een kunstzwerm afnemen! - Darren die uitvliegen in de voormiddag of op een ander ongewoon uur: bij nader toezien zal je dan misschien ook nog bijen zien uitvliegen met nog stuifmeelklompjes aan hun poten. Wacht nog even, enkele minuten misschien, en je zal de ganse zwerm zien vertrekken. Om te voorkomen is het te laat, enkel de schepkorf kan je nog van dienst zijn. - Bijen die vliegen voor een lege reservekast: speurbijen op zoek naar nieuwe woning voor zwerm die waarschijnlijk al ergens in de buurt in de bomen hangt... - Bij koninginneteelt: jonge koningin die het kastje terug binnenvliegt met een kort wit draadje of punt dat zichtbaar is in de schede van het achterlijf. Dit zogenaamde ‘bevruchtingsteken’ is niet de penis van een dar, maar opgedroogd sperma. De koningin paart immers met meerdere darren, en dat zou moeilijk zijn als de afgebroken penis zou blijven zitten. Trouwens, men kan hier ook niet van bevruchting spreken, enkel van ‘paring’. De werkelijke bevruchting gebeurt later, als de koningin eitje per eitje zal laren bevruchten door een zaadcel uit haar spermatheek. - Op de vliegplank komen bijen met uitgestoken tong de vliegbijen tegemoet: dit gebeurt enkel bij sterke volkeren bij grote dracht. Het zijn de huisbijen die de haalbijen al op de vliegplank van hun nectarlast komen verlossen, normaal gebeurt dat in de kast. 52

- Bij warm en zwoel weer hangen er veel bijen aan het vlieggat terwijl er duchtig gewaaierd, doch weinig gevlogen wordt: het wordt veel te warm in de kast, boven de 36Â° C kan het broed afsterven, de was kan beginnen smelten en alles kan onder de vloeibare honing komen te zitten. Als je in volle zomer de kasten niet zo kan zetten dat ze in de namiddag in de schaduw staan, bedenk dan dat isolatie niet alleen in de winter en tegen de kou kan helpen! - Veel bijen op de voorkant van de kast, gepaard met sterke honinggeur: de honingkamers zijn vol en de honing druipt in de broedruimte. Dringend slingeren of uitbreiden! - Druk bijenverkeer tussen bijenkasten bij goede dracht: stille roverij, roverij komt immers niet alleen voor in drachtarme periodes. In volle dracht zijn de bijen minder alert op wie er de kast inkomt. Hou hiermee rekening als je merkt dat dat ĂŠĂŠn kast beduidend produktiever is dan andere kasten: misschien zijn ze het niet allemaal zelf gaan halen! Trouwens, als verschillende kasten naast mekaar staan, zullen de buitenste kasten doorgaans produktiever zijn dan de middenste. Dit omdat vele bijen die volgeladen terugkomen zich vergissen en de eerste kast binnenvliegen die ze tegenkomen. En vermits de honingmaag gevuld is, worden ze met open armen ontvangen. De immigratiepolitiek van de bij als het ware.. - Bij een nazwerm, of bij een kunstzwerm waar een onbevruchte koningin ingebracht werd, lopen de bijen onrustig op en weer op de vliegplank of tegen de kastwand: waarschijnlijk is de koningin niet teruggekomen van haar bruidsvlucht. Dit gebeurt regelmatig, of ze heeft zich van kast vergist en is afgemaakt. Ideaal is op dat moment een bevruchte koningin in te brengen, of het volk te verenigen met een klein volkje met een leggende koningin. In noodgevallen kan een raam met een verzegelde koninginnecel helpen. De bijen voelen opnieuw de nabijheid van een koningin en zullen rustig worden.

Informatief Op de suggestie van enkele van onze leden om een warmer kledingstuk dan onze T-shirt met logo van Neerbrabant te hebben, zijn we ons aan het documenteren over fleece-pulls of sweatshirts. Iedereen mag vrij zijn inbreng doen over wat, welke kleur, welke kwaliteit en prijsklasse aan een bestuurslid of via mail naar het secretariaat. Hieronder vind je 5 keuzemogelijkheden: Sweatshirts met kap en rits en 2 kangoeroezakken: kleur: black of french navy: 80% katoen, 20% polyester prijs: €29,44/stuk 280g/m² kleur: black, navy of dark chocolate: 50% katoen, 50% voorgekrompen polyester prijs: €21,86/stuk

Fleece pulls met rits en 2 zijzakken: Kleur: black, forestgreen, 100% polyester met anti-pilling behandeling prijs: €19,16/stuk 300g/m² Kleur: black, navy, bottle green, 100% anti-pilling prijs: €24,58/stuk 300g/m² Kleur: black, bleu, red, forest green, 100% anti-pilling €23,48/stuk 330g/m²

Na overleg en keuze van wat we verkiezen delen we dit mee en kan er bested worden, S,M,L,XL,XXL. Wat we op het oog hebben: een kledingstuk van goede kwaliteit met het logo van Neerbrabant –eerder diskreet- zodat het altijd kan gedragen worden. Als alles rond is dan pas kan er echt besteld worden!