Ledenblad van
België – Belgique
KONINKLIJKE
P.B. – B.P.
IMKERSGILDE
1840 LONDERZEEL
NEERBRABANT
BC25171
Verschijnt 5x per jaar: feb. - april - juni - sept. - nov. Afgiftekantoor 1840 Londerzeel Erkenningsnr. P509236 Afzender: Jozef Beuckelaers, Sneppelaar 4, 1840 Londerzeel Tel: 0479/51 46 04 e-mail: info@imkersgildeneerbrabant.be 14e jaargang, nummer 2, april 2014
KONINKLIJKE IMKERSGILDE NEERBRABANT
Secretariaat:
Imkersgilde Neerbrabant, Eeckhout 39, 1840 Londerzeel Tel: 0479/51 46 04 E-mail: secretariaat@imkersgildeneerbrabant.be Rekening nummer: BE39 7341 9512 6219
Bestuur: Voorzitter:
Jef Beuckelaers, Sneppelaar 4, 1840 Londerzeel Tel: 0479/51 46 04 E-mail: liliane.beuckelaers@skynet.be
Ondervoorzitter:
Leo Van Malderen, Ossegemstraat 137, 1861 Wolvertem –Meise Tel: 0494/48 32 60 E-mail: leo.van.malderen@persgroep.be
Secretaris-Penningmeester:
Ria De Donder, Eeckhout 39, 1840 Londerzeel Tel: 0473/48 26 13 E-mail: ria.dedonder@telenet.be
Bestuursleden:
Marc De Bont, Eeckhout 39, 1840 Londerzeel Tel: 0477/233302 E-mail: m.debont@telenet.be Benny Larivière, Drielindenbaan 63, 1785 Merchtem Tel: 0486/643965 E-mail: benny.lariviere@telenet.be Tom De Pauw, Heerbaan 8, 1745 Opwijk Tel: 0479/60 79 53 E-mail: t_de_pauw@hotmail.com
Gezondheidsdienst:
Leo Van Malderen
Polleken:
Redactie:
Jef Beuckelaers, Ria De Donder, Marnik De Bont
Mailing:
Marc De Bont
Opleidingsteam:
Jef Beuckelaers, Marc De Bont, Benny Larivière
Bijenweide:
Marc De Bont
Webbeheer:
Marnik De Bont
Ere-bestuursleden:
Marcel De Vis, Jef Sarens
Onze website:
www.imkersgildeneerbrabant.be 31
Woordje van de voorzitter Hoe begint een voorzitter aan zijn woordje voor ’t Polleken? Over de winter die er niet echt geweest is en die voor de bijen op sommige plaatsen meer kwaad dan goed gedaan heeft. Denken we terug aan de vele dagen dat de bijen gevlogen hebben. Op de bloeiende mosterd waar de bijen veel stuifmeel en nectar verzameld hebben zodat de wintervoorraad niet of nauwelijks aangesproken werd waardoor alle cellen vol kwamen te zitten zodat de koningin, als het haar tijd werd om op volle toeren te draaien geen plaats vond om haar eitjes te deponeren. Besluit: wanneer de winterbijen afstierven was er geen opvolging en trof de imker een kast aan met volle ramen eten en stuifmeel zonder bijen. Verdwijnziekte zegt men! We zullen in de toekomst, op plaatsen met bloeiende gewassen, in de winter anders met onze volken moeten omgaan. Er zullen voedselramen moet uitgenomen worden, mogelijks minder gevoederd. Het zal aanpassen en leren worden, zeker weten! Soms moet een voorzitter ook als moraalridder optreden. Door een aantal vragen die ik de laatst tijd gekregen heb, ben ik gaan terugdenken aan de periode toen ik met bijen begon, meer dan 40 jaar geleden. Ik kreeg toen, bij het begin van de zomer, een zwerm bijen van Arseen Van Assche, met de woorden: “zet ze op een kast, zorg er goed voor en bezorg mij de korf terug”. Zo ging dat toen, nu hangt er ook nog een prijskaartje aan! En dan naar de vergadering van ‘den biekesbond’ om te leren bijen houden. Dat was bij Charel in café taxi te Peizegem. 32
Er kwamen daar zo een 25 à30 man bijeen, dat was twee derde van het aantal leden van den bond. Vandaag de dag komt ongeveer één vijfde naar de bijeenkomsten. Gevolg: er is nog nauwelijks kennisstroom doorheen de vereniging(maar het is op een ander eveneens zo!) Terug naar mijne zwerm van 40 jaar geleden. Op de vergadering, bij Charel, was het luisteren naar de spreker en nadien laveren tussen de massa en de sigarenrook om bij een uitgekozen gesprekspartner te geraken. Al vrij snel had ik door dat Flor Van Hoeymissen van Over De Beek een kennisbron voor mij zou kunnen betekenen en ik vroeg hem dan ook of ik bij hem eens mocht komen kijken naar zijn bijen en of ik aan iets mocht meehelpen. Ik heb er bodems leren kuisen en ramen bedraden, kasten leren repareren, was insmelten, volle ramen leren ontzegelen om ze dan in de slinger te zetten en ze te laten uitzwieren. Honing zeven en het gerief afwassen kwam daarna. Tussendoor aten we een boerenboterham met afgebakken vet en honing uit het vuistje! Zo werd ik, en de meeste beginners rondom mij, stilaan en beetje bij beetje een imker. We gingen helpen bij een imker om te leren in de praktijk. Vandaag zend een kandidaat beginnend imker een mail naar het secretariaat met de vraag of hij een peter kan krijgen. Van die peter verwacht men dat hij altijd klaar staat en al de problemen oplost terwijl ze zelf nog geen kapruin hebben! Ik schrijf het hier wat ruw maar het is het tijdsbeeld.
33
Ik zou alle beginners willen aanraden om alle artikels in het maandblad en in ’t Polleken goed te lezen. Als er bijeenkomsten doorgaan om te leren: zorg dat je op de eerste rij zit! Men is ook maar lid van de vereniging als men er samen is om te leren imkeren door kennis op te doen van de lesgever en van de andere gildeleden. Ook een tip: ga eens mee op een jaarmarkt een infostand opzetten en vertel het weinige dat je al weet over bijen aan de geïnteresseerde nieuwsgierigen. Je zal versteld staan hoeveel wetenschap je hierdoor opdoet. In het maandblad van januari staat de bedrijfsmethode van Wilfried Demeester, vol met kennis en kunde. We hebben deze man al uitgenodigd om zijn verhaal eens te komen uitleggen en te tonen zodat we er zelf kundiger door worden. Zorg dat je er bij bent! De voorzitter Jef Beuckelaers
Een ideetje In de meeste van onze gemeenten heeft men het initiatief van geboortebomen geĂŻntroduceerd. We zouden onze besturen er kunnen attent op maken dat ze voor nuttige bomen voor de bijen, hommels en kevers zouden kiezen met veel stuifmeel en nectaraanbod. 34
Agenda Zondag 27 april 2014: Honing in de pot door Leo Van Malderen. Zaterdag 10 mei 2014: Infonamidag over het Europees selectieprogramma. Dinsdag 13 mei 2014: Infoavond – wilde bijen in het landschap. Zondag 18 mei 2014: “Zwermen, wat doen we er mee en kan het ook anders?” door Hugo Schelfhout. Zaterdag 24 mei 2014, van 13u tot 16u: Overlarfdag bij Marc De Bont Zondag 1 juni 2014, van 13u tot 16u: Overlarfdag bij Jef Beuckelaers Zondag 29 juni 2014: Zomerbehandeling tegen de varroa – NIEUWE INZICHTEN door Erwin Hoebrechts. Zondag 28 september 2014: Herboriste Isabelle Peters spreekt over Bijzondere bloemen. Deze voordrachten zijn, voor de leden, steeds gratis.
Je kan de agenda ook altijd raadplegen op www.imkersgildeneerbrabant.be.
35
Kippenfestijn en honing in de pot Op 27 april 2014 voorzien wij een imkersbijeenkomst in de Tuinbouwschool van 9u tot 12u. met een voordracht over honing door Leo Van Malderen. Diezelfde dag organiseert de school haar kippenfestijn om de geldmiddelen voor de aanschaf van educatief materiaal wat te verruimen. We kunnen die dag dus in de voormiddag onze geest voeden met imkerskennis en nadien ’s middags ons te goed doen op het kippenfestijn.
Menu (€12 per menu) ½ Kip met groenten ½ Kip met Provençaalse saus ½ Kip met champignonsaus Kipfilet natuur Kipfilet Provençaals Kipfilet champignons Bij de kip worden er frietjes geserveerd. Vooraf inschrijven is noodzakelijk en kan via telefoon (052 37 27 37) of via mail: info@tuinbouwschool.be 36
Infonammidag - Europees selectieprogramma. Zaterdag 10 mei 2014- Auditorium FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu, V. Hortaplein 40 te 1060 Brussel. (op 2 minuten wandelen van het Zuidstation)
De bijenteelt ondergaat een gestadige achteruitgang. Een aantal centra in Vlaanderen en in Wallonië doen gezamenlijke inspanningen voor het uitvoeren van een programma tot verbetering van de gezondheidstoestand van de bijenkolonies. Er zijn reeds, voornamelijk in Vlaanderen, een twintigtal centra actief in het Europees selectieprogramma ‘beebreed.eu’, dat gezamenlijk uitgevoerd door selectietelers die op vrijwillige basis hun bijenkolonies ten dienste stellen van het programma Inschrijven ten laatste op 5 mei 2014 door storting van € 10 op de rekening van VVCB vzw Evergem (België) - BE95 7370 2688 9958 (KREDBEBB) met vermelding van uw naam. Voorafbetaling geeft zekerheid op de deelnemersbrochure of via mail op het adres paulbeullens@skynet.be. In dit geval kan de bijdrage betaald worden voor aanvang van het symposium.
Mét simultaanvertaling Nederlands - Frans - Duits
37
Programma 13.00 Onthaal 13.30 O. Van Laere Inleiding 13.35 F. Chernay Les apiculteurs et le plan abeilles du SPF Santé Publique: ensemble vers un objectif commun (FR) 13.55 P. Brascamp Tolerantieteelt, theoretische aspecten (NL) 14.55 Koffiepauze 15.15 D.Ahrens Tolerantieteelt, praktische aspecten (D) 16.15 Film Techniek kunstmatige inseminatie (O. Van Laere & M. Khalenkow) 16.50 Film Beebreed - Varroa-index (O. Van Laere & W. Ramon) 17.00 P. Brascamp Slotbeschouwing (NL) 17.10 Einde Een initiatief van het Vlaams Vulgarisatiecentrum voor Bijenteelt (VVCB vzw) en het Praktijk Centrum Bijen (PC-Bijen – Vlaamse Overheid).
Wilde bijen in het landschap – infoavond Je kent waarschijnlijk de honingbij maar heb je ooit al gehoord van de heggerankbij, de tuinbladsnijder of de blauwe metselbij? Denk je bij vosje niet spontaan aan een bij maar aan een ander dier? Kom dan naar deze boeiende voordracht! We kijken door een insectenbril naar bloemen en nemen een aantal bestuivers onder de loep. Verder krijg je tips om wilde bijen een handje te helpen. 38
Waar
Gem. Technische Tuinbouwschool, Molenbaan 54, 1785 Merchtem
Wanneer
di 13/05/14 van 19:30 tot 22:00
Merchtem,
Organisator Regionaal Landschap Groene Corridor Prijs
â‚Ź0
Contact
e-mail: lies.heirman@rlgc.be
Uitgebreide Dompel je onder in de mysterieuze wereld van de bij Infotekst op dinsdag 13 mei in de Gemeentelijke Technische Tuinbouwschool te Merchtem. Je kent waarschijnlijk de honingbij maar heb je ooit al gehoord van de heggerankbij, de tuinbladsnijder of de blauwe metselbij? Denk je bij vosje niet spontaan aan een bij maar aan een ander dier? Kom dan naar deze boeiende voordracht! We kijken door een insectenbril naar bloemen en nemen een aantal bestuivers onder de loep. Je komt heel wat te weten over de verschillende wilde bijensoorten, hun nestjes en waar ze te vinden. Je leert op welke manier bloemen insecten lokken en wat het belang is van bijen als bestuivers. Je maakt kennis met een aantal courante soorten zoals de tronkenbij, de wolbij, enz‌, en hun typische levenswijze. Heb je een plekje op het zuiden gericht en in de zon gelegen bv. in je tuin, aan je gevel, in een 39
boomgaard…? Dan kan jij deze solitaire bijen helpen door een nestblok op te hangen! Verder krijg je tips om wilde bijen een handje te helpen. Deze voordracht is een initiatief van regionaal landschap Groene Corridor, het gemeentebestuur en de provincie Vlaams-Brabant. De infosessie kadert binnen de provinciale biodiversiteitscampagne “Je hebt meer buren dan je denkt”. De koesterburencampagne wil op de eerste plaats alle inwoners laten kennismaken met de grote soortenrijkdom die er is in elke Vlaams-Brabantse gemeente. Bron: UiTinVlaanderen.be
Overlarfdagen 1. Zaterdag 24 mei van 13 tot 16u. bij Marc De Bont, Eeckhout 39 Londerzeel 2. Zondag 1 juni van 13 tot 16u. bij Jef Beuckelaers, Sneppelaar 4 Londerzeel Wat hebben we nodig: Een goed pleegvolk = veel bijen, koningin onderaan, larfjes in honingzolder Een starter = ±2 kg jonge bijen in een 3-raamskast met hoge wanden = afdekplaat met openingen voor de doppen met larfjes 40
Cursus “Gevorderd imker” Deel III Gewasbescherming en bijenteelt Lesgever van dienst was een eminente persoonlijkheid, Wim Reybroeck, hoofd van het labo voor residuonderzoek bij het ILVO (Instituut voor Landbouw- en VisserijOnderzoek) en lid van de KonVIB-werkgroep ‘Bijengezondheid’, en zelf ook imker uiteraard. Wim pakte de 3 grote gekende imkersproblemen aan van onze tijd: Varroase Er zijn 5 mogelijkheden om te bestijden: 1. Niets doen 2. Natuurlijke resistentie bij bijen, maar dit is een optie op lange termijn 3. Biotechnische methoden als darrenraat verwijdering, broedbeperking met arrestraam, hittebehandeling van broed, en kunstzwerm. 4. Zachte chemicaliën als mierenzuur, oxaalzuur, thymol, wintergroenolie … (soort medicatie). Nadelen: deze zuren geven stress, schade aan broed en bijen en koningin, levensduur wordt beperkt. 5. Harde chemicaliën als fluvalinaat (Apistan), coumaphos (Perizine), amitraz (Apivar), thymovar, apiguard… De nadelen: vitaliteit sperma daalt, grootte van koningin vermindert, minder doppen of minder ontwikkeling ervan, laten residu’s achter in was (ook na herwinning), in honing, in stuifmeel en in broed, 41
weliswaar in hoeveelheden van µg (microgram/kg) 1 µg = 1 miljoenste gram. Verschraling van de bijenflora. (hier wordt niet dieper op ingegaan) Pesticiden 1. We krijgen een aantal tabellen met metingen in verschillende van genoemde producten. Alsook met staalnamen van bijen, welke doodgingen aan acute vergiftiging. Elke pesticide heeft een grenswaarde, een LD50 (µg/bij) en een LD50 (µg/kg) => Ld staat voor lethale dosis d.w.z. de grens waarbij 50 % van de bijen doodgaat. 2. Stappenplan bij een acute bijenvergiftiging: - Herkenning van acute bijenvergiftiging - Melding aan FAVV. Voorwaarde: geregistreerd zijn bij het FAVV als imker! (50 % is dit niet!) - Staalname door beëdigd assistent van FAVV + analyse - Indien > 10 % LD => zoektocht naar oorzaak (ev. buurtonderzoek bij professionele gebruikers van pesticiden; elke landbouwer of loonwerker moet elke product registreren. - Opstelling proces-verbaal bij onoordeelkundig of onrechtmatig gebruik van pesticiden. 3. Belangrijke groep van neonicotinoïde insecticiden, gebruikt om bladluizen en plantzuigende insecten op koolzaad, maïs, zonneblomen, bietenzaad te bestrijden … Imidacloprid is bv. >7000 krachtiger dan het vroegere DDT. De LD50 is dan ook zeer laag. In België werd in 2011 50212 kg (50 ton) neonicotinoïden 42
verkocht. Weet dat 1 g 28 miljoen bijen of 1000 volken kan doden! 4. Wat zijn de effecten? - Latere geboorte - Ongecontroleerde of ongecoördineerde bewegingen, hyperactiviteit - Verminderd geheugen van geur (soort Alzheimer) - Minder oriëntatie en minder leervermogen (geen GPS meer) - Aanmaak van koninginnen gaat met 85 % achteruit - Bijen sterven omdat ze de kast niet meer terugvinden - Dalende resistentie tegen ziekten Proeven vonden plaats met o.m. gechipte bijen. 5. Er is nood aan meer proefondervindelijk onderzoek om de risicobeoordeling te kunnen afronden. Bayer en Syngenta profiteren van de minste twijfels en buiten dit ook maximaal in hun winsthonger uit. En lobbyen dit uit in de Europese Commissie bij het stemmen tot verbod van neonicotinoïden: verbod beperkt in omvang en tijd en plaats(en). 6. Analyse van pesticiden in Belgische bijenvolken in 2009 wijzen uit dat 80 % van de kolonies geïnfecteerd is met pesticiden (18 soorten getest). 7. Er was of is een projectgroep welke adviezen geeft aan (professionele en occasionele) gebruikers om gewasbeschermingsmiddelen zo min mogelijk te gebruiken. Vraag blijft in hoeverre dit effect heeft. De lesgever eindigt met een pertinente vraag: als wij landbouwers verwijten dat ze pesticiden gebruiken, in hoeverre ben ik als imker vrij van gebruik van chemicaliën bij de bijen??? 43
Uw reporterende imker of imkerende reporter Charlie Eylenbosch Charlie.eylenbosch@telenet.be Rozenstr 36, 1742 St-Katherina-Lombeek – 0488/98 59 40
Lerarenopleiding: vakgebied kennisoverdracht We zijn in het opleidingsteam van onze gilde bezig met het samenstellen van een opleidingssessie over het overbrengen van de eigen kennis aan een aantal toehoorders. Met andere woorden: we willen het maken en aanbieden van een PowerPoint presentatie aanleren om zo op een eigentijdse manier imkerskennis te onderwijzen. Wie zin heeft om één of ander onderwerp over de bijen aan anderen aan te leren, door middel van een PowerPoint techniek, moet zich zeker inschrijven om deze opleidingssessie te volgen. De cursus wordt gepland in november 2014. Er is enige computerkennis vereist om op een efficiënte manier te kunnen volgen. Meer details vind je in het volgend nummer.
Uitspraak van een jonge imker over het bezoek bij een andere imker En terwijl ik al doende, luisterde en keek, werd ik iedere keer een beetje meer imker. 44
Boer, pas op uw bijen
wo 09/04/2014 - 10:11 Annelore Nys
Een op drie Belgische honingbijen overleeft de winter niet. Daarmee is de bijensterfte in ons land dubbel zo hoog als het Europees gemiddelde. De trend naar grootschalige en intensieve landbouw lijkt de voornaamste doodsteek te worden voor bijen. Nochtans delen landbouwers en bijen een lange geschiedenis: sinds oudsher maken boeren dankbaar gebruik van bestuivende bijen voor de productie.
Bijen zijn de beste indicator voor de kwaliteit van landbouw en milieu. Ze zijn erg gevoelig voor giftige stoffen en reageren snel op veranderingen in de omgeving. Uit deze grootschalige Europese studie blijkt dat de bijensterfte het meest dramatisch is in regio’s met een erg intensieve landbouw, zoals in Vlaanderen. Schaalvergroting en intensificatie in de landbouw de voorbije decennia hebben ervoor gezorgd dat het landschap gedomineerd wordt door een handvol gewassen, dat veel perceelranden met bloemen en hagen verdwenen zijn en dat het gebruik van 45
pesticiden en meststoffen is toegenomen. Deze cocktail van factoren verzwakt de bijenpopulatie, waardoor ze meer vatbaar is voor ziektes, en zorgt er uiteindelijk voor dat bijenvolkeren massaal sterven. Imkerkasten blijven leeg en bloemen worden niet bevrucht. Dit zou ons wel eens duur te staan kunnen komen: 37% van onze voeding wordt bestoven door bijen en andere insecten. Het gaat vooral om fruitbomen, groenten en oliehoudende zaden. De economische waarde van bestuiving op Europese schaal wordt geschat op 22 miljard euro, wat neerkomt op 10% van de totale waarde van alle landbouwgewassen. Bijen redden is dus niet alleen een zaak voor natuurliefhebbers, het is ook een verstandige keuze voor de landbouw.
Bloeiende bloemen Het Europese Voedselveiligheidsagentschap (EFSA) toonde vorig jaar aan dat het gebruik van de nieuwe generatie pesticiden, de zogenaamde neonicotinoïden, één van de voornaamste oorzaken vormt voor de recente bijensterfte. Daarop besliste Europa om deze bijendoders gedurende een beperkte tijd te verbieden. Daarmee nam Europa de eerste stap om de bijen te redden. Maar bijensterfte is een gelaagd probleem en valt niet louter te herleiden tot het gebruik van neonicotinoïden. De dramatische cijfers voor België tonen aan dat een geïntegreerd landbouwbeleid nodig is om de bij te redden. Dat beleid moet rekening houden met alle factoren: door in te zetten op natuurvriendelijke landbouwsystemen die slechts in beperkte mate gebruik maken van pesticiden, die meer bloeiende bloemen in het landschap 46
brengen en door het toepassen van geïntegreerde plaagbestrijding en teeltrotatie krijgen bijen opnieuw kansen in het boerenland.
Ont-groening door Europa De ideale kapstok hiervoor is het Europees Landbouwbeleid. Helaas blijft de grootste budgetpost van Europa (bijna 40% van het totale EU-budget) inzetten op een verhaal waarvan vooral de grootschalige en intensieve landbouwbedrijven beter worden. Elk jaar vloeit er bijna 400 miljoen euro aan subsidies naar de Vlaamse landbouwsector, in ruil voor die publieke middelen verwacht de samenleving publieke diensten. Terwijl het redden van de bijenpopulatie een absolute prioriteit zou moeten zijn in het landbouwbeleid, dreigt het net de doodsteek te worden voor onze bijenpopulatie. De recente hervorming van het landbouwbeleid beloofde een ambitieuze vergroening, maar leverde vooral business as usual. Het initiële voorstel bevatte een veelbelovende piste: elke landbouwer die subsidies wil ontvangen, moet een deel van het akkerland inrichten in functie van natuur. Maar doorheen de onderhandelingen werden een hele rits van uitzonderingsmodaliteiten ingebouwd zodat er op het terrein nauwelijks iets zal veranderen. De Europese Commissaris voor Landbouw Ciolos ging vorige week nogmaals met de zeis door de vergroening van het landbouwbeleid door het gebruik van pesticiden toe te laten op de percelen die ingericht zullen worden voor natuur. Pesticiden zijn bedoeld om biodiversiteit te vernietigen, je kan niet én bijen beschermen én het gebruik van pesticiden stimuleren. Of zoals een oud 47
spreekwoord luidt: de boerderij is niet compleet als de boer geen imker heet. (De auteur is landbouwexperte bij Natuurpunt.) http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/opinieblog/opinie/140409_opinie _annelorenys_bijen_standard, geraadpleegd op 15/04/2014
Vrijblijvend advies Op de vraag van startende imkers: “welke kast zal ik mij aanschaffen?” antwoorden we wat we enkele jaren terug al in het bestuur als norm voor ons gebied overeen kwamen: we opteren voor het type simplex en kunststof. Dit advies is natuurlijk geheel vrijblijvend want niets moet er een imker van weerhouden om op een bijenmarkt of bij een andere imker een volk bijen te kopen tezamen met de kast waar de bijen inzitten. Deze kast kan eender welk type zijn.
Richtprijs voor bijen Op de algemene vergadering van de KonVIB van 8 maart 2014 werd er afgesproken dat bij de verkoop van honingbijen er een richtprijs zou gehanteerd worden van €15/broedraam, de opzittende bijen inbegrepen. De kostprijs voor de kast of korf werd niet vastgesteld.
48
De reinigingsvlucht Na een lange winterzit in tros, komen de bijen in het voorjaar, met hoge aandrang en in vlucht hun darm buiten ontlasten van de opgespaarde fecaliĂŤn. Dit kunnen we vaststellen op alle mogelijke plaatsen rond de bijenhal. Vroeger werd er gezegd dat de witte was niet buiten mocht gedroogd worden aan de waslijn, in het voorjaar, want dat was een uitgelezen doelwit voor de bijen om op te kakken. Vandaag weten we beter. De bijen kakken overal tijdens hun vlucht. De gele vlekjes met stuifmeelresten getuigen daarvan. Het toewijzen van de kunstige eigenschap dat de bijen goed kunnen mikken en daarbij een voorkeur hebben voor wit is een achterhaald verhaal waarmee aan de talenten van de bijen zeker geen afbreuk wordt gedaan. Integendeel, het verhaal hoort thuis in de categorie bijgeloof. En waar kakken de koninginnen? Naar wat er in sprookjes verteld wordt zouden de koninginnen het door een gouden brilletje doen. We moeten dit eens natrekken bij onze royalty watchers. Nu serieus: de bijenkoningin die met het supervoedsel koninginnebrij gevoed wordt, heeft na het verteringsproces een minieme reststof over die in kleine partikeltjes naar buiten komt. De poetsbijen brengen alles wat niet nodig is in de korf naar buiten, zonder dienstenchecks! Wat hebben we vandaag geleerd over de reiningingsvlucht? 1: de bijen kakken buiten, 2: koninginnen doen het binnen en 3: poetsen is een nuttig en fatsoenlijk werk. Josfien 49
Kunnen we hier iets uit leren of was het een 1april-grap?
Arme bieboerkens! Uit Het Laatste Nieuws, di 01/04/2014 50
Wat groeit er in mijnen tuin? Of beter gevraagd, wat groeit er in de wijde omgeving rond mijnen tuin? Elke imker zou moeten weten en registreren wat er in haar/zijn vlieggebied van de bijen als gewassen op het veld staan en dit in alle seizoenen! Waarom? Waarop vliegen de bijen en wat brengen ze naar huis, als indicator voor de kastinhoud Als er sterfte optreedt en het vermoeden is een vergiftiging, kunnen de gekende en bloeiende percelen bezocht worden voor staalafname.
Steekkaart voor de varroabehandeling met mierenzuur Deze kaart, zie volgende pagina, werd samengesteld door ons lid Wim Verheyden, met de gegevens uit het artikel in het maandblad van januari 2014 van Wilfried Demeester, die zijn bedrijfsmethode komt uitleggen in het voorjaar van 2015. We zien deze bijenteeltleraar ook nog eerder, namelijk op 9 november 2014, wanneer hij zijn manier van de ge誰soleerde zelfbouwkasten komt uitleggen en demonstreren. Alle doe-hetzelvers en ook andere nieuwsgierigen worden dan zeker verwacht. 51
52
Wetenschappers ontdekken oorzaak massale bijensterfte Onderzoekers van de University of Maryland en het Amerikaanse ministerie van Landbouw hebben ontdekt wat de oorzaak van de massale bijensterfte is. De sterfte van honingbijen kan desastreuze gevolgen hebben omdat de insecten in de Verenigde Staten alleen al 130 verschillende gewassen bevruchten. Die hebben een waarde van 15 miljard dollar. Het tijdelijke verbod dat de Europese Unie uitvaardigde tegen pesticiden van het type neonicotinoïden zou volgens de nieuwe ontdekking slechts een pleister op een houten been zijn. De massale bijensterfte in de VS blijkt immers te wijten aan een 'heksenbrouwsel' van pesticiden en tot nog toe onschuldig geachte schimmelbestrijdingsmiddelen.
De wetenschappers hebben geïdentificeerd welke cocktail van pesticiden en schimmelbestrijdingsmiddelen (fungiciden) de bijen schaadt door stuifmeel van verschillende gewassen (amandelen, appel, cranberry, watermeloen, pompoen, komkommer en blauwe bessen) aan gezonde bijen te voeren.
Niet meer resistent tegen parasiet Gemiddeld waren de gewassen bespoten met negen verschillende bestrijdingsmiddelen. Op één gewas ontdekten de wetenschappers maar liefst 21 chemicaliën. De combinatie van bestrijdingsmiddelen zorgt ervoor dat de bijen minder of niet meer resistent zijn tegen de parasiet Nosema ceranae, waardoor ze sterven.
53
De gevaarlijke bestrijdingsmiddelen zijn onder meer de fungiciden chlorothalonil en pyraclostrobin en de insecticiden fluvalinate en amitraz. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift PLOS One. De parasiet nosema ceranae werd in eerder onderzoek al in verband gebracht met Colony Collapse Disorder, het sterven van hele bijenvolken in één keer. De voorbije zes jaar zorgde Colony Collapse Disorder ervoor dat naar schatting 10 miljoen bijenkorven stierven, wat een waarde van 2 miljard dollar vertegenwoordigt. De onderzoekers ontdekten dat fungiciden of schimmelbestrijdingsmiddelen nog schadelijker zijn dan pesticiden, bestrijdingsmiddelen die worden gebruikt tegen ziekte en ongedierte. Tot nu toe werd aangenomen dat fungiciden niet schadelijk waren voor bijen
In het nieuwe onderzoek van de University of Maryland is aangetoond dat een bepaalde combinatie van bestrijdingsmiddelen ervoor zorgt dat bijen besmet raken met deze parasiet en de besmetting zelf niet kunnen bestrijden. De onderzoekers ontdekten dat fungiciden nog schadelijker zijn dan pesticiden (bestrijdingsmiddelen die worden gebruikt tegen ziekten en ongedierten). Tot nu toe werd aangenomen dat fungiciden niet schadelijk waren voor bijen omdat de middelen zijn ontwikkeld om schimmels te doden en geen insecten.
Niet door neonicotinoïden De onderzoekers gaan er vanuit dat het niet de neonicotinoïden zijn, een nieuw genre zeer sterke bestrijdingsmiddelen, die 54
verantwoordelijk zijn voor de bijensterfte. Het gaat om een combinatie van bepaalde pesticiden en fungiciden die de bijen via het stuifmeel consumeren.
Ook op wilde bloemen De wetenschappers ontdekten ook dat wilde bloemen, die in principe niet bespoten worden, besmet waren met de schadelijke bestrijdingsmiddelen. Bijen bestuiven ook deze bloemen. http://www.demorgen.be/dm/nl/983/Nieuws/article/detail/1677349/2013 /07/29/Wetenschappers-ontdekken-oorzaak-massale-bijensterfte.dhtml, geraadpleegd op 15/04/14.
Suikerbestelling Zoals voorgaande jaren, is er dit jaar weer mogelijkheid tot bestelling van suiker. We zijn nog in onderhandeling en kunnen daarom nog geen juiste prijs meedelen. Hou de website in het oog voor verdere informatie.
Laatbetalers Maatregel van het bestuur van de KonVIB, departement maandblad voor 2014. Wanneer men te laat betaald, zullen de reeds verschenen maandbladen niet meer nagestuurd worden. Wens je ze toch te ontvangen, neem contact op met de secretaris van de KonVIB. Deze maatregel geldt niet voor nieuwe leden die tijdens het jaar lid worden.
55
Tip Het is gemakkelijker om imker te worden achter een bijenkast dan voor een computer!
Lesteksten van de voordrachten Wie aanwezig is, ontvangt, via e-mail, de lestekst. Wie niet aanwezig is op een bijeenkomst krijgt geen lestekst. Was je aanwezig en heb je geen tekst ontvangen, laat steeds iets weten!
Weetje Guido De Kempeneer heeft op de voorlaatste vergadering een computerontwerppakket gewonnen in een occasionele mini-loterij.
Bloemenzaden Zoals al enkele jaren gebruikelijk is, ontvangt Neerbrabant van de provincie Vlaams Brabant bloemenzaden om in onze regio uit te delen, die dan ook in de regio kunnen gezaaid worden. Het is de bedoeling om zo betere voederplaatsen in te richten voor bijen, kevers, hommels, vlinders, vogels en voor schuilplaatsen voor kleine viervoeters. 56
Mailadressen ’t Polleken wordt nog steeds verspreid op papier. Op de website vind je eveneens een elektronische versie. Veel van onze leden hebben reeds een e-mailadres. Via deze adressen kunnen we korter op de bal spelen en recente berichten verspreiden. Heb je een e-mailadres en wens je ook via deze weg op de hoogte gehouden te worden, stuur een mail naar info@imkersgildeneerbrabant.be
Vooruitlopend Vanaf 2015 zal het mogelijk zijn om koninginnen te laten bevruchten op een nieuwe bevruchtingsplaats in de Ardennen. David Van Delm uit Perk is de promotor.
Aanbieding Gratis wijngaard, op 6 are met ongeveer 120 stokken, met blauwe en witte druiven. Te beheren als een goede huisvader en voor de eigenaar enkele flessen wijn als tegenprestatie! Bevragen bij: Danny Teirlinck, Kleinen Dries 4, 1861 Wolvertem (aan de kerk van Rossem), 0474/80 22 63
57
Nieuwe glazen honingpotten, per doos van 12 stuks, 450 gram, â‚Ź2/doos, inlichtingen bij Eddy Luyckx: eddy.luyckx1@skynet.be
Imkersgilde Neerbrabant heeft nog een tiental nieuwe exemplaren van dit boek te koop aan â‚Ź10. Interesse? Laat iets weten op info@imkersgildeneerbrabant.be of 052/30.95.05
58
Nieuwe onderzoeksmethode geeft beter zicht op vergiftiging van bijen In Polen werd een nieuwe onderzoeksmethode ontwikkeld waarmee gemakkelijker kan aangetoond worden welke pesticiden leiden tot bijensterfte.
Bijen worden vaak blootgesteld aan schadelijke pesticiden, zeker wanneer sproeistoffen overwaaien naar andere velden met teelten of wilde graskanten die volop in bloei staan. Met de nieuw ontwikkelde techniek kunnen de onderzoekers alle 153 actieve stoffen die vaak gebruikt worden in bestrijdingsmiddelen, opsporen en herkennen in dode honingbijen. Om de methode voor te stellen, werden drieëndertig dode honingbijen onderzocht. De stalen waren afkomstig uit verschillende regio’s in Polen. In dertien bijen werd een combinatie van twee pesticiden waargenomen, in twee bijen een combinatie van drie en in één bij een combinatie van vijf pesticiden! Dit bevestigt in welke mate bijen worden blootgesteld aan verschillende pesticiden. In stalen uit het Zuid-Oosten van Polen werden zelfs resten gevonden van pesticiden zoals DDT, die al meer dan tien jaar verboden zijn. Hoewel de concentraties zeer laag waren en niet de dood van de bijen kan veroorzaakt hebben, toont dit aan hoezeer het milieu nog steeds vervuild is met deze gifstoffen. http://www.biomijnnatuur.be/pesticiden_bijen, geraadpleegd op 15/04/2014 59
De windvlieger Heb jij ook een kersenboom in je tuin of boomgaard? Die is intussen al goed bevlogen en bestoven door je bijtjes. Dit jaar was dat vrij vroeg gezien de warme maand maart en begin april. Er zullen dus – hopelijk heeft vrieskou of nachtvorst geen schade toegebracht – wel wat kersen aan hangen in juni – juli ! Het grote probleem voor vele eigenaars is hoe die te vrijwaren van (stok)duiven, merels en andere dieven. In de afgelopen jaren gebruikte ik volgende afschrikmethodes: 1. Een eenvoudige tip zijn de afgedankte of niet meer gebruikte cd-roms. Daarvan hang je er enkele met een draadje aan de takken rondom de boom zodanig dat ze om hun as draaien. Het weerkaatsend (zonne)licht schrikt aanvankelijk wel af, maar op den duur worden hardnekkige vogels er toch ook aan gewoon. 2. Op zekere keer kwam ik op mijn fietstrip een grote dode vogel op de weg tegen. Het was een ter grootte van een uil, met wijde vleugels. Ik die meegebracht naar huis met als eindbestemming: hoog in de kersenboom zo zichtbaar mogelijk voor aanvliegende vogels ophangen. Het feit dat er een grotere in de boom zit, schrikt kleinere af. Dit was zeker efficiënt. 3. Omdat ik niet elk jaar een dode vogel betrap, vroeg ik me af welke ander toevluchtmiddel ik kon vinden. Gevraagd aan het plaatselijk tuinbouwcenter. Daar spraken ze van een grote zwarte windvogel of –vlieger. Kostprijs 54 €. Ik maakte me de bedenking dat de kerselaar al veel kilo’s moet opleveren om 60
die kost terug te winnen. Omdat mijn zoon in een Dreamland winkel werkt, ging ik daar te rade voor een windvlieger. Kostprijs: 17 â‚Ź. Die liet ik natuurlijk niet liggen, want tevens nog een speelgoedding voor kleinzoon Kor. Op het moment dat de kersen nog groen waren, zag ik er al een paar onder de boom liggen (begin juni). Dat was een teken dat er al dieven op pad waren. Dus naam ik een lange bamboestok en bevestigde daar de windvogel aan met een dunne, maar toch stevige koord van min. 1 meter tussen beide bevestigingen, zodat de wind hem kan ‘vieren’. Die stok maakte ik vast in de kruin van de boom, zo hoog mogelijk, maar toch stevig genoeg. Deze methode bewees zijn nut al 2 jaar op rij. Wel opletten voor de eigen veiligheid bij het inhangen van de bamboestok + vogel. Ik deed het via de ladder en stam binnenin de boom. Om een vogel met vleugelwijdte van 1 meter doorheen de takken te krijgen was al wat behendigheid en kunstwerk nodig. Maar het was de moeite waard. Ik heb met enkele tientallen emmertjes (van 3 kg) kunnen plukken in de zomer. 4. Wat grotere kersenboeren ook uittesten zijn kanonschoten, maar dit is al omslachtiger en geeft kans op burenlast voor de amateurkersenboer. Toch zag ik in het Heuvelland in een druivenplantage ooit ook enkel grote zwarte windvogels, in combinatie met geluidknallen af en toe. Succes en kersengenot! En zonder vallen aub! Charlie Eylenbosch 4 april 2014 61