Ledenblad van
België – Belgique
KONINKLIJKE
P.B. – B.P.
IMKERSGILDE
1840 LONDERZEEL
NEERBRABANT
BC25171
Verschijnt 5x per jaar: feb. - april - juni - sept. - nov. Afgiftekantoor 1840 Londerzeel Erkenningsnr. P509236 Afzender: Jozef Beuckelaers, Sneppelaar 4, 1840 Londerzeel Tel: 0479/51 46 04 e-mail: info@imkersgildeneerbrabant.be 15e jaargang, nummer 2, april 2015
Uit: klakson nr.687
KONINKLIJKE IMKERSGILDE NEERBRABANT
Secretariaat:
Imkersgilde Neerbrabant, Eeckhout 39, 1840 Londerzeel Tel: 0479/51 46 04 E-mail: secretariaat@imkersgildeneerbrabant.be Rekening nummer: BE39 7341 9512 6219
Bestuur: Voorzitter:
Jef Beuckelaers, Sneppelaar 4, 1840 Londerzeel Tel: 0479/51 46 04 E-mail: liliane.beuckelaers@skynet.be
Secretaris-Penningmeester:
Ria De Donder, Eeckhout 39, 1840 Londerzeel Tel: 0473/48 26 13 E-mail: ria.dedonder@telenet.be
Bestuursleden:
Alberic Mertens Tel: 0476/26 53 01 Gerd Van den Bergh Tel: 0475/24 24 47 Marc De Bont Tel: 0477/23 33 02 Tom De Pauw Tel: 0479/60 79 53
Polleken:
Redactie: Jef Beuckelaers, Ria De Donder, Marnik De Bont Mailing: Marc De Bont
Opleidingsteam:
Jef Beuckelaers, Marc De Bont
Bijenweide:
Marc De Bont
Webbeheer:
Marnik De Bont
Ere-bestuursleden:
Marcel De Vis, Jef Sarens
Onze website:
www.imkersgildeneerbrabant.be
E-mail:
info@imkersgildeneerbrabant.be 20
Woordje van de voorzitter We zitten in de 4de maand, er is al veel gure wind rond de vliegopeningen gewaaid maar de meeste volken, die door de winter zijn gekomen, doen het goed. Er zijn wel sterfgevallen of beter gezegd, er zijn wel lege kasten. Bij het bezoek van Michel Asperges wist deze te vertellen dat in Limburg er een bijensterfte is van 60%. Zo erg, denk ik, is het hier bij ons niet , al zijn er plaatsen waar ze zonder bijen zitten! Van één ding zijn we ondertussen zeker. De varroa zit er voor een heel groot stuk tussen. Als we ons maandblad lezen en de artikels van Wilfried Demeester goed verstaan dan merken we dat hij nu al bezig is om de varroa te bekampen met zijn bierkaartjes en mierenzuur van 85% Lees ook in het maandblad van maart op blz. 8 “het bestrijdingsadvies” van het FA.V.V. en de overkoepelende imkersorganisaties. Wat we enkele jaren geleden in onze gilde al propageerden dat we allemaal in dezelfde periode moeten behandelen is nu ook bij de adviserende instanties doorgedrongen! Het artikel vestigt ook de aandacht op het gebruik van de soorten bestrijdingsmiddelen, al of niet goedgekeurd in België. We dienen hierbij toch te bedenken dat middelen die in de honing kunnen terecht komen onze gezondheid en die van de andere honingconsumenten kunnen schaden! Het is dus ten zeerste af te raden om chemische producten te gebruiken gedurende de drachtperiode. Toch moeten we het 21
aantal mijten van bij de start van het bijenseizoen zo laag mogelijk houden. Dit kunnen we doen door verzegeld darrenbroed te verwijderen en te vernietigen! Terug naar april. Het voorjaarsnazicht moet achter de rug zijn, waarbij we vaststellen dat er minstens 3 volle voederramen moeten aanwezig zijn en dat er nectar en stuifmeel binnenkomt. Als er te weinig voeder aanwezig is dan is toedienen van hulpvoeder, in de vorm van een pasta of deeg nodig. De bijen hebben wel water nodig om deze voederdeeg te verwerken, zorg dus voor water in de buurt van het bijenvolk. In het vorige polleken vernamen we dat onze gilde, samen met de bibliotheek van Merchtem, een tentoonstelling organiseerde in de Merchtemse bibliotheek vanaf 2 maart tot 14 maart, met het vertonen van de film “More than honey” op vrijdag 13 maart. Talrijke klassen van de Merchtemse scholen hebben de bijententoonstelling bezocht en waren verrukt bij het gecreëerde landschap dat het nectar-en stuifmeelhalen van de bijen laat zien en waarbij de gidsen vlot de bijendans kunnen uitleggen aan de kleine mannen. Verder in het polleken vind je de informatie over het onderwerp “ieder van onze imkers kweekt/begeleid haar of zijn koningin in 2015”. Beste leden, doe hier aan mee en verbeter of hou uw bijenpopulatie op het hoogst mogelijke kwaliteitsniveau! We willen allemaal bijen die niet te agressief zijn voor ons en voor onze buren. We willen dat ze honing halen, het moet niet te veel zijn, maar we willen toch het jaar rond een potje honing op de 22
ontbijttafel. We willen dat we van zwermen gespaard blijven, al is het interessant om eens een zwerm te scheppen en als het in de tuin van de buurman is en er komen nog andere buren kijken, dan kunnen we, als imker, het één en het ander vertellen over de bijen. We willen graag hebben dat onze bijen met de varroa weten om te gaan door ze van hun lichaam af te poetsen. Men noemt dit varroatolerantie. De koninginnen, waarvan we op onze overlarfdagen larfjes van kunnen krijgen, werden bevrucht op het eiland Norderney, waar darrenvolken aanwezig zijn die in een selectieproject begeleidt worden en waar het kenmerk “varroatolerantie” in geselecteerd wordt. We doen er dus goed aan om larfjes af te halen en deel te nemen aan het opgezette programma om van deze larfjes goede koninginnen te telen. Ik wens al onze imkers een vruchtbaar honingjaar! De voorzitter Jef Beuckelaers
Agenda Zondag 12 april: les: iedereen kweekt zijn/haar koningin. Zondag 10 mei: overlarfdag bij Marc De Bont. Zondag 24 mei: overlarfdag bij Jef Beuckelaers. Zondag 14 juni: babbelkroeg. Zondag 13 september: start basiscursus. 23
Je kan de agenda ook altijd raadplegen op www.imkersgildeneerbrabant.be.
Pensioendossier Terwijl onze politiekers, vakorganisaties en werkgevers zich verdringen voor ons TV scherm om hun mening te geven over het pensioendossier, blijven wij als rechtgeaarde imkers onze koninginnen koesteren en verzorgen met alle liefde en toewijding als de beste huisvader. Maar staan we er voldoende bij stil dat onze hard werkende koninginnen, waarvan we verwachten dat ze in de topdagen tot 2000 eitjes per dag produceren, ook moe worden en al eens durven uitkijken naar wat pensioenrust. Ik vrees echter van niet, want telkenmale ze een poging ondernemen om de fakkel door te geven aan een opvolgster zijn wij er als de kippen bij om de zwermdoppen te breken. Met een vingerstoot duwt de imker het pensioendossier van de tafel. Dank zij de goede zorgen van de werksters kan de koningin tot 5 jaar oud worden. Ook al koesteren we onze majesteit als ons eigen kind toch moeten we beseffen dat het niet aangewezen is om onze koninginnen te laten vergrijzen. Jonge koninginnen hebben immers door hun vitaliteit meer maturiteit tegenover het volk. Vanuit dit standpunt geven we vanuit de vereniging het advies om tijdig je moeren te vervangen. 24
Echter de aankoop van nieuwe moeren is niet alleen duur maar houdt bovendien ook risico’s in. Is het niet zo dat een groot West-vlaamse invoerder de buitenlandse inkoop van jonge volken heeft gestopt uit angst voor de alom gevreesde kastkever binnen te halen? Durf de uitdaging aangaan onder het moto “Wat je zelf doet doe je meestal beter” en start met je eigen koninginnenkweek op basis van raszuivere larfjes gratis aangeboden door uw vereniging. “Het is niet moeilijk, het is gemakkelijk “ als je natuurlijk de richtlijnen opvolgt die je worden meegegeven tijdens de gratis opleiding die zal doorgaan op 12/04/2015 om 09.00u in de tuinbouwschool van Peizegem. En alsof dit alles nog niet genoeg is, weet dan dat na de opleiding en de overlarfdag er nog een team van bereidwillige en ervaren bestuursleden klaar staan om je op te vangen met al je vragen. Tot 12/04 in Peizegem?
Bijen zoemden in de bib Wie enkele weken terug de plaatselijke bibliotheek binnenstapte, moest niet verwonderd zijn daar een bij te zien rondvliegen. Van 2 tot 14 maart was er een Uit: klakson nr.687 tentoonstelling met als thema “Waarom bijen erBij horen”. Je kwam er meer te weten 25
over de leefomgeving van bijen, de bijenkweek, de soorten bijen en het voortbrengen van honing. De tentoonstelling werd op touw gezet met de medewerking van de Imkersgilde Neerbrabant. Naast boeken en foto’s over bijen waren er ook een bijenkast en een bijenkorf te bekijken. Er stond eveneens een echt bijenhotel opgesteld, waarin bijen eitjes legden, die tijdens de tentoonstelling zijn uitgekomen. Af en toe kwam een bij uit het hotel de bib verkennen, maar het waren allemaal vredelievende metselbijen, die niet kunnen steken. Gedurende twee weken konden de Merchtemse scholen de tentoonstelling bezoeken. Dertig klassen kwamen langs, waarbij zowat 600 leerlingen door de mensen van de Imkersgilde Neerbrabant werden ingewijd in de wonderlijke bijenwereld. Op de laatste dag was er nog de documentaire film “More than honey”, bijgewoond door talrijke geïnteresseerden. Niet alleen de boekenvrienden, ook de natuur- en bijenliefhebbers kwamen in de plaatselijke bibliotheek aan hun trekken. (RL)
Laattijdige betalers van het lidgeld Wie te laat het lidgeld betaald heeft, zorgt eerst voor bijkomend administratief werk voor het secretariaat en vervolgens werd er geen maandblad of polleken ontvangen voor de naakte periode. Wie gemiste maandbladen wil ontvangen, moet zelf contact opnemen met de KonVIB penningmeester Leo Hoefkens (konvibpenningmeester@proximus.be) om de extra portkosten af te spreken. Vermijd deze acties en stort tijdig uw ledenbijdrage! 26
IMKER WORDEN WAAR? In de tuinbouwschool – Molenbaan 54 te PeizegenMerchtem WANNEER? Vanaf zondag 13 september 2015 van 9 tot 12u tot 24 april 2016, 2 wekelijks ORGANISATOREN? De Koninklijke Imkersgilde Neerbrabant DOELGROEP? - Geïnteresseerden in het milieu en in de insectenwereld - Partners en helpers van imkers - Natuur- en plattelandsgidsen - Beginnende imker - Gevorderde imkers die nooit of lang geleden een opleiding gevolgd hebben - Gevorderde imkers die de huidige kennis over het imkeren willen bijleren PRAKTIJKOEFENINING? Bij de imkers thuis aan de bijenhal DEELNAMEKOST? €35 INSCHRIJVEN? Stuur een mailtje met je gegevens naar info@imkersgildeneerbrabant.be en stort €35 op rekening: BE39 7341 9512 6219 voor 10 augustus 2015 INLICHTINGEN? 0479/514604
Niet bestelde ’t polleken Enkele leden melden ons dat ze ’t Polleken niet ontvangen. Ontvang jij soms ook ’t Polleken niet? Informeer bij je postbode en laat het ons weten. 27
Zelf waswafels gieten We zijn bezig maar nog niet echt begonnen, het is nog wat zoeken hoe we met de gerecupereerde was moeten omgaan! We kunnen onze leden al adviseren om hun oude wasraten ofwel in de zonnewassmelter of in een waterketel te laten smelten en dit proces 2 tot 3 maal te herhalen zodat alle zichtbare onzuiverheden uit de was zijn. Onze herwonnen, zuivere was gieten of scheppen we (opgelet voor spatten die flinke brandwonden kunnen aanrichten) in lege melk of fruitsapkartons die we goed gespoeld hebben. In botervlootjes kan het ook. Laat de vloeibare was, bij voorkeur, langzaam afkoelen in een geĂŻsoleerde doos of kist.
Bijenhotelletjes Onze wilde, solitaire bijen die in holle ruimten hun nestgelegenheid creĂŤren, helpen we door houten blokken te voorzien van gaatjes van 3 tot 8 mm. We merken soms op dat er plastiek materiaal gebruikt wordt zoals drinkrietjes en andere dunne buisjes die dan samengebonden worden als bijenhotel, maar dit is geen goed idee want in de kunststof ontstaat er condensatie waardoor er schimmels ontstaan die het bijeneitje of larve zullen aantasten en het jonge leven sterft af. We houden ons aan hout! 28
Wespen, nuttige insecten! Mogelijks een vreemde titel maar waarheid. Wespen zijn carnivoren, dat wil zeggen: het zijn vleeseters. Ze bezoeken geen bloemen om nectar en stuifmeel op te halen maar ze zijn steeds op zoek naar vlees. Wat eten ze zoal: bladluizen, vliegen, kevers, wormen, rupsen. Ja maar, ze ambeteren ons toch! Een wespenkoningin komt uit de winterbescherming waar ze haar winterslaap gedaan heeft en zoekt een geschikte nestplaats waar ze zal beginnen met eerst een klein nestje, waar ze enkele eitjes in legt, uit te bouwen. Als deze eerste nakomelingen geboren zijn, beginnen zij een grotere papieren raatconstructie te bouwen dat door de koningin met eitjes belegd wordt. De werksters gaan dan op jacht naar vlees om de jonge larven te voeden de hele zomer door. In de periode dat het bewaarfruit, appelen en peren rijp worden, dat is eind augustus, begin september, verandert de hormonenproductie van de koningin en produceert ze andere feromonen waardoor de werksters hun voedingspatroon wijzigt. Ze gaan over van een eiwitrijk vleesdieet naar een energierijk suikerdieet. Dat is de reden waarom, op het einde van de zomer, de wespen aan het fruit beginnen, dat er dan is en waarom ze aan onze dranken willen meedrinken. Door deze omschakeling van hormonen en feromonen worden er darren en koninginnen geboren die het samen zullen doen waarna de bevruchte koninginnen een winterschuilplaats zoeken! 29
De hele zomer zijn onze wespen nuttig bezig met het opruimen van, voor ons, schadelijke insecten op bessen, groenten en fruit en hebben we er ook geen hinder van. We moeten ze dan ook niet bestrijden maar de bestrijding zou pas mogen gebeuren als de koninginnen geboren zijn en de werksters lastig doen. Zoals onze weerman nu soms tips geeft voor land- en tuinbouw, zou hij ook kunnen zeggen: “De wespenkoninginnen en de darren zijn er, nu mogen de nesten vernietigd worden!” Het zou een hele stap vooruit zijn in het telen van onze voeding, zonder te moeten spuiten op de plagen!
Bierviltjes en mierenzuur In het maandblad van januari 2014, juni 2014 en maart 2015 legt Wilfried Demeester, die ons vorig jaar is komen demonstreren hoe hij zelf geïsoleerde bijenkasten maakt, uit hoe hij met mierenzuur en bierkaartjes de varroa’s onder controle houd. Hoe doet hij dat? Bierkaartjes worden in vloeibare was gedompeld tot 10 mm van één zijde, d.w.z. hij maakt een wascontainer met een kartonnen vulling die het mierenzuur kan opnemen en afgeven! Hij dompelt het vrije karton in mierenzuur van 85% (let op met zuur voor etswonden!) en laat de kaartjes 11 à 12 gram zuur opnemen. Deze kaartjes worden boven op de ramen gelegd (4 in een grote kast en 2 in een vijframer) bij warm en droog weer. Hoe droger de lucht, hoe beter het zuur uit de kaartjes komt. Lees de artikels in de aangehaalde maandbladen nog eens! 30
De grote wasmot Met een aantal imkers stellen we vast dat de laatste decennia er meer wasmotten voorkomen dan vroeger. De larven van deze wasmot bijten zich een verpoppingsplaats in, overal waar ze kunnen knagen ze een ruimte ter grootte van hun lichaam. Ze bijten de latjes van de ramen stuk, ze bijten zelfs door de kastwanden. Waarom komt de grote wasmot nu meer voor? Is het omdat het warmer geworden is? Of komt het omdat de larve van de grote wasmot door het voedselagentschap erkend werd als eetbaar voor de mens en dat er wasmotten gekweekt worden die dan ontsnappen en zo de weg naar de bijenkasten vinden? We weten het niet. Maar dat het een plaag is voor de imker dat is zeker, ze mogen zo lekker smaken als ze willen en eiwitten bevatten dat het gene naam heeft, we zien ze liever niet!
31
Website brengt alle informatie over bijen samen De wilde bij en de honingbij zijn niet alleen belangrijk voor de diversiteit, maar via de bestuiving ook onmisbaar voor de voedselproductie. Daarom lanceren federaal minister van Leefmilieu Marie-Christine Marghem (MR) en staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Elke Sleurs (N-VA) de pedagogische brochure en website www.levedebijen.be. De lancering van het project gebeurde tijdens de evaluatie van het Federaal Bijenplan 2012-2014 en vormt ook de start van een nieuw Federaal Bijenplan. De educatieve website gaat over het belang van bestuiving, de biologie van de bij en de verschillende soorten bijen, de bijenteelt en de bedreigingen. Er worden ook allerlei doe-tips voorgesteld, activiteiten gebundeld en een mediatheek ter beschikking gesteld. “We willen kinderen vanaf een jonge leeftijd bewustmaken dat bijen er niet enkel zijn voor de honing, maar dat bestuivers ook een rol spelen in ons ecosysteem en een economisch belang hebben”, zegt Sven Heyndricks van de FOD Volksgezondheid. Want het gaat niet goed met de bij. Tijdens de winter van 2012-2013 stierf één op drie bijenkolonies in de Belgische korven. 32
Van de 370 in ons land gekende wilde bijensoorten is meer dan de helft zeldzaam of sterk op de terugweg. In Europa wordt één op vier hommels met uitsterven bedreigd. De oorzaken van achteruitgang zijn heel complex en ook de onzekerheid over de factoren die de achteruitgaan veroorzaken treffen de sector. Onder meer onvoldoende voedsel door monoculturen, de klimaatverandering, het gebruik van bepaalde pesticiden en ziektes zoals varroamijt werden de afgelopen jaren onderzocht. Daarnaast stelt het evaluatierapport vast dat dierenartsen een gebrekkige opleiding kregen om zieke bijenkolonies te herstellen. Daaraan gekoppeld zijn er ook te weinig doeltreffende middelen om ziektes te bestrijden verkrijgbaar in ons land, merkt Hendrik Trappeniers van de Koninklijke Vlaamse Imkersbond (Konvib) op. “Omdat er te weinig afname is, doen fabrikanten niet de moeite om de producten te laten registreren, via een cascadesysteem moeten we ze bij een dierenarts bestellen, wat lang duurt en de prijs extreem hoog maakt." Voor Trappeniers moeten er ook acties komen om bijen meer voedingsbronnen aan te bieden, zoals de aanleg van bijenweide of een bijvriendelijke keuze van plantgoed. Levedebijen.be is een initiatief van het Nationaal Knooppunt biodiversiteit (Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen) en wordt ondersteund door de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu, het Vlaamse, Waalse en Brusselse Hoofdstedelijk Gewest en 35 partners. Bron: http://www.vilt.be/website-brengt-alle-informatie-overbijen-samen Beeld: Leibnitz 33
Bijenfilm Tom De Pauw, bestuurslid bij Neerbrabant, heeft deze week een mooie film, die handelt over een familie imkers, gaan bekijken. Hij heeft er een korte samenvatting over gemaakt. Een aanrader!
Film: Le meraviglie (de wonderen) Op het platteland van Italië woont de 12-jarige Gelsomina met haar ouders en drie zusjes in een oude boerderij. Het hechte gezin is de stad ontvlucht om zo veel mogelijk zelfvoorzienend te leven. Vader is imker, maar Gelsomina is beter in imkeren dan hij en neemt steeds meer zijn werk over. Ook wordt ze betrokken bij de verzorging van haar zusjes, omdat moeder zich niet helemaal kan vinden in het boerenleven. Als vader uit geldnood een jeugdige delinquent in huis neemt en Gelsomina haar familie opgeeft voor een tv-show over ‘de meest traditionele familie’, komen zaken aan het licht die het agrarische bestaan van het gezin bedreigen. Tegenstrijdigheden: daar draait het om in dit prachtig naturel gefilmde en gespeelde verhaal. Ouders die wel willen, maar zich niet kunnen handhaven op het platteland. Gelsomina die de ‘(bijen)koningin’ van het gezin is, maar moet functioneren alsof ze de oudste zoon is. De boerderij die er zo mooi authentiek uitziet, maar op instorten staat. La meravilglie van Alice Rohrwacher won vorig jaar De Prijs van de Jury op het filmfestival van Cannes en is momenteel te zien in de alternatieve bioscoop (denk studio Skoop te Gent).
34
Varroabehandelingsproducten In België zijn onderstaande behandelingsproducten vergunde geneesmiddelen: - Thymovar® op basis van thymol - Api life var® op basis van thymol - Apiguard® op basis van thymol Deze producten moeten voldoende lang aanwezig zijn in de volken om werkzame invloed uit te oefenen – lees de toepassingen op de verpakking.
Natuurlijke schikking van de raten In het maandblad van maart op blz. 20 lezen we, een uit het Duits vertaald artikel, over de bouw en de schikking van de raten, waarbij de bijen vreemde bouwstijlen toepassen. Zijn er lezers die zoiets al opgemerkt hebben? Graag reacties aan het secretariaat.
Computerfanaten Er is een mogelijkheid om online aan een enquête mee te doen over de gezondheidstoestand van onze honingbijen op: www.honeybee.be onder de rubriek ‘actueel’. Doen!
35
’t Polleken in digitale versie Al de leden van imkersgilde Neerbrabant ontvangen ’t Polleken 5x/jaar, steeds mooi op papier geprint en door de post aan huis afgeleverd. Ondertussen heeft de electronica zijn intrede gedaan en ontvangen we reeds veel facturen en rekeningen niet meer op papier maar elektronisch via de mailbox. Door veranderingen bij de kopiedienst van ’t Polleken, hebben we een nieuwe firma moeten zoeken om ons boekje mooi geprint te krijgen. Spijtig genoeg is het nu veel duurder om te laten printen en brengt die een meerkost voor de gilde. ’t Polleken, in papieren versie, kost nu €2 per exemplaar en dit 5x per jaar maakt een totaal van €10 per jaar en per persoon. Het bestuur denkt eraan om een digitale versie te maken voor de imkers die dit willen. Wat denk jij ervan? Heb je graag nog altijd een boekje in je hand of ben je bereid het enkel te lezen via de computer? Graag willen we jullie mening kennen. Stuur ze naar info@imkersgildeneerbrabant.be
Weerspreuk Maartse buien en aprilse wind, Let dan op je bijen beste vriend!
36
Oproep Tot enkele jaren terug gingen de leden van onze gilde jaarlijks met de autocar op daguitstap naar enkele aangename bezienswaardigheden. Er werd ook steeds een imker bezocht waar er wat te leren viel. Door omstandigheden is deze jaarlijkse samenkomst weggevallen maar af en toe komen er toch vragen: “wanneer gaan we nog eens op uitstap?” Vandaar deze oproep: “Is er of zijn er mensen die het op zich durven nemen om een dergelijk evenement in de gilde, mogelijks met meerdere al of niet bijengelinkte verenigingen op poten te zetten vanaf 2016? Laat maar weten aan het secretariaat!
Lege bijenkasten Het probleem zit niet in de kast, maar het staat erachter! dv. Pia Aumeier
37
38