't Polleken van juni 2015

Ledenblad van

België – Belgique

KONINKLIJKE

P.B. – B.P.

IMKERSGILDE

1840 LONDERZEEL

NEERBRABANT

BC25171

Verschijnt 5x per jaar: feb. - april - juni - sept. - nov.

Afgiftekantoor 1840 Londerzeel Erkenningsnr. P509236 Afzender: Jozef Beuckelaers, Sneppelaar 4, 1840 Londerzeel Tel: 0479/51 46 04 e-mail: info@imkersgildeneerbrabant.be 15e jaargang, nummer 3, juni 2015

Een doeltreffende vogelverschrikker?

KONINKLIJKE IMKERSGILDE NEERBRABANT Foto: Rudi Moeyersons

Secretariaat:

Imkersgilde Neerbrabant, Eeckhout 39, 1840 Londerzeel Tel: 0479/51 46 04 E-mail: secretariaat@imkersgildeneerbrabant.be Rekening nummer: BE39 7341 9512 6219

Bestuur: Voorzitter:

Jef Beuckelaers, Sneppelaar 4, 1840 Londerzeel Tel: 0479/51 46 04 E-mail: liliane.beuckelaers@skynet.be

Secretaris-Penningmeester:

Ria De Donder, Eeckhout 39, 1840 Londerzeel Tel: 0473/48 26 13 E-mail: ria.dedonder@telenet.be

Bestuursleden:

Alberic Mertens Tel: 0476/26 53 01 Gerd Van den Bergh Tel: 0475/24 24 47 Marc De Bont Tel: 0477/23 33 02 Tom De Pauw Tel: 0479/60 79 53

Polleken:

Redactie: Jef Beuckelaers, Ria De Donder, Marnik De Bont Mailing: Marc De Bont

Opleidingsteam:

Jef Beuckelaers, Marc De Bont, Gerd Van den Bergh

Bijenweide:

Marc De Bont

Webbeheer:

Marnik De Bont

Ere-bestuursleden:

Marcel De Vis, Jef Sarens (†)

Onze website:

www.imkersgildeneerbrabant.be

E-mail:

info@imkersgildeneerbrabant.be 39

Woordje van de voorzitter Het voorjaar 2015 heeft zich heel lang en traag op gang getrokken, tot met de ijsheiligen in mei waren het koude nachten en overdag een gure noord-oosten wind. Ondertussen is het honingoogsten in volle zwier en op sommige plaatsen is de voorjaarshoning al in de potten.

Ondertussen de bijen niet vergeten want als we honing afgenomen hebben en er komt een drachtloze periode, zitten ze rap zonder eten want er moeten veel mondjes gevoed worden – uitkijken is de boodschap!

We hebben in het maandblad de artikels van Wilfried Demeester gelezen en we herinneren ons de voordracht van Erwin Hoebrechts van vorig jaar over de varroabestrijding, dan weten we dat we na het slingeren moeten een varroabehandeling doen.

Weet, dat de bijen die de winterbijen moeten grootbrengen zelf moeten ontwikkeld zijn zonder de last van de mijten met hun schadelijke virussen.

Ons jaarthema “iedere imker teelt haar/zijn koningin!� werd door een groot aantal van onze leden goed verstaan als de manier om vandaag succesvol te imkeren. Wie het beter weet moet maar op de blaren zitten!

Zo werd de uiteenzetting over de koninginneteelt door onze leergierige leden bijgewoond en haalden ze hun teeltmateriaal op tijdens de overlarfdagen.

40

In het polleken van februari maakten we melding van een bijenkast waar de honing zo kon afgetapt worden, recht in de honingpot. Het leek op een goed opgezette grap waar even mee gelachen zou worden en dan in de prullenmand zou terecht komen.

Maar niets is minder waar. Er zijn nu meer details bekend over de bewuste bijenkast en over de goedgelovigheid van imkers die willen bedrogen worden.

Een Australische imker ontwikkelde, samen met zijn zoon, een nieuw type bijenkast, die niet meer moest geopend worden om de honing er uit te nemen, de bijen moeten niet meer gestoord of afgeborsteld worden. De honing loopt zo uit de kast in de honingpot. Over roverij moet er ook niet meer gezeurd worden.

https://adventuresinbeeland.files.wordpress.com/2015/02/2 0150222120627-flow-light.jpg?w=640

http://www.keepingbackyardbees.com/wpcontent/uploads/2015/02/commercial_versiongallery173_Feb19104809.jpg

Vader en zoon hebben een kunststofraamsysteem uitgevonden dat ze van buiten de kast kunnen bedienen en waarbij de raten in het midden openschuiven zodat de honing er uitloopt en beneden in een opvanggoot terecht komt waar een buis aan zit die buiten de kast uitsteekt en waar een honingpot ondergezet wordt.

Hun uitvinding noemt “flow hive” wat zoveel wil zeggen als “uitstroomkast”.

41

Tot hiertoe is het mits wat kinderlijke fantasie nog mogelijk, maar dan komt het: - Wat gebeurt er met de bijen die in de cellen werkzaam zijn wanneer de celwanden verschuiven?

- En hoe moeten de bijen de opnieuw goed geordende cellen vullen als ze niet ontzegeld worden?

- Hoe weet de imker dat de honing rijp is om afgetapt te worden?

We kunnen op honeyflow.com alles lezen over deze fameuze uitstroomkast en al voorintekenen als bestelling, zodat de massaproductie van de kasten kan opgestart worden. Levering tegen eind 2015.

En wat nog verrassender is. Duizenden imkers hebben deze bijenkasten al besteld zodat vader en zoon, uitvinders, al voor meer dan 6 miljoen euro op hun rekening ontvangen hebben. Het is om den bibber van te krijgen, want ge leest het goed â‚Ź6.000.000!

Er zijn nog goedgelovige zielen die menen dat het land van melk en honing, waar er niet moet gewerkt worden, binnen hun bereik ligt!

Laat ons, als imkers, met de twee voeten op de grond blijven en onze wit verzegelde honingramen uit de bijenkasten te halen, ze ontzegelen en in de slinger leegzwieren. Na meten en roeren, als de honing rijp is, laten we hem in potjes lopen die tot ieders voldoening op de ontbijttafel kunnen gezet worden.

De voorzitter Jef Beuckelaers 42

Agenda Zondag 14 juni: babbelkroeg.

Zondag 13 september: start basiscursus.

Je kan de agenda ook altijd raadplegen op www.imkersgildeneerbrabant.be.

Silphie (silphium perfoliatum) Een pracht van een bijenplant, doorlevend tot 15 jaar. Kan wedijveren met maĂŻs wat betreft de biomassa die per jaar kan voortgebracht worden nl. 13 tot 20 ton droge massa per ha. Wordt Âą 2 meter hoog.

De plant is ziekteresistent, er moeten dus geen pesticiden gebruikt worden.

De bloei is van juli tot september, ideaal als najaarsbloeier.

Nuttig om op een verloren hoekje te zaaien. Kan in pot aangekocht worden in een plantencentrum.

Broodpasta Maal in een koffiemolen 200gr. droge noten en meng dit met 500 gr. honing. Voeg een snuifje kaneel toe.

Energierijke en lekkere broodpasta.

43

Honinganalyse Honinganalyse is iets anders dan een honingkeuring.

Bij een honinganalyse wordt er in een labo onderzocht welke stoffen er in de honing aanwezig zijn.

Bij een honingkeuring wordt de honing beoordeeld op uitzicht, smaak, geur, mondgevoel.

In het maandblad van april 2015 blz. 24 deelt het informatiecentrum mee dat er ook dit jaar een honinganalyse kan gebeuren op, door de imkers, aangereikte honing.

We willen, als gilde, de honing van onze leden, die wensen mee te doen aan deze analyse, verzamelen en wegbrengen naar het informatiecentrum.

Wat moet je doen?

Lees de aanwijzingen op blz. 24 van het maandblad van april 2015 Zorg dat uw etiket in orde is volgens dezelfde aanwijzingen Breng uw pot honing tussen 3 en 5 augustus 2015 bij de voorzitter; Jef Beuckelaers, sneppelaar 4 te 1840 Londerzeel Ter plaatse, bij aflevering een fiche die je eveneens vindt op blz. 24, invullen

Basiscursus De basiscursus start op zondag 13 september 2015.

44

Bijensterfte ook dramatisch voor de wereldgezondheid Bron: ABC Gezondheid, 05/05/2015

De wereldwijde bijensterfte zal voedingstekorten in ontwikkelingslanden in de hand werken. De voedselproductie van vele gewassen in sommige Afrikaanse landen is afhankelijk van bestuiving door bijen en andere insecten. Het klinkt onwaarschijnlijk, maar de bijenpopulatie gaat er zo op achteruit dat ze uit sommige milieus dreigen te verdwijnen. Vele oorzaken liggen aan de basis van bijensterfte: pesticiden, mijtenziekten, te weinig bloemen, te weinig overlevingskansen, genetische verzwakking, milieuvervuiling enzovoort. Ontwikkelingslanden zullen de eerste landen zijn die de effecten ervan zullen voelen.

De relatie tussen bijensterfte en voedingstekorten werd berekend door onderzoekers van twee gezaghebbende universiteiten uit de VS. Zij verzamelden gegevens van eetgewoonten in Zambië, Mozambique, Oeganda en Bangladesh en konden zo berekenen dat de inname van vitamine A en foliumzuur beduidend zal dalen.

Daardoor zullen blindheid en geboortedefecten toenemen, als we niets zouden ondernemen. Onderzoekers noemen dit ook de ‘hidden hunger’ (verborgen honger). Caloriegewijs is er wel genoeg voedsel, maar het aanbod is te eenzijdig om in alle voedingsstoffen te voorzien. http://www.abcgezondheid.be/nl/news/bijensterfte_ook_dramatisch_voor_de_wereldgezo ndheid/

45

Koninginnebrij tegen depressie en vermoeidheid Bron: ABC Gezondheid, 21/11/2014

Koninginnebrij tegen depressie en vermoeidheid Koninginnebrij is onontbeerlijk bij het versterken van een zwakke weerstand of bij seizoensdepressies. Koninginnebrij vult andere substanties aan die bijdragen tot een energiek en positief gevoel. Het verhoogt het prestatievermogen op allerlei vlakken door de vele vitamines die zich in koninginnebrij bevinden. Ook studenten en sporters hebben baat bij het innemen van koninginnebrij. Wie herstelt van een ongeval of operatie kan zijn reserve aanvullen met koninginnebrij.

Koninginnebrij bevat een schat aan eiwitten, mineralen, vitaminen en een andere stoffen. In koninginnebrij vindt men oa. vitamines A, D, E, K, C en B. De natuurlijke koninginnebrij is een uitstekend stimulerend middel voor het hele organisme. Het rivaliseert en vult reserves aan na geestelijke of lichammlijke inspanning.

Koninginnebrij overtreft andere multivitamines van synthetische oorsprong.

Daarom is koninginnebrij ideaal bij concentratiestoornis, vermoeidheid, tekort aan vitamines of bij gebrek aan eetlust. http://www.abcgezondheid.be/nl/news/koninginnebrij_tegen_depressie_en_vermoeidheid/

Babbelkroeg Zondag 14 juni van 9.00 tot 12.00 wisselen we onze resultaten en bevindingen uit over onze eigen koninginnekweek.

46

Over koninginnen Ja, over koninginnen zou er geleerd worden op dienen twaalfde april in Neerbrabant.

Allee, ’t zou eigenlijk over begeleid koninginnen telen zijn. Zoiets als handje vasthouden terwijl er uitgekeken wordt tegen dat hare majesteit aankomt.

Een koningin is nog altijd een majesteit, al doen sommigen er wel een beetje minachtend over door van een moer te klappen. Ik vind dat een beetje boers die moer! Het woord moer heeft in het Nederlands geen binding met het imkeren. Van bij de naamgeving van de insecten had men darren, werksters en een koning. Tot in de middeleeuwen toen Jan Zwammerdam – met zo een naam moet hij wel een Nederlander zijn! Ontdekte dat de heerser in een bijenvolk geen man was maar een eierleggend individu dat dan nog veel langer leefde dan de broers en zusters. Het was dus een vrouw en van toen af was de koning een koningin. Wat ze vandaag nog altijd is. Zij zorgt dat er nakomelingen zijn met erfelijk materiaal dat bepaald hoe deze nakomelingen zich zullen gedragen. Zullen ze willen werken, zullen ze een goede gezondheid hebben en zijn ze tevreden in hun huis zonder te snel te willen verhuizen, en als er iemand in de buurt komt weten ze dan hun angel te bedwingen? En nog wat andere eigenschappen die het imkeren nog plezanter kunnen maken.

Allee, we kwamen dus in het leslokaal toe waar al heel wat vrouwen mansvolk aanwezig was, rustig resonerend over de biekes, wat dacht ge?

47

Toen alle stoelen bezet waren en het lokaal bijna vol, werd er achteraan nog een rij stoelen bijgeschoven die ook snel bezet waren.

Er waren toch wel wat nieuwe gezichten tussen de aanwezigen en vragen over de nieuwe cursus die op 13 september 2015 in hetzelfde lokaal zou starten, kwamen er ook al.

Om 9.10u. gaf de voorzitter, op zijn manier, het spreekwoordelijke woord aan Gerd, die, zoals we op de geprojecteerde muur al konden lezen, met zijn zelfgemaakte PowerPointpresentatie (ook geleerd vorige winter in onze gilde) een verhaal over de koninginnen voor beginners en gevorderden uit de eveneens spreekwoordelijke doeken zou doen.

Wat dat dienen Gerd tijdens dat eerste uur allemaal powerde op de muur over het nuttige, het noodzakelijke en het aangename van zelf een koningin te telen of te kweken zoals anderen dat noemen.

Het heeft wel enen naam: duidelijk, simpel, volledig, prachtig en nog overtuigend ook.

Ik zou er zo direct durven aan beginnen!

En wat belangrijk is, er moet geen nieuw materiaal aangeschaft worden, wat dat er wel nieuw is, zijn de dopjes en de houdertjes waar we op de overlarfdag onze koninginnelarfjes zullen in meedragen naar huis, naar ons pleegvolk. En dat gerief krijgen we gratis mee van Neerbrabant- de larfjes ook natuurlijk! We moeten enkel een leeg raam zonder bedrading meebrengen.

Wat Gerd ook duidelijk aanbracht is, dat we nu – vandaag – wel al mogen uitkijken welk volk ons pleegvolk voor de larfjes zal worden.

Het moet een sterk volk zijn met veel bijen.

48

De imkerin of is het imkeres, naast mij had daar geen moeite mee, ze had nog maar één volk maar ze zou op de overlarfdag (10 en 24 mei) twee larfjes ophalen zodat ze, volgend op wat Gerd uitlegde, met een aflegger een tweede volk zou bijmaken met de zelf geteelde koningin die bevrucht zou worden door de darren uit haar omgeving.

En dan de tweede koningin? Probeerde ik stilletjes zonder het beeldig verhaal te verstoren.

De tweede is een reserve voor als er iets mis moest gaan en ik kan ze altijd aan iemand geven waar het helemaal mis is gegaan, antwoorde ze glimlachend. En toen luisterde ze terug gespannen naar Gerd. Wanneer het teeltverhaal zo ver was dat de larfjes in het pleegvolk hingen en er wat tijd voor afwachten kwam, hebben we koffie gedronken met nen speculaas, enkelen verkozen liever thee.

Onder de pauze was het een uitwisselen van gedachten en ideeën van jewelste, de net opgedane informatie werd er al als imkerkennis, met eigen woorden, aan de omstaanders doorgegeven. Zo ontstonden er wel hiaten en vragen die prompt aangeboden werden bij de lesgever die de verwachte klaarheid zo uit zijn imkersmouw schudde.

In het tweede lesdeel werd het hele koninginnetelersverhaal op praktische wijze met behulp van het meegebrachte materiaal getoond. Waar de vulblok met isolatiemateriaal moet zitten om een drieraams opening te maken in een normale bijenkastromp en nog zoveel meer.

49

Er kwamen ook nog een hele resem praktische tips: waarom een jong bijenvolkje besproeien met een varroabestrijdingsmiddel?

Waarom datzelfde volkje voor 3 dagen de kelder in moet?

Waarom een raam met koninginnedop moet recht gehouden worden?

Tegen de noen, als de jonge koninginnen op bruidsvlucht gingen met de darren er achteraan, werd het stiller in de klas en menig blik stond op oneindig terwijl de gedachten bij de eigen geteelde koningin was ‌‌ daar hoog in de lucht!

Josfien

Vijf corrigerende maatregelen tegen bijensterfte Bron: Redactie Landbouwleven, 01/06/2015

Voor de Gentse professor Dirk de Graaf zijn er vijf corrigerende maatregelen om de bijensterfte tegen te gaan. "Voor de eerste twee maatregelen, meer eten en minder vergif, kan iedereen een inspanning leveren, dus ook het grote publiek", zegt de wetenschapper van het departement Honneybee Valley van de Ugent. De drie andere maatregelen, een minder mobiele sector, verstandig kweken en goede imkerspraktijken, hebben betrekking tot de bijenhouderij zelf.

50

"Omdat de sector voornamelijk bestaat uit hobbyisten, is de steun van overheidswege sinds mensenheugenis eerder beperkt geweest en valt de lokale imker voornamelijk terug op het verenigingsleven voor steun en sturing", zegt de Graaf. "Men is een weg opgegaan die niet meer steunt op wetenschappelijke inzichten."

De schade die daardoor is aangericht, is bijna onomkeerbaar.

Onder meer het verlies van het lokale bijenras, een enge genetische stock, voortdurend invoer van vreemde lijnen met het risico op invoer van nieuwe ziekten en tot slot imkerpraktijken die voornamelijk gericht zijn op medicamenteuze behandeling van de varroa-mijt, zijn het gevolg. "Neem daarbij een landschap dat sinds de jaren vijftig alsmaar mee bijenonvriendelijk is geworden, en je zit met een mix aan bedreigende elementen die we niet zo maar even kunnen opkuisen."

Honeybee Valley, een platform dat buiten de structuur van de faculteit Wetenschappen (UGent) valt, wil als een "Vlaamse bijeninstituut" expertise en middelen concentreren en werkt in de eerste plaats rond een correcte informatiestroom.

EĂŠn van de experimenten die Honeybee Valley ook plant, is het in het wild uitzetten van een twintigtal bijenvolken in de Noorderkempen. "Door hen terug aan de natuur te geven, hopen we dat er een soort van weerstand ontwikkeld wordt tegen ziektes", zegt de Graaf. "We willen weten welk gengebied verantwoordelijk is om te overleven zonder tussenkomst van een imker." Die genen zouden dan op termijn ingekruist kunnen worden in bestaande rassen. http://www.landbouwleven.be/artikels/vijf-corrigerende-maatregelen-tegen-bijensterfte

51

Innovatief onderzoek moet gezondheid bijen verbeteren Bron: vilt.be, 03/06/2015

“Onvoldoende voedsel, een verstoorde habitat, verminderde weerstand tegen ziekten en een toename van schadelijke pesticiden zorgen ervoor dat bijen het in ons land moeilijk hebben”, zegt professor Guy Smagghe, specialist in hommels en bijen aan de UGent naar aanleiding van de Week van de Bij. Zijn onderzoeksgroep draagt bij tot het ontwikkelen van innovatieve oplossingen op vlak van gezondheid en immuniteit van deze dieren, zoals het gebruik van probiotica en biotechnologische technieken.

Naar analogie met de ‘Europese Week van de Bij’ wordt ook hier in Vlaanderen jaarlijks de ‘Week Van De Bij’ georganiseerd in de eerste week van juni. Voor deze tweede editie is het thema ‘Zet de bij in de bloemetjes’ waarmee het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid aandacht vraagt voor het belang van bijen en de problemen waarmee ze geconfronteerd worden. De focus van deze editie ligt op de daling van het voedselaanbod en habitat.

Professor Smagghe van de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen van de UGent onderstreept het belang van bijen en hommels als bestuivers. Natuurlijke bestuiving door insecten is noodzakelijk voor meer dan 75 procent van de voedingsgewassen, wat op wereldschaal een economische waarde van ongeveer 150 miljard euro heeft. Honingbijen, solitaire bijen en hommels zorgen er voor 52

dat we kunnen genieten van fruit zoals kersen, appels, braambessen, frambozen en mango's. Maar ook voor groenten zoals courgettes, paprika's, en avocado’s spelen bijen een cruciale rol. Minder geweten is dat ook koffie, zonnebloemolie en mosterd zonder bijen veel moeilijker te telen zouden zijn.

“De mens is afhankelijk van de ecosysteemdiensten van hommels, solitaire bijen en honingbijen, maar jammer genoeg zorgen we niet goed voor onze partner”, aldus professor Smagghe. Al meerdere jaren is het minder goed gesteld met de bijen in onze streken. In 2013 haalde meer dan één derde van alle bijenvolken de lente niet.

Volgens Smagghe zijn de drie hoofdoorzaken voor deze sterfte: de afwezigheid van de juiste habitat en voedsel, een verminderde weerstand tegen ziektes en parasieten zoals de varroamijt en een toename van schadelijke pesticiden en chemische verontreiniging.

Een eerste oorzaak is de enorme achteruitgang van het habitat en het voedselaanbod voor de bij en de hommel. De intensifiëring van de moderne landbouw met zijn monoculturen en de verstedelijking zorgen voor een afname van het areaal. Verder resten er nog maar weinig braakliggende percelen met wilde planten en bloemen en worden de landbouwakkers steeds ‘properder’, zonder wilde plantjes of bloemetjes. “Een algemene achteruitgang van de diversiteit in bloemen en beschikbaar stuifmeel gedurende het volledige seizoen is het gevolg. Als bijen niet genoeg te eten vinden, hebben ze minder weerstand tegen ziektes en parasieten”, zegt Smagghe.

Om deze reden doet zijn Labo voor Agrozoölogie onderzoek naar de darmflora van bijen en hommels. “Via de ontwikkeling van probiotica willen we de darmflora van de bijen verbeteren en zo 53

via de voeding meer weerstand tegen ziektes introduceren”, stelt Smagghe. “Verder proberen we ook via een biotechnologische techniek, genaamd RNA interferentie, het viraal immuunsysteem van bijen en hommels te stimuleren door de overschrijving van virale genen te inactiveren en zo virussen te onderdrukken.”

Een tweede belangrijke oorzaak van bijensterfte is de varroamijt.

Dit is een Aziatisch spinnetje dat zich als een parasiet vastbijt en zich voedt met het lichaamsvocht van de bij. Dit probleem komt voor bij de honingbijen en niet bij de hommels en solitaire bijen.

De varroamijt verzwakt niet alleen de honingbij door het verlies aan lichaamsvocht maar door de steekwonden zijn de bijen ook veel vatbaarder voor virusinfecties. Varroamijten worden in onze contreien waargenomen sinds de jaren ’80 door het globaal kweken en exporteren van honingbijen en worden nu in bijna elke bijenkast teruggevonden.

“We denken dat honingbijen vroeger resistent waren, maar dat veel van hun natuurlijke weerstand verloren ging in de domesticatie voor honingproductie”, zegt Smagghe. “Een ander onderzoeksteam van de UGent, dat van professor Dirk de Graaf (Honeybee Valley), is nu op zoek naar relevante genen in oudere rassen en we hopen die opnieuw in de moderne honingbij te kunnen inkruisen.” Mogelijk biedt ook de ontrafeling van het hommelgenoom nieuwe inzichten en oplossingen voor verhoogde resistentie aangezien hommels geen last hebben van de varroamijt.

De derde belangrijke oorzaak van de achteruitgang van de bijenen hommelpopulaties zijn de pesticideresidu’s. Het gebruik van deze chemische middelen door industrie, landbouw en 54

particulieren laat zijn sporen na. Uit onderzoek op bijenwas blijkt dat er twee tot 12 verschillende chemische componenten terug te vinden zijn in de honingraten. Deze cocktails zorgen er voor dat de reeds verzwakte bijen sterven. Hier is professor Smagghe van mening dat een verantwoord gebruik van gewasbeschermingsmiddelen de meest aangewezen oplossing is.

Daar zullen niet alleen alle bijen en hommels wel bij varen, maar ook de boer en alle mensen die er afhankelijk van zijn.

Meer info: UGent-Crelan leerstoel landbouwinnovatie http://www.vilt.be/innovatief-onderzoek-moet-gezondheid-bijen-verbeteren

Adembenemende timelapse toont de eerste levensdagen van een bij in 60 seconden Zelden werd het ontstaan en de ontwikkeling van een bijenlarve tot een jonge bij zo mooi vastgelegd als door Anand Varma. Een wonderlijke timelapse, die nauwelijks een minuutje in beslag neemt, toont de 21 eerste levendagen van een bij.

Toen fotograaf en amateurbioloog Anand Varma gevraagd werd om een fotoreeks te maken voor National Geographic-magazine, besefte hij dat hij voor een compleet andere aanpak moest gaan.

Hij creĂŤerde daarvoor een geavanceerde cameraconstructie in de bijenkast in zijn tuin. Doel: de eerste 21 levensdagen van een bij vastleggen op de gevoelige plaat.

55

Het was technisch niet mogelijk om de volle 21 dagen aan een stuk te fotograferen, dus maakte hij een compilatie van verschillende timelapsefotoreeksen. Zo is elke verandering in het jonge leven van de bij prachtig zichtbaar.

Niet dat het van de eerste keer lukte, zo vertelt hij in een 'achter de schermen'-verhaal op de website van National Geographic. Bij de eerste paar pogingen waren de vochtigheidsniveaus niet goed.

Nadien kreeg de bijenkast ook nog te maken met een mierenplaag.

Die kwamen zich te goed doen aan de bijenlarven. Een half jaar, en tientallen pogingen later, waren er voldoende foto's voor een schitterende timelapse.

De eigenlijke timelapse van Varma is te zien tussen minuut 2 en 3 in bovenstaande video. Hij besprak zijn werk, de kwetsbaarheid van bijen en de mogelijke aanpak van dat probleem op een recente TED-presentatie.

Zes Vlaams-Brabantse bossen herbergen kwart wilde bijensoorten 13/05/2015 - 18:31 Luc De Roy

Zes Vlaams-Brabantse bossen herbergen een kwart van alle soorten wilde bijen in BelgiĂŤ. Dat blijkt uit een studie van de werkgroep Aculea en Natuurpunt Studie. Van sommige soorten zitten er echter heel weinig exemplaren, wat er op wijst dat deze bossen nog heel wat onderbenut potentieel hebben, en met een aantal maatregelen grotere populaties zouden kunnen herbergen.

56

In het Butselbos (Boutersem), Hellebos-Rotbos (Kampenhout), Tienbunderbos (Aarschot), Gravenbos (Humbeek), Lembeekbos (Halle) en Margijsbos (Huldenberg) werden negentig soorten wilde bijen aangetroffen, waarvan bijna de helft van de soorten bedreigd zijn.

"Vooral zandbijen zijn in grote aantallen aanwezig", zegt Jorg Lambrechts van Natuurpunt Studie. "Zandbijen nestelen zich vooral graag in zandige paden." concertphotographers.be Van de blauwe ertsbij werd maar een exemplaar gevonden (foto: Hectonichus).

Hoewel de biodiversiteit aan wilde bijen hoog ligt in die bossen, zijn de bijen nog in lage aantallen aanwezig. "Van 39 soorten, waaronder de 'andoornbij' en de 'blauwe ertsbij', is bijvoorbeeld maar één exemplaar teruggevonden. De bossen bieden nog te weinig voedselbronnen en nestgelegenheid. Maar daar kan aan gewerkt worden."

De wilde bijen kunnen vooruitgeholpen worden met meer open plekken waar voldoende nectar- en stuifmeel is. Maar belangrijk is ook nestgelegenheid in dood rechtopstaand hout, schuin gelegen zandige grondbanken en zandige paadjes op windluwe en zonbeschenen plaatsen.

Met steun van de provincie Vlaams-Brabant werden onder meer nog mieren, loopkevers, nachtvlinders en overige ongewervelden geïnventariseerd voor het project "Onderzoek naar de fauna van zes bosrelicten in Vlaams-Brabant". http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/regio/vlaamsbrabant/1.2338542 57

Bijendans In de imkersopleidingen worden de bijendansen communicatiemiddel van de honingbijen uitgelegd.

als

De foeragerende bijen brengen nectar en stuifmeel naar hun kast en vertellen o.a. door bewegingen die we dansen noemen. Prof.

Carl Von Frisch heeft voor de verklaring de Nobelprijs voor natuurkunde gekregen!

De leraars bijenkunde leggen dat aan de cursisten ook uit dat er een verschil in dans is tussen voedselbronnen tot 200m. van de kast en afstanden verder dan 200 meter.

Bij afstanden verder dan 200 meter vertellen de bijen met een kwispeldans waar de voedselbron zich bevindt. De figuur die de vertellende bijen maken is een voorstelling van de stand van de zon ten opzichte van de plaats van de bijenwoning en van de plaats van de voedselbron.

Meermaals wordt er dan verteld dat de kwispelfrequentie de afstand tussen woning en voedselplaats aangeeft maar juister is: dat de afstand weergegeven wordt door de tijd die het kwispelen duurt en de frequentie zegt iets over de belangrijkheid van het aanbod.

Overlijden Op 27 mei 2015 overleed ons ere-bestuurslid Jef Sarens. Hij werd geboren te Steenhuffel op 5 augustus 1931 en werd 83 jaar. Jef was een fervent imker en jarenlang bestuurslid van onze gilde.

58

Imkerscursiefje

Achter de rug Voor het eerst in de geschiedenis van deze rubriek spreekt MAYA. Ze heeft lang genoeg gezwegen. Haar tijd om te spreken is niet langer tegen te houden. Ze spreekt in naam van vele collega’s. Ja, achter de rug van de imker. Ze is dus goed geplaatst om hem (of haar) een prik in zijn (of haar) achterwerk te geven. ’t Wordt hoog tijd daarvoor! Want bijen staan van langs om meer ‘met hun rug tegen de muur’!

HALLO, ik ben dus Maya en krijg voor het eerst in mijn leven spreektijd en -ruimte in dit blad zonder een blad voor de mond te (moeten) nemen. Geweldig! Dat ik mijn meester eens geweld mag aandoen. Alles wat ik roddel achter zijn rug, kan hij horen en zo krijgt hij/zij de kans eens de waarheid te vernemen vanuit bijenstandpunt.

Ik was nog maar net uit mijn geboortecel gekropen of ze noemden me Maya. Ik moest al meteen aan de slag om de vuiligheid van mijn zussen, ook allemaal Maya’s, op te kuisen. In de mensenzwermen bij U, Meester, krijgen ze daarvoor dienstencheques, wij noppes hé! Allee, na 2-3 dagen was ik dat gekuis en gedoe eigenlijk beu en werd crècheassistent van de kraamafdeling: ik mocht de kleintjes bemoederen en de babyfles toedienen, een mengsel van bloemenstuifmeel met melkbrij. Soms kunnen we de bevallige bevallingen van onze barende moeder nauwelijks bijhouden. Zij denkt altijd in termen van ‘Zou men armoe lijden om een bijtje méér’. Soms sterft er wel eentje. Ja, er 59

zijn af en toe zorgeitjes in onze couveuskes. De verkalkte zeg maar afgestorven larfjes dragen we naar buiten zonder veel poespas.

De zesde dag zijn al mijn binnenklieren in werking gezet om wat pap uit te puren voor de eier-babies. Ja, ook voor moeder MAYA, want die kan wat verzetten per dag zeg. Ze laat haar kont zakken in elk vrij wiegje en wij mogen voor de rest zorgen: makkelijk hé. Ze straalt een aparte lichaamsgeur uit, een parfum Coco Mammeselle, waarmee ik haar altijd weet te vinden, o zo aantrekkelijk. Ja, ons moemoe loopt altijd rond met verwachtingen. Zo verwacht ze dat ik na dag 10 snel gepromoveerd raak tot bouwvakker en moet ik de rekken zien op te bouwen. Zwaar werk waar veel zweten aan te pas komt, zeker om de wascement tot mortel te maken en zo steen voor steen, wasplaatje voor wasplaatje op te metsen. Maar de veiligheidsaspecten van onze bouwvaksters laat te wensen over, Meester!?! Waarom dragen wij geen veiligheidshelm zoals ons moeder Coco??? En ja, voor de security heb ik ook al dienst geleverd: met acht op wacht aan de ingang! Wie binnenkomt wordt gescand zoals op elke luchthaven. Ik zou niet willen dat er ISIS-onbijen of andere Al Quaeda’s en Boko Haram-hooligans ons leven om zeep komen helpen? We staan op onze strepen, weet je, letterlijk en figuurlijk! En ons alarmsignaal gaat onmiddellijk af als er terreurdreiging nivo 4 komt.

Eenmaal de vakjes opgebouwd, word ik vakkenvuller: alles volstouwen met natte zoetigheid van buitenaf geleverd door mijn ijverige zussen. Om zo één vak te vullen heb ik enkele dagen hard te labeuren. En wie gaat er lopen met ons zweet: gij Meesterzakkenvuller. Gij schuimt en scheert alles af en uit in 1 dag, waar ik 299 jaar zou moeten voor werken. De slavernij is nog lang niet 60

afgeschaft! Meester, hoe lang nog zult gij ons geduld op de proef stellen om ons te bevrijden van dit juk?

Ondertussen heb ik al eens de omgeving buiten verkend en wordt het tijd dat ik van huismus omschool tot ‘transporteur’ ofte ‘economisch nuttig leverancier van spijs en drank’. Met de zon als kompas en mijn voelsprieten als geurspeurders slaag ik mijn vleugels open naar de bloemenzeeën en zoek ik de nectaroases en waterbronnen op. Maar Meester, mijn kop wordt duizelig van al die graswoestijnen, afgewisseld met velden die bewolkt worden met walmen van neo … (nondedekke wat een moeilijk en giftig woord) …neonicotinoïden! Wanneer gaan jullie daar nu eens mee ophouden??? Jullie zijn de gasaanval in Langemark van 100 jaar geleden nog niet vergeten, gelukkig Meester, maar gaan we ook 100 jaar moeten wachten om die vieze geuren uit ons neusvermogen en tracheeën (= longen) te bannen??? En dan heb ik het nog niet over die aanverwante vijandbestrijders als mierenzuur, Taktik, oxaalderivaten,… die onze huiskamer zogenaamd ontsmetten maar tegelijk ook hevige geurhinder veroorzaken. Bij jullie zouden ze voor minder een gasboete krijgen, hé! Weet ge wat gij zijt, een professionel, maar dan een zeer onbekwame, die zogenaamd veel afweet van ons, maar weinig tot geen empathie toont! Er is bij jou een groot gebrek aan inlevingsvermogen en ambitie om onze levensverstorende, hoogst stresserende en natuurontsierende factoren aan te pakken. Jullie komen op tegen kanker, tegen pesten, tegen onrecht maar voor wanneer een ‘kom op tegen varroa’-kampanje??? En begin juni is er wel de ‘week van de bij’, maar ik heb schrik, Meester, dat onze soort ooit eens belandt in de bijenpizza van Pairi Daiza of in de krekelkoketten en ons zullen promoveren tot koninginnekroketten 61

en andere vegetarische culinaire toestanden. Allez, genoeg achterklap in je achterwerk geprikt. Ik, Maya, was toch de ‘bij van de week’, uitgeroepen door mijn clubgenoten, die eindelijk hun diepste zielenroerselen naar buiten zien komen. Vergeef me, Meester, dat ik achter je rug sprak, maar ik weet: imkers hebben meestal een brede rug.

Opgetekend door bijenjournalist Charlie Eylenbosch.

Wat zie ik: ga je ons nog eens beroken? Wat ben je nu weer van plan, Meester?

Wat heb je weer te zoeken in ons huishouden?

Raadseltje Toen, in ver vervlogen tijden en er nog geen televisie en computer bestond, was het tijdens de lange winteravonden in familiekring gebruikelijk om een raadselronde te houden. En één van de raadseltjes die vandaag her of der opduiken is het volgende: wie weet het antwoord?

Wat was was, voor was was was?

62

Samenleven met de varroamijt Toen in de jaren 80 de varroamijt haar intrede deed in Europa of was het “binnengebracht werd”? vertelde men dat de varroa zonder problemen samenleefde met de Aziatische bij. Met andere woorden de Aziatische honingbij had geleerd om samen te leven met de varroa door een flink poetsgedrag aan te nemen waardoor ze de mijten van haar lichaam poetst en de broedcellen waarin mijten aanwezig zijn, worden vernietigd zodat de vermeerdering van de mijten verstoord wordt.

Een tot nu toe niet opgemerkt verschijnsel als relevant in de varroabekamping is het zwermgedrag van de Aziatische honingbij.

Deze bij zwermt als voortplantings mogelijkheid zoals onze bijen maar ook wanneer er zoveel broed door mijten aangetast is dat het zinloos is om al dit broed te vernietigen waardoor het eigen voortbestaan in het gedrang komt.

Het is dus geen nestverlatingszwerm!

voorplantingszwerm

maar

een

Medicatie Een gerucht doet de ronde dat om een bijen- of wespensteek te behandelen men er een koperen munt van 1, 2 of 5 eurocent moet opleggen. De pijn verdwijnt en er komt geen zwelling.

Wie kan de werking van de muntjes op het gif uitleggen of tegenspreken?

Antwoord naar de redactie van ’t Polleken.

63

Mijten tellen Wie het nuttig vind om bij de varroamijtenbestrijding de naar beneden gevallen mijten te tellen, komt nogal eens bedrogen uit omdat de mieren deze mijten komen halen. Daarom kunnen we als hulpmiddel op onze varroaschuif een met olie ingestreken papier leggen waar de mijten inkleven en de mieren niet willen overlopen.

Veilig werken Bij het scheppen van een zwerm moet er soms een ladder gebruikt worden. Wees hier voorzichtig mee, kijk de stevigheid van de laddersporten na alvorens er op te stappen.

Zet de ladder in een stabiele positie en dicht bij de zwerm zodat je niet te ver moet reiken met de schepkorf.

Bij het vlieggat Imkersgilde Neerbrabant heeft nog een vijftal nieuwe exemplaren van dit boek te koop aan â‚Ź10. Interesse?

Laat iets weten op info@imkersgildeneerbrabant.be of 052/30.95.05

64

Informatief Er zijn nog steeds te verkrijgen:  T-shirt, wit met het logo van Neerbrabant op voor-en achterzijde; in S, M, L, XL, XXL voor de prijs van €12.

 Fleece pull, forest green, 100% antipilling, 330g/m², voorzien van het logo van Neerbrabant, enkel op de voorzijde in S,M,L,XL,XXL voor de prijs van €35.

Interesse?

Stuur een mailtje naar info@imkersgildeneerbrabant.be met vermelding van het aantal en de gewenste maat. Stort het juiste bedrag op rekening BE39 7341 9512 6219 van Imkersgilde Neerbrabant.

Bedankt aan de plaatselijke modellen

65