Ledenblad van
België – Belgique
KONINKLIJKE
P.B. – B.P.
IMKERSGILDE
1840 LONDERZEEL
NEERBRABANT
BC25171
Verschijnt 5x per jaar: feb. - april - juni - sept. - nov. Afgiftekantoor 1840 Londerzeel Erkenningsnr. P509236 Afzender: Jozef Beuckelaers, Sneppelaar 4, 1840 Londerzeel Tel: 0479/51 46 04 e-mail: info@imkersgildeneerbrabant.be 15e jaargang, nummer 5, november 2015
KONINKLIJKE IMKERSGILDE NEERBRABANT Sint Ambrosius: patroonheilige van de imkers, naamdag op 7 december
Secretariaat:
Imkersgilde Neerbrabant, Eeckhout 39, 1840 Londerzeel Tel: 0479/51 46 04 E-mail: secretariaat@imkersgildeneerbrabant.be Rekening nummer: BE39 7341 9512 6219
Bestuur: Voorzitter:
Jef Beuckelaers, Sneppelaar 4, 1840 Londerzeel Tel: 0479/51 46 04 E-mail: liliane.beuckelaers@skynet.be
Secretaris-Penningmeester:
Ria De Donder, Eeckhout 39, 1840 Londerzeel Tel: 0473/48 26 13 E-mail: ria.dedonder@telenet.be
Bestuursleden:
Alberic Mertens Tel: 0476/26 53 01 Gerd Van den Bergh Tel: 0475/24 24 47 Marc De Bont Tel: 0477/23 33 02 Tom De Pauw Tel: 0479/60 79 53
Polleken:
Redactie: Jef Beuckelaers, Ria De Donder, Marnik De Bont Mailing: Marc De Bont
Opleidingsteam:
Jef Beuckelaers, Marc De Bont
Bijenweide:
Marc De Bont
Webbeheer:
Marnik De Bont
Ere-bestuursleden:
Marcel De Vis
Onze website:
www.imkersgildeneerbrabant.be
E-mail:
info@imkersgildeneerbrabant.be 97
Woordje van de voorzitter We vertoeven al een eind in de herfst en de bomen laten hun gekleurde bladeren los zodat ze naar beneden dwarrelen en een gevarieerd bladertapijt op de grond schikken. Af en toe speelt de wind een spelletje en schildert weer andere vormen met deze natuurlijke herfsttinten. In de velden blijven de gele en de paarse bloemen van de mosterd en de phacelia de aandacht van kevers en bijen aantrekken. De honingbijen worden gelokt zolang het niet begint te vriezen, om stuifmeel en een beetje nectar op te halen. Dit late aanbod van eiwitten zorgt er voor dat de koninginnen blijven eitjes leggen en dat er nog steeds larven moeten verzorgd worden. Dit verzorgingswerk zet bij de bijen hun verouderingsproces in gang waardoor ze geen winterbij blijven maar vroegtijdig zullen versleten zijn. Ze zijn als het ware zomerbij geworden terwijl een winterbij moet instaan voor de verzorging van de larfjes in januari en februari. Als dit massaal gebeurt zullen bijna alle bijen versleten en dood zijn als de koningin normaal met haar eitjes begint na de winter. En zo gebeurt het dat de imker bij het voorjaarsnazicht een zo goed als lege kast aantreft waarin hooguit een handvol bijen zitten, al of niet een koningin en een massa wintervoeding. Wat zegt men dan? De verdwijnziekte heeft toegeslagen. Zo zien we dat het late aanbod van stuifmeel niet direct een weldaad is voor een bijenvolk. We kunnen onze koningin afremmen met haar eileg door de bodemschuif uit de kast te nemen, zodat de warmtehuishouding in het volk enkele graden zakt en de broedontwikkeling een probleem wordt. 98
Als we onze koningin nu laten stoppen om eitjes te leggen dan zijn we zo goed als zeker tussen Kerst en Nieuwjaar zonder broed en kunnen we een winterbehandeling uitvoeren om de varroamijten te bestrijden. Deze winterbehandeling bestaat er in om een oxaalzuuroplossing te druppelen op de bijentros zodat het oxaalzuur door contact de varroamijten zullen beschadigen en uitschakelen. De basiscursus voor de kandidaat imkers is gestart. Zo te zien zijn er toch heel wat geïnteresseerden in het bijen leven en in het milieu waarin de bijen en wij leven. De klas zit vol met 44 cursisten die gretig de aangeboden materie over de Apis tot zich nemen. Ze hebben ook al een praktijkles aan de bijenkast achter de rug. Alle cursisten hebben een raam met bijen in hun handen genomen en goed bekeken. Toen we er aan begonnen met een bijenkast open te doen, eerst de beroker aangestoken, om hun dat te leren, en dan opzij gezet, zonder dat iemand een kapruin droeg. Door de stroom informatie die ze kregen werd er aan geen kapruin gedacht en toen het eerste raam met bijen uit de kast kwam, was het één en al verwondering en bewondering. De bijen bleven rustig zitten op het raam, geen bij die opvloog, terwijl er eitjes, larfjes en stuifmeel werd getoond. Iedereen was gerust en er zei iemand: “moest men mij dit op voorhand gezegd hebben dat ge een bijenkast kunt openen en er een raam bijen uitnemen zonder dat er één bij opvliegt, ik zou het niet geloofd hebben.” Een andere zei: ”zulke bijen moeten we ook hebben!”
99
Naast onze 44 cursisten hebben we ook nog 17 mensen waarvoor we een “initiatie tot het bijenhouden” opgezet hebben en die ook al een praktijkles aan de open bijenkast meegemaakt hebben. Onze leden weten ondertussen al wel dat we in de gilde, op onze overlarfdagen, zorgen dat we goed teeltmateriaal meegeven zodat we op onze bijenstanden handelbare bijen houden waarvan onze buren geen hinder ondervinden. Terwijl we het over onze buren hebben, kunnen we toch iets kwijt over het plaatsen van bijenvolken. Het plaatsen van bijenvolken is niet meer aangifteplichtig, er is een periode geweest toen mestbanken en mestactieplannen actueel waren dat de bijen gelijkgeschakeld werden met varkenshouderijen met alle aanvraagprocedures incluis. Er moet wel rekening gehouden worden met wat er in het veldwetboek staat. Er dient een afstand van 20 meter aangehouden te worden tussen een geplaatst bijenvolk en de dichtstbijzijnde deur van een gebouw van de dichtste buur. Dezelfde afstand van 20 meter tot openbare wegen en spoorwegen. De afstand mag teruggebracht worden tot 10 meter als er tussen de bijenwoning en de deur of de weg een haag of muur van 2 meter hoog aanwezig is. Nog een aardigheidje om het woordje in het laatste Polleken van dit jaar af te sluiten: toen we in de zomer, op onze imkerreis in Duitsland het bijeninstituut van Celle bezochten, hoorde we daar 2 dingen die mij zijn bijgebleven; ten eerste: het verdwijnen van de bijen uit de kasten is in de meeste gevallen een probleem dat bij de imker ligt. “het probleem zit niet in de kast maar het staat er 100
achter!� ten tweede: bijen vliegen op aardappelen om er water te halen op de bladeren, ze vliegen op de aanwezige luizen en ook op het bloeiende onkruid tussen de aardappelen. Ingevolge deze onderzoeksbevindingen van het instituut werd de Duitse wetgeving inzake het gebruik van bestrijdingsmiddelen op aardappelen gewijzigd! Zou dat in BelgiÍ ook kunnen? Met het vooruitzicht op de komende feestdagen al een prettig jaareinde gewenst! De voorzitter Jef Beuckelaers
Agenda Zondag 22 november: Cursus Beginnend imker: Dirk Cristael - Bedrijfsmethode Zondag 29 november: Beginnend imker, initiatie bijenhouden en leden: Gaston Van De Vloet - bijen het jaar rond Zondag 06 december: Cursus Beginnend imker: Gerd - eenvoudige koninginnenkweek Zondag 10 januari: Beginnend imker, initiatie bijenhouden en leden: Leo Van Malderen - Hoe bijen gezond houden? Zondag 17 januari: Cursus Beginnend imker: Michel Asperges - Anatomie van de honingbij Zondag 31 januari: Cursus Beginnend imker: Ghislain De Roeck - bijen gezondheid Zondag 14 februari: was in ramen zetten 101
Zondag 21 februari: Cursus Beginnend imker: Frans Daems - bijenproducten Zondag 06 maart: Beginnend imker, initiatie bijenhouden en leden: Gerd Van den Bergh - Het bijenleven herneemt Zondag 13 maart: Beginnend imker en initiatie bijenhouden: Jef Beuckelaers- voorjaarsnazicht te Sneppelaar Zondag 20 maart: Beginnend imker, initiatie bijenhouden en leden: Nosemaonderzoek en verhaal ???? overlarfdagen Zondag 10 april: Cursus Beginnend imker: Erwin Hoebrechts - wetgeving + verzekering Zondag 17 april: Cursus Beginnend imker: Staf Kamers - Honingoogst Zondag 24 april: Cursus Beginnend imker: Toets
Je kan de agenda ook altijd raadplegen op www.imkersgildeneerbrabant.be.
Gezellig Op de feestvergadering van 13 december 2015 kunnen we kennis maken met onze nieuwe leden en samen plannen maken voor het komende bijenjaar! Stort tijdig uw deelnamebijdrage! (ten laatste 25 november)
102
Het voedselagentschap en bijensterfte Het wetenschappelijk comitĂŠ van het voedselagentschap deed onderzoek naar de mogelijke oorzaken die de hoge wintersterfte van de honingbijen in BelgiĂŤ zouden kunnen verklaren. Er is een merkbaar hoger aantal sterfte in BelgiĂŤ dan in de omringende landen. In het geformuleerde resultaat komen naar voor als mogelijke oorzaken: 1. De graad van varroabesmetting in de bijenkolonies 2. De bijzondere weersomstandigheden tijdens de winter van 2012 - 2013 3. De Belgische imkerspraktijken 4. De lagere beschikbaarheid van toegelaten diergeneesmiddelen van bijen Dieper uitgespit lezen we in het onderzoeksrapport over bovenstaande oorzaken het volgende, als risicofactoren: 1. Varroabesmetting lijkt de voornaamste mogelijke oorzaak van de wintersterfte te zijn 2. De afwezigheid van behandeling varroa of de late opstart ervan (= na 1 sept) 3. De leeftijd van de imker = hoger dan 65 jaar 4. Uitzonderlijke klimaatomstandigheden luchtvochtigheid en weinig zonneschijn
zoals
hoge
103
5. Beperkte professionaliteit van de imkerijen. Gezien er in Zuid-Europa veel vaker professionelen als imker zijn er die dan ook beter opgeleid zijn. Het wetenschappelijk comité beveelt aan dat “de goede imkerpraktijken” meer zouden gepromoot worden binnen de Belgische bijenteeltsector en dat een onafhankelijke controle op de kwaliteit van de opleiding van de imkers zou kunnen leiden tot een betere standaardisatie van de ziektebestrijding van bijen. 6. Beperkte beschikbaarheid van toegelaten diergeneesmiddelen. Er zijn in België 3 diergeneesmiddelen op basis van thymol toegelaten. Het gebrek aan effectievere geneesmiddelen zet sommige imkers aan om verboden stoffen te gebruiken. 7. Afwezigheid van een varroa bestrijdingsprogramma. In België is er geen officieel varroabestrijdingsprogramma. Sommige landen, zoals Duitsland beschikken over een echte regionale/nationale bestrijdingsstrategie tegen varroa. Dit draagt vermoedelijk bij tot de lagere cijfers van wintersterfte bij bijen in dit land. 8. Genetische selectie. Bij de genetische selectie van bijenvolken zou prioriteit moeten gegeven worden aan de selectie van nakomelingen die aangepast zijn aan de Belgische klimaat/weersomstandigheden, wat nu niet altijd het geval is. Er wordt afgeraden om koninginnen te blijven importeren afkomstig uit het zuiden van Italië, aangezien ze niet aangepast zijn aan het Belgisch klimaat.
104
Vasttelling - Er zijn slechts 1/3 van de imkers geregistreerd - Sommige gecontacteerde imkers weigerden om hun medewerking aan het onderzoek te verlenen - Het bemonsteringsplan binnen de Europese lidstaten zou beter moeten gestandaardiseerd worden op het gebied van bijensterfte. Jef Beuckelaers
Honinganalyse Onze gilde had dit jaar toch weer enkele imkers die honing lieten analyseren na de oproep door het informatiecentrum van Gent in het maandblad. Deze honinganalyse gebeurt door dr. Wim Reybroeck. Hij is werkzaam bij het instituut voor landbouw- en visserijonderzoek (ILVO). De analyse wordt gesubsidieerd door het Vlaams Honingproject. De analyse omvat, naast een beoordeling van de presentatie en de etikettering, de smaak en de kristallisatiestructuur, een chemisch en fysisch onderzoek van de aangeboden honingstalen. Er wordt ook gekeken naar residuen van antibiotica en sulfonamiden. Onze honing kreeg een attest van gewaarborgde kwaltiet. Er waren twee opmerkingen over de etikettering omdat de plaats van de honingoogst niet vermeld was op het etiket.
105
Feestvergadering op zondag 13 december om 14u. Parochiezaal, Jozef Van Doorslaerstraat te Steenhuffel. Parking in het midden van het dorp, tussen Hermans en frituur ’t Pleintje.
Programma 14u. Welkom met aperitief Jaaroverzicht 2015 met vooruitblik naar 2016 Toestand van de gildekas Toelichten van het jaarthema Prachtige bijenbeelden 16u. feestmaal Tombola Gezellig nagenieten Een gitaargezelschap verzorgt de muzikale noot
Feestmaal Witloofroomsoep met bieslook Kalfsblanquette, champignons en erwtjes op Franse wijze met gebakken aardappeltjes Huisbereide chocolademousse met honing en walnootkoekjes Kofie/thee Wijn, bier, water, frisdranken‌ 106
Alle dranken, tijdens en na de maaltijd, zijn in de deelnameprijs inbegrepen. Deelnameprijs €28, storten ten laatste op 25 november, door middel van de overschrijving, bijgevoegd in het midden van ’t Polleken.
Winterbehandeling tegen de varroa In onze streken lijkt het toepassen van de winterbehandeling met oxaalzuur tegen de varroamijten een algemeen gebruik te worden tussen Kerst en Nieuwjaar, in afwachting van effectievere en eenvoudiger toe te passen bestrijdingsmiddelen of wat nog beter zou zijn dat onze bijen zich aangepast hebben en de varroamijten niet langer dulden door ze van hun lichaam te poetsen. De oxaalzuurbehandeling voeren we uit door, op een dag dat het meer dan 5°C is, de bijenkast te openen en er per bezette bijenstraat +/- 5 ml. Vloeistof op te druppelen met een spuit of een knijpfles. Per normaal bijenvolk zullen we max. 50 ml vloeistof toedienen.
Klaarmaken van de druppelvloeistof: - Meng 1 liter warm water met 1 kg. Kristalsuiker (meer of minder afhankelijk van de benodigde hoeveelheid druppelvloeistof) - Voeg, per liter vloeistof, 35 gr. Oxaalzuurpoeder toe. - Deze oplossing is slechts een paar dagen houdbaar.
107
Werkwijze: - In de namiddag, als de bijen een beetje losser zitten, naar de kast gaan. - Tik op de kast zodat de bijen voedsel zullen opnemen waardoor hun maag gevuld is, om te vermijden dat ze zuur zullen opnemen. - De kast openen, niet langer dan nodig, en de oxaalzuuroplossing verspreid druppelen. Het oxaalzuur werkt bij contact en is nefast voor de mijten.
Toelichting: - Wanneer in de zomer een kunstzwerm behandeld wordt met een oxaalzuuroplossing is er geen suiker aan toegevoegd. Dit om te vermijden dat de bijen het suiker willen opeten! - Opletten met zuur, draag steeds handschoenen!
’t Polleken Sinds zijn publicatie verschijnt ’t Polleken, in papieren versie en valt 5x/per jaar in de brievenbus. Door de opkomst van de elektronica, heeft onze gilde een eigen website, www.imkersgildeneerbrabant.be, waar je al het nieuws en allerlei weetjes op terugvindt Onder de rubriek uitgaven, vind je eveneens ’t Polleken. Wil je de papierberg helpen verkleinen en wens je enkel nog een elektronische versie en geen papieren versie, gelieve een mailtje te sturen naar info@imkersgildeneerbrabant.be. U ontvangt dan geen ledenblad meer via de postbode. 108
Kiwibes Enkele jaren terug werden er kiwibesplanten verspreid in onze gilde. De meeste van deze planten sloegen niet aan en gingen ten onder in het tweede groeijaar. Dat het wel kan, illustreert het beeld van een aantal bessen tijdens de pluk dit jaar.
“Killing bees for the sake of bees� Maxime Eeraerts, 21 oktober 2015
Figuur: illustratie van de manier waarop hommels - evengoed geldig voor andere bijen - in een landschap een blootstelling ervaren van een combinatie van pesticiden op verschillende gewassen op verschillende tijdstippen (Osborne, 2012). 109
Zoals de meeste onder jullie al wel weten staan zowel de honingbij als de natuurlijke bijen zoals hommels en solitaire bijen de laatste decennia sterk onder druk. Het gebruik van pesticiden wordt mede verantwoordelijk geacht voor deze achteruitgang. Naast de bestuivingsdienst van honingbijen levert de natuurlijke bestuivingsdienst van hommels en solitaire bijen eveneens een belangrijke bijdrage aan landbouw en natuur. Zo kwam de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) in 2013 op de proppen met een aanbeveling om zowel hommels als solitaire bijen op te nemen in de risico-evaluatie van gewasbeschermingsmiddelen (= pesticiden). Hier wringt echter het schoentje aangezien gestandaardiseerde methodes ontbreken om de giftigheid van deze middelen te onderzoeken bij hommels en solitaire bijen. Zodus is het onmogelijk om deze risico-evaluatie uit te voeren voor hommels en solitaire bijen. De bestaande methodes die op heden gebruikt worden voor de honingbij kunnen niet gebruikt worden voor hommels of solitaire bijen. Verklaring hiervoor is het verschil in levenswijze tussen de honingbij en de hommel en solitaire bijen. Het goede nieuws is dat de Internationale Commissie voor Plant-Bestuivers Relaties (ICPPR) een werkgroep heeft opgestart om deze testen te ontwikkelen. Deze internationale werkgroep bestaat uit een 15-tal labo’s van verschillende universiteiten en bedrijven. Eens de ontwikkeling ervan op punt staat kunnen deze testen voorgesteld worden aan de OESO. De OESO kan deze dan aanvaarden en bekrachtigen als gestandaardiseerde testen. Op deze manier kan de risico-evaluatie van nieuwe pesticiden uitgevoerd worden voor hommels en solitaire bijen. Deze risico-evaluatie kan dan opgenomen worden in 110
het registratie- en toelatingsproces van nieuwe pesticiden (idem bio-pesticiden!). Bovenstaande heeft betrekking op acute testen, dus testen van korte duur in het labo. Daarnaast wordt ook werk gemaakt van de ontwikkeling van een gestandaardiseerde methodologie voor chronische testen in de serre of in het labo. Dit type testen maakt dat de bijen onderhevig zijn aan realistische omstandigheden die de praktijk beter benaderen. Het ontwikkelen van dit soort testen is echter een pak complexer en vraagt een grotere investering qua tijd en geld. De samenkomsten van de ICPPR werkgroep maken dat ervaringen worden gedeeld en dat vooruitgang wordt geboekt. Desalniettemin zijn acute testen zeer belangrijk! Met de resultaten van deze acute testen kan een inschatting gemaakt worden van het risico van een bepaald middel in de praktijk. Over het algemeen kunnen hommels en solitaire bijen als meer kwetsbaar beschouwd worden dan honingbijen. Deze risico-evaluatie uitvoeren voor verschillende soorten bestuivende insecten zal dus uiteindelijk toelaten om bescherming te bieden aan de meest kwetsbare soort. Op deze manier zullen alle soorten maximale bescherming genieten. Dus hopelijk boekt het werk van de ICPPR werkgroep en de OESO snel resultaat af naar de praktijk toe. Bronnen: http://www.eurofins.com/agroscienceservices/ecotoxicology/wildbee-studies.aspx http://www.eurofins.com/agroscienceservices/ecotoxicology/ecot ox-news/developing-an-acute-oral-and-contact-toxicity-test-withthe-bumble-bee.aspx 111
EFSA (European Food Safety Authority) (2013d). Guidance on the risk assessment of plant protection products on bees (Apis mellifera, Bombus spp. and solitary bees). EFSA Journal, 11(7), 1– 266. Osborne, J. L. (2012). Nature, 491, 43-45.
Congres 2016 Op 1 oktober 2016 zal het Vlaams Verbond van Imkersverenigingen (VBVI) het vierjaarlijks Vlaams Imkerscongres organiseren. De plaats van het gebeuren zal de Aula Rector De Somer zijn in de universiteit van Leuven. Onze gilde werd reeds aangesproken om mee te werken. Traditioneel worden er op zo’n congres, naast de voorname en geleerde sprekers ook een aantal nieuwe en/of praktische imkersbenodigdheden getoond of vooruitstrevende bedrijfsmethoden aangereikt. Door onze deelname hebben we een klein vingertje in de pap en we hebben er dankbaar gebruik van gemaakt door ruimte te reserveren om onze kunstenaars een tentoonstellingsplaats aan te bieden. Onder onze kunstenaars verstaan we uitgebreide kunstige mogelijkheden als daar zijn: beeldhouwer, schilders, glazeniers, kalligrafen, fotografen, maar ook kijken we uit naar huisvlijt: borduren, haken, breien, kantklossen, poppen maken, houtdraaien enz … Alle werken moeten in het teken van de honingbij of de imker staan. Voor deelname en afspraken, contacteer Jef Beuckelaers. 112
Nu ook ‘senaatshoning’ te koop 14/08/2015 om 17:57 | Bron: BELGA
Het groendak van de Senaat biedt sinds enkele maanden ook onderdak aan twee ‘tricolore’ bijenkorven. De honing werd onlangs voor het eerst geoogst en wordt in beperkte oplage verkocht in de winkel van het federaal parlement. In de winkel van het federaal parlement kan u nu ook terecht voor een potje ‘senaatshoning’ van 250 gram. Dat staat te lezen in een bericht aan de personeelsleden in de Senaat. Het aanbod wordt wel gerantsoeneerd. ‘Gezien de beperkte hoeveelheid, kan momenteel slechts één pot per persoon gekocht worden’, luidt het. De winkel rekent meteen ook vier euro per potje. Sinds kort staan er op het dak van de Senaat twee bijenkorven. Bedoeling is om de biodiversiteit en het probleem van de bijensterfte in de kijker te zetten. Uit een mededeling aan het personeel blijkt dat de honing op 16 juli voor het eerst is geoogst en sinds 29 juli te koop is in de boetiek van het parlement. Over de nieuwe activiteit van de Senaat liepen de meningen uiteen. Zo plaatste N-VA vraagtekens bij het project. ‘Een zinvolle invulling vinden voor de Senaat blijft duidelijk moeilijk’, reageerde N-VAsenator Karl Vanlouwe schamper. http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20150814_01818755
113
Bij-en-natuur Sinds mijn jeugd – en die situeert zich in een vorige eeuw – ben ik een fan van de BZN, nee niet de Bijen Zonder Naam, maar de Bond. Sommigen onder jullie zijn hopelijk abonnee van de overigens gratis maandspreuken. En zo niet, mag ik je ze graag aanbevelen. Want deze van de maand oktober 2015 was er weer een om in te kaderen:
De (korte) commentaar achteraan de spreuk is ook altijd van een ongeziene diepgang en schoonheid! Het geeft inspiratie, bemoediging, inzicht, doet nadenken. In deze wordt gesteld “dat alle materie, die we zintuiglijk of via microscopen kunnen waarnemen, eigenlijk energie is of trillingen”. Echte energie kunnen we bij wijze van spreken niet zien, wel voelen. Steek je twee vingers maar eens in een stopcontact; gelukkig zal je dat niet lukken. Je kan ze wel in een wespennest steken en dan voelen welke energie daar geconcentreerd zit. “De natuur stuurt trillingen uit, die we kunnen gewaarworden als we er open voor staan.” De taal van de natuur is 114
dus anders gecodeerd dan die van mensen. Wij, imkers, verstaan misschien beter de taal van de bijen en hoe deze ons als ambassadeurs van de natuur veel te zeggen hebben: Als zij slachtoffer worden van een onderaanbod op gebied van stuifmeel. Of ten onder gaan aan te grote varroadruk: de luis in hun pels zoals de mug die een olifant verslaat! Of nog als bijen massaal of in ongeziene trossen sterven van al dat giftig gedoe. Ik was onlangs samen met nog andere collega’s verrast dat we na de zomerbehandeling tegen varroa geen enkele mijt vonden op de plank of schuif en dit tegen alle verwachtingen in. Enerzijds goed nieuws jawel! Hebben de bijen plots het ‘warm water’ uitgevonden? Of moeten we nog wachten tot de lente 2016 om dit als een positief natuurverschijnsel te ervaren? Of schuilen de varroa’s ergens anders dat we nog niet weten? Zijn zij tolerant geworden tegen de bestrijdingsmiddelen? De natuur zegt ons ook veel in wiskundetaal en in cijfers. Waarom willen bijen hun cellen altijd zeshoekig? En wat is of zijn hun meetinstrumenten om alle hokjes zo precies op, tegen en rechtover mekaar te bouwen, driedimensionaal dan nog? Waarom is de ontwikkeling van een bij een meetkundige reeks: 3 – 6 – 12? Telkens een vermenigvuldiging met factor 2!!! Wat zegt ons een zonnebloem en de ‘rij van Fibonacci’? De rij (ook wel reeks van Fibonacci genoemd) begint met 0 en 1 en vervolgens is elk volgende element van de rij steeds de som van de twee voorgaande elementen. De eerste elementen van de rij [1] zijn dan als volgt: (0), 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, …. Blijkt nu dat een bijenvolk zich exponentieel volgens deze reeks ontwikkelt, zegt de wetenschap! Ik zal het evenwel aan al mijn koninginnen eens vragen om te checken. 115
Hoewel, ik ga ze niet tegenhouden in de lente als ze ‘kweken als konijnen’. We kennen allen het fenomeen van een zwerm bijen in de zwermtijd in bolvorm. Die kan soms tot 2 -3 kg wegen, de ene bij hangend aan de andere. Hebben we er eigenlijk al eens bij stilgestaan hoeveel de bovenste bijen aan massagewicht moeten dragen? Tot honderd maal hun eigen gewicht! Welke olympische krachtpatser kan zoiets zeggen? Hoogstens iets meer dan het dubbele van zijn body! En hoelang houdt een kampioen dat uit: enkele seconden. Bijen dagenlang! Nog zoiets. Welke functies oefenen onze troeteldiertjes allemaal niet uit? In hun o zó korte carrière solliciteren ze voor kuismanager of ‘hygiënisch assistent’, verpleegster al dan niet met ‘borstvoeding’ in de postnatale afdeling, buitenwipper (meestal voor dagdienst ipv nachtwaker), bouwvakarbeider, nadien schakelen ze zich in, in de logistiek van het transport (water, nectar, meel, harsen) en moeten ze dat alles ook nog eens opzoeken en afbedelen van biljoenen bloemen. Zonder enige vorm van opleiding of vorming, zonder recht op een minimumloon of reisonkostenvergoeding, met de plicht om 24 uur beschikbaar te zijn, 7 dagen op 7, geen recht op weekendtoeslag of betaalde feestdag. Er is maar 1 soort levende wezens die al deze klussen klaren met een ongeziene flexibiliteit, een ijver waar de Japanners nog een punt kunnen aan zuigen en in een recordleeftijd van 6 weken tot 6 maand. Natuur en mens, het is al eeuwenlang een aarzelende romance geweest, of een spetterend huwelijk met een perfecte symbiose, of een onnatuurlijk huwelijk met vechtscheidingen (na natuurrampen). Als een krachtmeeting aangegaan wordt, moet de mens vaak 116
passen. Maar op dit moment van de geschiedenis komt de natuur in tal van domeinen in de verdrukking door menselijk toedoen, zeg maar falende verloving. Een zoveelste klimaatconferentie in Parijs zou die trend moeten keren. Mag ik verhopen dat deze 21e wereldtop moge lukken zoals Eiffel in zijn 300 meter hoge toren geloofde in 1889 en zoals de Franse Revolutie 100 jaar eerder succesvol in de Bastille werd ingezet. Onze bijen zullen het in 2089 weten te zeggen of het gelukt is en of het klimaat het kapitalisme al dan niet overwon. Niet het klimaat moet veranderen, maar het systeem van de menselijke wereldorde. En ieder van ons is een schakeltje in die ketting, één bijtje in die grote zwerm, die kan bijdragen tot het herstel. Allé, da’s mijn gedacht toch. “Eylenbosch Charles Marie” N.B. Zo staat het op mijn paspoort. Hoewel mijn ouders op de gemeentelijke dienst bij de aangifte na mijn geboorte ‘Charlie’ doorgaven, wou men dat niet aanvaarden. Ik ga dus al 64 jaar lang met een valse naam door het leven. Waarom deed de gemeentelijke administratie mijn natuur geweld aan? Terloops nog gezegd en verder gezwegen: toen ik geboren werd – naakt overigens - gilde ik. Als ik thans naakt ben, gillen anderen om mij.
Fleece Weet dat we voor de komende winterdagen nog groene fleece vesten, met het logo van Neerbrabant, in voorraad hebben, voor de prijs van€35. Maten S,M,L, XL. 117
Honing - zoete bescherming tegen kanker Kanker wordt veroorzaakt of gepromoot door verschillende factoren, onder andere door een verzwakte immuniteit, een hoge bloedsuikerspiegel, chronische ontsteking, chronische infecties, te veel toxische stoffen, niet genezende wonden of weefselschade, een gebrek aan nutriënten, een verstoorde darmflora, overgewicht, enz. Honing heeft een gunstig effect op al deze factoren. Hij is een natuurlijk antibioticum, een ontstekingsremmer, een wondgenezer, een weerstandsverhoger, hij verlaagt de bloedsuikerspiegel, herstelt de darmflora, heeft een ontgiftende werking, enz. (Othman NH, 2012). Door het hoge gehalte aan suikers zou je denken dat honing de groei van kanker stimuleert. Maar de suikers zijn vergezeld van bioactieve stoffen (vooral flavonoïden en fenolzuren). Honing heeft een heel ander effect op het metabolisme dan geraffineerde koolhydraten en suikers die deze bioactieve stoffen niet bevatten. Bovendien bevat honing ook nog vitaminen, mineralen, aminozuren, enzymen, antioxidantenzymen en nog niet geïdentificeerde stoffen. Honing is niet zomaar een zoetmaker, hij heeft veel gezonde eigenschappen die suiker en de meeste andere zoetstoffen niet hebben. In tegenstelling tot wat vroeger vaak gedacht werd, maakt honing niet dik en heeft hij geen ongunstig effect op de bloedsuikerspiegel (Abdulrhman M, 2013).
118
Honing heeft een veelzijdige antikankerwerking (Erejuwa OO, 2014): honing remt verschillende processen die betrokken zijn bij het ontstaan van kanker (initiatie, promotie) honing remt de progressie van kanker honing remt de groei van kankercellen, stimuleert apoptose (geprogrammeerde celdood of zelfvernietiging van kankercellen) honing beschadigt de membraan van de mitochondriën in kankercellen, een voorwaarde voor apoptose honing remt angiogenese (de aanmaak van nieuwe bloedvaten om een tumor van zuurstof en voeding te voorzien) honing is toxisch voor tumorcellen, maar niet voor gezonde cellen Deze effecten zijn vooral vastgesteld in vitro (in het laboratorium) en bij dieren (Jaganathan SK, 2015). Bij mensen is er voorlopig weinig onderzoek gedaan, behalve voor het voorkomen of behandelen van de bijwerkingen van chemo en straling, zoals mondslijmvliesontsteking. Uit één studie blijkt dat koffie met honing mondslijmvliesontsteking beter geneest dan corticosteroïden (Raeessi MA, 2014). Kies voor rauwe, niet-gepasteuriseerde (onverhitte), ongefilterde, onbehandelde honing. Koop honing van een betrouwbare imker, in plaats van goedkope, commerciële honing uit de supermarkt. Door het verwarmen van honing gaan veel van de geneeskrachtige eigenschappen verloren. Gebruik hem dus zo veel mogelijk puur of in koude gerechten. 119
Š 2015, Hilde Maris Referenties 1. Abdulrhman M, El Hefnawy M, Ali R, et al. Effects of honey, sucrose and glucose on blood glucose and C-peptide in patients with type 1 diabetes mellitus. Complement Ther Clin Pract. 2013 Feb;19(1):15-9. 2. Erejuwa OO, Sulaiman SA, Wahab MS. Effects of honey and its mechanisms of action on the development and progression of cancer. Molecules. 2014 Feb 21;19(2):2497-522. 3. Jaganathan SK, Balaji A, Vellayappan MV, et al. A review on antiproliferative and apoptotic activities of natural honey. Anticancer Agents Med Chem. 2015;15(1):48-56. 4. Othman NH. Honey and cancer: sustainable inverse relationship particularly for developing nations-a review. Evid Based Complement Alternat Med. 2012;2012:410406. 5. Raeessi MA, Raeessi N, Panahi Y, et al. "Coffee plus honey" versus "topical steroid" in the treatment of chemotherapy-induced oral mucositis: a randomised controlled trial. BMC Complement Altern Med. 2014 Aug 8;14:293.
Silphie in de lift In het polleken van juni 2015 konden we een beschrijving lezen over Silphie (silphium perfoliatum), een goede bijenplant voor het stuifmeel in de nazomer. Bloeitijd van juli tot september. Deze plant wordt momenteel in Duitsland op grotere schaal gezaaid en aangeplant voor haar grote hoeveelheid aan biomassa die ze voortbrengt waaruit dan in vergistingsinstallatie biogas gewonnen wordt. Silphie kan als potplant aangekocht worden bij o.a. Bruckeveld, Breestraten in Merchtem. Het ligt naast de Veilinglaan, 120
ter hoogte van Rossem langs de linkerkant als ge van Wolvertem richting Steenhuffel gaat. (zaden hebben ze er niet! Die bekom je al het eerste bloeijaar!)
Herstel van het bijenbestand Al enkele jaren noemt de vroegere “selectiewerkgroep” nu herstel van het bijenbestand maar de doelstelling is behouden. “zachtaardige, zwermtrage, honinghalende en ziekteresistente bijen op onze bijenstanden”. Als Imkersgilde Neerbrabant hebben we de adviezen van bovengenoemde werkgroep trachten te volgen met onze jaarlijkse overlarfdagen waar larfjes verdeeld worden om koninginnen te kweken van een geselecteerde koningin. Deze geselecteerde koningin kopen we aan uit het beschikbare materiaal van het “beebreed” programma. Ook in 2016 zullen we weer 2 overlarfdagen organiseren en die passen in ons jaarprogramma. Het jaarprogramma 2016 is in grote lijnen een voortzetting van wat we in 2015 begonnen zijn: “iedere imker teelt zijn/haar koningin”
Koninginnebrij Door het hoge gehalte aan opbouwstoffen (essentiële aminozuren, mineralen, spoor-elementen, ...) is ook koninginnebrij een krachtig hulpmiddel bij stressbeheersing.
121
Het ledenbestand vanaf nu elektronisch! Het bestuur van de Koninklijke Vlaamse Imkersbond (KonViB) heeft haar administratie gemoderniseerd en zo ook het ledenbestand (wat wil zeggen alle informatie over de leden die nodig is om als vereniging te kunnen functioneren) van zichzelf en van de plaatselijke bonden elektronisch aangepast. Waar onze secretaris vroeger het lidgeld dat de leden betaalden moest verdelen (€30 lidgeld geeft €22 voor de KonVIB, €2,5 voor het VBVI en €5,5 voor de plaatselijke bond) en overmaken op de verschillende rekeningen, zal dit nu elektronisch gebeuren. Met een persoonlijk login en wachtwoord zal de secretaris rechtstreeks de ledenadministratie kunnen beheren. Onze secretaris is, voor het werken met het elektronisch ledenbestand in opleiding geweest, samen met de collega’s van de andere bonden, naar Leuven, zodat ze met kennis van zaken haar taak met de moderne tools kan uitvoeren!
Wat kosten bijen bij aankoop? Er werd in 2015 door de KonVIB een richtprijs aangegeven voor de verkoop van honingbijen en we behouden dit ook in 2016. Een vol simplex raam met opzittende bijen kost €15!
122
Jaarthema 2016 Zoals in 2015: iedere imker teelt en/of begeleid zijn of haar koningin. lijnen een voortzetting van wat we in 2015 begonnen zijn: “iedere imker teelt zijn/haar koningin�
Tombola Met graagte aanvaarden we prijzen voor de tombola tijdens de feestbijeenkomst op 13 december 2015.
123
Lidgeld 2016 = €30 In het midden van ’t Polleken vind je een voorgedrukt formulier, met onderaan een overschrijvingsformulier. Naargelang wat je wenst te betalen, hetzij lidgeld, bijlid, feestvergadering, vul je het juiste bedrag in. Overschrijving moet, ten laatste op 25 november 2015 uitgevoerd zijn. Wat krijgen we voor die €30: -
Het maandblad van de KonVIB Een imkersverzekering ’t Polleken = ledenblad van Imkersgilde Neerbrabant Deelname aan de activiteiten van Imkersgilde Neerbrabant
Bijleden en sympathisanten betalen €7, ontvangen ’t Polleken maar geen maandblad en geen verzekering. Wie is bijlid: imkers die, in een andere bond lid zijn, en geïnteresseerd zijn in onze werking. Wie is sympathisant: niet-imkers die interesse hebben in onze activiteiten.
Aangemeld bij het voedselagentschap Enkele leden stelden vast dat hun aanmelding, we noemen dat registratie, bij het voedselagentschap (FAVV) niet meer in orde was zonder dat ze er zelf iets hadden voor gedaan. 124
Je kan uw aanmelding of registratie nakijken op uw computer op
www.favv.be/foodweb-nl/, en bij operatoren vul je je naam en postcode in. Wanneer je vaststelt dat uw registratie niet meer in orde is, kan je dat opnieuw in orde zetten door de gevraagde gegevens in te vullen! Wie geen computer heeft om dit na te kijken doet een telefoontje naar het secretariaat. Oud worden in deze tijd. Het is gewoon niet voor te
Daar is niemand meer te
stellen,
zien,
Je moet met een mobieltje
je
bellen,
machien.
Je kunt er ook een tekst op
Je
lezen
drukken
Je moet altijd bereikbaar
in
wezen
lukken.
En dat kan dus niet gewoon
Pure zenuwsloperij,
Met een vaste telefoon.
achter jou zie je een rij
kaartje
moet
de
komt
dan
hoop
uit
overal
dat
het
een
op
zal
kwaad en tandenknarsend Wil
je
een
treinkaartje
kopen, Nee,
niet
staan, want de trein komt er al
naar
de
balie
aan.
lopen, 125
Bij de bank wordt er geen
alles
geld
computer
netjes voor je uitgeteld.
Anders doe je echt niet mee.
Want
dat
is
tegen
de
moet
met
een
Op www en punt be
cultuur,
vind je alle informatie,
nee je geld komt uit de
wie
muur.
frustratie?
Als je maar de code kent,
Als dat ding het dan niet
anders krijg je n贸g geen
doet,
cent.
dan word je toch niet goed.
Om
je
nog
meer
te
behoed
je
voor
Maar dan roept men dat je
plezieren,
boft,
mag je internetbankieren
je hebt immers Microsoft.
Allemaal voor jouw gemak,
Ach, je gaat er onderdoor,
alles onder eigen dak.
je raakt gewoonweg buiten
Niemand die er ooit om
spoor.
vroeg:
Nee het is geen kleinigheid,
blijkbaar is het nooit genoeg.
oud worden in deze tijd.
Man, man, man wat een
Groetjes
geploeter,
126
Bijenhallen
Dit zijn allemaal gevonden foto’s via https://www.google.be/search?q=foto+bijenhallen&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ved=0CDkQ7Al qFQoTCIP-gJ3f5MgCFcG3FAodHHAAbA&biw=1600&bih=791 127