สนุกอ่าน
ประวัติศาสตร์ สุโขทัย
BY
ส�ำนักพิมพ์มติชน
www.matichonbook.com
สนุกอ่าน ประวัติศาสตร์สุโขทัย • อพิสิทธิ์ ธีระจารุวรรณ พิมพ์ครั้งแรก : ส�ำนักพิมพ์มติชน, มีนาคม 2557 ราคา 175 บาท ข้อมูลทางบรรณานุกรม อพิสิทธิ์ ธีระจารุวรรณ. สนุกอ่าน ประวัติศาสตร์สุโขทัย. กรุงเทพฯ : มติชน, 2557. 128 หน้า. 1. สุโขทัย--ประวัติศาสตร์ (เด็กและเยาวชน) I. ชื่อเรื่อง. 959.365 ISBN 978 - 974 - 02 - 1271 - 3 ที่ปรึกษาส�ำนักพิมพ์ : อารักษ์ คคะนาท, สุพจน์ แจ้งเร็ว, สุชาติ ศรีสุวรรณ, ปิยชนน์ สุทวีทรัพย์, ไพรัตน์ พงศ์พานิชย์, ศิริพงษ์ วิทยวิโรจน์, นงนุช สิงหเดชะ ผู้จัดการส�ำนักพิมพ์ : กิตติวรรณ เทิงวิเศษ • รองผู้จัดการส�ำนักพิมพ์ : รุจิรัตน์ ทิมวัฒน์ บรรณาธิการบริหาร : สุลักษณ์ บุนปาน • บรรณาธิการส�ำนักพิมพ์ : พัลลภ สามสี หัวหน้ากองบรรณาธิการ : อพิสิทธิ์ ธีระจารุวรรณ • ผู้ช่วยบรรณาธิการ : มณฑล ประภากรเกียรติ, กัญญาณี หงษ์ปาน • พิสูจน์อักษร : ศรีวิไล ปานสีทา • ภาพปก-ภาพประกอบ : ภัทรพงษ์ พรรณา คอมพิวต์กราฟิก-ออกแบบปก-ศิลปกรรม : ประภาพร ประเสริฐโสภา ประชาสัมพันธ์ : กานต์สินี พิพิธพัทธอาภา หากท่านต้องการสั่งซื้อหนังสือเล่มนี้จ�ำนวนมากในราคาพิเศษ เพื่อมอบให้วัด ห้องสมุด โรงเรียน หรือองค์กรการกุศลต่างๆ โปรดติดต่อโดยตรงที่ บริษัทงานดี จ�ำกัด โทรศัพท์ 0-2580-0021 ต่อ 3353 โทรสาร 0-2591-9012
บริษัท มติชน จ�ำกัด (มหาชน) : 12 ถนนเทศบาลนฤมาล ประชานิเวศน์ 1 เขตจตุจักร กรุงเทพฯ 10900 โทรศัพท์ 0-2580-0021 ต่อ 1235 โทรสาร 0-2589-5818 แม่พิมพ์สี-ขาวด�ำ : กองพิมพ์สี บริษัท มติชน จ�ำกัด (มหาชน) 12 ถนนเทศบาลนฤมาล ประชานิเวศน์ 1 เขตจตุจักร กรุงเทพฯ 10900 โทรศัพท์ 0-2580-0021 ต่อ 2400-2402 พิมพ์ที่ : โรงพิมพ์มติชนปากเกร็ด 27/1 หมู่ 5 ถนนสุขาประชาสรรค์ 2 ต�ำบลบางพูด อ�ำเภอปากเกร็ด นนทบุรี 11120 โทรศัพท์ 0-2584-2133, 0-2582-0596 โทรสาร 0-2582-0597 จัดจ�ำหน่ายโดย : บริษัทงานดี จ�ำกัด (ในเครือมติชน) 12 ถนนเทศบาลนฤมาล ประชานิเวศน์ 1 เขตจตุจักร กรุงเทพฯ 10900 โทรศัพท์ 0-2580-0021 ต่อ 3350-3353 โทรสาร 0-2591-9012 Matichon Publishing House a division of Matichon Public Co.,Ltd. 12 Tethsabannarueman Rd, Prachanivate 1, Chatuchak, Bangkok 10900 Thailand หนังสือเล่มนี้พิมพ์ด้วยหมึกที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เพื่อปกป้องธรรมชาติ ลดภาวะโลกร้อน และส่งเสริมสุขภาวะที่ดีของผู้อ่าน
สนุกอ่าน ประวัติศาสตร์ สุโขทัย
อพิสิทธิ์ ธีระจารุวรรณ ผู้เขียน ศ.ดร.ศักดิ์ชัย สายสิงห์ บรรณาธิการวิชาการ
กรุงเทพมหานคร M Young, ส�ำนักพิมพ์มติชน 2557
ได้เวลาไปสุโขทัยแล้ว ก่อนอื่นต้องท�ำความเข้าใจกันก่อนว่าเมืองสุโขทั ยในหนังสือ เล่มนี้ หมายถึงเมืองเก่าสุโขทั ย ที่ปัจจุ บันนีอ้ ยู่ ในความดูแลของ “อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทั ย กรมศิลปากร” ไม่ ใช่ตัวจั งหวัดสุโขทั ย ในปัจจุ บันนี้ ซึ่งย้ายมาจากเมืองเก่าสุโขทั ยในสมัยรัชกาลที่ 1 ต่อมา พ.ศ. 2496 รัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม เริ่มโครงการบูรณะ เมืองเก่าสุโขทั ย โดยกรมศิลปากรด�ำเนินการอย่างต่อเนือ่ ง จนตั้งเป็น อุทยานประวัติศาสตร์ และขึ้นทะเบี ยนเป็นมรดกโลกเมื่อ พ.ศ. 2534 หนังสือเล่มนีร้ วบรวมเอาข้อมูลทางประวัติศาสตร์สุโขทั ยแล้ว น�ำมาเล่าต่อ โดยไม่เพี ยงแต่น�ำเสนอด้านประวัติศาสตร์การเมืองการ ปกครองเท่านั้น แต่ยังน�ำเสนอศิลปวัฒนธรรมไว้ได้อย่างครบถ้วน มีตัวละครมาเล่าผ่านมุมมอง 3 มุม คือ มดตะนอย นกน้อย และช่าง ตีเหล็ก เปรียบเสมือนมองประวัติศาสตร์ ให้ “รอบด้าน” ซึ่งเป็นวิ ธีการ ศึกษาประวัติศาสตร์ที่ ได้รับการยอมรับ เป็นอย่างมากในปัจจุ บัน เช่น...
หากพูดถึงสุโขทั ย เราคงรู้จั ก “เทศกาลลอยกระทง” “นางนพมาศ” กันเป็นอย่างดี ใช่มั้ยล่ะ? แต่เหตุ ใดหลักฐานทาง ประวัติศาสตร์สมัยสุโขทั ยถึงไม่กล่าวถึงนางนพมาศเลยล่ะ? เมืองเก่าสุโขทั ย ตั้งอยู่ตรงไหนของจั งหวัดสุโขทั ยนะ? เดิมสุโขทั ยมีคนกลุ่มใดอยู่? มีค�ำถามมากมายที่ ในเล่มมีค�ำตอบ รออยู่ ถ้าอยากรู้ เราไปหาค�ำตอบพร้อมกันเถอะ!!! กองบรรณาธิการ M Young www.facebook.com/myoungbook
สนุกอ่าน
ประวัติศาสตร์สุโขทัย 4 12 เมืองสุโขทัยสร้างซ้อนอยู่ 2 ครั้ง 16 มีกำ�แพงเมืองถึง 3 ชั้น 18 สุโขทัยเส้นทางเสรี 19 อาณาเขตของรัฐสุโขทัย 20 ได้เวลาไปสุโขทัยแล้ว สุโขทัยไม่ได้อยู่ที่สุโทัย
22 สภาพที่ตั้งของเมือง 24 พัฒนาการของเมืองศรีสัชนาลัย 26 ระบบเมืองคู่เพื่อขยายอำ�นาจทางการเมือง 28 ศรีสัชนาลัย เมืองแฝดสุโขทัย
ประวัติศาสตร์สุโขทัย
30
ชุมชนผลิตเหล็ก 2,500 ปี ที่ต้นแม่น้ำ�ลำ�พัน ต้นประวัติศาสตร์สุโขทัย 32 ทวารวดีที่แม่น้ำ�ยม-น่าน 34 เศรษฐกิจ การค้า สร้างสุโขทัย 37 สุโขทัยสมัยแรกสร้าง 38 พ่อขุนศรีนาวนำ�ถุม ปฐมกษัตริย์แห่งกรุงสุโขทัย 39 42 ขอมสบาดโขลญลำ�พง บุคคลลึกลับยึดสุโขทัย
พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ขึ้นครองสุโขทัย 44 Gossip “ศึก 2 สายราชวงศ์” 46 พ่อขุนรามคำ�แหง 49 พ่อขุนรามคำ�แหงประดิษฐ์อักษรไทย? 50 ไม่มีีลอยกระทงและนางนพมาศ 52 ในสมัยสุโขทัย พระยาลิไท 54 สุโขทัย-สุพรรณภูมิ สมานฉันท์ทางการเมือง 56 อยุธยายึดสุโขทัย 58 ขุนหลวงพ่องั่วยึดครองสุโขทัย 59 เจ้านครอินทร์ เชื้อสายสุโขทัย-สุพรรณภูมิ 60 ราชวงศ์สุโขทัยครองกรุงศรีอยุธยา 62 66 ชาวสุโขทัย เทครัวไปเป็นชาวอยุธยา
ศาสนาสมัยสุโขทัย
นับถือผี พุทธ พราหมณ์ ศิลาจารึกทำ�เพื่อ “พิธีกรรม”
68 70 72
ศิลปกรรมน่ารู้ 74 เครื่องถ้วยสุโขทัย (สังคโลก)
76
พ่อขุนรามคำ�แหงเคยเสด็จไปจีน 79 และเคยค้าสังคโลกจริงเหรอ?? พระพุทธรูปสมัยสุโขทัย 80 สุโขทัยรุ่นแรก 80 หมวดใหญ่ 81 หมวดพระพุทธชินราช 82 หมวดกำ�แพงเพชร 83 วิหาร อุโบสถ 84 เจดีย์ 86 เจดีย์ทรงยอดดอกบัวตูม 86 เจดีย์ทรงปราสาทยอดแบบสุโขทัย 87 เจดีย์ทรงปราสาทห้ายอด 88 เจดีย์ทรงระฆัง 89 จิตรกรรม 90
โบราณสถานสำ�คัญที่พลาดไม่ได้ 92
ศาลตาผาแดงร่องรอยของวัฒนธรรมเขมร วัดพระพายหลวงร่องรอยของวัฒนธรรมเขมร วัดมหาธาตุ ศูนย์กลางจักรวาล
94 96 98
วัดศรีชุม 101 วัดตระพังทองหลางกับงานปูนปั้นพุทธประวัติ 103 วัดเชตุพนมีพระสี่อิริยาบถ 105 วัดในเขตอรัญญิก 108 วัดป่ามะม่วง 109 วัดเขาพระบาทน้อย 110 วัดสะพานหิน 111 112 วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ เชลียง ปราสาทจำ�ลอง 114 พระพุทธรูปลีลา 115 วัดช้างล้อม ค้ำ�จุนพุทธศาสนา 116 ทำ�ไมต้องเป็นช้าง? 118 119 วัดเจดีย์เจ็ดแถว รวมมิตรองค์เจดีย์ วัดบนเขาศักดิ์สิทธิ์ 122 วัดเขาพนมเพลิง 122 วัดเขาสุวรรณคีรี 123
บทส่งท้าย 124 หนังสือประกอบการเรียบเรียง และอ่านเพิ่มเติม 126
นกน้อย สวัสดีจ้า นกน้อยชอบบิ นท่องเที่ยว ส�ำรวจสภาพแวดล้อมและ ภูมิทั ศน์เมืองต่างๆ นอก นั้นสนใจมากเป็นพิเศษก็ คงเป็นเรื่องพระพุ ทธรูป นกน้อยชอบบิ นไปแอบดู ตามหน้าต่างอุโบสถบ่อยๆ
อะฮ้า
ฮิ ฮิ มดตะนอยนักส�ำรวจ สวัสดี ฮะ ผมชอบเดินทางและ ส�ำรวจศิลปกรรมยุคสมัยต่างๆ ผมสนใจวัดวาอารามมากเป็น พิเศษ อยากรู้เรื่องไหนวัดไหน ถามผมได้เลย ^^
10
แนะนำ�ตัวละคร ช่างตีเหล็ก สวัสดี ขอรับ กระผมเป็นช่างตี เหล็ก พื้นเพบ้านกระผมอยู่ ในแถบสุโขทั ยใกล้ๆ นีเ่ อง นอกจากเป็นช่างตีเหล็กมือทองแล้ว กระผมก็ยังสนใจ เรื่องราวสังคม การปกครอง และวัฒนธรรมที่แฝงอยู่ ในเมืองสุโขทั ยด้วยนะ เพราะเดี ๋ ยวนีห้ ล่ออย่างเดี ยวไม่ได้ ต้องมีความรู้ด้วยนะ ฮ่าๆ
ะ ฮ โ ะ โฮ
11
สุโขทัย ไม่ได้อยู่ที่สุโขทัย อยู่ไหนนะ
12
! ! ! บ ่ ึ พร
นัน่ แน่...แคชื ่ อเรื่องก็งงแล้วใช่มยั้ ล่ะ หากจะกล่าวถึงเรื่องที่ตงั้ เมืองแล้ว ต้องยกหน้าที่ ให้ผู้สัญจรทางอากาศอย่างนกน้อยเท่านั้น...ไม่ว่าจะกี่ยุคกี่ส มัย นกน้อยก็เดินทางเห็นมาหมดแล้ว
เมืองสุโขทัยเดิมไม่ได้อยู่ที่จังหวัด สุโขทัยในปัจจุบันหรอกนะ แต่อยู่ห่าง ไกลจากแม่ น�้ ำ ยมและตั ว เมื อ งสุ โ ขทั ย ไปทิศตะวันตก 12 กิโลเมตรนู่นเลย
13
แม้เมืองสุโขทั ยจะห่างไกลจากแม่น�้ำ แต่เมืองสุโขทั ยก็ ยังมีน�้ำกินน�้ำใช้จากล�ำน�้ำเล็กๆ ชื ่ อ “แม่ล�ำพัน” ซึ่งอยู่ทางตอน เหนือ และน�้ำที่ ไหลจากเทือกเขาหลวงมายังเมืองสุโขทั ยนัน่ เอง แต่อุปสรรคก็มีนะ เพราะน�้ำไหลจากที่สูงแถมเมืองยังตั้ง อยู่บนที่ลาดเชิงเขาอีก ท�ำให้ฤดูแล้งล�ำน�้ำแห้งขอด ฤดูฝนน�้ำก็ ไหลบ่าไปจนคุมน�้ำไม่อยู่ แต่ไม่นานนักคนโบราณก็แก้ปัญหาได้ เพราะตอนที่ นกน้อยบิ นไปทางทิศตะวันตกของเมือง ได้เห็น คันดินอยู่มากมาย ตอนนีถ้ ้าไปส�ำรวจก็พอเห็นอยู่บ้าง คือ “สรีดภงค์” หรือที่ชาวบ้านเรียกกันว่า “ท�ำนบพระร่วง”
14
เจ้าสรีดภงค์นี่ก็คือคันดินที่ช่วยกั้นน�้ำ ระหว่างเขาพระบาทใหญ่กับเขากิ่วอ้าย ควบคุมน�้ำให้ไหลมาลงคลองระบายน�้ำ หรือคลองเสาหอในตอนนี้ (ปัจจุบันคือ เขื่อนเพื่อการชลประทาน ซึ่งสร้างโดย กรมชลประทาน) แล้วน�้ำจึงไหลเข้ามาใช้ ในเมือง
พั่บ!!! นกน้อยต้องขอยกนิ้ว ตีปีกให้กับภูมิปัญญา ชาวสุโขทัยในอดีตเลย ละ สุดยอดไปเลยยย!!
พั่บ!!!
15
เมืองสุโขทัยสร้างซ้อน อยู่ 2 ครั้ง โอ้โห้... พอนกน้อยลองบิ นมองรอบๆ แล้ว นีม่ ันรูปทรงสี่เหลี่ยม ชัดๆ แต่พอลองบิ นลงไปดู ใกล้ๆ ก็ร้อง “อ๋อ” ที่เป็นสี่เหลี่ยมแบบนั้น ก็เพราะว่ามีคูน�้ำ คันดิน ล้อมรอบเมืองเป็นผังสี่เหลี่ยมอยู่ แต่ขอบอกเลยว่า จากมุมสูงทางอากาศมีเมืองสี่เหลี่ยมอยู่ 2 เมือง สี่เหลี่ยมเล็กข้างบนคือเมืองสุโขทัยรุ่นแรก มีวัดพระพายหลวงเป็น จุดศูนย์กลาง มีคูน�้ำ คันดิน กว้างแค่ 20 เมตร ยาว 600 เมตร เท่านั้นเอง ส่วนเมืองสี่เหลี่ยมอีกเมืองทางใต้นั้นคือเมืองสุโขทัยรุ่นที่ 2 มีคูน�้ำคันดินกว้างตั้ง 1,600 เมตร ยาว 1,800 เมตรเลยนะ
พั่บ!!!
16
พั่บ!!!
อ.พิเศษ เจียจันทร์พงษ์ กล่าวไว้ว่า เหตุผลที่ย้ายเมือง เพราะเปลี่ยนแปลงราชวงศ์ปกครอง และราชวงศ์ใหม่นี้ควรนับถือ พุทธศาสนานิกายใหม่ด้วย คือนิกายเถรวาทหรือหินยาน จาก หลักฐานเมือ่ พ่อขุนรามค�ำแหงได้ครองเมืองต่อจากพ่อขุนบาลเมือง ซึง่ เป็นพระเชษฐา (พีช่ าย) นัน้ มีวดั มหาธาตุเป็นศูนย์กลาง ซึง่ เป็น ศาสนสถานของศาสนาพุทธนิกายเถรวาท
งสุโขทัย
ภา
ากาศเมือ พถ่ายทางอ
17
มีกำ�แพงเมือง ถึง 3 ชั้น!!! เรื่องบนพื้นดินต้องยกมาให้เราเลย มดตะนอยนักส�ำรวจ ระหว่างที่ผมหาอาหารตามพื้นดิน ก็พบว่าเมืองสุโขทั ยมีก�ำแพงเมือง ตั้ง 3 ชั้น!!! ซึ่งชั้นในสุดมาจากการสร้างเมืองครั้งแรก ต่อมาสร้างอีก 2 ชั้นภายหลัง และยังมีป้อมปืนก่อด้วยอิฐตรงช่องประตูเมืองทิศ เหนือ ทิศตะวันตก และทิศใต้ ส่วนทิศตะวันออกนั้นได้ตัดถนนจรดวิ ถีถ่องมา จากตัวจั งหวัดสุโขทั ย ท�ำให้ ไม่เห็นป้อมประตูเมืองด้านนี ้ ซึ่งก�ำแพงเมืองเพี ยงบางส่วน (ทิศตะวันตก) สร้างด้วยอิฐ คาดว่าคงจะสร้างขึ้นในสมัยที่อยุธยามีอ�ำนาจเหนือสุโขทั ยนัน่ เอง เล่นเอาเหนือ่ ยเลยแฮะ กว่าจะเข้าเมืองได้
ชั้นในสุด ชั้นกลาง
18
ชั้นนอก
เย้!!!
เวียดนาม
ชึ่บๆ กุบกับๆ
สุโขทัย เส้นทางเสรี
สวัสดี ขอรับ กระผมเป็นช่างตีเหล็ก บ้านอยู่เมืองเก่าสุโขทั ยที่ตั้งอยู่ บนเส้นทางโบราณตามแนวตะวันออกกับตะวันตกนีแ่ หละ แล้วรู้มั้ยว่า แถวนี้มีเส้นทางใช้สัญจรไปค้าขายกันอย่างเสรีไร้พรมแดนมานานกว่า 2,500 ปี แถมยังผ่านหลายเมืองหลายประเทศโดยไม่ต้องขอวีซ่าหรือ พาสปอร์ต เส้นทางเริ่มต้นจากเวียดนามเหนือ ผ่านลาว แล้วเข้ามาทางจังหวัดเลย เดินผ่านช่องเขาที่พิษณุโลก แป๊บเดียวก็ถึงสุโขทัยแล้วละ อ้ะ…แต่ เดี ๋ ยวก่อน!! ถ้าเดินทางต่อไปทางทิศตะวันตกถึงเมืองตาก จะไปพม่าไป ตกปลาที่อันดามันก็ยังได้นะขอรับ และเส้นทางนีย้ ังเชื่อมกับ เส้นทางที่ขึ้น ไปทางเหนือได้อีก แค่เดินผ่านล�ำน�้ำปิงขึ้นไปทางเหนือเท่านั้นเอง เห็นมั้ย ล่ะ ง่ายๆ แค่นเ้ี อง แต่กระผมได้ยินมาว่ารัฐสุโขทั ยนั้นกว้างใหญ่ไพศาลมโหฬาร บานตะไทมาก ไม่ร้วู ่าจริ งเท็จยังไง นกน้อยที่อยู่บนฟ้านัน่ น่ะ รู้มั้ยว่า อาณาเขตของรัฐสุโขทั ยกว้างใหญ่แค่ไหนกัน?
19
อาณาเขต จิ๊บ!!! ของรัฐสุโขทัย ถามถูกคนแล้วจ้านายช่างตีเหล็ก เพราะนกน้อยรู้ มาว่า ความเข้าใจเดิมจากการตีความในศิลาจารึ กหลักที่ 1 เกี่ยวกับชื่อเมืองทั ้ ง 4 ทิศ ในสมัยพ่อขุนรามค�ำแหงไว้ว่า ทิศเหนือ ทิศตะวันออก ทิศใต้ ทิศตะวันตก
มีเมืองแพร่ ม่าน พลัว หลวงพระบาง มีเมืองสระหลวงสองแคว ลุมบาจาย สะค้า เวียงจั น เวียงค�ำ มีเมืองคนที พระบาง แพรก สุพรรณภูมิ ราชบุรี เพชรบุรี ศรีธรรมราช มีเมืองฉอด หงสาวดี
ข้อความเพี ยงเท่านีแ้ หละที่ท�ำให้คนเข้าใจกันไปเองว่า สุโขทั ยนั้นกว้างใหญ่ไพศาลมโหฬารบานตะไทมาก แต่เมื่ออาจารย์ ศรีศักร วัลลิโภดม ได้ตรวจสอบหลักฐานแล้วพบว่า อาณาเขตทีแ่ ท้จริงของสุโขทัยน่าจะอยูบ่ ริเวณตอนล่างของริมแม่ น�ำ้ ปิง ยม น่าน และตอนบนของแม่นำ�้ ป่าสัก ซึง่ อยูใ่ นเขตจังหวัดตาก ก�ำแพงเพชร สุโขทัย พิษณุโลก เพชรบูรณ์ พิจิตร และนครสวรรค์ ฉะนั้นแล้วสุโขทัยไม่ได้ กว้างใหญ่ไพศาลมโหฬาร บานตะไทอย่างที่คิดกันไป เองนะจ๊ะนายช่างตีเหล็ก
20
ทิศเหนือ มีเมืองแพร่ เป็นเมืองปลายเหนือสุด ทิศตะวันออก ถึงเมืองสะค้าใกล้แม่น�้ำโขงในเขตอีสานตอนเหนือ ทิศใต้ ถึงเมืองพระบาง (จั งหวัดนครสวรรค์) เป็นเมืองใต้สุด ทิศตะวันตก ถึงเมืองฉอด (อยู่ ในอ�ำเภอแม่สอด จั งหวัดตาก) เป็นเมืองที่จะติดต่อเข้าไปยังเมืองมอญในพม่า
อาณาเขตรัฐสุโขทัย
อืม...
รวมถึงการค้นพบเมืองโบราณในเขตแคว้นสุโขทั ย เช่น เมืองลอง (บ้านแม่รัง ต�ำบลหัวทุ่ง อ�ำเภอลอง จั งหวัดแพร่) เมืองฝาง (บ้านพระฝาง อ�ำเภอท่าปลา จั งหวัดอุตรดิตถ์) เมืองพิชัย (บ้านหน้าพระธาตุ ต�ำบลในเมือง อ�ำเภอพิชัย จั งหวัดอุตรดิตถ์) เมืองตากเก่า (ต�ำบลเกาะตะเภา อ�ำเภอบ้านตาก จั งหวัดตาก) เป็นต้น
21
ศรีสัชนาลัย เมืองแฝด สุโขทัย
22
23
สภาพที่ตั้งของเมือง รู้ ไหมว่าเมืองสุโขทั ยนีม่ ีฝาแฝดด้วยนะ ชื ่ อว่า “ศรีสัชนาลัย” สงสัยละสิ ท�ำไมศรีสัชนาลัยถึงเป็นเมืองแฝดสุโขทั ย อยากรู้บิ นไปกับ นกน้อยสิจ๊ะ ขึ้นไปทางเหนือของสุโขทั ยแค่ 60 กิโลเมตร เผลอแป๊บ เดี ยวก็ถึงศรีสัชนาลัยแล้ว ถ้ามองลงไปข้างล่าง จะเห็นศรีสัชนาลัยตั้งอยู่บนปีกซ้ายฝั่ง แม่น�้ำยมบริเวณรอยต่อระหว่างที่ราบลุ่มภาคกลาง กับที่สูงทางตอน เหนือเลยไปถึงล้านนา แพร่ น่าน และหลวงพระบางแห่งล้านช้าง เพราะเป็นเมืองที่มีอาณาเขตติดกับหลายเมือง จึงเป็นเมืองที่ส�ำคัญ เที ยบเท่าเมืองสุโขทั ย
พั่บ!!
พั่บ!!
แถมยังมีภูเขาลูกเตี้ยๆ สองลูกตัดผ่านแม่น�้ำยม ชาวบ้านเรียกกันว่า “เขาพนมเพลิง” และ “เขาสุวรรณคีรี” ซึ่งกลายเป็นโขดหินขวางทางน�้ำเรียกว่า “แก่งหลวง” ใช้ เป็นทั ้ งท�ำนบและแหล่งหาปลา
24
พูดแล้วจะหาว่านกน้อยคุย แม่น�้ำยม มีรูปร่างพิเศษเหมือนไส้ไก่หรือตัวยูด้วยนะ
เพราะว่าแม่น�้ำยมไหลทอด ยาวมาจากทิศ ตะวันตกเฉียงเหนือแล้ววก ลงใต้ จากนั้นแม่น�้ำ ยมจะไหลกลับไปทางทิศต ะวันตกเล็กน้อย และ ไหลลงไปทางใต้ที่เมืองสุโขท ั ย จึงค่อยเชื ่ อมกับ แม่น�้ำน่านที่อ�ำเภอชุ มแสง จั งหวัดนครสวรรค์
คร
ืด!!
! ! ! ด ื ร ค
!
บินไปวนมาก็เวียนหัวชวนหิว เหมือนกันนะ งั้นเราส่งภารกิจต่อให้ เจ้ามดตะนอยนักส�ำรวจละกัน ยืนรออยู่โน่นแล้ว
ิว้งง?? 25