ยรรยง บุญ- หลง
กรุงเทพมหานคร ส�ำนักพิมพ์มติชน 2557
สารบัญ
ค�ำน�ำส�ำนักพิมพ์ ค�ำน�ำผู้เขียน
กิ๊ก-กูเกิล-เกสต์เฮาส์ Dwelling in the Age of Access คณิตศาสตร์ของการ “ช้อปปิ้ง” The Curious Geometry of Shopping ย่านการค้ากับการหาแฟนรวมหมู่ Collective Dating คู่รัก เมืองใหญ่ และความเร้าใจ Urban “One-night Stand” เราต้องมีโลก 5 ใบจริงหรือ The American Lifestyle
8 11 16 28 40 50 62
จากบ้านหลุยส์ ถึง “หมวย-ลี่” : มายาคติเรื่องความสวยงาม Power and Beauty “ตลาดความรัก” กลางกรุงเซี่ยงไฮ้ Shanghai’s Urban Love Market การคลุมถุงชน(ชั้น) ผังบ้าน และผังเมือง Arranged Sex and Cities มองเมือง (ผ่านพิซซ่า) Seeing Cities Through Pizza สถาปัตยกรรม “ฝูงชน” ดิจิตอล The Emergence of “Crowd Architecture” โอเพ่นซอร์ส : ปฏิบัติการการ “ก๊อปปี้” Open Source Architecture รักบน “สะพาน” กับ “สลัม” เงินล้าน Simple Rules Complex Variations ไซเบอร์คาเฟ่ เรื่องลับใต้ดิน Cyber Cafes and Revolutions
ประวัติผู้เขียน
76 84 96 106 118 126 138 148 158
ค�ำน�ำส�ำนักพิมพ์
He/She’s my muse. เป็นส�ำนวนที่เรียกใครคนใดคนหนึ่งว่าเป็น “แรงบันดาลใจ” ของ เรา มีคนบอกว่า เราจะมีคนคนหนึ่งที่เป็นส่วนส�ำคัญของชีวิต คนที่ ท�ำให้เรามีแรง มีพลังที่จะท�ำอะไรบางอย่าง หลายคนคิดว่า “พ่อ-แม่” คือเครื่องยึดเหนี่ยวที่ท�ำให้มีแรงท�ำ บางสิ่งให้ลุล่วง ขณะที่หลายคนเลือก “คนรัก” เป็นแรงผลักดันในชีวิต ยรรยงบอกกับเราว่า
หญิงสาวผู้หนึ่ง เธอเป็นหญิงร่างงามที่มักมากด้วยกิเลส พรั่งพร้อมด้วย “คู่เล่น” ที่เปลี่ยนหน้าเปลี่ยนตาไปตาม 8 ยรรยง บุญ-หลง
วัน-เวลาและอารมณ์ของเธอ ในขณะเดียวกัน เธอก็เต็มไปด้วยความไร้เดียงสาที่จะเป็น กบฏต่อนักบวชแขนงต่างๆ ผูไ้ ม่หวิ โหยในทางโลก ไม่หวิ โหยการเปลีย่ นแปลง ไม่หวิ โหย ภัยอันตราย ไม่หิวโหยที่จะล้มเหลว ไม่หิวโหยที่จะถูกทรยศ และ ไม่หิวโหยที่จะเล่นสนุกกับเธอ... เธอคือหญิงสาวที่มีชื่อว่า “ความรัก” นี่คือแรงบันดาลใจของเขาที่ท�ำให้เกิดหนังสือเล่มนี้ ว่าแต่...แรงบันดาลใจของคุณคือใคร ไม่ว่าจะ “ความรัก” ต่อคนรอบข้างหรือ “คู่รัก” ก็อยู่ไม่ใกล้ไม่ ไกลจากชีวิตคุณ (ถ้าคุณมองเห็น) ด้วยความเป็น “สถาปนิกชุมชน” เรื่องเล่าของยรรยงออกจะ แปลกอยู่สักหน่อย เมื่อเรื่องเล่าเชิงสถาปัตย์ไปมีส่วนผสมอยู่กับ “ความรัก” ของ คนเรา เรื่องราวใหญ่ๆ เป็นหลักเป็นการ บางคนอาจมองว่าดูซีเรียส กลายเป็นเรื่องเล่าที่เรียบง่ายและมีส่วนผสมที่หลากหลาย เพราะงานสถาปัตย์ไม่ได้อยู่แค่เรื่องการออกแบบและวางแผน งานก่อสร้างอาคารบ้านเรือนหรือเมืองเท่านั้น สถาปัตย์เป็นเรื่องที่เต็มไปด้วย “ความสัมพันธ์” ระหว่างผู้คน และปรากฏการณ์ที่สังคมได้ร่วมก่อร่างสร้างขึ้นโดยไม่รู้เนื้อรู้ตัว ประเด็นส�ำคัญที่สอดแทรกในแต่ละบทจะพบว่า “สิ่งที่เขาเห็น คู่รัก เมืองใหญ่ One-night Stand 9
คือสิ่งที่เราเป็นกันอยู่” พฤติ ก รรมของคนยุค นี้หนีไ ม่พ้นเล่น อินเตอร์เน็ต อัพรูปกับ สเตตัสเก๋ๆ ในเฟซบุ๊ก ดูคลิปข่าว เปิดวิดีโอในยูทูบเพื่อความบันเทิง และใช้ชีวิตแบบคนเมือง อย่างการเดินช้อปปิ้ง กินของดีๆ อร่อยๆ ดู หนัง ออกก�ำลังกาย เที่ยวที่ฮิปๆ ยอดนิยม ทั้งนี้ เรายังพบการสร้างความสัมพันธ์กับคนรัก-คนรอบข้างใน รูปแบบเพียงไม่กี่อย่าง ออกเดตแบบไปเป็นกลุ่ม มีความสัมพันธ์ชั่วครั้งชั่วคืน การเป็นเจ้าของแบบที่ไม่ได้เป็นเจ้าของ (หรือเรียกว่ากิ๊ก) ตัวอย่างนี้เรียกง่ายๆ ว่าเต็มไปด้วย “ความรวดเร็วและฉาบฉวย” เป็น “กริยาวิเศษณ์” แบบในภาษาอังกฤษที่มาขยายคุณค่าและความ หมายของค�ำนามและกริยาค�ำว่า “รัก” เราอยาก “เข้าถึง” อะไรก็ได้ ขอเอา “ง่าย” ไว้ก่อน (เหมือนการ ได้ข้อมูลข่าวสารในโลกแบบฟรีๆ จากกูเกิลหรือการจับจองห้องพัก หรือคอนโดฯ หลากรูปแบบในเว็บไซต์อย่างในเรือ่ ง กิก๊ -กูเกิล-เกสต์เฮาส์) เราอยากมีแฟนหน้าตาดี เราก็ไปที่ที่มีให้ “เลือก” (เหมือนที่เรา ชอบไปเดินอยู่ตามแหล่งร้านค้า ห้างใหญ่ หรือกระทั่งมุมเมืองต่างๆ ในเรื่อง ย่านการค้ากับการหาแฟนรวมหมู)่ เราอยากมีความมั่นคงและอยู่อย่างสุขสบายในบั้นปลายชีวิต (ซึ่งความเป็นไปได้ช่างแตกต่างอย่างสิ้นเชิงระหว่างวิถีชีวิตอเมริกัน กับชนชั้นกลางในประเทศก�ำลังพัฒนาในเรื่อง เราต้องมีโลก 5 ใบจริง หรือ) 10 ยรรยง บุญ-หลง
เราคิดว่าต้อง “เพลย์เซฟ” ท�ำตัวคลุมเครือในความสัมพันธ์กับ ฝ่ายตรงข้าม หรือพูดให้สั้นกว่าว่า “ครั้งเดียวจบ” (คล้ายกับวิธีคิดของ รัฐบาลที่เลือกพัฒนาการท่องเที่ยว แทนที่จะสร้างสาธารณูปโภคพื้น ฐานให้ยั่งยืนเสียก่อนในเรื่อง คู่รัก เมืองใหญ่ และความเร้าใจ) เราอยากได้คนที่มีคุณสมบัติพร้อม ตรงตามความต้องการ แต่ “ไม่มีเวลา” หา (เหมือนชีวิตของชาวจีนรุ่นใหม่ที่เลือกคู่กันกลางตลาด! ในเรื่อง “ตลาดความรัก” กลางกรุงเซี่ยงไฮ้) เราใช้ความสัมพันธ์ส่วนตัวเป็น “ทางลัด” เพื่อบรรลุวัตถุประสงค์ บางเรื่อง (เหมือนงานสถาปัตยกรรมบนสะพานเวคคิโอในอิตาลีเรื่อง รักบน “สะพาน” กับ “สลัม” เงินล้าน) เรื่องราวเหล่านี้ล้วนอยู่ใน “บ้าน” และ “เมือง” ที่เราอาศัยอยู่นี่ละ “ความเป็นเรา” ที่ “ยรรยง บุญ-หลง” มองอย่างช่างเปรียบ พูดแล้วก็คันไม้คันมือขึ้นมายิบๆ กลัวจะเผลอบอกคุณผู้อ่านว่า One-night Stand มาเกี่ยวข้อง อย่างไร โปรดเปิดไปอ่านและคิดตามดูอย่างช้าๆ ส�ำนักพิมพ์มติชน
คู่รัก เมืองใหญ่ One-night Stand 11
ค�ำน�ำผู้เขียน
เมื อ งใหญ่ ตั้ ง แต่ ยุ ค โบราณเป็ น เรื่ อ งของผู ้ ค น คู ่ รั ก และ สงคราม ในช่วงเวลาระหว่างสงครามทางการเมือง เราก็จะพบสงคราม ทางความรัก ยุทธการ One-night Stand การทรยศและสงครามการ แก้แค้น หากเรามอง “เมือง” เป็นสิ่งมีชีวิตประเภทหนึ่งที่สืบพันธุ์ด้วย การเจริญเติบโต และพัฒนาด้วยส่วนประกอบของผู้คน เราจะพบเห็น ปรากฏการณ์ที่น่าสนใจอยู่มากมาย ท�ำไมเราจึงชอบหาแฟนกันเป็นหมู่คณะ หรือไปช้อปปิ้งซื้อของ กันตามย่าน ท�ำไมการคลุมถุงชนจึงแพร่หลายไปทั่วโลก ท�ำไมคนไทยจึงนิยม “ลูกครึ่ง” และบ้านทรงโคโลเนียล ท�ำไมขนมปังกลมๆ ที่เรียกว่า “พิซซ่า” (จากสลัมในอิตาลี) ถึง 12 ยรรยง บุญ-หลง
ถูกตัดแบ่งเป็นชิ้นๆ ท�ำไม “กิ๊ก” จึงมาพร้อมกับยุคสมัยของการเข้าถึงคลิปในยูทูบ ท�ำไมเราจึงนิยมก๊อปปีข้ องดี และไม่กอ๊ ปปีข้ องไม่ดใี นโลกออนไลน์ และท�ำไม One-night Stand จึงไม่ใช่เรื่องใหญ่ของวัยรุ่น แต่ เป็นเรื่องวุ่นของผู้ใหญ่ ตลอดหลายปีทผี่ า่ นมา เรือ่ งไร้สาระเหล่านีเ้ ป็นเรือ่ งทีผ่ มหมกมุน่ และพยายามจะแชร์กับคนรอบข้างที่สนใจ ไม่ว่าจะเป็นการพูดคุยใน ร้านกาแฟข้างถนน ในร้านไวน์ริมแม่น�้ำ ในร้านพิซซ่าใต้สะพาน ใน ตลาดรักกลางเซี่ยงไฮ้ ในห้องน�้ำหรู (ปั๊ม ปตท.) และในหน้ากระดาษ ก่อนจะมาเป็นหนังสือเล่มนี้ สังเกตไหมครับว่า ความรักนั้นมักจะไม่สามารถแยกออกจาก เมือง วัตถุ และสิ่งปลูกสร้างได้…จะหันทางไหนก็หลีกหนีไปไม่พ้น หรื อ เพราะว่า “ความรักอยู่ใ นตัว เรานั่นเอง” จึงท�ำให้เราไม่ สามารถมองเมืองผ่านแว่นที่ปราศจากความรักได้ เช่นเดียวกัน เราไม่สามารถที่จะแยกตัวอักษรออกจากหน้า กระดาษแผ่นนี้ แม้ว่าจริงๆ แล้วมันอาจเป็นเพียงกระดาษเปล่าก็ได้ เมื่อใดที่เราหันกลับมามอง ตัวอักษรก็ยังคงปรากฏอยู่ ทุกอย่างอยู่ที่จินตนาการของผู้อ่าน ยรรยง บุญ-หลง
คู่รัก เมืองใหญ่ One-night Stand 13
การมี “กิ๊ ก ” ของหนุ ่ ม -สาวยุ คใหม่ ไ ด้ ก ลายเป็ นเรื่อ งธรรมดา ในปัจจุบันไปแล้ว แต่เมื่อ 10 ปีก่อน เรื่องของ “กิ๊ก” ยังคงเป็นเรื่องที ่ สังคมไทยรับไม่ค่อยได้ เพราะ “กิ๊ก” คือการเข้าถึง (access) ความรัก โดยปราศจากความเป็นเจ้าของ (ownership) เราก�ำลังขยับเคลื่อนเข้าสู่ยุคของการ “เข้าถึง” สิ่งต่างๆ ที่มผี ู้อื่น เป็นเจ้าของ เราเข้าไปใช้ยูทูบเพื่อดูคลิปวิดีโอต่างๆ โดยที่ไม่ได้ถือ ครองไฟล์หนังเหล่านั้นไว้ในโน้ตบุ๊กของเรา เราสื่อสารโดยใช้ฮอตเมล หรือดร็อปบอกซ์ หรือกูเกิลไดรฟ์ เรานั่งรถไฟฟ้าไปท�ำงาน นั่งเครื่องบินไปท�ำธุรกิจ โดยที่เรา ไม่ได้เป็นเจ้าของสิ่งเหล่านั้นเลย เยาวชนรุ่นใหม่จะคุ้นเคยกับการแชร์ของที่พวกเขาไม่ได้เป็น เจ้าของมากกว่าคนรุ่นเก่า “ลูกศิษย์ผมเข้ากูเกิลแล้วก๊อปปี้ข้อมูล แล้วท�ำรายงานมาส่งผม คู่รัก เมืองใหญ่ One-night Stand 17
ทั้งดุ้นเลย!” อาจารย์ท่านหนึ่งตกใจส่ายหน้า “เขาไม่ได้คิดและวิเคราะห์เองเลย!” จริงๆ แล้วนักชีววิทยามักจะมองมนุษย์ว่าเป็นสัตว์ที่วิวัฒนาการ มาจากการเลือกก๊อปปีข้ องดี และเลือก-ไม่เลือกก๊อปปีข้ องไม่ดมี าตลอด ล้านปีที่ผ่านมา นักชีววิทยามองว่าคนเอเชียที่มีตาชั้นเดียว (ตาตี่) นั้น แท้จริง แล้วก็วิวัฒนาการมาจากเชื้อสายของคนที่อยู่ในพื้นที่หนาวมากๆ โดย เฉพาะในยุคน�้ำแข็ง (แม้แต่คนยุโรปก็ไม่ได้วิวัฒนาการมาจากพื้นที่ซึ่ง เหน็บหนาวขนาดนัน้ เพิง่ จะมาอาศัยอยูใ่ นพืน้ ทีห่ นาวเย็นในยุคปัจจุบนั ) เนื่องจากตาที่มีช่องเปิดที่เรียวยาวนั้นมีประสิทธิภาพสูงในการ เก็บความร้อนกว่าตาที่โตใหญ่ คนที่มีเปลือกตาในลักษณะนี้จึงมักจะ อยู่รอดและส่งผ่าน (ก๊อปปี้) เชื้อยีนในลักษณะเดียวกันนี้ต่อไป เยาวชนรุน่ ใหม่ท ี่ “กูเกิล” และ “ก๊อปปี”้ รายงานมาส่งอาจารย์นนั้ แท้จริงแล้วก็คือมนุษย์ที่มีส่วนร่วมในการคัดสรร (และผลิตซ�้ำ) ข้อมูล ที่น่าสนใจ เพื่อผลักดันวิวัฒนาการทางความคิดนั่นเอง ข้อมูลไหนที่ถูกผลิตซ�้ำมากๆ ก็จะกลายเป็นกระแสหลักทาง ความคิดไปโดยปริยาย การกระท�ำดังกล่าวมีลักษณะเดียวกับวิวัฒนา การทางชีวภาพที่ชาร์ลส์ ดาร์วิน (Charles Darwin) เรียกว่า “Natural Selection” แม้ว่าพวกเขาจะไม่ได้เป็นผู้คิดเอง หรือเป็นเจ้าของความคิด นั้น แต่การที่เขาเลือกที่จะน�ำความคิดนั้นมาผลิตซ�้ำ ก็เป็นการผลัก ดันวิวัฒนาการทางความคิดในรูปแบบหนึ่งแล้ว วาทกรรมแนวคิด “ความเป็นเจ้าของ” ได้เติบใหญ่ขึ้นมาภาย 18 ยรรยง บุญ-หลง
หลังจากมนุษย์ได้ริเริ่มท�ำการเกษตรและสามารถสะสมผลผลิต-ที่ดิน ได้ ความเป็น “เจ้าของ” และการมีสมบัติจึงมีขึ้น เป็นที่น่าสังเกตว่า “สถาบันการแต่งงาน” (ความเป็นเจ้าของ) ก็ เกิดขึ้นหลังจากมนุษย์ได้คิดค้นการเกษตร ซึ่งก่อนที่จะมีการเกษตร นั้น มนุษย์ออกล่าสัตว์และเก็บของป่ากันเป็นทีม ถ้าล่าได้ก็แบ่งกัน กิน ถ้าเก็บของป่าได้ก็แบ่งกันใช้ การเก็บสะสมผลผลิตส่วนเกินไว้เป็น สมบัติจึงท�ำได้ยาก (เพราะมันเน่าเสียได้) แน่นอน เมื่อไม่มีสมบัติก็ไม่จ�ำเป็นต้องมีการแต่งงานไว้เพื่อถ่าย โอนสมบัติให้ลูกหลาน และไม่จ�ำเป็นต้องมีหญิง “พรหมจารี” (ส�ำหรับ สังคมที่ชายเป็นใหญ่) ไว้เพื่อให้แน่ใจว่าลูกในท้องของหญิงนั้นเป็นของ ตนจริงๆ การอ้างอิง “เจ้าของข้อมูล” ในวงการวิชาการนัน้ ก็คอื การกระท�ำ ที่ไม่ต่างจากสถาบันการแต่งงาน เป็นการอ้างอิงเพื่อสืบทอดเชื้อสาย ทางปัญญา (เป็น “พรหมจารี” ทางความคิดนั่นเอง) เมื่อเชื้อความ คิดนัน้ บริสทุ ธิแ์ ละใหม่ นักวิชาการก็จะสามารถอ้างอิงความเป็นเจ้าของ หรือความเป็น “พ่อ” ทางความคิดได้ แต่ในยุคปัจจุบัน เราก�ำลังเห็นการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในการ จัดการข้อมูลของมนุษย์ หลังจากการสร้างเครือข่ายอินเตอร์เน็ต ความ เป็นเจ้าของข้อมูลก�ำลังกลายเป็นเรื่องที่ไม่จ�ำเป็นอีกต่อไป มนุษย์ สามารถถือคลังสมองข้อมูลไว้บนฝ่ามือ และมีความสามารถในการ ค้นหาข้อมูล มนุษย์ได้แชร์สมอง (“กิ๊ก” ทางความคิด) กันผ่านเครือ ข่ายทั่วโลก ข้อมูลไม่ได้อยู่ในสมองคนใดคนหนึ่ง หรืออยู่ในมหาวิทยาลัย คู่รัก เมืองใหญ่ One-night Stand 19
ภาพโดย Flickr : Highways Agency (CC BY 2.0)
กระแสความคิดของมนุษย์ได้ถูก เชื่อมต่อกันผ่านอินเตอร์เน็ต
20 ยรรยง บุญ-หลง
ราคาแพงอีกต่อไป แต่ได้ถูกน�ำมาแชร์หรือแบ่งปันในที่สาธารณะ ผ่าน ระบบอินเตอร์เน็ตที่สามารถค้นหาได้ทั่วโลก มหาวิ ท ยาลั ย หลายแห่ ง ก็ เ ริ่ ม เปิ ด แชร์ ข ้ อ มู ล ให้ ค นทั่ ว ไปเข้ า ถึงได้แล้ว อย่างเช่นมหาวิทยาลัยเอ็มไอที (http://ocw.mit.edu/index. htm), มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย เบิร์กลีย์ (http://webcast.berkeley. edu/), มหาวิทยาลัยเยล (http://oyc.yale.edu/) และมหาวิทยาลัยมิชิ แกน (http://open.umich.edu/) มี ก ารริ เ ริ่ ม การเรี ย นรู ้ ร ะบบเปิ ด (OpenCourseWare) ทาง อินเตอร์เน็ต โดยเปิดให้คนทั่วไปสามารถเข้าถึงวิดีโอ การบรรยาย ในห้องเรียน และหนังสือเรียนออนไลน์ได้ โดยไม่จ�ำเป็นต้องสมัคร เข้าไปเป็นนักเรียนนักศึกษาอีกต่อไป การเรียนแบบใหม่นี้จะไม่มีการ สอบและไม่มีปริญญาบัตร ผู้เรียนได้เพียงข้อมูลและความรู้จากระบบ OpenCourseWare และสามารถเรียนรู้อย่างต่อเนื่องได้ตลอดชีวิต คนส่วนใหญ่ในยุคปัจจุบันก็ไม่ได้เป็นเจ้าของสิ่งที่พวกเขาเรียก ว่า “บ้าน” พวกเขาเช่าและผ่อนคอนโดฯ ผ่านธนาคาร คนยุคใหม่จึง คุ้นเคยกับการเข้าถึง (access) ที่อยู่อาศัยมากกว่าการเป็นเจ้าของที่ อยู่อาศัย Zillow (ศูนย์ข้อมูลทางอสังหาริมทรัพย์) ได้วิเคราะห์ว่า ใน ปัจจุบันประชากรกว่า 70% ในสหรัฐอเมริกา ไม่มีบ้านเป็นของตัวเอง หรือก�ำลังอยู่ในช่วงผ่อนบ้าน (ธนาคารเป็นเจ้าของ) ขณะที่ในยุโรป ประชากรจ�ำนวน 56.9% ยังไม่มีบ้านเป็นของตัวเอง หรือยังอยู่ใน ระหว่างการผ่อนธนาคาร (ข้อมูลจาก Eurostat) คู่รัก เมืองใหญ่ One-night Stand 21
ในประเทศจีน ประชากรทั้ง 100% ไม่ได้เป็นเจ้าของที่ดิน แต่ พวกเขามีสิทธิในการ “ใช้” (access) ที่ดินในรูปแบบและระยะเวลาที่ ต่างกัน (เป็นการป้องกันการซื้อที่ดินเก็งก�ำไร) นักลงทุนในที่ดินส�ำหรับการพักอาศัยนั้น จะสามารถเช่าระยะ ยาวจากรัฐบาลได้ถึง 70 ปี หากใช้เพื่อท�ำการค้า ก็จะสามารถเช่าได้ 40 ปี หากใช้เพื่อท�ำนา ก็จะสามารถใช้ที่ดินต่อไปได้เรื่อยๆ โดยไม่ม ี ก�ำหนดเวลา แต่ไม่วา่ จะเป็นการใช้ในรูปแบบใดก็ตาม ทีด่ นิ ในประเทศ จีนทั้งหมดก็ยังเป็นของรัฐ โดยประชาชนมีสิทธิเป็นเพียงผู้เช่าและผู้ใช้ เป็น “เกสต์เฮาส์” ที่มีผู้เช่ากว่าพันล้านคน! ระบบการเข้าถึงทีอ่ ยูอ่ าศัยโดยปราศจากความเป็นเจ้าของ (เกสต์ เฮาส์) ก�ำลังกลายเป็นระบบที่ใหญ่ที่สุดของโลกปัจจุบัน เป็นระบบที่ม ี ประชากร 20% ของโลก (ประเทศจีน) และอีก 20% ของโลกที่อาศัย อยูใ่ น “สลัม” (Informal Housing) รวมถึงประชากรส่วนใหญ่ในประเทศ พัฒนาแล้วอย่างเช่นสหรัฐอเมริกาและในยุโรป ซึ่งไม่ได้เป็นเจ้าของที ่ อยู่อาศัย หากเรามองภาพรวมของประวัตศิ าสตร์ในยุคนีแ้ ล้ว เราจะสังเกต ได้ว่าที่อยู่อาศัยของมนุษย์ก�ำลังเคลื่อนเข้าสู่ยุคของ “เกสต์เฮาส์” อย่าง เต็มตัว ในยุโรป ได้มีผู้ก�ำลังริเริ่มแนวคิดของ Dayuse Hotel โดยที่ผู้ พักสามารถจองห้องเมื่อไรก็ได้ตามจ�ำนวนชั่วโมงที่พวกเขาต้องการ นิ ต ยสารดิ อี โ คโนมิ ส ต์ น� ำ เสนอเชิ ง ข� ำ ขั น ว่ า “เมื่ อ ท่ า นเดิ น ไปถามพนักงานโรงแรมว่า จะขอจองห้องพักสักชั่วโมง-สองชั่วโมงเพื่อ พักเหนื่อย หรือเพื่อพบปะกับลูกค้า หากเป็นโรงแรมทั่วไป พนักงาน 22 ยรรยง บุญ-หลง
“Trainstation crowds, Guangzhou” ภาพโดย Flickr : Tom Booth ‘tboothhk’ (CC BY 2.0)
คนรุ่นใหม่มักจะคุ้นเคยกับการ “เข้าถึง” (ในภาพเป็นคนต่อคิวซื้อตั๋วที่สถานีรถไฟกวางเจา)
คู่รัก เมืองใหญ่ One-night Stand 23
ก็จะมองท่านด้วยหางตาที่สัปดน โดยเดาใจท่านเอาไว้ก่อนแล้วว่าท่าน จะขึ้ น ไปท� ำ กิ จ อะไร” (http://www.economist.com/blogs/gulliver/2012/10/micro-stays) เว็บไซต์ของ Dayuse Hotel (http://www.dayuse-hotels.com/ en/GB/) ได้มีการแบ่งประเภทของห้องพักเป็น 3 ลักษณะ สามารถ จองได้ตามจ�ำนวนชั่วโมงที่ต้องการใช้ 1. ห้องพักประเภท “ธุรกิจออฟฟิศ” (ส�ำหรับนักธุรกิจที่ต้องการ สถานที่ประชุมที่พรั่งพร้อมด้วย Wi-Fi อุปกรณ์การประชุมทางไกล (Video Conference) และจอดิจิตอล) 2. ห้องพักประเภทฟิตเนสและกีฬา (ส�ำหรับคนที่ต้องการสถาน ที่ส�ำหรับออกก�ำลังกายส่วนตัว) 3. ห้องพักประเภท “โรแมนติก” แน่นอน ในช่วงแรกของการเปิดตัวโรงแรมประเภทนี้ ผู้พักส่วน ใหญ่จะจองห้องเพือ่ กิจประเภทที ่ 3 หากมองในแง่มมุ ของประวัตศิ าสตร์ นวัตกรรมแล้ว เรื่องนี้เป็นเรื่องที่ปกติมาก ในช่วงเริ่มต้นของนวัตกรรมใหม่ๆ เราก็คงจะหนีไม่พ้นเรื่อง “กามกรีฑา” ซึ่งมักจะมา(แรง)พร้อมๆ กับการเปิดตัวนวัตกรรม หลัง จากนั้นมันก็อ่อนล้าลงไปตามสภาพ และตามมาด้วยการใช้งานจริง ระบบอินเตอร์เน็ตสาธารณะในช่วงปี ค.ศ.1990-2000 ก็เต็มไป ด้วยโฆษณาสัปดนและภาพ “ฮาร์ดคอร์” แต่แล้วการใช้งานก็ค่อยๆ เปลี่ยนไป และพัฒนาอย่างต่อเนื่องจนกลายเป็นเครือข่ายการสื่อสาร ทางสังคม หรือโซเชียลเน็ตเวิร์กอย่างเต็มตัว 24 ยรรยง บุญ-หลง
แน่นอน เรื่องคาวๆ ก็คงยังมีอยู่ แต่มันไม่ใช่แกนและเนื้อหา หลักของระบบอีกต่อไป ในอนาคตอันใกล้นี้เราอาจจะได้พบเห็นที่อยู่อาศัยในรูปแบบ “บัตรสมาชิก” (Membership Card) ก็ได้ เราอาจซื้อบัตรสมาชิกที่อยู ่ อาศัยไว้เป็นรายปี (เช่นเดียวกับ Car Share Membership) แล้วจอง ห้องผ่านมือถือเมื่อต้องการใช้ห้อง โดยห้องเหล่านี้อาจจะอยู่ในเครือ ข่ายคอนโดฯ ที่ติดกับรถไฟฟ้าบีทีเอสและรถไฟฟ้าใต้ดิน (MRT) เมื่อ สมาชิกต้องการจะนอน เขาก็จองห้องไว้ล่วงหน้าเป็นรายชั่วโมง เมื่อ เขาต้องการห้องส�ำหรับการท�ำธุรกิจหรือพบปะกับลูกค้า เขาก็สามารถ จองห้องในลักษณะ “ออฟฟิศ” ได้เช่นกัน (หากใครท�ำห้องสกปรก หรือใช้ห้องในกิจที่ไม่เหมาะสมบ่อยครั้ง ก็อาจเสียสิทธิของการเป็น สมาชิกได้) พนักงานและนักธุรกิจยุคใหม่ไม่จ�ำเป็นต้องซื้อและผ่อนห้อง ว่างในคอนโดฯ ไปอีก 25 ปี โดยที่ไม่ได้ใช้คอนโดฯ กว่าครึ่งหนึ่งของ ระยะเวลา (ช่วงกลางวัน) ในขณะเดียวกันพวกเขาก็ไม่จ�ำเป็นต้อง เช่าออฟฟิศราคาแพง แล้วทิ้งตารางเมตรที่เช่าไว้กว่าครึ่งหนึ่งของเวลา เช่นเดียวกัน (ช่วงกลางคืน) ในปัจจุบันเราถือเพียงโน้ตบุ๊กคอมพิวเตอร์บางๆ เครื่องหนึ่งก็ ท�ำงานออฟฟิศได้แล้ว ไม่จ�ำเป็นต้องสะสมของใช้ไว้มากมายในช่วง วันท�ำงานจันทร์-ศุกร์ เป็นเรื่องที่น่าติดตามและสังเกตการเปลี่ยนแปลงที่ก�ำลังเกิดขึ้น คู่รัก เมืองใหญ่ One-night Stand 25
ภาพโดย Flickr : Nik Cyclist (CC BY 2.0)
ในอนาคต เราอาจเห็นการจองที่พักเป็นรายชั่วโมงและการเกิดขึ้น ของบัตรสมาชิกคอนโดฯ (แทนการซื้อ-ขายและความเป็นเจ้าของ)
26 ยรรยง บุญ-หลง
ในทุกบริบทของสังคม เราก�ำลังพบเห็นการเปลี่ยนผ่านจากยุคของ “ความเป็นเจ้าของ” ไปสู่ยุคของการ “เข้าถึง” ไม่ว่าจะเป็นรถไฟฟ้า เครื่องบิน หรือคอนโดฯ บางครั้งเราอาจจะก�ำลังพบเห็นการเปลี่ยนแปลงของการเข้า ถึงความรักของคนรุ่นใหม่อีกด้วย “เด็กพวกนี้น่ะ...วันๆ ก็มีแต่เรื่องกิ๊ก-กูเกิล-เกสต์เฮาส์!” อาจารย์ อาวุโสส่ายหน้าไปมาอย่างสิ้นหวัง “เสร็จแล้ว พวกมันก็ก๊อปปี้รายงานมาส่งผม”
คู่รัก เมืองใหญ่ One-night Stand 27