ยอดวีรชนสามก๊ก : 33 ผู้มีใจสูง
หลี่อันสือ เขียน วรางค์ ตติยะนันท์ และ ปิยะพร แก้วเหมือน แปล นวรัตน์ ภักดีค�ำ บรรณาธิการพิเศษ
กรุงเทพมหานคร ส�ำนักพิมพ์มติชน 2558
ยอดวีรชนสามก๊ ก : 33 ผู้มีใจสูง • วรางค์ ตติยะนันท์ และ ปิยะพร แก้วเหมือน แปล จากเรื่อง《三國奇士與國士》by 李安石 copyright © 2006 by 李安石 Thai Language Copyright © 2015 by Matichon Publishing House. All rights reserved. Published by arrangement with Business Weekly Publications, Inc. Through Tuttle-Mori Agency Co., Ltd. พิมพ์ครั้งแรก : สำ�นักพิมพ์มติชน, กันยายน 2558 ราคา 250 บาท ข้อมูลทางบรรณานุกรม หลี่อันสือ. ยอดวีรชนสามก๊ ก : 33 ผู้มีใจสูง. กรุงเทพฯ : มติชน, 2558. 320 หน้า. -- (ประวัติศาสตร์). 1. วรรณคดีจีน- -ประวัติและวิจารณ์. I. วรางค์ ตติยะนันท์, II. ปิยะพร แก้วเหมือน, ผู้แปล. III. ชื่อเรื่อง. 895.91 ISBN 978 - 974 - 02 - 1430 - 4 ที่ปรึกษาส�ำนักพิมพ์ : อารักษ์ คคะนาท, สุพจน์ แจ้งเร็ว, สุชาติ ศรีสุวรรณ, ปิยชนน์ สุทวีทรัพย์, ไพรัตน์ พงศ์พานิชย์, นงนุช สิงหเดชะ ผู้จัดการส�ำนักพิมพ์ : กิตติวรรณ เทิงวิเศษ • รองผู้จัดการส�ำนักพิมพ์ : รุจิรัตน์ ทิมวัฒน์, อพิสิทธิ์ ธีระจารุวรรณ บรรณาธิการบริหาร : สุลักษณ์ บุนปาน • บรรณาธิการส�ำนักพิมพ์ : พัลลภ สามสี หัวหน้ากองบรรณาธิการ : ทิมา เนื่องอุดม • บรรณาธิการพิเศษ : นวรัตน์ ภักดีค�ำ บรรณาธิการเล่ม : จันทรัตน์ สิงห์โตงาม • นักศึกษาฝึกงานกองบรรณาธิการ : ศุจินธร โชติสุวรรณ, ธิราภรณ์ ค�ำนวน, วิภาวี ขอสวัสดิ์ • พิสูจน์อักษร : เมตตา จันทร์หอม กราฟิกเลย์เอาต์ : กิตติชัย ส่งศรีแจ้ง • ออกแบบปก : สิริพงษ์ กิจวัตร ศิลปกรรม : นุสรา สมบูรณ์รัตน์ • ประชาสัมพันธ์ : ตรีธนา น้อยสี หากท่านต้องการสั่งซื้อหนังสือเล่มนี้จ�ำนวนมากในราคาพิเศษ เพื่อมอบให้วัด ห้องสมุด โรงเรียน หรือองค์กรการกุศลต่างๆ โปรดติดต่อโดยตรงที่ บริษัทงานดี จ�ำกัด โทรศัพท์ 0-2580-0021 ต่อ 3353 โทรสาร 0-2591-9012
www.matichonbook.com บริษัทมติชน จำ�กัด (มหาชน) : 12 ถนนเทศบาลนฤมาล ประชานิเวศน์ 1 เขตจตุจักร กรุงเทพฯ 10900 โทรศัพท์ 0-2580-0021 ต่อ 1235 โทรสาร 0-2589-5818 แม่พิมพ์สี-ขาวดำ� : กองงานเตรียมพิมพ์ บริษัทมติชน จำ�กัด (มหาชน) 12 ถนนเทศบาลนฤมาล ประชานิเวศน์ 1 เขตจตุจักร กรุงเทพฯ 10900 โทรศัพท์ 0-2580-0021 ต่อ 2400-2402 พิมพ์ที่ : โรงพิมพ์มติชนปากเกร็ด 27/1 หมู ่ 5 ถนนสุขาประชาสรรค์ 2 ตำ�บลบางพูด อำ�เภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุร ี 11120 โทรศัพท์ 0-2584-2133, 0-2582-0596 โทรสาร 0-2582-0597 จัดจำ�หน่ายโดย : บริษัทงานดี จำ�กัด (ในเครือมติชน) 12 ถนนเทศบาลนฤมาล ประชานิเวศน์ 1 เขตจตุจักร กรุงเทพฯ 10900 โทรศัพท์ 0-2580-0021 ต่อ 3350-3353 โทรสาร 0-2591-9012 Matichon Publishing House a division of Matichon Public Co., Ltd. 12 Tethsabannarueman Rd., Prachanivate 1, Chatuchak, Bangkok 10900 Thailand หนังสือเล่มนี้พิมพ์ด้วยหมึกที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เพื่อปกป้องธรรมชาติ ลดภาวะโลกร้อน และส่งเสริมสุขภาวะที่ดีของผู้อ่าน
สารบัญ
ค�ำน�ำส�ำนักพิมพ์ อารัมภบท-บทเรียนจากประวัติศาสตร์ยุคสามก๊ก บทน�ำ
7 11 23
1. เก่อซวิน ชายชาตรีผู้ไม่เคยยอมจ�ำนน
35
2. จางหง ชายชาตรีผู้หาญกล้า สู้จนตัวตายเพื่อมิตรสหาย
47
3. กว่านหนิง ฤๅเป็นหมวกแห่งเลียวตั๋ง บริสุทธิ์ดั่งหิมะขาว
53
4. ปิ่งหยวน กระเรียนขาวในหมู่เมฆ ยอดบุรุษแห่งแผ่นดิน
61
5. เตียนติ๋ว เจี้ยจือทุยแห่งยุคสามก๊ก
71
6. อ้วนฮวน ผู้เปี่ยมอารมณ์ ภายนอกอ่อนโยนแต่ภายในเด็ดขาด
81
7. เตียวฮ่อม ด�ำรงตนในวิถีแห่งความสงบสุข เพิกเฉยต่อเกียรติยศผลประโยชน์ 89 8. อองสิ้ว บุรุษผู้ยิ่งใหญ่เร้นกายในราชส�ำนัก นายกองผู้ช่วยให้พ้นภัย
95
9. ฮันสง ขุนนางผู้เปี่ยมล้นไปด้วยคุณธรรม
103
10. หมอฮัวโต๋ หมอเทวดาผู้ไร้เทียมทาน
109
11. มอกาย ผู้ล่วงรู้สถานการณ์ เสนอแผนทูลเชิญฮ่องเต้เพื่อบงการเหล่าขุนนาง
117
12. ซุนฮก ความขัดแย้งในตนเองระหว่างการเป็นผู้มีความชอบ แห่งค่ายโจโฉกับผู้ภักดีต่อราชส�ำนักฮั่น
125
13. ซุนฮิว ฉลาดล�ำ้ แต่ท�ำตัวเหมือนโง่งม กุนซือผู้ครองตน อย่างสามัญแต่มีชัยเหนือการอวดตนเป็นอัจฉริยะ
141
14. กาเซี่ยง ผู้ปราดเปรื่องอันดับหนึ่งในสามก๊ก
153
15. เล่าหัว ผู้เป็นดั่งงูและมังกร มีความสามารถ ระดับที่ปรึกษาฮ่องเต้ แต่ไร้คุณธรรมจะชี้แนะผู้อื่น
163
16. กุยแก ผู้รู้ใจโจโฉ ช�ำนาญการประเมินศัตรู
177
17. เทียหยก ผู้รักษาทางรอดสุดท้ายของโจโฉ
187
18. ตังเจียว ยอดกุนซือผู้มีศิลปะการรบ เสนอแผนทูลเชิญฮ่องเต้มาประทับ ณ ฮูโต๋
197
19. โจสิด อัจฉริยะแห่งวงวรรณกรรมผู้ไม่เหมือนใคร ฉลาดล�้ำลึกถึงแปดโต่ว
207
20. อองซัน อันดับหนึ่งของ “เจ็ดอัจฉริยะแห่งยุคเจี้ยนอัน” จากเกงจิ๋ว
215
21. ตู้จี เจ้าเมืองอันดับหนึ่งในใต้หล้า
223
22. จิวยี่ แม่ทัพรูปงามผู้เพียบพร้อมทั้งบู๊และบุ๋น
233
23. โลซก นักวางกลยุทธ์อันดับหนึ่งแห่งตังง่อ
245
24. เตียวเจียว จี๋อั้นแห่งง่อก๊ก
259
25. ไทสูจู้ กุนซือผู้กล้าและสติปัญญาเฉียบแหลม
269
26. ยีหวน อัจฉริยะแห่งง่อก๊กผู้ใช้อารมณ์เป็นที่ตั้ง
279
27. ฉินตั้นและเหล่าสหายทั้งสาม ผู้กล้าทั้งสี่แห่งตังง่อผู้รักษาความสัตย์จนตัวตาย
289
28. นางชีฮูหยิน สตรีผู้ล้างแค้นให้สามีและปกป้องเมืองเพื่อชาติ
295
29. บังทอง ขุนนางผู้มคี วามชอบอันดับหนึ่งที่ท�ำให้เล่าปี่ได้จ๊กก๊ก
301
30. หวดเจ้ง ขุนนางผู้มคี วามชอบอันดับสองในการสถาปนาจ๊กก๊ก
311
ค�ำน�ำส�ำนักพิมพ์
จาก “สงครามสามก๊ก : 26 ยุทธวิธสี ชู่ ยั ชนะ” ซึง่ กล่าวถึงบทสรุปของ 26 สมรภูมใิ นสามก๊กตัง้ แต่ตน้ จนจบ คงท�ำให้ผอู้ า่ นพอเข้าใจเรือ่ งราวสามก๊ก โดยสังเขป เห็นได้ชัดว่าสีสันและเสน่ห์ของสามก๊กมิได้หยุดอยู่แค่เพียง ยุทธวิธเี ท่านัน้ อีกสิง่ หนึง่ ทีค่ วรค่าแก่การกล่าวถึงก็คอื เหล่ากุนซือหรือนักวาง กลยุทธ์ผู้อยู่เบื้องหลังความส�ำเร็จในศึกสงครามแต่ละครั้ง ผู้มีคุณูปการบางคนเลือนหายไปตามกาลเวลา แต่แท้จริงพวกเขา เหล่านั้นต่างก็มีคุณค่าคู่ควรแก่การยกย่องเชิดชูและได้รับการจารึกไว้ใน ประวัติศาสตร์ วีรชนในยุคสามก๊กมีทั้งที่ช่ือเสียงยังเลื่องลือแม้ล่วงเวลา มานับพันปี ผู้เป็นเลิศด้านบุ๋น บู๊ ผู้แน่วแน่ในความซื่อสัตย์ คุณธรรม และ ปณิธานอันล้วนเป็นหลักการครองตนทีว่ รี ชนในยุคนัน้ พึงมี ทัง้ ยังมี “ผูป้ ดิ ทอง หลังพระ” ที่มิได้โดดเด่นในประวัติศาสตร์ แต่แท้จริงเป็นผู้สร้างผลงาน นานัปการ กระทั่งว่าหากปราศจากบุคคลเหล่านี้ เรื่องราวของสามก๊กอาจ พลิกผันไปโดยสิ้นเชิง “ยอดวีรชนสามก๊ก : 33 ผู้มีใจสูง” เล่มนี้รวบรวมเรื่องราวของยอด วีรชนแห่งยุคสามก๊ก หลี่อันสือ ศึกษาเทียบชั้นจากทั้งจดหมายเหตุสามก๊ก ยอดวีรชนสามก๊ก : 33 ผู้มีใจสูง 7
ของตันซิ่ว (เฉินโซ่ว) และวรรณกรรมสามก๊กของหลอกว้านจง แน่นอนว่า วรรณกรรมสามก๊กนั้นค่อนข้างแต่งเติมและบิดเบือนไปจากประวัติศาสตร์ ในจดหมายเหตุสามก๊ก โดยเฉพาะอุปนิสยั ของบุคคล เช่น โจโฉ จิวยี ่ เป็นต้น ดังนัน้ ผูเ้ ขียนจึงยึดเอาจดหมายเหตุสามก๊กเป็นหลักในการวิเคราะห์ สังเคราะห์ และเรียบเรียง ผู้อ่านจึงทราบถึงภูมหิ ลังและอุปนิสยั ส่วนตัวของแต่ละบุคคล ซึง่ ช่วย ให้เข้าใจบริบทและเพิ่มอรรถรสในการอ่านวรรณกรรมสามก๊กหรือจดหมาย เหตุสามก๊กยิ่งขึ้น เนื่องจากจะได้คิดใคร่ครวญถึงเหตุผลของการกระท�ำ ทั้งมวล สามารถมองออกว่าใครก�ำลังท�ำอะไร เพื่ออะไร และด้วยรูปแบบ การน�ำเสนอประวัติโดยสังเขปพร้อมรายละเอียดรอบด้านเช่นนี้ ต่อให้ไม่เคย อ่านสามก๊กมาก่อน ก็สามารถจินตนาการและเชือ่ มโยงเรือ่ งราวได้ดไี ม่แพ้กนั ท้ายที่สุด เมื่อผู้อ่านได้แจ้งแก่ใจในความตื้นลึกหนาบางและเบื้องลึก เบื้องหลังของยอดวีรชนเหล่านี้แล้ว ย่อมตระหนักได้อย่างชัดเจนว่าไม่มี ยอดวีรชนคนใดดีพร้อมสมบูรณ์โดยธรรมชาติ แต่ลว้ นต้องพึง่ พาอาศัยซึง่ กัน และกัน จึงจะมีโอกาสแสดงความสามารถ เติมเต็มปณิธาน น�ำพาซึ่งความ ส�ำเร็จ และก้าวขึ้นสู่ความเป็นยอดวีรชนได้ในที่สุด หมายเหตุ : ชื่ อ บุ ค คลและชื่ อ สถานที่ ที่ ไ ม่ ป รากฏในฉบั บ พระยา พระคลัง (หน) หนังสือชุดนี้จะถอดเสียงเป็นภาษาไทยด้วยส�ำเนียงจีนกลาง ส�ำนักพิมพ์มติชน
8 วรางค์ ตติยะนันท์ และ ปิยะพร แก้วเหมือน แปล
ยอดวีรชนสามก๊ก : 33 ผู้มีใจสูง
อารัมภบท
บทเรียนจากประวัติศาสตร์ยุคสามก๊ก
ประเทศจีนเป็นประเทศที่มีประวัติศาสตร์อันรุ่งเรือง มีหนังสือด้าน พงศาวดารอยู่มากมาย ในบรรดาหนังสือเหล่านี้ สี่เล่มที่เขียนได้ดีและส�ำคัญ ทีส่ ดุ คือ จดหมายเหตุสามก๊ก (三国志) ของเฉินโซ่ว พงศาวดารสือ่ จี ้ (史记) จดหมายเหตุฮั่นซู (汉书) และจดหมายเหตุโฮ่วฮั่นซู (后汉书) ประวัติศาสตร์จีนที่ยาวนานกว่า 4,000 ปีได้สร้างอัจฉริยบุคคลด้าน ต่างๆ จ�ำนวนนับไม่ถ้วน ในบรรดาบุคคลเหล่านี ้ มีอยู่สามท่านทีผ่ ้คู นรู้จกั กัน ดีที่สุด ได้รับความศรัทธาและการกราบไหว้จากผู้คนนับไม่ถ้วนมานับพันปี นั่นก็คือขงจื๊อ กวนอู และขงเบ้ง ซึ่งสองท่านหลังนี้ก็คือบุคคลในยุคสามก๊ก นั่นเอง เมื่อเปรียบเทียบกับยุคสมัยอื่นแล้ว ยุคสามก๊กนับว่าสั้นมาก ถ้านับ เฉพาะช่วงส�ำคัญที่สุดก็เพียง 60 ปีเท่านั้น (นับตั้งแต่โจผีสถาปนาราชวงศ์ วุยแทนราชวงศ์ฮั่นใน ค.ศ.220 จนถึงง่อก๊กล่มสลายใน ค.ศ.280) หรือ หากจะนับให้กว้างกว่านัน้ ก็ไม่เกิน 96 ปี (นับตัง้ แต่เกิดกบฏโจรโพกผ้าเหลือง ใน ค.ศ.184) ยุคสามก๊กไม่เพียงเป็นช่วงเวลาสั้นๆ แต่ยังเป็นยุคที่มีประชากรเบา ยอดวีรชนสามก๊ก : 33 ผู้มีใจสูง 11
บางทีส่ ดุ ในประวัตศิ าสตร์จนี อีกด้วย เพราะใน ค.ศ.157 รัชศกหย่งโซ่วปีท ี่ 3 สมัยจักรพรรดิฮว๋านตี้แห่งราชวงศ์ฮั่นตะวันออกนั้น ประเทศจีนมีประชากร มากถึง 56,480,000 คน แต่พอมาถึงยุคสามก๊ก ประชากรทัง้ ในวุยก๊ก ง่อก๊ก และจ๊กก๊กรวมกันแล้วมีแค่ 13,140,000 คน ภายในระยะเวลาสั้นๆ เพียง 60 กว่าปี จ�ำนวนประชากรลดลงไปถึง 40 กว่าล้านคน สาเหตุส�ำคัญก็เพราะ สงครามและทุพภิกขภัย หรือพูดอีกนัยหนึ่งก็คือ ในยุคสามก๊กนี้ ทั่วทั้ง ประเทศจีนตกอยูท่ า่ มกลางเหตุจลาจลมากทีส่ ดุ ทว่าในยุคสามก๊กทีม่ ปี ระชากร เพียง 10 กว่าล้านคนและกินเวลาไม่ถงึ ร้อยปีน ี้ กลับกลายเป็นยุคทีผ่ คู้ นสนใจ และให้ความส�ำคัญมากที่สุด อีกทั้งระดับความนิยมชมชอบในยุคสามก๊กยัง มากกว่ายุคที่เต็มไปด้วยพลังสร้างสรรค์อย่างยุคชุนชิวและจั้นกั๋วเสียอีก เหตุผลนั้นนอกจากจะเป็นเพราะเสน่ห์ความอัจฉริยะของกวนอูและ ขงเบ้ง บวกกับความสามารถของหลอกว้านจงที่เขียนวรรณกรรมสามก๊กได้ อย่างถึงพริกถึงขิงแล้ว ยังเป็นเพราะยุคสามก๊กอันยิ่งใหญ่นี้เปิดโอกาสให้ผู้ มีฝีมือได้ออกมาแสดงความสามารถกันอย่างเต็มที่อีกด้วย จ้าวอี ้ นักประวัตศิ าสตร์ผยู้ งิ่ ใหญ่สมัยราชวงศ์ชงิ ได้กล่าวไว้ในหนังสือ เรื่อง บันทึกค�ำวิจารณ์พงศาวดาร 22 ชุด ว่า “ยุคสามก๊กมีอัจฉริยบุคคลมากที่สุด และเหล่าผู้น�ำสามก๊กล้วนรู้จัก ใช้คน” ค�ำพูดนี้กล่าวไว้ดีมาก เพียงประโยคเดียวก็อธิบายลักษณะเด่นที่สุด ของยุคสามก๊กได้อย่างชัดเจน ความจริงแล้ว เมือ่ พูดถึงผูท้ มี่ คี วามสามารถในด้านต่างๆ ไม่วา่ จะเป็น การเมือง การทหาร เศรษฐกิจ วรรณกรรม คุณธรรม สติปัญญา หรือด้าน อื่นๆ ก็ล้วนปรากฏอยู่ในยุคสามก๊กทั้งสิ้น ยุคสามก๊กนี้นับว่าเป็นยุคทอง ของบรรดาบุคคลผู้ประสบความส�ำเร็จ ไม่ว่าจะเป็นผู้กล้าหาญ ผู้ถือมั่นใน สัจธรรม ผู้พลีชีพเพื่อชาติ ผู้มีปัญญาเฉียบแหลม ผู้มีบารมีสูงส่ง ผู้เป็น อัจฉริยะ และผู้ยิ่งใหญ่ระดับชาติ อีกทั้งยังมีคุณภาพสูงและมีจ�ำนวนมาก ยากจะหาได้ในประวัติศาสตร์จีนยุคอื่นๆ เมื่อกล่าวถึงอัจฉริยบุคคลทางด้านการเมืองแล้ว โจโฉ เล่าปี่ และ 12 วรางค์ ตติยะนันท์ และ ปิยะพร แก้วเหมือน แปล
ซุนกวนล้วนเป็นผู้น�ำทีค่ รองใจผู้คน เพราะพวกเขาดิน้ รนจนสามารถสถาปนา รัฐและน�ำมาซึ่งความสงบร่มเย็น น�ำพาบ้านเมืองให้ก้าวไปข้างหน้าได้ด้วยดี โจโฉกับเล่าปี่เป็นวีรบุรุษที่ตั้งตัวจากศูนย์เหมือนกัน โจโฉกวาดล้างวีรบุรุษ จากทั่วทุกสารทิศ ยุติความวุ่นวายและความแตกแยกของบ้านเมือง รวม ภาคเหนือเป็นปึกแผ่นได้สำ� เร็จ ส่วนเล่าปี่รวมเกงจิว๋ และเอ๊กจิว๋ แล้วสถาปนา จ๊กก๊ก ซึง่ สามารถคานอ�ำนาจกับวุยก๊กและง่อก๊กสองมหาอ�ำนาจในขณะนัน้ ได้ ส�ำหรับซุนกวน แม้จะเป็นผู้สืบทอดอ�ำนาจจากบิดาและพี่ชาย แต่ก็สามารถ บริหารกังตั๋งทั้งที่อายุยังน้อย ครองอ�ำนาจทางตะวันออกเฉียงใต้ มีก�ำลัง ต้านสองเสือเฒ่าอย่างโจโฉและเล่าปี่ แต่ที่น่าแปลกคือ ประวัติศาสตร์ได้สร้างเวทีแก่สามวีรบุรุษนี้ให้ม ี พลังอ�ำนาจอย่างเต็มที่ ขณะเดียวกันก็สร้างพวกเขาให้เป็นคู่แข่งในการ แย่งชิงอ�ำนาจกันและกัน เนื่องจากทั้งสามมีอ�ำนาจประมาณกัน ไม่มีใคร เหนือกว่าใคร ดังนั้น ทั้งสามจึงท�ำให้เกิดสถานการณ์สามขั้วอ�ำนาจ และนี่ก ็ เป็นสาเหตุสำ� คัญทีท่ ำ� ให้ยุคสามก๊กเป็นยุคทีม่ สี สี นั ทีส่ ดุ ตราตรึงใจผู้คนทีส่ ุด และยิ่งใหญ่ที่สุดนั่นเอง เมือ่ มองย้อนกลับไปในประวัตศิ าสตร์จนี ยังไม่เคยปรากฏสถานการณ์ ในยุคใดที่มียอดวีรบุรุษถึงสามคนมาแก่งแย่งกันเองดังเช่นในสามก๊กเลย ไม่เชื่อก็ลองพิจารณาจากจักรพรรดิผู้ยิ่งใหญ่เหล่านี้ดูว่าท่านได้สร้างบ้าน แปงเมืองและรวบรวมอ�ำนาจไว้ได้อย่างไร จิน๋ ซีฮอ่ งเต้ ผูน้ บั ว่าเป็นมหาจักรพรรดิ แต่ตอ้ งอาศัยการสัง่ สมอ�ำนาจ เป็นกี่ร้อยปี กี่ชั่วอายุคน กว่าจะได้เป็นรัฐแข็งแกร่งเพียงหนึ่งเดียวที่ปราบ อีกหกรัฐผู้อ่อนแอ ใช้ก�ำลังเข้าสลายหกรัฐได้อย่างง่ายดาย หลิวปัง ปฐม จักรพรรดิผู้สถาปนาราชวงศ์ฮั่น ไม่เอาไหนทั้งบู๊และบุ๋น แต่เขาเป็นคนมีโชค ลาภและดวงแข็ง ไม่เพียงรอดตายมาหลายครั้ง แต่สวรรค์ยังได้ประทาน สามวีรบุรษุ มหัศจรรย์แห่งยุคให้เขา ได้แก่ หานซิน่ จางเหลียง และเซียวเหอ ใช้ก�ำลัง 1 ต่อ 4 เข้าท�ำศึกกับเซี่ยงอวี่ผู้โดดเดี่ยวที่กล้าหาญการรบแต่ไร้กล ยุทธ์ หน�ำซ�้ำยังพลาดท่าครั้งแล้วครั้งเล่า หลี่ซื่อหมิน (จักรพรรดิถังไท่จง) แม้จะฉลาดหลักแหลมเป็นที่สุด แต่คู่ต่อสู้ของเขาอย่างหลี่มี่ เซียวเสี่ยน ยอดวีรชนสามก๊ก : 33 ผู้มีใจสูง 13
หวังซื่อชง โต้วเจี้ยนเต๋อ เป็นต้น ล้วนไม่อาจครองใจประชาชนและไม่ได้ม ี ความสามารถเหนือผู้อนื่ คนเหล่านีจ้ งึ เป็นได้เพียงตัวประกอบยิบย่อยเท่านัน้ ไม่มีทางต่อกรกับหลี่ซื่อหมินได้เลย จ้าวควางอิ้น ปฐมกษัตริย์ราชวงศ์ซ่ง ยิ่งเป็นผู้ที่โชคดีนัก เขามีชีวิตอยู่ในช่วงที่บ้านเมืองวุ่นวายและไร้วีรบุรุษ เขา ได้ขนึ้ ครองบัลลังก์มงั กรด้วยเหตุการณ์ “รัฐประหารเฉินเฉียว” (陈桥兵变) อีกทั้งศัตรูที่เผชิญหน้ากับเขามิใช่ใครที่ไหนแต่เป็นหลี่หยุน หลี่ฉงจิ้น หลี่ยี่ว์ และหลิวฉ่างที่เป็นเพียงตัวประกอบยิบย่อย ท�ำให้เขาขึ้นครองบัลลังก์มังกร ได้ง่ายเหมือนพลิกฝ่ามือ สาเหตุส�ำคัญที่ท�ำให้ยุคสามก๊กเป็นสุดยอดแห่งยุคสมัยก็คือการ ก่อร่างสร้างตัวและการรูจ้ กั ใช้คนของสามวีรบุรษุ อย่างโจโฉ เล่าปี ่ และซุนกวน อีกทั้งการใช้กลอุบายในการต่อสู้ท้ังแบบซึ่งหน้าและลับหลังอย่างมีช้ันเชิง ขั้นตอนของการต่อสู้ระหว่างพวกเขา แน่นอนว่าไม่ใช่แค่การต่อสู้แบบสิงโต กับกระต่าย แต่เป็นการต่อสู้ที่ดุเดือดแบบเสือพบสิงห์เลยทีเดียว นอกจากโจโฉ เล่าปี่ และซุนกวนแล้ว ขงเบ้งกับกวนอูยิ่งเป็นอีกสอง บุคคลส�ำคัญผู้ผลักดันให้สามก๊กเป็นที่รู้จักแพร่หลายมากที่สุด ขงเบ้งเป็น ที่รู้จักในฐานะผู้เปี่ยมคุณธรรม สติปัญญา และความสามารถ เขาได้กลาย เป็นสัญลักษณ์แห่งสติปัญญาอันเฉียบแหลมมาเป็นเวลาช้านาน ส่วนกวนอู ก็เป็นดั่งต้นแบบแม่ทัพจีน เนื่องจากกอปรด้วยความกล้าหาญ ความซื่อสัตย์ คุณธรรม ทั้งยังเชี่ยวชาญในการรบดังสมญานามเทพบู๊ ดังนั้น ยุคสามก๊ก แม้จะมีโจโฉ เล่าปี่ และซุนกวน แต่หากขาดสองคนนี้แล้วก็คงขาดสีสันไป ไม่น้อย เมื่อกล่าวถึงแม่ทัพผู้อัจฉริยะ นอกจากยุคจั้นกั๋วแล้ว ก็คงยากจะหา วีรบุรุษจ�ำนวนมากที่สุขุมลุ่มลึก สรวลเสเฮฮาได้ท่ามกลางเปลวเพลิงสมรภูม ิ ทั้งยังอยู่ในยุคสมัยเดียวกันดังเช่นยุคสามก๊กนี้ ในศึกผาแดง จิวยีใ่ ช้ทหารเพียงสามหมื่นนาย ท�ำลายกองทัพนับแสน นายของโจโฉซึง่ แข็งแกร่งทีส่ ดุ ในขณะนัน้ ได้ เหตุการณ์นสี้ ่งผลให้แผ่นดินจีน แตกเป็นสามขั้วอ�ำนาจในเวลาต่อมา และจิวยี่ก็กลายเป็นบุคคลผู้มีผลงาน ที่ได้รับการกล่าวขวัญยกย่องยาวนานนับพันปี ลิบองก็ใช้ทหารเก่งประดุจ 14 วรางค์ ตติยะนันท์ และ ปิยะพร แก้วเหมือน แปล
เทพ หลายครัง้ ทีท่ �ำให้ข้าศึกสยบได้โดยไม่ต้องสู้รบ สุดท้ายยังยึดเกงจิว๋ กลับ คืนมาให้ง่อก๊กได้ ท�ำให้ซุนกวนครองอ�ำนาจในกังตั๋งได้อย่างมั่นคง ลกซุน สามารถท�ำศึกอย่างรู้เขารู้เรา คุมคนได้โดยที่ไม่ถูกคุมเอง เขาโจมตีกองทัพ เล่าปี่จนราบคาบในศึกอิเหลง ท�ำให้จ๊กก๊กซึ่งก�ำลังอยู่ในยุคเฟื่องฟูต้องถึง จุดตกต�่ำ ลกข้องปราบปรามความวุ่นวายอันมีต้นเหตุจากปู้ฉันด้วยก�ำลัง 1 ต่อ 4 และต้านแรงกดดันจากกองทัพจิ้นตะวันออกด้วยตัวคนเดียว ท�ำให้ ยืดชะตาของง่อก๊กออกไปได้อีก 8 ปี เตียวคับไม่เพียงเพียบพร้อมด้วยสติ ปัญญาและความกล้าหาญ แต่ยังเป็นแม่ทัพผู้มีชื่อเสียงของวุยก๊กที่สามารถ รบชนะขงเบ้งด้วย สุมาอี้ช�ำนาญการพลิกแพลงตามสถานการณ์ เปลี่ยน วิกฤตเป็นโอกาส เป็นผู้บัญชาการเบ็ดเสร็จด้วยตนเองในศึกซินเสียและศึก เลียวตั๋ง เตงงายถนัดการใช้แผนที่ไม่มีผู้ใดคาดถึง สุดท้ายสามารถท�ำศึก พิสดารจนท�ำให้จ๊กก๊กล่มสลาย และกลายเป็นขุนศึกผู้ลบล้างแผนที่สามก๊ก ได้เป็นคนแรก หากพูดถึงสุดยอดนักอักษรศาสตร์ ความสามารถทางวรรณศิลป์ ของโจโฉนั้นนับว่าอยู่แถวหน้าของบรรดาฮ่องเต้ทั้งหลายในประวัติศาสตร์ เลยที เ ดี ย ว ล� ำ พั ง บทกวี ต ่ ว นเกอสิ ง ( 短歌行-ชี วิ ต แสนสั้ น ) บทเดี ย วก็ เพียงพอที่จะท�ำให้เขาเทียบชั้นกับกวีแนวหน้าของจีนได้แล้ว โจผีนับว่าเป็น นักวิเคราะห์วิจารณ์วรรณกรรมคนแรกในประวัติศาสตร์ โจสิดเป็นผู้ม ี พรสวรรค์ที่ประพันธ์บทกวีได้อย่างปราดเปรียว อีกทั้งอัจฉริยบุคคลทั้ง เจ็ดแห่งสมัยเจี้ยนอันที่น�ำโดยอองซัน (หวังชั่น) ก็นับเป็นผู้น�ำในวงวรรณ กรรมเช่นกัน ส่วนผู้ที่เป็นยอดฝีมือทางเศรษฐศาสตร์ได้แก่ขงเบ้ง ผู้ท� ำให้จ๊กก๊ก กลายเป็นประเทศที่มีความมั่งคั่งและมั่นคง จ่าวจือและยิมจุ๋นวางระบบนา หลวง แก้ไขการขาดแคลนเสบียงของกองทัพวุยก๊กที่เป็นปัญหามานานได้ ในเบือ้ งต้น สวีเหมีย่ วเมือ่ ครัง้ เป็นเจ้าเมืองเลียงจิว๋ ซึง่ ขาดแคลนเสบียงมาโดย ตลอด เขาบริหารจนท�ำให้ทุกครัวเรือนมีข้าวเต็มยุ้งฉาง เหลือกินเหลือใช้ ตู้จีกลายเป็นเจ้าเมืองคนแรกที่ท�ำให้อาณาประชาราษฎร์ในห้อตั๋ง (เหอตง) กินอิ่มนอนหลับ ข้าวปลาอุดมสมบูรณ์ ยอดวีรชนสามก๊ก : 33 ผู้มีใจสูง 15
ผูม้ สี ติปญ ั ญาล�ำ้ เลิศนัน้ นับว่าเป็นลักษณะเด่นของยุคสามก๊ก เช่นเดียว กับอัจฉริยะทางทหาร ที่นอกจากยุคจั้นกั๋วแล้ว ไม่เคยปรากฏยุคสมัยใดที ่ ผู้มีสติปัญญาล�้ำเลิศจ�ำนวนมากมารวมตัวกันอยู่ในยุคสั้นๆ เช่นนี้มาก่อน ที่เห็นได้ชัดย่อมเป็นขงเบ้ง นอกจากนี้ก็ยังมี บังทอง หวดเจ้ง จอสิว เตียน ห้อง จิวยี ่ โลซก ลิบอง ลกซุน ลกข้อง ซุนฮก ซุนฮิว เล่าหัว กุยแก กาเซีย่ ง เจียวเจ้ เทียหยก สุมาอี้ บุคคลเหล่านี้ล้วนสามารถเป็นมหาอ�ำมาตย์ให้ ประเทศชาติได้ทั้งสิ้น อย่างไรก็ตาม เหตุทสี่ ามก๊กยิง่ ใหญ่และสะดุดใจผูค้ นไม่ได้มเี พียงแค่นี้ เพราะในยุคสมัยทีบ่ า้ นเมืองวุน่ วายและยากล�ำบากเช่นนัน้ บุคคลในยุคสามก๊ก ยังคงองอาจห้าวหาญ เอาชีวติ เข้าแลกเพือ่ ความถูกต้องอย่างไม่เกรงกลัวความ ตาย แสดงให้เห็นถึงทีส่ ดุ ของจริยธรรมอันสูงส่ง ทีส่ ดุ ของปณิธานอันบริสทุ ธิ ์ ที่สุดของความกล้าหาญอันแน่วแน่ ที่สุดของคุณธรรมอันน่าประทับใจ ที่สุด ของกลอุบายอันสุขุมลุ่มลึกและเฉียบแหลม กระทั่งที่สุดของยอดขุนพลผู้ กล้าหาญ สิ่งเหล่านี้ได้สร้างสรรค์ต้นแบบและจารึกต�ำนานเรื่องแล้วเรื่องเล่า กลายมาเป็นประวัตศิ าสตร์สามก๊กทีไ่ ด้รบั ความนิยมอย่างแพร่หลายและดึงดูด ผู้อ่านได้เป็นอย่างดี ทุกเรื่องราวที่เกี่ยวกับบุคคลในยุคสามก๊ก เอ่ยถึงทีไรก็สนุกสนาน เพลิดเพลินทุกครั้ง กล่าวถึงแม่ทัพผู้กล้าหาญ ลิโป้ กวนอู เตียวหุย จูล่ง ม้าเฉียว เตียว เลี้ยว โจหยิน ก�ำเหลง บุนเอ๋ง เป็นต้น ล้วนสามารถรับมือข้าศึกเรือนหมื่น กล่าวถึงนักรบผู้กล้าหาญ แบบอย่างที่ดีที่สุดคือเคาทูกับเตียนอุย เพราะแม้ต้องเผชิญหน้ากับอูฮั่วและเมิ่งเปิน แต่ก็ไม่ตกเป็นรอง กล่าวถึงผู้ยึดมั่นในคุณธรรม ได้แก่ ตันหยง ไทสูจู้ เล่งทอง ลู่อิ๋น ซื่ออี้ เงียมหงัน และผู้กล้าทั้งสี่แห่งง่อก๊ก กล่าวถึงผู้พลีชีพเพื่อชาติ ได้แก่ จางหง บังเต๊ก เอี๋ยนอุน เปาเตียว และเทียกี กล่าวถึงผู้มีคุณธรรมสูงส่ง ได้แก่ ก่วนหนิง ปิ่งหยวน เตียนติ๋ว อองสิ้ว อ้วนฮวน และจางฟ่าน 16 วรางค์ ตติยะนันท์ และ ปิยะพร แก้วเหมือน แปล
กล่าวถึงอัจฉริยบุคคล ได้แก่ เก่อซวิน ตันเต๋ง กาเซี่ยง งีห้วน จีคัง และฮัวโต๋ กล่าวถึงอัจฉริยะระดับชาติ ได้แก่ ขงเบ้ง บังทอง ซุนฮก ซุนฮิว จิวยี ่ โลซก ลิบอง ลกซุน และลกข้อง อย่างไรก็ตาม สิ่งที่ท�ำให้สามก๊กล�้ำเลิศและสะเทือนใจคน ไม่ใช่เพียง เพราะบุคคลที่ฝากชื่อเสียงอันดีงามไว้ในหน้าประวัติศาสตร์เหล่านี้เท่านั้น แม้แต่ประชาชนระดับรากหญ้า ทหารชั้นผู้น้อย หรือสาวน้อยในหอห้องก็ ล้วนมีวีรกรรมที่โดดเด่น ไม่เพียงแค่นี้ นอกจากตั๋งโต๊ะ ซุนโฮ ลิฉุย กุยกี ลิอี้แล้ว ยุคสามก๊กแทบจะไม่มีผู้ท่ีเลวทรามต�ำ่ ช้าจนไม่อาจให้อภัยเลย ท�ำให้ ผู้คนชมไม่ขาดปากว่าคนในยุคสามก๊กมีรูปแบบการครองตนที่สูงส่ง ขุนนางผู้มีชื่อเสียงของวุยก๊กท่านหนึ่งนามว่ากากุ๋ย สมัยที่เขาเป็นผู้ ครองเมืองเจี้ยงอี้แห่งห้อตั๋ง (เหอตง) กัวหยวนซึ่งเป็นแม่ทัพของอ้วนถ�ำบุก มาตีห้อตั๋ง โดยตีเมืองต่างๆ ตามเส้นทางเดินทัพมาได้ตลอด มีเพียงเมืองที่ กากุย๋ เฝ้าอยูเ่ ท่านัน้ ทีย่ นื หยัดไม่แตกพ่าย กัวหยวนจึงเรียกก�ำลังเสริมเข้าโจมตี ก่อนทีเ่ มืองจะแตก ผูอ้ าวุโสในตัวเมืองให้กวั หยวนสัญญาไว้วา่ หากไม่ทำ� ร้าย กากุ๋ยก็จะยอมสวามิภักดิ์ หลังเมืองแตกกัวหยวนทราบว่ากากุ๋ยมีชื่อเสียง ดีงาม คิดแต่งตั้งให้เขาเป็นแม่ทัพ องครักษ์บังคับให้กากุ๋ยก้มหัวน้อมรับ แต่กากุ๋ยปฏิเสธอย่างแข็งกร้าว กัวหยวนโกรธมาก หมายจะสังหารกากุ๋ย เมื่อขุนนางและชาวเมืองรู้เรื่องนี้ ก็พากันปีนขึ้นก�ำแพงเมืองแล้วตะโกนว่า “ท่านผิดสัญญา ประหารนายผู้ประเสริฐของเรา เราขอยอมตายไป ด้วยกัน” เรื่องนี้แม้แต่องครักษ์ของกัวหยวนยังสะเทือนใจ จึงขอร้องให้ไว้ชีวิต กากุย๋ กัวหยวนจึงท�ำเป็นปล่อยกากุย๋ ไว้กอ่ น โดยให้นำ� ตัวไปขัง แล้วค่อยหา โอกาสเล่นงานทีหลัง ระหว่างคุมขัง กากุ๋ยทอดถอนใจกับผู้คุมว่า “ที่แห่งนี้ไร้วีรบุรุษแล้วหรือไร เหตุใดจึงปล่อยให้คนมีคุณธรรมต้อง มาจบชีวิตอย่างอยุติธรรมในที่นี้” ชายคนหนึ่งนามว่าจู้กงเต้า เขาไม่ได้รู้จักมักคุ้นหรือเป็นญาติกากุ๋ย ยอดวีรชนสามก๊ก : 33 ผู้มีใจสูง 17
แต่เมื่อได้ยินค�ำพูดของกากุ๋ยก็รู้สึกสงสารและเวทนาที่เขาต้องมาตกระก�ำ ล�ำบากเพราะความยึดมั่นในคุณธรรม จึงอาศัยเวลากลางคืนแหกคุกให้ กากุ๋ยหนีไป หลังกัวหยวนโดนโจมตีจนพ่ายแพ้แล้ว กากุ๋ยถึงได้สอบถามจนทราบ ชื่อเสียงเรียงนามของผู้มีพระคุณคนนี้ ต่อมาจู้กงเต้าท�ำผิดกฎหมายบ้าน เมืองและต้องโทษประหาร กากุ๋ยเข้าห้ามไว้ไม่ทัน จึงไว้ทุกข์ให้เขาเพื่อตอบ แทนคุณ ระหว่างที่ตู้จีด�ำรงต�ำแหน่งเจ้าเมืองห้อตั๋งนั้น เขามีผลงานดีเยี่ยม ครองใจประชาชน เมื่อโจโฉเข้าบุกฮันต๋ง ห้อตั๋งส่งก�ำลัง 5,000 นายไปท�ำ หน้าที่ขนถ่ายเสบียง ผู้ที่ถูกเกณฑ์ไปใช้แรงงานต่างให้ก�ำลังใจกันว่า “เราทุกคนล้วนต้องตาย แต่ต้องไม่ทำ� ให้เจ้านายของเราผิดหวัง” สุดท้าย ทั้งหมดก็ขนถ่ายเสบียงไปถึงฮันต๋งได้ส�ำเร็จโดยที่ไม่มีใคร หลบหนีเลยแม้แต่คนเดียว พระเจ้าซุนโฮ เจ้าผู้ครองง่อก๊กเป็นผู้น�ำที่โหดเหี้ยมทารุณ หลังจาก เขาขึ้นครองบัลลังก์เพียงไม่นาน ก็ท�ำเอาทั้งแผ่นดินง่อก๊กและประชากรต้อง ล่มจม มีอยู่ครั้งหนึ่ง เขาน�ำกองทัพขนาดใหญ่พร้อมกับไทเฮา ฮองเฮา และนางในนับพันไปบุกจิน้ ตะวันตกอย่างไม่เจียมตัว ระหว่างทางเจอพายุหมิ ะ ท�ำให้เดินทางล� ำบากมาก ซุนโฮจึงสั่งให้ทหารที่แต่งตัวเต็มยศมาลากรถ โดยรถแต่ละคันใช้ทหาร 100 นาย ท�ำให้มที หารเหนือ่ ยและหนาวตายจ�ำนวน มาก เหล่าทหารต่างก็ป่าวร้องอย่างโกรธแค้นว่า “หากเจอข้าศึกเมื่อไร ข้าวางอาวุธแน่” เมื่อซุนโฮได้ยินเช่นนี้กก็ ลัวมาก จึงสั่งให้ถอยทัพกลับ พ.ศ.800 (ค.ศ.257 ราชวงศ์วุย รัชศกกานลู่ปีที่ 2) จูกัดเอี๋ยนแม่ทัพ ใหญ่ปราบตะวันตกของวุยก๊กก่อกบฏ หลังจากเหตุการณ์ยืดเยื้อไปปีเศษ ทัพเขาก็แตกพ่ายและโดนฆ่า ผู้ใต้บงั คับบัญชาของเขาหลายร้อยคนถูกจับตัว ไว้ได้ ทุกคนพากันยืนเข้าแถวอย่างเป็นระเบียบพร้อมประกาศว่า “ไม่เสียดาย ที่ได้ตายเพื่อแม่ทัพจูกัดเอี๋ยน” ก่อนเพชฌฆาตจะประหารเชลยศึกทีละคน ก็จะถามก่อนว่ายอมจ�ำนนหรือไม่ หากยอมจ�ำนนก็ไม่ต้องถูกประหาร แต่ ไม่มีคนไหนยอมจ�ำนนเลย สุดท้ายเชลยศึกจึงถูกสังหารจนหมด 18 วรางค์ ตติยะนันท์ และ ปิยะพร แก้วเหมือน แปล
ซุนเซียงซึ่งเป็นเจ้าเมืองตันเอี๋ยงแห่งง่อก๊กถูกผู้ใต้บังคับบัญชานามว่า อิหล�ำและไต้อว้ นสังหาร อิหล�ำและไต้อว้ นคิดจะถวายตันเอีย๋ งเพือ่ สวามิภกั ดิ์ ต่อวุยก๊ก ชีฮูหยินภรรยาของซุนเซียงแม้จะตกอยู่ในอันตราย แต่กใ็ ช้สติปัญญา รวบรวมขุนศึกเก่าของซุนเซียง วางแผนสังหารสองกบฏอิหล�ำและไต้อ้วน นางไม่เพียงได้ล้างแค้นให้สามี แต่ยังท�ำให้เมืองตันเอี๋ยงปลอดภัย จะเห็นได้ว่าบุคคลในยุคสามก๊กนั้นมีความมหัศจรรย์อย่างแท้จริง ดังค�ำกล่าวที่ว่า “สตรียังเก่งได้เพียงนี้ บุรุษเล่าจะเก่งถึงเพียงใด” ทีจ่ ริงหากจะพูดถึงวีรบุรษุ ในสามก๊กและประวัตศิ าสตร์สามก๊ก สามวัน สามคืนก็พูดไม่จบ ผู้เขียนก็เหมือนกับผู้อ่านจ�ำนวนมากที่ได้อ่านวรรณกรรม สามก๊กของหลอกว้านจง แล้วหลงใหลบุคคลและเรื่องราวในสามก๊กเป็น อย่างยิ่ง เมื่ออายุมากขึ้นและหูตากว้างไกลขึ้น จึงพบว่ามีเหตุการณ์ที่ไม่เป็น ตรรกะหรือดูเป็นเทพนิยายมากเกินไปในหนังสือเล่มนี ้ เช่นเรือ่ ง “กวนอูสงั หาร ฮัวหยง” “ขงเบ้งใช้เรือฟางยืมลูกเกาทัณฑ์” “ยืมลมตะวันออก” “จิวยี่กระอัก เลือด” “เกิดจิวยี่ไยต้องเกิดขงเบ้ง” รวมถึงตัวตนที่แท้จริงของโจโฉ จิวยี ่ และโลซก เมื่อเกิดข้อสงสัย ผู้เขียนจึงหันไปอ่านจดหมายเหตุสามก๊กของ เฉินโซ่วเพื่อหาค�ำตอบ และได้พบว่าวรรณกรรมสามก๊กของหลอกว้านจงนั้น มีหลายจุดที่ไม่สอดคล้องกับความเป็นจริงในประวัติศาสตร์ โดยเฉพาะ การยกย่องกวนอู ขงเบ้ง และเล่าปี่มากเกินไป ขณะเดียวกันก็ใส่ร้ายป้ายสี โจโฉ จิวยี ่ โลซก และคนอืน่ ๆ เป็นอย่างมาก เพราะความจริงแม้ขงเบ้งจะมี สติปัญญาเหนือคนทั่วไป เพียบพร้อมด้วยความสามารถและคุณธรรม มี คุณลักษณะราวกับเทพเทวดา แต่กใ็ ช่จะเป็นเทวดาทีท่ ำ� ได้ทกุ เรือ่ งไป กวนอู กับเล่าปี่เป็นวีรบุรุษชั้นแนวหน้าในประวัติศาสตร์จีน แต่ก็ใช่ว่าดีเลิศสมบูรณ์ ไร้ทตี่ ิ ทีไ่ ร้เหตุผลยิง่ กว่านัน้ คือเขียนให้โจโฉเป็นตัวโกง เป็นกังฉินโฉด ชัว่ ช้า สามานย์ จิวยีก่ ลับเป็นแค่คนธรรมดาสามัญทีใ่ จคอคับแคบ ไร้ความสามารถ ให้ขงเบ้งปั่นหัวเล่น โลซกกลับกลายเป็นคนดีที่หูหนาตาบอด อย่างไร ก็ตาม ตัวจริงของโจโฉนั้นเป็นคนธรรมดาสามัญคนหนึ่งซึ่งมีทั้งด้านมืดและ ด้านสว่างปะปนกัน ด้านมืดของโจโฉได้แก่การไม่เมตตาต่อเปี๋ยนเหยียง ท�ำลายล้างซีจิ๋ว สังหารเอียวสิ้วและซุยต�ำ เป็นต้น แต่ด้านสว่างของโจโฉนั้น ยอดวีรชนสามก๊ก : 33 ผู้มีใจสูง 19
สมควรได้รับค�ำกล่าวขานมากกว่า เพียงดูจากความเมตตาที่โจโฉมีต่อข้าศึก อย่างกวนอู ตันก๋ง จงป้า และเตียวสิ้ว หรือแม้แต่ต่อผู้ที่ทรยศหักหลังอย่าง สวีซี ปี้เฉิน และเว่ยจง ก็พิสูจน์ตัวตนของโจโฉได้ว่าเขาเป็นนักการเมืองผู ้ ยิง่ ใหญ่ทใี่ จกว้างและมีเมตตา ความสามารถด้านกลยุทธ์ของเขาก็ไม่ได้น้อย หน้าจิ๋นซีฮ่องเต้ หลิวปัง หลี่ซื่อหมิน หรือจ้าวควางอิ้น อีกทั้งความสามารถ ด้านกวีนิพนธ์และความรอบรู้ จักรพรรดิผู้ย่ิงใหญ่ท้ังสี่พระองค์นี้ไม่อาจ เทียบโจโฉได้เลย แต่โจโฉกลับโชคร้ายที่ต้องเจอข้าศึกที่แข็งแกร่งอย่างเล่าปี ่ และซุนกวน (เล่าปี่และซุนกวนก็เช่นกัน) ท�ำให้ไม่อาจรวมแผ่นดินจีนเป็น ปึกแผ่นได้ดังฝัน จิวยี่เป็นบุรุษผู้มีพร้อมทั้งสติปัญญาและคุณธรรมที่พบได้ยากใน ประวัติศาสตร์จีน ถือได้ว่ารวมข้อดีทุกอย่างไว้ในคนคนเดียว ไม่เพียงเป็น บุรุษที่สง่างาม แต่ยังเก่งกล้าสามารถ ด้านบุ๋นคือช�่ำชองท่วงท�ำนองดนตรี ด้านบูค๊ อื ช�ำนาญการใช้ทหาร และทีห่ าได้ยากยิง่ กว่าคือแม้จะมีผลงานมากมาย และต�ำแหน่งใหญ่โต แต่ไม่ได้ท�ำตัวเย่อหยิ่งหรือใช้อ�ำนาจบาตรใหญ่ ต่อ เบื้องบนเขาจงรักภักดี ต่อเบื้องล่างเขามีความเมตตา แม้แต่เทียเภาซึ่งเป็น ขุนศึกเก่าที่ไม่เชื่อฟังเขาอย่างมาก ยังชื่นชมเขาด้วยความเลื่อมใสศรัทธาว่า “คบกับจิวยี่ก็เหมือนการร�่ำสุรา ดื่มไปก็เมาโดยไม่รู้ตัว” หากไร้ซึ่งจิวยี่ในศึกผาแดง โจโฉก็คงรวมประเทศส�ำเร็จไปแล้ว ไหน เลยจะมีวรรณกรรมสามก๊ก โลซก เสนาธิการอันดับหนึ่งของง่อก๊ก เป็นผู้มีจิตใจกว้างขวาง ช่วย บรรเทาความทุกข์ของผู้อื่นได้ อีกทั้งมีความกล้าหาญ เขาวางแนวทางการ สร้างชาติของง่อก๊กไว้ตั้งแต่ครั้งแรกที่พบซุนกวน กล่าวคือ สละราชวงศ์ฮั่น ที่ไม่มีทางฟื้นฟูได้ ยืนบนล�ำแข้งของตนให้ได้ก่อน แล้วสังเกตความเปลี่ยน แปลงของสถานการณ์บ้านเมือง จากนั้นค่อยหาโอกาสกอบกู้ราชวงศ์ฮั่น เขา ไม่เพียงเปิดวิสยั ทัศน์ให้ซุนกวน แต่ยงั ยกระดับฐานะของง่อก๊กอีกด้วยความ เหนือชัน้ ของ “กลยุทธ์โลซก” ไม่ได้หา่ งชัน้ กับ “แผนยุทธศาสตร์หลงจง” ของ ขงเบ้ง และ “กลยุทธ์เชิดชูฮอ่ งเต้เพือ่ บงการขุนนางนอกแถว” ของมอกายเลย หลายปีมานี้สามก๊กได้รับความนิยมอย่างมาก ส่วนหนึ่งเป็นเพราะ 20 วรางค์ ตติยะนันท์ และ ปิยะพร แก้วเหมือน แปล
คุณูปการจากเกมคอมพิวเตอร์ เกมสามก๊กในคอมพิวเตอร์นั้นล้วนสร้างขึ้น ตามแบบแผนของวรรณกรรมสามก๊กทั้งสิ้น วรรณกรรมเรื่องนี้หากเป็น แนวนวนิยายก็ยังพออ่านง่าย แต่จะอ่านเพื่อประวัติศาสตร์นั้นไม่เหมาะนัก หากไม่มีเวลาจะอ่านพงศาวดารฉบับจริง และฉบับจริงก็อ่านเข้าใจยาก ผู ้ เขียนจึงอิงจดหมายเหตุสามก๊กของเฉินโซ่วเป็นหลักในการเรียบเรียงเรือ่ งราว จากสามก๊กนี ้ นอกจากจะน�ำเสนอมุมมองเกีย่ วกับสามก๊กในด้านทีถ่ กู ต้องแล้ว ที่ส�ำคัญยิ่งกว่านั้นก็เพื่อบรรยายถึงบุคคลในประวัติศาสตร์สามก๊กอันองอาจ กล้าหาญและสง่าผ่าเผยตามความเข้าใจของผู้เขียน เพื่อแลกเปลี่ยนความรู ้ กับผู้อ่านทั้งที่รู้จักและไม่รู้จักมาก่อน ปี พ.ศ.2207 (ค.ศ.1664 ราชวงศ์ชิง รัชศกคังซีปีที่ 3) เมื่อราชวงศ์ หมิงล่มสลาย จางหวงเหยี่ยน (สมญานามชางสุ่ย) เป็นผู้หนึ่งที่ต้านชิงกู้หมิง ไม่นานหลังจากปฏิบัติการต่อต้านราชวงศ์ชิงล้มเหลวเขาก็ถูกคุมตัวไว้ได้ และถูกส่งตัวไปหังโจว ระหว่างทางได้ผ่านบ้านเกิดที่อ�ำเภอหยินเซี่ยน ขณะ อ�ำลาญาติสนิทมิตรสหาย เขาแต่งกลอนบทหนึง่ ทีแ่ สนสะเทือนใจผูค้ น กลอน บทนี้ชื่อว่า “ลาบ้านเมื่อปีเจี่ยเฉินเดือนแปด1” มีเนื้อหาดังนี้
สิ้นแผ่นดินจะพ�ำนักสถานไหน อวี๋เชียนท่านดุจตะวันมากคุณู ข้าต้านชิงกู้หมิงแต่สูญสิ้น ขอเป็นคลื่นเฉียนถังเจียงสมดั่งใจ
ครูนั้นไซร้ท่านสถิตเหนือซีหู เยว่เฟยอยู่รักษาหนานซ่งไว้ ได้ฝังดินร่วมพิภพสบอาศัย พิโรธไล่ดั่งต�ำนานอู๋จื่อซวี
ส�ำหรับขุนนางที่มีอุดมการณ์ เมือ่ บ้านเมืองล่มสลายแล้วจึงได้เอาเยว่ เฟยกับอวี๋เชียนมาเป็นแบบอย่างในการตายเพื่อชาติเท่านั้น การแยกแยะอะไรถูกอะไรผิด อะไรคือมิตรแท้ อะไรคือบุคลิกที่พึง ประสงค์ อะไรคือแบบแผน อะไรคือสติปญ ั ญา อะไรคือความกล้าหาญ เพียง ค�ำถามไม่กี่ข้อเหล่านี้ เรื่องราวในประวัติศาสตร์สามก๊กก็สามารถเป็นอาจารย์ สอนเราได้แล้ว 1
ปีเจี่ยเฉินคือปีที่ 3 ในรัชศกคังซี ยอดวีรชนสามก๊ก : 33 ผู้มีใจสูง 21
บทน�ำ
ยอดวีรชน หมายถึงผู้เพียบพร้อมด้วยคุณธรรมและความประพฤติ หรือมีสติปัญญาโดดเด่นกว่าคนทั่วไป ในหนังสือเล่มนี้ “ยอดวีรชน” หมาย ถึงผูม้ ปี ณิธานและจริยธรรมสูงส่ง ถึงพร้อมด้วยพฤติกรรม อารมณ์ความรูส้ กึ และแบบแผน รวมทั้งมีกลยุทธ์อันชาญฉลาด เมื่อพิจารณาจากมาตรฐาน ข้างต้นจะเห็นว่ายอดวีรชนบางคนนัน้ เป็นนักวางแผน และนักวางแผนบางคน ก็เป็นทั้งยอดวีรชนและขุนศึกด้วย “ขุนศึก” หมายถึงผู้เก่งกาจเป็นเลิศและ ขอบเขตความสามารถสูงส่ง เหล่าวีรชนทีป่ รากฏในหนังสือเล่มนีล้ ว้ นเป็นเลิศ ด้านความสามารถหรือไม่ก็จริยธรรม ไม่เช่นนั้นก็เพียบพร้อมด้วยคุณสมบัติ ทั้งมวลซึ่งยากจะจ�ำแนกประเภทได้ ในจดหมายเหตุสามก๊กของตันซิ่ว หากไม่นับรวมบุคคลที่เผยซงจือ เขียนอรรถาธิบายเพิ่มเติม จะประกอบด้วยชีวประวัติบุคคลน้อยใหญ่ราว 468 คน สิ่งที่น่าประหลาดใจก็คือนอกจากคนสารเลวไม่กี่คนอย่างตั๋งโต๊ะ ลิฉุย กุยกี ซุนโฮ ฮวงโฮ และลิอี้แล้ว อีกร้อยละ 80-90 ล้วนเป็นผู้ที่เดินอยู่ ในเส้นทางแห่งคุณธรรมทั้งสิ้น ไม่เพียงเท่านี้ หากไม่ใช่ว่าสูงส่งทางด้าน พฤติกรรม ความรู้สึก หรือจริยธรรม ก็ต้องเป็นอัจฉริยะ ทุกคนล้วนมี ยอดวีรชนสามก๊ก : 33 ผู้มีใจสูง 23
เอกลักษณ์จ�ำเพาะตนแทบทั้งสิ้น ประสบการณ์สุดพิเศษเหล่านี้เองที่หาอ่าน ไม่ได้ในหนังสือประวัติศาสตร์เล่มอื่นๆ ยุคสามก๊ก โดยเฉพาะช่วงต้นของยุคสามก๊ก คือยุคสมัยแห่งความ วุ่นวายและล�ำบากยากเข็ญ ส�ำหรับผู้คนส่วนใหญ่ในยุคนั้น แม้แต่การกินอิ่ม นอนหลับและความปลอดภัยในชีวิตที่เป็นความต้องการขั้นพื้นฐานก็ล้วนไม่ สามารถตอบสนองได้ ทว่าในช่วงเวลาอันเลวร้ายเช่นนี้ บุคคลทั่วไปในยุค สามก๊กยังสามารถครองตนอยู่ในหลักแห่งความถูกผิดและหลักแห่งมนุษย ธรรม เผยลีลาอันสูงส่ง รูปแบบที่ยิ่งใหญ่ รวมทั้งกลอุบายแสนล�้ำลึก ท�ำให้ ผู้คนชื่นชมอย่างถึงที่สุด และแน่นอนว่าบุคคลระดับแนวหน้าในบรรดาผู้คน เหล่านั้นล้วนได้รับการรวบรวมไว้ในหนังสือเล่มนี้ ส�ำหรับยุคที่เกิดสงคราม วุ่นวายและจริยธรรมเสื่อมโทรมเช่นนี้แล้ว นี่คือเสียงกลองแห่งรุ่งอรุณที่จะ ปลุกจิตวิญญาณของผู้คนให้ตื่นขึ้น หนังสือเล่มนี้คัดเลือกบุคคลที่โดดเด่นระดับแนวหน้าทั้งด้านคุณ ธรรมและความสามารถไว้กว่า 30 ท่าน บางท่านมีปณิธานสูงส่งและบริสุทธิ์ มองลาภยศชื่อเสียงเป็นอนิจจังดังเมฆที่ล่องลอย อาทิ กว่านหนิง เตียนติ๋ว บางท่านมีจิตวิญญาณสูงส่งเหนือคนทั่วไป อาทิ ปิ่งหยวน อองสิ้ว บางท่าน เปี่ยมความกล้าหาญและเที่ยงธรรม แยกแยะบุญคุณความแค้นชัดเจน อาทิ เก่อซวิน จางหง บางท่านรอบรู้สรรพวิชาและประยุกต์ใช้กับการบริหาร บ้านเมืองได้ อาทิ ซุนฮก ซุนฮิว บางท่านมีกลยุทธ์เป็นเลิศหาใดเปรียบ แต่ ชอบปั่นหัวคนเล่น อาทิ กาเซี่ยง ยีหวน บางท่านพัฒนาสติปัญญาและ ความสามารถของตนจนได้รับรางวัล ชื่อเสียง และเกียรติยศ อาทิ ตังเจียว เล่าหัว บางท่านเป็นยอดแม่ทัพอัจฉริยะโดยแท้ เชี่ยวชาญทั้งวรรณศิลป์ และการยุทธ์ระดับที่นำ� พาความสงบสุขมาสู่แผ่นดิน อาทิ จิวยี่ บังทอง และ หวดเจ้ง นอกจากนีย้ งั มีผ้เู ป็นเลิศด้านวรรณศิลป์อย่างโจสิดและอองซัน ปรมา จารย์ด้านการแพทย์อย่างหมอฮัวโต๋ ผู้มีไหวพริบด้านการปกครองอย่างตู้จี และชายชาตรีเลือดร้อนผู้ยิ่งใหญ่อย่างไทสูจู้ เป็นต้น เรื่องราวของทุกคน ล้วนเป็นต�ำนานอันน่าตื่นตาตื่นใจ การกระท�ำของพวกเขาล้วนเป็นแบบอย่าง 24 วรางค์ ตติยะนันท์ และ ปิยะพร แก้วเหมือน แปล
ทีส่ มบูรณ์ ควรค่าแก่การให้ผคู้ นสมัยใหม่อย่างพวกเราได้สมั ผัสและไตร่ตรอง อย่างลึกซึ้ง เขียนถึงตรงนี้คงไม่อาจไม่กล่าวถึงกลอุบายของเหล่ากุนซือในสามก๊ก เพราะสิ่งเหล่านี้เองคือหนึ่งในส่วนที่ยอดเยี่ยมที่สุดของสามก๊ก ช่วงต้นยุคสามก๊ก เหล่าวีรบุรษุ ต่างแย่งชิงกันเป็นมหาอ�ำนาจในตงง้วน ส่วนช่วงปลายยุคสามก๊ก สามวีรบุรุษวางแผนรวมแผ่นดินเป็นหนึ่ง ตลอด ทัง้ ยุคสามก๊กคือการสูร้ บกันในทางลับและทางแจ้ง เหล่ากุนซือต่างงัดกลยุทธ์ เหนือชัน้ เพือ่ โจมตีฝ่ายตรงข้าม บดขยีศ้ ตั รู ประมือกันทัง้ ต่อหน้าและลับหลัง ความลึกล�ำ้ ของกลอุบาย ความกว้างไกลและยิง่ ใหญ่ของความคิด เชือดเฉือน กันอย่างเหนือชั้นราวกับเป็นสารานุกรมแห่งกลยุทธ์อันเฉียบแหลม ลองยกตัวอย่างคร่าวๆ สักสองข้อ แม่ทัพใหญ่กวนอูแห่งจ๊กก๊ก ตั้งฐานทัพอยู่เกงจิ๋ว ยกทัพขึ้นเหนือบุกโจมตีเมืองเซียงฝานอย่างกะทันหัน สถานการณ์เป็นไปอย่างง่ายดายราวกับฟันต้นไผ่ตลอดการสูร้ บ เขาจับกุมอิกมิ๋ และประหารบังเต๊ก เมืองเซียงฝานตกอยู่ในสภาวะวิกฤตพร้อมจะแตกพ่าย ได้ทุกเมื่อ หากเซียงฝานถูกตีแตก เกงจิ๋วของวุยก๊กจะต้องตกอยู่ในก�ำมือ ศัตรูแน่ และหากเกงจิ๋วถูกยึด ค่ายใหญ่ของโจโฉที่เมืองฮูโต๋ก็จะพลอยตก อยู่ในอันตรายไปด้วย เรื่องนี้ท�ำให้โจโฉตกใจจนถึงกับวางแผนจะย้ายเมือง หลวงหนีกวนอู จังหวะนี้เอง กุนซืออย่างเจี่ยงจี้และสุมาอี้ก็เสนอแผนการว่า “เล่าปีแ่ ละซุนกวนต่างหวาดระแวงกันเอง หากกวนอูทะนงตัว ซุนกวน จะต้องไม่พอใจเป็นแน่ เราสามารถส่งคนไปโน้มน้าวซุนกวนให้โจมตีกวนอู จากด้านหลัง พร้อมทั้งรับปากจะยกกังหล�ำให้แก่เขา วิกฤตการณ์ที่เซียงฝาน ก็จะคลี่คลายลงได้เอง” โจโฉรีบด�ำเนินการตามแผนดังกล่าวทันที พร้อมส่งแม่ทัพใหญ่ซิหลง เข้าช่วยเซียงฝาน สถานการณ์ฝ่ายกวนอูพลันพลิกกลับ ด้านเหนือมีซิหลง มาโจมตี ด้านหลังก็มีลิบองแม่ทัพใหญ่แห่งง่อก๊กมาจ่อ กวนอูจ�ำต้องถอน ทหารกลับไปช่วยค่ายใหญ่ที่ลำ� กุ๋น นี่ไม่เพียงท�ำให้วิกฤตการณ์ที่เซียงฝาน คลี่คลายไปชั่วขณะ แต่ยังเป็นการจุดชนวนให้เล่าปี่และซุนกวนผิดใจกัน ต่อมาเมื่อกวนอูถูกฆ่าเสียชีวิต เล่าปี่จึงเปิดศึกใหญ่กับง่อก๊กที่อิเหลงเพื่อ ยอดวีรชนสามก๊ก : 33 ผู้มีใจสูง 25
แก้แค้นให้กวนอูและทวงคืนเกงจิ๋ว สุดท้ายทัพเล่าปี่พ่ายแพ้ ตั้งแต่นั้นเป็น ต้นมาอ�ำนาจของจ๊กก๊กก็ค่อยๆ เสื่อมถอย หนึ่งกลอุบายที่แยบยลบังเกิด ผลกว้างไกลสั่นสะเทือนถึงเพียงนี้ นับว่าหาได้ยากในประวัติศาสตร์ ช่วงบั้นปลายชีวิตของโจโฉ บุตรสองคนคือโจผีและโจสิดต่อสู้แย่งชิง ต�ำแหน่งรัชทายาทกันอย่างไม่จบไม่สนิ้ ต่างฝ่ายต่างสูก้ นั ทัง้ ในทีล่ บั และทีแ่ จ้ง แต่ก็ไร้ประโยชน์ ทั้งยังเป็นเหตุให้เอียวสิ้วถูกฆ่า ทว่าเพียงกุนซือกาเซี่ยง เอ่ยถ้อยค�ำไม่กี่ประโยคที่ไม่ได้ดูจริงจังนักก็ท�ำให้โจโฉตัดสินใจได้ทันที แท้จริงแล้ว กาเซี่ยงสนับสนุนโจผี แต่เขาไม่เคยแสดงท่าทีอย่างเปิด เผย และก็เพราะว่าเขาไม่เคยพูดอะไร สุดท้ายโจโฉเองก็สงสัยว่าเขาคิดเห็น เช่นไร ครั้งหนึ่งโจโฉเรียกเขาเข้าพบเป็นการส่วนตัว เมื่อเผชิญหน้ากับ ค�ำถามของโจโฉ กาเซี่ยงตอบเพียงว่า “อืม” จึงท�ำให้เกิดบทสนทนาเช่นนี้ขึ้น โจโฉกล่าว “ข้าก�ำลังพูดกับเจ้า เหตุใดจึงไม่ตอบข้า” กาเซี่ยงตอบว่า “ข้าก�ำลังคิดบางอย่าง ไม่อาจตอบได้ในทันที” โจโฉว่า “คิดเรื่องอะไรหรือ” กาเซี่ยงว่า “ข้าก�ำลังคิดเรื่องของอ้วนเสี้ยวกับเล่าเปียว” เนื่องจากช่วงที่อ้วนเสี้ยวและเล่าเปียวยังมีชีวิตอยู่ ต่างไม่ได้แต่งตั้ง บุตรคนโตเป็นรัชทายาท หลังจากเสียชีวิตจึงเกิดศึกภายในระหว่างพี่น้อง ผลคือถูกโจโฉกวาดล้างจนหมดสิน้ โจโฉได้ฟงั ก็หวั เราะแล้วตัดสินใจแต่งตัง้ โจผีเป็นรัชทายาท ณ ที่นั้น เรือ่ งใหญ่โตทีอ่ าจเป็นอันตรายต่อการสืบราชสมบัตใิ นตอนนัน้ ตัดสิน ใจได้ด้วยค�ำพูดไม่กี่ค�ำของกาเซี่ยง นี่เป็นเพียงสองเรื่องราวเล็กน้อยใน สามก๊กเท่านั้น แต่เราสามารถมองเรื่องใหญ่ในเรื่องเล็ก แผนกลอุบายอัน แยบยล ความฉลาดหลักแหลม และการมองการณ์ไกลของบุคคลในสามก๊ก ยังขบคิดพิจารณาได้มากกว่านี้! สุดท้ายนี้ขอแจ้งให้ท่านผู้อ่านทราบสักเล็กน้อย หนึ่ง หากเอ่ยถึงยอดวีรชน กุนซือ และขุนศึกแห่งสามก๊ก ขงเบ้งคือ อันดับหนึ่งอย่างไม่ต้องสงสัย แต่เนื่องจากขงเบ้งมีความส�ำคัญสูงมาก ทั้งยัง มีขอบเขตกว้างขวางและรายละเอียดลึกมาก ในอนาคตหากมีโอกาสจะเขียน 26 วรางค์ ตติยะนันท์ และ ปิยะพร แก้วเหมือน แปล
โดยละเอียด ดังนั้นจึงไม่ได้เขียนไว้ในหนังสือเล่มนี้ สอง จิวยี่คือแม่ทัพผู้โด่งดังอันดับหนึ่งในบรรดาขุนนางแห่งสามก๊ก แต่สถานะของเขาในประวัตศิ าสตร์นนั้ ไม่ได้จำ� กัดอยูแ่ ค่การเป็นแม่ทพั ดังนัน้ จึงจัดเรื่องราวของเขาไว้ในหนังสือเล่มนี้ด้วย กวนอูไม่เพียงเป็นแม่ทพั ผูม้ ชี อ่ื เสียง ยังเป็นยอดวีรชนด้วย แต่บทบาท การเป็นแม่ทพั ของเขานัน้ โดดเด่นและเข้มข้น ดังนัน้ จัดเรือ่ งราวของเขาไว้ใน เล่ม “วีรบุรุษสามก๊ก” จึงจะเหมาะสมกว่า สาม หากว่ากันอย่างเคร่งครัด เก่อซวินและจางหงนับว่าเป็นบุคคล ในสามก๊กได้เพียงครึ่งเดียว แต่พวกเขามีภาพพจน์ของสุภาพบุรุษที่มีจิตใจ เด็ดเดี่ยวแน่วแน่ น่าประทับใจเป็นอย่างมาก จึงหยิบยกพวกเขามาแนะน�ำ แก่ทุกท่านเป็นกรณีพิเศษ หวังให้เป็นแบบอย่างแก่คนรุ่นหลังได้ สี่ สี่ผู้กล้าแห่งตังง่อและนางชีฮูหยินล้วนไม่ได้มีชื่อโดดเด่น ไม่ว่า จะในประวัติศาสตร์หรือแม้กระทั่งในสามก๊ก แต่พิจารณาจากบทบาทและ สิ่งที่พวกเขาได้ทุ่มเท ก็อดไม่ได้ที่จะไม่เขียนถึงพวกเขา ห้า ขอเน้นหนักถึงผู้เปรียบดั่งไข่มุกล�้ำค่าที่หล่นหายสองท่าน ได้แก่ จอสิวและเตียนห้อง ระดับความรู้ความสามารถและการวางกลยุทธ์ของ สองท่านนีไ้ ม่เป็นรองผูอ้ นื่ ในหนังสือเลย แต่เนือ่ งจากพวกเขาเลือกสวามิภกั ดิ์ คนผิด จึงไม่ปรากฏคุณูปการใดๆ เด่นชัด แม้แต่ตันซิ่วก็ไม่ได้เขียนถึงชีว ประวัติของพวกเขา เนื่องจากข้อมูลไม่เพียงพอจึงท�ำได้เพียงขออภัยพวกเขา และผู้อ่านไว้ ณ ที่นี้
ยอดวีรชนสามก๊ก : 33 ผู้มีใจสูง 27