กรุงเทพมหานคร ส�ำนักพิมพ์มติชน ๒๕๕๖
สารบัญ
ค�ำน�ำส�ำนักพิมพ์ ค�ำน�ำผู้เขียน
๖ ๙
ของดีเมืองน�้ำด�ำ (๑) ของดีเมืองน�้ำด�ำ (๒) กล้วยทอด & รถคลาสสิก เสน่ห์นครพนม (๑) เสน่ห์นครพนม (๒) เสน่ห์นครพนม (จบ) ของดีบางปลาม้า ผู้ใหญ่หัวใจเด็ก ชมผีเสื้อ-ชิมควายช็อก-ช้อปโรงเกลือ ซ้อมกิน ก่อนกินจริง ชมวัด-ชิมกาแฟ-เมืองสุรินทร์ หนึ่งเดียวในโลกที่...หมู่บ้านตากลาง อยู่กับช้าง
๑๕ ๒๕ ๓๙ ๕๑ ๖๕ ๗๙ ๙๓ ๑๐๓ ๑๑๕ ๑๒๗ ๑๓๗ ๑๔๗
๑๖๖
ประวัติผู้เขียน
หลวงพ่อเมือง พลวฑฺโฒ
งานบุญกองข้าว, พิธีสะเดาะเคราะห์ และพิธีพุทธาภิเษกที่วัดกกต้อง
ชุดภูไท อ�ำเภอกุฉินารายณ์
ของดีเมืองน�้ำด�ำ (๑)
ก่ อ น ๗ โมงเช้ า ในตั ว เมื อ งกาฬสิ น ธุ ์ ผ่ า นวงเวี ย นโปงลาง มาถึงหน้าสถานีต�ำรวจ ผมเดินข้ามถนนมาฝัง่ ตรงข้าม ตามหาปาท่องโก๋ทมี่ คี นแนะน�ำ “ถ้ า พี่ ม าเที่ ย วกาฬสิ น ธุ ์ อยากให้ ล องชิ ม ปาท่ อ งโก๋ กั บ ข้าวเหนียวเขาวง” บางคนอาจจะงง แค่ปาท่องโก๋กับข้าวเหนียว มันแปลก ตรงไหน ฟังตัวอย่างการแนะน�ำสั้นๆ จากน้องเอ-จอมพจน์ เกษม- รุ่งชัยกิจ “ปาท่องโก๋เจ้านี้กรอบนอกนุ่มใน ข้างในเป็นเนื้อนุ่มๆ ไม่ หนา ไม่เยอะเกิน เขาเริ่มทอดตอนตี ๔ ขายหมดประมาณ ๗ โมงกว่าๆ ถ้าไปซื้อตอนประมาณ ๖ โมงเช้า เขาจะเปลี่ยนน�้ำมัน ใหม่รอบที่สอง” “ส่ ว นข้ า วเหนี ย วพั น ธุ ์ เ ขาวง ลั ก ษณะของพื้ น ที่ ป ลู ก ข้ า ว เหนี ย วเป็ น หุ บ เขาในเขตอ� ำ เภอเขาวง ดิ น ในบริ เ วณนี้ เ ป็ น ดิ น เที่ยวชาตินี้มีแต่ฮา เที่ยวชาตินี้มีแต่ฮา
15 15
ภูเขาไฟเก่า มีแร่ธาตุอาหารพืชมาก ท�ำให้ข้าวเหนียวเขาวงอร่อย นิ่ม เป็นรองแค่ข้าวเหนียวเขี้ยวงูเชียงราย” อื ม ! ฟั ง ค� ำ แนะน� ำ แล้ ว ถ้ า ไม่ ไ ด้ กิ น ปาท่ อ งโก๋ แ ละข้ า ว เหนียวเขาวงของกาฬสินธุ์จะเสียดายไปถึงชาติหน้านะเนี่ย เจอแล้วครับ ปาท่องโก๋เจ้าที่เอแนะน�ำ ตั้งกระทะขายอยู่ ริมถนนข้างตลาด เจ้านี้มีลูกค้ามาซื้อเยอะกว่าเจ้าอื่น ผมสั่งซื้อด้วยน�้ำเสียง แหบแห้งและเบาๆ “ปาท่องโก๋ ๓ ตัวครับ” อายจังซื้อแค่ ๓ ตัว หลายคนที่ เ ห็ น เขาซื้ อ กั น คนละ ๓-๔ ถุ ง สงสั ย ซื้ อ ไป เก็งก�ำไรแน่ๆ ได้ปาท่องโก๋แล้ว มองหาร้านนัง่ กิน มีแต่รา้ นกาแฟโบราณ นั่ ง กิ น ปาท่ อ งโก๋ ที่ ร ้ า นกาแฟโบราณ (เข้ า กั บ หน้ า ตาคน กินมาก) ปาท่องโก๋เขาอร่อยจริงครับ ไม่อมน�้ ำมัน กรอบนอกนุ่ม ใน เคี้ยวกินเพลินๆ เหมาะส�ำหรับเป็นของช�ำร่วยงานแต่งงาน หุหุ สั ง เกตเห็ น คนแถวนี้ เ ขากิ น กาแฟกั บ ข้ า วเหนี ย วด� ำ หน้ า สังขยาเหมือนกับคนทางภาคใต้ ที่เก๋ไปกว่านั้นคือ...ไข่ลวกครับ เมื่ อ เช้ า ตอนเดิ น ออกจากที่ พั ก ผ่ า นร้ า น “แตงโภชนา” ขายกาแฟ-ไข่กระทะ-ต้มเลือดหมู เห็นคนซื้อไข่ลวกกลับไปกินที่บ้าน เชื่อไหมครับ ทางร้านเอาไข่ลวกใส่ในถุงพลาสติกที่มีน�้ำ ร้อนด้วย 16
ชาติ ภิรมย์กุล
ไข่ ล วกแช่ ใ นน�้ ำ ร้ อ น นั ย ว่ า กิ น ที่ ร ้ า นกั บ ซื้ อ ไปกิ น ที่ บ ้ า น ระดับความร้อนของไข่ลวกเท่ากัน เป็นบริการหลังการขายที่ดีมาก ปาท่องโก๋เจ้าอร่อยชิมไปแล้ว ที่เหลือไปตามล่าหาข้าว เหนียวเขาวง...ป่ะ! จากจุดที่ซื้อปาท่องโก๋ เดินไปอีกไม่ไกล เป็นตลาดสดทุ่ง นาทอง ตลาดทุ่งนาทองอยู่ในอาคารหลังคาสูง เปิดโล่งทั้งสี่ด้าน หลังจากเดินดูบรรยากาศ ๑ รอบ ต้องบอกว่าเป็นตลาด สดที่...แปลกตาแปลกใจมาก นาทีแรกที่ก้าวเข้ามาในตลาด เห็นแม่ค้าใส่เสื้อยืดสีเขียว ทั้งตลาด ไม่ใช่สเี ขียวซีดๆ หรือเขียวช�ำ้ ๆ เป็นเขียวสดใสเหมือนกันหมด แม่ค้าเห็นผมท�ำหน้าย่นยับแบบสงสัย เลยเล่าให้ฟัง “วันนี้วันพุธใส่เสื้อสีเขียว ถ้าเป็นวันศุกร์จะใส่เสื้อยืดสีฟ้า ทั้งตลาด” มีแค่สองวันที่ต้องใส่เสื้อสีเดียวกัน นอกนั้นแล้วแต่สะดวก นอกจากเสื้อสีเดียวกัน แผงขายผัก-ผลไม้ และอื่นๆ ทุก แผงมีป้ายบอกชื่อแม่ค้าและของที่ขาย ภายในตลาดแบ่งโซนขายชัดเจน ไม่มีกลิ่นอับชื้นหรือกลิ่น ควันจากอาหารปิ้งๆ ย่างๆ เป็ น ตลาดสดที่ ส ะอาด อากาศถ่ า ยเทสะดวก เอาเต๊ น ท์ มากางนอนยังได้ ช่วงที่ผมไปตลาดทุ่งนาทองมีแผงขายไข่มดแดงเยอะมากๆ เที่ยวชาตินี้มีแต่ฮา
17
บรรยากาศในตลาดสดทุ่งนาทอง
ไข่มดแดงกับแมลงต่างๆ
ไข่มดแดงวางขายกับแมลงกระชอน แมงมัน จิ้งหรีด และ แมลงอีก ๒ ชนิด ไม่รู้จักชื่อนะ ไข่มดแดงกองละ ๒๐-๕๐ บาท ไม่รับบัตรเครดิต เห็นไข่มดแดงที่ขายในตลาด ยังคิดนะ มดแดงมันจะสูญ พันธุ์ป่าว หรือว่า...เราคิดมากไป แม่ค้าแถวนี้ใจดีครับ ถ่ายรูปและถามราคาเฉยๆ ไม่ซื้อเขาก็ยิ้มให้...ดีจัง ชมตลาด-ชิ ม ปาท่ อ งโก๋ เ สร็ จ ไปไหว้ พ ระพุ ท ธรู ป ประจ� ำ เมืองที่วัดกลาง เมืองไทยนอกจากของกิน-ของอร่อยขึ้นชื่อในแต่ละจังหวัด ที่ไม่เหมือนกัน เรายังมีพระพุทธรูปเก่าแก่และศักดิ์สิทธิ์ให้กราบไหว้ทุก จังหวัด วัดกลางประดิษฐาน “หลวงพ่อองค์ด�ำ” หรือ “หลวงพ่อ ชุ่มเย็น” พระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองของชาวกาฬสินธุ์ หลวงพ่อองค์ด�ำประดิษฐานในวิหารด้านหลังสุดนะครับ 18
ชาติ ภิรมย์กุล
ออกจากวัดกลาง ผมอยากไปชมวัดป่ามัชฌิมวาสอยู่นอก เมือง วันนี้โชคดีครับ มีน้องรุ่ง (รุ่งทิพย์ บุกขุนทด) จาก ททท. ส�ำนักงานขอนแก่น และ “คุณวิภาดา รัตนโรจนา” ประชาสัมพันธ์ จังหวัดกาฬสินธุ์เป็นคนพาไปวัดป่าฯ จากตัวเมืองขับรถตรงไปทางไหนบ้าง ผมจ�ำไม่ได้นะครับ มารู้ว่าถึงวัดป่าฯ ตอนรถจอดหน้าทางเข้าวัดที่มีต้นไทร ขนาดใหญ่แผ่กิ่งก้านและรากเลื้อยปกคลุมทั่วบริเวณ เดิ น เข้ า มาภายในวั ด เต็ ม ไปด้ ว ยต้ น ไม้ ใ หญ่ ทั้ ง ต้ น โพธิ์ ต้นไทร และอีกหลายๆ ต้น ใหญ่ๆ ทั้งนั้น ตรงกลางวัดเป็นโบสถ์ธรรมชาติ เน้นความเรียบง่าย ไม่ สิ้นเปลือง โบสถ์ เ ปิ ด โล่ ง ทั้ ง สามด้ า น พื้ น เป็ น หิ น อ่ อ น หลั ง คาใช้ กระเบื้องใส มีไม้เลื้อยปกคลุม เรามาไหว้พระพุทธรูป “หลวงปู่ขาว” “พระพุทธเมตตา” และ “พระพุทธโอสถ” อี ก ด้ า นหนึ่ ง ของโบสถ์ ใ ต้ ต ้ น ไม้ ใ หญ่ เ ป็ น ที่ ป ระดิ ษ ฐาน “หลวงปู่ผ้าขาว” หรือ หมอชีวกโกมารภัจจ์ ช่วงที่ไหว้พระ ตั้งสติดีๆ นะ อย่าเผลอล่ะ ถ้าเผลอจะตกใจเสียงไก่ที่แย่งกันขัน วัดนี้ไก่คุมครับ...ไก่เยอะมากๆ ก� ำ ลั ง จะเดิ น ไปดู ด ้ า นหลั ง วั ด รู ้ ม าว่ า “หลวงพ่ อ เมื อ ง พลวฑฺโฒ” เจ้าอาวาสก�ำลังรับแขกอยู่ที่ศาลาหลังหนึ่ง เราเข้าไปกราบหลวงพ่อเมืองในศาลาพร้อมกับ “ไก่หนึง่ ฝูง” เป็นการสนทนากับหลวงพ่อ โดยมีเสียงไก่ขันแทรกตลอด อยู่ๆ แม่ไก่ตัวหนึ่งออกไข่บนศาลาเฉยเลย เที่ยวชาตินี้มีแต่ฮา
19
แม่ไก่คงอยากให้เรารู้ว่า...อยู่วัดนี้ สุข สบายใจ นึกอยาก จะออกไข่ตรงไหนก็ได้ ตามใจไก่ นั่ ง ได้ สั ก พั ก เรากราบลาหลวงพ่ อ เนื่ อ งจากหลวงพ่ อ ต้องท�ำธุระอย่างอื่นต่อ เราเดินไปอาคารหลังหนึ่งคล้ายๆ พิพิธภัณฑ์ มีภาพถ่าย และอัฐบริขารของหลวงตามหาบัวพร้อมทั้งอัฐิธาตุของพระอริย สงฆ์สายหลวงปู่มั่นมากมายหลายองค์ ผมก้มกราบด้วยจิตศรัทธา และเกิดความปีติสุขทางใจ ออกจากห้องนี้น้องรุ่งชวนไปศาลาอัศวินวิจิตร ในศาลาฯ มีโครงกระดูกและซากศพที่เรียกว่า “อาจารย์ใหญ่” ส�ำหรับให้ ญาติโยมมาศึกษาสัจธรรมของชีวิตและเป็นข้อคิดในวัฏสงสาร คนเราเกิดมา ชีวติ ไม่มอี ะไรเทีย่ งแท้แน่นอน อะไรประมาณ นี้นะครับ ตอนน้องรุ่งชวนไปดู ผมคิดในใจ “ส่องกระจกดูหน้าตัวเองตอนตื่นนอนใหม่ๆ ไม่ต่างจาก ซากศพ ปลงได้เหมือนกัน” เราเองก็อยากให้อาจารย์ใหญ่ได้พักผ่อนบ้าง...ไม่ดูดีกว่า มื้ อ เที่ ย งเรามาปลงสั ง ขารความไม่ เ ที่ ย งแท้ แ น่ น อนของ ปลาคังที่ร้านครูจ�้ำ นอกจากปลาคังต้มย�ำ ยังมีลาบ-ส้มต�ำรสเด็ดและ “ข้าว เหนียวเขาวง” ตอนแรกไม่รู้ว่าเป็นข้าวเหนียวเขาวง แต่ตอนที่เอาข้าว เหนียวเข้าปาก เหมือนได้กลิ่นหอมของข้าว ทั้งหอมและนุ่มมาก แถมเคี้ยวแล้วข้าวขาดจากกันง่ายๆ จั บ ข้ า วเหนี ย วมาบี บ ๆ ปั ้ น ๆ ข้ า วเหนี ย วไม่ ติ ด มื อ กิ น แล้วติดใจ 20
ชาติ ภิรมย์กุล
ถามคนที่ร้านเป็นข้าวเหนียวพันธุ์อะไร เขาบอกว่ า พั น ธุ ์ เ ขาวง และยั ง บอกถึ ง คุ ณ สมบั ติ พิ เ ศษ ของข้าวเหนียวเขาวง ถ้าเก็บไว้กินในวันรุ่งขึ้นไม่ต้องอุ่น ความหอมนุ่มของข้าว ยังเหมือนเดิม ข้าวเหนียวเขาวงหนึ่งกระติบเล็ก ทยอยลงท้องเราอย่าง หอมนุ่ม...เอิ๊ก กินข้าว-กินปลาเสร็จ กลับเข้าตัวเมืองกาฬสินธุ์ หากาแฟ กินแก้ง่วง กาฬสินธุ์ไม่ใช่เมืองเล็กๆ อย่างที่คิด มีร้านกาแฟสด ๓-๔ ร้าน เราเลือกไปนั่งร้านกาละแฟอยู่ที่สวนสาธารณะกุดน�้ำกิน เย็นนี้กะว่าจะทัวร์ในตัวเมือง ชมโน่น-ชิมนี่-ช้อปนิดเพื่อ ไม่ให้เหงา ระหว่างนั่งคิดว่าออกจากร้านกาแฟจะแวะไหนก่อน เที่ยวชาตินี้มีแต่ฮา
21
มีเสียงโทรศัพท์มาที่รุ่ง เป็นสายของ “สาลิกา อุทรักษ์” นายกเทศมนตรีเทศบาลต�ำบลกุดหว้า นายกฯ โทร.มาชวนไปงาน ‘บุ ญ กองข้ า ว’ ของต� ำ บล กุดหว้าที่วัดกกต้อง อ�ำเภอกุฉินารายณ์ เป็นงานประจ�ำปี...ปีละครั้ง โห...งานแบบนี้ไม่ไปได้ไง จากตั ว เมื อ งกาฬสิ น ธุ ์ ผ่ า นอ� ำ เภอสมเด็ จ ตรงไปเรื่ อ ยๆ และเลี้ยวขวาไปอ�ำเภอกุฉินารายณ์ ตัดฉากมาที่วัดกกต้องเลยนะ จะได้ไม่เสียเวลา รถจอดในลานวั ด นายกฯ สาลิ ก า อุ ท รั ก ษ์ และน้ อ งๆ ในชุดภูไท รอต้อนรับคณะของเรา คณะของเรามีทั้งหมด ๒ คน (มาแค่ ๒ คนเอง เขินมาก) นายกฯ สาลิ ก าพาไปดู ก องข้ า วที่ ช าวบ้ า นน� ำ มาบริ จ าค ให้กับวัด ข้ า วที่ ได้ รับ บริ จ าคจะขายในวั น รุ ่ ง ขึ้ น เงิ น ที่ ไ ด้ จ ากการ ขายข้าวบริจาคให้วัดหมด นอกจากพิธีท�ำบุญกองข้าว ยังมีพิธีสะเดาะเคราะห์และ พิธีพุทธาภิเษกหลวงพ่อแสน รุ่นที่สอง รอบๆ โบสถ์หลวงพ่อแสน มีต้นคล้ายๆ ต้นผ้าป่าปักธง หลากสีรอบโบสถ์ ชาวบ้านผูกถุงพลาสติกที่มีของกินได้และของใช้โยงกับ สายสิญจน์เต็มไปหมด ผมเดินดูรอบๆ วัดจนถึงมืดค�่ำ มีชาวบ้านนุ่งขาว-ห่มขาว ทั้งวัยรุ่น-วัยกลางคนและสูงวัย ทยอยกันมาวัดอย่างต่อเนื่องและเยอะมาก 22
ชาติ ภิรมย์กุล
นายกฯ บอกว่ า คื น นี้ มี ช าวบ้ า นทั้ ง ในต� ำ บลกุ ด หว้ า และ จากที่อื่นมามากกว่าพันคนขึ้นไป อ�ำเภอกุฉินารายณ์ได้ผู้น�ำชุมชนดีครับ นายกฯ สาลิกา อุทรักษ์ ไม่กินเหล้า-ไม่สูบบุหรี่ เน้นส่ง เสริมประเพณี-วัฒนธรรมของหมู่บ้านอย่างจริงจัง ที่อ�ำเภอกุฉินารายณ์มีงานบุญมาลัยไม้ไผ่ เป็นศิลป-หัตถ กรรมที่สวยงามและขึ้นชื่อของหมู่บ้าน งานบุญมาลัยไม้ไผ่จะท�ำทุกวันพระในช่วงเข้าพรรษา ชาวบ้านจะเข้าวัดฟังพระเทศน์และจัดท�ำต้นกัลปพฤกษ์ เป็นมาลัยไม้ไผ่ถวายพระ สังคมไหนที่ได้ผู้น�ำดีและยังรักษาประเพณีวัฒนธรรมไว้ได้ สังคมนั้นมักจะพบแต่ความสุขและปลอดยาเสพติด ขอตั ว ไปอาบน�้ ำ เปลี่ ย นเสื้ อ ก่ อ นนะครั บ จะเข้ า พิ ธี พุ ท ธา ภิเษกและขอพร ให้ผู้อ่านทุกท่านสุขทั้งกาย-ใจตลอดไป จบแบบหวานนะ ขอขอบคุณ : คุณพัฒน์มาศ วงศ์พัฒนศิริ ผอ.ภูมิภาค ภาคตะวันออก เฉียงเหนือ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) คุณนพรัตน์ กอกหวาน ผอ.ส�ำนักงาน ททท. ส�ำนักงาน ขอนแก่น หมายเหตุ : ตอนที่ ๒ พบ “เจดีย์พุทธนิมิต” และ “คู่รัก ๑๕๐ ล้านปี” ที่ภูกุ้มข้าว ส่วนที่ว่าท�ำไมจังหวัดกาฬสินธุ์เรียกว่าเมืองน�้ำด�ำ...รอแป๊บ เที่ยวชาตินี้มีแต่ฮา
23