กรุงเทพฯ น่ารู้ ตอน
ถนน
ประวัติศาสตร์
มณฑล ประภากรเกียรติ เขี ยน ศันสนีย์ วีระศิลป์ชัย บรรณาธิการวิ ชาการ
กรุ งเทพมหานคร M Young, ส�ำนักพิมพ์มติช น 2556
ถนน
ประวัติศาสตร์
แรกเริ่มสร้างถนน แรกเริ่มถมหนทาง .........9
ทำ�ไมต้องสร้างถนนหนทาง ......... 12 ถนนใหม่สายแรก .......................... 14
ถนนเจริญกรุง ..............
16
ถนนบำ�รุงเมือง -เฟื่องนคร .............
ลัดเลาะถนนรอบวัง ............... 24
20
29 ถนนมหาราช ................... 30 ถนนสามแพร่ง ............................ 32 ถนนแพร่งนารา ................. 35 ถนนแพร่งภูธร .................. 36 ถนนแพร่งสรรพศาสตร์ ........ 37
26 ถนนท้ายวัง .................... 28 ถนนสนามไชย .................
4
ถนนหน้าพระลาน .............
ถนนชื่อนามจากจีน สู่ไทย ............ 40
44 ถนนราชสีมา ............ 45 ถนนสุโขทัย .............. 46 ถนนพิษณุโลก ........... 47 ถนนศรีอยุธยา ..........
48 ถนนอู่ทอง ............... 49 ถนนสุพรรณบุรี ......... 50 ถนนพิชัย ................ 51
ถนนสวรรคโลก ..........
ย้อนอดีตถนนหนทาง วันวานยังเคยมีอยู่ ................. 52
55 ถนนศาลาแดง ............. 56 ถนนหลานหลวง ........... 60 ถนนหน้าหับเผย ............
63 ถนนดินสอ ............... 66 ถนนประมวญ ..........
68 ถนนสายนี้ม้าป่วย ................ 70 ถนนหัวลำ�โพง ..................... 72
ถนนสายสรรพสัตว์
...............
5
ถนนราชดำ�เนิน ............... 74
77 ถนนราชดำ�เนินกลาง ............. 82 ถนนราชดำ�เนินใน ................. 86 ถนนสายสงครามโลก ................................................. 92 ถนนราชดำ�เนินนอก ..............
ถนนเหตุเกิดเพราะไฟไหม้ ......... 94
ถนนตัดใหม่ย่านบางลำ�พู ............................................... 96
98 ถนนพระสุเมรุ ................. 99 ถนนข้าวสาร ..................
100 ถนนรามบุตรี .............. 101 ถนนสิบสามห้าง...........
เส้นทางเชื่อมสองนคร ................... 102
6
รวมมิตรถนนกรุงธนบุรี .............. 106
108 ถนนสมเด็จเจ้าพระยา ...... 109 ถนนเจ้ากรุงธน .............. 110 ถนนวังหลัง .................. 111 ถนนโพธิ์สามต้น ............. 113 ถนนวังเดิม .................. 114 ถนนประชาธิปก .............
115 ถนนบางแก้ว ................ 116 ถนนท่าดินแดง .............. 117 ถนนเชียงใหม่ ................ 118 ถนนปากพิง ................. 119 เส้นทางหลวงแห่งแผ่นดินไทย จากกรุงเทพฯ สู่ต่างจังหวัด .... 122 ถนนพหลโยธิน ............. 124 ถนนสุขุมวิท ................. 126 ถนนเพชรเกษม ............. 128 ขึ้นรถโบราณในกรุงเทพฯ .................... 132 รถม้าเทียม .................. 134 รถรางไฟฟ้า ............... 138 รถม้าโดยสาร ............... 136 รถยนต์ .................... 140 อ่านอดีต เพื่อมองอนาคต ............................. 142 หนังสืออ่านเพิ่มได้ความรู้ ..................... 143 ถนนลาดหญ้า ...............
7
ถนน
ประวัติศาสตร์
รถเมล์ เด็กสาว จอมลุยชอบเดินทาง จนผู้ ใหญ่ต้องขอยอมแพ้ !!!
8
เก๋ ง เด็กชาย ชอบขี ่ จั กรยานคู่ ใจ
ไปถนนในอดี ตที่มีประวัติศาสตร์
เจ้ าตะลอน น้องมะ...หมาผู้แสนซน น่ารัก
ตามติดตลอด จมูกไวดมกลิ่นขั้นเทพ
แรกเริ่ม สร้างถนน แรกเริ่ม ถมหนทาง
เรามาคุยกันเรื่องถนนสายแรก ของประเทศไทยกันดีกว่า
เดี๋ยวจะ พาไปครับ ไปด้วย ครับ ถนนสายแรกในไทยมีมาแล้วตั้งแต่ส มัยโบราณ ไม่ว่า จะเป็นสุโขทั ย อยุธยา จนมาถึงสมัยรั ตนโกสินทร์ก็ยังคงมีอยู่ แต่ถนนเหล่านีจ้ ะเป็นถนนดิน แคบและสั้น ฝุ่นเยอะเมื่อตอน ฤดูแล้ง แต่จะเฉอะแฉะมากเมื่อตอนฤดูฝน แทบจะเดินทาง ไม่ได้เลยเมื่อฤดูน�้ำหลาก
9
เมื่อยุคสมัยเปลี่ยนไปเทคโนโลยีเทคนิคสมัยใหม่เข้ามาจึงได้เริ่ ม มีการสร้างถนนแบบใหม่ที่ ไม่ ใช่ถนนดินแบบสมัยโบราณ แล้วถนน ที่ว่าเริ่ มต้นขึ้นเมื่อไร? และเป็นอย่างไร? เราเริ่ มต้นสร้างถนนหนทาง อย่างเป็นทางการโดยใช้เทคโนโลยี สมัยใหม่แบบตะวันตกเมื่อสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รั ชกาลที่ 4) ถนนสายนี้มีชื่อว่า “ถนนเจริ ญกรุ ง”
ถนนพัฒนา เร็วจังนะ
จริงด้วย ครับ ถนนเจริ ญกรุ งเริ่ มแรกพื้นผิ วปูด้วยอิฐเอาสันขึ้นเป็นลายก้างปลา อัดแน่นพื้นถนนด้วยทรายหรือดิน ด้วยการที่เทคนิคท�ำถนนเรายังไม่พั ฒนา เท่าไร พื้นถนนบางช่วงเลยนูนกลายเป็น ต.เต่าหลังตุงกันไปเลย ส่วนสอง ข้างทางของถนนจะเป็นทางท่อระบายน�้ำ ถนนสายที่สร้างต่อมาคือ ถนนบ�ำรุ งเมือง และถนนเฟื่องนคร ใช้วิ ธี น�ำอิฐหักกากปูนมารวมแล้วใช้หัวไม้ขอนกระทุ้งให้แน่นถมทรายทั บหน้าถนน
10
เร็วจริง ครับ
ต่อมาในสมัยรั ชกาลที่ 5 ใช้กุ ลจี ีนขนดินมาปรั บถนน ให้สูงขึ้น ใช้ควายเดินย�่ำไปย�่ำมาให้ดินแน่นเป็นชั้นๆ ช่วงแรก การสร้างถนนใช้วิ ธีแบบธรรมชาติเรียบง่าย ใช้แรงงานคนบ้าง ควายบ้าง ช้างบ้าง ในการสร้างถนน พอเริ่ มมีบริ ษัทรั บ เหมา สร้างถนน ก็น�ำลูกกลิ้งแบบ “ตีนแกะ” หรือที่เรียก “Sheep Foot Roller” มาใช้แทน “Buffalo Foot” ก็คือ “ตีนควาย” นั่นแหละ
สะดวก ...สบาย... จริง ปลอดภัย ไร้กังวล เมื่อเทคโนโลยีจากต่างประเทศเข้ามา ประเทศไทยเราก็เริ่ มทั นสมัย น�ำวิ ธีสร้างถนนแบบประเทศอังกฤษมาใช้ คือปรั บผิ วดินเรี ยบแล้ว วางเรี ยงหินใหญ่เป็นชั้นพื้นรั บน�้ำหนัก ใช้รถบดขนาด 2-4 ตันทั บให้แบน แต๊ดแต๋ ต่อมาก็เริ่ มใช้วิ ธีทั บหน้าด้วยยางแอสฟัลต์ (ยางมะตอย) แต่ถนนก็ยังไม่ อึด... ถึก... ทน... แบบคอนกรีตในปัจจุ บันเท่าไรนัก นีแ่ หละคือกลวิ ธีการสร้างถนนหนทางในช่วงแรกของกรุ งเทพฯ เรี ยกได้ว่ากว่าจะมาเป็นถนนให้เราเดินทางกันในปัจจุ บัน ก็ต้องผ่านวิ ธีการ ต่างๆ มากมาย ดังนั้นเราควรใช้ถนนให้คุ้มค่าและเป็นประโยชน์ที่สุดเลยนะ
11
ทำ�ไมต้องสร้าง
ถนนหนทาง การคมนาคมสมัยโบราณ ผู้คนมักจะนิยมใช้ การเดินทางโดยทางเรือเป็นหลัก แม่น�้ำล�ำคลอง จึงมีความส�ำคัญที่สุด ถึงกับ เล่าขานกันว่าเป็น “เวนิส วาณิช แห่งสยาม” เลยก็ว่าได้
สวัสดี ครับ
จะไปไหน เหรอจ๊ะ
เพราะแบบนีน้ เี่ อง ในอดี ตจึงมีแต่การขุดคลอง เพื่อที่จะใช้ประโยชน์ ในการเดินเรือ สังเกตได้ว่าไม่มี การสร้างถนนเลย ถนนที่มีอยู่ก็ ใช้เกวียน ใช้ช้าง ใช้ควายในการเดินทางเท่านั้นเอง
12
แต่ทำ�ไมสมัยรัชกาลที่ 4 ถึงเริ่มสร้างถนนแบบตะวันตก เนือ่ งจากสมัยรั ชกาลที่ 4 เป็นช่วงเวลาที่ประเทศไทยมีการ เปิดประเทศ ท�ำให้มีชาวตะวันตกเข้ามาในไทยมากมายเลยละ กลุ่มฝรั่งได้ท�ำฎีกาถวายว่า พวกเขายามอยู่ ในกรุ งเทพฯ ไม่มี ความสะดวกสบายเท่าไรนัก ไม่มีพื้นที่ ในการขี ่ ม้าตากอากาศ เหมือนเคย บางกลุ่มก็ ไม่สะดวกในการเดินทางด้วยเรือ จึงต้องการถนนตัดใหม่เพื่อการติด ต่อที่สะดวกขึ้น
Yes, I can.
พาวิศวกร มาสร้าง ถนนนะ
...Hi... Welcome
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงโปรดให้ สร้างถนนรอบพระนคร ตรงลงไปต่อกับถนนตรง และตัดถนนแยกจากถนนใหม่เหนือวัดสามจีน (วัดไตรมิตร) ตรงลงไปหลังบ้านฝรั่งจนถึงต�ำบลดาวคะนอง ชื่อว่าถนนเจริ ญกรุ ง การสร้างถนนครั้งแรกในประเทศไทย คงไม่ ใช่เพราะเหตุผล ที่จะเอาใจฝรั่งอย่างเดี ยวหรอกนะ แต่เป็นเพราะพระบรมราโชบาย (นโยบาย) ของพระองค์ที่ต้องการให้ประเทศไทยก้าวหน้าทั ดเทียม กับต่างชาติมากขึ้น และเป็นช่วงเวลาที่ศึกสงครามกับ เพื่อนบ้านน้อยลง มากแล้ว จึงต้องการพั ฒนาประเทศให้ก้าวทั นโลกมากยิ่งขึ้นต่างหากละ
13
ถนนใหม่ สายแรก
ในสมัยโบราณถนนหนทางก็เกิดขึ้นบ้างแล้ว แต่ถนนเหล่านี้ เป็นถนนดินตามธรรมชาติ เมื่อถึงฤดูฝนก็แทบจะเดินทางไม่ได้ ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เริ่ มเปิดประเทศ มากขึ้น ท�ำให้เทคโนโลยีความเจริ ญต่างๆ จากต่างประเทศ เริ่ มเข้ามาในประเทศไทย และพวกชาวต่างชาติที่อยู่ ในกรุ งเทพฯ นีเ้ องที่เป็นจุ ดเริ่ มต้นของถนนแบบตะวันตกสายแรกในไทย
We need more convenient streets.
14
“ชาวยุโรปเคยขี ่ รถขี ่ ม้าเที่ยวตากอากาศ ได้ความสบาย ไม่มี ไข้เจ็บ เข้ามาอยู่ที่กรุ งเทพพระมหานคร ไม่มีถนนหนทาง ที่จะขี ่ รถขี ่ ม้าพากันเจ็บไข้เนืองๆ ได้ทรงทราบหนังสือแล้ว ทรงพระราชด�ำริ เห็นว่าพวกยุโรปเข้ามาอยู่ ในกรุ งมากขึ้นทุกๆ ปี ด้วยประเทศบ้านเมืองเขามีถนนหนทางก็เรียบรื่ น สะอาด ไปทุกบ้านทุกเมือง บ้านเมืองของเรามีแต่รกเรี้ยวหนทาง ก็เป็นตรอกเล็กซอกน้อย หนทางใหญ่ก็เปรอะเปื้อนไม่เป็นที่ เจริ ญตา ขายหน้าแก่ชาวนานาประเทศ เขาว่าเข้ามาเป็นการ เตือนสติ เพื่อจะให้บ้านเมืองงดงามขึ้น”
ต้องน�ำ เทคโนโลยีใหม่ๆ มาท�ำถนน ถนน ใหม่มาก
Thank You
นีค่ ือข้อความที่ปรากฏอยู่ ในจดหมายเหตุ ของเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ ที่ชาวกงสุลต่างประเทศ กราบทูลเรื่องชาวต่างชาติ ในกรุ งเทพฯ พระองค์ ทรงมีพระราชด�ำริ เห็นดี เห็นชอบด้วยจึงท�ำให้ ประเทศไทยเกิดถนนสายแรกที่ก่อสร้างด้วย เทคนิคใหม่ที่ ไม่เคยมีมาก่อน
New streets for you
หลังจากพระบาทสมเด็จ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้ตัด ถนนใหม่ทั้ ง 3 สายแล้ว จึงพระราชทาน ชื่อถนนที่มจี ุ ดประสงค์เพื่อสร้างความเจริ ญ ให้กับบ้านเมืองว่า ถนนเจริ ญกรุ ง ถนนบ�ำรุ งเมือง และถนนเฟื่องนคร
...ตะลอน... ขอก่อน 15
ถนน เจริญกรุง
ขอม้าวิ่ง ประเดิม ต้วแรกนะ
ถนนเจริ ญกรุ งแบ่งออกเป็น 2 ตอนคือ ถนนเจริ ญกรุ งตอนใน กับถนนเจริ ญกรุ งตอนนอก
1.
ถนนเจริญกรุงตอนนอก(ตอนใต้) สร้างเมื่อ พ.ศ.2404 เริ่มต้นที่คลองรอบกรุงตรงประตูสามยอด ตัดกับถนนตรง ต่อไปยังคลองผดุงกรุ งเกษม จนไปสุดที่ดาวคะนอง ถนนสายนี้มีอีกชื่อว่า “ถนนตก” เนือ่ งจากไปสิ้นสุดที่แม่น�้ำเจ้าพระยา
2. ถนนเจริญกรุงตอนใน
สร้างเมื่อ พ.ศ.2405 เริ่ มต้นที่ท้ายพระบรมมหาราชวัง ตรงไปยังประตูสามยอด จนไปเชื่อมต่อกับถนนเจริ ญกรุ งตอนนอก (ตอนใต้) ที่สะพานด�ำรงสถิตย์ เมื่อดูปีที่ก่อสร้างแล้ว เราจะเห็นได้ว่าถนนเจริ ญกรุ งตอนนอก จะถูกสร้างขึ้นก่อน 1 ปี และเป็นถนนสายนอกก�ำแพงเมืองที่ยัง คงเป็นที่รกร้างว่างเปล่า เพื่อเป็นทางสัญจรไปมาที่สะดวกขึ้น ส�ำหรั บชาวต่างชาติ และเป็นเส้นทางไปยังทุ่งกว้าง บริ เวณนอก เมืองก็อากาศดี สดชื่ น ปลอดโปร่ง แก้ปัญหาเรื่องอาการเจ็บไข้ ได้ป่วยของชาวต่างชาติได้เป็นอย่างดี
16
ถนนเจริ ญกรุง สองข้างทางมีต้นหูกวาง
ถนนเจริ ญกรุ งตอนนอกนี้ ช่วงแรกๆ ผู้คนชาวบ้านต่างบอกกันว่า มีขนาดกว้างเกินความจ�ำเป็น เพราะการใช้งานจริ งๆ แล้วก็มีแค่รถบ้าง คนบ้าง ม้าเกวียนบ้าง แต่มจี �ำนวนไม่มากนัก ใช้แค่ครึ ่ งหนึง่ ของถนนเท่านั้น อีกครึ ่ งหนึง่ ก็ถูกปล่อยทิ้งรกร้างซะอีก ต้องเสียค่าใช้จ่ายในการดูแลมาก
ถนน สายแรก ของเรา
ต่อมาหลังจากนั้นอีก 1 ปี เนือ่ งจาก พระบรมมหาราชวังเป็นศูนย์กลางการปกครอง ของกรุ งเทพฯ แต่กลับห่างไกลจากชุมชนทั ้ งใน และภายนอกเมือง ท�ำให้พระองค์ โปรดให้ เจ้าพระยายมราช (ครุ ฑ) เป็นแม่กองสร้างถนน สายใหม่ตั้งแต่ท้ายพระบรมมหาราชวัง (มุมวัด พระเชตุพนฯ) ออกไปประตูสามยอด จนเชื่อมกับ ถนนเจริ ญกรุ งตอนนอกที่สร้างขึ้นก่อนแล้ว
17
ถนนสายนี้ เหมือนกับ สิงคโปร์เลย
18
จริงๆ ด้วย
ถนนเจริ ญกรุง ใกล้กับกรมไปรษณีย์กลาง
ถนนเจริ ญกรุ งตอนในนีส้ องฟากฝั่งสร้างตึกแถว ชั้นเดี ยว แต่มจี �ำนวนน้อย รูปแบบตึกว่ากันว่า เลียนแบบมาจากสิงคโปร์ ส่วนใหญ่จะเป็นร้านค้า ของชาวจีน เนือ่ งจากชาวไทยไม่นยิ มอยู่ตึกแถว ท�ำการค้าขาย นอกจากนีถ้ นนเจริ ญกรุ งยังมีต้นโกสน ปลูกอยู่สองข้างทางเป็นระยะ และในสมัยรั ชกาลที่ 5 ถนนสายนีก้ ็เริ่ มสว่างไสวด้วยโคมไฟและโคมไฟฟ้า ประดับ ด้วยนะ สิ่งต่างๆ ที่บรรยายทั ้ งหมดนี้มีครบอยู่ ใน ถนนเจริ ญกรุ ง เราอาจกล่าวได้ว่า เป็นถนนสาย “ที่สุด” ที่ทั้ งยาว-ใหญ่ ทั นสมัย และเจริ ญที่สุด ในประเทศไทยเลยละ
อีกชื่อของเจริญกรุง
ถนนเจริ ญกรุ ง ระยะแรกชาวบ้านมักเรียกกันว่า ถนนใหม่ พวกฝรั่งก็เรียกถนนสายนีว้ ่า นิวโร้ด (New Road) เช่นกัน นอกจากนีย้ ังมีฝรั่งชื่อ คาร์ล บอค ได้เรียกถนนเจริ ญกรุ งแบบฝรั่งพูด ส�ำเนียงไทยว่า “กรุ งจรูน”
ค้าขาย
...วันนี้... อั๊วค้าขายดี มากเลยน้า
New Road กรุงจรูน
ประตูสามยอด
ประตูสามยอดเป็นจุ ดหนึง่ ในจุ ดเริ่ มต้น ถนนเจริ ญกรุ ง เดิมทีประตูแห่งนีย้ ังไม่มีถึง สามยอด สมัยรั ชกาลที่ 2 ยังเป็นประตู ไม้ธรรมดา ต่อมารั ชกาลที่ 3 ได้เปลี่ยนเป็น ประตูอิฐ เมื่อถึงสมัยรั ชกาลที่ 5 จึงเปลี่ยน รูปร่างประตู ใหม่กลายเป็นประตูยอด แต่ยัง คงคับ แคบไม่สะดวกในการสัญจรผ่านไปมา มักจะมีรถมาขับชนอยู่เป็นประจ�ำ จึงมีการแก้ ประตูอีกครั้งกลายเป็นประตู 3 ช่อง มี 3 ยอด จึงได้ชื่อว่า ประตูสามยอด
19
ถนน บำ�รุงเมือง-เฟื่องนคร
บรรยากาศริ มถนนบ�ำรุงเมือง
ถนนสายนี้ แล้วเสร็จในปี พ.ศ.2407 เริ่ มตั้งแต่ถนนสนามไชย ผ่านเสาชิงช้าไปจนถึง ประตูส�ำราญราษฎร์ (ประตูผี ) และต่อออกไป จนถึงวังปทุมวัน (วัดสระปทุมในปัจจุ บัน)
20
...เก๋ง... มารับแล้ว
เดินทาง มานาน
ในอดี ตถนนสายนี้มีอยู่แล้วบริ เวณย่านเสาชิงช้า น่าจะเป็นถนนดิน หรื อถนนที่ปูด้วยอิฐถมทรายส�ำหรั บคนเดิน ทางเกวียน ทางช้างและม้าเดิน เท่านั้น เรี ยกว่า ถนนเสาชิงช้า ถนนสายนีเ้ กี่ยวข้องกับพระมหากษัตริ ย์ หลายยุคสมัย นับตั้งแต่รัชกาลที่ 1-4 ก็เสด็จพระราชด�ำเนินไปถนนเสาชิงช้า อยู่เป็นประจ�ำ เนือ่ งจากเป็นที่ตั้งของวัดสุทั ศนเทพวราราม เสาชิงช้า
...เก๋ง... มารับ
เมื่อถึงสมัยรั ชกาลที่ 4 ...รถเมล์... จึงโปรดให้พระพรหมบริ รักษ์ อยู่นี่จ้า ปรั บ ปรุ งถนนเสาชิงช้าตั้งแต่ ถนนสนามไชยด้านก�ำแพง พระบรมมหาราชวังฝั่งตะวันออก ผ่านเสาชิงช้า ไปจนถึงวัดสระเกศ และพระราชทานชื่อใหม่ว่า “ถนนบ�ำรุ งเมือง”
มารับ พวกเรา 21
หลังจากการปรั บ ปรุ งถนนใหม่ ก็ยังไม่เรี ยบร้อยดี นัก ในสมัยรั ชกาลที่ 5 เมื่อ พ.ศ.2413 จึงโปรดให้ปรั บ ปรุ ง ถนนบ�ำรุ งเมืองครั้งใหญ่ ปรั บ ปรุ งถนนให้ แข็งแรงกว่าเดิม ขยายถนนให้กว้างขวางขึ้น สร้างตึกใหม่ตามแบบตึกสิงคโปร์ ทางเดิน ข้างหน้าตึกมีหลังคาคลุมสามารถเดินทะลุ ถึงกัน ถึงแดดจะร้อน ถึงฝนจะตกก็เดิน สบายหายห่วงเลยละ เป็นความใจดี ของผู้คนสมัยนั้นจริ งๆ
เสาชิงช้า
วัดสุทัศนเทพวราราม
เจริญพร ญาติโยม พุทธศาสนิกชน บริ เวณสองฟากฝั่งถนนบ�ำรุ งเมือง โดยเฉพาะบริ เวณเสาชิงช้าจะมีร้านค้า ขายเครื่องสังฆภัณฑ์อยู่เต็มไปหมด เครื่องสังฆภัณฑ์ คือสิ่งจ�ำเป็นทุกอย่าง เกี่ยวกับพระสงฆ์ ไม่ว่าจะเป็น สบง จีวร สังฆาฏิ บาตร ประคดเอว ผ้ากรองน�้ำ ฯลฯ
22
ถนนอีกสายที่เป็นเสมือนพี ่ น้องท้องเดี ยวกัน กับถนนเจริ ญกรุ ง ถนนบ�ำรุ งเมือง คือถนนเฟื่องนคร แต่ถนนเฟื่องนครนั้นจะแคบกว่า สั้นกว่า เป็นถนน แนวขวาง แยกจากถนนบ�ำรุ งเมืองไปบรรจบ ถนนเจริ ญกรุ งบริ เวณบ้านหม้อ ถนนเฟื่องนคร
ถนนเจริญกรุง
ถนนทั้งสามพี่น้องได้รับพระราชทานชื่อ คล้องจองพร้อมกัน เพื่อประโยชน์ ต่อการพัฒนาบ้านเมืองว่า
เจริญกรุง บำ�รุงเมือง เมือง ถนนบำ�รุง เฟื่องนคร
ขับบน ถนนขวาง นะ
ถนนรี ถนนขวาง
ในอดี ตถนนบ�ำรุ งเมือง-เฟื่องนคร มีอีกชื่อว่า ถนนรี ถนนขวาง พระบาทสมเด็จพระจุ ลจอมเกล้า เจ้าอยู่หัวทรงสรุ ปว่า ถนนรีก็คือถนนบ�ำรุ งเมือง ส่วนถนนขวางก็คือถนนเฟื่องนครนั่นเอง
...ตะลอน... ขอแซง
23