พรก
คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม
พริก คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม 1
พริก
คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม กองบรรณาธิการนิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน
กรุงเทพมหานคร ส�ำนักพิมพ์มติชน ๒๕๕๗
พริก คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม • กองบรรณาธิการนิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน พิมพ์ครั้งแรก : ส�ำนักพิมพ์มติชน, กรกฎาคม ๒๕๕๗
ราคา ๒๒๐ บาท ข้อมูลทางบรรณานุกรม กองบรรณาธิการนิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน. พริก คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม. กรุงเทพฯ : มติชน, ๒๕๕๗. ๒๗๒ หน้า. ภาพประกอบ. ๑. พริก--การปลูก. I. ชื่อเรื่อง. ๕๘๓.๙๕๒ ISBN 978 - 974 - 02 - 1309 - 3 ที่ปรึกษาส�ำนักพิมพ์ : อารักษ์ คคะนาท, สุพจน์ แจ้งเร็ว, สุชาติ ศรีสุวรรณ, ปิยชนน์ สุทวีทรัพย์, ไพรัตน์ พงศ์พานิชย์, นงนุช สิงหเดชะ ผู้จัดการส�ำนักพิมพ์ : กิตติวรรณ เทิงวิเศษ • รองผู้จัดการส�ำนักพิมพ์ : รุจิรัตน์ ทิมวัฒน์ บรรณาธิการบริหาร : สุลักษณ์ บุนปาน • บรรณาธิการส�ำนักพิมพ์ : พัลลภ สามสี ผู้ช่วยบรรณาธิการ : สุพรรณี สงวนพงษ์ • นักศึกษาฝึกงาน : กรวรรณ จีนนะบุตร พิสูจน์อักษร : บุญพา มีชนะ • กราฟิกเลย์เอาต์ : กรวลัย เจนกิจณรงค์ ออกแบบปก-ศิลปกรรม : สิริพงษ์ กิจวัตร • ประชาสัมพันธ์ : สุภชัย สุชาติสุธาธรรม หากท่านต้องการสั่งซื้อหนังสือเล่มนี้จ�ำนวนมากในราคาพิเศษ เพื่อมอบให้วัด ห้องสมุด โรงเรียน หรือองค์กรการกุศลต่างๆ โปรดติดต่อโดยตรงที่ บริษัทงานดี จ�ำกัด โทรศัพท์ ๐-๒๕๘๐-๐๐๒๑ ต่อ ๓๓๕๓ โทรสาร ๐-๒๕๙๑-๙๐๑๒
www.matichonbook.com บริษัทมติชน จ�ำกัด (มหาชน) : ๑๒ ถนนเทศบาลนฤมาล ประชานิเวศน์ ๑ เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐ โทรศัพท์ ๐-๒๕๘๐-๐๐๒๑ ต่อ ๑๒๓๕ โทรสาร ๐-๒๕๘๙-๕๘๑๘ แม่พิมพ์สี-ขาวด�ำ : กองพิมพ์สี บริษัทมติชน จ�ำกัด (มหาชน) ๑๒ ถนนเทศบาลนฤมาล ประชานิเวศน์ ๑ เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐ โทรศัพท์ ๐-๒๕๘๐-๐๐๒๑ ต่อ ๒๔๐๐-๒๔๐๒ พิมพ์ที่ : โรงพิมพ์มติชนปากเกร็ด ๒๗/๑ หมู่ ๕ ถนนสุขาประชาสรรค์ ๒ ต�ำบลบางพูด อ�ำเภอปากเกร็ด นนทบุรี ๑๑๑๒๐ โทรศัพท์ ๐-๒๕๘๔-๒๑๓๓, ๐-๒๕๘๒-๐๕๙๖ โทรสาร ๐-๒๕๘๒-๐๕๙๗ จัดจ�ำหน่ายโดย : บริษัทงานดี จ�ำกัด (ในเครือมติชน) ๑๒ ถนนเทศบาลนฤมาล ประชานิเวศน์ ๑ เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐ โทรศัพท์ ๐-๒๕๘๐-๐๐๒๑ ต่อ ๓๓๕๐-๓๓๕๓ โทรสาร ๐-๒๕๙๑-๙๐๑๒ Matichon Publishing House a division of Matichon Public Co., Ltd. 12 Tethsabannarueman Rd, Prachanivate 1, Chatuchak, Bangkok 10900 Thailand หนังสือเล่มนี้พิมพ์ด้วยหมึกที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เพื่อปกป้องธรรมชาติ ลดภาวะโลกร้อน และส่งเสริมสุขภาวะที่ดีของผู้อ่าน
4 กองบรรณาธิการนิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน
สารบัญ
ค�ำน�ำส�ำนักพิมพ์ ค�ำน�ำผู้เรียบเรียง ๑. พริก...พืชจากต่างแดน แต่คนไทยคุ้นเคยและกินกันทุกวัน ๒. ความหลากหลายของพันธุ์พริกในประเทศไทย ๓. ปลูกพริกท�ำได้ไม่ยาก...แต่ต้องเรียนรู้ ๔. คัมภีร์ท�ำเงิน ๑๐ ข้อ เกษตรกรควรรู้ควรท�ำก่อนการปลูกพริก ๕. เรื่องง่ายๆ กับการปลูกพริกกินเองในบ้าน ๖. คุยกับอาจารย์กรุง สีตะธนี อดีตนักวิชาการเกษตร (ผู้รู้เรื่องพริก) ๗. ปลูกพริกซูเปอร์ฮอต อ�ำเภอบอระบือ มหาสารคาม ๘. งานพัฒนา “พริกขี้หนู” โดยฝีมือนักวิชาการเกษตรไทย ๙. พริกขี้หนูหัวเรือสายพันธุ์คัดเลือกใหม่ ตลาดผู้บริโภคต้องการ ๑๐. “พริกขี้หนูเลย” กับ “พริกขี้หนูยอดสน” ทางเลือกใหม่ของการปลูกพริก ๑๑. พริกขี้หนูลูกผสม “รังสิมา” สร้างรายได้งามที่ชัยภูมิ ๑๒. พริกพิโรธร้อยครก...โคตรพริกที่ลพบุรี และพริกลูกผสม cpn#52 ๑๓. ปลูกพริกด้วยระบบน�้ำหยด ผลผลิตปลอดสาร ส่งขายไกลถึงต่างประเทศ ๑๔. ปลูกพริกในนาข้าว สร้างรายได้เสริมหลังเก็บเกี่ยว โดยกลุ่มเกษตรกรอ�ำเภอเกษตรสมบูรณ์ ชัยภูมิ ๑๕. พริกชี้ฟ้าที่อ�ำเภอหนองม่วงไข่ แหล่งปลูกแห่งใหญ่ของจังหวัดแพร่
๗ ๙ ๑๓ ๑๙ ๒๗ ๓๕ ๔๑ ๔๙ ๕๕ ๖๓ ๗๗ ๘๕ ๙๕ ๑๐๓ ๑๐๙ ๑๑๕ ๑๒๕
๑๖. พริกหนุ่มเขียวพันธุ์ “หยกสยาม” สร้างรายได้ดีที่จังหวัดแพร่ ๑๗. พริกชี้ฟ้า “เรดฮอต TA100” พริกพันธุ์ดี สร้างรายได้ที่อุบลราชธานี ๑๘. ปลูกพริกแซมในสวน ทางเลือกใหม่ สร้างเงินล้าน ๑๙. พริกกะเหรี่ยงหนองหญ้าปล้อง สุดยอดพริกจากชายแดนด้านตะวันตก ๒๐. การปลูกพริกกะเหรี่ยงในเชิงพาณิชย์ ๒๑. พริกขาวชัยบุรี จังหวัดพัทลุง พริกท้องถิ่นแดนด้ามขวาน ๒๒. ปลูกพริกหยวก สร้างงานสร้างเงิน ๒๓. “พริกประดับ” ปลูกง่าย ขายดี ตลาดต้องการสูง ๒๔. ราชาแห่งพริก “ยศวัฒน์ ศิริอธิพันธ์” ฟันธง! ปลูกพริกได้จับเงินแสนเงินล้านแน่ ๒๕. “น�้ำพริกกะปิ” เมนูอาหารคลาสสิกที่ยังคงอยู่คู่ครัวคนไทย ๒๖. น�้ำพริกหนุ่มของคนเมืองเหนือ ๒๗. น�้ำพริกเผา ส่วนประกอบส�ำคัญในอาหารไทย ๒๘. น�้ำพริก “สามพี่น้อง” ความนิยมในอดีต จากตลาดสดสู่แบรนด์ทันสมัย ๒๙. น�้ำพริกลาบ...น�้ำพริกส�ำเร็จรูปคุณภาพ สินค้าโอท็อปเมืองพะเยา ๓๐. น�้ำพริกน�้ำเงี้ยว...เครื่องปรุงรสส�ำเร็จรูปสูตรอร่อยที่เชียงราย ๓๑. ความมหัศจรรย์ของพริกที่มากกว่าความเผ็ด...จ๊าก ๓๒. จับกระแสตลาดพริกที่ “ตลาดไท”
๑๓๓ ๑๔๑ ๑๔๗ ๑๕๕ ๑๖๑ ๑๗๑ ๑๗๙ ๑๘๙ ๑๙๗ ๒๐๗ ๒๑๓ ๒๒๑ ๒๒๙ ๒๓๙ ๒๔๗ ๒๕๕ ๒๖๑
ค�ำน�ำส�ำนักพิมพ์
“พริก” ส่วนประกอบอาหารส�ำคัญที่ช่วยชูรสชาติอาหารไทยให้มีเอกลักษณ์ จนเป็นที่ถูกปากถูกใจคนไทยและชาวต่างชาติ... ความเผ็ดจัดจ้านคือรสชาติที่อยู่คู่ ครัวไทยมาช้านาน ทุ ก บ้ า นมักมีพ ริกติด ครัวไว้เสมอ ทั้ง พริกสด พริกแห้ง พริกป่น รวมไปถึง น�้ำพริกนานาชนิด และพริกแกงแบบต่างๆ ความนิยมยังแพร่หลายไปจนถึงตลาด ต่างประเทศ พริกจึงกลายเป็นพืชเศรษฐกิจที่เป็นที่ต้องการอย่างสูง “พริก คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม” อัดแน่นไปด้วยเนื้อหาสาระระดับ คุณภาพเล่มนี้ เป็นผลงานของกองบรรณาธิการนิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน รวบรวม สายพันธุ์พริกยอดนิยมของผู้สนใจทั่วไปและเกษตรกร อาทิ “ซูเปอร์ฮอต” “พริกอัคนี พิโรธ” “พริกเรดฮอต TA100” “พริกพิโรธร้อยครก” “พริกลูกผสม cpn#52” “พริก หนุม่ เขียวหยกสยาม” “พริกกะเหรีย่ ง” “พริกขาวชัยบุร”ี “พริกประดับ” “พริกรูปหัวใจ” และอื่นๆ รวมไปถึงรายละเอียดขั้นตอนการเพาะปลูกในรูปแบบต่างๆ ทั้งปลูกในบ้าน ปลูกเป็นพืชไร่ และปลูกแซมในสวนหรือนาข้าว พร้อมทิปการดูแลรักษาและป้องกัน ก�ำจัดโรคพืชและแมลง เนื้อหาในเล่มจับประเด็นพร้อมไขข้อสงสัยแง่มุมต่างๆ เกี่ยว กับการปลูกและการจัดจ�ำหน่าย คนในเมืองทีม่ พี นื้ ทีป่ ลูกน้อยหรือเกษตรกรผูส้ นใจอยากเพิม่ รายได้จงึ ได้ความรู้ เต็มเปี่ยม นอกจากพริกจะเป็นพืชเศรษฐกิจของไทยที่น่าจับตามองแล้ว พริกสามารถ แปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ที่ใช้ในอุตสาหกรรมยา เครื่องส�ำอาง และงานปศุสัตว์อีกด้วย สารสกัดจากพริกให้คุณประโยชน์มากมาย มากไปกว่านั้น ยังมีข้อมูลการแปรรูป น�้ำพริกยอดนิยมของคนไทย อย่างน�้ำพริกกะปิ น�้ำพริกหนุ่ม น�้ำพริกลาบ น�้ำพริก น�้ำเงี้ยว น�้ำพริกเผา เป็นต้น การคัดเลือกพริกมาท�ำน�้ำพริก-ส่วนผสม-วิธีท�ำ ทุก ขั้นตอนบอก “เคล็ดลับ” ไว้อย่างละเอียด พริก คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม 7
หารู้ไม่ว่า เจ้าพริกเม็ดเล็กที่เราลิ้มรสเพียงความเผ็ดร้อนธรรมดาๆ สร้าง รายได้อย่างงามให้กับเกษตรกร รวมถึงผู้ประกอบการผลิตภัณฑ์จากพริกอย่างมหา ศาล “พริก คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม” ครบครันความรู้รอบด้าน ท้าให้ คุณพิสูจน์ด้วยตัวเอง! ส�ำนักพิมพ์มติชน
8 กองบรรณาธิการนิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน
ค�ำน�ำผู้เรียบเรียง
ทีมงานเทคโนโลยีชาวบ้านตั้งใจไว้นานแล้วว่าจะรวบรวมเรื่องพริกออกมา เป็นเล่มให้ได้ ทั้งนี้เพราะพริกนั้นเป็นพืชพื้นฐาน แต่มองให้ลึกลงไปแล้ว พืชชนิดนี้ มีความส�ำคัญที่ครัวไทยขาดไม่ได้ ตัวเลขกลมๆ...พื้นที่ปลูกพริกของไทยอยู่ที่ ๓ แสนไร่ บางปีสูงกว่านี้ ผลผลิต ต่อไร่หากเป็นพริกขี้หนู ๑ ตัน พริกหยวก ๓ ตัน ปีหนึ่งๆ ไทยมีผลผลิตพริกไม่ต�่ำกว่า ๓ แสนตัน หรือกว่า ๓๐๐ ล้านกิโลกรัม คนไทยปัจจุบันนี้มีราว ๖๔ ล้านคน หักตัวเลขส่งออกคร่าวๆ คนไทยกินพริกปีหนึ่งไม่น้อยกว่า ๔ กิโลกรัมต่อคน ต่อปี เฉลี่ย ๑๐ กรัมต่อคนต่อวัน ถึงแม้ไม่ใช่พืชพื้นถิ่นของไทย แต่พริกอยู่ในประเทศนี้จนสามารถปรับตัวและ พัฒนา ท�ำให้มีความหลากหลาย พริกท้องถิ่น อย่างพริกขี้หนูหัวเรือ กะเหรี่ยง อีโต๊ะ นักวิชาการเกษตรบอกว่า เป็น “พันธุพ์ นื้ เมือง” คุณสมบัตทิ พี่ บ คือ ทนทานต่อสภาวะแวดล้อมของท้องถิน่ ต่างๆ มีกลิ่นหอม แต่เพราะคุณสมบัติบางอย่างจึงไม่สามารถส่งออกไปขายต่างประเทศได้ พริกพันธุ์ใหม่ที่นักวิชาการเกษตรผสมพันธุ์ขึ้น เรียกว่า “พริกลูกผสม” ถึงแม้ ความหอมน้อย แต่เพราะคุณสมบัติบางอย่างโดดเด่น ทนทานต่อการขนส่ง จึงเป็น สินค้าส่งออก ทั้งพริกพันธุ์พื้นเมืองและพันธุ์ลูกผสม ได้สร้างงานท�ำเงินให้ผู้เกี่ยวข้องอย่าง ต่อเนื่อง เป็นวงจร หนังสือเฉพาะกิจของทีมงานเทคโนโลยีชาวบ้านเล่มนี้ ได้บอกเล่าเรื่องราวของ พริก ตั้งแต่ความเป็นมา สายพันธุ์ วิธีดูแลรักษา ตัวอย่างการแปรรูป และการตลาด เป็นความตั้งใจอีกครั้งของทีมงานที่อยากจะน�ำเสนอสิ่งที่มีอยู่ให้ผู้อ่าน พิจารณา กองบรรณาธิการ นิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน พริก คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม 9
พรก
คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม
พริกสดหลากสีสัน
พริก เป็นส่วนประกอบของครัว ขาดไม่ได้
๑
พริก...พืชจากต่างแดน แต่คนไทยคุ้นเคยและกินกันทุกวัน
พืชที่ใช้ในชีวิตประจ�ำวันจ�ำนวนไม่น้อย เดิมทีมีถิ่นก�ำเนิดในต่างประเทศ แต่เมื่อไทยน�ำเข้ามานานๆ เกิดการปรับตัวและพัฒนา แล้วใช้ประโยชน์จากพืช เหล่านั้น มากกว่าแหล่งเดิมเขาเสียอีก ยกตัวอย่างเช่น มะละกอ ทุเรียน รวมทั้ง พริก ดร.สุรยี ์ ภูมภิ มร เขียนเล่าเกีย่ วกับพริกไว้ในหนังสือ “พรรณพืชในประวัติ ศาสตร์ไทย” ดังนี้ คริสโตเฟอร์ โคลัมบัส นักเดินเรือผู้มีชื่อเสียง ได้เดินทางไปเสาะหาเครื่อง เทศที่ทวีปอเมริกา โดยมีปีเตอร์ มาร์ทิล ลูกเรือติดตามไปด้วย ขากลับ ปีเตอร์ มาร์ทลิ ได้นำ� พริกกลับมาปลูกทีส่ เปน เมือ่ พ.ศ. ๒๐๙๖ ตรงกับรัชสมัยของสมเด็จ พระรามาธิบดีที่ ๓ แห่งราชวงศ์สุพรรณภูมิของกรุงศรีอยุธยา ปีเตอร์ มาร์ทิล น�ำพริกเข้ามายังยุโรป แต่ชายคนนี้ไม่ค่อยมีใครรู้จักนัก ต่อมาชาวสเปนและชาวโปรตุเกส ได้น�ำพริกเข้ามาปลูกในอินเดียใน พ.ศ. ๒๑๒๘ ซึ่งตรงกับรัชสมัยของสมเด็จพระมหาธรรมราชาแห่งราชวงศ์สุโขทัยของ กรุงศรีอยุธยา พริก คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม 13
อินเดียเป็นประเทศที่ร�่ำรวยในวัฒนธรรมการกิน ท�ำอาหารรสจัด และเป็น เจ้าต�ำรับเครื่องแกง ได้เผยแพร่วัฒนธรรมการกินไปยังผู้คนในประเทศใกล้เคียง ใน พ.ศ. ๒๑๔๓ พริกจากอินเดียจึงได้แพร่หลายเข้าไปในประเทศจีนและเอเชียตะวันออก เฉียงใต้ ฉะนั้น คนไทยในสมัยสุโขทัยและในช่วงต้นของกรุงศรีอยุธยาจึงไม่ได้มี โอกาสลิ้มรสเผ็ดของพริกแต่อย่างใด
ชูรสชาติเผ็ดน�ำ
ดร.สุรีย์ ยังเขียนแนะน�ำไว้อีกว่า...อาหารหลักๆ ของมวลมนุษย์ ไม่ว่าจะ เป็นของชนชาติไหน ก็จะมีการท�ำอาหารในรูปแบบต่างๆ ที่คล้ายกัน ไม่ว่าจะ เป็นอาหารประเภทย่าง ทอด ผัด ลวก ต้ม ตุ๋น จนบางทีแยกแยะไม่ออกว่า ใคร เป็นต้นต�ำรับที่แท้จริง อาหารไทยแต่เดิมมาก็เป็นอย่างนี้ ในสมัยก่อนที่ไทยยังไม่มีพริกไทย พริก ขีห้ นู พริกชีฟ้ า ้ อาหารไทยก็คงจืดชืดและหนักเกลือ เราเริม่ กินพริกกันมาประมาณ ๔๐๐ กว่าปีเท่านั้น วิวัฒนาการอาหารเผ็ดจึงเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว และต่อเนื่อง ในทุกสังคมมนุษย์ พริกมีหน่วยวัดความเผ็ดเป็น “สโควิลล์ (SHU : Scoville Heat Units)” ตั้งตามชื่อคนที่คิดค้นวิธีวัดความเผ็ด คือนายวิลเบอร์ สโควิลล์ (Wilbur Scoville) เมื่อเดือนสิงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๓ นักวิจัยอินเดียได้ประกาศว่าพริกที่เผ็ดที่ สุดในโลก เป็นพริกที่เพาะปลูกอยู่ในบริเวณภูเขาในเมืองเตซเปอร์ อยู่ตอนกลาง ของรัฐอัสสัม มีชื่อเรียกกันว่า “พริกเตซเปอร์” หรือ “พริกนาคา”
คนไทยกินพริกทุกวัน
“พริก” เป็นเครื่องปรุงรสที่จ�ำเป็นส�ำหรับคนไทยไปแล้ว และสามารถพูด ได้ว่า “คนไทยกินพริกกันทุกวัน” ลองนึกดูว่าตั้งแต่ตื่นนอนขึ้นมา อาหารมื้อใด มื้อหนึ่ง หรือเมนูใดเมนูหนึ่ง ต้องมีพริกเป็นส่วนประกอบในอาหารแน่นอน การใช้ประโยชน์จากพริกนั้นท�ำได้หลายรูปแบบด้วยกัน ๑. กินเป็นเครื่องเคียง เช่น กินพริกสดกับแหนม ปลาจ่อม ลาบ ข้าวขาหมู ๒. แปรรูปเป็นน�้ำพริก เป็นการถนอมอาหาร อาจจะใช้พริกเป็นหลัก หรือ มีวัตถุดิบอื่นเป็นหลัก เช่น น�้ำพริกกะปิ น�้ำพริกตาแดง น�้ำพริกลงเรือ น�้ำพริก 14 กองบรรณาธิการนิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน
ปลาร้า ๓. เป็นส่วนประกอบของอาหาร เช่น ส้มต�ำ ผัด แกง ต้ม ฉู่ฉ ี่ เป็นต้น พริกที่ใช้มีทั้งพริกสดและพริกแห้ง บางส่วนแปรรูปโดยการดอง ให้เหมาะ กับอาหารชนิดนั้นๆ คนไทยกินพริกกันทุกวัน ลองนึกภาพดูว่า ตื่นเช้าขึ้นมาไปกินข้าวแกง แต่ ไม่มีพริก หรือมื้อเที่ยง หากส้มต�ำไม่มีพริก รับรองชีวิตไม่ปกติสุขแน่
แนวทางการปลูกพริก
ดร.สุรีย์ กล่าวไว้ว่า มีการน�ำพริกเข้ามาในไทยเป็นเวลา ๔๐๐ ปีมาแล้ว เดิมทีการปลูกก็คงท�ำเพียงพออยูพ่ อกิน แต่นานเข้าคนมากขึน้ ก็เกิดการแลกเปลีย่ น อาจจะน�ำพริกไปแลกกับเนื้อ น�ำพริกไปแลกกับเกลือ จนเข้าสู่ยุคปัจจุบัน มีการ ซื้อขายกันด้วยเงินตรา รูปแบบของการผลิตพริก แบ่งได้ดังนี้ ๑. ปลูกพริกไว้กินเอง บ้านละต้นสองต้น ถือว่าเป็นการผลิตแบบดั้งเดิม งานปลูกแบบนี้ สมัยเก่าก่อน ผู้ปลูกเก็บสายพันธุ์ไว้เอง ปัจจัยที่ใส่ลงไปให้กับ ต้นพริกแทบไม่มีอะไร ผู้ปลูกบางคนไม่เคยรดน�้ำด้วยซ�้ำไป บางครอบครัวไม่ได้ตั้งใจปลูกพริก แต่มีนกคอยช่วย เรื่องนี้คุณสุพจน์ แจ้งเร็ว บรรณาธิการและผู้พิมพ์ผู้โฆษณา นิตยสารศิลปวัฒนธรรม ขยายความว่า ชาวบ้านส่วนใหญ่มีพริกขี้หนูขึ้นตามสวน ไม่ต้องปลูก โดยนกกินแล้วก็ขี้ เมล็ด พริกงอกเป็นต้นใหม่ ให้มีเก็บผลผลิตเป็นวงจรมาชั่วนาตาปีแล้ว ๒. ปลูกผสมผสาน งานปลูกพริกแบบนี ้ ผู้ปลูกท�ำกิจกรรมการเกษตรอย่าง อื่นอยู่แล้ว พื้นที่ ๔-๕ ไร่ หรืออาจจะมากกว่านี้ จากนั้นแซมพริกเข้าไป ส่วน ใหญ่สายพันธุม์ กั จะเก็บเมล็ดไว้เอง ส่วนการดูแลรักษา เจ้าของเอาใจใส่พอสมควร เมื่อมีผลผลิตก็เก็บพร้อมๆ กับผลผลิตอย่างอื่นน�ำไปจ�ำหน่าย เป็นรายได้เสริม เข้าท�ำนองเศรษฐกิจพอเพียง ๓. ปลูกเป็นอุตสาหกรรม งานปลูกพริกในลักษณะอย่างนี้ ใส่ปัจจัยการ ผลิตเข้าไปเต็มที่ ตั้งแต่การเตรียมพื้นที่ ต้องท�ำอย่างประณีต มีระบบน�้ำ สาย พันธุ์ส่วนใหญ่เป็นลูกผสม ที่ให้ผลผลิตต่อไร่สูง สนนราคาค่อนข้างแพง แน่นอน การดูแลเอาใจใส่ต้องมีความเข้มข้น พริก คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม 15
จะต้มจะแกงต้องมีพริก
พริกอยู่ร่วมกับพืชอื่นได้
พริกผลิตแบบธรรมชาติ ปลอดสารพิษ
เกษตรกรที่ผลิตรูปแบบนี้ ต้องมีทุน มีเทคโนโลยี ปัจจุบันมีผลิตกระจาย อยู่ในหลายพื้นที่ ส่วนหนึ่งผลิตหลังจากปลูกพืชหลักแล้ว เช่นเกษตรกรที่จังหวัด สุโขทัยหลังเกีย่ วข้าวก็ปลูกพริก ซึง่ ระยะเวลาดังกล่าว มีปญ ั หาเรือ่ งโรคและแมลง น้อย
พริกกับวัฒนธรรมและประเพณี
นอกจากพริกมีความจ�ำเป็นในชีวิตประจ�ำวันแล้ว พริกยังเกี่ยวข้องกับ ชีวิตผู้คนในแง่วัฒนธรรมประเพณีอีกด้วย มีส�ำนวนเก่าเกี่ยวกับพริก เช่น “ต�ำ น�้ำพริกละลายแม่น�้ำ” “น�้ำพริกถ้วยเก่า” เนื้อเพลงก็มีพริกเข้าไปเกี่ยวข้อง อย่าง 16 กองบรรณาธิการนิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน
เช่น “กินข้าวกับน�้ำพริกสิจ๊ะถึงได้สะได้สวย” เพลงของแม่ผ่องศรี วรนุช ส่วนเนื้อ เพลงที่ว่า “พริกบ้านเหนือ เกลือบ้านใต้” บ่งบอกถึงสังคมเก่าก่อนที่พึ่งพากัน ไม่ เน้นการซื้อขาย กรณีการ “เผาพริกเผาเกลือ” เพื่อสาปแช่ง ผู้เผาต้องการให้ผู้ ได้รับ มีความเจ็บแสบเผ็ดร้อนดังรสของพริก
ผลผลิตพริกกว่า ๓๐๐ ล้านกิโลกรัม
พริก เป็นต้นก�ำเนิดของอาหารหลายอย่าง จะท�ำส้มต�ำ หากไม่มีพริก คง ต้องล้มเลิก จะต้มจะแกง หากขาดพริก คงท�ำได้ยาก พริกจึงเป็นพืชที่ครอบครัว คนไทยขาดไม่ได้ ยามใดที่ขาดแคลนจริงๆ มีพริก น�้ำปลา มะนาว มีข้าวสวย ก็ พอประทังชีวิตได้ กรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มีตัวเลขการผลิต พริกขี้หนูสวน พริกขี้หนูเมล็ดใหญ่ พริกใหญ่ พริกหยวก และพริกยักษ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๕๖ ดังนี้ พริกขีห้ นูสวน พืน้ ทีผ่ ลิต ๑๓๐,๓๙๑ ไร่ ผลผลิตทีเ่ ก็บเกีย่ วได้ ๙๔,๙๓๐,๐๑๖ กิโลกรัม ราคาที่ขายได้กิโลกรัมละ ๕๐ บาท พริกขี้หนูเมล็ดใหญ่ พื้นที่ผลิต ๑๘๑,๐๐๑ ไร่ ผลผลิตที่เก็บเกี่ยวได้ คือ ๑๗๑,๖๐๒,๐๐๑ กิโลกรัม ราคาที่ขายได้กิโลกรัมละ ๖๑ บาท พริกใหญ่ พืน้ ทีผ่ ลิต ๓๑,๐๐๔ ไร่ ผลผลิตทีเ่ ก็บเกีย่ วได้ คือ ๒๖,๔๕๗,๗๒๕ กิโลกรัม ราคาที่ขายได้กิโลกรัมละ ๒๓ บาท พริกหยวก พื้นที่ผลิต ๕,๗๗๘ ไร่ ผลผลิตที่เก็บเกี่ยวได้ ๙,๓๑๗,๑๔๐ กิโลกรัม ราคาที่ขายได้กิโลกรัมละ ๒๒ บาท พริกยักษ์ พื้นที่ผลิต ๓๖๒ ไร่ ผลผลิตที่เก็บเกี่ยวได้ คือ ๔๐๘,๔๓๘ กิโล กรัม ราคาที่ขายได้กิโลกรัมละ ๔๗ บาท รวมพื้ น ที่ ก ารผลิ ต ทั้ ง หมด ๓๔๘,๕๓๖ ไร่ ผลผลิ ต ที่ เ ก็ บ เกี่ ย วได้ คื อ ๓๐๒,๗๑๕,๓๒๐ กิโลกรัม ประชากรของไทย ปี ๒๕๕๖ มี ๖๔ ล้านคน พริกที่ผลิตได้ ๓๐๒ ล้าน กิโลกรัม คนไทยกินเป็นหลัก ซึ่งถือว่ากินกันมากที่เหลือคนจากเพื่อนบ้าน อย่าง เมียนมาร์ กัมพูชา และสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ที่เข้ามาเที่ยว มาท�ำงานช่วยกิน ผลผลิตส่วนหนึ่งส่งออกไปจ�ำหน่ายยังต่างประเทศ พริกสร้างงานสร้างเงินเป็นวงจรต่อเนื่อง ความส�ำคัญของพริกถือ ว่าเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ พริก คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม 17
พริกชี้ฟ้า
พริกซูเปอร์ฮอต
พริกเหลืองลูกผสม
๒
ความหลากหลายของพันธุ์พริก ในประเทศไทย
พริก ถือเป็นหนึง่ ในพืชเศรษฐกิจทีส่ ำ� คัญและได้รบั ความนิยมในการบริโภค กันอย่างแพร่หลาย ซึ่งไม่เฉพาะในประเทศไทย แต่รวมถึงทั่วโลก ทั้งในรูปของ พริกสดและพริกแห้ง รวมถึงการน�ำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ ในประเทศไทยมีการปลูกพริกกันอย่างแพร่หลายทั่วทุกภูมิภาค ส�ำหรับ สายพันธุ์พริกที่ปลูกนั้นมีความหลากหลายเช่นกัน ทั้งพันธุ์พื้นเมืองและพันธุ์ลูก ผสมเพื่อการค้าต่างๆ ตั้งแต่พริกผลเล็กอย่าง “พริกขี้หนู” ไปจนถึงพริกผลใหญ่ อย่าง “พริกหยวก” พริกแต่ละพันธุ์จะได้รับความนิยมในการปลูกที่หลากหลาย ไปตามสภาพพื้นที่และความต้องการของตลาด ชื่อวงศ์ SOLANACEAE ชื่อวิทยาศาสตร์ Capsicum frutescens Linn. ชื่อภาษาอังกฤษว่า Chilli peppers, chili, chile ชื่อพื้นเมือง ครี (กะเหรี่ยง-ก�ำแพงเพชร) ดีปลี (ปัตตานี) ดีปลีขี้นก พริก ขี้หนู (ใต้) ปะแกว (ชาวบน-นครราชสีมา) พริก (กลาง, เหนือ) พริกขี้หนู (กลาง) พริกแด้ พริกแต้ พริกน� ำ (เหนือ) มะระตี้ (เขมร-สุรินทร์) มือซาซีซู มือส่าโพ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) หมักเพ็ด (อีสาน) พริก คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม 19
พริกชนิดต่างๆ ทีน่ ยิ มบริโภคกันในปัจจุบนั มีตน้ ก�ำเนิดมาจากทวีปอเมริกา กลางและใต้ ถือเป็นเครื่องเทศที่ส�ำคัญและเป็นพืชเศรษฐกิจที่สร้างรายได้ให้กับ เกษตรกรในหลายประเทศทั่วโลก รวมถึงประเทศไทย ส�ำหรับสายพันธุ์พริกที่นิยมปลูกกันโดยทั่วไปนั้น จากข้อมูลของทางวิชา การได้บ่งชี้ว่า สามารถใช้หลักในการจ�ำแนกสายพันธุ์ได้หลายรูปแบบ ได้แก่ ๑. จ�ำแนกตามลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ซึ่งแบ่งออกเป็น ๖ กลุ่ม คือ Capsicum baccatum, Capsicum pubescens Ruiz & Pavon, Capsicum annuum L., Capsicum frutescens L. และ Capsicum chinense Jacq. ๒. จ�ำแนกตามสายพันธุ์ที่มีและปลูกในประเทศไทย มีอยู่ด้วยกัน ๓ กลุ่ม คือ ๒.๑ Capsicum annuum L. เป็นสายพันธุ์ที่นิยมปลูกมากที่สุด แหล่งดั้งเดิมอยู่ที่อเมริกากลาง ได้แก่ ประเทศเม็กซิโก ลักษณะต้นมีขนค่อนข้าง มาก ดอกเรียวยาว เป็นดอกเดี่ยวและผลเดี่ยวๆ และมีกลีบดอกสีขาว ผลแก่สี แดงหรือเหลืองหรือน�้ำตาล มีทั้งรสเผ็ดและไม่เผ็ด ส�ำหรับประเทศไทย พริกที่อยู่ ในกลุ่มนี้ได้แก่ พริกชี้ฟ้า พริกจินดา พริกแดง พริกฟักทอง พริกขี้หนู พริกขี้หนู ชี้ฟ้า พริกขี้หนูจินดา พริกหวาน และพริกยักษ์ เป็นต้น ๒.๒ Capsicum chinense Jacq. แหล่งก�ำเนิดอยู่ในเขตทวีป อเมริกาใต้ มี ๒-๓ ดอกในแต่ละข้อ ดอกมีสีเขียวอ่อน มีก้านดอกสั้น หนาและ โน้มลง ในประเทศไทยมีสายพันธุพ์ ริกทีอ่ ยูใ่ นกลุม่ นี ้ เช่น พริกขีห้ นู พริกขีห้ นูแดง พริกกลาง พริกเล็บมือนาง พริกขี้หนูหอม พริกสวน และพริกใหญ่ เป็นต้น ๒.๓ Capsicum frutescens L. ถิน่ ก�ำเนิดอยูใ่ นอเมริกาใต้ ลักษณะ ต้นมีขนเล็กน้อย ดอกเรียวยาว กลีบดอกมีสีเขียวอ่อน สีเหลืองอมเขียว หรือสี ขาวอมเขียว ผลแก่สีแดง เหลือง หรือน�้ำตาล มีรสชาติเผ็ดถึงเผ็ดจัด ในประเทศ ไทย พริกที่พบว่าอยู่ในกลุ่มนี้ ได้แก่ พริกชี้ฟ้า พริกเกษตร และพริกขาว ๓. จ�ำแนกตามความเผ็ด แบ่งออกเป็น ๓ กลุ่ม คือ กลุ่มที่เผ็ดมาก กลุ่ม ที่เผ็ดปานกลาง และกลุ่มที่เผ็ดน้อยหรือไม่เผ็ด ๔. จ�ำแนกตามขนาดผล แบ่งออกเป็น ๒ กลุ่ม คือ พริกขนาดใหญ่หรือ พริกใหญ่ และพริกเล็กหรือพริกขี้หนู ๕. จ�ำแนกตามการใช้ประโยชน์ แบ่งออกเป็น ๓ กลุ่ม คือ พริกชี้ฟ้าเพื่อ แปรรูปเป็นพริกแห้ง พริกชีฟ้ า้ เพือ่ แปรรูปเป็นซอสพริก และพริกชีฟ้ า้ เพือ่ บริโภคสด 20 กองบรรณาธิการนิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน
๖. จ�ำแนกโดยแบ่งแยกประเภทตามลักษณะล�ำต้น แบ่งออกเป็น ๒ กลุ่ม คือ ๑. พวกต้นล้มลุก เช่น พริกขี้หนู พริกยักษ์ พริกหยวก พริกจินดา พริกมัน หรือพริกชีฟ้ า้ เป็นต้น ๒. พวกยืนต้น เช่น พริกขีห้ นูสวน พริกทาบาสโก เป็นต้น
๑๐ สายพันธุ์พริกยอดนิยมที่ตลาดต้องการ
จากการส�ำรวจข้อมูลของผู้รับซื้อพริกในเว็บไซต์ต่างๆ พบว่ามีการประกาศ รับซื้อพริกกันอย่างหลากหลาย แต่เมื่อสรุปประเด็นออกมาในแต่ละสายพันธุ์ แล้วพบว่ามีสายพันธุ์พริกยอดนิยมที่ตลาดต้องการมากมาย จึงขอจัดเรียงอันดับ ๑๐ ชนิดสายพันธุ์ดังนี้ ๑. พริกชี้ฟ้า มีชื่อพื้นเมืองที่เรียกกันในแต่ละท้องถิ่น คือ พริกชี้ฟ้า พริก เดือยไก่ พริกบางช้าง พริกหนุ่ม (ภาคเหนือ) พริกมัน (กรุงเทพฯ) พริกแล้ง (เชียง ใหม่) พริกซ่อม พริกขีห้ นู พริกนก พริกแด้ (เหนือ) พริกขีน้ ก ดีปลีขนี้ ก (ใต้) ดีปลี (ปัตตานี) ปะแกว (นครราชสีมา) หมักเพ็ด พริกแกว (อีสาน) เป็นต้น พริกชี้ฟ้า เป็นไม้ล้มลุก สูง ๐.๕-๑.๕ เมตร ใบเดี่ยวออกตรงกันข้ามหรือ ออกสลับ รูปใบหอก กว้าง ๑-๔ เซนติเมตร ยาว ๒-๘ เซนติเมตร ดอกสีขาว ออก เดี่ยวตามซอกใบและปลายกิ่ง โคนกลีบดอกเชื่อมกัน ปลายแยกเป็น ๕ แฉก ดอกห้อยลง เมื่อบานเส้นผ่าศูนย์กลาง ๑-๑.๕ เซนติเมตร เกสรตัวผู้ ๕ อัน ผล รูปทรงกระบอกยาว ปลายเรียวแหลม มักโค้งงอ ยาว ๖-๙ เซนติเมตร ผิวเป็น มันสีเขียว เมื่อสุกเปลี่ยนเป็นสีเหลืองหรือสีแดง มีเมล็ดแบนสีนวลจ�ำนวนมาก สายพันธุ์พริกชี้ฟ้าสามารถแบ่งได้ตามความต้องการตลาดเป็น ๒ กลุ่มคือ ๑.๑ เพื่อใช้ประกอบอาหารสด พันธุ์ที่ปลูกมีทั้งพันธุ์พื้นเมือง พันธุ์ ลูกผสมทีพ่ ฒ ั นาวิจยั โดยหน่วยงานราชการและเอกชน เช่น พันธุม์ นั บางช้าง พันธุ์ หนุ่มมอดินแดง ๑.๒ เพื่อใช้แปรรูปท�ำซอสพริก เป็นพันธุ์ที่นิยมปลูกเช่นกัน มีทั้ง สายพันธุ์พื้นเมือง พันธุ์ลูกผสมที่พัฒนาวิจัยโดยหน่วยงานราชการและเอกชน เช่น พันธุ์หยกสวรรค์ พันธุ์หยกสยาม พันธุ์แม่ปิง ๘๐ พันธุ์เรดฮอต TA100 ๒. พริกจินดา จัดอยู่ในกลุ่มพริกขี้หนูผลใหญ่ที่มีความส�ำคัญในฐานะพืช เศรษฐกิจของไทยเช่นกัน ใช้ทงั้ ในรูปพริกแห้ง พริกสด และซอสพริก มีแหล่งผลิต พริก คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม 21
ที่ส�ำคัญอยู่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ รองลงมาคือภาคเหนือ ภาคตะวันออก และภาคกลาง เป็นต้น พริกจินดา ผลมีขนาดเล็กเรียวยาว ผลชี้ขึ้นเป็นส่วนมาก ผลดิบมีสีเขียว แก่ ผลสุกสีแดงเข้ม ใช้ได้ทั้งผลผลิตสดและแห้ง ผลที่ตากแห้งแล้วจะมีสีสวย กรอบ ต�ำให้แหลกง่าย มีจ�ำนวนเมล็ดมาก น�้ำหนักมาก ทนทานต่อโรค เจริญ เติบโตดี และสามารถปลูกได้ตลอดทั้งปี ทรงพุ่มกว้างประมาณ ๕๐-๖๐ เซนติเมตร ต้นสูงประมาณ ๔๕-๖๐ เซนติเมตร อายุเก็บเกี่ยวหลังการย้ายกล้าประมาณ ๙๐ วัน และสามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ประมาณ ๖๐-๙๐ วัน พันธุ์ที่ ปลูกมีทั้งพันธุ์พื้นเมืองและพันธุ์ลูกผสมที่พัฒนาวิจัยโดยหน่วยงานราชการและ เอกชน ๓. พริกยอดสน เป็นสายพันธุ์พริกที่มีความโดดเด่นในด้านการปลูกง่าย ทนแล้ง เนื้อพริกบาง เมล็ดพริกมาก เมื่อแห้งแล้วพริกมีสีแดงวาว เมื่อน�ำไปท�ำ พริกป่นจะมีกลิ่นหอมรสชาติเผ็ดปานกลาง นอกจากนี้ยังสามารถน�ำไปท�ำเป็น พริกแห้งได้อีกด้วย แหล่งปลูกที่ส�ำคัญอยู่ในเขตจังหวัดภาคอีสาน ๔. พริกพันธุ์ห้วยสีทน เป็นพริกที่ได้จากการปรับปรุงพันธุ์และคัดพันธุ์ จากพริกจินดา ซึง่ มีลกั ษณะดังนี ้ คือ ผลชีข้ นึ้ ผลอ่อนสีเขียว ผลแก่สแี ดงจัด ความ
พริกขี้หนู
22 กองบรรณาธิการนิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน
พริกหยวก
พริกซูเปอร์ฮอต
ยาวประมาณ ๔ เซนติเมตร เมื่อท�ำเป็นพริกแห้งจะให้พริกแห้งที่มีสีแดงเข้ม เป็น มัน เหยียดตรง ผิวผลเรียบ ก้านผลค่อนข้างยาว และรสเผ็ดจัด ทรงต้นมีการ แตกกิ่งดีประมาณ ๓-๕ กิ่ง ความสูงประมาณ ๑.๕๐ เซนติเมตร พร้อมกันนี้ยัง มีการคัดพันธุ์และพัฒนาสายพันธุ์จนได้พันธุ์ใหม่ออกมาอย่างต่อเนื่อง เช่น พันธุ์ พริกห้วยสีทน ศก.๑ ให้ผลสุกสีแดงเข้ม พริกแห้งผิวเรียบมัน เก็บเกี่ยวผลสุก อายุ ๑๒๐ วันหลังปลูก ผลผลิต ๑.๐-๑.๕ ตัน/ไร่ ผลสด ๑ กิโลกรัม ตากเป็น พริกแห้งได้ ๐.๔๓ กิโลกรัม ๕. พริกขีห ้ นูสวน เป็นไม้พมุ่ ตัง้ ตรง สูงประมาณ ๑-๔ ฟุต ใบเป็นใบเดีย่ ว ออกจากล�ำต้นแบบสลับ รูปร่างใบเป็นรูปไข่ ส่วนกว้างสุดอยู่ทางฐานใบและ เรียวไปหาปลาย ผิวใบเรียบ ไม่มีขนดอก เป็นดอกเดี่ยว มีกลีบเลี้ยงสีเขียว ๕ กลีบ ดอกสีขาว ๕ กลีบ มีจ�ำนวนเกสรตัวผู้ ๕ อัน ผลเป็นผลชนิดเบอรรี์ ่ แต่มี ลักษณะยาวคล้ายฝัก ผลจะตั้งชี้ขึ้น รูปร่างและขนาดของผลเปลี่ยนแปลงไปตาม พันธุ ์ ส่วนมากผลมีขนาดเล็กแต่มรี สเผ็ดมาก สภาพอากาศและอุณหภูมใิ นแต่ละ ท้องถิ่นจะมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงความเผ็ดร้อนของพริกได้ ปัจจุบันนอกจาก สายพันธุ์พื้นเมืองแล้ว ยังมีการพัฒนาพันธุ์ลูกผสมต่างๆ ออกมาอย่างมากมาย ๖. พริกกะเหรีย่ ง เป็นสายพันธุพ์ ริกทีน่ ยิ มปลูกกันตามชายแดนของจังหวัด กาญจนบุร ี มีลกั ษณะเด่นคือ มีความทนทานต่อสภาพแวดล้อม ทนทานต่อสภาวะ อากาศและโรคแมลง ล�ำต้นใหญ่ การแตกแขนงดี สามารถให้ผลผลิตติดต่อกัน เป็นระยะเวลานาน นิยมท�ำเป็นพริกตากแห้งได้ด ี คุณภาพผลสด ๓ กิโลกรัม ตาก แห้งได้ ๑-๑.๓ กิโลกรัม อีกทั้งมีความเผ็ดและหอมซึ่งเป็นลักษณะประจ�ำพันธุ์ พริก คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม 23
ของพริกกะเหรีย่ ง จึงท�ำให้โรงงานท�ำซอสพริกนิยมน�ำไปปัน่ ผสมกับพริกหนุม่ เขียว เพื่อเพิ่มความเผ็ดและความหอม ๗. พริกหยวก มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Capsicum annuum var. longum Bail. อยู่ในตระกูล Solanaceae เป็นไม้พุ่มสูงประมาณ ๑-๒ ฟุต แตกกิ่งก้าน มาก เป็นพืชฤดูเดียว ใบเป็นใบเดี่ยวมีรูปร่างคล้ายหัวใจ แต่ค่อนข้างยาว ปลาย ใบแหลม บางครั้งอาจดูเหมือนรูปหอก ดอกเป็นดอกเดี่ยว ออกตรงซอกใบ มี กลีบเลี้ยงและกลีบดอกอย่างละ ๕ กลีบ ดอกมีสีขาวหรือขาวอมม่วง ผลเป็นผล ชนิดเบอร์รี่ มีรูปร่างยาว ปลายเรียว ผลจะห้อยลง มีสีเหลืองอมเขียว เมื่อแก่จะ เปลี่ยนเป็นผลสีส้มหรือสีแดง มีกลิ่นฉุน พันธุ์ที่นิยมปลูกได้แก่ พันธุ์พื้นเมือง และพันธุ์ลูกผสมต่างๆ ๘. ซูเปอร์ฮอต เป็นพริกขี้หนูพันธุ์ลูกผสมที่มีจุดเด่นตรงที่ผลผลิตต่อไร่ สูง เก็บเกี่ยวได้เร็วขึ้น คุณภาพของผลผลิตที่สม�่ำเสมอ ตรงกับความต้องการของ ตลาด ลักษณะเด่นคือ ต้นสูงใหญ่ แตกแขนงดี ข้อถี่และต่อยอดดีมาก ขนาดผล ยาว ๕-๗ เซนติเมตร ติดผลดก ทนทานโรค ผลดิบสีเขียว-เขียวเข้ม ผลสุกสี แดง-แดงเข้ม อายุการเก็บเกีย่ ว ๖๐-๖๕ วัน บริษทั อีสท์ เวสท์ ซีด จ�ำกัด ต่อยอด การพัฒนาสายพันธุ์พริกโดยได้พัฒนาพันธุ์พริกขี้หนูลูกผสม “ซูเปอร์ฮอต ๒” มี คุณสมบัตคิ อื ความยาวผลทีเ่ พิม่ ขึน้ และยาวสม�ำ่ เสมอตลอดอายุการเก็บเกีย่ วเป็น พันธุ์ที่ให้ผลผลิตสูง สีแดงสด มีรสเผ็ดกว่า มีเนื้อผลหนาและแน่น จึงท�ำให้ผล พริกไม่เน่าง่าย ผลผลิตไม่เสียหายแม้ต้องขนส่งเป็นระยะทางไกลๆ และสามารถ น�ำไปแปรรูปได้หลากหลาย เช่น พริกป่น พริกแกง น�้ำพริก ซอสพริก น�้ำจิ้มไก่ เป็นต้น ๙. พริกเหลือง พริกเหลืองเป็นหนึ่งในกลุ่มของพริกใหญ่ และมีความ ต้องการบริโภคพริกเหลืองของคนไทยยังมีความต้องการอย่างต่อเนื่อง เนื่องจาก เมื่อน�ำมาประกอบอาหารจะได้สีและรสชาติที่มีความหอมเฉพาะตัว ในบางช่วง ราคาของพริกเหลืองที่มีวางขายในท้องตลาดจะสูงถึงกิโลกรัมละ ๑๐๐ บาท ปัจจุบันพันธุ์พริกเหลืองได้มีการพัฒนาสายพันธุ์กันมากขึ้นทั้งในส่วนงานราชการ และเอกชน ๑๐. พริกอัคนีพิโรธ (หรือที่ชาวลพบุรีเรียกว่า “พริกพิโรธร้อยครก”) นับ เป็นอีกก้าวหนึ่งของวงการพริกเมืองไทยที่มีการต่อยอดไปสู่อุตสาหกรรมยาและ เครือ่ งส�ำอาง เนือ่ งจากมีการน�ำสารเผ็ดของพริกทีท่ ำ� ให้เกิดรสเผ็ดร้อนหรือแคปไซ24 กองบรรณาธิการนิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน
ซินอยด์ (Capsaicinoids) ที่อยู่ในไส้ของผลพริกไปใช้ในอุตสาหกรรมอาหารและ ยามากขึน้ เป็นการสร้างมูลค่าเพิม่ ให้แก่พริก เช่น ยาแก้ปวดเมือ่ ย แก้เคล็ดขัดยอก และประโยชน์ทางด้านความงาม เช่น ผลิตภัณฑ์กระชับสัดส่วน ในวันนี้ผลงาน การพัฒนาสายพันธุ์พริกในด้านนี้ได้มีความก้าวหน้ามากขึ้น โดยเฉพาะผลงาน ของมหาวิทยาลัยขอนแก่นที่ได้มีการพัฒนาพันธุ์พริกให้มีปริมาณสารเผ็ดสูง พริกอัคนีพิโรธ เป็นพริกลูกผสมผลงานของ รองศาสตราจารย์ ดร.สุชีลา เตชะวงศ์เสถียร จากมหาวิทยาลัยขอนแก่น เกิดจากพริกพันธุพ์ โิ รธ (Bhut Jolokia) ซึ่งเป็นพริกที่มีรายงานว่าเผ็ดที่สุดในโลกพันธุ์หนึ่ง โดยพริกลูกผสม “อัคนีพิโรธ” เป็นพืชกึ่งยืนต้น สามารถเก็บเกี่ยวได้หลายฤดู มีความเผ็ดสูงเป็น ๑๐ เท่าของ พริกจินดา มากกว่า ๕๐๐,๐๐๐ สโคว์วิลล์ (SHU) มีผลผลิตพริกสดสูงประมาณ ๓,๖๐๐ กิโลกรัม/ไร่ (เก็บเกีย่ ว ๔ ครัง้ ) หรือพริกแห้งของพันธุอ์ คั นีพโิ รธประมาณ ๓๒ กิโลกรัม ให้ผลผลิตสารเผ็ดประมาณ ๑ กิโลกรัม ต่างจากพริกพันธุ์จินดา ที่ต้องใช้พริกแห้งถึง ๖๑๖ กิโลกรัม นอกจากนั้น ยังสามารถปรับตัวได้ดีกว่า และให้ผลผลิตสูงกว่าพริกพิโรธพันธุ์เดิม รวมทั้งทนทานต่อโรคแอนแทรคโนส (Anthracnose) จากข้อมูลดังกล่าวจะเห็นว่าสายพันธุ์พริกนั้นมีอยู่อย่างหลากหลาย แต่ เ คล็ ด ลั บ ที่ ส� ำ คั ญ ของเกษตรกรผู ้ ป ลู ก พริ ก ส่ ว นมากจะใช้ เ กณฑ์ ก าร ตัดสินใจว่าจะเลือกปลูกพริกชนิดไหนในช่วงเวลาใดโดยยึดความต้องการ ของตลาดทีร่ องรับเป็นเกณฑ์ เพราะปลูกแล้วต้องขายได้ และที่สำ� คัญต้อง ได้ราคาดีด้วย
พริก คู่ครัวไทย ปลูกง่าย รายได้งาม 25