Geen tijd om weg te dommelen tijdens de nachtdienst

Met aandacht je werk doen, terwijl je biologische klok aangeeft dat je moet slapen. Werken in de nachtdienst is zwaar, zeker naarmate de leeftijd vordert, maar ook: ‘interessant, uitdagend en divers’.

Geen tijd om weg te dommelen

Bij sommige banen horen nachtelijke werktijden. Luisteren naar een praatprogramma op de radio, een goed verlichte werkplek en gevarieerde werkzaamheden helpen om wakker te blijven. Uit onderzoek blijkt dat toegeven aan een slaapdip ook heel goed kan zijn. Het doen van een 'powernap' van maximaal twintig minuten tijdens de nachtdienst, herstelt je energie en maakt weer alert. Bij het Radboudumc wordt veel in de nacht gewerkt. Daar hebben ze de onderzoeksresultaten omgezet in daden. “Om de nachtdiensten voor zorgmedewerkers aangena mer te maken, hebben we 'powernapstoelen' geplaatst”,

zegt Mieke Meulendijks, zorgmanager op de afdeling Intensive Care van het Radboudumc. Ook bieden ze in het ziekenhuis personeel in de nachtdienst een eiwitrijke maaltijd en fruit aan omdat is gebleken dat het 's nachts op peil houden van de bloedsuikerspiegel van belang is. Voor het naar huis rijden zijn speciale brillen met oranje glazen beschikbaar, zodat de melatonine in het lichaam niet te snel zakt. Hierdoor wordt het makkelijker om na de nachtdienst de slaap te vatten. John van Bon, werk zaam bij Rijkswaterstaat heeft zo zijn eigen methodes om wakker te blijven. Ook ambulanceverpleegkundige Nico let van Kraaij vertelt over haar ervaringen in de nacht.

In zijn functie als mobiele verkeersleider zorgt hij 's nachts, samen met zijn collega's, voor een veilige en vlotte afwikkeling van het scheepvaartver keer. “Twaalf jaar geleden begon ik naast vroege en late diensten, ook nachtdiensten te werken. En ik geef eerlijk toe dat 's nachts werken zwaar der wordt nu ik de vijftig gepasseerd ben. In de nachtdienst werken we van 22.00 tot 06.00 uur. Als ik ’s avonds de nachtdienst in moet, sta ik 's morgens op een normale tijd op en plan ik geen bijzonderheden overdag. Rond 18.00 uur ga ik naar bed en probeer ik altijd nog even te slapen, wat trouwens niet altijd lukt. Om 20.30 sta ik dan weer op, ga ik douchen en dan naar mijn werk”. Op de vraag hoe hij voorkomt dat hij 's nachts in slaap dommelt op de va rende boot, schiet hij in de lach: “Ook 's nachts is er voor ons genoeg te doen hoor. We hebben altijd doelen waar we naartoe moeten varen om peil werkzaamheden te verrichten, er moet genavigeerd worden en de adminis tratie moet worden gedaan. Onderweg kan er een aanvaring of een 'bijna mis' situatie voorkomen tussen twee sche pen. Om te onderzoeken wat er dan is mis gegaan, komen we aan boord voor controle: hoeveel en welke beman ning is er aan boord? Is de schipper bekwaam, zijn de papieren in orde? Kloppen de vaar- en rusttijden die aan boord worden gehanteerd? Soms moeten we een schip stilleggen en een boete opleggen, maar gelukkig komt dat weinig voor. De meeste schippers zijn goede ondernemers. Kortom, dankzij de afwisseling krijgen we niet de kans om weg te dommelen. Als ik thuiskom van de nachtdienst eet ik meestal een boterham of een beetje yoghurt. De televisie zet ik bewust niet aan. Ik lees alleen even het nieuws door en dan ga ik slapen. Soms slaap ik direct, soms ook niet. Maar ik heb nog nooit iets ingenomen om goed te kunnen slapen. Het voordeel van 's nachts werken? Dat zijn voor mij in de eerste plaats de verdiensten, eerlijk is eerlijk. Ik vind het een nadeel dat je in mijn werk telkens een reeks van twee, drie of vier nachtdiensten werkt. Dat dit varieert, vind ik lastig. Je komt daardoor niet in een ritme. De ene keer kom ik vermoeider thuis dan de andere keer. Dat ligt eraan wat we 's nachts zijn tegengekomen. Nog een nadeel: onze nachtdienst kan soms uitlopen. Ik ben wel eens 's morgens pas om 09.00 thuis gekomen omdat er calamiteiten waren. Elke nachtdienst ervaar ik weer anders. Nachtdiensten hebben zeker ook invloed op mijn so ciale leven; ik werk om het weekend 's nachts. Dan mis je een hoop. Toch doe ik het nog steeds graag. Sterker, naast mijn baan ben ik actief bij de vrijwillige brandweer waarvoor ik óók 's nachts oproepbaar ben. Mocht ik voor een brand opgeroepen worden, terwijl ik net thuis kom van een nachtdienst, dan ga ik zo door! Dat doe ik graag voor de gemeenschap”. John van Bon (53) heeft nachtdienst. Voor Rijkswaterstaat gaat hij vanaf standplaats Nijmegen aan boord van de dienstboot. Onder een inktzwarte hemel vaart hij de stille duisternis van de nacht in.

“Nu ik de vijftig gepasseerd ben wordt 't zwaarder”

Nicolet van Kraaij (50) is ambulanceverpleegkundige op de post van Veiligheidsregio Gelderland-Zuid in Nijmegen. Zoals het er nu voor staat, zal ze tot haar 57ste nachtdiensten draaien.

Inmiddels ben ik tien jaar werkzaam als ambulan ceverpleegkundige. We kunnen aangeven hoeveel nachten we maximaal willen werken. In het week end werken we 12-uurs nachtdiensten, van 19.30 tot 7.30 uur of van 20.00 tot 08.00 uur. Hiervan werk je er maximaal twee achter elkaar. We zijn een parate dienst, dus tijdens het wachten op een oproep mo gen we niet slapen. We liggen wel te rusten op een bank, maar binnen anderhalve minuut moeten we in de ambulance kunnen zitten. Soms dommel ik even weg en als we dan een oproep krijgen ben ik altijd blij dat ik de ambulancechauffeur niet ben. Want die moet natuurlijk wel meteen scherp zijn! Wat dat betreft, heb ik veel respect voor de chauffeurs. Ook tussen de ritten door dommelen we weleens weg op de bank op de post. Het opgepiept worden, net op het moment dat je wat dieper wegzakt, maakt dat onze nachtdiensten zo zwaar zijn.

Na haar afstuderen ging Nicolet direct nachtdiensten werken: ´zeven op, zeven af´, dus zeven nachtdiensten achter elkaar. Later werden het drie of vier nachten achter elkaar. Gaan deweg de jaren merkt ze echter wel verschil: “Toen ik als 20-jarige nachtdiensten werkte op de afdeling kinderoncologie van het Radboudumc, had ik colle ga's van vijftigplus die vaak zeurend aan de nachtdienst begonnen. Nou dat vond ik zo suf! Zelf kon ik namelijk altijd goed slapen als ik uit de nachtdienst kwam. Maar nu? Als ik thuiskom van de nachtdienst ben ik kapot, laat ik de hond uit en ga ik naar bed. Vaak word ik dan wakker met het gevoel dat het al 15.00 uur is, maar dan is het vaak pas anderhalf uur later! Als ik te weinig slaap na een nachtdienst, wordt het een gevecht door de dag heen. Eigenlijk moet ik slapen, want ik moet dan nóg een nacht... Dus ja, het heeft inderdaad met leeftijd te maken dat het nu zwaarder is dan toen ik jonger was.

“Nachtdiensten in het weekend zijn het meest uitdagend”

Omdat ik al jaren nachtdiensten werk, probeer ik goed op mijn gezondheid te letten. Ik sport vaak en tijdens de nachtdienst eet ik niet veel. Collega's met gezondheidsproblemen mogen er voor kiezen om geen nachtdiensten meer te hoeven werken, maar daarmee worden de andere collega's juist weer belast met meer nachtdiensten. Het is dus wel een issue. Wat mijn sociale leven betreft, mijn vriend, onze twee zoons en ik zijn het niet anders gewend. Dit is gewoon ons leven. Eigenlijk vind ik de nacht diensten in het weekend wel meer uitdagingen bieden dan door de week. We hebben dan minder ambulances waardoor je meer ritten maakt en meer kans hebt op interessante ritten. Ondanks de nachtdiensten vind ik mijn werk echt interessant, uitdagend en divers”.