Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna sp. k. O dobrach osobistych pracownika słów kilka

O dobrach osobistych pracownika słów kilka

tekst: Martyna Krystman, aplikantka radcowska, Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna sp. k. Porady prawne

Z

godnie z art. 111 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika. Intuicja podpowiada, czym są dobra osobiste, jednakże nieczęsto rozważa się to zagadnienie z perspektywy prawa pracy i sytuacji pracownika. Czym więc są „pracownicze dobra osobiste” i jak je chronić?

Bartosz Pussak :

zdjęcie

CZYM SĄ DOBRA OSOBISTE?

Najogólniej dobra osobiste można zdefiniować jako określone wartości uznane przez prawo, ściśle związane z człowiekiem, gwarantujące mu zachowanie jego integralności oraz możliwość samorealizacji1. Otwarty katalog dóbr osobistych zawiera art. 23 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym są nimi m.in. zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko czy wizerunek.

Co oznacza fakt, że katalog dóbr osobistych jest otwarty? To, że wciąż mogą zostać do niego zaliczone wartości wprost niewskazane w przepisie. Tak stało się m.in. z prywatnością. Ustawodawca nie wymienił jej w treści art. 23 Kodeksu cywilnego, jednak nikt nie ma wątpliwości, że stanowi ona dobro osobiste.

JAKI JEST KATALOG DÓBR OSOBISTYCH PRACOWNIKA?

Zgodnie z art. 23 Kodeksu cywilnego dobra osobiste pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. To pozornie skomplikowane sformułowanie oznacza, że dla ochrony dóbr osobistych właściwy jest nie tylko Kodeks cywilny, lecz również regulacje Prawa prasowego czy Kodeksu pracy. W konsekwencji przyjąć należy, że dobra osobiste pracowników nie stanowią obecnie odrębnej kategorii2, a posługiwanie się określeniem „pracowniczych dóbr osobistych” ma charakter niejako umowny.

Zgodnie z przywołanym już art. 111 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika. Ochrona dóbr osobistych pracownika nie jest więc ograniczona wyłącznie do godności, lecz rozciąga się także na inne wartości, uznane przez prawo, sądy i naukę za dobra osobiste. Wskazać w tym zakresie można m.in. na tytuł zawodowy magistra3, prawo do nieprzerwanego odpoczynku4, dobre imię oraz zdrowie5 .

CZY I JAKIE OBOWIĄZKI CIĄŻĄ NA PRACODAWCY?

Przyjmuje się, że obowiązek pracodawcy szanowania dóbr osobistych pracownika obejmuje działania czy zaniechania nie tylko samego pracodawcy, lecz także zapobieganie i przeciwdziałanie naruszaniu dóbr osobistych przez innych,

1 Z. Radwański, A. Olejniczak, Prawo cywilne – część ogólna,

Warszawa 2019, s. 162 2 Wyrok SN z 24.06.2015 r., II PK 207/14, LEX nr 1794313. 3 Wyrok SN z 7.02.2007 r., I PK 211/06, OSNP 2008, nr 11-12, poz. 158. 4 Wyrok SN z 11.02.2021 r., II PSKP 8/21, LEX nr 3123901. 5 Wyrok SA w Katowicach z 13.12.2018 r., III APa 56/18, LEX nr 2622664. podległych mu pracowników6. Jest to jednocześnie obowiązek wynikający ze stosunku pracy7 .

Jeżeli dojdzie do naruszenia dóbr osobistych pracownika, może on dochodzić swoich roszczeń na podstawie art. 24 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 Kodeksu pracy, tj. m.in. żądać zaniechania tego działania, dopełnienia czynności potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia (np. przeprosiny), a w określonych sytuacjach może on także żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Przesłanką odpowiedzialności pozostaje w tym zakresie przede wszystkim bezprawność zachowania pracodawcy rozumiana jako sprzeczność z prawem i zasadami współżycia społecznego.