Choroby zakaźne - Q4 2020

MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET

Cała kampania na byczdrowym.info

Choroby zakaźne

Michał Piróg

Potrzebujemy dostępu do rzetelnej edukacji Sprawdź Grasica a odporność – co mówią eksperci? s2

Ekspert Infekcje gardła – jak wygląda ich leczenie? s3

2 | Czytaj więcej na byczdrowym.info

MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET

W WYDANIU

WYZWANIA

04 Prof. dr hab. n. med. Adam Antczak Pneumokoki nie liczą lat – szczepionka to bardzo cenne ubezpieczenie!

05

Grasica – klucz do odporności Prawidłowo działający układ immunologiczny rozpoznaje i odrzuca w organizmie wszystko, co jest obce, a toleruje to, co jest własne.

Prof. dr hab. n. med. Aneta Nitsch-Osuch Krztusiec i jego powikłania – dlaczego są tak niebepieczne?

08

Prof. dr hab. n. med.

Aleksander B. Skotnicki Specjalista hematologii, transplantologii i chorób wewnętrznych, kierownik Katedry i Kliniki Hematologii Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego – Collegium Medicum i ordynator Kliniki Hematologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie

Prof. dr hab. n. med. Brygida Knysz Testy pod kątem wirusa HIV – szansa na długie życie

Jest to skutek niesprawnego układu odpornościowego, którego zadaniem jest rozpoznanie zagrożenia infekcyjnego i walka z nim. Taki stan powoduje, że np. dzieci w wieku szkolnym często wpadają z infekcji w infekcję. A dorośli stają się podatni na infekcje sezonowe i inne, często przewlekłe choroby, zależne od sprawności immunologicznej.

Jak zmniejszyć częstotliwość zapadania na infekcje i częstość powikłań?

Należy zwiększać poziom prawidłowo funkcjonującego układu odpornościowego. W tym celu należy stosować preparaty lub czynniki odbudowujące lub mobilizujące komórki tego układu. Są to grasiczozależne krwinki białe (limfocyty T), które bronią nas przed infekcjami i różnymi nowotworami.

facebook.com/byczdrowymPL mediaplanetpl

Please Recycle

Grasica jest jak słońce, które w swych promieniach dostarcza ciepło i energię chroniącą terytorium naszego organizmu przed wirusami, grzybami, pasożytami i nowotworami. Gdy działanie grasicy jest osłabione przez stres, wiek, przemęczenie i czynniki zewnętrzne – organizm staje się bezbronny i narażony na liczne zagrożenia chorobowe.

W Stanach Zjednoczonych przeprowadzono badania, które pokazały, że stosując przy szczepieniach przeciwgrypowych – zwłaszcza u starszych ludzi – tymozynę, czyli wyizolowany hormon grasiczy, zwiększamy poziom przeciwciał przeciw wirusowi grypy.

Panie profesorze, dlaczego mamy zwiększoną podatność na rozmaite infekcje: zarówno wirusowe, bakteryjne, jak i grzybicze oraz pasożytnicze?

Junior Project Manager: Katarzyna Gonciarz +48 575 291 500, katarzyna.gonciarz@mediaplanet.com Business Developer: Daria Kostka Content and Production Manager: Izabela Krawczyk Head of Business Development: Karolina Kukiełka Managing Director: Adam Jabłoński Skład: Mediaplanet Designer: Natalia Sędek Web Editor: Tatiana Anusik Opracowanie redakcyjne: Sonia Młodzianowska, Aleksandra Podkówka Fotografie: istockphoto.com, zasoby własne Kontakt: e-mail: pl.info@mediaplanet.com MEDIAPLANET PUBLISHING HOUSE SP Z O.O. ul. Przyokopowa 31, 01-208 Warszawa

@Mediaplanet_Pol

Jak można najprościej opisać rolę grasicy w ochronie naszego organizmu?

Więcej informacji na stronie: byczdrowym.info

Na czym polega działanie układu odpornościowego?

Prawidłowo działający układ immunologiczny rozpoznaje i odrzuca w organizmie wszystko, co jest obce, a toleruje to, co jest własne. Taka jest norma, którą nazywamy czasem „parasolem supresyjnym

autoagresji” – oznacza to, że nasz organizm nie niszczy własnych komórek, ale usuwa to, co mu zagraża.

Od czego zależy sprawność układu odpornościowego i jaką rolę odgrywa w nim grasica?

Te komórki odpornościowe, które tworzą ów parasol, zależą od aktywności grasicy, a jak wiemy, wraz z wiekiem i wpływem czynników zewnętrznych grasica zanika. Wtedy – zwłaszcza w wieku średnim i starszym – ten „parasol ochronny” zostaje znacznie osłabiony. Wraz ze spadkiem poziomu hormonów grasicznych wzrasta częstość występowania chorób autoimmunologicznych, infekcyjnych i nowotworowych. Grasiczozależna odporność jest zatem bardzo ważna. Jeśli ulega osłabieniu, ryzyko tych chorób wzrasta.

Jest pan hematologiem – czy układ odpornościowy ma wpływ na ochronę przed nowotworami?

Jak wiadomo, następstwem niedoboru immunologicznego są choroby nie tylko infekcyjne, ale też nowotworowe. Oczywiście jest to pewne uproszczenie, ale sprawny układ odpornościowy jest jednym z ważniejszych mechanizmów chroniących organizm przed nowotworem. Podawanie preparatów grasiczopochodnych może zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby po usunięciu guza drogą radioterapii, chemioterapii czy chirurgiczną.

Odbudowa i wzmacnianie układu immunologicznego nie mają skutków ubocznych, ale dają efekt zmniejszający podatność na rozmaite infekcje.

Co zatem daje suplementacja preparatami grasiczopochodnymi?

Preparaty grasiczopochodne dają możliwość uzupełnienia niedoborów wynikających z zaniku gruczołu grasicy, a przez to dają cenne wsparcie dla odbudowy i wzmacniania naszego układu odpornościowego, przyczyniając się do zmniejszenia podatności na infekcje, choroby autoimmunologiczne i nowotworowe.

Partnerzy

ODPORNOŚCI

wskazaniami do suplementacji są m.in: choroby zakaźne i infekcje bakteryjne oraz grzybicze związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu odpornościowego, nieprawidłowym funkcjonowaniem układu kostnego, skóry etc.

Dostępny w aptekach i na zdrowysklep.com.pl

suplement diety

KLUCZ DO

Czytaj więcej na byczdrowym.info | 3

MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET

EKSPERT

Infekcje gardła – jaka jest przyczyna oraz jak wygląda leczenie?

Infekcje górnych dróg oddechowych spowodowane namnażaniem się grzybów czy bakterii mogą mieć różne podłoże. Jak zatem ich uniknąć i je leczyć?

Jakie objawy mogą świadczyć o tym, że mamy do czynienia z infekcją grzybiczą gardła?

W przypadku infekcji grzybiczej gardła mamy dwie standardowe sytuacje. Pierwsza – bardziej powszechna – to sytuacja, gdy grzybica jest niewielkim stanem zapalnym wywołanym zaburzeniem flory bakteryjnej w obrębie górnych dróg oddechowych, co zwykle jest konsekwencją antybiotykoterapii. W związku z tym pojawia się podrażnienie, przekrwienie gardła, charakterystyczne białe plamy na podniebieniu miękkim, na łukach podniebiennych.

Drugi przypadek to taki, gdy obserwujemy grzybicę u osób, które mają silną immunosupresję, czyli obniżenie odporności. Może być to konsekwencją choroby ogólnoustrojowej, w tym m.in.

HIV, i silnej kacheksji – wyniszczenia organizmu, np. w przebiegu choroby nowotworowej.

Dlaczego nieprawidłowe noszenie maseczek higienicznych może prowadzić do rozwoju infekcji gardła?

Tylko przy nieprawidłowym noszeniu maseczek, czyli niezachowaniu odpowiedniej higieny, może dojść do grzybicy gardła lub rozwoju infekcji bakteryjnej. Przy prawidłowym ich noszeniu przez osobę zdrową nie ma możliwości rozwoju infekcji grzybiczej górnych dróg oddechowych. Jeśli jednak do niej dojdzie, świadczy to o tym, że pacjent miał już wcześniej zaburzoną florę bakteryjną.

Mówiąc o poprawnym noszeniu maseczek, mam na myśli wybieranie maseczek z konkretnymi filtrami chroniącymi. Tylko wtedy są one naturalnym przedłużeniem naszego układu oddechowego. Ważna jest również ich higiena

– częsta zmiana, dezynfekcja, nawet zwykłym spirytusem 70-proc.

Jeśli chodzi o leki dostępne bez recepty, to mamy do wyboru tabletki do ssania, substancje w spray’u i roztwory do płukania. Zatem mogą to być całe zestawy substancji odkażających. Warto podkreślić, że – w odróżnieniu od infekcji bakteryjnych – leczenie miejscowe zmian grzybiczych może być drażniące. Śluzówka jest bardziej wyczulona. Należy więc pamiętać, iż najlepsze i najskuteczniejsze jest leczenie przyczynowe, a nie tylko objawowe.

Dlaczego podczas wyboru preparatu na ból gardła powinniśmy zwracać uwagę na to, czy dany środek posiada także substancje antyseptyczne?

Faktycznie, stosuje się tego typu substancje. Działają powierzchniowo. Można stosować leki o działaniu antyseptycznym w tabletkach lub możemy antyseptykami płukać lub spryskiwać gardło. Jest to doraźne, miejscowe leczenie. Żeby wyleczyć grzybicę, należy przede wszystkim odbudować prawidłową mikroflorę w obrębie błony śluzowej górnych dróg oddechowych.

Czy to prawda, że po antybiotykoterapii wskazane jest stosowanie leków antyseptycznych?

Podając antybiotyk, sprawiamy, że nie zabijamy wyłącznie bakterii patogennych, ale także te, które w sposób fizjologiczny są obecne na błonach śluzowych górnych dróg oddechowych. Gardło w tym przypadku jest dosyć wrażliwym organem, dlatego też jest bardziej narażone na zachwianie flory bakteryjnej. Niektóre antybiotyki niszczą mikroflorę już podczas połykania leku, a niektóre są nieinwazyjne w stosunku do tej flory, ponieważ aktywna postać antybiotyku wytwarza się dopiero po przeniknięciu do krwiobiegu. Zachwianie flory bakteryjnej w obrębie jamy ustnej i gardła sprzyja rozwojowi infekcji grzybiczych.

Na które substancje aktywne powinniśmy zwrócić uwagę podczas wyboru odpowiedniego preparatu bez recepty na ból gardła?

Prof. dr hab. n. med.

Bolesław Samoliński Profesor, specjalista zdrowia publicznego, alergolog, otorynolaryngolog, wiceprzewodniczący Rady Uczelni Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Czy wiesz, że chlorochinaldol... ● Jest antyseptykiem należącym do leków stosowanych w chorobach gardła o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym i przeciwpierwotniakowym. ● Może być stosowany na każdym etapie infekcji, a więc zarówno w fazie skąpoobjawowej i pełnoobjawowej, równolegle z antybiotykoterapią (wspomaga antybiotykoterapię, działając m.in. na paciorkowce), a także po jej zakończeniu (leczy grzybice powstałe w wyniku antybiotykoterapii). ● Wykazuje działanie odkażające, które ma na celu niszczenie drobnoustrojów na błonie śluzowej jamy ustnej i gardła.

Więcej informacji na stronie:

● Działa na przyczynę zakażenia i w przeciwieństwie do leków objawowych wykazuje skuteczność po podaniu właśnie na miejsce zakażenia.

byczdrowym.info

działa przyczynowo na szerokie spektrum bakterii i grzybów DZIAŁA ANTYSEPTYCZNIE

Chl-PL-1910-061

HAMUJE ROZWÓJ INFEKCJI JAMY USTNEJ I GARDŁA Chlorchinaldin VP, 2 mg, tabletki do ssania. Skład: 1 tabletka do ssania zawiera 2 mg chlorochinaldolu (Chlorquinaldolum). Substancja pomocnicza o znanym działaniu: każda tabletka zawiera 364 mg sacharozy.

Wskazania: do stosowania miejscowego w zakażeniach bakteryjnych jamy ustnej i dziąseł, w pleśniawkach, w zakażeniach grzybiczych jamy ustnej i gardła, po leczeniu antybiotykami. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podmiot odpowiedzialny: Bausch Health Ireland Limited, 3013 Lake Drive, Citywest Business Campus, Dublin 24, D24PPT3, Irlandia.

PRZED UŻYCIEM ZAPOZNAJ SIĘ Z TREŚCIĄ ULOTKI DOŁĄCZONEJ DO OPAKOWANIA BĄDŹ SKONSULTUJ SIĘ Z LEKARZEM LUB FARMACEUTĄ, GDYŻ KAŻDY LEK NIEWŁAŚCIWIE STOSOWANY ZAGRAŻA TWOJEMU ŻYCIU LUB ZDROWIU

4 | Czytaj więcej na byczdrowym.info

MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET

PROBLEM

Szczepionka to bardzo cenne ubezpieczenie na życie i zdrowie

które mają wyciętą śledzionę lub wszczepiony implant ślimakowy.

Te właśnie choroby sprawiają, że przebieg choroby jest cięższy. Co ciekawe, wskazaniem medycznym do zaszczepienia się jest nikotynizm, który zwykle nie jest uznawany za chorobę. Palący papierosy mają większe ryzyko ciężkiego przebiegu choroby pneumokokowej.

Zapalenie płuc jest chorobą poważną. Nie jest to tylko cięższe przeziębienie. Choroba ta szczególnie w wieku podeszłym wiąże się z dużym ryzykiem powikłań i zgonu.

Panie profesorze, nasza rozmowa będzie dotyczyć pneumokokowego zapalenia płuc w kontekście epidemii COVID-19, ale zacznę od pytania natury ogólnej: jaka w ogóle jest skala zachorowań na zapalenie płuc w Polsce? Kto choruje? Jakie są rokowania?

Zapalenie płuc to zjawisko dość powszechne.

Nie tylko w Polsce, ale w ogóle na świecie. Najczęściej chorują dzieci do 5 r.ż. oraz populacja ludzi w podeszłym wieku, czyli 65+. Faktem jest, że liczba zapaleń płuc rośnie już od około 50 r.ż. Takich zapaleń płuc jest blisko 100 tys. w Polsce co roku, a nawet więcej, bo część jest niehospitalizowana i nierejestrowana w żaden sposób. Czyli tak naprawdę możemy przyjąć, że zapaleń płuc jest ok. 200 tys. rocznie. W roku 2018, bo z tego roku mam ostatnie dane co do rejestru zgonów, z tego powodu zmarło 18,5 tys. osób. Jest to duża liczba. Krótko mówiąc, zapalenie płuc jest chorobą poważną.

Nie jest to tylko cięższe przeziębienie. Choroba ta szczególnie w wieku podeszłym wiąże się z dużym ryzykiem powikłań i zgonu.

A jakie są przyczyny zapaleń płuc? Jaki ich odsetek jest spowodowany zakażeniem pneumokokami? I jak do niego dochodzi?

Jeśli chodzi o najnowsze badania europejskie sprzed kilku lat, to właściwie w 40 proc. przypadków mimo stosowania nowoczesnych metod diagnostycznych nie wiemy, jaki patogen wywołał zapalenie płuc. Spośród pozostałych 60 proc. około 30 proc. są to zapalenia płuc bakteryjne. Niecałe 28 proc. ma charakter wirusowy, no i mamy kilka procent takich, które mają mieszany charakter, czyli mogą być wywołane zarówno przez wirusy, jak i bakterie. Notabene to właśnie pneumokoki są

uznawane za najczęstszy patogen bakteryjny, który wywołuje zapalenie płuc. Dlaczego one?

Pneumokoki są bakteriami wszędobylskimi, świetnie czują się w temperaturze pokojowej i mogą przetrwać bardzo długo w niesprzyjających dla siebie warunkach. Pneumokokami zakażają się ludzie, ale także zwierzęta domowe i gospodarskie. Na przykład konie mogą nas zakazić pneumokokami. Jednak najważniejszym źródłem zakażenia, jeśli chodzi o populację osób dorosłych, a szczególnie osób w podeszłym wieku, są dzieci.

W tej chwili w Polsce od kilku lat mamy już program powszechnych szczepień dzieci przeciw pneumokokom, co może sprawiać, że nosicielstwo pneumokoków jest mniejsze. Jednak jeszcze nie wiemy, na ile się ono zmniejszyło.

Ponieważ przede wszystkim to dzieci zakażają dorosłych, szczepienia dzieci mają bardzo duży wpływ na ograniczenie zakażeń pneumokokowych, także tych ciężkich, które nazywamy inwazyjną chorobą pneumokokową.

Korzysta cała populacja: dzieci nie chorują, ale nie chorują także ich rodzice i nie chorują przede wszystkim dziadkowie. W sensie populacyjnym szczepienie bardzo się opłaca.

Prof. dr hab. n. med.

Adam Antczak Klinika Pulmonologii Ogólnej i Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Czy są jakieś rekomendacje dotyczące profilaktyki pneumokokowych zapaleń płuc?

Tak, są rekomendacje zarówno międzynarodowe, jak i polskie. Dotyczą szczepień przeciwko pneumokokom; powinny się szczepić osoby, które skończyły 65 lat, a także te, które mają wskazania medyczne, czyli choroby przewlekłe, które wiążą się z cięższym przebiegiem zakażenia pneumokokowego.

Są to takie choroby jak: cukrzyca, przewlekła obturacyjna choroba płuc, przewlekła choroba nerek. Powinny się także szczepić osoby,

Więcej informacji na stronie: byczdrowym.info

Panie profesorze, czy sam wiek, czyli skończone 65 lat, bez chorób, o których pan przed chwilą wspomniał, już jest wskazaniem do tego, by się zaszczepić przeciw pneumokokom?

Tak, to jest wskazanie demograficzne.

Należymy do grupy 65+, nie mamy chorób współistniejących i powinniśmy się zaszczepić. Tutaj profilaktyka jest w gruncie rzeczy bardzo prosta: szczepienia przeciw grypie i pneumokokom. Co do grypy mamy niestety teraz do czynienia z brakiem ciągłości dostaw szczepionek ze względu na bardzo wysoki popyt. Jeśli idzie o popyt, to mogę powiedzieć – nareszcie! Bardzo mnie to cieszy.

Natomiast w przypadku szczepień przeciw pneumokokom wiem, że do końca roku powinno być dostarczone do Polski około 300 tys. dawek szczepionki. To jest bardzo dużo. Do tej pory nieliczne osoby 65+ się szczepiły, a w tej chwili te szczepienia są bardzo chętnie wykonywane. Dość powiedzieć, że gdy we wrześniu dysponowaliśmy 60 tysiącami szczepionek, to rozeszły się na pniu. Z punktu widzenia zdrowia publicznego jest to niesamowicie ważne. Podkreślam: to jest jednorazowe szczepienie, nie trzeba go powtarzać. To nie jest tak jak z grypą, że co roku trzeba ponowić szczepienie. Nie! Ono jest wykonywane tylko raz.

A jak wygląda droga do zaszczepienia się?

Wystarczy skonsultować się ze swoim lekarzem POZ. Właściwie przeciwwskazań nie ma. Jedynymi są gorączka i ewentualnie nadwrażliwości: na składniki, które są w szczepionce. To zdarza się bardzo rzadko, raz na parę milionów przypadków. Natomiast gorączka też nie jest absolutnym przeciwskazaniem, czasami mamy niedużą, bo zakaziliśmy jakimś drobniejszym wirusem, i wtedy lekarz podejmuje decyzję o szczepieniu.

Zaszczepić się możemy u naszego lekarza rodzinnego. Każdy POZ ma swój pion szczepionkowy, dysponuje stosownym zapleczem technicznym, przechowuje te szczepionki u siebie i może je zastosować, tu nie ma żadnego problemu. A nawet jeśli nie ma szczepionki u siebie, to lekarz POZ może wypisać taką szczepionkę, pacjent kupuje ją sobie w aptece na wolnym rynku, a następnie wraca i może zostać zaszczepiony w gabinecie zabiegowym POZ.

Jaka grupa dorosłych powinna się szczepić przeciw pneumokokom?

Szczepienia mają ogromne znaczenie profilaktyczne, zwłaszcza w dobie pandemii COVID-19. Warto wykonać szczepienie zabezpieczające przed zakażeniem pneumokokowym.

C

hociaż kalendarz szczepień zwykle dotyczy dzieci, to warto pamiętać, że również dorośli powinni się regularnie szczepić. Takie działania profilaktyczne skutecznie zabezpieczają ich przed chorobami zakaźnymi, a także chronią przed powikłaniami, które czasami mogą być równie groźne jak u dzieci.

Kto i kiedy powinien się zaszczepić przeciw pneumokokom?

Więcej informacji na stronie: byczdrowym.info

Zakażenie pneumokokowe jest dużym zagrożeniem dla maluchów, dlatego aby je przed nim ustrzec, do kalendarza szczepień obowiązkowo dodano szczepienie przeciw pneumokokom. Niestety, choroba ta stanowi duże

ryzyko także dla dorosłych, których układ odpornościowy jest osłabiony przez różnego rodzaju schorzenia, w tym np. choroby nowotworowe, cukrzycę, choroby serca lub płuc, przewlekłe schorzenia nerek i wątroby, dlatego również oni profilaktycznie powinni wykonać szczepienie przeciw pneumokokom.

Do grupy dorosłych, której to szczepienie jest zalecane, należą także osoby po 50. roku życia oraz osoby nadużywające alkoholu i palące papierosy. Warto dodać, że szczepienie przeciw pneumokokom można połączyć ze szczepieniem przeciw grypie.

Co trzeba wiedzieć o zakażeniu pneumokokowym?

Trzeba podkreślić, że dominującą postacią zakażenia pneumokokowego u osób dorosłych jest zapalenie płuc. Pneumokokowe zapalenie płuc to częsty powód hospitalizacji i śmiertelności wśród osób starszych, u osób z chorobami przewlekłymi i u osób z zaburzeniami odporności. Pneumokoki mogą również wywołać choroby inwazyjne – takie jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz sepsę, które występują znacznie rzadziej niż zapalenie płuc, ale wiążą się z wysoką śmiertelnością i ryzykiem długoterminowych następstw. Przy tym trzeba zaznaczyć, że bakterie pneumokokowe są oporne na działanie antybiotyków, dlatego też leczenie jest wyjątkowo trudne. Zatem niezwykle istotne jest to, by w dobie COVID-19, gdy dostęp do opieki medycznej jest utrudniony, minimalizować ryzyko zakażenia penumokokowego i wdrażać działania profilaktyczne, w tym szczepienia ochronne dla dorosłych.

Czytaj więcej na byczdrowym.info | 5

MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET

INFOGRAFIKA

Liczba potwierdzonych przypadków krztuśca może wynosić nawet do

7 tys.

przypadków rocznie.

W populacji nieszczepionej jeden chory na krztusiec jest w stanie zarazić 12-14 osób. Wskaźnik ten dla COVID-19 wynosi 2-3 osoby, a dla grypy około 2 osób.

Dlaczego krztusiec jest tak niebepieczny?

Zgodnie z kalendarzem szczepień przeciw krztuścowi szczepi się dzieci w wieku:

12 lat 2. m.ż.

6 lat

Najczęściej chorują na niego dorośli, a także noworodki do 6 tyg. życia.

Dorośli powinni szczepić się przeciw krztuścowi co 10 lat, a także powinny robić to kobiety w ciąży.

Krztusiec coraz częściej zagraża dzieciom i dorosłym. Kiedy się przeciw niemu szczepiłeś?

Chociaż w przeszłości krztusiec zagrażał głównie dzieciom, powodując nawet ich zgon, to obecnie chorują na niego głównie dorośli.

W jaki sposób najczęściej dochodzi do zakażenia krztuścem?

Prof. dr hab. n. med.

Aneta Nitsch-Osuch Pediatra, epidemiolog, kierownik Zakładu Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego WUM

Zakażenie szerzy się drogą kropelkową, a więc dochodzi do niego np. podczas kaszlu. Może do niego dojść także poprzez drogę kontaktową, czyli gdy np. dotkniemy zanieczyszczonej bakterią powierzchni, a następnie będziemy manipulować dłonią w okolicy ust lub nosa. Trzeba przy tym podkreślić, że krztusiec jest chorobą wysoce zakaźną. Okazuje się, że w populacji nieszczepionej jeden chory na krztusiec jest w stanie zarazić 15 osób, a przypomnę, że wskaźnik ten dla COVID-19 wynosi 2-3 osoby, a dla grypy około 2 osób, co potwierdza, że w krztuścu jest on najwyższy.

Jakie są najczęstsze objawy krztuśca?

Charakteryzuje się przewlekającym się kaszlem, który trwa ponad trzy miesiące, i w tym czasie kaszel utrzymuje się głównie w nocy.

Jak przebiega ścieżka diagnostyczna i ścieżka leczenia krztuśca?

Diagnostyka najczęściej polega na wykonaniu badań krwi, gdzie w surowicy poszukuje się przeciwciał świadczących o kontakcie z pałeczką krztuśca.

Interpretacja tych wyników jest trudna, wymaga dużej wiedzy i doświadczenia, dlatego optymalne jest wykonywanie kilku badań, aby te wyniki były jak najbardziej wiarygodne. Leczenie krztuśca zwykle odbywa się poprzez wdrożenie antybiotyków.

Trzeba też wspomnieć o tym, że w pewnych grupach ryzyka, np. u kobiet w ciąży oraz u pacjentów z chorobami towarzyszącymi, wskazana jest tzw. farmakoprofilaktyka poekspozycyjna. U osób, które są obciążone wysokim ryzykiem powikłań krztuśca i miały kontakt z osobą chorą, antybiotyki stosuje się profilaktycznie, w dawkach dokładnie takich samych jak w przypadku rozpoznanego krztuśca. Możliwe

Aby ochronić dzieci do 6. tygodnia życia, istotne jest szczepienie przeciw krztuścowi ciężarnych pomiędzy 27. a 36. tygodniem ciąży.

jest też tzw. czujne wyczekiwanie, czyli wdrożenie antybiotykoterapii u osoby z kontaktu z krztuścem wtedy, kiedy pojawią się pierwsze objawy choroby.

Z jakimi powikłaniami może się wiązać przebycie tej choroby?

Mogą wystąpić m.in. zapalenia płuc, złamania żeber, nietrzymanie moczu, wypadanie odbytnicy u osób w wieku podeszłym. Natomiast u noworodków i niemowląt oprócz zapalenia płuc może dojść do krwawień wewnątrzczaszkowych i niedotlenienia prowadzących do uszkodzenia mózgu, a nawet zgonu.

Najpoważniejsze powikłania krztuśca dotyczą jednak najmniejszych dzieci. Jak możemy je chronić przed zachorowaniem?

Aby ochronić dzieci do 6. tygodnia życia, istotne jest szczepienie przeciw krztuścowi ciężarnych pomiędzy 27. a 36. tygodniem ciąży, gdyż umożliwi to wytworzenie przez nie przeciwciał poszczepiennych, które poprzez łożysko trafiają do dziecka, sprawiając, że po porodzie jest chronione przed zachorowaniem. Istotna jest także tzw. strategia kokonowa szczepień osób dorosłych, która polega na szczepieniu osób z najbliższego otoczenia malucha (dotyczy to nie tylko noworodków, ale także osób z chorobami współistniejącymi), co skutecznie zmniejsza ryzyko zakażenia.

6 | Czytaj więcej na byczdrowym.info

MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET

WYWIAD

Michał Piróg Polski tancerz, choreograf, prezenter telewizyjny, aktor i aktywista społeczny

Za brak dostępu do wiedzy płacimy niezwykle wysoką cenę W społecznym pojmowaniu HIV jest dowodem naszej rozwiązłości, karą za złe prowadzenie, zarezerwowaną prawie wyłącznie dla osób homoseksualnych, osób uprawiających prostytucję itd.

Wiemy, że nie jest to prawdą, ale żeby społeczeństwo zaczęło inaczej patrzeć na pozytywnych, należy w tym temacie edukować.

Czytaj więcej na byczdrowym.info | 7

MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET

zytywności nie za bardzo nadaje się do rozgłaszania jej światu. Zwłaszcza zanim nie przerobimy tego sami ze sobą. Duży czynnik ma też społeczne napiętnowanie choroby. W społecznym pojmowaniu HIV jest dowodem naszej rozwiązłości, karą za złe prowadzenie, zarezerwowaną prawie wyłącznie dla osób homoseksualnych, osób uprawiających prostytucję itd. Wiemy, że nie jest to prawdą, ale żeby społeczeństwo zaczęło inaczej patrzeć na pozytywnych, należy w tym temacie edukować.

Musimy zrzucić noszone od pokoleń zbiorowe poczucie winy i wstydu.

Czy pana zdaniem świadomość na temat HIV jest na odpowiednim poziomie w naszym społeczeństwie?

Więcej informacji na stronie: byczdrowym.info

Na świecie żyje około 38 milionów osób z wirusem HIV i ta liczba stale wzrasta. Jaką rolę – pana zdaniem – odgrywa edukacja seksualna w tym aspekcie?

Bardzo ważnym elementem profilaktyki wirusa HIV jest częste wykonywanie testu. Jak pan myśli, skąd się bierze lęk czy wstyd związany z wykonaniem testu?

Kluczową – mam wrażenie, że bez edukacji nie jesteśmy w stanie się poruszać w świecie seksualnym, pełnym mitów i kompleksów wywodzących się z religijności, wychowania lub zwyczajnej wstydliwości. Nie o wszystko zapytamy dorosłych, rówieśnicy nie gwarantują rzetelnego przygotowania nas, zwłaszcza w temacie chorób i zagrożeń, jakie mogą czyhać. Dlatego potrzebujemy dostępu do rzetelnej edukacji – nie tej pruderyjnej, ale światopoglądowo otwartej na tyle, aby mogła odpowiedzieć każdemu bez podziałów i wykluczeń.

Pamiętam, kiedy lata temu poszedłem do kliniki robić badania krwi. Przy okazji postanowiłem sprawdzić się pod kątem HIV. Pani na recepcji bardzo głośno zapytała, czemu w ogóle chcę to robić.

Nie mam wątpliwości, że słyszała to cała poczekalnia. Odpowiedziałem, lecz uważam, że takie zachowania nie mogą mieć miejsca. Ludzi może płoszyć brak intymności podczas takich badań. Choroby to sprawa prywatna – nie ze względu na charakter czy sposób ich uaktywnienia.

Tylko tak zwyczajnie. Badanie to wielki stres, a ewentualna informacja o po-

Na pewno nie. W tej kwestii borykamy się z kompletnym brakiem wiedzy. My nie rozmawiamy rzetelnie o HIV. Nasz dialog na ten temat bardziej przypomina potajemne rozmowy o zakazanych rytuałach ciemnej magii. Jesteśmy w tym temacie w podziemiu społecznego skrępowania. Powtarzamy zasłyszane mity, bujdy, niedorzeczne kłamstwa... Tak być nie może – za brak dostępu do wiedzy płacimy niezwykle wysoką cenę.

Co z pana perspektywy możemy zrobić, by choroby zakaźne przenoszone drogą płciową – w tym HIV – nie były tematem tabu w polskim społeczeństwie?

Musimy zrzucić noszone od pokoleń zbiorowe poczucie winy i wstydu. Choroby wynikające z aktywności seksualnej są bardzo wstydliwe w naszym kraju. Przede wszystkim trzeba wyprostować i wyjaśnić, jak do takowych dochodzi. Nie każda choroba lub infekcja świadczy o naszej rozwiązłości, moralności itd. Musielibyśmy też doprowadzić do rozwodu seksu z religijnością naszego społeczeństwa. Seks nie wymaga ślubu i nie musi być aktem dopełniającym słów „i nie opuszczę cię aż do śmierci”.

8 | Czytaj więcej na byczdrowym.info

MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET

WAŻNE

Więcej informacji na stronie: byczdrowym.info

Testowanie pacjentów na HIV a pandemia COVID-19 Od początku epidemii HIV wiele się zmieniło na korzyść w traktowaniu osób zakażonych, jednak nadal bywają one stygmatyzowane.

Problemem może być diagnostyka innych chorób przenoszonych drogą kontaktów seksualnych, która nie będzie możliwa w punktach konsultacyjno-diagnostycznych.

Kto jest w grupie szczególnego ryzyka zakażenia HIV?

W grupie ryzyka są osoby mające liczne kontakty seksualne z innymi osobami o nieznanym statusie serologicznym czy takimi, które nigdy nie wykonały testu na HIV, a są zakażone. Może się również zdarzyć, że nie są to liczne kontakty seksualne. Bywało tak, że źródłem zakażenia był stały partner/ partnerka. Dopóki nie chorował, nie było wiadomo, że jest nosicielem HIV. Dopiero zachorowanie na AIDS, związane z postępującym spadkiem odporności, było informacją o zakażeniu HIV i wskazaniem do badania partnerów seksualnych.

Zdarza się, na szczęście rzadko, że osoba świadoma zakażenia HIV nie informuje o tym partnera seksualnego. Jeśli jest leczona skutecznie antyretrowirusowo, nie stanowi zagrożenia. Gorzej, jeśli leki stosuje nieregularnie, ma wykrywalną wiremię HIV w stopniu zagrażającym zakażeniem podczas kontaktów seksualnych.

W grupie szczególnego ryzyka są również dzieci urodzone z matek zakażonych HIV,

które nie stosowały profilaktycznie leków antyretrowirusowych w czasie ciąży i podczas porodu. Taka sytuacja jednak prawie nie zdarza się w Polsce, gdyż kobiety w ciąży mają wykonywane badania serologiczne w kierunku HIV.

W jakich miejscach szczególnie powinniśmy zachować rozwagę i ostrożność, by nie ulec zakażeniu?

Okresem sprzyjającym zakażeniu są oczywiście wakacje. Atmosfera wolnego czasu, z dala od codziennych obowiązków często sprzyja kontaktom seksualnym z przypadkowymi osobami. To nie znaczy, że dojdzie do zakażenia HIV, lecz należy pamiętać o takim ryzyku.

W jaki sposób możemy sprawdzić, czy jesteśmy zakażeni wirusem HIV?

Należy wykonać test na HIV. Hasło „zrób test na HIV” wszyscy znamy. Jest od lat promowane. Powszechnie wiadomo, że potwierdzeniem zakażenia jest dodatni wynik testu potwierdzenia. W całej Polsce funkcjonują punkty konsultacyjno-diagnostyczne, gdzie można bezpłatnie i anonimowo wykonać badanie, a przy tej okazji porozmawiać z doradcą, który przekaże najważniejsze informacje na temat ryzyka zakażenia. Adresy takich poradni można znaleźć na stronie internetowej i wybrać jedną poza miejscem zamieszkania. Dla wielu osób ważna jest możliwość wykonania badania w miejscu, gdzie nikt ich nie zna.

Kto szczególnie powinien zastanowić się nad wykonaniem testu na obecność wirusa HIV?

Test na HIV może wykonać każdy, do czego zachęcam. Oczywiście o badaniu powinny pomyśleć osoby, które miały przypadkowe kontakty seksualne. Ale nie tylko. Może warto zastanowić się nad wykonaniem badania, rozpoczynając nowy związek, i pójść razem na test? Dodatni wynik u jednej osoby wiąże się z zastosowaniem

leczenia antyretrowirusowego, co zapobiega po pewnym czasie leczenia zakażeniu partnera/partnerki. Niestety, z badań ankietowych przeprowadzonych przez pana profesora Zbigniewa Izdebskiego wynika, że testom na HIV poddaje się niewielki odsetek osób i niewielki odsetek osób w ogóle bierze pod uwagę wykonanie badania. Oznacza to, że cały czas dominuje pogląd, iż „mnie to nie dotyczy”.

Czy Polacy wciąż wstydzą się wykonywać test w kierunku HIV i innych chorób przenoszonych drogą płciową?

Myślę, że Polacy nie wstydzą się wykonywać testu na HIV, raczej obawiają się ujawnienia dodatniego wyniku. Od początku epidemii HIV wiele się zmieniło na korzyść w traktowaniu osób zakażonych, jednak nadal bywają one stygmatyzowane. Problemem może być diagnostyka innych chorób przenoszonych drogą kontaktów seksualnych, która nie będzie możliwa w punktach konsultacyjno-diagnostycznych.

Rzeżączka, chlamydioza, kiła są związane z wystąpieniem dokuczliwych objawów, co powoduje, że pacjent sam szuka pomocy lekarskiej. Taką pomoc uzyska w specjalistycznej poradni, do której będzie potrzebował skierowania od lekarza POZ.

Jaka jest sytuacja osób zakażonych wirusem HIV w czasie pandemii COVID-19?

W sensie zdrowotnym zakażenie HIV nie stanowi czynnika predysponującego do zakażenia SARS-CoV-2 lub cięższego niż u osób HIV-ujemnych przebiegu COVID-19. Wyjątkiem są pacjenci z głębokim upośledzeniem odporności z powodu zakażenia HIV. W sensie opieki medycznej poradnie dla osób zakażonych HIV funkcjonowały cały czas, ponieważ pacjenci zakażeni muszą stosować terapię antyretrowirusową, której nie wolno przerwać.

Jeśli chodzi o dostęp do lekarza POZ lub specjalistów, jest on podobny jak dla reszty społeczeństwa.

Prof. dr hab. n. med.

Brygida Knysz Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych Niedoborów Odpornościowych, UM we Wrocławiu