Hvað er Eurydice Eurydice
upplýsinganetið
veitir
upplýsingar og greiningar um evrópska menntakerfið og menntastefnur. Það samanstendur af 40 landsskrifstofum sem staðsettar eru í 36 löndum og eru hluti
af
menntaáætlun
Evrópusambandsins. En henni er stýrt og
hún
samræmd
framkvæmdaskrifstofu menningarmála myndmiðlunar
af mennta-
og sem
sér
ESB
Eurydice útdráttur
Íþróttakennsla og íþróttir í evrópskum skólum
og
hljóð-
og
um
sínar
útgáfur og gagnabanka.
Íþróttakennsla í skólum stuðlar ekki aðeins að hreysti og góðri heilsu nemenda, heldur auðveldar hún ungu fólki að stunda líkamlega hreyfingu og skilja hversu jákvæð áhrif hún hefur út lífið. Enn fremur eflir íþróttakennsla þekkingu og færni, eins og samvinnu og drengilega framkomu. Hún eykur virðingu, skilning á líkamanum og umhverfinu og nemandinn lærir að þekkja „reglur leiksins“ sem hann getur auðveldlega tileinkað sér í öðrum námsfögum eða aðstæðum í lífinu. Þar sem líkamleg hreyfing hefur mikil jákvæð áhrif, hefur áhugi á henni aukist um Rannsóknina í heild sinni
alla Evrópu. ESB Lissabonsáttmálinn frá 2009 gerir Evrópusambandinu kleift
„Íþróttakennsla og íþróttir í skólum í Evrópu“
samkvæmt lögum að kalla eftir aðgerðum til að ákvarða umfang íþrótta í Evrópu og
er hægt að nálgast á ensku á Eurydice-heimasíðunni http://eacea.ec.europa.eu/education/ eurydice/thematic_studies_en.php
Prentuð eintök af skýrslunni er hægt að nálgast með því að senda beiðni á: eacea-eurydice@ec.europa.eu
til að stuðla að eflingu íþróttamála. Í ljósi þessarar stefnu og til að öðlast betri skilning á málum íþróttakennslu í Evrópu hefur verið gefin út skýrsla af Eurydice upplýsinganetinu sem ber titilinn Íþróttakennsla og íþróttir í evrópskum skólum. Í skýrslunni er leitast við að skrásetja stöðu mála í íþróttakennslu og íþróttum í skólum í 30 Evrópulöndum. Það má líta á skýrsluna sem fyrstu viðleitni Framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins til að greina veikleika og styrkleika íþróttakennslu í evrópskum skólum. Í þessum bæklingi eru helstu niðurstöður skýrslunnar birtar.
Tengiliður Wim Vansteenkiste, Upplýsingar og útgáfa: +32 2 299 50 58
Menntun og þjálfun
2
Íþróttakennsla er sérfag í öllum aðalnámsskrám. Íþróttakennsla er skyldufag í öllum aðalnámsskrám á grunnskólastigi sem skoðaðar voru. Í nær öllum löndum er megintilgangur
íþróttakennslu að efla líkamlega,
andlega og félagslega færni barna. Einnig er oft lögð áhersla á að efla heilsusamlegt líferni. Því til stuðnings má nefna að heilsufræði er orðið lögbundið fag í Írlandi, Kýpur og Finnlandi.
Námsárangur íþróttakennslunnar
tengist náið helstu markmiðum hennar. Í sumum löndum, eins
og
Þýskalandi,
Portúgal,
Bretlandi
og
á
Norðurlöndunum er beitt þverfaglegri nálgun í skólum. Þetta þýðir samþættingu við til dæmis félagsfræði og
Dæmi um þverfaglega kennslu: Í Tékklandi, Þýskalandi og Noregi eru umferðarreglur fyrir fótgangandi og hjólreiðafólk hluti af námsskrá íþróttakennslunnar. Á Norðurlöndunum er fjallað um hvernig nemendur læra að nota kort og annan búnað til að rata í náttúrulegu umhverfi. Í Tékklandi, Grikklandi og Póllandi er minnst á það hve mikilvægt er að kynna ungu fólki fyrir hugsjónum og merkingu Ólympíuleikanna.
náttúrufræði og það sýnir hve fögin eru tengd.
Leikir og leikfimi eru algengustu skylduviðfangsefni sem eru kennd Yfirvöld í mörgum löndum setja grunnhreyfingar eins og
Algengustu skylduviðfangsefnin eru talin upp í töflunni fyrir
göngu, hlaup, stökk og kastfimi í námsskrá fyrir fyrstu
neðan. Í sumum löndum er skólunum í sjálfsvald sett
árganga í grunnskóla. Smám saman er byggt á þessari
hvort viðfangsefnið er valfrjálst eða skylda. Á meðal
grunnfærni í námsskránum og sviðið er breikkað og fleiri
skyldugreina í íþróttakennslu í skólum eru leikir, einkum
íþróttaiðkanir bætast við.
boltaleikir, algengastir.
Greinar sem eru skylda í aðalnámsskrám/leiðbeinandi gögnum í grunnskóla (ISCED 1) og á unglingastigi (ISCED 2), 2011/12 Frjálsar íþróttir Dans Leikir Leikfimi Heilsa og líkamshreysti Úti- og ævintýranám Sund Vetraríþróttir Annað = skólanna
Ákvörðun
Vinstri ISCED 1
Heimild: Eurydice.
Hægri ISCED 2
3
Kennslustundir í íþróttakennslu eru fáar samanborið við önnur fög Fyrirskipaður kennslutími í íþróttakennslu er mismunandi
Austurríki. Almennt séð er sá fjöldi kennslustunda sem
milli
er
mælt er með fyrir íþróttakennslu frekar lítill miðað við
af
önnur fög - staðreynd sem sýnir að fagið er ekki talið jafn
landa
sem
lágmarkstími
og
milli
til
námsstiga.
íþróttakennslu
Enn
fremur
ákveðinn
menntayfirvöldum en í sumum löndum er þessi ákvörðun
mikilvægt og önnur.
undir skólunum komin. Til dæmis var talinn æskilegur
Munurinn er einkum sláandi á grunnskólastigi. Hér er
lágmarksstundafjöldi
á
hlutfall kennslustunda sem varið er í íþróttakennslu aðeins
grunnskólastigi frá 37 stundum á Írlandi og upp í 108
um helmingur þess tíma sem fer í stærðfræðikennslu.
stundir í Frakklandi. Á unglinga- og framhaldsskólastigi eru
Almennt séð hafa ekki orðið
þetta frá 24-35 stundum á Spáni, Möltu og Tyrklandi og
kennslustunda í íþróttum frá skólaárinu 2006/07.
upp
í
102
til
fyrir
108
skólaárið
stundir
í
2011/12
Frakklandi
miklar breytingar á fjölda
og
Lágmarkstími sem ætlaður er til íþróttakennslu sem skyldufags, sem hlutfall af heildarkennslutíma á grunnskólastigi og í skyldunámi á unglinga- og framhaldsskólastigi, 2011/12 %
Grunnskólastig
Skyldunám á unglinga- og framhaldsskólastigi
Skyldufag með sveigjanlegri stundatöflu
Heimild: Eurydice.
UK (1) = UK-ENG/WLS/NIR
Hreyfing og íþróttir utan skóla eru algengar í Evrópu Hreyfing sú sem er í boði utan skóla, eins og íþróttastarf
Sumar íþróttaiðkanir ótengdar hefðbundnu skólastarfi eru
eða heilsutengd iðkun, er ætluð til þess að gera hreyfingu
jafnvel stundaðar á skólatíma. Í raun þá einskorðast
aðgengilegri og fýsilegri fyrir ungt fólk. Aðaltilgangurinn
íþróttakennsla
með þessari hreyfingu er að víkka eða bæta við starfsemi
íþróttatímana
sem fer fram í skólanum. Hreyfing sem stunduð er utan
skóladegi. Í mörgum dönskum skólum til dæmis, stunda
skólans er skipulögð á landsvísu, í héraði, bæjarfélagi og
nemendur „morgunhlaup“ áður en skólinn hefst. Í öðrum
oft í skólanum. Hreyfing sem stunduð er utan skóla stendur
skólum eru lengri frímínútur notaðar til íþróttaiðkana á
öllum nemum til boða, en hún beinist einnig að nemendum
skólalóðinni eða í íþróttasalnum.
með
sérþarfir
eða
vissa
í
sumum
heldur
löndum
er
hún
hluti
ekki af
aðeins
við
hefðbundnum
námsörðugleika.
Íþróttakennsla er metin eins og önnur fög Í flestum löndum er árangur nemenda í íþróttum metinn
námsmatsaðferðir þeir notast við. Í flestum löndum er
eins og í hverju öðru fagi. Aðeins í nokkrum löndum er
gefin
árangur nemenda í íþróttum ekki metinn formlega. Þetta er
íþróttakennslu ásamt öðrum fögum. Í sumum löndum hefur
tilfellið á Möltu og á grunnskólastigi í Noregi og á
verið
grunnskóla- og framhaldsskólastigi á Írlandi. Í flestum
mælikvarða til að meta árangur nemenda um allt land. Með
Evrópulöndum
þessum matskvörðum má síðan bera saman námsárangur
er
tilgreint
nákvæmlega
hvaða
námsmatsaðferð skuli nota. Aðeins í Belgíu og á Íslandi er skólum
það
í
sjálfsvald
sett
hvaða
út
lokaskýrsla
þróaður
á landsvísu.
í
lok
matskvarði
hvers svo
árs
kennarar
um
árangur
hafi
sama
4
Íþróttakennarar eru oft sérgreinakennarar Í flestum löndum ræðst það af skólastiginu hvort almennur
Hvað menntakröfur varðar þá eru sérgreinakennarar við
kennari
íþróttakennslu.
grunnskóla yfirleitt með bachelor-gráðu. Á unglinga- og
Almenna reglan er sú að því hærra sem menntunarstigið er
framhaldsskólastigi eru kennarar hins vegar annað hvort
því
með bachelor-gráðu eða, eins og tilfellið er í 15 löndum,
eða
líklegra
sérgreinakennari er
að
sjái
um
sérgreinakennari
kenni
fagið.
Á
grunnskólastigi eru íþróttir bæði kenndar af almennum
meistaragráðu.
kennurum og sérgreinakennurum á meðan íþróttakennarar
sérgreinakennurum stendur til boða að mennta sig frekar
á
allan sinn starfsferil.
unglingastigi
eru
yfirleitt
sérgreinakennarar.
Bæði
almennum
kennurum
og
Menntun sem mælt er með til að kenna íþróttir á grunnskólastigi (ISCED 1) og á unglingastigi (ISCED 2), 2011/12 Grunnskólastig
Almennir kennarar
Unglingastig
Sérgreinakennarar
Ákvörðun skólanna
Engin gögn
Heimild: Eurydice.
Í mörgum löndum standa yfir umbætur á íþróttakennslu Í um það bil þriðjungi landanna sem svöruðu könnuninni
í skipulagðri íþróttaiðkun við skólana. Í heildarumbótum
stendur til að gera umbætur á íþróttakennslu. Í Portúgal og
margra landa er einnig leitast við að bæta aðstæður
Finnlandi, til dæmis, er áætlað að íþróttum sé gert hærra
kennslunnar og að efla þjálfun þeirra sem kenna fagið.
undir höfði með því að auka lágmarkskennslutímann. Í Grikklandi og Ungverjalandi er ráðgert að hafa meiri fjölbreytni