DG 04-07-08 katern 1 pagina 10
TRANSSEKSUELEN Operatie in buitenland is goedkoop en snel
Van man naar vrouw in Thai land Nieuwgeslacht in vierjaar
Nederlandse transseksuelen reizen naar Thailand voor operaties, want dat is sneller en goedkoper. Maar als het misgaat, kunnen ze niet terug. Door Mensje Melchior Amsterdam José (62) is een elegante verschijning. Witte pantalon, rood bloesje erboven en bijpassende rode pumps en kralenketting. Trots stroopt ze haar broekspijpen op. ‘Kijk, echte vrouwenbenen, vind je niet?’ Tot vier jaar terug ging José door het leven als man. Ze was 24 jaar getrouwd, kreeg ‘een schoonheid van een dochter’ en liet aan niemand merken dat ze eigenlijk een vrouw in een mannenlichaam was. Toen haar huwelijk in een scheiding eindigde, besloot José dat ze wilde worden wie ze altijd al was: een vrouw. Ze meldde zich aan bij het zorgcentrum Genderdysforie van het VU medisch centrum (VUmc). Een speciaal team stelt daar vast of mensen die zich aanmelden (ongeveer 150 per jaar) ook echt transseksueel zijn. Het traject van de VU (zie kader) duurt José te lang. ‘Pas vijftien maanden na mijn aanmelding kon ik beginnen met mijn hormoonbehandeling. Daarna zou ik nog meer dan twee jaar moeten wachten op mijn operatie. Terwijl ik ondertussen wel als vrouw leefde. Via een speciale nieuwsgroep op internet kwam ik terecht bij de kliniek van dokter Suporn in Thailand. Ik bekeek de folders met foto’s van zijn werk en besloot mijn geslachtsoperatie daar te laten doen. Ik heb 10.000 euro geleend van vrienden, ben naar Thailand gereisd en drie dagen na aankomst lag ik op de operatietafel.’ José is niet de enige transseksueel die naar het buitenland vertrekt voor een vaginaplastiek of een penisconstructie. In Nederland duurt het jaren voordat een transseksueel na aanmelding ook echt geopereerd kan worden. Transen worden soms ongeduldig en vertrekken naar Thailand, België, Canada of de Verenigde Staten. Ook kiezen ze voor een borstvergro-
In Nederland duurt het bijna vier jaar voordat iemand na aanmelding bij het VUmcgeopereerd kan worden. Na de eerste intake is er op dit moment een wachttijdvan zes tot acht maanden. Een half jaar van testen en gesprekken met psychologenvolgt. Daarna beslist het genderteam of de hormoonbehandelingkan starten. Door de hormonen krijgen de mannen die vrouw willen worden minder baardgroei en lichaamsbeharing. De zaadballen worden kleiner en de vruchtbaarheid neemt af. Het onderhuidse vet neemt toe en de spiermassa wordt minder. De trans moet minstens 18 maanden hormonen slikken en in die periode al als man of vrouw gaan leven. Als dat goed gaat, komt de toestemming voor de geslachtsoperatie. De wachttijd voor die operatie is vanaf dat moment één jaar. Thomas Wormgoor van Transvisie, centrum voor genderdiversiteit, hekelt die lange periode. ‘Aldie jaren tijd leeft de trans in niemandsland, hij of zij heeft het gevoel niet af te zijn en kan ook nog geen nieuwe papieren krijgen. Solliciterenvoor een baan als vrouw terwijlje in je paspoort nog man bent, is bijvoorbeelderg lastig. Die lange transitietijd maakt hun leven nog zwaar. Dan wordt een operatie in het buitenland verleidelijk.’
ting steeds vaker voor het goedkopere Thailand, België of Turkije, nu verzekeraars borstvergrotingen of protheses niet meer vergoeden. Transseksuelen wisselen op internet tips uit over de beste buitenlandse artsen. Een vijftal Thaise chirurgen is populair; hun operatietechnieken doen zeker niet onder voor het westen, maar de prijs ligt aanzienlijk lager en patiënten worden razendsnel geholpen. Klinieken maken reclame op sites, met foto’s waar nieuwe vagina’s te bewonderen zijn. José’s plastisch chirurg Suporn Watanyusakul in Bangplasoi staat goed aangeschreven. Een woordvoerster van de kliniek: ‘Wij opereren zo’n tweehonderd buitenlandse patiën-
‘In Thailand lag ik na drie dagen op de operatietafel’ José ten per jaar. Zij komen voor de geslachtsoperatie, maar ook om met plastische chirurgie het gezicht vrouwelijker te maken. Het merendeel van onze patiënten komt uit de Verenigde Staten. De laatste vier jaar komen Nederlandse transseksuelen ook naar ons toe, inmiddels zijn het er zeven tot tien per jaar.’ Ook andere Thaise klinieken vertellen dat Nederlandse transen het land vaker weten te vinden. Het Preecha Institute, waar een geslachtsoperatie al voor 8.600 dollar mogelijk is, spreekt over gemiddeld tien Hollandse patiënten per jaar. Daar zitten ook transseksuelen tussen die alleen voor een borstvergroting komen. Mick van Trotsenburg, directeur van het zorgcentrum Genderdysforie van het VUmc is niet blij met de operaties in het buitenland. Vooral de geslachtsoperaties in het verre Thailand
Gender Steeds meer transseksuelen gaan de grens over voor hun operaties. Vooral Thailand is populair. Foto HH
zitten hem dwars. ‘We weten niet precies hoe vaak het gebeurt, maar het gaat wel om een aanzienlijk aantal patiënten. In Nederland werken we volgens een secuur protocol. Een team van psychologen, psychiaters en artsen bekijkt of iemand ook echt transseksueel is en een nieuw leven als man of vrouw aankan. De transformatie is heel zwaar, dus het is belangrijk dat het zorgvuldig gebeurt.’ In Thailand is een verklaring dat de patiënt transseksueel is voldoende om geopereerd te worden. Trotsenburg: ‘Iedereen kan daar zo’n verkla-
ring opstellen. Ons zorgvuldige proces wordt daar overgeslagen.’ En dan zijn er nog de complicaties. Bij geslachtsoperatie kan van alles mis gaan. Mick van Trotsenburg: ‘De huid die is gebruikt voor de constructie van de vagina kan afsterven en er kunnen ernstige infecties ontstaan. Bovendien is het resultaat – ook in Nederland – esthetisch niet altijd in een keer goed. Als het misgaat, zijn patiënten te ziek om op het vliegtuig te stappen en er moet soms snel ingegrepen moet worden. Dan komt het op ons bordje terecht. Dat is al een
paar keer gebeurd..’ Ook José kreeg een ernstige complicatie. ‘De huid van mijn nieuwe vagina werd helemaal rauw. Ik werd gek van de pijn. Ik mailde met de kliniek in Thailand, maar ik kreeg steeds te horen dat het vanzelf over zou gaan. Toen ik er echt niet meer tegen kon, ging ik naar de VU. Ik kreeg onmiddellijk medicijnen tegen infecties en moest acuut opnieuw onder het mes. Dat ging allemaal maar net goed. Toch ben ik blij dat ik het zo heb gedaan, anders was ik nu nog niet geopereerd.’
Borstenerbij?Zelfbetalen! In 2004 gingen borstvergroting en borstprotheses uit het basispakket van de zorgverzekering. Transseksuelen die man willenworden, krijgen de verwijderingvan hun borsten wel vergoed, maar de manvrouwen moeten hun nieuwe borsten zelf betalen. Bijtweederde van
hen zorgen hormonen niet voor voldoende borstgroei, zij hebben een borstoperatie nodig. In Nederland komt dat al gauw neer op 8000 euro. Trans Jeanette ging naar Thailandvoor haar geslachtsoperatie en liet haar borsten in Turkije doen voor 2700 euro, inclusiefhotel. ‘Ik
heb de overwaarde van mijnhuis gebruikt voor die operaties en ben erg blijdat ik niet in dat lange Nederlandse traject ben gekomen. Het resultaat is prachtig. Ik was niet bang voor complicaties, ik wist dat als het misgingik in Nederland toch wel geholpen zou worden. ’