Het
Weten hoe gezond je bent, hoe lang je nog kunt wachten met kinderen krijgen of hoe je genenpakket er uitziet? De nieuwste tests beloven veel. Santé deelt (eerlijke) cijfers uit.
nieuwe
testen
Telomeren zeggen hoe oud je bent Weten wat jouw ‘echte leeftijd’ is? Sinds kort kun je een telomerentest doen, die berekent hoe oud je lichaam lijkt te zijn. Telomeren zijn de uiteinden van chromosomen en wetenschappers denken dat de lengte van telomeren aangeeft hoe het met de biologische veroudering staat. Hoe korter de telomeren zijn, hoe ouder iemand is. Bij sommige aandoeningen zoals hart- en vaatziekten worden telomeren korter. Het Spaanse bedrijf Life Length brengt voor € 500 een test op de markt, die de lengte van de telomeren meet. Je stuurt speeksel of bloed op en het bedrijf gaat aan de slag. Maar critici zeggen dat helemaal nog niet bekend is welke lengte van telomeren ‘normaal’ is en dat korte telomeren van alles kunnen betekenen. Als je deze uitslag krijgt, zou je aanvullende tests moeten ondergaan. Gewoon gezond leven is slimmer dan zo’n test doen, zeggen zij.
Doe-het-zelf soatest Al een paar jaar kun je op internet allerlei soa-thuistesten bestellen. Maar tot nu toe waren die tests vaak onbetrouwbaar. Arts-microbioloog Dick Veenendaal vond dat het anders moest, en ontwikkelde soa-thuistests die wél betrouwbaar zijn (al is een bezoek aan de huisarts nog altijd aan te raden). Afgelopen zomer lanceerde hij de site www.i-thatsme.nl. Je kunt er tests bestellen voor chlamydia, hepatitis B, syfilis en hiv. Je prikt thuis zelf bloed of verzamelt slijm en stuurt dat in een buisje op naar een betrouwbaar laboratorium. De site heeft ook tests voor diabetes of een verhoogd cholesterol. Ze kosten tussen de € 54 en € 60.
4
Cijfer: een 4. De test is duur en meet niet wat je onder de leden hebt.
6,5
Cijfer: een 6,5. Betrouwbaar, een eerlijke prijs en dat je zélf anoniem thuis kunt testen is fijn. Maar hoe prettig is het als je thuis zonder een arts in de buurt zou ontdekken dat je bijvoorbeeld besmet bent met het hiv-virus?
Je kunt online tests bestellen voor chlamydia, hepatitis B, syfilis en hiv
28 S a n t é • o k t o b e r • 2 0 1 1
SAN11010-gezond02.indd 28
8/16/11 1:42 PM
gezondheid
DNA analyse Voor zo’n € 150 kun je nu al een deel van je DNA laten analyseren. Amerikaanse bedrijven als 23andMe en Navigenics bieden de tests aan op internet. Je krijgt een pakket thuis, stuurt een buisje met speeksel terug en een paar weken later weet je hoe je genetisch in elkaar steekt. Je weet dan of je een verhoogd risico hebt op hart- en vaatziekten, astma, diabetes of borstkanker. Er zijn namelijk duizenden genvarianten die in verband worden gebracht met bepaalde ziektes. Dat klinkt allemaal mooi, maar de uitkomsten van deze tests zeggen nog niet zo veel. Het betreft uiteindelijk een grove schatting. En de tests kunnen nog niet alles in kaart brengen, dus eigenlijk zijn ze een beetje voorbarig. Toch kan de DNA-analyse in de toekomst wel mooie dingen opleveren. De kennis van wat onze genen precies doen, neemt toe. Het kan dus heel goed zijn dat er over een jaartje of tien een DNA-test is die ons precies vertelt op welke medicijnen ons lichaam het beste reageert. Of welk dieet we het beste kunnen volgen om af te vallen, omdat de test dan uitsluitsel geeft over of jouw lichaam geschikter is voor bijvoorbeeld een koolhydraatarm dieet of een eiwitrijk dieet.
4
Je krijgt een pakket thuis, stuurt een buisje met speeksel terug en een paar weken later weet je hoe je genetisch in elkaar steekt
Cijfer: nu een 4. Maar wie weet wordt dit cijfer in de toekomst veel hoger.
Een vraag waar veel jonge vrouwen mee worstelen: heb ik nog genoeg tijd om carrière te maken én een gezin te stichten? Hoe fijn zou het zijn als je weet hoeveel jaar je ongeveer nog hebt om al die dromen waar te maken. Het UMC Utrecht heeft een test ontwikkeld, waarmee de leeftijd waarop je in de overgang komt te voorspellen valt. Ongeveer tien jaar voordat je in de overgang komt, neemt de vruchtbaarheid drastisch af. De test meet het Anti-Müllers Hormoon (AMH). Hoeveel je daarvan in je bloed hebt, voorspelt hoe groot je voorraad eicellen nog is. De artsen van het UMC Utrecht zien veel mogelijkheden: grote groepen vrouwen testen, zodat zij als het nodig is op tijd aan kinderen beginnen. Of voor de zekerheid hun eicellen laten invriezen.
10
Cijfer: Een 10! Tenminste, zodra de test beschikbaar komt. Dat kan nog even duren; het ziekenhuis wil eerst nog meer onderzoek doen.
Bescherm jezelf tegen baarmoederhalskanker Meisjes van twaalf worden sinds een paar jaar gevaccineerd tegen HPV, het virus dat baarmoederhalskanker veroorzaakt. Mooi natuurlijk, maar hoe zit het met de rest van de Nederlandse vrouwen, heeft vaccinatie voor hen geen zin? Zeker wel. Van alle vrouwen is 80 procent in aanraking geweest met dit virus, maar bij het merendeel blijft HPV niet lang actief. Wanneer het virus niet actief is, heeft het óók op latere leeftijd zin om je te laten vaccineren. Dat beschermt je tegen de vorm van kanker die in ons land elk jaar 250 doden eist. Maar een test om na te gaan of het virus bij jou actief is, wordt aan de meeste vrouwen niet aangeboden. Een Nederlandse gynaecoloog ontwikkelde een betrouwbare thuistest. Je kunt ’m bestellen via www.humacare.nl voor € 98. Thuis neem je met een borsteltje materiaal af, dat stuur je op naar een laboratorium. Als je virusvrij bent, kun je je via de huisarts laten vaccineren. Dat kost ongeveer € 375 en moet je zelf betalen.
tekst: Mensje Melchior | beeld: Shutterstock
Snel aan de slag met je eitjes?
8
Cijfer: een 8. De test is simpel en betrouwbaar. Wel jammer dat we hem zelf moeten betalen.
Santé • ok tober • 2011
SAN11010-gezond02.indd 29
29
8/16/11 1:42 PM