YAYIN KURULU Abdulkadir DÖLEK Genel Sekreter Aslı ÖZYAMANOĞLU Didem ÖZER KAYA Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü Yayın No: 2020-08 Tasarım / Hüseyin AKYAR Baskı / GÜVEN OFSET
Önsöz
T
ürkiye ekonomisi’nde; 2018 Ağustos ayında yaşanan döviz krizi ile beraber gelişen piyasalardan hızlanan sermaye çıkışları sonrasında enflasyon ve faiz oranlarındaki yükseliş, artan jeopolitik risklerle 2019 yılında yüzde 0,9’luk düşük büyüme performansı kaydedilmiştir. 2019’un sonuna doğru Çin’de ortaya çıkan Covid-19, 2020 yılında da küresel boyutta ekonomideki belirsizliklerin devam edeceğini göstermektedir. Ülkemizde reel sektörün finansmana erişimine ve iç talebi canlandırmaya yönelik alınan tedbir ve teşvikler; 2019 yılının ikinci yarısından itibaren iktisadi faaliyetler üzerinde etkili olmuştur. İlimizde de ihracat hacmi artış hızı önceki yıllara göre yavaşlamış olsa da 2019 yılını %3’lük artışla kapatmış; ithalat ise geçen yılki azalışın aksine iç talepteki toparlanmayla birlikte %2 artmıştır. Finansal koşullarda sıkılaşmanın 2018 yılında kredi hacmi üzerinde yarattığı daralma; 2019 yılında yerini hızlı genişlemeye bırakmıştır. Teşvikli yatırımların yılı artışla kapatması; ekonomideki dengelenme sürecinin İlimiz yatırım ortamına olumlu yansımasının bir göstergesidir. Kamu bankaları öncülüğünde başlayan kampanyalar paralelinde faiz oranlarındaki gerileme; tüketim talebinin zayıf seyrettiği konut sektöründe yılın ikinci yarısında; otomotiv sektöründe ise yılın son çeyreğinde etkisini hissettirerek yukarı yönlü hareketlenmesinde etkili olmuştur.
Ayhan KIZILTAN Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı
2020 yılı ekonomik gelişmelerinde başlıca etken olan koronavirüsün, ülke ekonomisinde arz ve talepte yaşanan bozulmanın etkisini azaltmaya yönelik kredi desteklerini istihdam azaltmama koşuluna bağlama, kısa çalışma ödeneği, vergi erteleme gibi önlemler alınmıştır. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası; bu süreçte de başta üst çatı kuruluşu TOBB olmak üzere; birçok kamu kurumu ile sürekli temas halinde olarak sorun tespitleri ve çözüm odaklı önerilerini kapsayan lobi faaliyetleri ve kredi destekleriyle üyelerinin yanında olmuştur. Günümüzde bilgi ve iletişime dayalı yeni ekonomi modeli kapsamında; Ülkemizin kalkınmasında, bölgesel anlamda mevcut potansiyellerin etkin kullanılması amacıyla yeni hedef ve stratejilerin oluşturulması ve uygulanması önem arz etmektedir. Bu bağlamda, Odamızca titizlikle yürütülen çalışmalar sonucunda hazırlanmakta olan “Ekonomik Rapor” yayınımızda farklı kurumlarca derlenen verilerin ayrıntılı olarak bir araya getirilerek, toplumsal ve kültürel yapı, ekonomik yapı ve makro ekonomik göstergeler, alt yapı sistemleri, sivil toplum kuruluşları alt başlıklarında incelenen konuların yanı sıra Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki gelişmeler ve beklentilere ait değerlendirmelere de yer verilmiştir. Yayınımızın üyelerimize ve ilgililere faydalı olmasını diler, destek veren tüm Kurum ve Kuruluşlara teşekkür ederiz.
MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI
YÖNETİM KURULU ÜYELERİ Ayhan KIZILTAN Yönetim Kurulu Başkanı Ali Fuad BUDUR Başkan Yardımcısı
Hakan Sefa ÇAKIR Başkan Yardımcısı
Cem BUCUGE Sayman Üye
Çetin KANAR
Yasemin TAŞ
Yalçın DARICI
Nedim İKANÇ
Ahmet BELİCE
İsa ÇANİ
Hacı Halil KÜREK
MECLİS ÜYELERİ Abdulhamit İZOL Meclis Başkanı Yakup GİTMİŞ Başkan Yardımcısı
Hüseyin DİNLER Başkan Yardımcısı
Orhan Kemal YÜKSEL Katip Üye
Hakan Sefa ÇAKIR
Yusuf Vedat YÜCESOY
Nurettin CUMAOĞLU
Metin BEYAN
Haluk MUTLUAY
Suphi YILMAZ
Ayşe Gülçin HAZAR
Veysel MEMİŞ
Abbay POLAT
Seçkin TATAR
İsmail Yavuz ÖZGÜVEN
Murat OKŞAR
Metin SAPAN
Murat YILMAZ
Sadık Erhan ATTİLA
İshak Mehmet HASANCAOĞLU
Hayri TOPÇU
Şemsettin BAYAR
Hasan YILMAZ
Hamit DOĞAN
Hakan KAYACI
Ali Mehmet AK
Ali SOYUTÜRK
Mehmet Can DUMAN
Edip KANAR
Mesut Selim ÖZCÖMERT
Özcan DEMİR
Mehmet Rıza BOYRAZ
Hakan BOZBEY
Osman KİPER
Hasan Hüseyin İPEK
Nedim İKANÇ
Mesut TOZLU
Musa AKDEMİR
Ahmet BELİCE
Cihad GÜNDOĞAR
Yılmaz ÖZDEMİR
Bayram ÖZBALTA
Sadık Çağatay GÜNEŞ
Selami ARICI
Mustafa KABADAYI
Cem BUCUGE
Mehmet Niyazi YÜCESOY
Mustafa ÖZDAMAR
Sinan KOÇ
Cebrail ORMAN
İsmet SÖKÜN
Ufuk MAYA
Yaşar ÖZKAYA
Necmettin CABADAK
İsa ÇANİ
Mehmet Azmi DAMLA
Alkaan SEVİM
Mustafa Mutlu KOYUNCUOĞLU
Zeynel AYDEMİR
Çetin KANAR
İsmail YERLİKAYA
Hacı Halil KÜREK
Zeyni CEYLAN
Mehmet ATİLLE
Hakan BAYINDIR
Yasemin TAŞ
Ersoy KUŞÇU
Barış GÜLER
Fahrettin AŞUT
Yalçın DARICI
Yalçın BALCI
Tamer GÜNER
Ahmet ONGUN
Hatice DEMİRASAL
Ahmet AKIN
Erol DİBO
Yakup YILMAZ
Ayhan KIZILTAN
Serhat Servet DÖVENCİ
Abit DALKILIÇ
Mehmet ORGUN
Alpay SEYHAN
Sabri TEKLİ
Caner ALTUNTAŞ
Sabahattin KILIÇÇIOĞLU
Zühal İÇENLER
Ahmet BARAN
Serdar YILDIZGÖRER
Ali Fuad BUDUR
Haluk Veli DOĞAN
Ekrem SAĞLAM
Habib KURT
Murat HAS
Nuh YÜKSELGÜNGÖR
İbrahim ARGÜN
Hasan ENGİN
Azmi GÜNDÜZ
Murat İLÇA
Servet ECE
iรงindekiler
Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler ve Beklentiler Mersin Hakkında Genel Bilgiler
Toplumsal ve Kültürel Yapı Nüfus Eğitim Kültür Sağlık Sosyal Hizmetler Sosyal Güvenlik Çalışmaları
Ekonomik Yapı ve Makroekonomik Göstergeler Tarım, Orman ve Hayvancılık İmalat Sanayi Organize Sanayi Bölgeleri Ar-Ge ve Yenilikçilik Dış Ticaret Mersin Serbest Bölgesi Deniz Ticareti Ticaret Borsaları ve Toptancı Halleri İç Ticaret Turizm Madencilik Ulusal Hesaplar Fiyat Endeksleri Parasal Göstergeler Yatırımlar Kamu Gelirleri İşgücü
Altyapı Sistemleri Ulaştırma Haberleşme Hizmetleri Enerji Konut
Sivil Toplum Kuruluşları Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Hakkında Genel Bilgiler İlimizdeki Mesleki Kuruluşlar
9 21
29/70 31 38 54 58 62 65
71/196 73 94 99 104 110 134 139 145 150 154 162 165 169 172 181 186 189
197/221 199 206 209 212
223/234 225 231
Ekonomik Rapor / 2019
Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler ve Beklentiler
Ekonomik Rapor / 2019
2019’DA DÜNYA EKONOMİSİ Dünya ekonomisi, 2008 Küresel finansal kriz sonrasında; zayıf seyreden iktisadi büyüme, istihdamdaki olumsuz gelişmeler, azalan yatırımlar ve jeopolitik risklerin belirginleşmesi gibi unsurların etkisinde kalmaya devam etti. Brexit sürecinin başlaması ve 2016’daki ABD Başkanlık seçimi sonrası uygulanan politikalar belirsizliği daha da artıran etkenler oldu. Bu arada uzun süredir devam eden kur savaşlarına yoğun biçimde ticaret savaşı da eklendi. Bu çerçevede uluslararası ticaret hacmi, büyüme ve istihdama dönük kaygılar belirgin hale geldi. 2019’da bu riskler çerçevesinde dünya ticaret hacminde yavaşlama kendini hissettirdi. Yılın ortasından itibaren imalat sanayi göstergeleri olumlu sinyal üretmiş olsa da dünya ekonomisinin durağan işleyişinde köklü bir değişim yaşanmadı. Ağılıklı olarak 2017’de başlayan ticaret savaşları özellikle Çin ile ABD arasında somut olarak kendini gösterdi. Aslında ithalat kısıtlayıcı önlemler G-20 ülkeleri genelinde gerçekleşti. 2018’de ABD; Çin’den ithal edilen 50 milyar USD’lık ürün için yüzde 25, 200 milyar USD’lık ürün için ise yüzde 10; diğer ülkelerden ithal edilen çelik ve alüminyum için ek gümrük vergileri yürürlüğe koydu. 2017’de Çin’den yapılan ithalata uygulanmakta olan ağırlıklı tarife oranı yüzde 3 civarında iken bu oran 2019’da yüzde 20’nin üzerine çıktı. Çin de buna karşılık ABD’den yapılan 110 milyar USD’lık ithalattaki ağırlıklı ortalama tarife oranını aynı dönemde yüzde 8’lerden yüzde 25’lere yükseltti. IMF (Uluslararası Para Fonu) bu gelişmelerin dünya ekonomisini olumsuz yönde etkileyeceği konusunda uyarıda bulunmuş olsa da durum değişmedi: Ülkeler korumacılık politikalarını artırarak ticaret savaşlarını devam ettirdi.
TABLO 1. DÜNYA EKONOMİSİNDE YAVAŞLAMA Kaynak: IMF
Büyüme (%)
2018
2019
Dünya
3.6
2.9
Gelişmiş Ekonomiler
2.2
1.7
- ABD
2.9
2.3
- Euro Bölgesi
1.9
1.2
- Japonya
0.3
0.7
- İngiltere
1.3
1.4
Gelişmekte Olan Ekonomiler
4.5
3.7
- Çin
6.7
6.1
- Hindistan
6.1
4.2
- Rusya
2.5
1.3
Dünya Ticaret Hacmi
3.8
0.9
Hiç kuşkusuz bu gelişmeler sadece gelişmiş değil gelişmekte olan ülkeler açısından da tedirginliği ve belirsizliği besleyen gelişmelerdi. Ticaret savaşlarının doğal bir sonucu olarak ticaret hacminin daralması yoluyla reel kesimin; beklentiler yoluyla da finansal piyasalardaki oynaklıkları artırıcı etkisi olması kaçınılmazdı.
11
Ekonomik Rapor / 2019
GRAFİK 1. GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERE YÖNELİK SERMAYE AKIMLARI (USD, 4 HAFTALIK BİRİKİMLİ) Kaynak: EPFR
Hisse Senedi Fonları
Borçlanma Senedi Fonları 40 30 20 10 0 -10 -20 -30 01.20
07.19
01.19
07.18
01.18
07.71
01.17
07.16
01.16
07.15
-40
2018’in ortasından itibaren gelişen piyasalara yönelik fon akımlarının tersine dönmesiyle tüm gelişen piyasalarda finansal oynaklıklar artmış; ulusal paralar değer kaybederken, ülkelerin risk primlerinde (CDS) artış gözlenmişti. Türkiye ekonomisi de bu olumsuz gelişmelerden payını almıştı. Ancak 2018 sonu ve başında yeniden sermaye girişleri başlamış olsa da yıl ortasında yeniden çıkış yönünde eğilim başgöstermiş; yılın son çeyreğinden itibaren sermaye akımları yine pozitif görünüm sergilemiş; 2020’ye girerken ise olumlu trend devam etmişti. Bu dalgalanmaların nedenleri; Fed faiz oranlarının hangi yöne evrileceği konusundaki tartışmalar ve yukarıda belirttiğimiz riskler ile özellikle Ortadoğu’da yaşanan sıcak çatışmalardı. Hiç kuşkusuz sermaye akımlarındaki dalgalı trend, gelişmekte olan ülke ekonomilerinde ekonomik faaliyetleri olumsuz yönde baskılamaya devam etti.
EMTİA FİYATLARINDAKİ GELİŞMELER VE ENFLASYON GÖRÜNÜMÜ Küresel ekonomideki yüksek belirsizlik ve para politikalarındaki gevşeme süreci nedeniyle emtia fiyatları dalgalı bir seyir izlemiştir. 2018’in ortasına kadar yükselme eğiliminde olan emtia fiyatları para politikaları ve ticaret savaşlarının yarattığı belirsizlikler nedeniyle üçüncü çeyrekten itibaren gerilemeye başlamış olsa da 2019’un ilk çeyreğinde Fed’in gevşek para politikasına ilişkin beklentilerle yükselme eğilimine girmiş ancak ticaret savaşlarının yoğunlaşması ve yılın sonuna doğru Çin’de ortaya çıkan Covid-19 ile birlikte gerilemeye başlamıştır. İlgi çekici diğer gelişme ise petrol fiyatlarında görülmüştür. 2018 Ekim döneminde varil başına 80 USD’ın üzerine tırmanan Brent tipi petrol fiyatları ekonomik faaliyetlerde yavaşlama beklentisi ile 50 USD’a kadar gerileyerek yılı kapatmıştır. 2019’a yükselişle başlayan petrol fiyatları yılın ortasına kadar 70 USD’ın üzerine tırmanmış olsa da 2019 sonuna doğru Çin ekonomisindeki yavaşlama beklentileri ile 60 USD civarında yılı tamamlamıştır. Covid-19 ve Rusya’nın petrol üretiminde kısıtlamaya gitmeyeceğine ilişkin açıklamalar petrol fiyatlarını 2020 başından itibaren “şok” denilebilecek düşüşle 30 USD’ın altına taşımıştır. ABD ve Çin arasındaki ticaret geriliminin tırmanması, küresel ticaret politikalarına ilişkin belirsizlik, virus salgını nedeniyle olumsuz küresel büyüme metal fiyatlarını da baskılamaya devam etmektedir.
12
Ekonomik Rapor / 2019
GRAFİK 2. EMTİA FİYATLARI (S&P- GS İNDEKSLERİ, YILLIK DEĞİŞİM) Kaynak: Bloomberg
Ana Endeks
Enerji
End. Metal
Tarım 120 80 40 0 -40
04.20
04.19
04.18
04.17
04.16
04.15
04.14
40.13
04.12
04.11
04.10
04.09
04.08
04.07
-80
Son Veri: 17 Nisan 2020
Küresel büyüme görünümündeki zayıflama ve üretim girdisi niteliğindeki emtia fiyatlarındaki dalgalı seyir 2019’da gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin enflasyon seyrini etkilemiştir. Emtia fiyatlarındaki dalgalanmaya paralel bir seyir izlese de 2019’da gelişmiş ekonomilerde enflasyon ortalamala olarak yüzde 1.4; gelişmekte olan ekonomilerde ise yüzde 5 oranında gerçekleşmiştir. 2018’de enflasyon sırasıyla sözkonusu ülkelerde ortalama olarak yüzde 2.0 ve 4.8 olarak gerçekleşmişti. Küresel yavaşlama trendine karşı merkez bankalarının genel eğilimi büyümeyi destekleyen para politkaları ile kendisini göstermektedir. Nitekim enflasyonun ılımlı seyretmesi ve genelde ekonomik faaliyetlerin yavaşlamasına karşın başta Fed olmak üzere gelişmiş ve gelişmekte olan ülke merkez bankaları faizleri düşürme yönünde hareket etmiştir. 2019 Temmuz’unda Fed, 2018’in son ayındaki yükselişin ardından tekrar politika faizlerini düşürmeye başlamıştır. Türkiye’de de TCMB 2018’deki yüksek kur artışlarına karşı yükselttiği politika faizini sermaye akımlarının normalleşmesi ve döviz kuru üzerindeki baskıların ortadan kalkmasının ardından tekrar düşürmeye başlamıştır.
GRAFİK 3. ALTIN VE PETROL FİYATLARININ GELİŞİMİ Kaynak: T.İş Bankası Ekonomi
Altın (USD/ons) Brent Türük Ham Petrol (USD/Varil, sağ eksen) 1.700
75
1.600
70
1.500
65
1.400 60
1.300
55
1.200 1.100 Oca. 19
50 Nis. 19
Tem. 19
13
Eki. 19
Oca. 19
Ekonomik Rapor / 2019
2020’DE DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ OLASI BEKLENTİLER Kur-Ticaret savaşları ve Brexit tartışmaları devam ederken 2019 sonunda Çin’de ortaya çıkan Covid-19, 2020’ye girerken dünya ekonomisindeki belirsizliği daha da artırdı. Çin’in elektronik ve teknoloji üretim merkezi olarak bilinen Hubei eyaletinde ortaya çıkan virüsün yayılım hızını durdurmaya yönelik olarak Çin’de karantina uygulamaları başlatıldı ve yaklaşık 500 milyon kişi sanal karantinaya alındı. 2003’de Sars virüsü ile sarsılan Çin ekonomisindeki bozulma dünya ekonomisini çok fazla etkilememişti. Çünkü Çin’in 2003’de dünya ekonomisi (Gayri Safi Yurtiçi Hasılası -GSYH-) içindeki payı yüzde 4 civarındaydı. 2019’da ise Çin’in dünya ekonomisindeki payı yaklaşık yüzde 17’ye ulaştı. Çin en büyük enerji ve hammadde ithalatçısı ve dünyanın her yerine mamul-yarı mamul mal satan ülke konumunda. Dolayısıyla Çin’de ortaya çıkan virüsün ilk etkisi seyahat, hizmet ve tüketim sektöründe ortaya çıkarken bölgedeki küçüklü büyüklü bir çok fabrika kapanma noktasına geldi. Çin’in ülkelerarasındaki tedarik zincirlerindeki yeri dikkate alındığında Çin ekonomisindeki bir kırılmanın dünya ekonomisini direkt olarak etkilemesi kaçınılmazdı. Nitekim Çin’de arz çöküşü uluslararası piyasalarda hemen hissedildi. Örneğin, Apple Çin’den tedarik yapamadığı için ABD’de hizmet vermekte zorlandı. Diğer taraftan Çin’de üretim ve tüketimdeki çöküş enerji başta olmak üzere hammadde talebini düşürürken, hammadde fiyatları düşme trendine girdi. Çin’in GSYH’nın yüzde 60’ını, istihdamın ise yüzde 90’ını karşılayan KOBİ’lerin yüzde 60’ı kapandı; 2020 Şubat’ında otomobil satışları yüzde 80 düştü; Pekin’de restorantların yüzde 70’i kapanırken, yüzde 30’u ise kapasitelerinin altında faaliyet göstermeye başladı. Toplu işten çıkarmalar ve karantina etkisi neredeyse tüm ülkeyi etkisi altına aldı. Çin kaynaklı bu gelişmelerin küresel durgunluğu tetikleyeceği hemen herkes tarafından kabul edildi. Japonya 2019’un son çeyreğine yüzde 4 civarında bir daralma ile girmişti. Asya’nın bir diğer önemli üreticisi G. Kore de virüsten olumsuz etkilenen ülkelerden biriydi. Çin’de tedarik zincirlerinin kırılması ABD’de ekonomiyi etkilemeye başlamışken; Avrupa’da İtalya’dan olumsuz virüs vakaları gelmeye başladı. 2020 Şubat itibariyle virüs hemen hemen tüm ülkelerde kendisini hissettirdi. Düşen fiyatlar nedeniyle emtia üreten ülkeler zorlanmaya başlarken; küresel düzeyde risk alma iştahı azaldı. Doğal olarak bu gelişme Hindistan ve Türkiye gibi mali kırılganlıkları nispeten yüksek ülkelerde kendisini göstermeye başladı. Gelişen ülke paraları değer kaybetmeye yani kurlar yükselmeye başladı. Hiç kuşkusuz, dünya GSYH’nın yaklaşık yüzde 23’ünü gerçekleştiren ABD ekonomisinin performansı, dünya ekonomisindeki daralma sürecinin en önemli belirleyicisi olacak. ABD’de üretim zincirleri kırılırken S&P 500 indeksinin (hisse senedi indeksi) yüzde 35 gibi yüksek oranda düşmesi mali piyasalarda da belirsizliği artırdı. İndeks, Fed’in 700 milyar USD’lık menkul kıymet alacağını açıklamasının ardından yüzde 16 civarında toparlamış görünse de borsalarda “ayı piyasası” hakim olduğu görünüyor. ABD ekonomisinin toparlanması için ilk etapta işletmelere ve tüketicilere 300 milyar USD’lık yardım, yeni menkul kıymet ihraç edecek şirketlere kredi ve ihraç yardımı, yerel yönetimlere kredi akışının kolaylaştırılması gibi önlemlerle “çöküş” etkisi hafifletilmeye çalışılsa da bu desteklerin yeterli olmayacağı anlaşıldı ve bunlara ek olarak 1.200 USD’lık kişibaşı ödeme biçiminde yardımlar yapıldı. Tüm bu destek paketinin büyüklüğünün ABD GSYH’sının en az yüzde 20’sine ulaşacağı tahmin ediliyor. ABD’de istihdam kaybının yüksek oranlı işsizliğe yol açacağı bekleniyor. ABD’de 2019’daki yaklaşık yüzde 3.5’lik işsizlik oranı ile 50 yıldaki en düşük işsizlik oranı yakalanmışken; 2020’de bu oranın 15.2’ye yükselebileceği hesaplanıyor. Toplam istihdamın en az yüzde 10’unun restaurant sektöründe istihdam edildiği gözününe alındığında bu tahminin gerçekleşme olasılığı oldukça yüksek.
14
Ekonomik Rapor / 2019
TABLO 2. DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ BEKLENTİLER (YILLIK % DEĞİŞİM) Kaynak: IMF
2019
2020
2021
Dünya Ekonomisinde Büyüme
2.9
-3.0
5.8
Gelişmiş Ülkeler
1.7
-6.1
4.5
- ABD
2.3
-5.9
4.7
- Euro Bölgesi
1.2
-7.5
4.7
* Almanya
0.6
-7.0
5.2
* Fransa
1.3
-7.2
4.5
* İtalya
0.3
-9.1
4.8
- Japonya
0.7
-5.2
3.0
- İngiltere
1.4
-6.5
4.0
Gelişmekte Olan Ülkeler
3.7
-1.0
6.6
- Çin
6.1
1.2
9.2
- Hindistan
4.2
1.9
7.4
- Rusya
1.3
-5.5
3.5
- Brezilya
1.1
-5.3
2.9
- Türkiye
0.9
-5.0
5.0
Dünya Ticaret Hacmi
0.9
-11.0
8.4
-10.2
-42.0
6.3
Petrol Fiyatları
2020 başlarında petrol fiyatlarının 60 USD’lardan 30 USD’ların altına düşmesi ile sorunun çözümüne yönelik ortaya konulan çabalar sonuçsuz kaldı. Rusya, durgunluk ve yaşanan arz şoku nedeniyle petrol üretimini kısmayacağını açıkladı böylece OPEC ve OPEC dışı tüm anlaşmalar da çökmüş oldu. Suudi Arabistan da Rusya’nın başlattığı bu girişime petrol fiyatlarını düşürerek yanıt verdi. Böylece devam eden ticaret savaşlarına bir de petrol savaşı eklenmiş oldu. Rusya’nın 1.1 trilyon USD’a ulaşan resmi ve diğer döviz rezervleri ile petrol savaşına ne kadar dayanabileceği merak ediliyor. Ancak düşük petrol fiyatlarından en büyük darbeyi, yüksek maliyetli petrol üreten ve ABD istihdamının yaklaşık yüzde 5’ini gerçekleştiren petrol ve gaz sektöründeki büyük şirketlerin alacağı anlaşılıyor. COVID-19 dünya ekonomisinde uzun süredir biriken stresin atılmasında bir tetik görevi gördü. Yavaşlama trendine girmiş olan dünya ekonomisinde beklenen düzeltme COVID-19 ile yaşanıyor. IMF, yukarıdaki tablodan görülebileceği gibi; gelişmiş ülkelerin neredeyse tamamında 2020’de büyümenin negatif olacağını; gelişmekte olan ülke ekonomilerinde de benzer performansların ortaya çıkacağını, Çin ve Hindistan’ın ise uzun yılardan sonra düşük bir büyüme oranı ile karşı karşıya kalacaklarını tahmin ediyor.
2019’DA TÜRKİYE EKONOMİSİ Türkiye ekonomisi 2019’a; 2018 Ağustos’unda yaşanan döviz krizinin etkisinde girdi. Küresel risk iştahındaki azalma sonucu gelişen piyasalardan sermaye çıkışının hızlanması ile beraber Rahip Branson ile tırmanan riskler döviz kurlarında hızlı yükselişe neden oldu. Kurun enflasyon geçişkenliği nedeniyle enflasyon ve devamında da faiz oranları tırmanmaya başladı. 2018 Ekim’inde yüzde 24.52’ye yükselen Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yılı yüzde 20.30 ile tamamlarken; 2018 Eylül’ünde yüzde 46.15’e fırlayan Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ ÜFE) yılı yüzde 33.64 gibi yüksek bir orandan tamamladı. Yine 2018’de kur artışı ile birlikte Sanayi Üretim Endeksi Ağustos’tan itibaren bir önceki yıla kıyasla hızla geriledi ve sanayi üretimi 2019’da da etkisini sürdürecek biçimde 12 ay üst üste geriledi. Ancak 2019 ikinci yarısından itibaren baz etkisiyle sanayi üretiminde toparlanma başladı. Tüketici Güven İndeksi ve Reel Kesim Güven İndeksi de benzer bir seyir izledi. 2018 başında 200 baz puanın altında olan ve
15
Ekonomik Rapor / 2019
Eylülde 600 baz puana ulaşan Türkiye’nin 5 yılllık Kredi Temerrüd Primi (CDS), daha sonra 2019 Şubatına kadar 300 baz puanlara geriledi. 2019 yıl ortasına kadar tekrar yükselme trendine girerek 500 baz puana ulaşan CDS, yılın ikinci yarısından itibaren gerileyerek yılı 250 baz puanın altında kapattı.
2019’DA BÜYÜME PERFORMANSI 2019 genelinde Türkiye ekonomisi yüzde 0,9 ile 2009’da kaydedilen yüzde 4,7’lik daralmanın ardından en düşük yıllık büyüme performansı kaydetti. Yine de 2019 büyüme oranı, Eylül’de açıklanan yüzde 0,5’lik YEP tahmininin üzerinde gerçekleşti. 2019’da Türkiye ekonomisinin büyüklüğü cari fiyatlarla 4,3 trilyon ¨ düzeyine yükseldi. Bu dönemde döviz kuru gelişmelerinin etkisiyle USD cinsi GSYH yıllık bazda yüzde 4.5 oranında azalarak 754 milyar USD olarak gerçekleşti. Kişi başı GSYH de bu dönemde yüzde 6’ya yakın azalarak 9.127 USD oldu.
TABLO 3. GSYH VE TÜRKİYE EKONOMİSİNİN BÜYÜME PERFORMANSI Kaynak: TÜİK
GSYH (Milyar ¨) GSYH (Milyar USD) Kişi Başı GSYH (USD) Büyüme (%)
2015
2016
2017
2018
2019
2.339
2.609
3.111
3.724
4.280
862
863
853
789
754
11.019
10.883
10.616
9.693
9.127
6.1
3.2
7.5
2.8
0.9
2018’de Gayrisafi Sabit Sermaye oluşumunun yani sabit sermaye yatırımlarının içinde inşaatın payı yüzde 57.8, makine yatırımlarının yüzde 34.2 ve diğer yatırımların payı yüzde 8.0 iken; 2019’da bu pay sırasıyla yüzde 52.0, yüzde 38.5 ve yüzde 9.5 olarak gerçekleşti.
TABLO 4. HARCAMALARIN BÜYÜMEYE KATKISI (% PUAN) Kaynak: TÜİK
2018 I.
2018 II.
2018 III.
2018 IV.
2019 I.
2019 II.
2019 III.
2019 IV.
Tüketim
4.4
2.9
1.2
-3.9
-2.2
-0.1
1.8
4.3
- Kamu
0.7
1.3
0.8
0.8
0.9
0.5
0.7
0.4
-Özel
3.7
1.6
0.4
-4.7
-3.1
-0.6
1.1
3.9
Yatırım
3.0
1.9
-1.3
-3.5
-3.7
-7.1
-3.5
-0.2
Stok Değişimi
3.4
-0.1
-4.4
-3.9
-5.8
-0.1
2.9
6.5
Net İhracat
-3.4
1.0
6.8
8.4
9.4
5.7
-0.2
-4.7
GSYH
7.4
5.6
2.3
-2.8
-2.3
-1.6
1.0
6.0
Harcamalar açısından büyümeye katkı değerlendirildiğinde gerek 2018, gerekse kamunun tüketim harcamalarının büyümeye etkisi pozitif olarak gerçekleşti. Buna karşın 2018’in dördüncü çeyreğinden 2019’un ilk yarısına kadar özel kesimin tüketim harcamalarının büyümeye katkısı negatif olurken; 2019’un ikinci yarısından itibaren faizlerin düşmesi ve kredi hacminin artması, ekonomik destek paketlerinin devreye alınmasıyla özel kesim harcamalarının büyümeye katkısı pozitife döndü. Tablo 4’den de takip edilebileceği gibi; 2018’in ikinci yarısından itibaren yatırım harcamalarının büyümeye katkısı negatif olmuş, bu eksi katkı 2019’un tamamında da devam etmiştir. Net ihracat, ihracat ile ithalatın netleştirilmesiyle bulunmaktadır. 2017’de KGF destekli kredi artışı büyümeyi desteklemiş ve 2017’de büyüme oranı yüzde 7.4 olmuştu. Kredi destekli büyüme ithalatta artışa neden
16
Ekonomik Rapor / 2019
olmuş ve bu süreç etkisini 2018’in birinci çeyreğinde de göstermişti. Bu neden 2018’in birinci çeyreğinde net ihracatın büyümeye etkisi negatif olarak gerçekleşti. Ancak 2018’in ikinci çeyreğinden itibaren ekonominin soğumaya başlaması ve yılın ortasından itibaren döviz kurlarındaki yukarı yönlü hareket ithalatın gerilemesine yol açmış; nisbi olarak ihracatı desteklemiştir. Bunun sonucu olarak net ihracatın katkısı 2019 ortasına kadar devam etmiş ancak düşük faizli kredi ve diğer desteklerle yeniden toparlanan ekonomide ithalatın artması net ihracatın büyümeye katkısını negatif hale getirmiştir.
TABLO 5. TÜRKİYE’DE İSTIHDAM VE İŞSİZLİKTEKİ GELİŞMELER Kaynak: TÜİK
2015
2016
2017
2018
2019
15 Yaş Üstü Nüfus
57.8
58.7
59.8
60.6
61.5
İstihdam (Milyon kişi)
26.6
27.2
28.1
28.7
28.0
İşgücüne Katılım (%)
50.1
50.8
51.8
52.2
52.5
Tarım Dışı İşsizlik (%)
12.4
13.0
13.0
12.9
16.0
İşsizlik Oranı (%)
10.3
10.9
10.9
11.0
13.7
2019’un ikinci yarısında ekonomik faaliyetlerin canlanmasına karşın; 2018’in ikinci yarısından itibaren etkili olan durgunluk istihdam üzerinde olumsuz etkisini gösterdi. 2018’de yüzde 11 olan işsizlik oranı 2019’da yüzde 13.7’ye yükselirken; tarımdışı işsizlik oranı da sırasıyla yüzde 12.9 ve yüzde 16 olarak gerçekleşti. 2019’da 15 yaş ve üzerindeki nüfus 61.469 bin iken işgücü olarak kabul edlilen kişi sayısı yani işgücü 32.549 bindir. Toplam işgücünün 28.080 bini istihdam edilirken 4.469 bin kişi işsiz olarak kayıtlara geçti.
TABLO 6. İSTİHDAMIN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı
2015
2016
2017
2018
2019
Tarım (%)
20.6
19.5
19.4
18.4
18.2
Sanayi (%)
20.0
19.5
19.1
19.7
19.8
İnşaat (%)
7.2
7.3
7.4
6.9
5.5
Hizmetler (%)
52.2
53.7
54.1
54.9
56.5
2019’DA ENFLASYONUN SEYRİ 2018’de yılın ortasından itibaren kurlarda görülen artış trendi enflasyona yansımıştır. İthal fiyatların yükselmesi ile tetiklenen ve maliyet enflasyonunun göstergesi olan Yİ-ÜFE yüzde 33.64; talep enflasyonunun göstergesi olan TÜFE ise yılı yüzde 20.3 olarak tamamlamıştır. 2019’un ilk yarısı kurun enflasyon geçişkenliği etkisini gösterirken, yılın ortasından itibaren enflasyondaki düşüşün temel sürükleyicileri gıda ve temel mal grupları olmuş, tütün ürünleri dışındaki tüm ana gruplar düşüşe katkı vermiştir. Bu dönemde, tüketici ve çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonundaki belirgin yavaşlamada, bir önceki yıldan gelen yüksek baz etkisinin yanı sıra yakın dönemde Türk Lirasında kaydedilen istikrarlı seyir, enflasyon beklentilerindeki iyileşme ve iç talep koşullarının görünümü etkili olmuştur. Üçüncü çeyrekte uluslararası petrol fiyatları oynak bir seyir izlemiş ve bir önceki çeyrek sonuna kıyasla sınırlı bir düşüş göstermiştir. Bu dönemde USD cinsinden ithalat fiyatları da gerilemiş ve ithalat fiyatlarının tüketici enflasyonuna katkısı bir önceki çeyreğe kıyasla düşürücü yönde olmuştur. Buna karşılık, enflasyon üzerinde reel birim işgücü maliyet kaynaklı baskılar bir miktar artmıştır. Toplamda ise tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları bu dönemde önemli ölçüde azalmıştır.
17
Ekonomik Rapor / 2019
TABLO 7. ENFLASYON VE DÖVİZ KURLARI Kaynak: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı
2015
2016
2017
2018
2019
TÜFE (%)
8.81
8.53
11.92
20.30
11.84
YİÜFE (%)
5.71
9.94
15.47
33.64
7.36
USD/TL (Dönem Sonu)
2.91
3.53
3.81
5.26
5.94
EUR/TL (Dönem Sonu)
3.18
3.69
4.55
6.03
6.65
REDK (2003=100)
99.2
93.6
86.3
76.4
76.2
2003 yılı baz alınarak hesaplanmış olan Reel Efektif Döviz Kuru İndeksi (REDK) 2017’de 86.3 iken 2018’de 76.4’e, 2019’de ise 76.2’ye gerilemiştir. REDK İndeksi TÜFE ile hesaplanmış, ticaret yaptığımız diğer ülkelerin enflasyonlarıyla bizim enflasyonumuz hesaba katılarak hesaplanmış “olması gereken kur”dur. Buna göre; 2003 yılının baz alındığı sepet bazında (0.5 USD + 0.5 EUR) ¨’nin 2019 sonunda yüzde 24 civarında değersiz olduğu görülmektedir. Ülke parasının değer kaybının enflasyon üzerinde olumsuz etkisi bilinmektedir. Diğer taraftan ulusal paranın değer kaybı ithalatı cazip olmaktan çıkarmakta yani ithal talebini kısıp ihracatı desteklemektedir.
2019’DA ÖDEMELER DENGESİ VE FİNANSMANI Büyüme faslında işaret ettiğimiz gibi 2017’deki KGF destekli kredilerle yüksek büyüme yakalayan Türkiye ekonomisi artan ithalatla karşı karşıya kalmıştı. 2017’de ihracat yüzde 11 artarken ithalat yüzde 18 artmış ve Dış Ticaret Dengesi de bir önceki yıla kıyasla yüzde 47 artışla 58.6 milyar USD’a ulaşmıştı. 2018’in başında KGF etkisi devam etse de yılın ortasından itibaren kur artışı ve ekonomik faaliyetlerdeki zayıflama ithalatta gerilemeye yol açarken ihracat artış trendini korumuştur. Böylece Dış Ticaret Açığı 40.8 milyar USD’a gerilemiştir. 2019’da ise 0.9 oranındaki düşük büyüme hızı ithalatın düşmesine neden olurken, ihracat yine artış trendini korumuştur. Sonuçta dış ticaret açığı yüzde 60’a yakın oranda küçülmüş ve 16.6 milyar USD olmuştur. 2018’de ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 81.4 iken, 2019’da bu oran yüzde 92’ye yükselmiştir.
TABLO 8. DÖVİZ DENGESİ (MİLYAR USD) Kaynak: TCMB
2105
2016
2017
2018
2019
İhracat
154.8
152.6
169.2
178.9
182.3
İthalat
203.8
192.5
227.8
219.7
198.9
Dış Ticaret Dengesi
-49.0
-39.9
-58.6
-40.8
-16.6
Cari Denge
-27.3
-26.8
-40.5
-20.7
8.0
Dış Ticaret Dengesine yani mal ihracat ve ithalatına, net turizm, net müteahhitlik, net lojistik gibi hizmet gelirleri ile sermaye hareketlerinin nemaları (kar, faiz) eklendiğinde bulunan Cari İşlemler Dengesi 2017’de 40.5 milyar USD açık verirken, bu açık 2018’de 20.7 milyar USD’ye gerilemiş, 2019’da ise Cari İşlemler Dengesi 8 milyar USD fazla vermiştir. 2019’da 44 milyar USD’lık turizm gelirinin bu fazlada etkisi yüksek olmuştur. 2017’de GSYH’ya kıyasla cari açık yüzde 4.7; 2018’de 2.6’ya gerilemiş; 2019’da da GSYH’nın yüzde 1.06’ı kadar fazla vermiştir.
18
Ekonomik Rapor / 2019
GRAFİK 4. MERKEZ BANKASI REZERVLERİ (MİLYAR USD) Kaynak: TCMB
150
127,3
110,5
106,1
107,7
93
105,5
2015
2016
2017
2018
2019
100 50 0 2014
2017’de 40.5 milyar USD’a ulaşan Cari Açığın finansmanı için aynı dönemde dış borçlanma, portföy hareketleri ve doğrudan yabancı sermaye yatırımları kanalından toplam 38.6 milyar USD sermaye girişi sağlanmıştır. Diğer taraftan Net Hata Noksan kaleminden de 6.2 milyar USD çıkış gerçekleştiği için oluşan toplam 8.2 milyar USD’lık açık resmi rezervlerden karşılanmıştır. 2018’de Cari Açık 20.7 milyar USD olmuş buna karşın sermaye hareketlerinden 526 milyon USD gibi çok düşük bir finansman sağlanabilmiştir. Ancak aynı dönemde 9.7 milyar USD Net Hata Noksan kaleminden sermaye girişi sağlandığı için resmi rezervlerdeki erime 10.3 milyar USD olmuştur. 2019’da 8.6 milyar USD Cari Fazla verilmiş, aynı dönemde 4.5 milyar USD sermaye girişi sağlanmıştır. Ancak 6.3 milyar USD’lık Net Hata Noksan kalemindeki çıkış rezervlerin 6.3 milyar USD artmasına neden olmuştur. Grafik 4’de yer alan Resmi Rezervler ile rakamların uyuşmamasının nedeni Merkez Bankası’nın bunun dışındaki nedenlerle döviz alış ve satışı yapmasından kaynaklanmaktadır.
2019’DA KAMU KESİMİ DENGESİ 2018’in ikinci yarısında başlayan durgunluk ve 2019 Mart sonunda yapılan yerel yönetim seçimlerinin Haziran sonuna kadar devam etmesi bütçe üzerinde etkisini göstermiştir. Vergi öteleme ve diğer kamu desteklerinin de etkisi ile 2018 ve 2019 bütçesi hedeflerden sapma gösterdi. 2018’de 72,6 milyar ¨ olan bütçe açığı 2019’da 123,7 milyar ¨’ye yükseldi . Bu dönemde bütçe gelirleri yüzde 15,5, bütçe harcamaları yüzde 20,3 artış gösterdi. 2018’de 1,3 milyar ¨ fazla veren faiz dışı denge 2019’da 23,8 milyar ¨ açık verdi. 2019 bütçe hedefine göre 80.6 milyar ¨ açık hedeflenmiş ancak Eylül 2019’da YEP ile hedef 125 milyar ¨’ye yükseltilerek revize edilmişti.
TABLO 9. MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ GERÇEKLEŞMELERİ (MİLYAR ¨) Kaynak: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı
2015
2016
2017
2018
2019
Harcamalar
506.3
584.1
678.3
830.5
999.5
Gelirler
482.8
554.1
630.5
757.8
875.8
Bütçe Dengesi
- 23.5
-29.9
-47.8
-72.6
-123.7
Faiz Dışı Denge
29.5
20.3
8.9
1.3
-23.8
Bütçe Dengesi / GSYH (%)
-1.0
-1.1
-1.5
-1.9
-2.9
Kamu Borcu / GSYH (%)
29.0
29.1
28.2
28.7
31.0
2019’da tek seferlik gelirler bütçe açığında daha da yüksek oranlı bir bozulmayı baskıladı. Yılın ilk yarısında bazı sektörlerde vergi indirimlerinin sürmesi ve iç talebin oldukça zayıf seyretmesi bütçe gelirlerini sınırlandırırken, faiz harcamalarındaki yükseliş de bütçe görünümünü olumsuz etkiledi. 2020 için 1.095,5 milyar ¨’lik gider, 956.6 milyar ¨’lik gelir ve 138.9 milyar ¨’lik de bütçe açığı hedeflendi. Bütçe açığının GSYH’ya oranının yüzde 2.9 tutulması ve GSYH’nın yüzde 0.1’i kadar da faiz dışı fazla verilmesi hedeflenmektedir.
19
Ekonomik Rapor / 2019
TÜRKİYE EKONOMİSİNE İLİŞKİN BEKLENTİLER TCMB 2019 IV. Enflasyon Raporunda; “Ana senaryoda esas alınan görünümü ve para politikası duruşunu değiştirme ihtimali bulunan başlıca aşağı ve yukarı yönlü makro iktisadi riskleri sıralamıştır: • Ülke risk priminde gözlenebilecek oynaklıklar; • Orta vadeli enflasyon beklentilerin seyri, • Para ve maliye politikası eşgüdümüne (mali duruş, yönetilen/yönlendirilen fiyat, ücret ve vergi ayarlamaları) dair riskler; • Kredi piyasasına yönelik riskler; • Küresel büyüme görünümündeki zayıflamanın devam etmesi; • Gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarının seyrine dair belirsizlik; • Uluslararası emtia fiyatlarındaki oynaklıklar. Türkiye’nin risk primi, diğer gelişmekte olan ülkelere kıyasla yüksek seyretmeye devam etmekte; döviz kuru oynaklığı da yüksek seviyelerini korumaktadır. Küresel belirsizlikler ve jeopolitik riskler ile birlikte değerlendirildiğinde ülke risk primi ve kur oynaklığının orta vadeli enflasyon görünümü üzerinde yukarı yönlü risk oluşturmaya devam ettiği değerlendirilmektedir. Para politikasının sıkılık derecesinin enflasyondaki düşüşün hedeflenen patika ile uyumlu şekilde gerçekleşmesini sağlayacak şekilde belirlenmesi ülke risk primi ve kur oynaklığında kalıcı iyileşme sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Para politikası etkinliğinin desteklenmesi ve olası enflasyon-büyüme ödünleşiminin asgariye indirilmesi açısından makro finansal politikaların finansal oynaklık ve risk primini düşürmeye odaklı bir şekilde belirlenmesi ve maliye politikasının öngörülebilirliğinin güçlendirilmeye devam edilmesi kritik önem arz etmektedir.” Merkez Bankası yukarıda oldukça yerinde saptamalar yaparak uygulanacak para ve maliye politikasını hedefinden saptıracak risklere dikkat çekmiştir. Hiç kuşkusuz Brexit, ticaret savaşları ve jeopolitik riskler de hedefleri olumsuz yönde etkileyebilecektir. Maalesef bu risklere petrol savaşları ve daha da önemlisi Aralık 2019’da Çin’de başlayan Covid-19 salgını daha eklenmemişti. 2020’ye Çin’den gelen haberlerle girildi ve Asya’da etkiler artarken; İran ve Avrupa’dan da olumsuz haberler gelmeye devam etti. Türkiye’de ilk virüs vakası 10 Mart’ta açıklandı. Sonrasında alınan önlemleri biliyoruz: 19 Mart itibariyle 149.382 işletmenin faaliyetine ara verildi. Ardından 21 Mart’ta berber-kuaför gibi işletmelerin de faaliyetleri durduruldu. Böylece toplam 211.670 işletmenin faaliyeti durmuş oldu. Faaliyetine ara veren işletmelerin çoğunluğunun hizmet sektörü olduğu bilinmektedir. Çoğu esnaf, sanatkar ve küçük işletmede istihdam edilen yaklaşık 1.4 milyon kişinin direkt olarak etkilendiği tahmin edilmektedir. COVID-19 etkisi ilk olarak talepte ciddi bir çöküşe yol açmıştır. Örneğin sınırların kapanmasıyla birlikte dış turizm durmuş, esnaf ciddi oranda ciro kaybı ile karşı karşıya kalırken birçok sektörde neredeyse satışlar sıfırlanmıştır. Ekonomide talep yönlü çöküş işsizlikteki artışla daha da derinleşmeye başlamıştır. Sokağa çıkma yasağı, şehirlerarası yolculukların zorunlu olarak durdurulması tedarik zincirlerinde de kısmi kırılmalara yol açmıştır. Türkiye geneline bakıldığında; 5.6 milyon kişinin işsiz kalma olasılığı oldukça yüksek görünmektedir. Tahmini olarak yeni işsiz kalacak kişilerin 5 milyonu hizmet sektörü kaynaklı olması beklenmektedir. Ulusal ve uluslararası yolcu taşımacılığının durma noktasına gelmiş olması; seyahat ile birlikte turizm, eğitim, 20 yaş altı ve 65 yaş üstü kişilerin dışarıya çıkmalarının yasaklanması gibi faktörler eklendiğinde ciddi bir istihdam kaybının yaşanması beklenmektedir. İhracat sektöründe de global talepteki çöküşün etkileri hissedilmeye başlanmıştır. Otomobil, hazır giyim ve tekstil gibi ana ihracat sektörlerinin Avrupa Birliği ülkeleri başta olmak üzere bir çok ülkeden gelen siparişlerin hissedilir biçimde düştüğü; diğer taraftan özellikle dış turizmin; hem sınırların kapalı olması, hem de açılsa bile turistin geleceği ülkelerdeki engellemeler veya tatil erteleme kararları nedeniyle ciddi oranda sekteye uğraması beklenmektedir. Bu durumda Türkiye ekonomisini hareketlendirecek temel talebin iç talep olacağı anlaşılmaktadır. İç talebin canlandırılmasına yönelik adımlar atılmaya başlanmıştır. Kredi desteklerini istihdam azaltmama koşuluna bağlama, kısa çalışma ödeneği gibi mekanizmalar devreye sokularak işsizliğin önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Vergi ötelemeleri, 2.1 milyon aileye verilen yardımın 4.4 milyon aileye yükseltilmesi gibi tedbirlerle iç talep destek sağlanmaktadır. Alınan önlemler talep ve arzdaki çöküşün etkilerini azaltmaya yönelik önlemlerdir. IMF global düzeydeki olumsuz trendin de etkisiyle Türkiye ekonomisinin 2020’de bir önceki yıla kıyasla yüzde 5 daralacağını, enflasyonun yüzde 12 civarında olacağını ve 2019’da yüzde 13.7 olan işsizlik oranının da 17.2’ye yükseleceğini tahmin etmektedir. COVID-19 maalesef sadece sağlık ve sosyal alanlarda değil ekonomide de olumsuzluk yaratmıştır.
20
Ekonomik Rapor / 2019
Mersin HakkÄąnda Genel Bilgiler
Ekonomik Rapor / 2019
TARİH Kaynak: İl Kültür Turizm Müdürlüğü
Mersin’in Kalkolitik, İlk Tunç ve Orta Tunç Çağlarından bu yana bir yerleşim yeri olduğu anlaşılmıştır. Yörede Hititler, Asurlar, Fenikeliler, Frikyalılar, Yunanlılar, Selefkoslar, Araplar, Selçuklular, Karamanoğulları ve Osmanlıların kültür birikimi mevcuttur. M.Ö. 17-12 yy. arasında Hititler’ le çağdaş Kizuvatna Krallığı hüküm sürmüş, M.Ö. 1290-612 yılları arasında Kue Krallığı ve M.Ö. 546’da Persler yöreye yerleşmişlerdir. M.Ö. 334 yılında Makedonya Kralı Büyük İskender bölgeyi ele geçirmiş, özellikle Silifke’ de etkinliğini sürdürmüştür. Kral Selefkos Nikador, adını bu ilçeye vererek hükümdarlığını M.Ö. 100 yılına kadar devam ettirmiştir. M.Ö. 66 yılında Roma İmparatorlarından Pompeus, korsanların işgalindeki Mersin ve çevresini zaptederek Soloi şehrini kendi adına izafeten Pompeipolis olarak değiştirmiştir. Böylece Kilikya ve Selefkoslar ülkesi bir Roma eyaleti olmuş, daha sonra doğu bölgesi Antonius’a verilmiş ve onun yönetiminde Tarsus ile çevresi zenginleşerek bir bilim merkezi olmuştur. M.S. 330 yılına kadar bir yükselme devri yaşayan bölge İmparator Julyanus döneminde (361-363) putperestliğin resmi din olması ve Hristiyanlara baskı yapılması nedeniyle büyük karışıklıklar yaşamıştır. İlk Kral Arcadius zamanında Kilikya eyaleti üçe bölündü: Silifke, Tarsus ve Anavarza şehirleri merkez seçildi. Bu dönemde Neapolis (Kanlıdivane) şehri kuruldu. Bizans döneminde şehirleşme gelişmiş daha sonra İslam Orduları Kıbrıs’ı ve Silifke’yi, Muaviye döneminde de Kilikya’yı ele geçirmişlerdir. Ancak bir süre sonra Bizanslılar bölgeyi egemenlikleri altına almışlardır. Bölgenin 705 yılında İslam Orduları tarafından tekrar ele geçirildiği ve 250 yıl süre ile egemenliklerini sürdürdükleri bilinmektedir. Çok kısa bir süre Selçukluların elinde kalan İçel, 1516 yılında Yavuz Sultan Selim zamanında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Ancak Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa ayaklanması sırasında Mersin ve çevresi İbrahim Paşa tarafından ele geçirilmiş, 1852 Kütahya Anlaşması ile Osmanlılar yeniden egemen olmuşlardır. Osmanlı Devletinin son zamanlarında İçel’ de müstakil mutasarrıflık ve Sancak kurulmuş, Sancağın Merkezi Silifke ve bir sürede Ermenek olmuştur. Önceleri Tarsus İlçesi Gökçeli bucağına bağlı olan Mersin 1850 yılında Bucak Merkezi olmuştur. 1864 yılında Mersin’ de Kaza Teşkilatı, 1894 yılında da merkezi Mersin ile Tarsus’ u içine alan Adana Vilayetine bağlı Sancak Teşkilatı kurulmuş, 1915 yılında müstakil mutasarrıflık olmuştur. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra 1918 yılında tüm Çukurova’yı işgal eden Fransız ve İngilizler, Kurtuluş Savaşı sonunda Ankara Anlaşması ile 3 Ocak 1922’ de Mersin’i terk etmişlerdir. 1924 yılında Mersin Vilayeti kurulmuştur. 1933 yılında, Merkezi Silifke olan İçel Vilayeti lağvedilerek Silifke, Anamur, Gülnar, Mut İlçeleri Mersin’e bağlanmış ve vilayetin adı İçel olarak değiştirilmiştir. 1954 yılında Erdemli, 1989 yılında Aydıncık (Gilindire), Bozyazı ve Çamlıyayla İlçelerinin kurulmasıyla İçel’ in Merkezi İlçe Mersin ile birlikte ilçe sayısı 10’a yükselmiştir. İçel adı, 20.06.2002 tarihli ve 4764 sayılı kanunun 1.maddesinde Mersin olarak değiştirilmiştir. 06.03.2008 tarihli 5747 sayılı kanunla Akdeniz, Mezitli, Toroslar ve Yenişehir ilçeleri kurulmuştur.
23
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN KRONOLOJİSİ Kaynak: Mersin Valiliği
M.Ö. 6000-5500
Neolitik Dönem
M.Ö. 5500-3000
Kalkolitik Dönem
M.Ö. 3000-2000
İlk Tunç Çağı
M.Ö. 2000-1700
Orta Tunç Çağı
M.Ö. 1700-1200
Kizuvatna Krallığı
M.Ö. 1200-612
Kue Krallığı
M.Ö. 546-334
Persler Dönemi
M.Ö. 301-101
Selefkos Dönemi
M.Ö. 101-MS 395
Roma Dönemi
M.S. 395-661
Bizans Dönemi
661
Muaviye’nin İçel’de bazı yöreleri ele geçirmesi
685-960
Yörenin Bizanslılar ile Araplar arasında sık sık el değiştirmesi
960
Bizanslıların yöreye egemen olması
1082
Süleyman Şah’ın İçel yöresini ele geçirmesi
1129
Ermeniler’in Tarsus’u ele geçirmesi
1224
Alaaddin Keykubat’ın İçel yöresinin büyük bölümünü ele geçirmesi
1254
Karamanoğullarının İçel yöresinde egemenliği
1357
Silifke’nin Karamanoğulları Beyliğinin eline geçmesi
1473
Gedik Ahmet Paşa’nın Silifke’yi Osmanlı topraklarına katması
1516
Mersin ve Tarsus yöresinin Osmanlı yönetimine katılması
1839
Mısırlı İbrahim Paşa’nın yöreyi ele geçirmesi
1852
İçel yöresinin yeniden Osmanlı yönetimine katılması
1886
Adana-Mersin demiryolunun hizmete girmesi
17 Aralık 1918
Mersin’in İngiliz ve Fransız birliklerince işgal edilmesi
19 Aralık 1918
Tarsus’un Fransızlar tarafından işgal edilmesi
17 Mart 1920
Fransızlarla ilk silahlı çatışma Başnalar Savaşı
20 Temmuz 1920
Fransızlarla Bağlar Savaşı
05 Ağustos 1920
Pozantı Kongresi
20 Aralık 1921
Çukurova’nın işgalciler tarafından boşaltılması için Fransızlarla Ankara Anlaşması
27 Aralık 1921
Tarsus’un Kurtuluşu
03 Ocak 1922
Mersin’in Kurtuluşu
1924
Mersin Vilayeti’nin Kuruluşu
1933
Mersin’in,İçel’in Vilayet Merkezi olan Silifke ile birleştirilmesi ve İl oluşu
2002
İçel adının Mersin olarak değiştirilmesi
2008
06.03.2008 tarihli 5747 sayılı kanunla Akdeniz, Mezitli, Toroslar ve Yenişehir ilçelerinin kurulması
COĞRAFİ KONUM Kaynak: Mersin Valiliği
Enlemler
Kuzey
34o 47’ 30’’
Boylamlar
Doğu
34o 38’ 00’’
24
Ekonomik Rapor / 2019
İLÇELERİN YÜZÖLÇÜMÜ (km²) Kaynak: Harita Komutanlığı
İlçeler
Km²
Akdeniz
265
Anamur
1.430
Aydıncık
352
Bozyazı
642
Çamlıyayla
602
Erdemli
2.279
Gülnar
1.416
Mezitli
371
Mut
2.718
Silifke
2.692
Tarsus
2.029
Toroslar
1.075
Yenişehir
139
Toplam
16.010
MERSİN İLİ İÇ KİLOMETRE CETVELİ Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü
Mersin 1
Akdeniz
11
13
Mezitli
1
2
12
Toroslar
5
8
4
8
Yenişehir
223
213
201
213
205
Anamur
170
161
149
161
153
52
Aydıncık
209
199
187
199
191
14
38
Bozyazı
90
98
110
100
106
323
270
308
Çamlıyayla
37
39
26
38
30
181
128
166
148
Erdemli
147
166
154
166
158
86
34
72
275
133
Gülnar
158
160
147
159
152
145
92
130
169
127
59
83
87
75
87
79
132
79
117
197
54
81
27
26
38
28
34
251
198
236
72
76
203
KOMŞU İLLER VE UZAKLIKLARI Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü
İl
İstikamet
Uzaklık (km)
Adana
Doğu
69
Antalya
Batı
471
Karaman
Kuzey batı
235
Konya
Kuzey
348
Niğde
Kuzey doğu
197
25
Mut 74 Silifke 137
125
Tarsus
Ekonomik Rapor / 2019
İLİN İDARİ DURUMU Kaynak: T.C. İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü
İlçesi
Belediye Sayısı
Mahalle Sayısı
Akdeniz
1
65
Mezitli
1
40
Toroslar
1
67
Yenişehir
1
32
Anamur
1
56
Aydıncık
1
15
Bozyazı
1
26
Çamlıyayla
1
14
Erdemli
1
71
Gülnar
1
50
Mut
1
102
Silifke
1
88
Tarsus
1
179
Toplam
13
805
ÖNEMLİ COĞRAFİ BİLGİLER Kaynak: Türkiye Kültür Portalı
Kıyı Uzunluğu
326 Km.
Bitki Örtüsü
Kıyı ile 500-600 m. yükseklik arasında görülen maki, Akdeniz Bölgesinin yaz ve kış yeşil kalan tipik bitki topluluğudur. Defne, yabani zeytin, keçi boynuzu, mersin, zakkum, kozayemiş, böğürtlen, kuşburnu bu kuşakta doğal olarak yetişmektedir. Makilerden sonra ormanlar başlar. Meşe 100-1000 m., kızılçam 100-1200 m., karaçam 1500 m., sedir ve ardıç ise 2000 m. Yüksekliklerde yetişir. 2500 m.’den sonra çalılıklara ve otlaklara rastlanır.
İklimi
Mersin’in kıyı kesiminde yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı Akdeniz iiklimi, iç kesimlerde ve yükseklerde kara iklimi görülür.
Ada
Boğsak, Dana
Baraj Gölü
Berdan, Gezende
Boğaz
Gülek Boğazı, Sertavul Geçidi
Çay
Alata Çayı (Sorgun), Bakır Çayı, Efrenk Çayı (Müftü Deresi), Limonlu Çayı (Lamos), Sipahi Deresi
Dağ
Bolkar Dağları, Medetsiz Tepesi
Göl
Akgöl, Paradeniz Gölü
Mağara
Astım Mağarası, Cehennem, Cennet, Çaltı Mağarası, Köşekbükü Mağarası
Nehir
Berdan Çayı, Göksu Nehri
Ova
Anamur Ovası, Berdan Ovası, Tarsus Ovası
Plaj
Anamur, Arpaçbahşiş, Ayaş, Aydıncık, Aydıncık Soğuksu, Bozyazı, Büyükeceli, Çarıklar Mamure Kalesi, Erdemli Çamlığı, Gözsüzje, Kapızlı, Kızkalesi, Kocahasanlı, Kumkuyu, Limonlu, Ören, Sipahili, Soli, Susanoğlu, Tarsus Beyazkum, Taşucu Kum Mahallesi, Yanışlı, Yeşilovacık
Şelale
Tarsus, Yerköprü
Yayla
Abanoz, Akova, Arslanköy, Fındıkpınarı, Gökbelen, Gözne, Gülek, Kaş, Kepirli, Kozlar, Sertavul, Soğucak
26
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI MERSİN METEOROLOJİK DEĞERLERİ Kaynak: T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü
Aylar
Ocak
Ortalama Sıcaklık °C
En Yüksek Sıcaklık °C
En Düşük Sıcaklık °C
Aylık Ortalama Açık Gün Sayısı
Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı °C
Ortalama Nisbi Nem %
Toplam Yağış Miktarı (mm)
Yağışlı Gün Sayısı
Aylık Maksimum Yağış Miktarı (mm)
11,1
19
4,1
1
15,7
59,6
244,4
14
84
Şubat
12,9
20,1
6,4
9
14,1
60,5
112
11
39,2
Mart
14,6
22,4
5,7
11
16,3
60,5
129,4
9
38,2
Nisan
17,7
29,3
11
7
17,7
58,7
5,8
6
2,4
Mayıs
23,3
34,6
15
11
21,1
59,9
1,4
3
0,8
Haziran
27
33,4
21,7
9
25,5
66,7
8,2
2
7,8
Temmuz
28,9
33,6
24,4
16
29
62,6
2,4
2
2,2
Ağustos
30
34,8
25,2
18
29,7
61,7
7,4
2
4,8
Eylül
27,9
34
20,4
22
29
53,6
15,4
2
14,2
Ekim
25,1
35,8
16,7
13
26,1
50,3
13
4
8,6
Kasım
19,6
29,1
11,3
17
21,6
42,8
26,8
6
13,6
Aralık
13,5
20,3
8
10
17,6
65
219,8
13
45,2
27
Ekonomik Rapor / 2019
Toplumsal ve Kültürel Yapı
Ekonomik Rapor / 2019
• 2019 yılında İlimizde nüfus artış hızındaki güçlü genişlemede erkek nüfus, ilçeler bazında ise Mezitli ilçesi etkilidir. • Çalışma çağına gelmemiş nüfusun il nüfusu içerisindeki payında daralma, 65 yaş üzeri nüfusun payında ise genişleme hızlanmıştır.
NÜFUS ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİNE GÖRE NÜFUS SONUÇLARI* Kaynak: TÜİK
2017
2018
2019
Toplam Nüfus
80.810.525
82.003.882
83.154.997
İl ve İlçe Merkezleri
74.761.132
75.666.497
77.151.280
Türkiye
Belde ve Köyler
6.049.393
6.337.385
6.003.717
Nüfus Yoğunluğu
105
107
108
Yıllık Nüfus Artış Hızı(‰)
12,4
14,7
13,9
Toplam Nüfus
1.793.931
1.814.468
1.840.425
İl ve İlçe Merkezleri
1.793.931
1.814.468
1.840.425
-
-
-
Nüfus Yoğunluğu
116
117
119
Yıllık Nüfus Artış Hızı(‰)
11,3
11,4
14,2
Mersin
Belde ve Köyler
TÜRKİYE GENELİ YILLIK NÜFUS ARTIŞ HIZI (‰)
MERSİN İLİ YILLIK NÜFUS ARTIŞ HIZI (‰)
Kaynak: TÜİK
Kaynak: TÜİK
14,7
13,4
13,5
2015
2016
12,4
16,3
13,9 10,3
2017
2018
2019
2015
31
2016
14,2 11,3
11,4
2017
2018
2019
Ekonomik Rapor / 2019
2019 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre Mersin nüfusu yıllık ‰ 14,2’lik nüfus artış hızı ile 1.840.425 kişiye yükselmiştir. 2019 yılı ‰ 14,2’lik nüfus artış hızı ile Mersin, Türkiye genelinin üzerindedir. Söz konusu dönemde erkek nüfus önceki yıla göre ‰15,42’lük artışla 919.594’e, kadın nüfus ise ‰12,99’luk artışla 920.831’e ulaşmıştır. 2019 yılında İlimizde nüfus artış hızındaki hızlı genişlemede erkek nüfus etkili olmuştur. Nüfusun en fazla olduğu ilk 15 il içerisinde yıllık nüfus artış hızı ile Mersin geçen yılki 10.sıradaki yeri 2019’de 8.sıraya yükselmiştir. Ülkemiz nüfusunun %2,2’sini karşılayan İlimiz; toplam nüfusu ile Türkiye’nin 11.büyük ilidir. Nüfus yoğunluğu olarak ifade edilen bir kilometrekareye düşen kişi sayısı, Türkiye genelinde 108 iken nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu illerin sıralamasında Mersin 119 kişi ile 21. sırada yer almaktadır. İlimiz; nüfus yoğunluğu ile Türkiye genelinin üzerindedir.
MERSİN İLİ İLÇELERE GÖRE NÜFUS İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TÜİK
2018 İlçeler
2019
Nüfus Artış Hızı (‰)
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
18/17
19/18
Nüfus Yoğunluğu (km²/kişi)*
Akdeniz
134.075
130.543
264.618
133.085
129.180
262.265
-16
-8,9
990
Anamur
33.420
32.500
65.920
33.461
32.607
66.068
15,1
2,2
46
Aydıncık
5.640
5.448
11.088
5.607
5.416
11.023
12,7
-5,9
31
Bozyazı
13.518
13.322
26.840
13.391
13.204
26.595
8,5
-9,2
41
Çamlıyayla
4.470
4.209
8.679
4.278
4.048
8.326
89,2
-41,5
14
Erdemli
70.107
70.224
140.331
70.788
70.688
141.476
17,3
8,1
62
Gülnar
13.051
12.814
25.865
13.002
12.418
25.420
40,1
-17,4
18
Mezitli
94.991
99.028
194.019
100.181
104.059
204.240
34
51,3
551
Mut
31.501
31.352
62.853
31.318
31.321
62.639
10
-3,4
23
Silifke
59.962
59.341
119.303
61.064
59.809
120.873
15,6
13,1
45
Tarsus
171.375
168.301
339.676
172.779
169.594
342.373
12,1
7,9
169
Toroslar
148.749
147.833
296.582
152.237
150.773
303.010
3,1
21,4
282
Yenişehir
124.661
134.033
258.694
128.403
137.714
266.117
20,8
28,3
1.915
Toplam
905.520
908.948
1.814.468
919.594
920.831
1.840.425
11,4
14,2
119
*: Harita Genel Komutanlığına ait 2014 yılında üretilen 1/1 000 000 ölçekli Mülki İdari Bölümleri Haritası vektör verisinden hesaplanarak elde edilmiş yüz ölçümü verileri yardımıyla hesaplanmıştır.
Nüfus en fazla olduğu ilçeler arasında yer alan Tarsus’ta nüfus artış hızındaki yavaşlamanın son iki yıldır devam ettiği gözlenirken, Toroslar ve Yenişehir ilçelerinde nüfusun artış hızında geçen yıl gözlenen yavaşlamanın; 2019 yılında tersine döndüğü görülmektedir. İlçeler genelinde önceki yıla göre oransal olarak nüfus artış hızı en fazla Mezitli, Yenişehir ve Toroslar ilçelerinde genişlemiştir. Nüfusun en hızlı azaldığı Akdeniz ilçesinde ise nüfustaki azalış 2019 yılında da devam etmiştir. Söz konusu dönemde kilometrekareye düşen kişi sayısı olan nüfusun yoğunluğunun önceki yıla göre en fazla arttığı ilçeler Yenişehir ve Mezitli iken, Akdeniz ilçesi ise azalışın en fazla gözlendiği ilçe konumundadır.
32
Ekonomik Rapor / 2019
ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ SONUÇLARINA GÖRE MERSİN İLİ NÜFUS PRAMİDİ Kaynak: TÜİK
Kadın
2007
2019
‘90+’ ‘85-89’ ‘80-84’ ‘75-79’ ‘70-74’ ‘65-69’ ‘60-64’ ‘55-59’ ‘50-54’ ‘45-49’ ‘40-44’ ‘35-39’ ‘30-34’ ‘25-29’ ‘20-24’ ‘15-19’ ‘10-14’ ‘5-9’ ‘0-4’
‘90+’ ‘85-89’ ‘80-84’ ‘75-79’ ‘70-74’ ‘65-69’ ‘60-64’ ‘55-59’ ‘50-54’ ‘45-49’ ‘40-44’ ‘35-39’ ‘30-34’ ‘25-29’ ‘20-24’ ‘15-19’ ‘10-14’ ‘5-9’ ‘0-4’
Erkek
Kadın
Erkek
2019 yılında İlimize 0-14 yaş grubu (çalışma çağına gelmemiş nüfus) ile 15-24 yaş grubunun (genç nüfus) toplam nüfus içerisindeki payındaki azalışın devam ettiği görülmektedir. 15-64 yaş grubunda bulunan çalışma çağındaki nüfusta ise genç nüfustaki gerilemenin etkisiyle 2017 yılında payında gözlenen gerileme 2019 yılında da sürmüştür. 65 yaş ve üzeri nüfusun toplam nüfus içerisindeki payındaki artış eğilimi hız kazanarak devam etmiştir.
MERSİN İLİ “0-14” YAŞ GRUBUNDAKİ NÜFUSUN İL NÜFUSU İÇERİSİNDEKİ PAYI
MERSİN İLİ “15-24” YAŞ GRUBUNDAKİ NÜFUSUN İL NÜFUSU İÇERİSİNDEKİ PAYI
Kaynak: TÜİK
Kaynak: TÜİK
24,2% 24,0% 23,8% 23,6% 23,4% 23,2% 23,0% 22,8%
15,6% 15,4% 15,2% 15,0% 14,8% 14,6% 14,4% 14,2%
24,1% 23,7% 23,6%
23,8%
23,3%
2015
2016
2017
2018
2019
33
15,5% 15,5%
15,2% 14,9% 14,7%
2015
2016
2017
2018
2019
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ “15-64” YAŞ GRUBUNDAKİ NÜFUSUN İL NÜFUSU İÇERİSİNDEKİ PAYI
MERSİN İLİ “65+” YAŞ GRUBUNDAKİ NÜFUSUN İL NÜFUSU İÇERİSİNDEKİ PAYI
Kaynak: TÜİK
Kaynak: TÜİK
68,0% 67,9% 67,8% 67,7% 67,5% 67,6% 67,4% 67,3% 67,2% 67,1%
9,4% 9,2% 9,0% 8,8% 8,6% 8,4% 8,2% 8,0% 7,8% 7,6% 7,4%
67,9% 67,8% 67,7% 67,5% 67,4%
2015
2016
2017
2018
2019
9,3% 8,5% 8,2%
8,8%
8,3%
2015
2016
2017
2018
2019
ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ SONUÇLARINA GÖRE İLÇELERE GÖRE ORTANCA YAŞ Kaynak: TÜİK, MTSO Hesapları
İl ve İlçeler
2018
2019
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Akdeniz
28
29,1
28,5
28,4
29,5
28,9
Anamur
37,6
39,8
38,7
38,1
40,2
39,2
Aydıncık
37,1
39,8
38,4
37,9
40,4
39,1
Bozyazı
37
38,5
37,7
37,5
39,2
38,4
Çamlıyayla
46,3
49,1
47,7
47,7
50,2
49,0
Erdemli
34,2
35,2
34,7
34,6
35,8
35,2
Gülnar
39,1
43,7
41,3
39,7
44,8
42,1
Mezitli
34,6
35,9
35,3
34,9
36,3
35,6
Mut
35,5
37,3
36,4
36,1
37,7
36,9
Silifke
38
39,3
38,6
38,2
39,7
38,9
Tarsus
31,3
32,6
31,9
31,6
33,0
32,3
Toroslar
30
30,7
30,4
30,2
31,1
30,7
Yenişehir
33,3
34,2
33,8
33,6
34,8
34,3
Mersin Toplam
32,4
33,8
33,1
32,8
34,2
33,5
Türkiye Toplam
31,4
32,7
32
31,7
33,1
32,4
Türkiye genelinde 2018 yılında 32 olan ortanca yaş, 2019 yılında 32,4 seviyesine yükselmiştir. Ortanca yaş erkeklerde 31,7 iken, kadınlarda 33,1’dir. İlimizde ise ortanca yaş 2018 yılında 33,1 iken 2019 yılında 33,5’e yükselmiştir. İlimizde ortanca yaş erkeklerde 32,8, kadınlarda ise 34,2’dir. İlimiz ilçelerinde ortanca yaşın en yüksek olduğu ilçe Çamlıyayla iken en düşük olduğu ilçe ise Akdeniz’dir. 2018 yılı ile kıyaslandığında 2019 yılında ortanca yaşta en fazla artış Çamlıyayla, Gülnar, Aydıncık ve Bozyazı ilçelerinde gerçekleşmiştir.
34
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİNİN NET GÖÇ VE NET GÖÇ HIZI Kaynak: TÜİK
Dönemler
Aldığı Göç
Verdiği Göç
Net Göç
Net Göç Hızı (‰)
2008-2009
48.377
49.209
- 832
- 0,51
2009-2010
50.430
51.739
-1.309
- 0,79
2010-2011
51.328
54.630
-3.302
-1,98
2011-2012
46.721
53.523
-6.802
-4,03
2012-2013
51.468
55.482
-4.014
-2,35
2013-2014
55.598
54.843
755
0,44
2014-2015
56.171
58.404
-2.233
-1,3
2015-2016
54.962
52.763
2.199
1,24
2016-2017
54.492
55.393
-901
-0,5
2017-2018
55.779
61.917
-6.138
-3,38
2019-2020
55.429
54.452
977
0,53
2018-2019 döneminde Türkiye genelinde 2.806.123 kişi yaşadığı yeri değiştirirken 24 ilin aldığı göç verdiğinden fazla iken, 57 ilin verdiği göç aldığından fazladır. İlimiz, aldığı göç miktarı ile Türkiye genelinde 7., verdiği göç ile 10. sırada yer almaktadır. Söz konusu dönemde, İlimizin net göç hızının ‰ 0,53 seviyesine yükselmiştir. Nüfusun en fazla olduğu 15 il içerisinde Mersin net göç hızı ile 9.sıradadır. Söz konusu dönemde verilen göçün bir önceki döneme göre tüm yaş gruplarında azaldığı gözlenirken en hızlı azalış sırasıyla “65+” ile “2024” yaş gruplarında olduğu, alınan göçte ise en fazla artış “5-10” yaş grubunda olduğu gözlenirken en fazla azalış “65+” yaş grubunda gerçekleşmiştir.
MERSİN İLİNİN CİNSİYETE VE YAŞ GRUBUNA GÖRE GÖÇ İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TÜİK
2017-2018 Yaş Grubu 0-4
Aldığı Göç
2018-2019 Verdiği Göç
Aldığı Göç
Verdiği Göç
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
1.954
1.787
1.604
1.619
1.812
1.773
1.607
1.500
5-9
1.807
1.746
1.770
1.637
2.043
1.849
1.659
1.578
10-14
1.506
1.492
1.447
1.419
1.662
1.520
1.325
1.325
15-19
2.377
3.211
4.357
5.883
2.404
3.116
3.941
5.374
20-24
5.458
7.651
5.384
6.763
5.413
7.644
4.460
6.662
25-29
3.224
3.853
4.311
4.310
3.317
3.615
3.466
4.323
30-34
2.307
2.460
2.208
2.245
2.308
2.338
2.146
2.272
35-39
1.781
1.761
1.630
1.710
1.781
1.687
1.501
1.532
40-44
1.252
1.306
1.300
1.286
1.297
1.278
1.154
1.179
45-49
1.052
965
1.173
1.128
1.173
1.016
934
914
50-54
900
777
989
1.002
858
780
709
689
55-59
663
772
942
1.031
785
756
625
655
60-64
651
668
886
847
620
557
493
525
65+
1.121
1.277
1.475
1.561
952
1.075
880
1.024
Toplam
26.053
29.726
29.476
32.441
26.425
29.004
24.900
29.552
35
Ekonomik Rapor / 2019
2018-2019 DÖNEMİ TÜRKİYE GENELİ EN FAZLA GÖÇ ALAN İLK 10 İL Kaynak: TÜİK
Gaziantep
Adana
Konya
Mersin
Kocaeli
Bursa
Antalya
İzmir
Ankara
İstanbul
7. Sırada
2018-2019 TÜRKİYE GENELİ EN FAZLA GÖÇ VEREN İLK 10 İL Kaynak: TÜİK
Mersin
Konya
Şanlıurfa
Adana
Kocaeli
Bursa
Antalya
İzmir
Ankara
İstanbul
10. Sırada
2018-2019 döneminde Mersin ili net göç hızındaki değişimler yaş gruplarına bir önceki dönemle karşılaştırıldığında çalışma çağına gelmemiş (0-14) yaş grubunda net göç hızında artış hızı önceki döneme göre hızlandığı, genç nüfus (15-24) ve çalışma çağındaki nüfus(15-64) yaştaki nüfusta verilen göçlerdeki azalışın etkisiyle net göç hızının arttığı gözlenmiştir. 65 ve üzeri yaş grubunda ise önceki dönemde gözlenen azalış yön değiştirerek artışa geçmiştir.
36
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ YAŞ GRUPLARINA GÖRE NET GÖÇ HIZI Kaynak: TÜİK
6.0 4.0 2.0 0.0 ‰
-2.0 -4.0
Çalışma Çağına Gelmemiş Nüfus (0-14)
Genç Nüfus (15-24)
65+
-6.0
Çalışma Çağındaki Nüfus (15-64)
-8.0 -10.0 -12.0 -14.0 -16.0 2017
2018
2019
37
Ekonomik Rapor / 2019
• Nüfusun yoğun olduğu iller arasında; Mersin yüksekokul ve fakülte mezunu oranı ile 7.sıradadır. • İlimizde çıraklık eğitim merkezlerinde eğitim gören çırak sayısı artıştadır. • Öğretim elemanı sayısı ile Türkiye’nin%1,3’ünü karşılayan Mersin, sıralamada 15. il konumundadır.
EĞİTİM MERSİN İLİ OKURYAZARLIK DURUMU (6 yaş ve üzeri) Kaynak: TÜİK
Türkiye
Erkek
Kadın
Toplam
Mersin
2018
2019
2018
2019
Bilinmeyen
0,8
0,8
0,9
0,8
Okuma Yazma Bilen Oranı (%)
98,3
98,4
98,5
98,6
Okuma Yazma Bilmeyen Oranı(%)
0,9
0,8
0,7
0,6
Bilinmeyen
0,8
0,9
0,8
0,8
Okuma Yazma Bilen Oranı (%)
94,0
94,4
95,7
95,9
Okuma Yazma Bilmeyen Oranı (%)
5,1
4,7
3,5
3,3
Bilinmeyen
0,8
0,8
0,8
0,8
Okuma Yazma Bilen Oranı (%)
96,2
96,4
97,1
97,3
Okuma Yazma Bilmeyen Oranı (%)
3,0
2,7
2,1
1,9
38
Ekonomik Rapor / 2019
BİTİRİLEN EĞİTİM DÜZEYİ VE CİNSİYETE GÖRE MERSİN İLİ NÜFUSU Kaynak: TÜİK
2018
Bitirilen Eğitim Düzeyi (15+ yaştaki nüfus) Okuma yazma bilmeyen
2019
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
5.377
28.563
33.940
4.788
26.990
31.778
Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen
19.027
58.523
77.550
17.191
55.503
72.694
İlkokul mezunu
131.078
181.097
312.175
124.627
175.803
300.430
İlköğretim mezunu
110.166
79.840
190.006
72.096
51.198
123.294
Ortaokul veya dengi okul mezunu
106.176
87.510
193.686
150.893
122.678
273.571
Lise veya dengi okul mezunu
177.329
144.438
321.767
183.927
149.698
333.625
Yüksekokul veya fakülte mezunu
111.482
99.321
210.803
116.080
104.646
220.726
Yüksek lisans mezunu (5 veya 6 yıllık fakülteler dahil)
8.953
6.737
15.690
9.739
7.488
17.227
Doktora mezunu
1.560
1.121
2.681
1.593
1.186
2.779
Bilinmeyen
5.220
5.425
10.645
5.617
5.818
11.435
Lise veya dengi mezunu oranı (%)
26
21
24
27
21
24
Yüksekokul veya fakülte mezunu oranı (%)
16
14
15
17
15
16
MERSİN İLİ İLKÖĞRETİM EĞİTİM SEVİYESİNE GÖRE OKUL, ÖĞRENCİ, ÖĞRETMEN SAYISI* Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü
2018-2019
2019-2020
Okul Sayısı
Öğrenci Sayısı
Öğretmen Sayısı Okul Sayısı
Akdeniz
101
50.701
2.425
94
Öğrenci Sayısı
Öğretmen Sayısı
43.983
2.375
Toroslar
103
51.819
2.589
87
44.853
2.292
Yenişehir
118
43.218
2.548
93
40.962
2.116
Mezitli
79
27.217
1.388
72
24.456
1.293
Anamur
50
8.522
565
48
7.330
539
Aydıncık
9
1.439
103
8
1.188
97
Bozyazı
25
4.066
254
23
3.318
255
Çamlıyayla
10
691
59
9
566
55
Erdemli
116
23.357
1.586
107
20.280
1.474
Gülnar
34
3.028
222
53
2.428
201
Mut
69
8.910
587
67
7.373
550
Silifke
85
15.562
1.050
78
13.300
983
Tarsus
174
56.314
3.080
164
50.008
2.844
Toplam
973
294.844
16.456
903
260.045
15.074
*: Resmi ve Özel Okulları kapsamaktadır. Okul öncesi öğrenci, öğretmen ve okul sayıları da dahil edilmiştir.
39
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ ORTAÖĞRETİM EĞİTİM SEVİYESİNE GÖRE OKUL, ÖĞRENCİ, ÖĞRETMEN SAYISI* Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü
İlçe Adı
2018-2019
2019-2020
Okul Sayısı
Öğrenci Sayısı
Öğretmen Sayısı
Okul Sayısı
Öğrenci Sayısı
Öğretmen Sayısı
Akdeniz
31
16.423
1.312
24
14.614
1.141
Yenişehir
63
16.243
1.601
34
15.426
1.283
Mezitli
31
8.728
771
77
18.059
2.013
Toroslar
32
14.954
1.207
33
8.651
827
Anamur
15
3.872
321
15
3.546
324
Aydıncık
2
363
36
2
376
38
Bozyazı
4
1.332
100
4
1.282
104
Çamlıyayla
1
104
17
1
128
17
Erdemli
22
8.424
701
22
8.113
721
Gülnar
5
843
98
5
873
99
Mut
11
3.117
251
10
2.860
255
Silifke
22
6.280
559
24
5.941
571
Tarsus
49
19.794
1.569
53
18.518
1.679
Toplam
288
100.477
8.543
304
97.898
9.072
*: Resmi ve Özel Okulları kapsamaktadır.
2019-2020 ÖĞRETİM YILI MESLEKİ ve TEKNİK ORTAÖĞRETİM KURUMLARININ İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI
Okul Türü
Akdeniz
Toroslar
Yenişehir
Mezitli
Anamur
Aydıncık
Bozyazı
Çamlıyayla
Erdemli
Gülnar
Mut
Silifke
Tarsus
2019-2020 Toplam
2018-2019 Toplam
Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü
Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
11
9
4
6
5
1
2
1
6
3
4
9
14
75
72
Din Öğretim
4
3
4
2
2
-
1
-
2
1
1
1
3
24
23
Özel Eğitim Uygulama Okulları
1
3
2
2
1
-
-
-
1
1
1
3
3
18
10
Müzik ve Sahne Sanatları Lisesi
-
-
1
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
1
Özel Meslek Liseleri
2
4
3
2
1
-
-
-
1
-
-
1
4
18
19
Toplam
18
19
14
12
9
1
3
1
10
5
6
14
24
136
125
2019-2020 öğretim yılında İlimizde yer alan mesleki ve teknik ortaöğretim kurum sayısı önceki döneme göre %9 artarak 136 adete ulaşmıştır. Bir önceki döneme göre belirtilen kurumların sayısındaki artış, hız kazanmıştır. Söz konusu artışta ağırlıklı olarak özel eğitim uygulama okulları etkili olmuştur. İlimizdeki mesleki ve teknik ortaöğretim kurumu sayısındaki yoğunlaşmada Tarsus, Toroslar, Akdeniz ilçeleri ilk sırada yer almaktadır.
40
Ekonomik Rapor / 2019
2019-2020 ÖĞRETİM YILI ÇIRAKLIK VE KALFALIK EĞİTİMİ GÖRENLERİN DURUMU Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü
Eğitim Veren İlçeler
Çırak Öğrenci
Kalfa Öğrenci
Öğretmen Sayısı*
824
185
54
Akdeniz Anamur
218
71
10
Erdemli
432
66
14
Mut
124
28
8
Silifke
166
-
13
Tarsus
503
59
28
2019-2020 Toplam
2.267
409
127
2018-2019 Toplam
1.538
1.255
118
*: Öğretmen sayılarına idareci sayısı dahildir.
2019-2020 öğretim yılında İlimizde çıraklık eğitim merkezlerinde eğitim gören çırak sayısında önceki döneme göre %47’lik artış, kalfa öğrenci sayısında ise %67’lik azalış gözlenmiştir. Bir önceki eğitim dönemine göre çırak öğrenci sayısındaki hızlı artış mesleki eğitim açısından olumlu bir göstergedir. Merkezlerde eğitim gören çırak öğrenci sayısındaki en fazla artış Erdemli, Akdeniz ilçesinde olduğu görülmektedir. Söz konusu dönem aralığında eğitim gören öğrenci sayısındaki azalış nedeniyle öğretmen başına düşen öğrenci sayısındaki azalışın devam etmiş, 24’den 21’e gerilemiştir.
2019-2020 ÖĞRETİM YILI ÖZEL OKUL DURUMU Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü
İlçe
Okul Adı
Öğrenci Sayısı
Öğretmen Sayısı
Akdeniz
Özel Mersin Cebir Ortaokul
14
13
Akdeniz
Özel Mersin Cebir Koleji Anadolu Lisesi
79
19
Akdeniz
Özel Şişecam Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
1.155
53
Erdemli
Özel Erdemli Birey Anaokulu
25
-
Erdemli
TED Mersin Özel İlkokulu
270
25
Erdemli
Özel Gaye İlkokulu
67
18
Erdemli
Özel Erdemli Birey Koleji İlkokulu
46
9
Erdemli
Özel Debi Akademi İlkokulu
92
11
Erdemli
TED Mersin Özel Ortaokulu
256
24
Erdemli
Özel Erdemli Final Ortaokulu
79
13
Erdemli
Özel Gaye Ortaokulu
96
21
Erdemli
Özel Erdemli Birey Koleji Ortaokulu
33
11
Erdemli
Özel Debi Akademi Ortaokulu
78
12
Erdemli
TED Mersin Koleji Özel Lisesi
180
18
Erdemli
Özel Erdemli Final Anadolu Lisesi
146
17
Erdemli
Özel Gaye Anadolu Lisesi
48
15
Erdemli
Özel Gaye Fen Lisesi
38
14
Erdemli
Özel Erdemli Birey Anadolu Lisesi
154
19
Erdemli
Özel Erdemli Doğru Cevap Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
47
14
41
Ekonomik Rapor / 2019
İlçe
Okul Adı
Öğrenci Sayısı
Öğretmen Sayısı
Erdemli
Özel Erdemli Doğru Cevap Anadolu Lisesi
64
14
Mezitli
TED Mersin Koleji Özel Anaokulu
133
14
Mezitli
Özel İnci Gündüz Anaokulu
89
7
Mezitli
Özel Merkez Anaokulu
49
4
Mezitli
Özel Mezitli Akdeniz Boğaziçi Koleji Anaokulu
34
1
Mezitli
Özel Mersin Bil Koleji Anaokulu
29
2
Mezitli
Özel Lale Bahçesi Anaokulu
45
-
Mezitli
Özel Akdeniz Gülbahçe İsabet Anaokulu
27
-
Mezitli
Özel Mersin Orman Anaokulu
48
2
Mezitli
Özel Mersin Çukurova Anaokulu
29
2
Mezitli
Özel Renkli Bulut Kent Anaokulu
27
2
Mezitli
Özel Gülbahçe Anaokulu
20
-
Mezitli
Özel Mezitli Bahçeşehir Koleji Anaokulu
100
9
Mezitli
Özel Mezitli Final İlkokulu
48
12
Mezitli
Özel Mersin Cukorova İlkokulu
58
7
Mezitli
Özel Mersin Gelecek İlkokulu
380
42
Mezitli
Özel Mezitli Basut İlkokulu
112
12
Mezitli
Özel Mezitli Akdeniz Boğaziçi Koleji İlkokulu
113
13
Mezitli
Özel Mersin Bil Koleji İlkokulu
84
13
Mezitli
Özel Al Razi Milletlerarası İlkokulu
21
3
Mezitli
Özel Mezitli Başarının Yolu Milletlerarası İlkokulu
130
1
Mezitli
Özel Ninova Müstakbel Milletlerarası İlkokulu
54
7
Mezitli
Özel Irak Bilgi Milletler Arası İlkokulu
29
1
Mezitli
Özel Mezitli Bahçeşehir Koleji İlkokul
177
19
Mezitli
Özel Ninova Müstakbel Milletlerarası Ortaokulu
62
9
Mezitli
Özel Mersin Gelecek Ortaokulu
317
42
Mezitli
Özel Mezitli Final Ortaokulu
47
11
Mezitli
Özel Bilimkent Ortaokulu
63
11
Mezitli
Özel Ataşehir Ortaokulu
31
11
Mezitli
Özel Mezitli Basut Ortaokulu
129
15
Mezitli
Özel Mezitli Akdeniz Boğaziçi Koleji Ortaokulu
163
23
Mezitli
Özel Mersin Bil Koleji Ortaokulu
100
15
Mezitli
Özel Mersin Koleji Ortaokulu
80
10
Mezitli
Özel Mersin Çukurova Ortaokulu
87
9
Mezitli
Özel Mezitli Başarının Yolu Milletlerarası Ortaokulu
134
3
Mezitli
Özel Irak Bilgi Milletlerarası Ortaokulu
40
1
Mezitli
Özel Al Razi Milletlerarası Ortaokulu
10
3
Mezitli
Özel Egem Koleji Ortaokulu
32
7
Mezitli
Özel Deniz Koleji Ortaokul
5
11
42
Ekonomik Rapor / 2019
İlçe
Okul Adı
Öğrenci Sayısı
Öğretmen Sayısı
Mezitli
Özel Mezitli Bahçeşehir Koleji Ortaokulu
323
32
Mezitli
Özel Ninova Müstakbel Milletlerarası Lisesi
65
7
Mezitli
Özel Mezitli Başarının Yolu Milletlerarası Lisesi
95
2
Mezitli
Özel Irak Bilgi Milletlerarası Lisesi
30
1
Mezitli
Özel Marmara Bilgi Koleji Anadolu Lisesi
45
16
Mezitli
Özel Tepe Anadolu Lisesi
155
12
Mezitli
Özel Bilimkent Anadolu Lisesi
134
15
Mezitli
Özel Mersin Gelecek Anadolu Lisesi
174
35
Mezitli
Özel Deniz Koleji Anadolu Lisesi
26
14
Mezitli
Özel Mersin Bil Koleji Anadolu Lisesi
49
18
Mezitli
Özel Egem Koleji Anadolu Lisesi
57
15
Mezitli
Özel Mezitli Final Anadolu Lisesi
58
18
Mezitli
Özel Mezitli Final Fen Lisesi
47
17
Mezitli
Özel Al Razi Milletlerarası Lisesi
54
2
Mezitli
Özel Mezitli Fen Lisesi
54
20
Mezitli
Özel Mersin Bil Koleji Fen ve Teknoloji Lisesi
39
19
Mezitli
Özel Deniz Mesleki ve Teknik Anadolu ( Sağlık M.) Lisesi
41
7
Mezitli
Özel Ataşehir Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi
66
16
Mut
Özel Mutlu Çocuk Anaokulu
59
-
Mut
Özel Akın Çelik Anaokulu
3
2
Mut
Özel Mut Volkan İlkokulu
16
4
Mut
Özel Çınar İlkokulu
31
5
Mut
Özel Mut Çınar Koleji Ortaokul
24
10
Mut
Özel Mut Volkan Ortaokulu
113
20
Mut
Özel Mut Volkan Anadolu Lisesi
301
32
Silifke
Özel Silifke Lale Bahçesi Anaokulu
32
-
Silifke
Özel Silifke Özlem Anaokulu
24
1
Silifke
Özel Silifke Final İlkokulu
112
11
Silifke
Özel Silifke Özlem İlkokulu
39
9
Silifke
Özel Silifke Final Ortaokulu
118
18
Silifke
Özel Silifke Özlem Ortaokulu
45
14
Silifke
Özel Silifke Göksu Fen Lisesi
20
14
Silifke
Özel Silifke Göksu Anadolu Lisesi
99
20
Silifke
Özel Silifke Özlem Anadolu Lisesi
75
17
Silifke
Özel Silifke Final Anadolu Lisesi
80
20
Silifke
Özel Hızır Anadolu Sağlık Meslek Lisesi
25
5
Tarsus
Özel Tarsus Değişim Anaokulu
29
4
Tarsus
Özel Tarsus Gelecek Anaokulu
107
13
Tarsus
Özel Tarsus Bil Anaokulu
27
6
43
Ekonomik Rapor / 2019
İlçe
Okul Adı
Öğrenci Sayısı
Öğretmen Sayısı
Tarsus
Özel Doğal Anaokulu
21
7
Tarsus
Özel Bilimsarayı Anaokulu
37
4
Tarsus
Özel Tarsus Toros İlkokulu
60
10
Tarsus
Özel Çağ İlkokulu
189
18
Tarsus
Özel Tarsus Sağlık Eğitim Vakfı İlkokulu
298
35
Tarsus
Özel Tarsus Bil Koleji İlkokulu
146
10
Tarsus
Özel Tarsus Gelecek İlkokulu
141
15
Tarsus
Özel Tarsus Final İlkokulu
43
10
Tarsus
Özel Tarsus Kıvılcım İlkokulu
3
7
Tarsus
Özel Tarsus Sağlık Eğitim Vakfı Ortaokulu
303
39
Tarsus
Özel Tarsus Toros Ortaokulu
33
5
Tarsus
Özel Çağ Ortaokulu
194
18
Tarsus
Özel Tarsus Bil Koleji Orta Okulu
230
19
Tarsus
Özel Tarsus Birey Ortaokulu
21
13
Tarsus
Özel Mert Analiz Ortaokulu
31
12
Tarsus
Özel Tarsus Bilge Ortaokulu
151
22
Tarsus
Özel Tarsus Gelecek Ortaokulu
91
14
Tarsus
Özel Tarsus Final Ortaokulu
31
11
Tarsus
Özel Tarsus Derece Koleji Ortaokulu
170
22
Tarsus
Özel Amerikan Lisesi
570
75
Tarsus
Özel Tarsus Çukurova Anadolu Lise
234
34
Tarsus
Özel Tarsus Toros Anadolu Lisesi
100
12
Tarsus
Özel Çağ Anadolu Lise
136
19
Tarsus
Özel Tarsus Derece Koleji Anadolu Lisesi
59
17
Tarsus
Özel Tarsus Bil Koleji Anadolu Lisesi
151
23
Tarsus
Özel Tarsus Bil Koleji Fen Lisesi
48
27
Tarsus
Özel Çağ Fen Ve Teknoloji Lisesi
31
23
Tarsus
Özel Tarsus Bilge Anadolu Lisesi
12
13
Tarsus
Özel Tarsus Erdeniz Anadolu Lisesi
92
47
Tarsus
Özel Tarsus Köklü Anadolu Lisesi
159
19
Tarsus
Özel Tarsus Birey Koleji Anadolu Lisesi
37
18
Tarsus
Özel Çağ Fen Lisesi
84
4
Tarsus
Özel Tarsus Çukurova Fen Lisesi
197
22
Tarsus
Özel Uçan Anadolu Lisesi
159
22
Tarsus
Özel Tarsus Final Fen Lisesi
37
20
Tarsus
Özel Tarsus Final Anadolu Lisesi
74
18
Tarsus
Özel Çukurova Meslek ve Teknik Anadolu( Sağlık) Lisesi
73
13
Tarsus
Özel Tarsus Final Mesleki ve Teknik Lisesi
56
14
Tarsus
Özel Tarsus Bilge Mesleki ve Teknik Anadolu Sağlık Meslek Lisesi
147
15
44
Ekonomik Rapor / 2019
İlçe
Okul Adı
Öğrenci Sayısı
Öğretmen Sayısı
Tarsus
Özel Çukurova Gökjet Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi
67
12
Toroslar
Özel Mersin Bahçeşehir İlkokulu
312
37
Toroslar
ODTÜ Geliştirme Vakfı Özel Mersin İlkokulu
290
33
Toroslar
Özel Şebnem İlkokulu
109
14
Toroslar
Özel Toroslar Değişim İlkokulu
44
8
Toroslar
Özel Mavikent İlkokulu
52
7
Toroslar
ODTÜ Geliştirme Vakfı Özel Mersin Ortaokulu
224
27
Toroslar
Özel Mersin Bahçeşehir Ortaokulu
420
38
Toroslar
Özel Toroslar Değişim Ortaokulu
37
9
Toroslar
Özel Mavikent Ortaokulu
84
17
Toroslar
Özel Şebnem Ortaokulu
50
10
Toroslar
Bahçeşehir Anadolu Lisesi
154
23
Toroslar
ODTÜ Geliştirme Vakfı Özel Mersin Anadolu Lisesi
90
23
Toroslar
Özel Toroslar Basut Anadolu Lisesi
30
12
Toroslar
Özel Modern Erişim Okuları Anadolu Lisesi
41
15
Toroslar
Özel Toroslar Kültür Anadolu Lisesi
95
16
Toroslar
Özel Temel Eğitim Kurumları Fen Lisesi
82
14
Toroslar
Özel Modern Erişim Okulları Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi
118
16
Toroslar
Özel Onay Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi
109
17
Toroslar
Özel Cüneyt Ekmen Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi
657
37
Toroslar
Özel Toroslar Basut Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi
958
35
Yenişehir
Özel Güney Gelişim Anaokulu
96
14
Yenişehir
Özel Hamit İzol Anaokulu
60
5
Yenişehir
Özel İçel Anaokulu
63
7
Yenişehir
Özel Mersin Küçükşeyler Anaokulu
178
14
Yenişehir
Özel Mersin Safa Kelebek Anaokulu
20
2
Yenişehir
Özel Mersin Doğa Anaokulu
177
14
Yenişehir
Özel Nevin Yılmaz Anaokulu
34
4
Yenişehir
Özel Toros Anaokulu
106
17
Yenişehir
Özel Yenişehir Gelecek Anaokulu
132
23
Yenişehir
Özel Yenişehir Merkez Anaokulu
88
15
Yenişehir
Özel Mersin Parmak İzi Anaokulu
17
3
Yenişehir
Özel Uslu Çocuklar Anaokulu
57
7
Yenişehir
Özel Yenişehir Neşe Erbek Anaokulu
62
6
Yenişehir
Özel Serpil Orman Anaokulu
35
3
Yenişehir
Özel Yenişehir Kültür Anaokulu
57
14
Yenişehir
Özel Doğa Bekleriz Anaokulu
12
5
Yenişehir
Özel Tekin Anaokulu
20
4
Yenişehir
Özel Başarının Yolu Milletlerarası İlkokulu
36
-
45
Ekonomik Rapor / 2019
İlçe
Okul Adı
Öğrenci Sayısı
Öğretmen Sayısı
Yenişehir
Özel Toros İlkokulu
295
39
Yenişehir
Özel Mersin Doğa İlkokulu
330
36
Yenişehir
Özel İçel İlkokulu
87
17
Yenişehir
Özel Yeni Şehir Gelecek İlkokulu
91
21
Yenişehir
Özel Güney Gelişim İlkokulu
227
24
Yenişehir
Özel Serpil Orman İlkokulu
12
3
Yenişehir
Özel Mersin Evrensel Kültür İlkokulu
77
18
Yenişehir
Özel Yenişehir Mersin Final İlkokulu
108
19
Yenişehir
Özel Mersin Yenişehir Yıldızı Koleji İlkokulu
84
21
Yenişehir
Özel Yenişehir Merkez Koleji İlkokulu
272
23
Yenişehir
Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Güney Koleji İlkokulu
90
12
Yenişehir
Özel Berneşti Milletlerarası İlkokulu
13
3
Yenişehir
Özel Mersin Uğur İlkokulu
152
33
Yenişehir
Özel Taç Koleji İlkokulu
49
13
Yenişehir
Özel Yenişehir Kültür Koleji İlkokulu
70
12
Yenişehir
Özel Su Koleji İlkokulu
97
11
Yenişehir
Özel Mersin Nesibe Aydın İlkokulu
45
24
Yenişehir
Özel Tekin İlkokulu
38
11
Yenişehir
Özel Yenişehir Taç Koleji İlkokulu
60
9
Yenişehir
Özel İçel Ortaokulu
106
24
Yenişehir
Özel Berneşti Milletlerarası Ortaokulu
12
1
Yenişehir
Özel Başarının Yolu Milletlerarası Ortaokulu
17
-
Yenişehir
Özel Güney Gelişim Ortaokulu
179
26
Yenişehir
Özel Toros Ortaokulu
413
40
Yenişehir
Özel Mersin Doğa Ortaokulu
274
27
Yenişehir
Özel Mersin Evrensel Kültür Ortaokulu
69
13
Yenişehir
Özel Mersin Yenişehir Yıldız Koleji Ortaokulu
75
30
Yenişehir
Özel Yenişehir Gelecek Ortaokulu
93
21
Yenişehir
Özel Taç Koleji Ortaokulu
70
16
Yenişehir
Özel Kavram Ortaokulu
112
14
Yenişehir
Özel Yenişehir Mersin Final Ortaokulu
159
19
Yenişehir
Özel Altın Oran Ortaokulu
69
21
Yenişehir
Özel Yenişehir Taç Koleji Ortaokulu
54
11
Yenişehir
Özel Yenişehir Merkez Koleji Ortaokulu
129
20
Yenişehir
Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Güney Koleji Ortaokulu
133
17
Yenişehir
Özel Mersin Uğur Ortaokulu
298
26
Yenişehir
Özel Tepe Ortaokulu
111
16
Yenişehir
Özel Yenişehir Kültür Koleji Ortaokulu
106
20
Yenişehir
Özel Mersin Doğru Cevap Koleji Ortaokulu
34
15
46
Ekonomik Rapor / 2019
İlçe
Okul Adı
Öğrenci Sayısı
Öğretmen Sayısı
Yenişehir
Özel Su Koleji Ortaokulu
212
25
Yenişehir
Özel Mersin Nesibe Aydın Ortaokulu
202
25
Yenişehir
Özel Pozitif Bilgi Koleji Ortaokul
68
18
Yenişehir
Özel Beyza Şensoy Ortaokulu
39
13
Yenişehir
Özel Tekin Ortaokulu
75
17
Yenişehir
Özel İçel Koleji Anadolu Lisesi
115
20
Yenişehir
Mersin Eğitim Vakfı Özel Toros Anadolu Lisesi
188
26
Yenişehir
Özel Yenişehir Mersin Final Anadolu Lisesi
134
26
Yenişehir
Özel Mersin Uğur Fen Lisesi
31
18
Yenişehir
Özel Taç Koleji Fen Lisesi
68
18
Yenişehir
Özel Altın Kupa Anadolu Lisesi
171
26
Yenişehir
Özel Güney Gelişim Anadolu Lisesi
107
21
Yenişehir
Özel Mersin Yenişehir Taç Koleji Anadolu Lisesi
183
21
Yenişehir
Özel Mersin Uğur Anadolu Lisesi
232
-
Yenişehir
Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Güney Anadolu Lisesi
176
18
Yenişehir
Özel Mersin Elit Koleji Anadolu Lisesi
36
28
Yenişehir
Özel Mersin Doğru Cevap Koleji Anadolu Lisesi
75
18
Yenişehir
Özel Mersin İz Eğitim Kurumları Anadolu Lisesi
123
23
Yenişehir
Özel Özen Anadolu Lisesi
121
27
Yenişehir
Özel Mersin Çözüm Akademi Anadolu Lisesi
230
34
Yenişehir
Özel Yenişehir Detay Anadolu Lisesi
68
24
Yenişehir
Özel Pozitif Bilgi Koleji Anadolu Lisesi
200
26
Yenişehir
Özel Mersin Başarım Anadolu Lisesi
141
24
Yenişehir
Özel Beyza Şensoy Anadolu Lisesi
46
16
Yenişehir
Özel Mersin Akademi Anadolu Lisesi
99
26
Yenişehir
Özel Final Akademi Anadolu Lisesi
74
24
Yenişehir
Özel Mersin Nesibe Aydın Anadolu Lisesi
80
17
Yenişehir
Özel Yenilik Akademi Anadolu Lisesi
273
33
Yenişehir
Özel Mersin Doğa Koleji (Lise)
71
20
Yenişehir
Özel Toros Fen Lisesi
247
28
Yenişehir
Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Güney Fen Lisesi
65
13
Yenişehir
Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Kuzey Fen Lisesi
120
17
Yenişehir
Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Kuzey Anadolu Lisesi
120
16
Yenişehir
Özel Çağdaş Fen Akademik Anadolu Lisesi
102
18
Yenişehir
Özel Tepe Fen Lisesi
99
26
Yenişehir
Özel Mersin Fen Lisesi
64
22
Yenişehir
Özel Mersin Başarım Fen Lisesi
54
23
Yenişehir
Özel Mersin Elit Koleji Fen Lisesi
150
34
Yenişehir
Özel Basamak Fen Lisesi
23
18
47
Ekonomik Rapor / 2019
İlçe
Okul Adı
Öğrenci Sayısı
Öğretmen Sayısı
Yenişehir
Özel Yenişehir Detay Fen Lisesi
100
28
Yenişehir
Özel Evre Fen Lisesi
345
40
Yenişehir
Özel Tekin Fen Lisesi
88
23
Yenişehir
Özel Mersin İz Eğitim Kurumları Fen Lisesi
150
36
Yenişehir
Özel Mersin Evrensel Kültür Anadolu Lisesi
173
30
Yenişehir
Özel Deneyim Anadolu Lisesi
54
22
Yenişehir
Özel Mersin Fen Lisesi
64
-
Yenişehir
Özel Su Fen Lisesi
64
17
Yenişehir
Özel Berneşti Milletlerarası Lisesi
49
1
Yenişehir
Özel Başarının Yolu Milletlerarası Lisesi
7
18
Yenişehir
Özel Su Anadolu Lisesi
235
20
Yenişehir
Özel Mersin Birey Akademi Anadolu Lisesi
133
25
Yenişehir
Özel Forum Kültür Anadolu Lisesi
259
24
Yenişehir
Özel Mersin Basamak Anadolu Lisesi
96
22
Yenişehir
Özel Pozcu Şifa Anadolu Sağlık Meslek Lisesi
152
22
Yenişehir
Özel Mersin Hızır Anadolu Sağlık Meslek Lisesi
150
17
Yenişehir
Özel Mersin Deva Anadolu Sağlık Meslek Lisesi
107
17
*: Özel okulların, sınıflar bünyesinde bulunan okul öncesi öğrencileri(1.023) dahil edilmemiştir.
2019-2020 öğretim yılında İlimizde yer alan özel okul eğitim kurumlarında öğrenim gören öğrenci sayısı %17’lik artışla 35.167’ye, öğretmen sayısı ise %34 artışla 4.594’e yükselmiştir.
YÜKSEKÖĞRETİM Mersin’de yükseköğrenim alanında ikisi resmi (Mersin, Tarsus Üniversitesi), ikisi özel (Çağ, Toros Üniversitesi) olmak üzere dört üniversite ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’ne bağlı Deniz Bilimleri Enstitüsü ile Selçuk Üniversitesi Silifke-Taşucu Meslek Yüksekokulu bulunmaktadır. Mersin ilinde yer alan üniversitelerdeki öğretim elemanı sayısı ile Türkiye genelinde %1,2’lik paya, öğrenci sayısı ile %0,7’lik paya sahiptir. Mersin hem üniversitelerdeki öğretim elemanı sayısı hem de öğrenci sayısı ile ilk 20 il arasında yer almaktadır.
MİLLİ EĞİTİM ELEMANLARININ AKADEMİK GÖREVLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: İl’de yer alan yükseköğretim kurumları
2018-2019
656 654 324 349 Profesör
165 164 Doçent
2.143
2019-2020
421 450 Doktor Öğretim Üyesi
Öğretim Görevlisi
48
2.215
577 598
Araştırma Görevlisi
Toplam
Ekonomik Rapor / 2019
2019-2020 ÖĞRETİM YILI MERSİN ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK PERSONEL VE ÖĞRENCİ SAYISI Kaynak: T.C. Mersin Üniversitesi Rektörlüğü
Akademik Birimler
Öğretim Üyesi Sayısı
Öğrenci Sayısı
Anamur Meslek Yüksekokulu
26
795
Anamur Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Yüksekokulu
3
-
Aydıncık Meslek Yüksekokulu
1
3
Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu
-
420
Denizcilik Fakültesi
13
135
Denizcilik Meslek Yüksekokulu
12
601
Devlet Konservatuvarı
30
65
Diş Hekimliği Fakültesi
14
268
Eczacılık Fakültesi
25
470
Eğitim Bilimleri Enstitüsü
3
598
Eğitim Fakültesi
96
2.361
Erdemli Meslek Yüksekokulu
21
1.069
Erdemli Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Yüksekokulu
12
535
Fen Bilimleri Enstitüsü
26
889
Fen Edebiyat Fakültesi
148
4.266
Güzel Sanatlar Enstitüsü
1
62
Güzel Sanatlar Fakültesi
37
435
Hemşirelik Fakültesi
34
413
İçel Sağlık Yüksekokulu
15
928
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
59
3.058
İletişim Fakültesi
23
792
İslami İlimler Fakültesi
11
62
Mersin Meslek Yüksekokulu
13
1.778
Mimarlık Fakültesi
23
806
Mustafa Baysan Meslek Yüksekokulu
16
248
Mut Meslek Yüksekokulu
15
252
Mühendislik Fakültesi
109
2.934
Rektörlük
53
-
Sağlık Bilimleri Enstitüsü
18
279
Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu
18
1.500
Silifke Meslek Yüksekokulu
23
408
Silifke Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Yüksekokulu
8
149
Sosyal Bilimler Enstitüsü
16
1.288
Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu
39
3.569
Spor Bilimleri Fakültesi
24
220
Su Ürünleri Fakültesi
20
80
49
Ekonomik Rapor / 2019
Akademik Birimler
Öğretim Üyesi Sayısı
Öğrenci Sayısı
Takı Teknolojisi Ve Tasarımı Yüksekokulu
3
160
Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu
70
3.848
Tıp Fakültesi
572
1.550
Turizm Fakültesi
26
1.115
Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu
0
251
Yabancı Diller Yüksekokulu
80
-
1.756
38.660
Toplam
2019-2020 DÖNEMİ MERSİN ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK PERSONELİN ÜNVANLARINA GÖRE DAĞILIMI
MERSİN ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ SAYISI Kaynak: T.C. Mersin Üniversitesi Rektörlüğü
Kaynak: T.C. Mersin Üniversitesi Rektörlüğü
50.414 Profesör; 298; 17%
Doçent; 141; 8%
39.152
38.660
2018/2019
2019/2020
Doktor Öğretim Üyesi; 358; 20%
Araştırma Görevlisi; 534; 31% Öğretim Görevlisi; 425; 24%
2017/2018
1992 yılında kurulan Mersin Üniversitesi’nde toplam 16 fakülte, 5 enstitü, 8 yüksekokul, 11 adet meslek yüksekokulu, 1 adet konservatuar bulunmaktadır. 2019-2020 öğretim yılında 38.660 öğrencinin öğrenim gördüğü Mersin Üniversitesi’nde 298’ü Profesör, 141’i Doçent, 358’İ de Doktor öğretim üyesi olmak üzere toplam 1.756 akademik personel görev yapmaktadır. Mersin Üniversitesi akademik personel sayısı bir önceki öğretim dönemine göre %2 artmıştır.2018-2019 döneminde Mersin Üniversitesi bağlı bazı akademik birimlerin Tarsus Üniversitesi bünyesine dahil edilmesi kaynaklı olarak Mersin Üniversitesi öğrenci sayısında azalışta etkili olurken 2019-2020 döneminde bir önceki döneme göre %1,3’lük sınırlı azalış görülmektedir.
2019-2020 ÖĞRETİM YILI TARSUS ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ DURUMU Kaynak: T.C. Tarsus Üniversitesi
Akademik Birimler
Öğretim Elemanı Sayısı
Öğrenci Sayısı
Rektörlük
3
-
Teknoloji Fakültesi
23
413
Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi
3
43
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
3
-
Uygulamalı Bilimler Fakültesi
17
331
Meslek Yüksekokulu
38
1.006
Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu
6
52
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Toplam
-
127
93
1.972
50
Ekonomik Rapor / 2019
2019-2020 ÖĞRETİM YILI TARSUS ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK PERSONEL DURUMU Kaynak: T.C. Tarsus Üniversitesi
Ünvanı
Personel Sayısı
Profesör
7
Doçent
11
Doktor Öğretim Üyesi
23
Öğretim Görevlisi
39
Araştırma Görevlisi
13
Toplam
93
2018 yılında kurulan Tarsus Üniversitesi’nde toplam 4 fakülte, birer adet enstitü, yüksekokul ve meslek yüksekokulu bulunmaktadır. 2019-2020 öğretim yılında 1.972 öğrenci öğrenim görürken, 93 akademik personel görev yapmaktadır.
2019-2020 ÖĞRETİM YILI ÇAĞ ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ DURUMU Kaynak: T.C. Çağ Üniversitesi Rektörlüğü
Akademik Birimler
Öğrenci Sayısı
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
830
Fen Edebiyat Fakültesi
917
Hukuk Fakültesi
1.033
Meslek Yüksekokulu
1.117
Sosyal Bilimler Enstitüsü
639
Toplam
4.536
2019-2020 ÖĞRETİM YILI ÇAĞ ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK PERSONEL DURUMU Kaynak: T.C. Çağ Üniversitesi Rektörlüğü
Unvanı
Personel Sayısı
Profesör
20
Doçent
6
Doktor Öğretim Üyesi
33
Öğretim Görevlisi
109
Araştırma Görevlisi
36
Toplam
204
1997’de Mersin ve Adana arasında Yenice’de kurulan ve Mersin’e 35 km. uzaklıkta olan Çağ Üniversitesi’nde, üç fakülte, bir yüksekokul ve bir enstitü bulunmaktadır. 2019-2020 öğretim yılında 4.536 öğrencinin eğitimini sürdürdüğü Çağ Üniversitesi’nde 20’si Profesör, 6’sı Doçent, 33’ü Doktor Öğretim Üyesi olmak üzere toplam 204 akademik personel görev yapmaktadır. Çağ Üniversitesi öğrenci sayısında 2018-2019 öğretim yılına göre %3 azalış, akademik personel sayısı %9 artış kaydedilmiştir.
51
Ekonomik Rapor / 2019
2019-2020 ÖĞRETİM YILI TOROS ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ DURUMU Kaynak: T.C. Toros Üniversitesi
Akademik Birimler
Öğrenci Sayısı
Mühendislik Fakültesi
554
İktisadi İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi
499
Güzel Sanatlar Fakültesi
399
Meslek Yüksekokulu
1.127
Sağlık Bilimleri Yüksekokulu
257
Yabancı Diller Yüksekokul
13
Fen Bilimleri Enstitüsü
62
Sosyal Bilimler Enstitüsü
189
Toplam
3.100
2019-2020 ÖĞRETİM YILI TOROS ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK PERSONEL DURUMU Kaynak: T.C. Toros Üniversitesi
Unvanı
Personel Sayısı
Profesör
24
Doçent
6
Doktor Öğretim Üyesi
36
Öğretim Görevlisi
81
Araştırma Görevlisi
15
Toplam
162
Mersin’de kurulan ikinci özel üniversite olan Toros Üniversitesi’nde, 2019-2020 öğretim yılında 24’ü Profesör, 6’sı Doçent, 36’sı Doktor Öğretim Üyesi olmak üzere toplam 162 akademik personel görev yapmakta olup, öğrenci sayısı ise 3.100’dür. Söz konusu dönemde Toros Üniversitesi akademik personel sayısı 2018-2019 eğitim dönemine göre %13; öğrenci sayısı ise %5 azalış göstermiştir.
2019-2020 ÖĞRETİM YILI ODTÜ DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AKADEMİK PERSONEL VE ÖĞRENCİ DURUMU Kaynak: T.C. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü
Öğretim Üyesi Sayısı Ana Bilim Dalı
Öğrenci Sayısı
Prof.
Doç.
Doktor Ö.Ü.
Toplam
Master
Doktora
Toplam
Oşinografi (Deniz Bilim) Anabilim Dalı
-
3
1
4
4
7
11
Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği
-
1
1
2
-
-
-
Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık
3
-
3
6
2
7
9
Toplam
3
4
5
12
6
14
20
Toplam Araştırma Görevlisi
4
Erdemli’de bulunan ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nde; Oşinografi, Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği, Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık bölümleri mevcut olup, 2018-2019 öğretim yılında 12 öğretim üyesi bulunmakta ve 20 öğrenci öğrenim görmektedir.
52
Ekonomik Rapor / 2019
2019-2020 ÖĞRETİM YILI SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SİLİFKE-TAŞUCU MESLEK YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİ DURUMU Kaynak: T.C. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü
Öğrenci Sayısı
Bölümler
Normal Öğretim
İkinci Öğretim
Bitkisel ve Hayvansal Üretim
104
1
Elektronik ve Otomasyon
89
48
İnşaat
195
50
Dış Ticaret
213
95
Otel, Lokanta ve İkram Hizmetleri
268
210
Seyahat Turizm ve Eğlence Hizmetleri
317
137
Yönetim ve Organizasyon
99
60
1.285
601
Toplam
2019-2020 ÖĞRETİM YILI SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SİLİFKE-TAŞUCU MESLEK YÜKSEKOKULU AKADEMİK PERSONEL DURUMU Kaynak: T.C. Selçuk Üniversitesi Silifke-Taşucu Meslek Yüksekokulu
Unvanı
Sayısı
Profesör
1
Doçent
1
Doktor Öğretim Üyesi
3
Öğretim Görevlisi
29
Toplam
34
Selçuk Üniversitesi Silifke-Taşucu Meslek Yüksekokulu’nda, 34 öğretim üyesi bulunmakta ve 1.285‘i normal öğretim, 601’i ikinci öğretim olmak üzere toplam 2.275 öğrenci öğrenim görmektedir. Toplam öğrenci sayısında bir önceki öğretim yılındaki azalışın söz konusu dönemde de devam ederek %17 seviyelerinde gerçekleştiği görülmektedir.
53
Ekonomik Rapor / 2019
• Müze ve ören yerlerindeki ziyaretçi sayısı artış hızı yavaşladı. • İlimizde, sinema ve tiyatro izleyici sayısı azalmıştır.
KÜLTÜR MERSİN İLİ MÜZELERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Müzeler
Mersin Arkeoloji Müzesi Mersin Müzesi Mersin-Atatürk Evi ve Müzesi Anamur Müzesi Silifke Müzesi Silifke Atatürk Evi ve Etn. Müzesi Narlıkuyu Mozaik Müzesi Tarsus Müzesi St. Paul Anıt Müzesi
MÜZELERDE BULUNAN ESER SAYISI Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Mersin
Anamur
Silifke
Tarsus
Toplam
Arkeolojik Eser
6.241
3.964
4.202
4.513
18.920
Etnografik Eser
891
876
1.539
1.311
4.617
Sikke
24.904
19.422
17.345
18.897
78.568
Mühür
443
234
109
179
965
Tablet
-
1
-
-
1
El Yazması
-
-
-
6
6
Fosil
2
-
1
-
3
Toplam
32.481
24.497
23.196
24.906
102.080
Sergilenen Eser
1.432
Kapalı
2.034
Kapalı
3.466
54
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ ÖREN YERLERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Toroslar Ören Yerleri
Yumuktepe
Mezitli Ören Yerleri
Soli - Viranşehir( Soloı- Pompeıpolıs )
Aydıncık Ören Yerleri
Anıt Mezar (Dört Ayak), Kelenderis
Bozyazı Ören Yerleri
Nagidos
Erdemli Ören Yerleri
Elaiussa-Sebaste( Ayaş )(Tiyatro, Agora, Büyük Hamam, Tapınak, Nekropol Alanı), Korykos (Kızkalesi) (Kızkalesi(Denizdeki Kale), Kanlıdivane)
Mut Ören Yerleri
Alahan Manastırı, Al Oda, Adrassus (Balabolu), Dağpazarı Kilisesi
Silifke Ören Yerleri
Roma Tapınağı, Cambazlı Kilisesi, Aya Thekla Yeraltı Kilisesi(Meryemlik), Taşucu (Holmi), Liman Kalesi, Kilikya Afrodisiası, Demircili (Imbriogon) Anıtmezarları, Uzuncaburç (Diocaesarea)
Tarsus Ören Yerleri
Eski Cami- St. Paul Kilisesi, Aziz Paulus, St. Paul Kuyusu, Gözlükule, Donuktaş, Altından Geçme (Roma Hamamı), Kleopatra Kapısı (Deniz Kapısı), Onur Yazıtı (Yeni Hamam), Justiniaus Köprüsü (Baç Köprüsü), Tarsus Şelalesi ve Roma Mezarları, Cumhuriyet Alanı Antik Kenti, Roma Yapı Kalıntısı, Sağlıklı Köyü Antik Yolu ve Kapısı, Gülek Kalesi
Anamur Ören Yerleri
Titiopolis, Eski Anamur (Anemurium)
MERSİN İLİ MÜZE VE ÖREN YERLERİ ZİYARETÇİ İSTATİSTİKLERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
2018
2019
574.416 512.434
465.146 422.410
16.483 Yerli
73.541
26.218
Yabancı
83.052
Müze Kartlı
Toplam
2019 yılında ilimizde yer alan müze ve örenyerleri ziyaretçi sayısı 2018 yılına göre artış hızını keserek 574.416 kişiye ulaşmıştır.
55
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARI Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
2018
2019
Sivil Mimarlık Örneği
493
543
Kalıntılar
85
109
1
1
Dinsel Yapılar
127
130
Kültürel Yapılar
191
228
İdari Yapılar
48
51
Askeri Yapılar
39
40
Endüstriyel ve Ticari Yapılar
136
149
Mezarlıklar
120
133
Şehitlikler (Tarsus Şehitliği)
1
1
Anıt ve Abideler
6
7
1.247
1.392
Korunmaya alınan sokaklar (Tarsus Evleri)
Toplam
MERSİN SİT ALANLARININ DAĞILIMI Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Arkeolojik Sit Alanı 99% Karma Sit Alanları (Arkeolojik - Kentsel) (Tarsus) 0,1%
Kentsel Sit Alanı (Mersin ve Tarsus) 0,3%
Tarihi Sit Alanı (Mersin ve Tarsus) 0,4%
KÜTÜPHANE İSTATİSTİKLERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, TÜİK
Türkiye
Mersin
2018
2019
Değişim (%)
2018
2019
Değişim (%)
1.146
1.182
3,1%
24
24
0,0%
Kitap Sayısı
19.993.613
20.742.540
3,7%
337.281
343.747
1,9%
Üye Sayısı
2.201.039
3.955.908
79,7%
34.570
55.302
60,0%
Kullanıcı(Okuyucu) Sayısı
25.091.232
31.451.920
25,4%
440.772
396.655
-10,0%
Kütüphane Sayısı*
56
Ekonomik Rapor / 2019
2019 yılında İlimizde yer alan kütüphanelerde önceki yıla göre üye sayısında artış gözlenirken, okuyucu sayısı azalmıştır.
SİNEMA VE TİYATRO İSTATİSTİKLERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, TÜİK
2018
2019
Pay(%)
Sinema Salonu Sayısı
43
42
Sinema Koltuk Sayısı
5.075
Sinema Seyirci Sayısı
1.179.433
Sıralama 2018
2019
1,5%
12.
12.
5.046
1,5%
11.
10.
988.865
1,8%
9.
10.
Tiyatro Salonu Sayısı
11
11
1,5%
11.
14.
Tiyatro Koltuk Sayısı
7.746
7.122
2%
4.
10.
Tiyatro Seyirci Sayısı
52.904
51.552
0,7%
23.
21.
Türkiye’de mevcut bulunan sinema salonu sayısının 42 adetinin yer aldığı Mersin; koltuk kapasitesi ile Türkiye genelinde 12.sırada yer almaktadır. Türkiye genelinde bir önceki yıla göre sinemaya giden seyirci sayısı yaklaşık %13, İlimizde ise %16’lık azalış kaydedilmiştir. İlimizde yer alan tiyatro koltuk sayısında yıllık bazda %8, seyirci sayısında ise %3 azalmıştır.
57
Ekonomik Rapor / 2019
• Sağlık personeli sayısında artış hızlanmıştır. • Hekim sayısındaki hızlı artışın etkisiyle hekim başına düşen kişi sayısı azalmıştır. • Yatak sayısındaki sınırlı artış paralelinde yüz bin kişi başına düşen yatak sayısında sınırlı azalma kaydedilmiştir.
SAĞLIK Türkiye’nin ilk şehir hastanesi olma özelliğinin taşıyan, bünyesinde Mersin Devlet Hastanesi ile Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi’nin de yer aldığı Mersin Şehir Hastanesi 2017 yılında hizmeti vermeye başlamıştır. Bu kapsamda İlde bir tanesi entegre, bir tanesi şehir hastanesi olmak üzere toplam 11 devlet, 1 üniversite hastanesi ve 15 adet özel hastane olmak üzere toplam 27 adet hastane ile sağlık hizmeti verilmektedir.
İLİMİZ SAĞLIK PERSONELİNİN SAYISAL DAĞILIMI Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü
Sağlık Bakanlığı
Özel Sağlık Kuruluşları
Üniversite
2019 Toplam
2018 Toplam
Uzman Hekim
954
516
228
1.698
1.617
Pratisyen Hekim
901
100
309
1.310
1.185
Uzman Diş Hekimi
17
36
10
63
60
Diş Hekimi
166
375
1
542
509
64
700
6
770
765
Hemşire ve Ebe
Eczacı
4.465
839
601
5.905
5.256
Diğer Sağlık Personeli
2.816
863
125
3.804
3.324
Toplam
9.383
3.429
1.280
14.092
12.716
2019 yılında İlimiz sağlık personeli sayısı önceki yıla göre %11 artarak 14.092’ye, sağlık kurumlarında yer alan yatak sayısı ise %0,2’lik sınırlı artışla 4.792’ye ulaşmıştır.
58
Ekonomik Rapor / 2019
İLİMİZDEKİ YATAKLI SAĞLIK KURUMLARININ HİZMETLERİ Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü
Yatak Sayısı
Poliklinik Hasta Sayısı
Kuruluşun Adı
2018
2019
2018
2019
Mersin Şehir Eğitim ve Araştırma Hastanesi
1.300
1.300
2.527.264
2.494.772
Toros Devlet Hastanesi
400
400
1.501.181
1.556.729
Anamur Devlet Hastanesi
104
104
374.824
341.765
Aydıncık Devlet Hastanesi
25
25
53.669
50.878
Bozyazı Devlet Hastanesi
30
30
95.545
80.195
Çamlıyayla İlçe Devlet Hastanesi
10
10
19.751
21.908
Erdemli Devlet Hastanesi
159
159
703.244
659.499
Gülnar Devlet Hastanesi
30
30
55.268
51.733
Mut Devlet Hastanesi
88
88
248.942
254.279
Silifke Devlet Hastanesi
200
200
598.149
629.080
Tarsus Devlet Hastanesi
544
544
1.690.649
1.654.602
Sağlık Bakanlığı Toplam
2.890
2.890
7.868.486
7.795.440
Özel Anamur Anamed Hastanesi
58
58
98.792
112.883
Özel Erdemli Yenişehir Hastanesi
49
49
34.473
72.769
Özel IMC Hastanesi
87
87
131.683
119.715
Özel M City Hospital Hastanesi
75
75
145.522
155.654
Özel Mersin Akademi Hastanesi
75
75
138.402
121.737
Özel Forum Yaşam Hastanesi
100
100
225.043
213.418
Özel Ortadoğu Hastanesi
100
100
98.307
122.836
Özel Mersin Su Hastanesi
81
81
45.002
81.610
Özel Olbamed Hastanesi
75
75
134.139
133.342
Özel Tarsus Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi
22
22
29.822
27.935
Özel Tarsus Medicalpark Hastanesi
141
141
113.910
119.823
Özel Vizyon Göz Dal Hastanesi
12
12
60.120
58.758
Özel VM Medicalpark Mersin Hastanesi
149
149
52.066
163.251
Özel Yenişehir Hastanesi
89
89
168.476
147.783
Özel Ömer Sayar Hastanesi*
57
57
49.278
44.715
1.170
1.170
1.525.035
1.696.229
Özeller Toplam Mersin Üniversitesi Hastanesi Genel Toplam
722
732
992.975
1.031.602
4.782
4.792
10.386.496
10.523.271
*Özel Ömer Sayar Hastanesi 05.11.2019 tarihi itibarıyla faaliyeti geçici olarak durdurulmuştur.
Mersin ilinde hekim başına düşen kişi sayısı 2018 yılındaki 648 iken 2019 yılında 612’ye gerilemiştir. Söz konusu dönem aralığında sağlık kurumlarında yüz bin kişiye düşen hasta yatağı sayısı 264 iken 2019 yılında 260’a gerilemiştir.
59
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ SAĞLIK GÖSTERGELERİ Kaynak: MTSO Hesapları
Hekim Başına Düşen Nüfus 670
100.000 Kişi Başına Düşen Yatak Sayısı 648
612
264
248
2017
260
2018
2019
31.12.2019 TARİHİ İTİBARİYLE İLİMİZDE BULUNAN SAĞLIK KURUMLARI
Bozyazı
Çamlıyayla
Erdemli
Gülnar
Mezitli
Mut
Silifke
Tarsus
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
-
1
1
1
1
1
-
1
1
-
1
1
1
-
-
9
İlçe Devlet Hastanesi (Entegre)
-
-
-
1
-
-
-
-
-
-
-
-
1
Üniversite Hastanesi
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
1
ADSH (Ağız ve Diş Sağlığı Hastanesi)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
-
1
ADSM (Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
-
-
1
AMATEM (Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezi)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
1
Kadın ve Çocuk-Ergen Arındırma Merkezi
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
-
1
ÇİM (Çocuk İzlem Merkezi)
1
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
TRSM (Toplum Ruh Sağlığı Merkezi)
1
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
-
1
3
Semt Polikliniği
-
-
-
-
-
-
-
1
-
-
-
-
1
2
İl Ambulans Servisi Başhekimliği
1
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonu
8
4
2
2
1
5
4
6
3
5
9
7
7
63
Toplam
Aydıncık
-
Devlet Hastanesi
Yenişehir
Anamur
Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Toroslar
Akdeniz
Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü
İlçe Sağlık Müdürlüğü
1
1
-
-
-
1
-
1
1
1
1
1
1
9
Toplum Sağlığı Merkezi
-
-
1
1
-
-
1
-
-
-
-
-
-
3
ASM (Aile Sağlığı Merkezi)
25
8
1
4
1
17
5
16
5
12
32
26
17
169
AHB (Aile Hekimliği Birimi)
101
22
3
9
3
47
9
60
20
39
110
99
78
600
Halk Sağlığı Laboratuvarı
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
1
Sağlık Evi
-
-
-
-
-
3
-
-
1
2
1
1
-
8
GSM (Göçmen Sağlığı Merkezi)
2
-
-
-
-
1
-
1
-
-
1
-
-
5
60
Akdeniz
Anamur
Aydıncık
Bozyazı
Çamlıyayla
Erdemli
Gülnar
Mezitli
Mut
Silifke
Tarsus
Toroslar
Yenişehir
Toplam
Ekonomik Rapor / 2019
GGSM (Güçlendirilmiş Göçmen Sağlığı Merkezi)
-
-
-
-
-
-
-
1
-
-
1
-
-
2
GSEM (Göçmen Sağlığı Eğitim Merkezi)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
-
1
SHM (Sağlıklı Hayat Merkezi)
-
-
-
-
-
1
-
1
-
-
1
1
-
4
KETEM (Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezi)
1
-
-
-
-
1
-
1
-
-
1
1
1
6
VSD (Verem Savaş Dispanseri)
-
1
-
-
-
-
-
-
-
1
1
1
-
4
Deri Zührevi Hastalıklar Dispanseri
1
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
Sıtma Savaş Dispanseri
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
-
1
Özel Hastane
3
1
-
-
-
1
-
3
-
1
3
-
3
15
Özel Tıp Merkezi
6
-
-
-
-
-
-
1
-
-
3
1
2
13
Özel Diyaliz Merkezleri
1
-
-
-
-
1
-
1
-
1
2
1
2
9
Özel Tüp Bebek Merkezi
1
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
Özel Poliklinik
4
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
2
6
Özel Müstakil Laboratuvar
1
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
2
Özel Psikoteknik Değerlendirme Merkezi
7
-
-
-
-
-
-
1
-
1
1
-
-
10
Özel Muayenehane
24
3
-
-
-
5
-
16
-
1
4
1
44
98
Özel Sağlık Kabini
6
-
-
-
-
2
-
1
-
-
1
2
2
14
Özel Akupunktur Ünitesi
1
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
2
3
Özel Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
2
2
Özel Diş Protez Laboratuvarı
21
3
-
-
-
1
-
-
-
1
4
-
2
32
Özel ADS Polikliniği
11
1
-
-
-
2
-
4
-
4
7
-
12
41
Özel ADS Muayenehanesi
90
15
-
3
-
19
1
22
5
13
36
6
58
268
Özel Hiperbarik Oksijen Tedavi Merkezi
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
1
Özel Onkoloji Müessesesi
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
1
Özel Evde Bakım Hizmetleri Merkezi
1
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
-
2
118
27
3
8
2
66
8
80
18
52
108
74
107
671
5
-
-
-
-
-
-
4
-
-
1
2
1
13
Eczane Ecza Deposu
61
Ekonomik Rapor / 2019
SOSYAL HİZMETLER 2019 YILI SONU İTİBARİYLE İLİMİZ SOSYAL HİZMETLER MÜDÜRLÜĞÜ’NE BAĞLI SOSYAL HİZMET KURULUŞLARININ DURUMU Kaynak: T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Mersin İl Müdürlüğü
Kuruluşun Adı
Yeri
Kapasitesi
Mevcut
Hizmet Türü
Mersin Çocuk Evleri Sitesi
Akdeniz
50
85
Yuva
Erdemli Huzurevi Müdürlüğü
Erdemli
88
88
Huzurevi
Tarsus Huzurevi Müdürlüğü
Tarsus
54
56
Huzurevi
Silifke Huzurevi Müdürlüğü
Silifke
44
43
Huzurevi
Nihat Sözmen Bakım Rehabilitasyon ve Aile Danışma Merkezi
Toroslar
86
97
Bakım Merkezi
Mersin Engelli Bakım Rehabilitasyon Merkezi
Akdeniz
45
68
Bakım Merkezi
Davultepe Çocuk Evleri Sitesi
Mezitli
36
40
Bakım Merkezi
Mersin Çocuk Destek Merkezi
Toroslar
25
22
Bakım Merkezi
Çocuk Evleri Koordinasyon Merkezi
Akdeniz
146
146
Çocuk Evi
Mersin 1.Kadın Konukevi
Toroslar
-
-
Konukevi
Mersin 2. Kadın Konukevi
Yenişehir
-
-
Konukevi
Akdeniz Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğü
Akdeniz
-
-
Sosyal Hizmetler Merkezi
Toroslar Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğü
Toroslar
-
-
Sosyal Hizmetler Merkezi
Tarsus Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğü
Tarsus
-
-
Sosyal Hizmetler Merkezi
Silifke Sosyal Hizmet Merkezi
Silifke
-
-
Sosyal Hizmetler Merkezi
Anamur Sosyal Hizmet Merkezi
Anamur
-
-
Sosyal Hizmetler Merkezi
Erdemli Sosyal Hizmet Merkezi
Erdemli
-
-
Sosyal Hizmetler Merkezi
Mut
-
-
Sosyal Hizmetler Merkezi
Mut Sosyal Hizmet Merkezi
62
Ekonomik Rapor / 2019
31.12.2019 TARİHİ İTİBARİYLE İLİMİZDEKİ DİĞER SOSYAL HİZMET KURULUŞLARININ DURUMU Kaynak: T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Mersin İl Müdürlüğü
Kreş ve Gündüz Bakım Evi
Huzurevi
Çocuk Kulüpleri
Özürlü Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi
3
-
1
1
152
-
20
45
Sayı
2
2
-
1
Kapasite
99
133
-
86
Sayı
29
-
9
1
1.764
-
429
48
11
5
5
4
830
183
243
35
4
-
3
-
347
-
96
-
Sayı
-
-
-
-
Kapasite
-
-
-
-
Sayı
-
-
-
-
Kapasite
-
-
-
-
Sayı
-
-
-
-
Kapasite
-
-
-
-
Sayı
5
1
1
-
305
88
19
-
Sayı
-
-
-
-
Kapasite
-
-
-
-
Sayı
1
-
-
-
Kapasite
40
-
-
-
Sayı
10
1
3
-
Kapasite
542
44
107
-
14
1
2
-
823
54
74
-
Kuruluş Adı Akdeniz
Toroslar
Yenişehir
Mezitli
Anamur
Aydıncık
Bozyazı
Çamlıyayla
Erdemli
Gülnar
Mut
Silifke
Tarsus
Sayı Kapasite
Kapasite Sayı Kapasite Sayı Kapasite
Kapasite
Sayı Kapasite
63
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI SONU İTİBARİYLE İLÇELERE GÖRE DERNEKLERİN DAĞILIMI
Akdeniz
Toroslar
Mezitli
Yenişehir
Anamur
Aydıncık
Bozyazı
Çamlıyayla
Erdemli
Gülnar
Mut
Silifke
Tarsus
Toplam
Kaynak: T.C. İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü
Düşünce Temelli Dernekler
7
-
2
4
1
-
-
-
3
-
1
2
4
24
Dini Hizmetlerin Gerçekleştirilmesine Yönelik Faaliyet Gösteren Dernekler
28
32
11
20
1
1
3
3
39
5
9
21
16
189
Yaşlı ve Çocuklara Yönelik Dernekler
3
-
-
2
1
-
-
-
1
-
1
-
1
9
Uluslar Arası Teşekküller ve İşbirliği Dernekleri
2
-
1
2
1
-
-
-
1
-
-
-
1
8
Bireysel Öğreti ve Toplumsal Gelişim Dernekleri
25
3
6
23
3
-
-
-
4
-
1
2
11
78
Spor ve Spor ile İlgili Dernekleri
101
44
56
175
13
2
2
1
29
3
8
47
66
547
Şehit Yakını ve Gazi Dernekleri
3
-
-
1
-
-
-
-
-
-
-
-
2
6
Sağlık Alanında Faaliyet Gösteren Dernekler
11
3
1
13
1
-
-
-
-
-
-
-
2
31
Mesleki ve Dayanışma Dernekleri
208
47
48
110
11
1
7
-
35
7
20
48
52
594
Kültür, Sanat ve Turizm Dernekleri
32
8
11
40
4
1
2
-
10
2
3
21
19
153
Kamu Kurumları ve Personelini Destekleyen Dernekler
1
-
-
1
1
-
1
-
1
-
1
2
-
8
İnsani Yardım Dernekleri
15
9
24
17
2
-
1
-
22
-
4
2
10
106
İmar, Şehircilik ve Kalkındırma Dernekleri
-
1
-
2
2
-
-
-
1
-
4
-
4
14
Hak ve Savunuculuk Dernekleri
21
1
3
12
-
-
1
-
3
-
1
2
6
50
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Alanında Faaliyet Gösteren Dernekler
2
1
1
1
2
-
-
-
4
1
-
1
5
18
Toplumsal Değerleri Yaşatma Dernekleri
13
3
4
10
3
-
1
-
2
1
-
6
3
46
Eğitim Araştırma Dernekleri
23
24
16
16
8
1
4
2
19
7
11
26
24
181
Engelli Dernekleri
10
1
6
6
2
-
1
-
1
-
3
1
3
34
Dış Türkler ile Dayanışma Dernekleri
3
2
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
6
Çevre Doğal Hayat Hayvanları Koruma Dernekleri
12
7
6
7
1
1
3
-
3
-
3
13
3
59
520
186
196
462
57
7
26
6
178
26
70
194
233
2.161
Toplam
64
Ekonomik Rapor / 2019
• SGK’ya kayıtlı işyeri sayısındaki azalış devam ediyor. • Zorunlu sigortalı sayısındaki azalış tersine dönmesinde daimi çalışanlar etkili oldu. • Kendi hesabına çalışan esnaf sayısı 2018 ile aynı seviyede iken, çiftçi sayısındaki azalış hızlandı. • Bakmakla yükümlü tutulan kişi sayısının il nüfusu içerisindeki payı geriledi.
SOSYAL GÜVENLİK ÇALIŞMALARI MERSİN İLİ 4/a* KAPSAMINDAKİ İŞYERİ VE ZORUNLU SİGORTALI SAYISI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu
Değişim (%)
2018 Aralık
2019 Aralık
17-18 Aralık
18-19 Aralık
Türkiye
1.879.771
1.891.512
0,3%
0,6%
Mersin
38.179
37.791
-0,4%
-1,0%
Türkiye
16.054.759
16.010.002
-1,9%
-0,3%
Mersin
285.768
287.622
-6,6%
0,6%
Türkiye
14.229.170
14.314.313
-1,7%
0,6%
Mersin
242.065
248.307
-5,0%
2,6%
İşyeri Sayısı
Sigortalı Ücretli Çalışan Sayısı Aktif Sigortalılar Zorunlu Sigortalılar
*: Hizmet Akdine Tabi Çalışanlar
Sosyal Güvenlik Kurumu’na kayıtlı işyeri ve istihdam ile ilgili gelişmeler incelendiğinde; Türkiye genelinde Aralık 2018-2019 döneminde kayıtlı işyeri sayısı 11.741 adet artarak Aralık 2019 sonu itibariyle 1.891.512’ye ulaşmıştır. Söz konusu dönemlerde zorunlu sigortalı sayısı ise 85.143 kişi artarak 14.314.313 kişiye yükselmiştir. İşyerlerinde geçen yıl gözlenen daralma 2019 yılında sınırlı olsa da arttırdığı, zorunlu sigortalı sayısındaki azalışın ise tersine dönerek yerini artışa bırakmıştır.
65
Ekonomik Rapor / 2019
İlimizde SGK’ya kayıtlı işyeri sayısı önceki yıla göre 388 adet azalarak 37.791’e gerilemiştir. Söz konusu azalışın hızlanmasında mikro ölçekli işyeri sayısındaki azalışın etkili olduğu gözlenirken küçük ölçekli işyerlerin azalışın ise yavaşladığı görülmektedir. İşyeri sayısı en fazla olan 15 il arasında 12 aylık dönemde 8 ilde azalış, 7 ilde ise artış kaydedilmiştir. 2019 Aralık sonu itibariyle bir yıllık dönemde 4/a kapsamında zorunlu sigortalı sayısındaki geçen yılki azalış tersine dönerek 6.242 kişi artarak 248.307’ye yükselmiştir. İlimizde söz konusu dönemde kayıtlı ücretli sayısındaki %2,6’lik artış; Türkiye genelinin üzerinde bir artış oranı göstermiştir. Zorunlu sigortalılardaki artışta sektör bazında özel sektör, ölçek bazında orta ve büyük ölçekli işletmelerde daimi olarak çalışanlardaki güçlü artış etkili olmuştur. Türkiye genelinde zorunlu sigortalı sayısının en fazla yoğunlaştığı 15 il içerisinde yıllık bazdaki artışla İlimiz; dördüncü sırada yer almaktadır.
MERSİN İLİ 4/a KAPSAMINDA ZORUNLU SİGORTALILARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu
Daimi
Mevsimlik
250.000
Özel
300.000
213.176
206.924
188.129
200.000
Kamu 239.742
250.000
225.038
219.529
200.000
150.000
150.000 100.000
100.000
66.662 35.141
50.000
35.131
50.000
23.269
22.536
15.049
0
0
2017
2018
2019
2017
2018
İŞYERİ BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE ZORUNLU SİGORTALILARIN DAĞILIMI
SGK KAPSAMINDA İŞYERLERİNİN BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE DAĞILIMI
Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu
Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu
Sigortalı Sayısı
İşyeri Sayısı 39.000
300.000 250.000 200.000
38.000 27.785
34.755
37.000
53.444
58.082
36.000
150.000 100.000 50.000
61 534 3.924
35.000 74.929
70.857
85.907
84.613
2018
2019
68 584 3.713
34.000 33.000 32.000
0
Büyük Ölçekli
33.660
33.426
2018
2019
31.000
Orta Ölçekli
66
Küçük Ölçekli
Mikro Ölçekli
2019
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI İŞYERİ SAYISININ İLLERE GÖRE DAĞILIMI
2019 YILI ZORUNLU SİGORTALI SAYISININ İLLERE GÖRE DAĞILIMI
Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu
Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu
Muğla
Denizli
Kayseri
Manisa
Mersin
Tekirdağ
Gaziantep
Konya
Adana
Kocaeli
Antalya
İzmir
Bursa
Ankara
İstanbul
Aydın
Manisa
Balıkesir
Kayseri
248.307 Gaziantep
Muğla
Mersin
Konya
Adana
Kocaeli
Bursa
Antalya
İzmir
Ankara
İstanbul
37.791
2019 Aralık sonu itibariyle İlimiz kayıtlı işyeri sayı ile Türkiye içerisinde sahip olduğu %2’lik pay ile bir önceki yılda 9. sıradaki yerinde değişim olmamıştır. 4/a kapsamında zorunlu sigortalı sayısı ile 11. sırada yer alan Mersin Türkiye’nin %1,7’sine sahiptir.
MERSİN İLİ 4/a KAPSAMINDAKİ SİGORTALILARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu
2018
2019
I- Aktif Sigortalılar
285.768
287.622
Zorunlu Sigortalılar
242.065
248.307
Çıraklar, Stajer ve Kursiyerler
28.867
26.785
Tarım
1.886
1.675
Kısmi Süreli Çalışan Sigortalılar
12.950
10.855
1.607
1.739
Yaşlılık Aylığı Alanlar
101.417
107.062
Ölüm Aylığı Alanlar (Hak sahibi)
40.894
42.861
Ölüm Aylığı Alanlar (Dosya)
30.845
32.445
Sürekli İş Göremezlik Geliri Alanlar
1.230
1.316
Ölüm Geliri Alan (Hak sahibi)
2.212
2.277
Ölüm Geliri Alan (Dosya)
1.304
1.344
Toplam Aylık ve Gelir Alanlar (Dosya)
140.724
148.280
Toplam Aylık ve Gelir Alanlar (Kişi)
151.889
159.830
2,03
1,94
793.541
772.498
II- Pasif Sigortalılar (Aylık Alanlar) Malullük, Yaşlılık, Ölüm Sigortası Malullük Aylığı Alanlar
İş Kazası İle Meslek Hastalığı Sigortası
Aktif/Pasif Oranı Sosyal Güvenlik Kapsamı
67
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ 4/b SİGORTALILARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu
Kendi Hesabına Çalışan (4/b) Türkiye Mersin
Değişim(%)
2018 Aralık
2019 Aralık
17-18 Aralık
18-19 Aralık
Esnaf
2.288.605
2.287.367
3%
0%
Çiftçi
696.175
600.787
-1%
-14%
Esnaf
53.872
53.943
4%
0%
Çiftçi
27.103
23.922
-3%
-12%
SGK verilerine göre kendi hesabına çalışan kayıtlı esnaf (4/b) sayısı son bir yıllık dönemde Türkiye genelinde 1.238 kişi azalarak 2.287.367’ye; Mersin’de ise 71 kişilik sınırlı artışla 53.943’e ulaşmıştır. 2019 yılında kendi hesabına çalışan esnaf sayısı yaklaşık olarak geçen yıl ile aynı seviyede kalmıştır. Mersin, kendi hesabına çalışan kayıtlı esnaf sayısı ile Türkiye’nin 8.büyük İli konumundadır. Hem Türkiye genelinde hem de İlimizde kendi hesabına çalışan çiftçilerde önceki yılki azalış; 2019 yılında hızlanarak Türkiye genelinde 600.787’ye, ilimizde ise 23.922’ye gerilemiştir. İlimiz, tarım kapsamında çalışan kayıtlı çiftçi sayısı ile Türkiye gelinde sahip olduğu %4’lük pay ile 5.büyük il konumundadır.
MERSİN İLİ 4/c SİGORTALILARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu
Değişim (%)
2018 Aralık
2019 Aralık
17-18 Aralık
18-19 Aralık
Türkiye
3.033.301
3.102.808
1,5%
2,3%
Mersin
62.987
64.994
2,2%
3,2%
Dosya
48.422
49.795
5,1%
2,8%
Kişi
52.421
53.846
4,9%
2,7%
1,30
1,31
265.788
273.815
3,0%
3,0%
Kamu Çalışanı Sayısı (4/c) Aktif Sigortalılar
Pasif Sigortalılar (Aylık Alanlar)
Aktif/Pasif Oranı Sosyal Güvenlik Kapsamı
SGK verilerine göre Aralık ayı sonu itibariyle kamu çalışanı sayısı Türkiye genelinde 2018 yılında gözlenen artış 2019 yılında da devam ederek %2,3’lük artışla 3.102.808’e ulaşmıştır. Türkiye genelindeki gelişmelere paralel olarak Mersin’de kamu çalışanları sayısı %3,2’lik artışla 64.994 kişiye ulaşmıştır. Aralık 2019 itibariyle kamu çalışanı sayısına göre Türkiye’nin %2,1’ini karşılayan Mersin, 9.sırada yer almaktadır.
68
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ SOSYAL GÜVENLİK KAPSAMINDAKİ ÖZET İSTATİSTİKLER (4/a,4/b,4/c) Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu
2018 Aralık
Değişim (%)
2019 Aralık
17/18
18/19
Sosyal Güvenlik Kapsamında Aktif Çalışan Sayısı Türkiye
22.072.840
22.000.964
-0,9%
-0,3%
Mersin
429.730
430.481
-3,9%
0,2%
Sosyal Güvenlik Kapsamında Aylık Alan Kişi Sayısı* Türkiye
12.613.151
12.977.719
3,7%
2,9%
Mersin
258.496
268.840
4,3%
4,0%
Sosyal Güvenlik Kapsamında Bakmakla Yükümlü Tutulan Kişi Sayısı** Türkiye
35.096.530
35.305.977
-1,2%
0,6%
Mersin
845.074
812.850
0,7%
-3,8%
*: Sosyal güvenlik kapsamında aylık alan kişi sayısına hak sahibi kişi sayısı dahildir. **:Sosyal güvenlik kapsamında bakmakla yükümlü tutulanların (yararlanıcıların) sayısı tahmini olarak verilmiştir.
2019 Aralık sonu itibariyle Türkiye’de sosyal güvenlik kapsamında(özel sandıklar dahil) 70.284.660 kişi yer alırken bu rakam nüfusun %86’sının sigortalı olduğunu göstermektedir. İlimizde ise 1.512.171 kişi sigortalı (gelir testi yaptıranlar hariç) olduğu, söz konusu sigortalı sayısı nüfusun %83’ünü teşkil etmektedir. SGK kapsamında aktif çalışan sayısı azalışın yerini sınırlı artışa bıraktığı gözlenirken, aylık alan kişi sayısının aynı oranda arttığı, bakmakla yükümlü tutulan kişi sayısında geçen yıla göre azaldığı görülmektedir. 2019 Aralık sonu itibariyle İlimizde sigortalı nüfus oranında bir önceki döneme göre bir buçuk puanlık azalış kaydedilmiştir. Aralık 2019 itibariyle son bir yıllık dönemde Türkiye genelinde SGK kapsamında aktif çalışan sayısı 71.876 kişi azalarak 22.000.964 kişiye ulaşmıştır. 12 aylık dönemde bir önceki yılki aktif çalışan sayısında azalış, 2019 yılında bir miktar hız keserek %0,3 azalmıştır. Mersin’de ise 12 aylık dönemde SGK kapsamında aktif çalışan sayısı 751 kişi artarak 430.481 kişiye ulaşmıştır. İlimizde aktif çalışan sayısındaki gelişmeler, Türkiye geneline göre iyimserdir. Aralık 2019 itibariyle İl bazında kayıtlı istihdamın dağılımında toplam istihdamın %58’ini oluşturan ilk on il arasında yer alan Mersin; %2’lik pay ile 10. sıradadır.
69
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ SOSYAL GÜVENLİK KAPSAMINDAKİ KİŞİLERİN İL NÜFUSU İÇERİSİNDEKİ PAYI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu
90,0 80,0 70,0 60,0
85,6
84,5
83,0
45,9
46,8
46,6
44,6
22,4
23,8
24,9
23,7
23,6
13,1
13,3
13,8
14,2
14,8
2015
2016
2017
2018
2019
83,2 47,6
50,0
83,0
40,0 30,0 20,0 10,0 0,0
Aktif Çalışanların İl Nüfusuna Oranı (%) Emeklilerin İl Nüfusuna Oranı (%) Bakmakla Yükümlü Tutulanların İl Nüfusuna Oranı (%) SGK Kapsamının İl Nüfusuna Oranı (%) Türkiye genelinde Aralık 2019 itibariyle son bir yıllık dönemde sosyal güvenlik kapsamındaki emekli sayısı 364.568 kişi artarak 12.977.719 kişiye ulaşmıştır. Sosyal güvenlik kapsamında aylık alan kişi sayısındaki artış oranı 2018 yılının 12 aylık döneminde %3,7 iken 2019 yılında %2,9 olmuştur. İlimizde ise söz konusu dönemde emekli sayısı 10.344 kişi artarak 268.840 kişiye ulaşmıştır. İlimizde sosyal güvenlik kurumu kapsamındaki emeklilerin il nüfusuna oranı 2018’de %14,2’den 2019’de %14,8’ye genişlemiştir. SGK kapsamındaki bakmakla yükümlü tutulanların sayısı Türkiye genelinde 2019 Aralık sonu itibariyle 12 aylık dönemde 209.447 kişi artarak 35.305.977 kişiye ulaşmıştır. İlimizde ise bakmakla yükümlü tutulan kişi sayısı 32.224 kişi azalarak 812.850 kişiye yükselmiştir. İlimizde sosyal güvenlik kapsamında bakmakla yükümlü tutulan kişi sayısının il nüfusu içerisindeki payı 2 puan gerileyerek %44,6 olarak gerçekleşmiştir.
70
Ekonomik Rapor / 2019
Ekonomik YapÄą ve Makroekonomik GĂśstergeler
Ekonomik Rapor / 2019
• Tarım alanları içerisinde tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin ekilen alanları hızlı daralışta. • Türkiye meyve üretiminin %11,2’sini karşılayan Mersin söz konusu payla 1.sırada • Bitkisel üretim değeri ile Türkiye’nin 3. büyük ili olan Mersin’de, yıllık bazda üretim değeri %34 genişlemiştir. • Yaş, meyve sebze ihracatı ile Türkiye genelinin %24’ünü karşılayan Mersin 1. sırada.
TARIM, ORMAN VE HAYVANCILIK 2019 YILINDA MERSİN’DE ARAZİ VARLIĞI Kaynak: TÜİK
Arazi Nevi
Alan (hektar)
(%)
Tarım Arazisi
333.173
21%
Çayır ve Mera Arazisi
61.327
4%
835.534
53%
Orman ve Fidanlık Tarım Dışı Araziler Toplam
355.266
22%
1.585.300
100%
Akdeniz Havza’sının içinde yer alan Mersin ili, 1.585.300 hektarlık yüzölçümü ile Türkiye’nin yüzölçümünün yaklaşık %2’sini oluşturmaktadır. İl yüzölçümünün %53’ünü orman arazisi, %21’ini tarım arazisi, %22’sini tarım dışı arazi oluştururken, %4’ünü de çayır ve mera arazisi oluşturmaktadır. 2019 yılına göre İlin arazi varlığının nevilerine göre dağılımında orman ve fidanlık alanların payında daralma gözlenmiştir.
73
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ TARIM ALANLARININ TÜRLERİNE GÖRE DAĞILIMI (Hektar) Kaynak: TÜİK
2018
2019
Değişim (%)
Türkiye İçerisindeki Pay (%)
Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkileri Alanı
139.507
147.102
5,4%
4,2%
Nadas Alanı
22.533
24.123
7,1%
0,7%
Sebze Alanı
32.849
35.641
8,5%
4,5%
Süs Bitkileri Alanı Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Alanı
86
84
-2,5%
1,6%
144.765
126.224
-12,8%
0,8%
Mersin ilinde işlenen tarım alanlarının türlerine göre dağılımı incelendiğinde; tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin alanı ve süs bitkileri alanı haricindeki tüm tarım alanları 2018 yılına göre genişlemiştir. İlimizde, tarım alanları içerisinde tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin alanındaki son beş yıldır gözlenen daralmanın devam ettiği görülmektedir.
MERSİN İLİ İŞLENEN TARIM ALANLARININ DAĞILIMI (Hektar) Kaynak: TÜİK
251.676
253.276
237.994 200.233
2015
2016
2017
2018
186.071
2019
İşlenen tarım alanlarında son üç yıldır gözlenen azalış eğilimi 2019 yılında azalış hızının yavaşladığı görülmektedir. İşlenen tarım alanı varlığı ile Mersin; Türkiye genelinde %1’lik paya sahiptir.
74
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI MERSİN İLİ TARIM ALANLARININ İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI (Hektar) Kaynak: TÜİK
İlçeler
Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkileri Alanı
Nadas Alanı
Sebze Alanı
Süs Bitkileri Alanı
Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Alanı
2018 Yılına Göre Değişim (%)
Pay (%)
Akdeniz
8.863
0
4.140
4
222
0%
4%
Anamur
8.707
2.600
866
0
8.489
-3%
6%
Aydıncık
304
2.342
485
0
2.015
-8%
2%
Bozyazı
1.703
1.575
681
0
3.775
-5%
2%
Erdemli
14.502
2.775
7.333
6
2.834
1%
8%
Gülnar
8.362
100
40
0
10.436
-37%
6%
Mezitli
3.829
700
1.830
1
1.064
7%
2%
Mut
44.195
1.906
2.149
0
22.681
7%
21%
Silifke
13.095
10.300
4.821
0
22.605
0%
15%
Tarsus
33.915
905
12.823
69
49.091
1%
29%
Toroslar
5.325
470
91
4
536
-1%
2%
Yenişehir
2.386
0
86
0
484
-1%
1%
Çamlıyayla
1.916
450
298
0
1.993
1%
1%
147.102
24.123
35.641
84
126.224
-2%
100%
Toplam
İlçeler bazında tarım alanı ile en büyük pay; %29 ile Tarsus, %21 ile Mut, %15 ile Silifke ilçelerine aittir. Tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin ekilen alanı Tarsus, Silifke, Mut, sebze alanı Tarsus ve Erdemli, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinin alanı Mut ve Tarsus, Süs bitkileri ise Tarsus ilçelerinde yoğunlaşmaktadır.
MERSİN İLİ BİTKİSEL ÜRETİM MİKTARI Kaynak: TÜİK
10,0% 8,0% 7,6%
4,0% 2,0% 0,0%
0,3% -1,8% 2017 2018 2019 5.524.730 5.541.547 5.442.126 7,6% 0,3% -1,8%
75
-2,0% -4,0%
Değişim (%)
6,0%
Ton
6.000.000 5.500.000 5.000.000 4.500.000 4.000.000 3.500.000 3.000.000 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0 Bitkisel Üretim Miktarı (Ton) Değişim
Ekonomik Rapor / 2019
Mersin ili bitkisel üretim miktarında; 2017 yılındaki ivmeli artış, 2018 yılında yatayda kalırken; 2019 yılında azalışa geçerek 5.442.126 ton seviyesine gerilemiştir. Söz konusu dönemdeki gelişmlerde tahıllar ve diğer bitkisel ürünler ile meyve ürünleri üretimindeki azalışın etkisi olduğu görülmektedir. Meyve ürünlerinde artış ise hız kazanarak devam etmiştir.
MERSİN İLİ SÜS BİTKİLERİ ÜRETİM MİKTARI (Adet)
MERSİN İLİ BİTKİSEL ÜRÜN GRUPLARININ ÜRETİM MİKTARI (Ton)
Kaynak: TÜİK
Kaynak: TÜİK
2.504.472 686.913
2017
580.273
2019
2017
2.357.381
2018
2.232.156
25.726.248
760.162
25.455.908
2.622.478
33.750.854
2.999.455
2.465.113
Meyveler İçecek ve Baharat Bitkileri Sebze Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler
2018
2019
2019 YILI MERSİN İLİ BİTKİSEL ÜRETİM ALANLARI VE ÜRETİM MİKTARLARI Kaynak: TÜİK
Toplam Türkiye Üretim Üretimindeki İçerisindeki Pay (%) Pay (%)
Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler
Ekilen Alan (Dekar)
Üretim Miktarı (Ton)
Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)
Tahıllar
1.009.097
332.270
-18%
58%
1,0%
Durum Buğdayı
52.087
11.876
-20%
2%
0,4%
Buğday, Durum Buğdayı Hariç
774.830
207.854
-5%
36%
1,3%
Mısır
91.864
91.764
-40%
16%
1,5%
Arpa (Diğer)
70.786
10.872
19%
2%
0,2%
Çavdar
5.887
1.057
11%
0%
0,3%
Çeltik
13.643
8.847
-10%
2%
0,9%
Patates-Kuru Baklagiller-Yenilebilir Kök ve Yumrular
118.592
24.709
-21%
4%
0,4%
Bakla, Kuru (İnsan Tüketimi İçin) Nohut, Kuru Mercimek, Kuru (Yeşil) Patates (Tatlı Patates Hariç)
46
23
0%
0%
0,4%
113.447
12.235
-39%
2%
1,9%
242
28
-3%
0%
0,1%
2.857
12.212
12%
2%
0,2%
Fasulye, Kuru
2.000
211
27%
0%
0,1%
Yağlı Tohumlar
181.155
68.584
4%
12%
1,9%
Soya Fasulyesi
88.647
40.094
5%
7%
26,7%
Yerfıstığı, Kabuklu
8.330
2.507
-10%
0%
1,5%
Pamuk Çekirdeği (Çiğit)*
48.239
15.752
-16%
3%
1,2%
1.381
100
-18%
0%
0,6%
Susam Tohumu
76
Ekonomik Rapor / 2019
Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler
Ekilen Alan (Dekar)
Üretim Miktarı (Ton)
Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)
Toplam Türkiye Üretim Üretimindeki İçerisindeki Pay (%) Pay (%)
Ayçiçeği Tohumu (Yağlık)
34.558
10.131
64%
2%
0,5%
Tekstilde Kullanılan Ham Bitkiler
48.239
35.968
-16%
6%
1,20%
26.254
-16%
5%
1,20%
9.714
-18%
2%
1,20%
Pamuk, Çırçırlanmamış (Kütlü)*
48.239
Pamuk, Çırçırlanmış (Lifli)* Saman ve Ot
77.456
144.996
3%
25%
0,3%
Fiğ (Adi) (Yeşil Ot)
31.827
20.133
-23%
4%
0,8%
Burçak (Yeşilot)
700
657
1%
0%
4,4%
Yonca (Yeşilot)
1.615
3.693
80%
1%
0,0%
Korunga (Yeşilot)
19.070
26.200
8%
5%
1,5%
Mısır (Hasıl)
409
169
-79%
0%
0,1%
Mısır (Slaj)
23.835
94.144
9%
17%
0,4%
1.386.300
570.559
-13%
100%
0,6%
Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler Toplamı
*: Çiğit, pamuk (lif) pamuk (kütlü)’un ekilen alanları aynıdır. Bu nedenle toplam edilen alana tek bir değer dahil edilmiştir.
İlimizde, 2019 yılında tahıllar ve diğer bitkisel ürün grubunda ekilen alanlarındaki azalış eğilimi devam ederek yıllık %12’lik azalışla 1.386.300 dekara gerilemiştir. Üretim miktarı ise önceki yıl gözlenen azalış devam ederek yıllık %13 azalışla 570.559 ton seviyesine gerilemiştir. Söz konusu daralmada tahıllar alt ürün grubunda yer alan mısır ürünlerinin önemli payı olduğu görülmektedir. Türkiye geneli tahıllar ve diğer bitkisel ürün grubundaki üretimin %0,6’sı Mersin kaynaklıdır. 2019 yılında Mersin ilinde üretilen tahıl ve diğer bitkisel ürünler altında yer alan ürünlerden, soya Türkiye üretimi içerisinde sahip olduğu %26,7’lik payla 2. büyük il iken, %1,52’lik payı olan yer fıstığı ile ise 7.sırada yer almaktadır.
Ekilen Alan (Dekar)
Üretim Miktarı (Ton)
Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)
Toplam Üretim İçerisindeki Pay (%)
Türkiye Üretimindeki Pay (%)
Meyvesi İçin Yetiştirilen Sebzeler
295.334
2.184.678
5%
92,7%
10,4%
Karpuz
26.460
167.238
11%
7,1%
4,3%
Kavun
6.589
22.378
7%
0,9%
1,3%
700
4.725
5%
0,2%
0,4%
Sebzeler*
Biber Salçalık, Kapya
5.574
26.154
-3%
1,1%
7,0%
Biber Sivri
Biber Dolmalık
44.529
281.155
1%
11,9%
31,2%
Hıyar Sofralık
23.697
241.954
2%
10,3%
13,8%
650
975
18%
0,0%
2,3%
Patlıcan
20.107
152.785
-10%
6,5%
18,6%
Domates Sofralık
98.769
1.039.286
12%
44,1%
11,8%
Acur
Bamya
2.189
1.559
34%
0,1%
5,0%
Kabak Sakız
18.981
175.853
-12%
7,5%
39,3%
Bal Kabağı
645
1.613
164%
0,1%
1,7%
36.272
58.891
9%
2,5%
9,9%
Fasulye, Taze
77
Ekonomik Rapor / 2019
Ekilen Alan (Dekar)
Üretim Miktarı (Ton)
Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)
Toplam Üretim İçerisindeki Pay (%)
Türkiye Üretimindeki Pay (%)
Barbunya, Taze
1.007
1.178
-5%
0,0%
1,3%
Bezelye, Taze
1.914
1.539
25%
0,1%
1,6%
Bakla, Taze
7.251
7.395
14%
0,3%
18,5%
12.325
41.436
11%
1,8%
1,2%
5
5
-
0,0%
0,0%
Sarımsak Taze
766
1.102
128%
0,0%
4,7%
Sarımsak Kuru
420
212
-1%
0,0%
0,2%
Soğan Taze
3.311
7.127
1%
0,3%
5,0%
Soğan Kuru
2.476
10.664
1%
0,5%
0,5%
Pırasa
4.257
19.567
12%
0,8%
8,4%
Turp Bayır
5
10
0%
0,0%
0,1%
Turp Kırmızı
1.085
2.749
77%
0,1%
1,4%
48.749
131.252
13%
5,6%
6,6%
Lahana Beyaz
5.150
28.271
25%
1,2%
5,0%
Lahana Kırmızı
3.862
11.481
12%
0,5%
6,0%
Karnabahar
8.226
24.273
11%
1,0%
10,4%
Brokoli
5.536
11.742
8%
0,5%
14,5%
Marul Kıvırcık
4.406
11.326
10%
0,5%
5,7%
Sebzeler*
Yumru ve Kök Sebzeler Havuç
Diğer Sebzeler (Başka Yerde Sınıflandırılmamış)
Marul Göbekli
8.888
21.369
1%
0,9%
9,9%
Marul İceberg
4.768
11.370
13%
0,5%
13,3%
Ispanak
5.120
7.275
8%
0,3%
3,2%
Enginar
93
110
55%
0,0%
0,3%
Semizotu
125
150
0%
0,0%
3,0%
Maydanoz
1.430
2.210
57%
0,1%
2,4%
Roka
130
155
94%
0,0%
1,1%
Tere
350
522
17%
0,0%
7,9%
Nane
665
998
151%
0,0%
6,2%
356.408
2.357.366
6%
100,0%
7,6%
Toplam
*:Ekilen alana üretime birden fazla ekilişler ve örtüaltı üretim dahil edilmiştir.
Türkiye genelinde sebze üretiminde 2018 yılındaki azalış, 2019 yılında %3,5’lik artışla 31.089.644 ton seviyesine yükselmiştir. Söz konusu ürün grubunda 2019 ylında İlimizde ekilen alan %4,4 artarak 356.408 dekara, üretim miktarı ise %6 artarak 2.357.366 ton seviyesine yükselmiştir. Sofralık domates üretimdeki artış söz konusu gelişmede etkili olmuştur. Mersin, Türkiye sebze üretimi içerisinde sahip olduğu %7,6’lik payla 3.sırada yer almaktadır.
78
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ SEÇİLMİŞ SEBZE ÜRÜNLERİNİN TÜRKİYE İÇERİSİNDEKİ KONUMU Kaynak: TÜİK
Kabak Biber (Sivri) Bakla Domates (Sofralık) Patlıcan Hıyar Nane Brokoli Soğan Tere Marul Pırasa Sarımsak (Taze) Biber (Dolmalık) Karpuz Karnabahar Lahana Fasulye
1. sıra 1. sıra 1. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 3. sıra 3. sıra 3. sıra 4. sıra 4. sıra 4. sıra 4. sıra 4. sıra 4. sıra 4. sıra
Ekilen Alan (Dekar)
Üretim (Ton)
Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)
Toplam Üretimdeki Pay (%)
Türkiye Üretimindeki Pay (%)
Üzüm
210.520
328.578
12%
13,1%
11,4%
Sofralık Üzüm, Çekirdekli
174.080
289.432
11%
11,6%
20,8%
Sofralık Üzüm, Çekirdeksiz
8.665
23.060
59%
0,9%
3,5%
Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkiler*
Şaraplık Üzümler
10.485
14.261
96%
0,6%
3,2%
Kurutmalık Üzüm, Çekirdekli
17.290
1.825
-82%
0,1%
0,5%
Muz, İncir, Avokado, Kivi
54.629
341.573
2%
13,6%
39,6%
Avokado
2.769
699
41%
0,0%
16,6%
Muz, Plantain ve Benzerleri
47.434
333.999
2%
13,3%
60,9%
İncir Yaş
4.426
6.875
-11%
0,3%
2,2%
341.103
913.958
-25%
36,5%
21,2%
6.007
25.611
-11%
1,0%
10,3%
Limon ve Misket Limonu
193.567
500.445
-24%
20,0%
52,7%
Portakal Washington
62.096
157.823
-25%
6,3%
12,7%
Portakal Yafa
10.000
32.067
-22%
1,3%
56,3%
Diğer Portakallar
8.783
26.082
-29%
1,0%
6,5%
Turunçgiller Greyfurt Altıntop
Mandalina Satsuma
29.234
86.887
-25%
3,5%
12,8%
Mandalina Klemantin
2.017
6.096
-31%
0,2%
6,8%
Mandalina King
873
2.636
-25%
0,1%
52,7%
Mandalina Diğer
28.526
76.205
-33%
3,0%
12,2%
Turunç Diğer Meyveler-Taş Çekirdekli Meyveler
0
106
2%
0,0%
4,8%
367.638
786.908
15%
31,4%
9,3%
79
Ekonomik Rapor / 2019
Ekilen Alan (Dekar)
Üretim (Ton)
Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)
Toplam Üretimdeki Pay (%)
Türkiye Üretimindeki Pay (%)
Elma Golden
11.465
19.330
21%
0,8%
2,2%
Elma Starking
16.127
32.973
19%
1,3%
2,5%
Elma Amasya
473
584
-15%
0,0%
0,3%
Elma Granny Smith
1.854
2.616
337%
0,1%
1,7%
Diğer Elmalar
25.251
81.435
1%
3,3%
7,8%
Armut
5.262
10.489
56%
0,4%
2,0%
Ayva
350
800
38%
0,0%
0,4%
Kayısı
81.316
140.301
57%
5,6%
16,6%
Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkiler*
Kiraz
16.518
14.328
-3%
0,6%
2,2%
Vişne
10
75
6%
0,0%
0,0%
Şeftali
53.645
113.795
2%
4,5%
16,6%
Nektarin
18.456
29.316
16%
1,2%
20,3%
Erik
39.704
57.477
7%
2,3%
18,1%
Yenidünya Malta Eriği
4.626
10.740
3%
0,4%
66,4%
0
144
0%
0,0%
1,4%
Kivi
3.586
2.887
35%
0,1%
4,5%
Çilek
Kızılcık
42.192
168.654
13%
6,7%
34,7%
Böğürtlen
140
209
207%
0,0%
7,7%
Dut
891
1.682
3%
0,1%
2,4%
1.370
6.941
3%
0,3%
42,7%
Nar
40.753
87.239
5%
3,5%
15,6%
Trabzon Hurması Cennet Elması)
3.649
4.893
9%
0,2%
9,5%
Zeytin ve Diğer Sert Kabuklular
497.131
133.455
44%
5,3%
6,7%
Sofralık Zeytinler
214.275
23.225
111%
0,9%
5,6%
Yağlık Zeytinler Zeytinyağı Üretimi İçin)
Keçiboynuzu Harnup
208.908
74.991
27%
3,0%
6,8%
Badem
31.497
22.929
62%
0,9%
15,3%
Şam Fıstığı Antep Fıstığı)
10.833
1.472
88%
0,1%
1,7%
Ceviz
31.618
10.838
38%
0,4%
4,8%
1.471.021
2.504.472
-4%
100,0%
11,2%
Toplam
*:Meyve alanları, plantasyon (toplu) alanlar olup, dağınık ağaçların alanları dahil edilmemiştir. Verilere örtü altı dahildir.
Türkiye genelinde 2018 yılında meyve üretiminde gözlenen sınırlı artış, 2019 yılında da yatay seyir izleyerek 22.335.132 ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Söz konusu ürün grubunda İlimizde ekilen alan önceki yıla göre %5,4 artarak 1.471.021 dekara ve üretim miktarı ise %4 azalarak 2.504.472 ton seviyesine gerilemiştir. Üretimdeki daralmada turunçgiller ürün grubu altında yer alan limon üretimi etkili olmuştur. Türkiye meyve üretiminin %11,2’sini karşılayan Mersin; iller arasında 1.sırada yer almaktadır. Türkiye’nin muz üretiminin %61’i, yenidünya üretiminin %66’sı, limon üretiminin %53’ü, keçiboynuzu üretiminin %43’ü, çilek üretiminin %35’i, turunçgil üretiminin %21’i, erik üretiminin %18’i, badem üretiminin %15’i İlimiz kaynaklıdır.
80
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ SEÇİLMİŞ MEYVE ÜRÜNLERİNİN TÜRKİYE İÇERİSİNDEKİ KONUMU Kaynak: TÜİK
İncir Ceviz Trabzon Hurması (Cennet Elması) Nektarin Mandalina Üzüm Nar Böğürtlen Şeftali Kayısı Greyfurt Turunçgiller Avokado Badem Keçiboynuzu Çilek Yenidünya Erik Yafa Portakal Limon Muz
4. sıra 3. sıra 3. sıra 3. sıra 3. sıra 3. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra
Ekilen Alan* (m²)
Üretim* (Adet)
Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)
Kesme Çiçekler
266.568
13.190.056
-2%
51,3%
1,1%
Kasımpatı (Krizantem)
85.000
1.785.000
17%
6,9%
3,7%
Süs Bitkileri
Toplam Üretimdeki Payı (%)
Türkiye Üretimi İçerisindeki Pay(%)
Gül
152.568
11.057.056
-8%
43,0%
11,3%
Nergis
29.000
348.000
-
1,4%
2,3%
Çiçek Soğanları ve Diğer Süs Bitkileri
572.532
12.536.192
5%
48,7%
2,2%
İç Mekân Süs Bitkileri
466.132
10.653.192
15%
41,4%
20,6%
Dış Mekân Süs Bitkileri
106.400
1.883.000
-30%
7,3%
0,4%
Toplam
839.100
25.726.248
1%
100,0%
1,5%
*: Ekilen alan ve üretime; birden fazla ekilişler ve örtüaltı dahildir.
Türkiye genelinde süs bitkisi üretimi önceki yıla göre yaklaşık aynı seviyede kalarak 1.718.098.240 adet olarak gerçekleşmiştir. İlimizde ise ekilen alan %3 azalarak 839.100 m2 ‘ye gerilerken, üretim miktarı ise geçen yıl ile aynı seviyede 25.726.248 adet düzeyinde kalmıştır. Türkiye süs bitkisi üretiminin %1,5’ini oluşturan Mersin; üretim yapan iller arasında 10.sıradadır.
81
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİNDE ÜRETİLEN SÜS BİTKİSİ ÜRÜNLERİNİN TÜRKİYE İÇERİSİNDEKİ KONUMU Gül
5. Sıra 4. Sıra
Kasımpatı
3. Sıra
Nergis İç Mekan Süs Bitkileri (Oda Bitkileri)
2. Sıra
Mersin ili, arazi yapısı tarımsal çeşitlilik sunan, özellikle meyve üretiminde ülke ekonomisine önemli katkısı olan illerden biridir. Elverişli toprak yapısı, bitkisel üretimde sulu tarımın yaygınlığı, ılıman iklimi ve gelişmiş alt yapısı ile yüksek katma değerli ürünler yetiştirilmektedir. İlimiz, 2019 yılında 11.277.113 000 bitkisel üretim değeri ile Türkiye’nin üçüncü büyük ilidir. Yıllık bazda bitkisel üretim değerinde %34’lük güçlü genişleme kaydedilmiştir
Kaynak: TÜİK
4.822.132
4.088
2017
Aydın
4.911.630 Ankara
5.565.729 Manisa
6.214.237 Bursa
6.323.972 İzmir
6.810.341 Şanlıurfa
8.011.114
6.127
Adana
Mersin
Konya
Antalya
11.277.113
Kaynak: TÜİK
12.192.031
MERSİN İLİ KİŞİ BAŞINA DÜŞEN BİTKİSEL ÜRETİM DEĞERİ (¨)
13.987.128
BİTKİSEL ÜRETİM DEĞERİNE GÖRE İLK 10 İL (1.000 ¨)
4.656
2018
2019
2019 yılında Türkiye genelinde yaş meyve sebze ihracatı önceki yıla göre %3 azalarak 2.260.598.411 $ seviyesine, Mersin firmaları tarafından gerçekleştirilen yaş meyve sebze ihracatı ise geçen yıl ile aynı seviyede kalarak 542.911.088 $ olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında İlimiz firmaları tarafından gerçekleştirilen narenciye ihracatının Türkiye içerisindeki payı 3 puan artarak %42 seviyesine yaş meyve ve sebze ihracatı içerisindeki payı ise geçen yıl ile aynı seviye olan %24 düzeyinde kalmıştır.
82
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN FİRMALARININ GERÇEKLEŞTİRDİĞİ YAŞ MEYVE SEBZE İHRACATI Kaynak: AKİB
Ürün Armut Ayva Bezelye Biber Çay Çilek Diğer Baklagiller Diğer Sebzeler Diğer Taze Meyveler Domates Elma Erik Fasulye Greyfurt Havuç, turp Hıyar, kornişon Hurma Ispanak İncir Kabak Karnabahar Karpuz Kavun Kayısı Kestane Kiraz, vişne Lahana Limon Mandarin Mantar Marul, hindiba Maydanoz Muz Nar Patates Patlıcan Pırasa Portakal Sarmısak Soğan, şalot Şeftali Üzüm Genel Toplam
2018
2019
Değişim (%)
Miktar (kg)
Tutar ($)
Miktar (kg)
Tutar ($)
Miktar
Tutar
9.354.403 2.073.808 2.600 12.778.696 8.024 4.658.784 369.012 605.929 3.127.828 61.352.236 59.372.579 14.421.724 207.204 86.954.991 4.978.370 4.083.241 327.014 247.815 1.603.974 19.594.652 339.601 20.842.970 961.775 13.974.279 163.328 6.099.826 1.623.157 262.638.414 231.742.909 8.339 1.925.463 764.599 14.422 53.672.469 19.408.400 1.790.780 609.236 174.156.646 167.804 11.791.124 23.484.484 15.305.190 1.127.608.099
5.793.818 1.484.797 2.551 11.732.965 28.997 5.369.280 149.220 576.145 2.504.284 29.132.995 23.798.817 5.150.129 143.456 39.868.053 1.009.892 2.499.484 349.923 231.392 4.715.869 9.666.962 140.808 6.442.231 695.779 7.690.993 434.508 7.930.439 843.510 144.147.004 101.107.847 3.822 1.408.845 370.755 6.747 30.955.733 3.060.781 1.467.776 202.432 64.176.677 177.519 3.907.075 15.596.542 10.466.206 545.443.058
5.801.422 1.260.366 4.150 8.664.854 7.761 7.454.114 461.078 363.850 3.815.384 67.835.247 58.446.409 11.082.358 184.477 66.162.141 5.629.505 4.022.673 204.201 250.574 1.734.126 19.559.270 603.416 21.904.475 845.827 13.603.832 158.491 5.556.463 1.465.459 192.082.320 266.203.515 9.957 2.288.718 544.064 41.373.276 42.527.626 1.511.231 1.398.652 96.584.969 23.560 78.177.180 19.071.371 24.871.975 1.073.750.336
4.151.303,24 843.315,27 1.221,41 9.867.973,46 22.892,15 7.520.453,55 161.673,82 341.762,23 2.624.572,65 31.630.779,59 23.917.046,74 3.558.870,13 131.390,05 35.115.735,89 1.001.748 2.182.341,62 209.852,03 293.478,69 5.429.258,66 11.871.655,28 241.803,26 4.971.403,83 525.393,24 8.302.830,89 263.463,57 7.835.377,91 555.978,41 107.394.816,94 129.801.318,64 4.448,24 1.078.086,89 330.786,21 25.984.086,60 13.731.850,05 1.075.765,56 790.314,42 40.252.181,06 19.524,76 27.083.799,72 16.756.811,93 15.033.721,47 542.911.088
-38% -39% 60% -32% -3% 60% 25% -40% 22% 11% -2% -23% -11% -24% 13% -1% -38% 1% 8% 0% 78% 5% -12% -3% -3% -9% -10% -27% 15% 19% 19% -29% -23% 119% -16% 130% -45% -86% 563% -19% 63% -5%
-28% -43% -52% -16% -21% 40% 8% -41% 5% 9% 0% -31% -8% -12% -1% -13% -40% 27% 15% 23% 72% -23% -24% 8% -39% -1% -34% -25% 28% 16% -23% -11% -16% 349% -27% 290% -37% -89% 593% 7% 44% 0%
83
Akdeniz
84
351
-
-
-
-
-
-
Traktör - İki Akslı (51-70 Bg)
Traktör - İki Akslı (70 Bg’den Fazla)
Biçerdöverler
Biçerdöver (0-5 Yaş)
Biçerdöver (6-10 Yaş)
Biçerdöver (11-20 Yaş)
Biçerdöver (21 Yaş Ve Üzeri)
Diğer
8.255
121 4.573
78
103
198
Kültivatör
350
Süt Sağım Makinesi (Seyyar)
1.420
Kulaklı Traktör Pulluğu
453 5.050
3.029
Römork (Tarım Arabası)
3.350
5.230
10.530
29.717
-
-
-
-
-
-
144
420
132
61
684
Elektropomp
Yağmurlama Tesisi
1.168
3.287
Damla Sulama Tesisi
Sırt Pulverizatörü
18.223
1.506
Traktör - İki Akslı (35-50 Bg)
Diğer Alet ve Makinalar
79
Traktör - İki Akslı (25-34 Bg)
10
1
-
14
Traktör - İki Akslı (1-10 Bg)
Traktör - İki Akslı (11-24 Bg)
-
-
Traktör - Tek Akslı (5 Bg’den Fazla)
-
707
-
1.950
Anamur
Traktör - Tek Akslı (1-5 Bg)
Traktörler
Kaynak: TÜİK
Aydıncık 249
8
-
60
35
120
50
2.000
5.420
7.942
-
-
-
-
-
-
1
52
-
2
-
137
-
192
Bozyazı 888
3
20
6.700
210
235
7.300
2.375
9.300
27.031
-
-
-
-
-
-
22
185
32
7
-
65
-
311
Çamlıyayla 1.017
42
145
-
163
245
31
980
119
2.742
-
-
-
-
-
-
103
54
-
-
-
103
-
260
Erdemli 5.507
472
124
-
1.328
1.234
402
3.866
4.350
17.283
-
-
-
-
-
-
361
935
67
13
11
320
-
1.707
2.620
290
10
-
510
650
125
3.050
421
7.676
-
-
-
-
-
20
525
55
32
-
-
51
-
683
Gülnar
2019 YILI KULLANILAN TARIMSAL ARAÇ VE GEREÇLERİN MİKTARI (ADET)
Mezitli 2.138
140
75
-
500
450
650
1.000
5.200
10.153
-
-
-
-
-
-
300
1.112
40
25
-
-
-
1.477
Mut 8.585
2.190
760
108
2.165
2.090
3.870
2.280
3.510
25.558
-
-
-
-
-
4
255
1.951
-
-
-
1.740
820
4.770
Silifke 12.455
705
307
200
2.635
2.820
6.670
6.150
15.000
46.942
-
-
-
-
-
352
1.974
980
64
4
-
-
-
3.374
Tarsus 24.322
3.289
6.612
3.198
5.612
7.057
345
4.852
5.685
60.972
4
6
4
8
22
662
1.745
4.948
412
118
135
441
72
8.533
Toroslar 2.675
163
49
11
807
792
312
1.250
580
6.639
-
-
-
-
-
-
182
668
35
4
-
48
-
937
Yenişehir 2.058
8
112
-
381
637
111
396
3.552
7.255
-
-
-
-
-
-
651
674
28
-
-
-
-
1.353
Toplam 75.342
7.509
8.515
15.388
16.116
19.812
23.900
36.716
64.835
268.133
4
6
4
8
22
1.038
6.614
13.540
921
197
147
2.905
892
26.254
Ekonomik Rapor / 2019
Ekonomik Rapor / 2019
2019 yılı sonu itibariyle İlimizde bulunan örtü altı tarım alanları önceki yıla göre %2,3’lük artışla 201.060 dekar alana genişlemiştir. Alçak tünel ve plastik sera alanları önceki yıla göre artış kaydedilen sera türleridir. Örtü altı tarım alanlarındaki artışta ilçe bazında Anamur’da cam sera hariç diğer tüm örtü altı türlerinde ekilen alanlarda genişleme olmuştur. İlimiz, Türkiye genelinde örtü altı tarım alanlarının dörtte birine sahip ikinci büyük il konumundadır. Örtü altı tarım alanları niteliğine göre İlimiz sahip olduğu yüksek tünel sera alanları ile Türkiye’nin yarısı karşılarken birinci sırada yer almaktadır.
MERSİN İLİ EKİLEN SERA ALANLARININ İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI* (Dekar) Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı
İlçeler
Cam Sera
Plastik Sera
Alçak Tünel
Yüksek Tünel
Toplam Ekilen Alan
Akdeniz
0
13.000
0
28.575
41.575
Anamur
1.500
30.050
17.000
7.050
55.600
Aydıncık
3.728
410
0
0
4.138
Bozyazı
1.967
13.156
150
100
15.373
Çamlıyayla
0
0
0
0
0
Erdemli
10
20.838
70
0
20.918
Gülnar
80
10
0
0
90
Mezitli
0
319
0
0
319
Mut
0
15
0
0
15
Silifke
183
7.579
2.235
675
10.672
Tarsus
6
8.360
24.985
18.813
52.164
Toroslar
8
115
0
0
123
Yenişehir
0
73
0
0
73
2018 Toplam
7.559
91.077
41.517
56.402
196.555
2019 Toplam
7.482
93.925
44.440
55.213
201.060
Türkiye Toplam
75.495
378.671
224.400
111.038
789.604
*: Örtü altı alanlarına süs bitkileri alanları da dâhil edilmiştir.
MERSİN İLİ SERA ALANLARININ NİTELİKLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı
Alçak Tünel
55.213
56.402
58.403 7.482
7.559
13.763
44.440
41.517
30.066
93.925
2019 91.077
2018
87.816
2017
Cam Sera
Plastik Sera
85
Yüksek Tünel
Ekonomik Rapor / 2019
İlimizde örtü altı üretim miktarı 2019 yılında yerini %3’lük artışla 1.637.065 ton seviyesinde ulaşmıştır. Söz konusu artışa en önemli katkıyı muz üretimi sağlamıştır. İlimizde örtü altı üretimin %54’ü plastik seralarda yapılırken, bunu sırasıyla yüksek tünel, alçak tünel ve cam seralar takip etmektedir. 2019 yılında örtü altı üretimdeki gelişmelerde; cam tünel seralar hariç diğer tüm örtü altı türlerinde artış gözlenirken, ilçe bazında ise Tarsus ve Bozyazı hariç tüm ilçelerde artış kaydedilmiştir. 2019 yılında İlimiz toplam üretim miktarının %43’ünü oluşturan örtü altı üretim, Türkiye genelinde sahip olduğu %19,4’lük pay ile iller arasında ikinci sırada yer almaktadır.
2019 YILI SERA ALANLARINDAKİ MEYVE ve SEBZE ÜRETİMİN İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI* (Ton) Kaynak: TÜİK
İlçeler
Alçak Tünel
Cam Sera
Plastik Sera
Yüksek Tünel
Toplam Üretim
Akdeniz
0
0
106.000
227.117
333.117
Anamur
51.000
14.150
215.050
28.560
308.760
Aydıncık
0
58.447
2.330
0
60.777
Bozyazı
675
23.622
101.598
500
126.395
0
0
0
0
0
Erdemli
280
150
312.645
0
313.075
Gülnar
0
693
86
0
779
Mezitli
0
0
1.070
0
1.070
Mut
0
0
225
0
225
Silifke
10.705
2.453
63.142
2.475
78.775
Tarsus
149.543
21
85.722
177.438
412.724
Toroslar
0
0
716
0
716
Yenişehir
0
0
652
0
652
Toplam
212.203
99.536
889.236
436.090
1.637.065
Çamlıyayla
*:Örtü altı süs bitkileri üretimi dahil değildir.
2019 YILI SERA ALANLARINDAKİ SÜS BİTKİSİ ÜRETİMİNİN İLLERE GÖRE DAĞILIMI* (Adet) Kaynak: TÜİK
İlçeler
Cam Sera
Plastik Sera
Yüksek Tünel
Toplam Üretim
Akdeniz
0
0
5.280.000
5.280.000
Erdemli
0
715.000
0
715.000
Mezitli
0
1.020.000
0
1.020.000
Tarsus
0
0
11.931.666
11.931.666
Toroslar
480.000
0
0
480.000
Toplam Üretim
480.000
1.735.000
17.211.666
19.426.666
İlimizde örtü altında üretilen süs bitkisi miktarında 2018 yılındaki güçlü azalış 2019 yılında hızını keserek %2’lik sınırlı bir daralma ile 19.426.666 adete gerilemiştir.
86
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI ÜRÜN TÜRLERİNE GÖRE ÖRTÜ ALTI ÜRETİM MİKTARI (Ton) Kaynak: T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
Ürün
2018
2019
Değişim (%)
Domates
394.268
406.880
3%
Kabak (Sakız)
153.751
126.676
-18%
Kavun
10.025
10.055
0%
Karpuz
125.547
138.548
10%
Biber
218.188
222.612
2%
Hıyar
214.993
214.471
0%
Patlıcan
113.156
97.769
-14%
Fasulye (Taze)
3.598
3.606
0%
Marul (Aysberg)
1.400
2.200
57%
Çilek
87.379
100.296
15%
Muz
267.486
311.967
17%
1.862
1.985
7%
Dış Mekan Süs Bitkileri*
Diğer
2.487.800
1.683.000
-32%
Gül (Kesme)*
9.823.312
9.455.056
-4%
İç Mekan Süs Bitkileri*
7.535.100
8.288.610
10%
*:Üretim adet olarak verilmiştir.
2019 YILI SULAMA ve SULANAN ALANLARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü VI.Bölge Müdürlüğü
Sorumlu İdarelere Göre
Sulama Alanı (Hektar)
67. Teknik Şube Sorumluluk Bölgesi
26.158
Mersin Sulama Birliği
25.986
Arslanköy Göleti Sulaması
172
62. Şube Sorumluluk Bölgesi
11.753
Göksu Sulama Birlikleri
11.293
Evkafçiftliği Sulaması
460
KKTC Şube Sorumluluk Bölgesi
5.092
Anamur Ovası Sulaması
5.092
ASO Sulaması
35.365
Genel Toplam
78.368
87
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI SULANAN ALANLARIN MAHSUL CİNSLERİNE GÖRE DAĞILIMI (Hektar)
Bostan
Pamuk
Mısır
Narenciye
Sebze
Meyve
Muz
Sera
Yer Fıstığı
Çilek
Zeytin
Diğer Ürünler
Toplam
467
340
322
1.695
8.212
2.818
1.791
3.494 130
214
4
0
110
356
20.721
Mersin Sulama Birliği
768
467
340
322
1.695
8.212
2.758
1.721
3.494 130
214
4
0
110
356
20.591
Arslanköy Göleti Sulaması
0
0
0
0
0
60
70
0
0
0
0
0
0
0
130
62. Şube Sorumluluk Bölgesi
0
220
63
0
409
2.326
142
2.717
779
158
337
38
887
96
1.206 9.378
Göksu Sulama Birlikleri
0
220
63
0
409
2.326
142
2.717
779
158
337
38
887
96
1.206 9.378
Evkafçiftliği Sulaması
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
KKTC Şube Sorumluluk Bölgesi
0
0
0
0
0
23
7
10
26
0
167
0
0
33
0
266
Anamur Ovası Sulaması
0
0
0
0
0
23
7
10
26
0
167
0
0
33
0
266
ASO Sulaması
0
1.485
3.192
26
122
594
27
104 1.512 36.083
840 636
914
343 3.074 66.448
Genel Toplam
5.205 1.574 4.892 9.402
5.179 2.769
Fidan
Baklagil
67. Teknik Şube 768 Sorumluluk Bölgesi
Birlik Adı
Hububat
Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü VI.Bölge Müdürlüğü
768 5.892 1.977 5.214 11.506 15.740 5.736 6.003 7.491 314
Mersin ili arazi varlığının %54’ünü orman alanı oluşturmaktadır. Mevcut büyüklüğü ile Türkiye genelinde 3.sırada yer almaktadır.
2019 YILI İLİMİZİN ORMAN ALANI (Hektar) Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü
Normal Koru (Verimli) Orman Alanı
468.129
Bozuk Koru (Verimsiz) Orman Alanı
367.405
Normal Baltalık (Verimli) Orman Alanı
0
Bozuk Baltalık (Verimsiz) Orman Alanı
0
Toplam
835.534
88
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI İLİMİZİN ORMAN SERVETİ (m3) Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü
Normal Koru (Verimli) Orman Serveti
27.497.726
Bozuk Koru (Verimsiz) Orman Serveti
20.743.897
Normal Baltalık (Verimli) Orman Serveti
0
Bozuk Baltalık (Verimsiz) Orman Serveti
0
Toplam
48.241.623
TÜRKİYE GENELİ ORMAN ALANLARINA GÖRE İLK 10 İL Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü
Hektar 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 400.000
89
Bolu
Manisa
Denizli
Adana
Balıkesir
Kütahya
Muğla
Mersin
Kastamonu
0
Antalya
200.000
9.227
Maden direk (m²)
14.780
Lif-yonga odunu (m²)
-
Kekik (kg)
Karağan yaprağı(kg)
Biberiye (kg)
Fıstık çamı koza (kg)
Sumak (kg)
Mersin yaprağı (kg)
-
Defne tohumu (kg)
15.125
Toplam yapraklı odun ster st.
-
-
-
-
-
-
-
-
90 5.000
5.690
4.881
249.083
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Yenişehir Toroslar Mezitli
Defne yaprağı (kg)
107.062
Toplam (m²)
122
8.423
Kağıtlık odun (m²)
Sırık (m²)
5.263
Sanayi odunu (m²)
-
69.247
Tomruk (m²)
Tel direk (m²)
Akdeniz
Emvalin cinsi
Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü
-
-
-
-
-
-
-
-
44.307
154.038
5
25.348
10.743
19.669
-
8.211
90.062
Anamur
-
-
-
-
-
-
-
-
25.591
65.311
105
13.879
2.946
11.326
-
3.785
33.270
Bozyazı
-
-
1.875
-
-
-
529
-
25.808
53.393
63
10.910
549
2.845
-
3.706
35.320
Erdemli
-
-
-
2.700
-
2.000
-
-
16.529
96.262
-
42.613
7.279
6.598
-
4.780
34.992
Gülnar
MERSİN ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ İLÇELER İTİBARİYLE 2019 YILI ÜRETİM CETVELİ
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Aydıncık
Mut
-
-
-
-
-
-
-
-
7.526
63.789
251
32.239
2.822
5.808
-
2.865
19.804
-
-
-
-
-
-
294
-
7.416
58.146
238
27.574
1.176
5.637
-
2.310
21.211
Silifke
-
-
51
197
-
-
82
-
17.192
122.485
113
39.824
3.346
8.287
-
15.412
55.503
Tarsus
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Çamlıyayla
Ekonomik Rapor / 2019
Ekonomik Rapor / 2019
İLİMİZ HAYVAN VARLIĞI Kaynak: TÜİK
(Adet)
2018
2019
Büyükbaş Hayvanlar
115.506
130.557
Sığır
115.435
130.530
71
27
1.370.420
1.695.174
Koyun
615.417
775.655
Keçi
Manda Küçükbaş Hayvanlar
755.003
919.519
Tek Tırnaklı
2.011
1.504
At
756
582
Eşek
431
315
Katır
819
603
Deve
5
4
Kanatlı Hayvanlar
27.413.431
21.225.652
Tavuk
27.408.829
21.217.866
-Yumurtacı
1.516.280
1.809.413
25.892.549
19.408.430
Hindi
2.402
2.276
Kaz
859
4.884
Ördek
1.341
626
266.673
282.141
578
608
- Broiler
Arı kovanı (fenni) Arı Kovanı (eski kovan)
İlimiz büyükbaş hayvan varlığı 2018 yılına göre sığır sayısındaki artışın etkisiyle %13 artarak 130.557, küçük baş hayvan sayısı ise yıllık %24 artarak 1.695.174 adete yükselmiştir. Kanatlı hayvan sayısı tavuk(broiler) sayısındaki hızlı düşüşün etkisi ile yıllık %23 azalarak 21.225.652’ye gerilemiştir. 2019 yılında küçükbaş hayvan varlığı ile Türkiye genelinin %3,5’ine, kanatlı hayvan varlığı ile %6’lık paya sahip olan İlimiz, her iki göstergede de iller arasında 6.sıradadır.
CANLI HAYVAN DEĞERİ Kaynak: TÜİK
Canlı Hayvanlar Değeri (000 ¨) Kişi Başına Canlı Hayvanlar Değeri (¨)
2018
2019
Değişim (%)
Türkiye
146.184.051
165.318.007
13,1%
Mersin
2.046.342
2.444.038
19,4%
Mersin’in Payı (%)
1,40%
1,48%
-
Türkiye
1.783
1.988
11,5%
Mersin
1.128
1.328
17,7%
*:Geçici Veriler
Türkiye genelinde olduğu gibi İlimizde de canlı hayvan değeri ve kişi başı canlı hayvan değeri geçen yıla göre artış hızını kesmiştir. 2019 yılında Türkiye geneli canlı hayvan değeri %13 artarak yaklaşık 165 milyar ¨ seviyesine, kişi başına düşen canlı hayvan değeri ise %12 artışla 1.988 ¨’ye ulaşmıştır. İlimizde ise canlı hayvan değeri %19 artarak 2,4 milyar ¨, kişi başına düşen canlı hayvan değeri ise %18 artarak 1.328 ¨.’ye yükselmiştir. İlimiz Türkiye genelinde sahip olduğu %1,48’lik canlı hayvan değeri payı ile sıralamadaki yeri beş sıra yükselerek 20.il konumuna ulaşmıştır.
91
Ekonomik Rapor / 2019
İLİMİZDE ELDE EDİLEN HAYVANSAL ÜRÜN ÜRETİMİ Kaynak: TÜİK
Cinsi
Ton 2018
2019
Süt
216.003
244.428
İnek sütü
156.844
172.781
Manda sütü
33
24
Koyun sütü
23.351
28.055
Keçi sütü
35.775
43.568
Bal
2.416
2.352
*:Geçici Veriler
İlimiz hayvansal ürün üretim miktarı önceki yılki durağan seyir 2019 yılında yerini yıllık bazda %13’lük artışla 244.428 ton seviyesine bırakmıştır. Hayvansal ürünler arasında yer alan bal üretiminde ise geçen yıl gözlenen güçlü daralma 2019’da daralma hızını kestiği gözlenmiştir. İlimiz, Türkiye genelinde bal üretiminde sahip olduğu %2,2’lik pay ile 8.sırada yer almaktadır.
HAYVANSAL ÜRÜNLER DEĞERİ Kaynak: TÜİK
2018
2019
Değişim (%)
Hayvansal Ürünler Değeri (000 ¨)
Türkiye
79.150.212
93.917.545
18,7%
Mersin
457.676
606.271
32,5%
Mersin’in Payı (%)
0,6%
0,6%
-
Kişi başına Hayvansal Ürünler Değeri (¨)
Türkiye
965
1.129
17,0%
Mersin
252
329
30,7%
*:Geçici Veriler
Türkiye geneli hayvansal ürünler değeri önceki yıl gözlenen artış 2019 yılında da hız kazanmıştır. İlimizde de Türkiye geneli ile paralel eğilimler gözlense de, İlimizde artış hızı Türkiye’nin üzerinde kalmıştır. 2019 yılında hayvansal ürünler değeri yıllık bazda %33 artarak 606 milyon ¨ seviyesine ulaşmıştır.
İLİMİZDE KESİLEN HAYVAN MİKTARI Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı Veteriner Hizmetleri Dairesi Başkanlığı
( Adet ) Belediye Mezbahanelerinde Cinsi
2018
2019
Büyükbaş
7.136
5.819
Sığır
6.840
5.792
Dana
296
27
Küçükbaş
52.482
49.722
Koyun -Kuzu
43.929
45.655
Keçi – Oğlak
8.553
4.067
92
Ekonomik Rapor / 2019
İLİMİZ SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİK İSTATİSTİKLERİ (Ton) Kaynak: TÜİK
Su Ürünü
2018
2019
Deniz
2.470
17.452
318
391
2.788
17.843
İçsu Toplam
2019 yılında İlimizde yetiştirilen su ürünleri miktarı Türkiye genelinde sahip olduğu %4,8’lik pay ile 5.sıradadır.
93
Ekonomik Rapor / 2019
• İmalat sanayide; gıda ürünleri imalatı sektörü hem işyeri sayısı hem çalışan sayısına göre ilk sırda yer alan alt sektördür. • Mikro ölçekli işletmelerin payı genişlerken, küçük ölçekli işletmelerin payı daralmıştır. • Kapasite raporuna sahip sanayi işletmeleri ve bu işletmelerde çalışan sayısı hem Türkiye geneli hem de Mersin ilinde artış hızı yavaşlamıştır.
İMALAT SANAYİ Sanayi sicil kayıtlarına göre Mersin ilinde yer alan sanayi işletmelerinin %89,4’ünü oluşturan imalat sanayi alt sektöründe, işletmelerin %29’u gıda ürünleri imalatında faaliyet gösterirken bu faaliyet alanını sırasıyla başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve techizatı hariç,) faaliyet kolları takip etmektedir. Çalışan sayısına göre ise ilk sırada gıda ürünleri imalatı sektörü yer alırken bu sektörü giyim eşyası imalatı, diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı sektörleri takip etmektedir.
SANAYİ SİCİL KAYITLARINA GÖRE İŞLETME SAYISINA GÖRE İMALAT SANAYİNDE SEKTÖREL YOĞUNLAŞMA Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Gıda ürünlerinin imalatı
28,82%
Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı
9,25%
Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı
7,22%
Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine ve techizatı hariç)
7,09%
Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması
6,78% 5,51%
Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) saz, saman ve benzeri malzemelerden örülerek yapılan eşyaların imalatı
4,50%
Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı
4,24%
94
Ekonomik Rapor / 2019
SANAYİ SİCİL KAYITLARINA GÖRE ÇALIŞAN SAYISINA GÖRE İMALAT SANAYİNDE SEKTÖREL YOĞUNLAŞMA Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Gıda ürünlerinin imalatı
20,92%
Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması
17,18%
Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı
11,89%
Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı
7,31%
Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı
7,29%
Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine ve techizatı hariç) Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) saz, saman ve benzeri malzemelerden örülerek yapılan eşyaların imalatı
7,01% 4,31% 3,20%
Yoğunlaşma Oranı %
İmalat sanayide sektörel yoğunlaşma oranlarındaki gelişmeler yıllar itibariyle işletme sayısı bazında incelendiğinde, işletme sayısına göre ilk 4 sektörün toplam içerisindeki payını gösteren Cr yoğunlaşma oranı 2016-2018 döneminde sırasıyla %60,1, %58,9, %58,6 olarak hesaplanmıştır. İlimizde işletme sayısına göre yoğunlaşma oranları yüksektir. Yoğunlaşma oranının yüksek olması sektörel çeşitliliğin azalması anlamına gelmektedir. Bu durumda da sektörün dış etkenlere karşı kırılgan bir yapıya sahip olduğunu göstermektedir.
MERSİN İLİ İMALAT SANAYİ SEKTÖRLERİNİN İŞLETME SAYISINA GÖRE YOĞUNLAŞMA ORANI
MERSİN İLİ SANAYİ SİCİLKAYITLARINA GÖRE İŞLETMELERİN ÖLÇEK BÜYÜKLÜĞÜ
Kaynak: MTSO Hesapları
Kaynak: MTSO Hesapları
Büyük Ölçekli 2%
85,0 80,0 75,0 70,0 65,0 60,0 55,0 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0
2016 2017 2018
Orta Ölçekli 10% Küçük Ölçekli 34%
Mikro Ölçekli 44%
Cr₁ Cr₂ Cr₃ Cr₄ Cr₅ Cr₆ Cr₇ Cr₈ Mersin ili sanayi sicil kayıtları kapsamında 2018 yılında çalışan personel sayısına göre işletmelerin büyüklükleri incelendiğinde; %54’ü mikro ölçekli, %34’ü küçük ölçekli, %10’u orta ölçekli işletme iken %2’si büyük ölçekli işletmelerden oluşturmaktadır. 2017 yılı ile karşılaştırıldığında mikro ölçekli işletmelerin payında artış, küçük ölçekli işletmelerinde payında ise azalış gözlenmektedir.
95
Ekonomik Rapor / 2019
KAPASİTE RAPORU İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TOBB
Türkiye Kapasite Raporu Sayısı Çalışan Sayısı Rapor Başına Düşen Çalışan Sayısı
Mersin
Değişim (%)
2018
2019
2018
2019
Türkiye
Mersin
73.309
75.681
1.228
1.300
3,24%
5,86%
3.133.499
3.179.754
38.753
40.848
1,48%
5,41%
42,74
42,02
31,56
31,42
-1,7%
-0,43%
Türkiye genelinde kapasite raporu almış firmaların bilgilerinden oluşturulan TOBB sanayi veritabanı verileri kapsamında; Türkiye genelinde 2019 yılı sonu itibariyle geçerliliği devam eden kapasite raporu sayısı yıllık bazda artış hızı yavaşlayarak %3,2 artışla 75.681 adete ulaşmıştır. İlimizde ise yıllık %5,9 artışla 1.315 adete yükselmiştir. 2019 yılında Türkiye genelindeki kapasite raporunun %1,7’si İlimizde düzenlenmiş olup Türkiye genelinde rapor sayısı ile 14. sıradadır. Kapasite raporları kapsamında toplam çalışan sayısı önceki yılsonuna göre Türkiye genelinde %1,7’lik sınırlı artışla 3.185.669 kişiye, Mersin’de ise %5,6’lık artışla 40.913’e ulaşmıştır. Mersin kapasite raporları kapsamında çalışan sayısına göre Türkiye genelinde %1,3’lük paya sahip olup iller arasında 16.sıradadır. Türkiye genelinde kapasite raporu sayısı ve firmalarda çalışan sayısı ile ilgili gelişmeler İlimiz ile karşılaştırıldığında yıllık artışın daha hızlı yavaşladığı görülmektedir. Mersin ili kapasite raporu kapsamında firmaların %49’u mikro, %37’si küçük, %11’i orta, %3’ü büyük ölçekli işletmelerden oluşmaktadır. Söz konusu firmalarda çalışanların %71’i işçi, %12’si idari, %8‘i usta, %9’u diğer çalışanlardan oluşurken, çalışanların %36’sı orta ölçekli, %29’u küçük, %27’si büyük %8’i mikro ölçekli firmalarda istihdam edilmektedir.
MERSİN İLİ KAPASİTE RAPORU ALMIŞ İŞLETMELERİN ÖLÇEK BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE DAĞILIMI
MERSİN İLİ KAPASİTE RAPORU ALMIŞ İŞLETMELERİN ÇALIŞAN SAYISINA GÖRE ÖLÇEK BÜYÜKLÜĞÜ
Kaynak: TOBB
Kaynak: TOBB
Büyük Ölçekli 3%
Mikro Ölçekli 8%
Orta Ölçekli 11% Küçük Ölçekli 37%
Büyük Ölçekli 27% Orta Ölçekli 36%
Mikro Ölçekli 49%
Küçük Ölçekli 29%
Ekonomik faaliyet kollarına göre İl genelinde kapasite raporu almış firmaların faaliyet kollarına göre dağılımında; %31’lik payla “gıda ürünlerinin imalatı” faaliyet grubu ilk sırada yer alırken, bu grubu “Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç)”, “Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı”, “Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı “ faaliyet grupları takip etmektedir.
96
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ DÜZENLENEN KAPASİTE RAPORLARININ FAALİYET KODLARINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TOBB
3% 2% 2% 2%
5%
8%
7% 7% 31%
8% 8% 8%
9%
Gıda ürünlerinin İmalatı Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı (Makine ve Techizatlı hariç,) Kauçuk ve Plastik Ürünlerin İmalatı Diğer Metalik Olmayan mineral Ürünlerin İmalatı Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı Başka Yerde Sınıflandırılmamış Makine ve Ekipman İmalatı Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya Hariç) Saz, saman ve Benzeri Malzemelerde, Örülerek Yapılan Eşyaların İmalatı Giyim Eşyası İmalat; Kürkün İşlenmesi ve Boyanması; Mobilya İmalatı Kağıt ve Kağıt Ürünlerininİmalatı Elektrikli Teçhizat İmalatı Ana Metal Sanayi Diğer Faaliyet Kolları İlimizde geçerli olan imalat sanayi alt sektöründe yer alan kapasite raporlarının teknoloji yoğunluğuna göre dağılımı incelendiğinde; kapasite raporlarının 2019 yılında düşük teknolojili faaliyet kollarının payının 2018 yılına göre payının bir puan gerilediği, orta yüksek teknoloji yoğunluğuna sahip sektörlerin payında ise bir puan arttığı gözlenmektedir.
97
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ İMALAT SANAYİNDE DÜZENLENEN KAPASİTE RAPORLARININ TEKNOLOJİ YOĞUNLUĞUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TOBB
Orta-Yüksek Teknoloji 18%
2018 Yüksek Teknoloji 1%
2019 Orta-Yüksek Teknoloji 19%
Düşük Teknoloji 53%
Düşük Teknoloji 53% Orta-Düşük Teknoloji 28% Orta-Düşük Teknoloji 28%
Yüksek Teknoloji 1%
2019 YILI KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİNE AİT İSTATİSTİKÎ BİLGİLER Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Mersin İl Müdürlüğü
Küçük Sanayi Sitesinin Adı
İlçe
Toplam İşyeri
Dolu İşyeri
Boş İşyeri
Ortalama Çalışan Sayısı
Mersin Küçük Sanayi Sitesi
Akdeniz
705
690
15
4.000
Tırmıl Küçük Sanayi Sitesi
Akdeniz
460
427
33
1.800
Tarsus Küçük Sanayi Sitesi
Tarsus
273
265
8
450
Erdemli Küçük Sanayi Sitesi
Erdemli
300
300
0
600
Silifke
204
204
0
816
Silifke Küçük Sanayi Sitesi Mezitli Küçük Sanayi Sitesi
Mezitli
132
132
0
260
Anamur
560
560
0
1.200
Mut
230
230
0
330
Toroslar Küçük Sanayi Sitesi
Mersin
88
88
0
270
Bozyazı Küçük Sanayi Sitesi
Bozyazı
55
55
0
150
Mezitli Sevkiyatçılar Küçük Sanayi Sitesi
Mezitli
32
32
0
350
Tarsus/Yenice Küçük Sanayi Sitesi
Tarsus
38
33
5
66
Tarsus Madeni Esnaf ve Sanatkarlar KSS
Tarsus
90
75
15
200
Öz Gülnar Küçük Sanayi Sitesi
Gülnar
73
73
0
45
Kargıpınarı Küçük Sanayi Sitesi
Erdemli
52
50
2
110
3.292
3.214
78
10.647
Anamur Küçük Sanayi Sitesi Mut Küçük Sanayi Sitesi
2019 Toplam
İlimizde faaliyette olan 15 küçük sanayi sitesinde toplam 3.292 işyerinin %98’i dolu olup 10.647 kişi istihdam edilmektedir.
98
Ekonomik Rapor / 2019
• Enerji tüketimi, Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölgesi’nde artarken, Silifke Organize Sanayi’de azalışa geçti.
ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ MERSİN-TARSUS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ: ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİNİN PARSELASYON DURUMU Kaynak: Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü
2018
2019
Faaliyetteki Firma Sayısı
161
163
İnşaatı Devam Eden Firma Sayısı
16
18
Üretimi Durduran Firma Sayısı
7
5
19.000
20.000
İstihdam Edilen Kişi Sayısı
2019 Aralık ayı sonu itibariyle; Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan 226 sanayi parselinin 216’sı tahsis edilmiş olup; 10 tanesi boştur. Söz konusu dönemde yatırıma yönelen firmaların 163’ü üretimde iken; 18’i inşaat halinde olup; üretimi durduran firma sayısı ise 5’dir. Bölgede üretime geçen, inşaat halinde olan firma sayısında geçen yıla göre artış; üretimi durduran firma sayısında ise azalış gözlenmiştir. Bölgede faaliyette olan firmaların %94’ünü oluşturan imalat sanayi firmalarının teknoloji yoğunluğuna göre dağılımı incelendiğinde; %42’sini düşük, %35’ini orta-düşük teknoloji, %22’sini orta yüksek ve %1’i yüksek teknoloji yoğunluğuna sahip sektörler oluşturmaktadır. Aralık 2019 itibariyle Bölgede düşük ve orta-yüksek teknoloji yoğunluğuna sahip sektör gruplarında önceki yılın aynı dönemine kıyasla artış; orta-düşük yoğunluğa sahip olanlarda azalış gözlenirken; yüksek teknoloji yoğunluğundakiler ise durağan yapıdadır.
99
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN-TARSUS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ’NDE FAALİYET GÖSTEREN FİRMALARIN SEKTÖREL DAĞILIMI
MERSİN-TARSUS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ’NDE FAALİYET GÖSTEREN İMALAT SANAYİ FİRMALARININ TEKNOLOJİ YOĞUNLUĞUNA DAĞILIMI
Kaynak: Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü
1% 1%
1%
Kaynak: Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü
2% 1%
Orta-Yüksek Teknoloji 22%
Madencilik ve Taş Ocakçılığı
Yüksek Teknoloji 1%
İmalat Su Temini; Kanalizasyon, Atık Yönetimi ve İyileştirme Faaliyetleri
Düşük Teknoloji 42%
Ulaştırma ve Depolama Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri 94%
Orta-Düşük Teknoloji 35%
İdari ve Destek Hizmet Faaliyetleri
Bölgede imalat sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmaların sektörel dağılımında firmaların %48’ini oluşturan ilk üç sektör “gıda ürünleri imalatı”, “fabrikasyon metal ürünleri imalatı”, “kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı”dır.
MERSİN-TARSUS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ ELEKTRİK VE DOĞALGAZ TÜKETİMİ 500.000 450.000 400.000 350.000 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0
2016
Enerji Tüketimi (MWh)
379.691 ₃ Doğalgaz Tüketimi (000 sm ) 142.551
2017
2017
2018
427.842
433.084
453.571
183.422
186.417
185.629
Enerji Değişim (%)
10%
13%
1%
5%
Doğalgaz Değişim (%)
41%
29%
2%
0%
45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5%
Değişim
MWh
Kaynak: Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü
Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölgesi enerji tüketimi 2019 yılında geçen yıla göre %5’lik artışla 453.571 MWh’e yükselmiş; söz konusu gelişmede 2019’un ikinci yarısından itibaren geçen yıla göre artışa geçmesi etkili olmuştur. Bölgedeki doğalgaz tüketimi 2019’un ikinci yarısında artış kaydetmesine karşın; yıllık bazda %0,4’lük sınırlı azalışla 185.628.756 sm₃ olarak gerçekleşmiştir.
100
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN-TARSUS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ İMALAT SEKTÖRÜNDE FAALİYET GÖSTEREN FİRMALARIN SEKTÖREL DAĞILIMI Kaynak: Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü
5,9% 5,9%
5,2%
5,2% 4,6% 3,9% 3,3%
7,8%
2,6%
2,0%
2,0%
7,8%
12,4%
1,3%
12,4%
0,7% 0,7% 0,7% 0,7%
22,9%
Gıda ürünleri imalatı Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç); saz, saman ve benzeri malzemelerden örülerek yapılan eşyaların imalatı Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı Ana metal sanayii Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı Tütün ürünleri imalatı Elektrik teçhizat imalatı Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı Diğer imalatlar Giyim eşyalarının imalatı İçeceklerin imalatı Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı Mobilya imalatı
101
Ekonomik Rapor / 2019
SİLİFKE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ: ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİNİN PARSELASYON DURUMU Kaynak: Silifke Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü
2018
2019
Faaliyetteki Firma Sayısı
45
47
İnşaatı Devam Eden Firma Sayısı
4
6
Proje Aşamasındaki Firma Sayısı
6
2
875
967
İstihdam Edilen Kişi Sayısı
2019 Aralık ayı sonu itibariyle; yatırıma yönelen firmaların 47’si üretime geçmiş, 6’sı inşaat halinde, 2’si proje safhasındadır. Bölgede üretime geçen firma sayısı önceki yıla göre iki firma artmıştır. Üretime geçen firma sayısındaki artışta “Kâğıt-Kâğıt Ürünleri ve Basım Sanayi” ile “Gıda, İçki ve Tütün Sanayi” alt sektörleri etkilidir. Bölgede yer alan firmalarda istihdam edilen kişi sayısındaki değişim önceki yıla göre %11’lik artışla 967 kişiye ulaşmıştır. Bölgede yatırıma yönelen firmaların sektörel olarak dağılımında ağırlıklı olarak “taş ve toprağa dayalı sanayi”, “gıda ürünlerinin imalatı” ile “kimya-petrol, kömür, kauçuk ve plastik sanayi” alt sektörlerinde faaliyette oldukları görülmektedir.
SİLİFKE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ’NDEKİ YATIRIMA YÖNELEN FİRMALARIN SEKTÖREL DAĞILIMI Kaynak: Silifke Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü
Sektörler
2018
2019
Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi
22
20
Gıda, İçki ve Tütün Sanayi
13
13
Kimya-Petrol, Kömür, Kauçuk ve Plastik Sanayi
10
7
Ağaç, Mantar Ürünleri ve Mobilya Sanayi
4
5
Metal Eşya, Makine ve Teçhizat Sanayi
5
6
Kâğıt-Kâğıt Ürünleri ve Basım Sanayi
1
4
55
55
Toplam
102
Ekonomik Rapor / 2019
SİLİFKE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ’NDE İMALAT SANAYİ SEKTÖRÜNDE ÜRETİME GEÇEN FİRMALARIN SEKTÖREL DAĞILIMI Kaynak: Silifke Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü
Metal Eşya, Makine ve Teçhizat Sanayi 11%
Kağıt-Kağıt Ürünleri ve Basım Sanayi 9%
Taş ve Top;rağa Dayalı Sanayi 38%
Ağaç, Mantar Ürünleri ve Mobilya Sanayi 8% Gıda, İçki ve Tütün Sanayi 23% Kimya-Petrol, Kömür, Kauçuk ve Plastik Sanayi 11%
Silifke Organize Sanayi Bölgesi’nde tüketilen enerji miktarında 2018 yılındaki artış, 2019’da yerini %10’luk azalışla bırakırken tüketim miktarı 19 milyon kWh seviyesine gerilemiştir.
SİLİFKE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ ELEKTRİK TÜKETİMİ Kaynak: Silifke Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü
21.000.000
15%
12%
10%
20.500.000 kWh
20.000.000
5%
8% 5%
19.500.000
0%
19.000.000
-5%
18.500.000 18.000.000 -10%
17.500.000
-10% -15%
17.000.000 2016
2017 kWh
2018 Değişim (%)
103
2019
Değişim (%)
21.500.000
Ekonomik Rapor / 2019
• Ar-Ge harcamaların net satışlar içerisindeki payı yatay seyirde • İlimiz TEYDEB destek programlarına proje başvuru sayısı hızlı artışta
AR-GE HARCAMASI Ar-Ge Harcaması Ar-Ge Harcamasının Net Satış İçerisindeki Payı(%)
2016
2017
2018
Türkiye
6.550.673.860
8.418.036.173
11.407.012.010
Mersin
23.615.701
32.098.716
29.303.578
Türkiye
0,127%
0,132%
0,143%
Mersin
0,038%
0,030%
0,030%
Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
AR-GE HARCAMALARININ NET SATIŞLAR İÇERİSİNDEKİ PAYI Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
0,16% 0,14% 0,12% 0,10% 0,08% 0,06% 0,04% 0,02% 0% 2007
2008
2009
2010
2011
2012 Türkiye
104
2013
2014 Mersin
2015
2016
2017
2018
Ekonomik Rapor / 2019
Mersin ilinde yer alan işyerlerinin net satışları içerisinde Ar-Ge harcamalarının payına baktığımızda 2017 yılında net satışlardaki güçlü yükseliş;ar-ge harcamalarındaki artışın üzerinde olmasının etkisiyle gözlenen daralma; 2018 yılında hem satış hemde ArGe harcamalarındaki azalışla yatay seyir izlemiştir. Türkiye genelinde net satışlardaki artış hızı yıllık bazda aynı düzeyde devam ederken, Ar-Ge harcamalarındaki artışın önceki yıla göre hızlanması ile 2018 yılında Ar-Ge harcamalrının net satışlar içerisindeki payı genişlemiştir. İlimizde işyerlerinin net satışları içerisinde Ar-Ge harcamalarının payı Türkiye ortalamasının oldukça altındadır.
AR-GE VE TASARIM MERKEZLERİ İlimizde özel sektör tarafından 2016 yılında 1 adet Ar-Ge merkezi bulunurken 2018 yılında bu rakam 11 adete yükselmiştir. İlimizde 2019 yılında kurulan bir adette tasarım merkezi bulunmaktadır. Ar-Ge ve tasarım merkezlerinin sektörel dağılımında Gıda ürünlerinin imalatı ile Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı sektörleri ağırlıklı paya sahiptir.
MERSİN İLİ’NDE YER ALAN AR-GE MERKEZİ SAYISI Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
11
12
6
2017
2018
2019
MERSİN İLİ’NDE YER ALAN AR-GE MERKEZLERİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı
1
Bilgisayar programlama, danışmanlık ve ilgili faaliyetler
1
Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç)
1
Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı
1
Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı
1
Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı
2
B.Y.S. makine ve ekipman imalatı
2
Gıda ürünleri imalatı
3
TUBİTAK-ÖZEL SEKTÖRE YÖNELİK AR-GE ve YENİLİK DESTEK PROGRAMLARI Endüstriyel araştırma ve teknoloji geliştirmek; yenilikleri desteklemek; özendirmek; izlemek ve üniversite-sanayi ilişkilerini geliştirmek amacıyla TUBİTAK- Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) tarafından oluşturulan destek programlarına ilişkin Mersin ili proje başvuruları, hibe destek tutarları ve sektörel dağılımına ilişkin istatistikler yıllar itibariyle aşağıda yer almaktadır.
105
Ekonomik Rapor / 2019
TEYDEB DESTEK PROGRAMI KAPSAMINDA MERSİN İLİ PROJE BAŞVURULARININ SAYISI Kaynak: TUBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı
31 21 18
2017
2018
2019
MERSİN İLİ TEYDEB DESTEK PROGRAMLARI KAPSAMINDA BAŞVURU SAYISI ve HİBE DESTEK TUTARLARININ DAĞILIMI Kaynak: TUBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı
Başvuru Sayısı
TEYDEB Destekleri
Hibe Destek Tutarı (2019 Sabit Değeriyle ¨ )
2018
2019
2018
2019
1501 TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı
15
18
1.130.000
536.383
1505 Üniversite-Sanayi İşbirliği Destek Programı
-
-
-
-
1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı
3
8
320.000
527.085
1509 Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı
1
-
-
-
1511 TÜBİTAK Öncelikli Alanlar Araştırma Teknoloji Geliştirme ve Yenilik Projeleri Destekleme Programı
-
4
720.000
1.293.544
1512 Teknogirişim Sermayesi Desteği Programı (BiGG)
-
-
480.000
156.989
1601 TÜBİTAK Yenilik ve Girişimcilik Alanlarında Kapasite Artırılmasına Yönelik Destek Programı
2
1
60.000
368.520
Toplam
21
31
2.710.000
2.882.521
106
Ekonomik Rapor / 2019
TEYDEB DESTEK PROGRAMI KAPSAMINDA MERSİN İLİ SEKTÖREL BAZDA HİBE DESTEK TUTARLARININ DAĞILIMI Kaynak: TUBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı
Diğer Sektörler 14%
Bilgi ve İletişim Teknolojileri 36% Savunma 31% Enerji 3% Gıda, Tarım ve Hayvancılık 3% Sağlık 1%
Makine ve İmalat Teknoloji 9%
Havacılık ve Uzay Teknolojileri 3%
MERSİN TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİ 2019 yılında Mersin Teknoloji Geliştirme Bölgesi’ne 19 adet firma giriş yapmıştır. Bölge’de faaliyet gösteren firma sayısı yıllık bazda %6,5 artarak 82’ye yükselmiştir. Firmaların sektörel dağılımında bilişim teknolojileri sektörü %66’lık ağırlıklı payını korurken; bu sektörü %10’luk payla makine, %7’lik payla tıp alanında faaliyet gösteren firmalar takip etmektedir.
MERSİN TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİ’NDE YER ALAN VE GİRİŞ YAPAN FİRMA SAYISI
MERSİN TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİ’NDE YER ALAN FİRMALARIN SEKTÖREL DAĞILIMI
Kaynak: Mersin Teknoloji Geliştirme Bölgesi Kurum ve İşletici A.Ş.
Kaynak: Mersin Teknoloji Geliştirme Bölgesi Kurum ve İşletici A.Ş.
78
82
77
Bilişim Teknolojileri 66%
14 2017
9 2018
Yer Alan Firma Sayısı
19
Makine 10%
2019 Diğer 13%
Giriş Yapan Firma Sayısı
Tıp 7% Elektronik 4%
107
Ekonomik Rapor / 2019
2019 yılı sonu itibariyle Mersin Teknoloji Geliştirme Bölgesi bünyesinde 354’ü Ar-Ge; 61’i ise destek personeli olmak üzere toplam 415 personel istihdam edilmektedir. Bölgede istihdam edilen AR-GE personeli sayısı yıllık bazda %9’luk artış; destek personeli ise %23’lük azalış kaydetmiş; toplam istihdam ise %5 artmıştır. İstihdamın eğitim düzeyine göre dağılımında; lisans, ön lisans ve lise-meslek lisesi ağırlıklı paya sahiptir.
MERSİN TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİ’NDE İSTİHDAMIN DAĞILIMI
MERSİN TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÜNYESİNDEKİ AR-GE PROJELERİNİN DAĞILIMI
Kaynak: Mersin Teknoloji Geliştirme Bölgesi Kurum ve İşletici A.Ş.
Kaynak: Mersin Teknoloji Geliştirme Bölgesi Kurum ve İşletici A.Ş.
574
527
229
231
184
349 88 69
70 2017
2018 Ar-Ge Personeli
85
98
53 Tamamlanan Proje Sayısı
2019 Stajyer
2017
Devam Eden Proje Sayısı 2018
2019
2019 yılı sonu itibariyle Bölgedeki AR-GE projelerinin 98 adedi tamamlanmış olup, 231 adedi ise yürütülmeye devam edilmektedir. Bölgedeki yeni proje sayısı geçen yılın sonuna göre %7lik artışla 104’e yükselmiştir.
MERSİN TGB’NİN TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ PERFORMANS ENDEKSİ GENEL SIRALAMASINDAKİ KONUMU Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
4. Sıra
4. Sıra 5. Sıra
2016
2017
2018
Teknoloji geliştirme bölgeleri performans endeksi sonuçlarına göre 2018 yılında 54 TGB’nin dahil olduğu ölçümlemede, Mersin TGB’nin genel sıralama içerisindeki konumu önceki yıla göre bir sıra gerileyerek 5. sırada yer almıştır.
108
Ekonomik Rapor / 2019
MARKA, PATENT, FAYDALI MODEL, ENDÜSTRİYEL TASARIM İSTATİSTİKLERİ* Kaynak: Türk Patent ve Marka Kurumu
Türkiye
Mersin
Değişim (%)
2018
2019
2018
2019
Türkiye
Mersin
81.911
72.434
1.094
1.081
-12%
-1%
Faydalı Model
307
661
10
4
115%
-60%
Endüstriyel Tasarım**
7.011
7.199
55
59
3%
7%
Patent
2.805
2.003
13
9
-29%
-31%
Marka
* Tescil sayıları, tescil tarihleri göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır. **: Dosya sayısına ait istatistiki verilerdir.
Türk Patent Enstitüsü’nden alınan verilere göre; Türkiye genelinde faydalı model, endüstriyel tasarım sayısında geçen yıl gözlenen hızlı azalış 2019 yılında toparlanmaya başladığı gözlenirken, tescili yapılan marka ve patent sayısındaki artış ise 2019 yılında yerini azalışa bırakmıştır. Mersin’de söz konusu göstergelerdeki gelişmeler ise; endüstriyel tasarım haricinde diğer tescillerde azalış gözlenmektedir. Tescilli marka sayımız ile iller arasındaki sıramız 2018’e göre iki sıra yükselerek 10.sırada yer alırken, endüstriyel tasarım, patent sayısına göre ise iki sıra gerileyerek 17. sırada bulunmaktadır. Faydalı model sayımız ile 2018 yılındaki hızlı yükseliş ile 7.sıraya ulaşan İlimiz, 2019 yılında 20.sıraya gerilemiştir.
109
Ekonomik Rapor / 2019
• 2019 yılında İlimizde ihracattaki artış hızı yavaşlarken, ithalatta azalış yerini sınırlı artışa bırakmıştır. • İhracatta “gıda ürünleri ve içecek” ve “motorlu kara taşıtı ve römorklar”en fazla artış kaydedilen imalat sanayi alt sektöreleri olmuştur. • 2019 yılında 179 ülkeye ihracat, 132 ülkeden ithalat gerçekleştirilmiştir. • İhracatta Asya ülkelerin payı genişlerken, Avrupa ülkelerinin payı sınırlı kalmıştır.
DIŞ TİCARET DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TÜİK
İhracat (Milyon $)
2018
2019*
Türkiye
167.921
Mersin Hinterlandı
10.232
Mersin Firmaları
Denge (Milyon $)
Karşılama Oranı (%)
2019/2018
171.531
7%
2%
10.257
19%
0,2%
1.727
1.773
15%
3%
202.705
-5%
-9%
Mersin Hinterlandı
11.454
9.986
-17%
-13%
Mersin Firmaları
1.160
1.179
-13%
2%
Türkiye Hacim (Milyon $)
2018/2017
223.047
Türkiye İthalat (Milyon $)
Değişim(%)
390.968
374.236
0%
-4%
Mersin Hinterlandı
21.686
20.243
-3%
-7%
Mersin Firmaları
2.887
2.952
1%
2%
Türkiye
-55.126
-31.174
-28%
-43%
Mersin Hinterlandı
-1.222
271
-76%
-122%
242%
5%
Mersin Firmaları
566
594
Türkiye
75%
85%
Mersin Hinterlandı
89%
103%
Mersin Firmaları
149%
150%
*: Geçici Veriler
110
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN FİRMALARI TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN İHRACAT
MERSİN FİRMALARI TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN İTHALAT
Kaynak: TÜİK
Kaynak: TÜİK
1,7 Milyar $
1,8 Milyar $
1,3 Milyar $
1,5 Milyar $
2017
2018
2019
2017
1,2 Milyar $
1,2 Milyar $
2018
2019
Türkiye genelinde ihracat hacminde önceki yıl artış hızındaki yavaşlama; 2019 yılında da devam ederek yıllık %2!lik artışla 172 milyar $’a ulaşırken, ithalat ise önceki yılki azalış, 2019 yılında hızlanarak yıllık %9’luk azalışla 203 milyar $ seviyesine gerilemiştir. Söz konusu durum önceki yıla göre daha hızlı daralan cari açığı getirmiştir. Mersin hinterlandında yıllık ihracatın geçen yıl ile aynı seviyede kaldığı ithalttaki azalışın da devam ettiği görülmektedir. Mersin firmaları ihracat hacmi artış hızı 2018 yılının altında kalarak yıllık %23’lük artışla yaklaşık 1.8 milyar $ seviyesinde gerçekleşmiştir. İhracattaki söz konusu hız kaybında tarım sektörü etkili olurken; imalat sanayi olumlu katkı sağlamıştır. 2019 yılında İlimiz ihracatı Türkiye geneli ile paralel gelişmeler sergilerken; ithalatta ise Türkiye genelinin tam tersi; artış kaydedilmiştir. Dış ticaret fazlası veren yapıya sahip olan İlimizde; söz konusu gelişmeler paralelinde dış ticaret fazlası geçen yıla göre hız keserek %5 genişleyerek 594 milyon $’a ulaşmıştır. Mersin ihracat hacmi ile 14.sırada yer alarak geçen yılki yerini korumuş; ithalat hacmi ile 17.sırada yer alarak geçen yıla göre bir sıra gerilemiştir. Sektörel baza İlimizde, “gıda ürünleri ve içecek” ile “motorlu kara taşıtı ve römorklar” yıllık bazda en fazla ihracat artışı kaydeden imalat sanayi alt sektör gruplarıdır. “Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıtlar” ile “gıda ürünleri ve içecek” alt sektörleri ithalattaki toparlanmada etkili olan alt sektörlerdir.
MERSİN FİRMALARININ DIŞ TİCARETİNİN SEKTÖR GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI* (1.000$) Kaynak: TÜİK
Sektör
2018
2019
Değişim (%)
İhracat
İthalat
İhracat
İthalat
İhracat
İthalat
809.695
584.515
766.946
596.966
-5%
2%
Ormancılık ve tomrukçuluk
16.665
698
18.160
1.181
9%
69%
Balıkçılık
21.070
12
18.878
0
-10%
-100%
541
12
135
39
-75%
218%
12.580
11
11.911
4
-5%
-62%
Tarım ve hayvancılık
Maden kömürü , linyit ve turb Metal cevherleri Taş ocakçılığı ve diğer madencilik
14.910
1.034
18.270
1.301
23%
26%
Gıda ürünleri ve içecek
313.249
123.214
357.978
140.935
14%
14%
Tütün ürünleri
8.819
96
9.419
273
7%
184%
Tekstil ürünleri
27.338
15.096
26.266
20.360
-4%
35%
Giyim eşyası
12.243
4.686
12.698
5.315
4%
13%
Dabaklanmış deri, bavul, el çantası, saraciye ve ayakkabı
2.464
311
2.207
269
-10%
-14%
Ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç); hasır vb. örülerek yapılan maddeler
5.884
1.290
6.418
357
9%
-72%
Kağıt ve kağıt ürünleri
11.973
19.366
13.190
19.900
10%
3%
111
Ekonomik Rapor / 2019
Sektör
2018
2019
Değişim (%)
İhracat
İthalat
İhracat
İthalat
İhracat
İthalat
373
394
358
86
-4%
-78%
Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıtlar
2.886
85.504
6.875
125.796
138%
47%
Kimyasal madde ve ürünler
85.440
141.932
91.855
124.823
8%
-12%
Plastik ve kauçuk ürünleri
52.791
7.790
57.374
6.642
9%
-15%
Metalik olmayan diğer mineral ürünler
22.640
11.195
26.498
7.841
17%
-30%
Basım ve yayım; plak, kaset vb.
Ana metal sanayi
30.818
23.128
18.299
26.811
-41%
16%
Metal eşya sanayi (makine ve teçhizatı hariç)
87.791
9.376
96.098
9.405
9%
0%
B.y.s. makine ve teçhizat
119.858
79.031
120.822
48.366
1%
-39%
Büro, muhasebe ve bilgi işleme makinaları
379
75
203
129
-46%
72%
Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli mekina ve cihazlar
5.197
8.633
7.824
5.581
51%
-35%
Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları
197
9.449
518
5.514
163%
-42%
Tıbbi aletler; hassas optik aletler ve saat
1.846
3.418
2.265
2.562
23%
-25%
Motorlu kara taşıtı ve römorklar
31.800
3.346
56.449
12.414
78%
271%
Diğer ulaşım araçları
11.307
8.248
3.218
3.931
-72%
-52%
Mobilya ve b.y.s diğer ürünler
11.173
4.521
11.949
2.561
7%
-43%
Atık ve hurdalar
4.604
13.970
9.723
9.564
111%
-32%
Diğer iş faaliyetleri
-
-
1
-
-
-
Eğlence, kültür ve sporla ilgili faaliyetler
10
15
4
4
-56%
-77%
1.726.540
1.160.367
1.772.808
1.178.929
3%
2%
Toplam *: Geçici Veriler
2019 YILI FASILLARA GÖRE İHRACAT* (000 $) Kaynak: TÜİK
Mersin ‘in Fasıl Adı
Türkiye
Mersin
Payı (%)
2018 Yılına Göre Değişim (%)
Canlı hayvanlar
84.612
2.476
3%
165%
Etler ve yenilen sakatat
586.176
10.724
2%
18%
Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer omurgasız hayvanlar
962.298
22.796
2%
-7%
Süt ürünleri, yumurtalar, tabii bal, diğer yenilebilir hayvansal menşeli ürünler
643.869
36.828
6%
56%
67.874
4.321
6%
712%
Canlı ağaçlar ve diğer bitkiler, yumrular, kökler ve benzerleri, kesme çiçekler ve süs yaprakları
106.840
3.185
3%
5%
Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular
Diğer hayvansal menşeli ürünler (kıl, kemik, boynuz, fildişi, mercan, bağırsak, vb.)
1.044.407
256.929
25%
-8%
Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler
4.177.118
476.043
11%
-5%
Kahve, çay, paraguay çayı ve baharat
167.585
9.185
5%
-22%
112
Ekonomik Rapor / 2019
Mersin ‘in Fasıl adı
Türkiye
Mersin
Hububat
80.879
Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni Yağlı tohum ve meyvalar, muhtelif tane, tohum ve meyvalar, sanayiide ve tıpta kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem
Payı (%)
2018 Yılına Göre Değişim (%)
5.227
6%
-45%
1.300.045
33.724
3%
-22%
383.048
15.615
4%
49%
Lak, sakız, reçine ve diğer bitkisel özsu ve hülasalar
18.486
16.038
87%
10%
Örülmeye elverişli bitkisel maddeler, tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan bitkisel ürünler
12.163
3.904
32%
-10%
Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, yemeklik katı yağlar, hayvansal ve bitkisel mumlar
871.862
84.991
10%
17%
Et, balık, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar veya diğer su omurgasızlarının müstahzarları
126.430
18.480
15%
9%
Şeker ve şeker mamulleri
617.003
2.483
0%
-41%
Kakao ve kakao müstahzarları
649.163
5.276
1%
12%
Hububat, un, nişasta veya süt müstahzarları, pastacılık ürünleri
1.878.094
83.611
4%
24%
Sebzeler, meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve bitkilerin diğer kısımlarından elde edilen müstahzarlar
2.006.449
44.133
2%
16%
Yenilen çeşitli gıda müstahzarları (kahve hülasaları, çay hülasaları, mayalar, soslar, diyet mamaları, vb.)
692.469
5.649
1%
18%
Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke
343.319
6.570
2%
-5%
Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri, hayvanlar için hazırlanmış kaba yemler
219.483
12.719
6%
162%
Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler
906.487
9.419
1%
7%
Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento
2.734.538
20.646
1%
6%
Metal cevherleri, cüruf ve kül
1.219.778
11.925
1%
-5%
Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar
7.325.476
7.188
0%
108%
İnorganik kimyasallar, kıymetli metal, radyoaktif element, metal ve izotopların organik-anorganik bileşikleri
1.835.220
2.253
0%
34%
587.318
1.169
0%
143%
Eczacılık ürünleri
1.304.256
17.043
1%
9%
Gübreler
302.502
3.597
1%
-52%
Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar, tanenler, boyalar, pigmentler,vb, vernikler, vb, macunlar, mürekkepler
843.579
5.534
1%
52%
Uçucu yağlar ve rezinoitler, parfümeri, kozmetik veya tuvalet müstahzarları
828.991
2.800
0%
-28%
Sabunlar, yüzey-aktif organik maddeler, yıkama-yağlama müstahzarları, mumlar,bakım müstahzarları, dişçilik müstahzarları
829.357
2.692
0%
-30%
Albüminoid maddeler, değişikliğe uğramış nişasta esaslı ürünler, tutkallar, enzimler
217.079
5.005
2%
68%
Barut ve patlayıcı maddeler, pirotekni mamulleri, kibritler, piroforik alaşımlar, ateş alıcı maddeler
21.065
2
0%
119%
Fotoğrafçılıkta veya sinemacılıkta kullanılan eşya
13.413
5
0%
-14%
Organik kimyasal ürünler
113
Ekonomik Rapor / 2019
Mersin ‘in Fasıl adı
Türkiye
Mersin
Muhtelif kimyasal maddeler (biodizel, yangın söndürme maddeleri, dezenfektanlar, haşarat öldürücüler, vb.)
750.308
Plastikler ve mamulleri Kauçuk ve kauçuktan eşya
Payı (%)
2018 Yılına Göre Değişim (%)
26.204
3%
18%
6.285.196
63.742
1%
10%
2.825.901
17.302
1%
-1%
Ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler
205.281
331
0%
-21%
Deri-saraciye eşyası, eyer-koşum takımları, seyahat eşyası, el çantaları vb mahfazalar, hayvan bağırsağından mamul eşya
337.679
195
0%
-4%
Kürkler ve taklit kürkler, bunların mamulleri
161.125
-
-
-
Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü
885.055
8.377
1%
20%
Mantar ve mantardan eşya
653
9
1%
288%
Hasırdan, sazdan veya örülmeye elverişli diğer maddelerden mamuller, sepetçi ve hasırcı eşyası
1.338
2
0%
-68%
56.902
2.398
4%
106%
1.795.953
12.977
1%
8%
90.049
169
0%
10%
İpek
3.139
-
-
-
Yapağı ve yün, ince veya kaba hayvan kılı, at kılından iplik ve dokunmuş mensucat
97.816
18
0%
-44%
1.653.849
12.267
1%
16%
50.577
36
0%
380%
Sentetik ve suni filamentler, şeritler ve benzeri sentetik ve suni dokumaya elverişli maddeler
1.554.648
1.519
0%
-6%
Sentetik ve suni devamsız lifler
1.419.715
711
0%
-81%
Vatka, keçe ve dokunmamış mensucat, özel iplikler, sicim, kordon, ip, halat ve bunlardan mamul eşya
801.088
4.921
1%
30%
Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları
2.530.960
5.541
0%
32%
Özel dokunmuş mensucat, tufte edilmiş dokunabilir mensucat, dantela,duvar halıları, şeritçi ve kaytancı eşyası, işlemeler
421.518
1.275
0%
69%
Emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış veya lamine edilmiş dokunabilir mensucat, dokunabilir maddelerden teknik eşya
299.079
330
0%
409%
Örme eşya
1.509.875
315
0%
33%
Odun veya diğer lifli selülozik maddelerin hamurları, geri kazanılmış kağıt veya karton (döküntü, kırpıntı ve hurdalar) Kağıt ve karton, kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya Basılı kitaplar, gazeteler, resimler ve baskı sanayiinin diğer mamulleri, el ve makina yazısı metinler ve planlar
Pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucat Dokumaya elverişli diğer bitkisel lifler, kağıt ipliği ve kağıt ipliğinden
Örme giyim eşyası ve aksesuarı
9.079.063
5.209
0%
72%
Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı
6.446.930
8.504
0%
-15%
Dokunabilir maddelerden hazır eşya, takımlar, kullanılmış giyim ve dokunmuş diğer eşya, paçavralar
2.017.333
4.847
0%
-35%
Ayakkabılar, getrler, tozluklar ve benzeri eşya, bunların aksamı
931.363
2.051
0%
-11%
Başlıklar ve aksamı (şapka, kasket, koruyucu başlıklar vb.)
42.086
115
0%
49%
Şemsiyeler, güneş şemsiyeleri, bastonlar, iskemle bastonlar, kamçılar, kırbaçlar ve bunların aksamı
6.540
9
0%
-7%
114
Ekonomik Rapor / 2019
Mersin ‘in Fasıl adı Hazırlanmış ince ve kalın kuş tüyleri ve bunlardan eşya, yapma çiçekler, insan saçından eşya
Türkiye
Mersin
3.742
162
Payı (%)
2018 Yılına Göre Değişim (%)
4%
474%
Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya
1.415.750
19.334
1%
30%
Seramik mamulleri
1.159.596
2.174
0%
75%
Cam ve cam eşya
1.099.500
2.684
0%
43%
Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherci eşyası, metal paralar
7.327.396
16
0%
-92%
Demir ve çelik
9.926.049
5.786
0%
-20%
Demir veya çelikten eşya
6.484.042
85.640
1%
0%
Bakır ve bakırdan eşya
1.524.150
804
0%
-28%
Nikel ve nikelden eşya
44.566
2
0%
330%
Alüminyum ve alüminyumdan eşya
3.107.130
8.736
0%
35%
Kurşun ve kurşundan eşya
22.211
-
-
-
Çinko ve çinkodan eşya
10.858
-
-
-
Kalay ve kalaydan eşya
2.783
-
-
-
Diğer adi metaller (tungsten, molibden, tantal, magnezyum, kobalt, bizmut, kadmiyum, vb.), sermetler, bunlardan eşya
40.037
97
0%
335%
Adi metallerden aletler, bıçakcı eşyası ve sofra takımları, adi metallerden bunların aksam ve parçaları
268.271
270
0%
18%
Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.)
929.591
2.045
0%
115%
16.449.638
121.231
1%
-1%
8.724.604
8.388
0%
50%
166.301
3.392
2%
-10%
26.173.833
56.902
0%
72%
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı Demiryolu vb hatlara ait taşıtlar ve malzemeler, bunların aksamparçaları, mekanik trafik sinyalizasyon cihazları Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı Hava taşıtları, uzay taşıtları ve bunların aksam ve parçalar
1.029.679
-
-
-100%
Gemiler ve suda yüzen taşıt ve araçlar Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar, bunların aksam, parça ve aksesuarı Saatler ve bunların aksam ve parçaları
1.018.008
33
0%
-99%
933.164
1.210
0%
-14%
38.427
39
0%
8%
Müzik aletleri, bunların aksam, parça ve aksesuarı Silahlar ve mühimmat, bunların aksam, parça ve aksesuarı Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam lambaları, ışıklı tabelalar vb, prefabrik yapılar Oyuncaklar, oyun ve spor malzemeleri, bunların aksam, parça ve aksesuarı Çeşitli mamul eşya (hijyenik havlu, bebek bezi, kalem, çakmak, fermuar, fırça vb.) Sanat eserleri, kolleksiyon eşyası ve antikalar Kişisel eşyalar, deniz ve hava taşıtlarına verilen kumanya ve malzeme (yakıtlar hariç) Toplam *: Geçici Veriler
115
11.151
3
0%
-66%
402.355
31
0%
-75%
3.488.144
20.956
1%
-7%
139.975
377
0%
-20%
908.133
1.333
0%
23%
14.123
4
0%
-22%
338.078
1.548
0%
53%
171.471.038
1.772.760
1%
3%
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI FASILLARA GÖRE İTHALAT* (000 $) Kaynak: TÜİK
Mersin ‘in Fasıl adı
Türkiye
Mersin
Canlı hayvanlar
700.574
Etler ve yenilen sakatat
Payı (%)
2018 Yılına Göre Değişim (%)
5.412
1%
10%
28.964
39
0%
22%
Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer omurgasız hayvanlar Süt ürünleri, yumurtalar, tabii bal, diğer yenilebilir hayvansal menşeli ürünler Diğer hayvansal menşeli ürünler (kıl, kemik, boynuz, fildişi, mercan, bağırsak, vb.)
182.114
1.088
1%
-44%
115.095
728
1%
16%
55.398
800
1%
99%
Canlı ağaçlar ve diğer bitkiler, yumrular, kökler ve benzerleri, kesme çiçekler ve süs yaprakları
42.857
3.556
8%
-29%
Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular
312.743
137.520
44%
-39%
Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler
468.719
51.945
11%
-8%
Kahve, çay, paraguay çayı ve baharat
282.124
21.970
8%
-2%
3.219.269
100.386
3%
42%
110.032
2.030
2%
21%
1.967.228
270.135
14%
27%
50.966
929
2%
69%
9.417
252
3%
60%
1.128.055
90.555
8%
82%
7.947
31
0%
83%
170.921
19
0%
-
Hububat Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni Yağlı tohum ve meyvalar, muhtelif tane, tohum ve meyvalar,sanayiide ve tıpta kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem Lak, sakız, reçine ve diğer bitkisel özsu ve hülasalar Örülmeye elverişli bitkisel maddeler, tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan bitkisel ürünler Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, yemeklik katı yağlar, hayvansal ve bitkisel mumlar Et, balık, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar veya diğer su omurgasızlarının müstahzarları Şeker ve şeker mamulleri Kakao ve kakao müstahzarları
576.715
-
-
-
Hububat, un, nişasta veya süt müstahzarları, pastacılık ürünleri
179.046
476
0%
310%
Sebzeler, meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve bitkilerin diğer kısımlarından elde edilen müstahzarlar
81.469
944
1%
-70%
Yenilen çeşitli gıda müstahzarları (kahve hülasaları, çay hülasaları, mayalar, soslar, diyet mamaları, vb.)
606.417
649
0%
-25%
Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri, hayvanlar için hazırlanmış kaba yemler Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler
262.271
1.736
1%
-37%
1.538.952
38.853
3%
-10%
554.783
13.413
2%
-8%
Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento
409.530
1.335
0%
10%
Metal cevherleri, cüruf ve kül
1.219.164
4
0%
-65%
Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar
41.182.467
125.835
0%
47%
İnorganik kimyasallar, kıymetli metal, radyoaktif element, metal ve izotopların organik-anorganik bileşikleri
1.600.322
5.071
0%
9%
Organik kimyasal ürünler
5.438.162
24.630
0%
2%
116
Ekonomik Rapor / 2019
Mersin ‘in Fasıl adı
Türkiye
Mersin
Eczacılık ürünleri
4.764.298
Gübreler
Payı (%)
2018 Yılına Göre Değişim (%)
264
0%
303%
1.332.550
6.314
0%
-68%
Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar, tanenler, boyalar, pigmentler,vb, vernikler, vb, macunlar, mürekkepler
1.941.929
4.302
0%
-13%
Uçucu yağlar ve rezinoitler, parfümeri, kozmetik veya tuvalet müstahzarları
1.024.352
1.853
0%
-6%
Sabunlar, yüzey-aktif organik maddeler, yıkama-yağlama müstahzarları, mumlar,bakım müstahzarları, dişçilik müstahzarları
848.915
2.629
0%
49%
Albüminoid maddeler, değişikliğe uğramış nişasta esaslı ürünler, tutkallar, enzimler
442.786
1.993
0%
17%
Barut ve patlayıcı maddeler, pirotekni mamulleri, kibritler, piroforik alaşımlar, ateş alıcı maddeler
45.947
3
0%
-97%
Fotoğrafçılıkta veya sinemacılıkta kullanılan eşya
131.724
195
0%
-14%
Muhtelif kimyasal maddeler (biodizel, yangın söndürme maddeleri, dezenfektanlar, haşarat öldürücüler, vb.)
2.093.677
5.608
0%
-3%
Plastikler ve mamulleri
11.645.504
65.693
1%
-7%
Kauçuk ve kauçuktan eşya
2.525.214
7.390
0%
-16%
Ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler
213.392
406
0%
-54%
Deri-saraciye eşyası, eyer-koşum takımları, seyahat eşyası, el çantaları vb mahfazalar, hayvan bağırsağından mamul eşya
199.699
163
0%
142%
Kürkler ve taklit kürkler, bunların mamulleri
45.375
-
-
-
Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü
405.914
1.164
0%
-47%
Mantar ve mantardan eşya
5.075
-
-
-97%
Hasırdan, sazdan veya örülmeye elverişli diğer maddelerden mamuller, sepetçi ve hasırcı eşyası
9.069
22
0%
407%
Odun veya diğer lifli selülozik maddelerin hamurları, geri kazanılmış kağıt veya karton (döküntü, kırpıntı ve hurdalar)
1.001.006
93
0%
186%
Kağıt ve karton, kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya
2.513.822
19.900
1%
3%
Basılı kitaplar, gazeteler, resimler ve baskı sanayiinin diğer mamulleri, el ve makina yazısı metinler ve planlar
109.428
25
0%
-91%
İpek
31.273
27
0%
-20%
Yapağı ve yün, ince veya kaba hayvan kılı, at kılından iplik ve dokunmuş mensucat
232.581
63
0%
-79%
Pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucat
2.610.914
4.823
0%
74%
Dokumaya elverişli diğer bitkisel lifler, kağıt ipliği ve kağıt ipliğinden
312.000
407
0%
-21%
Sentetik ve suni filamentler, şeritler ve benzeri sentetik ve suni dokumaya elverişli maddeler
2.218.414
5.601
0%
176%
Sentetik ve suni devamsız lifler
1.871.179
5.955
0%
-21%
Vatka, keçe ve dokunmamış mensucat, özel iplikler, sicim, kordon, ip, halat ve bunlardan mamul eşya
325.557
3.369
1%
60%
Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları
53.640
59
0%
34%
Özel dokunmuş mensucat, tufte edilmiş dokunabilir mensucat, dantela, duvar halıları, şeritçi ve kaytancı eşyası, işlemeler
214.849
508
0%
117%
117
Ekonomik Rapor / 2019
Mersin ‘in Fasıl adı
Türkiye
Mersin
Emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış veya lamine edilmiş dokunabilir mensucat, dokunabilir maddelerden teknik eşya
348.416
Örme eşya
Payı (%)
2018 Yılına Göre Değişim (%)
2.171
1%
215%
385.981
3.989
1%
59%
Örme giyim eşyası ve aksesuarı
528.207
136
0%
-53%
Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı
853.240
5.198
1%
17%
Dokunabilir maddelerden hazır eşya, takımlar, kullanılmış giyim ve dokunmuş diğer eşya, paçavralar
132.265
123
0%
-77%
Ayakkabılar, getrler, tozluklar ve benzeri eşya, bunların aksamı
493.180
108
0%
-44%
Başlıklar ve aksamı (şapka, kasket, koruyucu başlıklar vb.)
26.202
13
0%
135%
Şemsiyeler, güneş şemsiyeleri, bastonlar, iskemle bastonlar, kamçılar, kırbaçlar ve bunların aksamı
9.091
24
0%
1652%
Hazırlanmış ince ve kalın kuş tüyleri ve bunlardan eşya, yapma çiçekler, insan saçından eşya
24.126
983
4%
46%
Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya
365.957
4.298
1%
-51%
Seramik mamulleri
299.001
577
0%
110%
Cam ve cam eşya
691.677
4.566
1%
15%
Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherci eşyası, metal paralar
13.312.235
14
0%
-22%
Demir ve çelik
14.680.510
18.508
0%
32%
Demir veya çelikten eşya
2.385.391
7.886
0%
16%
Bakır ve bakırdan eşya
2.943.521
7.690
0%
-14%
Nikel ve nikelden eşya
276.213
1
0%
-99%
3.432.009
1.235
0%
-37%
Alüminyum ve alüminyumdan eşya Kurşun ve kurşundan eşya
279.520
19
0%
-
Çinko ve çinkodan eşya
742.753
401
0%
-9%
Kalay ve kalaydan eşya
79.062
-
-
-
Diğer adi metaller (tungsten, molibden, tantal, magnezyum, kobalt, bizmut, kadmiyum, vb.), sermetler, bunlardan eşya
213.087
39
0%
11%
Adi metallerden aletler, bıçakcı eşyası ve sofra takımları, adi metallerden bunların aksam ve parçaları
556.247
996
0%
-13%
Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.)
654.848
614
0%
-5%
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları
21.524.992
48.467
0%
-41%
Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı
14.988.668
11.547
0%
-41%
Demiryolu vb hatlara ait taşıtlar ve malzemeler, bunların aksamparçaları, mekanik trafik sinyalizasyon cihazları
219.513
-
-
-
Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı
9.638.631
12.363
0%
161%
Hava taşıtları, uzay taşıtları ve bunların aksam ve parçalar
3.405.100
16
0%
-98%
Gemiler ve suda yüzen taşıt ve araçlar
1.056.683
925
0%
-48%
Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar, bunların aksam, parça ve aksesuarı
4.372.334
2.518
0%
-26%
118
Ekonomik Rapor / 2019
Mersin ‘in Fasıl adı
Türkiye
Mersin
Saatler ve bunların aksam ve parçaları
241.160
Payı (%)
2018 Yılına Göre Değişim (%)
38
0%
60%
Müzik aletleri, bunların aksam, parça ve aksesuarı
32.549
16
0%
-42%
Silahlar ve mühimmat, bunların aksam, parça ve aksesuarı
235.496
2.144
1%
-
Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam lambaları, ışıklı tabelalar vb, prefabrik yapılar
731.305
748
0%
-40%
Oyuncaklar, oyun ve spor malzemeleri, bunların aksam, parça ve aksesuarı
267.945
731
0%
-30%
Çeşitli mamul eşya (hijyenik havlu, bebek bezi, kalem, çakmak, fermuar, fırça vb.)
402.778
301
0%
-28%
9.622
-
-
-
191.243
356
0%
-83%
202.702.566
1.178.929
1%
2%
Sanat eserleri, kolleksiyon eşyası ve antikalar Kişisel eşyalar, deniz ve hava taşıtlarına verilen kumanya ve malzeme (yakıtlar hariç) Toplam *: Geçici Veriler
TEKNOLOJİ YOĞUNLUĞUNA GÖRE İMALAT SANAYİ ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARETİ Mersin ili imalat sanayi ürünleri ihracatı geçen yıla göre %10’luk artışla yaklaşık 928 milyon $’a; toplam ihracat içerisindeki payı da geçen yıla göre 3,3 puanlık artışla %52,3’e yükselmiştir. Yıllık bazda ihracat artışında düşük ve orta-yüksek teknoloji yoğunluğuna sahip imalat sanayi ürünleri etkili olmuştur. İmalat sanayi ürünleri ithalatı ise yıllık %2’lik artışla yaklaşık 570 milyon $ olarak gerçekleşmiş; ithalat hacmi içerisindeki payı ise önceki yıla göre önemli bir değişim göstermeyerek %48,3 seviyesini korumuştur. Söz konusu dönemde ithalattaki artışta düşük ve orta-düşük teknoloji yoğunluğuna sahip ürünlerin katkısı gözlenmiştir. İmalat sanayi ürünleri dış ticaretindeki gelişmeler teknoloji skoruna göre incelendiğinde; imalat sanayi ürünleri ihracatı teknoloji skoru geçen yıl ile aynı seviye olan 1,85 düzeyinde kalmıştır. İthalat teknoloji skoru ise geçen yıla göre 0,14 puanlık azalışla 2,04 seviyesine gerilemiştir. Söz konusu gelişmeler paralelinde ihracat ve ithalat skoru arasındaki makas yani teknoloji açığı geçen yıla göre gerilemiştir.
MERSİN İLİ TEKNOLOJİ YOĞUNLUĞUNA GÖRE İMALAT SANAYİ ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARETİ Kaynak: MTSO Hesaplamaları
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0
2,2
10,5
2,3
25,7
3,6
27,2
41,5
40,8 18,7
24,0
2,3
28,3
33,2
22,1 31,1
24,8
18,8 53,4
47,4
46,5
29,8 İhracat
2,2
İthalat 2017
İhracat
İthalat
İhracat
2018 Düşük
33,4
30,2
Orta-Düşük
119
İthalat 2019
Orta-Yüksek
Yüksek
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ İMALAT SANAYİ SEKTÖRÜ DIŞ TİCARETİ TEKNOLOJİ SKORU Kaynak: MTSO Hesaplamaları
2,32
2,18
2,50 2,00
1,77
2,32
1,85
1,85
2,04
1,50 1,00 0,50 0,00
2017
2018 İhracat
2019 İthalat
2018 yılında Mersin firmaları tarafından 170 ülkeye ihracat, 133 ülkeden ithalat gerçekleştirilmiştir. Mersin ili ihracatında ülke yoğunlaşama oranlarında; 2017 yılında önceki yıla göre gözlenen azalış, 2018 yılında hız kazandığı görülmektedir. Mersin’in ülke yoğunlaşma oranları son iki yıldır gözlenen azalış; ihraç pazarlarında ülke çeşitliliğinin arttığının göstergesidir. İhracatın %36’sını oluşturan ilk dört ülkede ilk sırada Irak önemli paya sahip iken Irak’ı Rusya Federasyonu, Suriye ve Almanya takip etmektedir. İthalatta’da ülke yoğunlaşma oranı 2017 yılında ihracatta olduğu gibi daralmış yani ithalat gerçekleştirdiğimiz ülkelerin çeşitliliğinini artmıştır. 2018 yılında ise bir önceki yılki yoğunlaşma oranı seviyesini korumuştur. İthalataın %33’ünün oluşturan ilk dört ülke sıralamısanda en büyük paya Çin sahip iken Çin’i sırasıyla Rusya Federasyonu, Kanada ve Brezilya takip etmektedir.
MERSİN İLİ DIŞ TİCARETİ ÜLKE YOĞUNLAŞMA ORANI Kaynak: MTSO Hesaplamaları
50,0% 45,0% 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0%
İhracat Ülke Yoğunlaşma Oranı
2017 2018 2019 42,2% 36,0% 36%
İthalat Ülke Yoğunlaşma Oranı
33,0%
120
33,3%
33,3
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI ÜLKELERE GÖRE İHRACAT* (1.000 $) Kaynak: TÜİK
Ülke Adı
Türkiye
Mersin Firmaları
Mersin Firmalarının Payı (%)
Fransa
7.638.388
14.928
0,2%
Hollanda
5.443.848
17.332
0,3%
Almanya
15.426.553
73.466
0,5%
İtalya
9.299.593
28.339
0,3%
Birleşik Krallık
10.866.985
20.680
0,2%
İrlanda
601.252
1.627
0,3%
Danimarka
992.089
2.816
0,3%
Yunanistan
2.115.327
5.311
0,3%
Portekiz
1.100.745
881
0,1%
İspanya
7.661.875
7.571
0,1%
Belçika
3.247.336
5.113
0,2%
Lüksemburg
56.435
-
-
İzlanda
18.520
1
0,00%
Norveç
711.286
623
0,1%
1.362.239
21.706
1,6%
328.151
1.253
0,4%
2.119
-
-
Avusturya
1.140.187
10.383
0,9%
İsviçre
1.002.275
2.805
0,3%
245
-
-
İsveç Finlandiya Liechtenstein
Faroe Adaları Andorra Cebelitarık Vatikan Malta San Marino
345
-
-
89.512
128
0,1%
299
-
-
816.850
412
0,1%
83
-
-
Estonya
84.746
237
0,3%
Letonya
124.677
1.929
1,5%
Litvanya
248.225
2.270
0,9%
Polonya
3.308.433
28.461
0,9%
Çekya
941.992
10.175
1,1%
Slovakya
582.259
1.848
0,3%
Macaristan
1.188.420
3.641
0,3%
Romanya
3.857.465
13.193
0,3%
Bulgaristan
2.541.610
18.583
0,7%
Arnavutluk
471.963
1.428
0,3%
Ukrayna
1.955.093
59.457
3,0%
Belarus
530.578
10.721
2,0%
121
Ekonomik Rapor / 2019
Ülke Adı
Türkiye
Mersin Firmaları
Mersin Firmalarının Payı (%)
Moldova
322.212
4.928
1,5%
3.853.098
200.859
5,2%
1.421.415
9.267
0,7%
Ermenistan
1
-
-
Azerbaycan
1.637.483
15.763
1,0%
Kazakistan
805.077
2.689
0,3%
691.111
22.490
3,3%
1.135.539
29.082
2,6%
Rusya Federasyonu Gürcistan
Türkmenistan Özbekistan Tacikistan
143.119
152
0,1%
Kırgızistan
430.520
2.719
0,6%
Slovenya
1.774.632
5.574
0,3%
Hırvatistan
428.664
4.793
1,1%
Bosna-Hersek
443.988
5.383
1,2%
Kosova
337.255
1.751
0,5%
Kuzey Makedonya
398.658
4.318
1,1%
Karadağ
127.553
1.309
1,0%
Sırbistan
926.058
13.798
1,5%
Fas
2.307.638
7.206
0,3%
Cezayir
1.865.844
16.325
0,9%
Tunus
847.700
7.334
0,9%
Libya
1.962.077
20.195
1,0%
Mısır
3.316.688
50.089
1,5%
291.577
19.004
6,5%
3.203
417
13,0%
Moritanya
162.688
270
0,2%
Mali
48.481
310
0,6%
Burkina Faso
31.446
158
0,5%
Nijer
72.091
21
0,03%
Çad
39.930
264
0,7%
9.193
-
-
Senegal
282.281
2.213
0,8%
Gambiya
51.374
2.758
5,4%
Sudan Güney Sudan
Cabo Verde
4.233
35
0,8%
Gine
Gine Bissau
131.966
510
0,4%
Sierra Leone
53.487
181
0,3%
Liberya
179.616
132
0,1%
Kotdivuar
220.903
1.007
0,5%
Gana
371.164
925
0,2%
Togo
96.273
2.472
2,6%
Benin
127.000
34
0,03%
122
Ekonomik Rapor / 2019
Ülke Adı
Türkiye
Mersin Firmaları
Mersin Firmalarının Payı (%)
Nijerya
576.458
1.869
0,3%
Kamerun
151.853
230
0,2%
Orta Afrika Cumhuriyeti
3.843
14
0,4%
Ekvator Ginesi
20.202
50
0,2%
Sao Tome ve Prinsipe
2.355
36
1,5%
Gabon
72.205
167
0,2%
Kongo
55.779
48
0,1%
Kongo Demokratik Cumhuriyeti
54.289
92
0,2%
Ruanda
32.254
-
-
Burundi
2.630
-
-
13
-
-
Angola
209.698
1.905
0,9%
Etiyopya
St. Helena
378.026
2.355
0,6%
Eritre
13.933
-
-
Cibuti
251.424
4.474
1,8%
Somali
244.421
2.507
1,0%
Kenya
217.553
2.923
1,3%
Uganda
32.427
826
2,5%
Tanzanya
221.814
761
0,3%
Seyşeller
17.447
196
1,1%
Britanya Hint Okyanusu Toprakları
205
-
-
Mozambik
85.907
923
1,1%
Madagaskar
71.321
118
0,2%
Mauritius
73.424
577
0,8%
Komorlar Birliği
13.528
6
0,05%
Mayotte
6.142
3
0,05%
Zambia
17.861
240
1,3%
Zimbabve
5.920
-
-
Malavi
4.655
-
-
552.390
3.356
0,6%
Namibya
9.359
-
-
Botsvana
1.858
-
-
Güney Afrika Cumhuriyeti
Svaziland
156
-
-
Lesotho
1.614
104
6,5%
8.056.857
48.200
0,6%
899.974
17.542
1,9%
Grönland
50
-
-
St Pierre ve Miquelon
8
-
-
601.408
2.628
0,4%
1.554
-
-
ABD Kanada
Meksika Bermuda
123
Ekonomik Rapor / 2019
Ülke Adı
Türkiye
Mersin Firmaları
Mersin Firmalarının Payı (%)
Guatemala
53.550
140
0,3%
Belize
10.063
6
0,1%
Honduras
15.032
176
1,2%
El Salvador
14.773
-
-
Nikaragua
11.119
7
0,1%
Kostarika
54.914
170
0,3%
Panama
248.768
968
0,4%
Anguilla
495
-
-
Küba
42.849
-
-
St. Kitts ve Nevis
5.934
-
-
128.867
1.733
1,3%
86.116
-
-
763
33
4,3%
118.662
133
0,1%
Haiti Bahamalar Türk ve Caicos Ad. Dominik Cumhuriyeti ABD Virjin Adaları
400
47
11,8%
Antigua ve Barbuda
12.537
37
0,3%
Dominik
1.542
-
-
Cayman Adaları
20.905
-
-
Jamaika
90.035
31
0,03%
St. Lucia
3.012
20
0,7%
St. Vincent ve Grenadines
4.811
82
1,7%
14.053
-
-
Britanya Virjin Ad. Barbados
8.441
158
1,9%
68.252
156
0,2%
Grenada
907
-
-
Aruba
1.574
-
-
Trinidad ve Tobago
Kolombiya
248.744
747
0,3%
Venezuela
129.701
1.002
0,8%
Guyana
28.640
667
2,3%
Surinam
18.040
495
2,7%
Ekvator
59.024
343
0,6%
Peru
177.321
745
0,4%
Brezilya
478.498
896
0,2%
Şili
343.741
2.236
0,7%
Bolivya
22.012
-
-
Paraguay
47.133
-
-
Uruguay
42.824
477
1,1%
Arjantin
161.119
565
0,4%
Falkland Adaları Kuzey Kıbrıs Türk Cum.
134
-
-
1.272.343
40.974
3,2%
124
Ekonomik Rapor / 2019
Ülke Adı
Türkiye
Mersin Firmaları
Mersin Firmalarının Payı (%)
Lübnan
1.026.502
35.716
3,5%
Suriye
1.225.917
90.833
7,4%
Irak
8.997.885
300.431
3,3%
İran
2.315.369
51.476
2,2%
İsrail
4.356.303
54.199
1,2%
66.455
3.715
5,6%
Filistin Devleti Ürdün
642.005
5.418
0,8%
Suudi Arabistan
3.184.924
40.225
1,3%
Kuveyt
543.935
6.336
1,2%
Bahreyn
261.191
1.168
0,4%
Katar
1.162.613
14.955
1,3%
BAE
3.518.034
16.724
0,5%
Umman
613.489
3.123
0,5%
Yemen
924.108
16.984
1,8%
148.711
649
0,4%
Pakistan
Afganistan
499.207
16.009
3,2%
Hindistan
1.086.607
29.482
2,7%
Bangladeş
339.667
16.348
4,8%
Maldivler
27.438
338
1,2%
Sri Lanka
79.546
2.252
2,8%
Nepal
55.363
533
1,0%
Butan
97
-
-
Myanmar
45.128
2.351
5,2%
Tayland
256.012
2.479
1,0%
7.758
-
-
339.016
6.918
2,0%
Laos Vietnam Kamboçya
23.563
358
1,5%
Endonezya
276.957
1.514
0,5%
Malezya
345.091
9.184
2,7%
Bruney
4.581
26
0,6%
Singapur
674.913
4.210
0,6%
Filipinler
116.864
2.251
1,9%
Moğolistan
39.245
30
0,1%
2.586.967
20.585
0,8%
Çin Kuzey Kore
-
-
-
Güney Kore
885.843
6.348
0,7%
Japonya
490.112
9.009
1,8%
Tayvan
248.928
1.305
0,5%
Hong Kong
708.725
5.052
0,7%
17.860
-
-
Makao
125
Ekonomik Rapor / 2019
Ülke Adı
Türkiye
Mersin Firmaları
Mersin Firmalarının Payı (%)
Avustralya
636.935
2.871
0,5%
5.244
-
-
-
-
-
108.560
435
0,4%
Papua Yeni Gine Nauru Yeni Zelanda Solomon Adaları
81
-
-
1.149
3
0,3%
Yeni Kaledonya
10.775
-
-
Vallis ve Futuna
161
-
-
Tuvalu
41
-
-
Fiji
Kiribati
1.830
-
-
Vanuatu
2.449
8
0,3%
Tonga
180
-
-
Samoa
838
-
-
Kuzey Mariana Adaları
29
-
-
9.127
-
-
166.073
28
0,02%
2.148
-
-
114
1
1,0%
Guam
1.680
-
-
ABD Küçük Out.Adl.
689
-
-
Fransız Polinezyası Marşal Adaları Palau Amerikan Samoası
Cocos Adaları
-
-
-
Christmas Adaları
-
-
-
7.707
5
0,1%
32
-
-
Cook Adaları Niue Adası Tokelau Adaları
-
-
-
Antarktika
-
-
-
Güney Georgia ve Sand. Adl.
1
-
-
67
-
-
Fransa Güney Bölgesi
4.582
4
0,1%
Antalya Serbest Bölgesi
Belirlenemeyen Ülke ve Bölgeler
90.093
3
0,00%
AHL Serbest Bölgesi
40.832
96
0,2%
İstanbul Endüstri ve Tic.Serb.Böl.
293.015
300
0,1%
Ege Serbest Bölgesi
438.402
497
0,1%
Mersin Serbest Bölgesi
319.473
19.708
6,2%
Trakya Serbest Bölgesi
162.177
77
0,05%
Trabzon Serbest Bölgesi
59
-
-
İzmir Serbest Bölgesi
67.179
6
0,01%
Yumurtalık Serbest Bölgesi
50.985
562
1,1%
7.118
-
-
Samsun Serbest Bölgesi
126
Ekonomik Rapor / 2019
Ülke Adı
Türkiye
Mersin Firmaları
Mersin Firmalarının Payı (%)
Kayseri Serbest Bölgesi
247.656
282
0,1%
Çorlu Avrupa Serbest Bölgesi
198.811
44
0,02%
Gaziantep Serbest Bölgesi
15.012
-
-
225.408
26
0,01%
Bursa Serbest Bölgesi TÜBİTAK MAM Teknoloji Serbest Bölgesi
2.264
-
-
Kocaeli Serbest Bölgesi
83.245
17
0,02%
Denizli Serbest Bölgesi
4.189
-
-
171.471.038
1.772.760
%1,03
Toplam *: Geçici Veriler
2019 YILI ÜLKELERE GÖRE İTHALAT* (1.000 $) Kaynak: TÜİK
Ulke Adı
Türkiye
Mersin Firmaları
Mersin Firmalarının Payı(%)
Fransa
6.353.503
10.155
0,2%
Hollanda
3.071.257
7.952
0,3%
Almanya
17.976.094
34.013
0,2%
İtalya
8.611.930
29.632
0,3%
Birleşik Krallık
5.426.645
10.694
0,2%
İrlanda
817.624
8
0,00%
Danimarka
1.027.641
2.963
0,3%
Yunanistan
1.396.375
22.105
1,6%
Portekiz
693.891
1.998
0,3%
İspanya
4.227.382
18.429
0,4%
Belçika
3.164.651
5.320
0,2%
Lüksemburg
108.082
287
0,3%
İzlanda
25.786
410
1,6%
Norveç
773.432
879
0,1%
İsveç
1.569.637
1.345
0,1%
878.391
1.505
0,2%
2.131
-
-
Avusturya
1.290.508
1.623
0,1%
İsviçre
Finlandiya Liechtenstein
3.256.678
965
0,03%
Faroe Adaları
279
-
-
Andorra
39
-
-
1
-
-
Cebelitarık
12
-
-
Malta
Vatikan
46.461
13
0,03%
San Marino
1.360
-
-
127
Ekonomik Rapor / 2019
Ulke Adı
Türkiye
Mersin Firmaları
Mersin Firmalarının Payı (%)
Estonya
198.958
269
0,1%
Letonya
163.302
215
0,1%
Litvanya
301.251
1.734
0,6%
Polonya
2.478.878
1.490
0,1%
Çekya
2.226.357
3.701
0,2%
733.145
53
0,01%
Macaristan
1.258.927
2.751
0,2%
Romanya
2.483.092
13.651
0,5%
Bulgaristan
2.337.792
10.858
0,5%
Arnavutluk
20.988
6
0,03%
Ukrayna
2.604.452
76.960
3,0%
Belarus
160.171
44
0,03%
Slovakya
Moldova Rusya Federasyonu Gürcistan Ermenistan
246.237
15.556
6,3%
22.453.026
98.021
0,4%
215.739
31
0,01%
2.121
-
-
Azerbaycan
394.767
323
0,1%
Kazakistan
1.399.904
17.894
1,3%
251.889
2.073
0,8%
Özbekistan
1.076.238
4.418
0,4%
Tacikistan
131.434
2
0,00%
Kırgızistan
43.327
5.572
12,9%
Slovenya
318.093
1.115
0,4%
Hırvatistan
208.791
15
0,01%
Bosna-Hersek
191.297
6.195
3,2%
7.754
22
0,3%
Kuzey Makedonya
97.680
68
0,1%
Karadağ
12.850
-
-
Sırbistan
337.862
1.127
0,3%
Fas
690.117
9.136
1,3%
Cezayir
720.249
170
0,02%
Tunus
157.417
226
0,1%
Türkmenistan
Kosova
Libya
478.085
-
-
Mısır
1.812.287
15.204
0,8%
Sudan
72.499
30.640
42,3%
Moritanya
83.079
-
-
Mali
8.626
15
0,2%
Burkina Faso
20.845
223
1,1%
Nijer
84
-
-
Çad
32.594
20.387
62,5%
128
Ekonomik Rapor / 2019
Ulke Adı Cabo Verde
Türkiye
Mersin Firmaları
Mersin Firmalarının Payı (%)
538
-
-
Senegal
10.124
1.502
14,8%
Gambiya
1.405
404
28,8%
727
-
-
Gine Bissau Gine
4.740
448
9,5%
Sierra Leone
2.801
-
-
Liberya
12.343
-
-
Kotdivuar
188.835
-
-
Gana
100.364
-
-
Togo
10.583
-
-
Benin
15.781
-
-
Nijerya
147.541
50.770
34,4%
Kamerun
54.364
37
0,1%
Orta Afrika Cumhuriyeti
1.970
-
-
Ekvator Ginesi
3.697
-
-
Gabon
8.324
-
-
Kongo
1.471
-
-
Kongo Demokratik Cumhuriyeti
456
-
-
Ruanda
183
-
-
Burundi
479
-
-
10
-
-
Angola
2.320
1.032
44,5%
Etiyopya
27.500
1.735
6,3%
Cibuti
15
-
-
Somali
6.399
138
2,2%
Kenya
16.732
251
1,5%
Uganda
7.407
1.535
20,7%
Tanzanya
28.588
231
0,8%
Seyşeller
7.783
-
-
Mozambik
St. Helena
67.734
1.169
1,7%
Madagaskar
5.215
911
17,5%
Mauritius
3.043
6
0,2%
Komorlar Birliği
7.784
-
-
Mayotte
0,2
-
-
Zambia
5.921
-
-
Zimbabve
11.855
146
1,2%
Malavi
16.364
214
1,3%
Güney Afrika Cumhuriyeti
757.589
206
0,03%
Namibya
707
-
-
Botsvana
39
-
-
129
Ekonomik Rapor / 2019
Ulke Adı
Türkiye
Mersin Firmaları
Mersin Firmalarının Payı (%)
Svaziland
144
-
-
28
-
-
ABD
Lesotho
11.186.859
27.228
0,2%
Kanada
1.562.733
90.302
5,8%
37
-
-
Grönland St Pierre ve Miquelon
2
-
-
676.958
10.812
1,6%
22
-
-
Guatemala
9.988
742
7,4%
Belize
3.651
-
-
Honduras
4.798
5
0,1%
El Salvador
2.314
6
0,3%
Nikaragua
530
6
1,1%
Kostarika
41.742
1.134
2,7%
Panama
12.138
-
-
Küba
11.805
177
1,5%
3
-
-
Haiti
763
-
-
Bahamalar
0,3
-
-
1
-
-
Meksika Bermuda
St. Kitts ve Nevis
Türk ve Caicos Ad.
14.096
40
0,3%
ABD Virjin Adaları
Dominik Cumhuriyeti
96
-
-
Antigua ve Barbuda
0,3
-
-
Dominik
8
-
-
Cayman Adaları
87
-
-
Jamaika
505
-
-
St. Lucia
6
-
-
6.534
-
-
11
-
-
St. Vincent ve Grenadines Britanya Virjin Ad. Barbados
47
-
-
52.465
-
-
2
-
-
Kolombiya
1.462.828
875
0,1%
Venezuela
20.348
136
0,7%
Guyana
1.165
-
-
Surinam
127
-
-
Ekvator
58.935
11.667
19,8%
Peru
72.573
338
0,5%
2.595.006
77.870
3,0%
Trinidad ve Tobago Grenada
Brezilya
130
Ekonomik Rapor / 2019
Türkiye
Şili
235.879
Bolivya
107.874
59
0,1%
Paraguay
34.948
126
0,4%
Uruguay
298.614
1.421
0,5%
Arjantin
293.845
16.684
5,7%
Falkland Adaları
Mersin Firmaları
Mersin Firmalarının Payı (%)
Ulke Adı
2.971
1,3%
20
-
-
Kuzey Kıbrıs Türk Cum.
57.560
16.263
28,3%
Lübnan
54.052
1.011
1,9%
Suriye
90.135
55.017
61,0%
Irak
2.517.522
429
0,02%
İran
3.270.610
11.852
0,4%
İsrail
1.742.927
35.387
2,0%
Filistin Devleti
8.426
87
1,0%
Ürdün
32.154
68
0,2%
1.922.407
20.815
1,1%
Kuveyt
97.037
475
0,5%
Bahreyn
174.708
-
-
Katar
264.707
110
0,04%
BAE
4.336.899
472
0,01%
178.804
-
-
Suudi Arabistan
Umman Yemen
5.408
-
-
Afganistan
13.057
6.293
48,2%
Pakistan
303.890
952
0,3%
Hindistan
6.593.492
58.899
0,9%
Bangladeş
469.643
2.796
0,6%
Maldivler
18
-
-
Sri Lanka
97.845
1.290
1,3%
Nepal
26.426
-
-
Butan
1.487
-
-
Myanmar
52.709
519
1,0%
1.086.025
1.468
0,1%
6.385
1
0,01%
1.529.425
6.851
0,4%
Kamboçya
70.411
6
0,01%
Tayland Laos Vietnam Endonezya
1.281.440
3.129
0,2%
Malezya
1.859.831
10.898
0,6%
Singapur
272.436
153
0,1%
Filipinler
134.542
644
0,5%
514
-
-
Moğolistan
131
Ekonomik Rapor / 2019
Ulke Adı
Türkiye
Çin
18.496.436
Mersin Firmaları 104.668
Mersin Firmalarının Payı (%) 0,6%
Kuzey Kore
39
-
-
Güney Kore
5.649.219
18.552
0,3%
Japonya
3.519.915
6.660
0,2%
Tayvan
1.274.779
5.048
0,4%
219.397
12
0,01%
18
-
-
1.031.514
3.311
0,3%
230
5
2,0%
17
-
-
Hong Kong Makao Avustralya Papua Yeni Gine Nauru Yeni Zelanda
24.246
21
0,1%
Solomon Adaları
1
-
-
Yeni Kaledonya
2
-
-
Fiji
74
-
-
Vanuatu
310
-
-
Samoa
4
-
-
Kuzey Mariana Adaları
0,4
-
-
Fransız Polinezyası
53
-
-
17.226
-
-
Palau
681
-
-
Amerikan Samoası
69
-
-
ABD Küçük Out.Adl.
5
-
-
0,4
-
-
1
-
-
84
-
-
Tokelau Adaları
42
-
-
Antarktika
528
-
-
Belirlenemeyen Ülke ve Bölgeler
42.463
1.446
3,4%
Antalya Serbest Bölgesi
6.905
-
-
Marşal Adaları
Cocos Adaları Christmas Adaları Niue Adası
AHL Serbest Bölgesi
21.721
-
-
İstanbul Endüstri ve Tic.Serb.Böl.
110.758
-
-
Ege Serbest Bölgesi
159.791
18
0,01%
Mersin Serbest Bölgesi
51.566
7.580
14,7%
Trakya Serbest Bölgesi
23.929
-
-
İzmir Serbest Bölgesi
86.592
-
-
Yumurtalık Serbest Bölgesi
120.198
98
0,1%
Samsun Serbest Bölgesi
3.609
-
-
Kayseri Serbest Bölgesi
148.457
-
-
Çorlu Avrupa Serbest Bölgesi
312.288
92
0,03%
132
Ekonomik Rapor / 2019
Ulke Adı
Türkiye
Gaziantep Serbest Bölgesi Bursa Serbest Bölgesi
Mersin Firmaları
Mersin Firmalarının Payı (%)
8
-
-
141.800
-
-
Tübitak MAM Teknoloji Serbest Bölgesi
2.359
-
-
Kocaeli Serbest Bölgesi
61.485
1.731
2,8%
Denizli Serbest Bölgesi
1.443
-
-
Gizli Ülke
15.157.112
-
-
Toplam
202.702.566
1.178.929
0,6%
*: Geçici Veriler
İlimizin başlıca ihraç pazarları olan Asya ve Avrupa ülkeleri ihracatında 2019 yılının ilk üç çeyrekliğinde gözlenen azalış eğilimi, yılın son çeyreğinde yerini hızlı artışa bırakmıştır. 2019 yılında Avrupa ülkeleri ihracatı geçen yıla göre %1’lik sınırlı artış; Asya ülkeleri ise %9’luk artış kaydetmiş; söz konusu gelişmeler paralelinde Avrupa ülkelerinin toplam ihracat hacmi içerisindeki payı geçen yıla göre 0,8 puanlık azalışla %37’ye gerilerken; Asya ülkelerinin payı ise 2,6 puanlık artışla %49’a yükselmiştir.
MERSİN FİRMALARI DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİNİN ÜLKE GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI ($) Kaynak: TÜİK
Ülke Grupları
2018
2019
Değişim (%)
İhracat
İthalat
İhracat
İthalat
İhracat
İthalat
Avrupa
647.654
351.743
651.044
400.482
1%
14%
Avrupa Birliği
332.693
173.342
302.573
184.056
-9%
6%
Diğer Avrupa Ülkeleri
314.961
178.401
348.471
216.425
11%
21%
Afrika
175.883
121.290
155.642
136.738
-12%
13%
Kuzey Afrika
105.537
39.800
101.419
24.736
-4%
-38%
Diğer Afrika Ülkeleri
70.346
81.490
54.223
112.002
-23%
37%
Amerika
81.149
302.201
80.441
242.816
-1%
-20%
Kuzey Amerika
60.219
124.737
65.741
117.747
9%
-6%
Orta Amerika ve Karayipler
6.113
18.870
6.527
12.921
7%
-32%
Güney Amerika
14.817
158.594
8.173
112.148
-45%
-29%
Asya
793.644
368.390
861.281
385.016
9%
5%
Yakın ve Orta Doğu Asya Ülkeleri
655.822
75.329
666.333
125.885
2%
67%
Diğer Asya Ülkeleri
137.822
293.060
194.949
259.130
41%
-12%
Okyanusya ve Kutup Bölgeleri
4.655
5.960
3.351
3.337
-28%
-44%
Avustralya ve Yeni Zelanda
3.364
5.960
3.311
3.333
-2%
-44%
Diğer Okyanusya ve Kutup Bölgeleri Ülkeleri
1.290
0
40
5
-97%
-
0
598
4
1.446
1441%
142%
23.554
10.187
21.608
9.519
-8%
-7%
1.726.540
1.160.367
1.773.372
1.179.354
3%
2%
Diğer Ülkeler Serbest Bölgeler Toplam *: Geçici Veriler
133
Ekonomik Rapor / 2019
• Türkiye’den Bölgeye yapılan “sarf malzeme” ile “yatırım ve tesis” yatırımlarının etkisiyle yatırım harcamaları yıllık %7 genişlemiştir • Bölgede firma sayısında azalış, istihdamda ise artış kaydedilmiştir. • Ticaret hacmi yıllık %5’lik azalışla 2,8 milyar $’a gerilemiştir.
MERSİN SERBEST BÖLGESİ Bölgenin Toplam Brüt Alanı
841.997 m²
Bölgenin Net Parsel Alanı
631.445 m²
Kiraya Verilen Toplam Alan
614.240 m²
Kiraya Verilebilir Toplam Alan
-
MERSİN BERBEST BÖLGESİ İSTİHDAM VE FİRMA SAYISI İSTATİSTİKLERİ Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü
10.376 8.779
11.001 8.075
7.698
436
465
473
433
417
2015
2016
2017
2018
2019
Firma Sayısı
İstihdam
134
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI YATIRIM HARCAMALARININ DAĞILIMI (ABD $) Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü
Türkiye’den
Yurtdışından
Toplam
Sarf Malzeme
11.253.747
867.611
12.121.358
Demirbaş
5.017.880
4.108.741
9.126.622
Yatırım ve Tesis
4.246.400
16.724
4.263.123
Toplam
20.518.027
4.993.076
25.511.103
2019 YIL SONU İTİBARİYLE VERİLEN RUHSATLARIN SAYISI Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü
Yerli
Kiracı
Yatırımcı
Toplam
172
311
483
Yabancı
81
59
140
Yerli-yabancı Ortaklığı
18
22
40
Toplam
271
392
663
2019 YILI SONU İTİBARİYLE FİRMA SAYISI Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü
Firma Sayısı
Yerli
298
Yabancı
91
Yerli-Yabancı Ortaklığı
28
Toplam
417
FİRMALARIN FAALİYET RUHSAT KONULARINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü
Depo İşletmeciliği 8%
Diğer Sektörler 5%
Alım Satım 39%
İşyeri Kiralama 17%
Üretim 31%
135
Ekonomik Rapor / 2019
Mersin Serbest Bölgesi’nde yer alan firma sayısı 2019’un Aralık ayı sonu itibariyle yıllık bazda %4 azalarak 417’ye gerilemiştir. Söz konusu daralmada “alım satım” konusunda faaliyet gösteren firmalardaki azalış etkili olmuştur. Bölge’de yaratılan istihdam yıllık %6’lık artışla 11.001 kişiye gerilemiştir. 2019 yılında bölgedeki yatırım harcamaları geçen yıla göre %6,5’lik artışla 25,5 milyon $’a yükselmiştir. Söz konusu gelişmede Türkiye’den Bölgeye yapılan “sarf malzeme” ile “yatırım ve tesis” yatırımları etkili olmuştur. Bölgedeki ticaret hacminde 2018 yılında gözlenen sınırlı artış; 2019’da yerini %5’lik azalışa bırakarak 2,8 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. Yıllık bazda söz konusu gelişmede en büyük pay hem bölgeye girişi hem de çıkışı yapılan “meyveler” ile “işlenmiş petrol ürünleri” alt sektör gruplarındaki daralmadır.
MERSİN SERBEST BÖLGESİ TİCARET HACMİ Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü
000 $ 4.000.000 3.500.000 3.000.000 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0 2015
2016 Bölgeye Giriş
2017 Bölgeden Çıkış
2018
2019
Toplam
MERSİN SERBEST BÖLGESİ TİCARET HACMİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI (1000 $) Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü
2019 Sektörler
Bölgeye Giriş
Bölgeden Çıkış
Tarım Grubu
446.155
Bitkisel Ürünler
445.637
2018 Yılına Göre Değişim (%) Toplam
Bölgeye Giriş
Bölgeden Çıkış
Toplam
441.686
887.841
-13%
-17%
-15%
440.828
886.465
-13%
-17%
-15%
Hayvancılık Ürünleri
14
12
25
-58%
-
-43%
Su Ürünleri
76
103
178
103%
103%
103%
Orman Ürünleri
428
744
1.172
-31%
29%
-2%
6.870
5.248
12.118
-5%
-33%
-20%
Madencilik Sanayi Grubu
830.058
1.071.853
1.901.910
-5%
4%
0%
Tarıma Dayalı İşlenmiş Ürünler
146.082
174.991
321.073
-7%
-14%
-11%
İşlenmiş Petrol Ürünleri
156.299
167.674
323.973
-21%
-14%
-18%
Sanayi Mamulleri
527.677
729.187
1.256.864
2%
16%
9%
1.283.083
1.518.787
2.801.869
-8%
-3%
-5%
Toplam
136
Ekonomik Rapor / 2019
2019 yılında Bölge’nin ithalat kapsamında gerçekleştirdiği ticari faaliyetler; ihracata kıyasla daha hızlı daralma kaydedilmiştir. Söz konusu gelişmede ithalat kapsamında tarım ve sanayi sektörleri ile bölgeden çıkışı yapılan tarım sektörü belirleyici olmuştur. Ülke grupları bölgedeki ticaret hacmindeki yıllık bazdaki gerçekleşmelerde; Bölgeye girişlerde Amerika, Asya ve Avrupa; bölgeden çıkışlarda ise başta Türkiye olmak üzere Avrupa ülkelerinin etkisi gözlenmiştir.
MERSİN SERBEST BÖLGESİ TİCARET HACMİ (1000 $) Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü
350.000 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000
Bölgeye Giriş
Bölgeden Çıkış
Toplam
GENİŞ EKONOMİK GRUPLAR SINIFLAMASINA GÖRE MERSİN SERBEST BÖLGE TİCARETİ Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü
1.800.000.000 1.600.000.000
$
1.400.000.000 1.200.000.000 1.000.000.000
%55
%45
%42
%49
%45
%64
%59
%55
%33
%38
%41
800.000.000 600.000.000 400.000.000 200.000.000
%53
%4
0 2017
%2
%6 2018
2019
%4 2017
Bölgeye Giriş
%3 2018 Bölgeden Çıkış
Yatırım Malları
Ara Mallar
137
Tüketim Malları
%4 2019
Ara-19
Kas-19
Eki-19
Eyl-19
Ağu-19
Tem-19
Haz-19
May-19
Nis-19
Mart-19
Şub-19
Oca-19
Ara-18
Kas-18
Eki-18
Eyl-18
Ağu-18
Tem-18
Haz-18
May-18
Nis-18
Mart-18
Şub-18
0
Oca-18
50.000
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI TİCARET HACMİNİN ÜLKE GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI (1.000 $) Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü
2018-2019 Değişim (%)
Yurtdışından Bölgeye
Bölgeden Yurtdışına
Toplam
Yurtdışından Bölgeye
Bölgeden Yurtdışına
Toplam
Avrupa
154.748
335.945
490.693
-17%
-3%
-8%
Avrupa Birliği
142.544
304.166
446.710
-1%
-3%
-2%
Diğer Avrupa Ülkeleri
12.204
31.779
43.983
-72%
-7%
-43%
Afrika
68.077
62.095
130.173
33%
78%
52%
Kuzey Afrika
63.051
50.465
113.516
70%
84%
76%
5.026
11.631
16.657
-64%
57%
-22%
Amerika
Diğer Afrika Ülkeleri
289.488
88.076
377.564
-20%
55%
-10%
Kuzey Amerika
124.278
83.737
208.015
-22%
56%
-2%
11.593
1.466
13.059
68%
32%
63%
Orta Amerika ve Karayipler Güney Amerika
153.618
2.873
156.490
-23%
26%
-22%
Asya
266.339
546.072
812.412
-6%
11%
5%
Yakın ve Orta Doğu Asya Ülkeleri
102.131
488.844
590.975
28%
10%
13%
Diğer Asya Ülkeleri
164.209
57.228
221.437
-20%
21%
-12%
Okyanusya ve Kutup Bölgeleri
470
7.500
7.970
1%
42%
38%
Avustralya ve Yeni Zelanda
470
7.500
7.970
1%
42%
38%
Diğer Ülkeler
42.542
32.913
75.455
15%
-28%
-9%
Türkiye
461.418
446.185
907.603
-2%
-24%
-14%
Toplam
1.283.083
1.518.787
2.801.869
-8%
-3%
-5%
138
Ekonomik Rapor / 2019
• Mersin Liman Başkanlığı bazında elleçlenen yük trafiğinde yıllık %10 artarak 36,4 milyon tona ulaşmıştır. • Yıllık bazda konteyner yüklerindeki artış hızlanmıştır. • Türkiye genelinde limanlara operasyon için uğrayan gemi sayısına göre Mersin; 4. sıradadır.
DENİZ TİCARETİ MERSİN ULUSLARARASI LİMANI HAKKINDA TEKNİK BİLGİLER Kaynak: Mersin Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş.
İşleticisi
Mersin Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş.
Hizmete Açılış Tarihi
11.05.2007
Toplam Rıhtım Uzunluğu
3.370 m
Liman Alanı
1.056.627 m²
Deniz Alanı
314.000 m²
Kullanılan Net Saha
1.056.627 m²
Kapalı Alan Rıhtım Derinlikleri
8.413 m² 8,6/9/9,6/10/11,5/12/14/15,8 m
Gemi Kabul Kapasitesi Dökme Kuru & Dökme Sıvı Yük Kapasitesi
Uzunluk 366 m 8.000.000 Ton / 1.000.000 Ton
Genel Kargo Kapasitesi
1.000.000 Ton
Konteyner Operasyon Kapasitesi
2.600.000 TEU
Sahalarda Konteyner Tutma Kapasitesi
51.680 TEU
139
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI SONU İTİBARİYLE MERSİN ULUSLARARASI LİMANI KONTEYNER İLE YÜKLEME-BOŞALTMA ARAÇLARI Kaynak: Mersin Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş.
Araç Cinsi Gentry-Crane
Adet
Kapasitesi/Ton
12
40-45-65
Dolu Konteyner Forklifti (RS)
14+3
45
Boş Konteyner Forklifti (ECH)
16
12
Saha Kreynleri (RTG)
38
35-40-41
Mobil Vinçler (MHC)
4+1
35-40-41
Forkliftler
61
3-5-7-9
30+2
-
Tırlar
20
35-40
Çekiciler
105
65
Treyler
97
40-65
Endüstriyel Ekskavatör
8
10-30
Loder
4
3-18
Mini Loder (Bobcat)
11
1,5
Konveyör Bant
MERSİN LİMANI BAŞKANLIĞI BAZINDA ELLEÇLENEN YÜKLERİN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
40.000
282%
36.000
36.374 33.041
32.000
Bin Ton
24.000 16.000
19.006 14.758 15.823
100%
16.985
12.000 8.000
7%
4.000
134
0 İhracat
İthalat 2018
10%
-11%
12% 237
Transit 2019
140
1.164
1.034
Dahili Değişim (%)
0%
-100% Toplam
Değişim %
200%
28.000 20.000
300%
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN LİMAN BAŞKANLIĞI YÜKLEME BOŞALTMA TONAJI Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
40.000 35.000
Bin Ton
30.000 19.957
25.000 20.000
19.901
17.848
13.946
15.193
16.416
2017
2018
2019
15.000 10.000 5.000 0
Yükleme
Boşaltma
MERSİN LİMAN BAŞKANLIĞI BAZINDA ELLEÇLENEN YÜKLERİN KARGO TİPİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
25.000
14%
20.000
13%
20% 21.267
10%
9%
Bin Ton
18.786 15.000
0% -10%
10.000 5.538
5.000
6.032
-10%
5.772
6.594 -23%
1.722 1.543
1.223
938
0
Katı Dökme Yük
Genel Kargo 2018
Sıvı Dökme Yük 2019
Konteyner
-20% -30%
Araç
Değişim (%)
Mersin Liman Başkanlığı bazında elleçlenen yük trafiğinde 2018 yılında gözlenen %2’lik azalış, 2019’da yerini %10’luk artışa bırakarak yük trafiği yaklaşık 36,4 milyon ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Söz konusu gelişmede özellikle ithal edilen yük trafiğindeki hızlı artış etkili olmuştur. Elleçlenen yük miktarı ile Türkiye genelindeki liman başkanlıkları içerisinde 6. sıradan, 5.sıraya yükselmiştir. Yük taşıma istatistikleri kargo tipine göre incelendiğinde; katı ve sıvı dökme yükler geçen yılki azalış yerini artışa bırakırken, konteyner yüklerindeki artış ise 2019 yılında hızlanmıştır.
141
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI MERSİN LİMAN BAŞKANLIĞI BAZINDA ELLEÇLENEN YÜKLERİN YÜK CİNSLERİNE GÖRE DAĞILIMI (TON)* Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
Yük Cinsi
İhracat
İthalat
Kabotaj
Transit
Genel Toplam
Değişim (%)
Tarım Ürünleri ve Canlı Hayvanlar
52.406
1.397.701
8
3.483
1.453.598
9%
Gıda Maddeleri ve Hayvan Yemleri
86.475
1.904.897
0
0
1.991.372
1%
0
584.276
0
0
584.276
-4%
Petrol Ürünleri
115.735
4.663.897
477.303
19.576
5.276.511
8%
Cevher ve Metal Atıkları
226.104
173.438
0
0
399.542
-36%
Metal Ürünleri
263.603
43.058
9.547
0
316.208
55%
2.205.562
36.864
2.495
0
2.244.921
31%
Gübreler
321.977
231.153
58.461
5.878
617.469
14%
Kimyasallar
699.426
525.930
0
0
1.225.356
16%
11.849.893
9.444.152
428.182
540.250
22.262.477
11%
1.779
194
0
0
1.973
50%
15.822.960
19.005.560
975.996
569.187
36.373.703
10%
Katı Mineral Yakıtlar
Ham ve Üretilmiş Mineraller, İnşaat Malzemeleri
Makineler, Taşıma Teçhizatı, Aksam ve Çeşitli Parçaları ile Konteynerler Diğer Taşınan Mallar Elleçlenen Toplam Yük *: Geçici Veriler
Mersin Liman Başkanlığı bazında ihraç edilen yük trafiği 2019 yılında %7’lik artışla geçen yıl ile paralel yönde gelişme kaydederek 15,8 milyon tona ulaşmıştır. Yıllık bazda söz konusu genişlemeye “ham ve üretilmiş mineraller, inşaat malzemeleri” ile “makineler, taşıma teçhizatı, aksam ve çeşitli parçaları ile konteynerler” en fazla katkıyı sağlamıştır. İthal edilen yüklerde geçen yıl gözlenen daralma; 2019’da yerini %12’lik artışa bırakarak 19 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu gelişmede “makineler, taşıma teçhizatı, aksam ve çeşitli parçaları ile konteynerler” belirleyici olmuştur. Yıllık bazda dâhili taşımacılık yükleri “petrol ürünleri”; “makineler, taşıma teçhizatı, aksam ve çeşitli parçaları ile konteynerler” yük gruplarının etkisiyle geçen yıla göre %11’lik azalışla 1 milyon ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde transit yük taşımacılığı “makineler, taşıma teçhizatı, aksam ve çeşitli parçaları ile konteynerler” yük grubunun etkisiyle geçen yıla göre güçlü artışla 511 bin tona ulaşmıştır.
MERSİN LİMAN BAŞKANLIĞI KONTEYNER TRAFİĞİNİN YÜKLEME BOŞALTMA TONAJINA GÖRE DAĞILIMI (TON) Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
1.554 773
781
2017
1.855 1.663 893
816
962
847
2018 Yükleme
142
2019 Boşaltma
Ekonomik Rapor / 2019
GEMİ İSTATİSTİKLERİ 80.000
4.400
70.000
4.300
60.000
4.200
50.000
4.100
40.000
4.000
30.000
3.900
20.000
3.800
10.000
3.700
0
2017
2018 Türkiye Liman Başkanlıkları
Mersin
Türkiye
Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
3.600
2019 Mersin Liman Başkanlıkları
2019 yılında elleçlenen konteyner miktarı; yıllık %12’lik artışla 1.854.312 TEU’ya ulaşmış; söz konusu artışta özellikle yükleme trafiğinin katkısı gözlenmiştir. Mersin Limanı elleçlenen konteyner miktarına göre Türkiye’deki konteyner limanları içerisinde 2. sıradaki yerini, 2019 yılında da korumuştur. Türkiye genelinde limanlara operasyon için uğrayan gemi sayısı 2018 yılına göre yaklaşık %25 azalmıştır. Mersin liman tesislerinde ise yıllık bazda bu oran %10’luk azalışla 3.874’e gerilemiştir. Belirtilen dönemde Türkiye genelinde limanlara uğrayan gemi sayısına göre Mersin, 4.sıradaki yerini korumuştur.
RO-RO GEMİLERİYLE TAŞINAN TIR/TREYLER/VAGON İSTATİSTİKLERİ (ADET) Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
2018
Avrupa
Akdeniz
Giden Araç
Toplam Araç
Gelen Araç
Giden Araç
Toplam Araç
19/18 Değişim (%)
Mersin-Trieste
17.220
16.706
33.926
18.113
16.617
34.730
2%
Mersin-Magusa
14.574
18.836
33.410
10.183
19.921
30.104
-10%
Taşucu-Girne
6.826
7.986
14.812
9.512
10.574
20.086
36%
Taşucu-Tripoli
7.256
7.200
14.456
6.014
5.967
11.981
-17%
Mersin-Girne
5.042
4.972
10.014
-
-
-
-
Mersin-Haifa
1.255
1.208
2.463
1.742
1.908
3.650
48%
-
-
-
0
524
524
-
Mersin- Dar Es Salaam Taşucu-Latakya Toplam
2019
Gelen Araç
Hatlar
374
379
753
-
-
-
-
52.547
57.287
109.834
45.564
55.511
101.075
-8%
143
Ekonomik Rapor / 2019
LİMAN BAŞKANLIĞI BAZINDA YURTDIŞI BAĞLANTILI OTOMOBİL/ARAÇ ELLEÇLEMESİ (ADET) Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
Liman Başkanlığı
2018
2019
Liman Tesisi
Gelen Araç
Giden Araç
Toplam Araç
Gelen Araç
Giden Araç
Toplam Araç
19/18 Değişim (%)
Taşucu TDİ Limanı
4.918
6.149
11.067
5.242
6.191
11.433
%3
Taşucu
Taşucu Balıkçı Barınağı, Feribot ve Yat Yanaşma İskelesi
4.666
4.527
9.193
4.378
4.532
8.910
-%3
Mersin
Mersin Uluslararası Limanı
10.313
2.457
12.770
16.604
1.867
18.471
%45
19.897
13.133
33.030
26.224
12.590
38.814
%18
Toplam
Uluslararası taşıma hatlarına göre İlimizdeki Ro-Ro istatistikleri incelendiğinde; 2019 yılında Ro-Ro gemileriyle tır-treyler-vagon taşımaları geçen yıla göre %8’lik azalışla 101.075’e gerilemiş; söz konusu gelişmede Mersin-Magusa ve Taşucu-Tripoli hatları etkili olmuştur. Yurtdışı bağlantılı otomobil-araç elleçlemesinde ise İlimizdeki liman tesislerinde gelen giden araç trafiği 2019 yılında geçen yıla göre %18’lik artışla 38.814’e ulaşmış; söz konusu artışta Mersin Uluslararası Limanı’ndan yapılan elleçlemelerin katkısı gözlenmiştir.
144
Ekonomik Rapor / 2019
TİCARET BORSASI VE TOPTANCI HALLERİ MERSİN TİCARET BORSASI’NIN İŞLEM HACMİ Kaynak: Mersin Ticaret Borsası
Cinsi
2018
2019
Miktar (kg)
Değer (¨)
Miktar (kg)
Değer (¨)
Hububat
917.625.119
1.200.201.162
1.123.204.749
2.014.137.486
Hububat Mamulleri
241.100.637
415.045.775
264.567.027
633.262.524
Bakliyat ve Mamulleri
821.884.807
2.434.618.217
521.636.840
1.813.026.031
Yağlı Tohumlar
14.923.040
78.089.891
5.138.402
39.904.589
Küspe ve Prina
55.713.540
111.857.123
12.854.160
18.298.005
Yağlar
46.661.734
176.736.549
16.274.591
82.007.662
Çeşitli Gıda Maddeleri
61.708.629
124.907.169
179.628.843
278.076.401
Kuru Meyveler
44.753.927
161.084.991
25.617.413
250.852.506
Yaş Meyveler
1.233.992.672
1.738.231.017
903.588.165
1.546.527.675
Meyve Çekirdekleri
2.854.390
4.275.989
968.300
934.293
Orman Ürünleri
5.133.031
23.003.628
7.689.519
27.159.835
Canlı Hayvanlar*
73.280
51.579.799
32.541
85.125.269
-
-
33.130
81.130
Çeşitli Maddeler
3.659.156
16.949.182
830.599
6.209.200
Pamuk
11.853.051
113.699.861
10.227.900
89.244.848
Ham Deriler
Yem Muhtelif Gıda Maddeleri Genel Toplam
3.718.213
4.752.722
646.580
1.376.950
484.834.539
760.375.964
484.741.036
924.344.620
3.950.489.765
7.415.409.039
3.557.679.795
7.810.569.023
*: Canlı hayvanların miktarı adet olarak verilmiş, genel toplama dahil edilmemiştir.
145
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN TİCARET BORSASI’NDAİŞLEM GÖREN ÜRÜN MİKTARININ DAĞILIMI Kaynak: Mersin Ticaret Borsası
4.285.645 3.950.417 250.979 241.101 484.835
1.154.153
Ton
193.728 365.479
821.885
739.526
259.909 264.567 484.741 521.632
1.018.332
1.233.993
903.588
814.427
917.625
1.123.205
2018
2017 Hububat
3.557.647
Yaş Meyveler
Bakliyat ve Mamulleri
Muhtelif Gıda Maddeleri
2019 Hububat Mamulleri
Diğer
MERSİN TİCARET BORSASI İŞLEM HACMİ Kaynak: Mersin Ticaret Borsası
5.986.324
Bin ¨
913.623 291.158 463.341 1.242.597 2.189.623 885.981
7.415.409
7.810.569
866.937 415.046 760.376
879.271 633.263 924.345
1.738.231
1.546.528
2.434.618 1.200.201 2018
2017 Hububat
Yaş Meyveler
Bakliyat ve Mamulleri
Muhtelif Gıda Maddeleri
146
1.813.026 2.014.137 2019 Hububat Mamulleri
Diğer
Ekonomik Rapor / 2019
TARSUS TİCARET BORSASI’NIN İŞLEM HACMİ Kaynak: Tarsus Ticaret Borsası
CİNSİ Hububat Hububat Mamulleri Bakliyat ve Mamulleri
2018
2019
Miktar (kg)
Değer (¨)
Miktar (kg)
Değer (¨)
520.986.585
747.326.852
644.367.813
912.989.259
140.127.327
113.376.131
83.205.931
125.350.992
8.756.810
20.391.191
734.670
2.871.796
Yağlı Tohumlar
1.709.628.755
809.811.980
591.349.020
1.288.693.448
Küspe ve Prina
51.091.380
58.041.813
88.273.068
119.213.538
Bitkisel Yağlar
18.200.964
97.960.866
16.996.610
90.373.971
Bitkisel Gıda Maddeleri
20.137.013
61.536.726
13.162.270
31.667.167
Hayvansal Gıda Maddeleri
17.365.752
22.926.037
13.048.275
24.798.300
Kuru Meyveler
84.090
1.387.570
340.664
1.273.907
Yaş Meyveler
140.012.491
197.583.081
162.519.152
275.522.207
Meyve Çekirdekleri
174.840
39.650
197.939
274.467
Orman Ürünleri
1.444.423
12.710.862
590.723
5.271.639
Canlı Hayvanlar *
11.586
20.048.206
13.762
15.836.176
Çeşitli Maddeler
66.044
472.550
-
-
23.912.225
204.448.154
22.130.327
193.492.902
Pamuk (Kg) Pamuk Çiğitli (Kg) Genel Toplam
44.253.702
158.218.995
35.756.624
109.121.685
2.696.242.401
2.526.280.662
1.672.686.848
3.196.751.454
*: Canlı hayvanların miktarı adet olarak verilmiş, genel toplama dahil edilmemiştir.
147
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILINDA İLİMİZ TOPTANCI HALLERİNDE EN ÇOK İŞLEM GÖREN TAZE SEBZE MİKTARI (Ton) Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediyesi Hal Müdürlüğü
Mersin
Bakla
Akdeniz (Kazanlı)
-
Anamur
Aydıncık
Bozyazı
Erdemli
Silifke
-
-
-
-
291
Bamya Barbunya
1 -
Biber
50.331
Brokoli
-
Domates
Tarsus
83.552
Fasülye
-
1.394 1.364
-
-
-
-
71
78
23
201
860
334
24.801
-
-
-
18
419
7
43
20.948
7.465
18.187
8
41
12
-
1.667
236
Havuç
11.454
54
0,1
-
-
713
1.541
Ispanak
4.199
93
-
-
-
1.900
1.080
Kabak
10.259
81
0,2
30
11
-
20.617
Karnabahar
8.404
7
-
1
36
84
4.952
Lahana
8.854
70
-
-
-
-
6.711
Marul
-
-
-
-
137
Maydanoz
-
-
-
-
-
1
-
-
1.013
4.072
3.611
313
107
33.119
Patates
32.651
10.206
Patlıcan
23.063
788
1.073
604 -
-
-
-
3.113
635
13.775
18.214
5.045
587
3.542
92
-
-
2.482
5.439
-
-
-
84
841
14.511
22.142
27.224
15.287
130.099
Pırasa
-
Salatalık
35.446
4.527
Soğan Kuru
75.455
8.654
Turp Toplam
343.668
27.238
2.022
148
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILINDA İLİMİZ TOPTANCI HALLERİNDE EN ÇOK İŞLEM GÖREN TAZE MEYVE MİKTARI (Ton) Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediyesi Hal Müdürlüğü
Mersin
Akdeniz (Kazanlı)
Aydıncık
Bozyazı
Anamur
Erdemli
Ahududu
-
-
-
-
-
Armut
-
-
-
-
-
Ayva
-
-
-
-
Avakado
-
-
-
5
-
-
-
4.206
76
-
Çağla Badem Çilek Dut
Mut
Silifke
Tarsus
-
-
-
-
-
120
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
632
17.696
-
-
13.664
142
-
-
-
1
482
-
-
-
-
41.475
1.837
0,2
20
-
1
1
-
2.002
Erik
-
-
-
-
-
8
600
280
-
Greyfurt
-
-
-
-
-
-
-
2.424
-
Kamkat
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Karpuz
58.180
837
-
-
-
-
-
676
7.247
Kavun
47.483
69
-
-
-
28.025
-
443
4.384
Kayısı
7.696
113
-
1
84
44.937
19.608
1.856
1.188
Elma
Kiraz Kivi Limon
-
-
-
-
-
1
1
142
-
7.316
271
-
-
-
-
-
-
-
48.703
357
48
355
-
68.510
-
13.958
1.757
Mandalina
67.857
326
-
-
-
0,1
-
38.770
6.344
Muz
47.945
32.721
-
40.102
40.560
-
-
968
438
Nar
10.193
122
-
35
-
-
-
3.663
1.789
Nektarin
7.415
185
-
-
-
1.453
13
21.600
1.409
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Pepino Pitahaya
-
-
-
8
-
-
-
-
-
Portakal
40.227
380
51
160
-
2.786
-
7.444
3.691
Şeftali
18.701
115
-
1
-
2.240
-
2.135
1.552
-
-
-
-
-
-
-
-
298
34.689
4.519
-
-
-
-
-
254
3.125
Trabzon Hurması Üzüm Yeni Dünya Toplam
865
2
5
2
-
-
-
-
2.446
442.952
41.929
104,2
41.321
58.822
147.961
20.343
108.279
37.814
149
Ekonomik Rapor / 2019
• 2018 yılında İlimizde iç satışlardaki artış hızı, alış hızının üzerindedir. • İç ticaret kapsamında imalat sanayinde düşük teknolojik ürünlerin payı yıllık bazda genişlemiştir.
İÇ TİCARET MERSİN İLİNİN DİĞER İLLERE İÇ TİCARET SATIŞ DEĞERİ Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Girişimci Bilgi Sistemi
(000 ¨)
%
70.000.000
35,0%
60.000.000
30,0%
50.000.000
25,0%
40.000.000
20,0%
30.000.000
15,0%
20.000.000
10,0%
10.000.000
5,0%
0
2015 2016 2017 2018
Satış Değeri (000 ¨) 29.908.536 38.766.327 47.827.151 57.678.259 Değişim (%)
10,4%
29,6%
150
23,4%
20,6%
0,0%
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİNİN DİĞER İLLERDEN İÇ TİCARET ALIŞ DEĞERİ Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Girişimci Bilgi Sistemi
(000 ¨)
%
70.000.000
30,0%
60.000.000
25,0%
50.000.000
20,0%
40.000.000
15,0%
30.000.000
10,0%
20.000.000
5,0%
10.000.000
0
0,0%
2015 2016 2017 2018
Alış Değeri (000 ¨) 33.585.837 43.111.282 53.704.282 62.973.806 Değişim (%)
9,8%
28,4%
24,6%
17,3%
2018 yılında İç ticaret kapsamında Mersin ilinin diğer illere satış değeri yıllık %20,6’lık artışla 58 milyar ¨., diğer illerden alış değeri ise %17,3 artarak 62 milyar ¨. düzeyine yükselmiştir. İç satışlardaki artış hızı, alış hızının üzerinde olmasının etkisiyle yıllık bazda iç ticaret açığı bir miktar daralmıştır.
2018 YILI MERSİN İLİNİN İÇ TİCARET ALIŞ VE SATIŞ HACMİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI (1.000 ¨) Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Girişimci Bilgi Sistemi
Sektörler Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık Madencilik ve Taş Ocakçılığı İmalat Gıda Ürünlerinin İmalatı İçeceklerin İmalatı
Satış Değeri
Alış Değeri
İç Ticaret Dengesi
554.145
483.339
70.806
671.144
289.587
381.557
10.999.587
13.936.939
-2.937.352
4.637.361
3.576.419
1.060.941
53.220
67.618
-14.398
Tütün Ürünleri İmalatı
19.082
1.072
18.010
Tekstil Ürünlerinin İmalatı
481.573
647.640
-166.067
Giyim Eşyalarının İmalatı
717.005
740.678
-23.673
Deri ve İlgili Ürünlerin İmalatı
22.310
32.040
-9.730
Ağaç, Ağaç Ürünleri ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya Hariç); Saz, Saman ve Benzeri Malzemelerden Örülerek Yapılan Eşyaların İmalatı
267.944
364.197
-96.253
Kâğıt ve Kâğıt Ürünlerinin İmalatı
254.376
538.406
-284.030
Kayıtlı Medyanın Basılması ve Çoğaltılması
35.778
58.595
-22.818
22.428
527.880
-505.452
Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı
Kok Kömürü ve Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri İmalatı
540.794
773.504
-232.710
Temel Eczacılık Ürünlerinin ve Eczacılığa İlişkin Malzemelerin İmalatı
29.684
124.217
-94.533
Kauçuk ve Plastik Ürünlerin İmalatı
586.964
1.129.446
-542.483
151
Ekonomik Rapor / 2019
Satış Değeri
Alış Değeri
İç Ticaret Dengesi
Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı
1.179.194
1.212.435
-33.241
Ana Metal Sanayii
428.126
1.495.524
-1.067.397
Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı (Makine ve Teçhizat Hariç)
527.182
750.521
-223.339
8.415
60.925
-52.510
142.376
357.987
-215.610
Sektörler
Bilgisayarların, Elektronik ve Optik Ürünlerin İmalatı Elektrikli Teçhizat İmalatı Başka Yerde Sınıflandırılmamış Makine ve Ekipman İmalatı
354.799
557.624
-202.825
Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı
292.504
461.554
-169.050
12.113
30.679
-18.566
204.523
247.895
-43.373
Diğer Ulaşım Araçlarının İmalatı Mobilya İmalatı Diğer İmalatlar
41.355
57.401
-16.046
Makine ve Ekipmanların Kurulumu ve Onarımı
140.483
122.682
17.801
Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Üretimi ve Dağıtımı
492.594
316.698
175.896
Su Temini; Kanalizasyon, Atık Yönetimi ve İyileştirme Faaliyetleri
235.203
185.944
49.259
İnşaat
4.543.655
2.065.763
2.477.892
Toptan ve Perakende Ticaret; Motorlu Kara Taşıtlarının ve Motosikletlerin Onarımı
31.338.549
37.755.732
-6.417.183
Ulaştırma ve Depolama
5.764.046
5.600.108
163.938
Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri
556.000
223.427
332.574
Bilgi ve İletişim
175.034
209.028
-33.994
Finans ve Sigorta Faaliyetleri
467.668
448.422
19.246
Gayrimenkul Faaliyetleri
345.740
226.898
118.843
Mesleki, Bilimsel ve Teknik Faaliyetler
574.122
571.408
2.714
İdari ve Destek Hizmet Faaliyetleri
615.893
511.841
104.052
Eğitim
99.968
36.810
63.158
İnsan Sağlığı ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri
164.976
51.330
113.646
Diğer Sektörler
79.934
60.532
19.401
Genel Toplam
57.678.259
62.973.806
-5.295.547
2018 yılında Mersin ili iç ticaret kapsamında gerçekleştirdiği faaliyetler sektörel bazda incelendiğinde; hem alış hem de satış hacmi içerisinde “Toptan ve Perakende Ticaret; Motorlu Kara Taşıtlarının ve Motosikletlerin Onarımı”, “İmalat” ile “Ulaştırma ve Depolama” ilk üçte yer almaktadır. Belirtilen dönemde İlimizde imalat sektörü içerisinde ağırlıklı olarak; “gıda ürünlerinin imalatı; diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, giyim eşyası imalatı” diğer illere ağırlıklı olarak satışı yapılan sektörlerken, diğer illerden ağırlıklı alımı gerçekleştirilen ilk üç sektör “Gıda Ürünlerinin İmalatı, Ana Metal Sanayii, Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı, Kauçuk ve Plastik Ürünlerin İmalatı İmalatı” alt sektörleridir. İmalat sanayinde iç ticaret kapsamında alımı gerçekleştirilen ürünlerin teknoloji yoğunluğuna göre dağılımı incelendiğinde bir yıllık dönemde düşük teknoloji yoğunluğuna sahip ürünleri payı genişlerken yüksek teknoloji yoğunluğuna sahip ürünlerin payı daralmıştır. Söz konusu dönemde İlimizden satılan ürünlerin teknolojik dağılımında düşük teknoloji yoğunluğuna sahip ürünler haricindeki ürünlerin payı daralmıştır.
152
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ İMALAT SANAYİNDE İÇ TİCARET KAPSAMINDA ALINAN ÜRÜNLERİN TEKNOLOJİ YOĞUNLUĞUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Girişimci Bilgi Sistemi
45% 2017
40% 37%
38%
2018
20% 16%
3% Düşük Teknoloji
Orta-Yüksek Teknoloji
Orta-Düşük Teknoloji
1%
Yüksek Teknoloji
MERSİN İLİ İMALAT SANAYİNDE İÇ TİCARET KAPSAMINDA SATILAN ÜRÜNLERİN TEKNOLOJİ YOĞUNLUĞUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Girişimci Bilgi Sistemi
61%
2017
54%
2018
28%
26% 17% 13% 1%
Düşük Teknoloji
Orta-Yüksek Teknoloji
Orta-Düşük Teknoloji
153
0%
Yüksek Teknoloji
Ekonomik Rapor / 2019
TURİZM Mersin ili, coğrafi konumu itibariyle; Akdeniz Bölgesi’nin Çukurova bölümünün batısında Doğu Akdeniz Havzası’nın önemli bir bölümünü kapsamaktadır. 330 km.’lik sahil şeridiyle, Türkiye’nin en uzun sahil şeritlerinden birine sahiptir. Tarsus’tan Anamur’a kadar, antik kentleri, tarihi ve doğal değerleri, ören yerleri ile Mersin, bir turizm kenti potansiyeline sahiptir. İlimizde, turizmin çeşitlendirilerek geliştirilmesi, bütün bir yıla yaygın her mevsim turizm yapılması için; kongre ve teşvik turizmi, dağ, yayla ve kış turizmi, inanç, kültür turizmi, termal turizmi, deniz, yat turizmi, eko turizmi gibi turizm çeşitleri ile Silifke-Taşucu-Anamur-Antalya arası karayolu projesi, Karboğazı Kış Sporları Turizm Merkezi Projesi açığa çıkarılmamış turizm ve kültürel değerlerin turizme kazandırılması, tanıtılması ve geliştirilmesi projeleri gibi projeler ilimizde ilan edilen ve aşağıdaki yer alan haritada gösterilen sekiz adet Turizm Merkezi ve Bölgesi’nin entegreli olarak ele alınarak, sözü edilen turizm potansiyellerinin hayata geçirilmesi gerekmektedir.
MERSİN KÜLTÜR VE TURİZM GELİŞİM BÖLGELERİ VE TURİZM MERKEZLERİ Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı
Gülek-Karboğazı CULTURE TORISM PROTECTION AND DEVELOPMENT REGIONS TOURISM CENTERS
KARAMAN
MERSİN Tarsus Kıyı Kesimi
Narlıkuyu-Akyar
Gülnar-Ortabu-
Taşucu-Boğsak Silifke-Kargıcık Silifke-Ovacık
Anamur-Melleç
154
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI SONU İTİBARİYLE İLİMİZDEKİ TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Bulunduğu Yer
Tesisin Adı
Sınıfı
Akdeniz
Akdeniz Otel
Akdeniz Akdeniz
Kapasitesi Oda
Yatak
1 Yıldız
36
61
Cıty Home Otel
2 Yıldız
39
78
Kardelen Oteli
2 Yıldız
67
134
Akdeniz
Grand Bulut
3 Yıldız
47
94
Akdeniz
Grand Ezel Otel
3 Yıldız
36
72
Akdeniz
Park Hotel Yalçın
3 Yıldız
37
74
Akdeniz
Othello Oteli
3 Yıldız
68
120
Akdeniz
Aktaş Oteli
3 Yıldız
42
84
Akdeniz
Cadde Park Otel
3 Yıldız
47
94
Akdeniz
Hosta Park Otel
3 Yıldız
42
84
Akdeniz
The Monard Hotel
3 Yıldız
58
116
Akdeniz
Egemen Otel
3 Yıldız
52
98
Akdeniz
Mersin Oteli
4 Yıldız
102
204
Akdeniz
Gondol Oteli
4 Yıldız
78
149
Akdeniz
Nobel Oteli
4 Yıldız
89
178
Anamur
Yan Oteli
1 Yıldız
21
42
Anamur
Grand Hermes Hotel
2 Yıldız
70
140
Anamur
Luna Piena Otel
2 Yıldız
32
68
Anamur
Ünlüselek Hotel
3 Yıldız
38
78
Anamur
Anamorium Aquapark
Gün.Tesis
0
0
Bozyazı
Nagidos Otel
3 Yıldız
58
128
Bozyazı
Hotel Anemurion
4 Yıldız
74
150
Erdemli
Ya-Ka Oteli
2 Yıldız
15
30
Erdemli
Admiral Hotel
3 Yıldız
63
141
Erdemli
Eylül Hotel
3 Yıldız
79
170
Erdemli
Denizkumu Otel
3 Yıldız
30
60
Erdemli
Korykos Otel
3 Yıldız
24
48
Erdemli
Kilikya Oteli
4 Yıldız
90
196
Erdemli
Club Hotel Barbarossa
4 Yıldız
79
158
Erdemli
Olbios Marina Resort*
4 Yıldız
96
272
Erdemli
Lamos Resort Hotel
5 Yıldız
170
348
Erdemli
Liparis Resort Otel
5 Yıldız
120
260
Erdemli
Wonasis Resort &Aqua Tatil Köyü
5 Yıldız
320
640
Gülnar
Ulu Resort Hotel
5 Yıldız
285
626
Mezitli
Yücesoy Liva Otel
4 Yıldız
70
150
Mezitli
Sahil Martı Otel
4 Yıldız
66
132
Mut
Neslihan Otel
3 Yıldız
41
96
155
Ekonomik Rapor / 2019
Sınıfı
Kapasitesi
Bulunduğu Yer
Tesisin Adı
Oda
Yatak
Mut
Bulutbey & Spa Otel
3 Yıldız
31
64
Mut
Deveci Otel
3 Yıldız
18
36
Silifke
Silifke Göksu Oteli
1 Yıldız
24
48
Silifke
Taflan Otel
2 Yıldız
25
50
Silifke
Taşucu Kaptan Suit Otel
2 Yıldız
23
50
Silifke
Aksar Otel
2 Yıldız
19
38
Silifke
Mediterranean Resort Hotel
3 Yıldız
68
136
Silifke
Nıxe Otel
3 Yıldız
42
87
Silifke
Susanoğlu Club Efes Otel
3 Yıldız
62
124
Silifke
Yapraklı Palm Beach Otel
3 Yıldız
32
64
Silifke
Calamie Hotel
3 Yıldız
47
106
Silifke
Altınorfoz Oteli
4 Yıldız
112
232
Silifke
Mia Resort Pınepark Holiday Club
4 Yıldız
68
232
Silifke
Marpessa Blue Beach Resort Hotel
4 Yıldız
74
148
Silifke
Jasmin Court Apart Otel
Apart
39
68
Silifke
Taşucu Apart
Apart
19
38
Silifke
İntermot-Boğsak
Motel
65
134
Tarsus
Tarsus Zorbaz Otel
3 Yıldız
44
94
Toroslar
Mersin Sarnıç Otel
2 Yıldız
17
34
Toroslar
Ramada Mersin Otel
4 Yıldız
90
180
Yenişehir
Navona Otel
4 Yıldız
72
144
Yenişehir
Mersin Hiltonsa*
5 Yıldız
189
378
Yenişehir
Mersin Divan Oteli*
5 Yıldız
170
340
4.031
8.398
Toplam *:Çevreye duyarlı konaklama tesisi belgesine sahip işletmelerdir.
156
Ekonomik Rapor / 2019
31.12.2019 TARİHİ İTİBARİYLE İLİMİZDEKİ TURİZM YATIRIM BELGELİ TESİSLER Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Kapasite
Bulunduğu Yer
Tesisin Adı
Anamur
Kahvehan Anamur Restaurant
Akdeniz
Noax Suit Otel
Otel
4 Yıldız
85
170
Akdeniz
BN Hotel Thermal Spa Mersin
Otel
5 Yıldız
243
626
Akdeniz
Ayhan Demirtaş Çiftlik Evi
5
10
Erdemli
Akkale Otel
Otel
4 Yıldız
52
108
Erdemli
Grand İstanbul Erdemli Otel
Otel
4 Yıldız
176
352
Erdemli
Ramada Resort By Wyndham Kızkalesi
Otel
5 Yıldız
121
242
Erdemli
Ayaş Athena Otel
Otel
5 Yıldız
194
388
Erdemli
Tümsağ Kumkuyu Yat Limanı
-
-
Mezitli
Vipol Otel
60
120
Türü
Sınıfı
1.Sınıf Lokanta
Çiftlik Evi
5 Çıpalı Yat Limanı Otel
4 Yıldız
Oda
Yatak
-
-
Mut
Taş Otel
Otel
3 Yıldız
58
116
Silifke
Eti Hotel
Otel
5 Yıldız
435
1.110
Silifke
Susanoğlu Harmony Otel
Otel
3 Yıldız
34
80
Silifke
Taştur Otel
Otel
4 Yıldız
92
204
Silifke
Jasmin Beach Mocamp
60
180
Tarsus
Dream Of Cleopatra
Otel
4 Yıldız
475
1.000
Tarsus
Gloria Kydnos Sağlık Merkezi
Tatil Köyü
4 Yıldız
102
200
Tarsus
IC Otel Antbel Tarsus
Otel
4 Yıldız
477
1.000
Kamping
Tarsus
IC Hotels Antbel
Otel
4 Yıldız
477
1.000
Tarsus
Limmer Otel&Resort
Otel
4 Yıldız
100
200
Tarsus
Limmer Tarsus Otel&Resort
Otel
4 Yıldız
92
200
Tarsus
Çelben Tatil Köyü
Tatil Köyü
5 Yıldız
475
1.000
Tarsus
Glorıa Sandon Otel
Otel
5 Yıldız
499
1.000
Tarsus
Glorıa Soloi Golf Resort
Tatil Köyü
5 Yıldız
200
400
Tarsus
Limmer Otel&Resort
Tatil Köyü
5 Yıldız
400
800
Tarsus
Limmer Tarsus Otel&Resort
Tatil Köyü
5 Yıldız
400
800
Tarsus
Tarsus Aziz Paul Otel
Özel Konaklama Tesisi
11
24
Tarsus
Tarsus Karası Otel
Özel Konaklama Tesisi
5
13
Tarsus
Eski Konak Otel
Özel Konaklama Tesisi
8
15
Tarsus
Tarsus Meydan Otel
Özel Konaklama Tesisi
6
11
Tarsus
Gloria Soloi Golf Resort
Tarsus
Gloria Tarsos
Tarsus
Gloria Kydnos Sağlık Merkezi
Tarsus
IC Hotel Antbel Günübirlik Tesisleri
Tarsus
Limmer Golf
Golf Tesisi
Tarsus
Tarsus Aziz Paul Restaurant
Özel Tesis
Yenişehir
Uçan Söğüt Oteli
44
88
5.386
11.457
Golf Tesisi Kong. Ve Ser.Mer. Sağlıklı Yaşam Tesisi Günübirlik Tesis
Otel
Toplam
157
3 Yıldız
Ekonomik Rapor / 2019
2019 yılında İlimizde faaliyet gösteren turizm işletme belgeli tesis sayısı 60 adettir. Tesislerdeki oda ve yatak kapasitesi önceki yıla göre %2 artmıştır. İlimizdeki turizm yatırım belgeli tesis sayısı %8 azalarak 37 adete gerilerken söz konusu tesislerde bulunan oda sayısı 5.386, yatak sayısı 11.457’ye gerilemiştir. İlimiz, faaliyet gösteren turizm belgeli konaklama tesisi sayısına göre Türkiye genelinde %1,5’lik payla iller arasında 12. sırada; oda ve yatak kapasitesine göre %1’lik payla 10. sırada yer almaktadır. Yatırım belgeli konaklama tesis sayısı ile ise %4’lük pay ile 6.sıradadr. İlimizde mavi bayraklı plaj sayısı 8 olup; bir adette marina mevcuttur. İlimizde faaliyet gösteren Kültür ve Turizm Bakanlığı belgeli seyahat acentesi sayısı 115 adettir.
MERSİN DENİZ SINIR KAPILARINDAN GİRİŞ YAPAN YERLİ ZİYARETÇİLERİN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü
160.000 133.641
140.000 120.000
120.142
120.507
100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 2017
2018
2019
MERSİN DENİZ SINIR KAPILARINDAN GİRİŞ YAPAN YABANCI ZİYARETÇİLERİN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü
100.000 86.911 80.000 60.000 40.000 24.133
21.043 20.000 0
2017
2018
2019
İlimiz deniz sınır kapılarından giriş yapan ziyaretçiler incelendiğinde; giriş yapan toplam ziyaretçi sayısında yıllık bazda %10 azalarak 207.418 kişiye gerilemiştir. Söz konusu dönemde yabancı ziyaretçi sayısında güçlü artış gözlenirken yerli ziyaretçi sayısı daralmıştır.
158
Ekonomik Rapor / 2019
İLİMİZ DENİZ SINIR KAPILARINDAN GİRİŞ YAPAN YABANCI ZİYARETÇİLERİN DAĞILIMI Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000
2018
2019
MERSİN DENİZ SINIR KAPILARINDAN GİRİŞ YAPAN YABANCI ZİYARETÇİLERİN ÜLKE GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Okyanusya 0%
Diğer Ülkeler 2%
Afrika Ülkeleri 5% Amerika Ülkeleri 0%
Bağımsız Devletler Topluluğu 20%
Avrupa Ülkeleri 13%
Asya Ülkeleri 59%
159
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
0
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN DENİZ SINIR KAPILARINDAN GİRİŞ YAPAN YABANCI ZİYARETÇİLERİN BAZI ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Uyruğu
2018
Uyruğu
2019
K.K.T.C.
12.510
Filipinler
18.952
Lübnan
861
Ukrayna
9.550
Almanya
778
K.K.T.C.
9.415
Ukrayna
777
Hindistan
8.468
İran
770
Rusya
4.524
Filipinler
765
Çin
3.610
Irak
653
Mısır
3.472
Rusya
577
A.B.D.
1.988
İngiltere
571
Romanya
1.915
Diğer Ülkeler
5.871
Diğer Ülkeler
25.017
Yabancı Toplamı
24.133
Yabancı Toplam
86.911
TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİNE GİRİŞ SAYISI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü
700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 10.000 0
Yabancı
Yerli
Toplam
2017
58.496
509.132
567.628
2018
69.607
520.937
590.544
2019
77.975
544.467
622.442
TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİNDE ORTALAMA KALIŞ SAYISI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü
3,00 2,50 Gün
2,00 1,50 1,00 0,50 0,00
Yabancı
Yerli
2017
2,31
1,80
1,85
2018
2,33
1,85
1,91
2019
2,51
1,79
1,88
160
Toplam
Ekonomik Rapor / 2019
TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİNDE GECELEME SAYISI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü
1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 400.000 200.000 0
Yabancı
Yerli
Toplam
134.866
915.330
1.050.196
161.841
966.310
1.128.151
975.265
1.171.073
2017 2018 2019
195.808
TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİ DOLULUK ORANI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü
45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,00 0,00
Yabancı
Yerli
2017
4,72
32,02
Toplam 36,74
2018
5,59
33,37
38,96
2019
6,52
32,47
38,99
2019 yılında İlimizde yer alan turizm işletme belgeli konaklama tesislerine giriş yapan ziyaretçi sayısındaki artış yaklaşık geçen yıl ile aynı seviyede %5 artış kaydederek 622.442 ‘ye ulaşmıştır. Tesislerdeki geceleme sayısı ise 2018 yılındaki %7’lik artış hız keserek %4 artışla 1.171.073 olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu durumda, yerli turistlerdeki geceleme sayısındaki artışın hız kesmesi etkili olmuştur. İlimizde tesislerde ziyaretçilerin kalış süresi 2018’de ortalama 1,91 gün iken; 2019’da 1,88 gün olarak gerçekleşmiştir. Yabancılarda kalış süresi artarken yabancı ziyaretçilerde azalmıştır. İlimizde yer alan tesislerdeki doluluk oranı 2019’da geçen yıla göre 0,03 puanlık sınırlı artış kaydederek %38,99 seviyesinde gerçekleşmiştir.
161
Ekonomik Rapor / 2019
MADENCİLİK MERSİN İLİ MADEN HARİTASI Kaynak: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
162
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Kaynak: M.T.A. Genel Müdürlüğü
Cinsi
Yeri
Tenör
Açıklamalar
Bakır Kurşun Çinko
Anamur - Ortakonuş
%1 S, %22 Pb %28 Zn, % 1 CaO
Yataktan geçmiş yıllarda 60.000 ton üretim yapılmıştır. Halen 10.000 ton görünür+muhtemel rezerv
Barit
Anamur - Aşağıkuren Ky.
%94.15 BaSO₄
2.250 ton görünür rezerv
Barit
Silifke - Torul - Çılbayır Ky.
%77-96 BaSO₄
70.000 ton görünür+muhtemel rezerv
Demir
Silifke - Pelitpınarı (Kürtler) Zuhuru
% 30.8 (Fe+Mn)
1.100.000 ton görünür, 571.000 ton muhtemel+mümkün rezerv
Demir
Gülnar - Kocaşlı Grubu (Yanışlı, Besi T., Taşbaşı T., Kocaşlı) Zuhurları
%16-50 Fe
550.000 ton görünür+muhtemel rezerv. Yanışlı’nın büyük bir kısmı alınmış olup diğer zuhurların tenörleri çok düşüktür
Demir
Gülnar - Dedeler Sahası
%40-57 Fe
Zuhur olduğundan rezerve yönelik çalışma yoktur
Demir
Gülnar - Örendüzü Sahası
% 20-40 Fe, % 2.72-4.53 SiO₂ ve %2 Al₂O₃
120.690 ton görünür, 1.293.000 ton muhtemel rezerv.
Demir
Anamur - Melleç Sahası
% 45-65 Fe
90.000 ton görünür+muhtemel rezerv. Geçmişte çok az cevher alınmıştır.
Dolomit
Gülnar-Aydıncık Sahaları
% 18.5-20.7 MgO
9.616.879.800 ton görünür+ muhtemel, 21.061.565.000 ton mümkün rezerv
Dolomit
Silifke Sahası
% 19.45 MgO
75.240.000.ton görünür 192.199.366 ton muhtemel rezerv
Fosfat
Bozyazı ve Aydıncık Zuhurları
% 2.15-20.83 P₂ O₅
Zuhur olduğundan rezerve yönelik çalışma yoktur.
Kireçtaşı
Aslanköy Sahası
%54 CaO, %0.24 MgO
Rezerve yönelik çalışma yoktur.
Kireçtaşı
Silifke (Ovacık) Dolomit Sahası
% 32.14 CaO, % 19.45 MgO, % 0.50 SiO₂, % 0.76 Fe₂O₃
Toplam 220.000.000 ton görünür +muhtemel rezerv
Krom
İlde çok sayıda krom oluşumları bulunmakta olup, bunların bir kısmı büyük boyutta yataklar olduğundan işletme yapılmıştır.
%10-48 Cr₂O₃
1.5-2 milyon ton muhtemel+mümkün rezerv
Manyezit
Mut - Çatalköy
%45 MgO
100.000 ton muhtemel rezerv
Manyezit
Tarsus - Sarıkavak Köyü
%46 MgO
36.642 ton görünür+muhtemel rezerv
163
Ekonomik Rapor / 2019
Cinsi
Yeri
Tenör
Açıklamalar
Çimento
Silifke - Taşucu Sahası
Marn
111.000.000 ton görünür+muhtemel rezerv
Namrun - Çamlıyayla
Su: %19,67 Kül: %35,74 Kükürt: %3,29 AID K kal/kg: 2.832
Kapalı işletme 4.458.000 ton görünür rezerv
Linyit
Doğal Çıkış Jeotermal
Güneyyolu Sondaj
Jeotermal
Keben
Sondaj
Sıcaklık: 36-37,5 °C Debi:1 lt/sn. Sıcaklık: 45,5°C Debi: 35,5lt/sn. Potansiyel: 1,56 MWt Sıcaklık: 45°C Debi: 30 lt/sn. Potansiyel: 1,26 MWt
Kullanım alanı termal turizm
Kullanım alanı termal turizm
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından Mersin ili ve yakın çevresinde yaptığı çalışmalar sonucunda metalik madenlerden başta krom olmak üzere demir ve bakır-kurşun-çinko, endüstriyel hammadde kaynaklarından ise başta dolomit ve barit olmak üzere çimento hammaddeleri, fosfat, kireçtaşı ve manyezit yatak ve zuhurları ortaya çıkarılmıştır.
164
Ekonomik Rapor / 2019
• Hizmetler sektörünün GSKD içerisindeki payı genişledi.
ULUSAL HESAPLAR CARİ FİYATLARLA GAYRİ SAFİ KATMA DEĞER (Bin¨) (2009 Baz) Kaynak: TÜİK
Türkiye
Mersin
Türkiye GSKD Gelişme Hızı (%)
Mersin GSKD Gelişme Hızı (%)
Mersin’in Türkiye Geneli GSKD İçerisindeki Payı (%)
2016
2.298.896.464
41.669.158
11,6%
12,9%
1,81%
2017
2.752.641.846
49.238.745
19,7%
18,2%
1,79%
2018
3.335.213.229
59.429.092
21,2%
20,7%
1,78%
CARİ FİYATLARLA GAYRİ SAFİ YURT İÇİ HÂSILA (Bin¨) (2009 Baz) Kaynak: TÜİK
Türkiye
Mersin
Türkiye GSKD Gelişme Hızı (%)
Mersin GSKD Gelişme Hızı (%)
Mersin’in Türkiye Geneli GSKD İçerisindeki Payı (%)
2016
2.608.525.749
47.281.412
11,5%
12,9%
1,81%
2017
3.106.536.751
55.569.151
19,1%
17,5%
1,79%
2018
3.724.387.936
66.363.670
19,9%
19,4%
1,78%
Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan ulusal hesaplara ilişkin istatistikler incelendiğinde; cari fiyatlarla gayri safi katma değer 2017 yılında gelişme hızındaki artış 2018 yılında da hızlanarak 3,3 trilyon ¨’ye ulaşmıştır. Söz konusu dönemde İlimizde bölgesel bazda gayri safi katma değerdeki gelişmelerde Türkiye geneli ile paralellik göstererek önceki yıla göre gelişme hızı %20,7 artarak 59 milyar ¨’ye yükselmiştir. İlimiz, Türkiye genelinde sahip olduğu %1,78’lik gayri safi katma değer payı ile 10.sırada yerini almıştır.
165
Ekonomik Rapor / 2019
2018 YILI TÜRKİYE GSKD’Sİ İÇERİSİNDE İLLERİN PAYI Kaynak: TÜİK
31,0%
1,4%
1,3%
1,2% Balıkesir
Manisa
1,6%
Hatay
1,7%
Kayseri
1,8%
Tekirdağ
1,8%
Mersin
1,9%
Gaziantep
2,1%
Adana
3,1%
Antalya
4,0%
Kocaeli
4,2%
Bursa
İzmir
Ankara
İstanbul
6,3%
Konya
8,9%
2018 yılında cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla ise Türkiye geleninde önceki yıla göre gelişme hızı %19,9 artarak 3,7 trilyon ¨’ye ulaşmıştır. İlimizde ise söz konusu gelişme hızı %19,4 oranında artarak 66 milyar ¨’ye yükselmiştir. İlimiz Türkiye genelinde gayri safi yurtiçi hasılada sahip olduğu %1,78’lik payla 10. sırada yer almıştır.
İKTİSADİ FAALİYET KOLLARINA GÖRE GAYRİ SAFİ YURT İÇİ HASILANIN DAĞILIMI (Bin ¨) (2009 Baz) Kaynak: TÜİK
Tarım
2017
2018
Gelişme Hızı (%)
Türkiye
Mersin
Türkiye
Mersin
Türkiye
Mersin
189.000.175
6.556.494
216.666.387
7.107.445
14,6%
8,4%
Sanayi
905.819.274
12.119.348
1.097.683.431
13.966.172
21,2%
15,2%
Hizmetler
1.657.822.396
30.562.903
2.020.863.410
38.355.475
21,9%
25,5%
Vergi Sübvansiyon
353.894.906
6.330.406
389.174.707
6.934.579
10,0%
9,5%
Türkiye geneli gayri safi yurtiçi hasıladaki gelişmeler iktisadi faaliyet kollarına göre incelendiğinde, 2018 yılında oransal olarak en fazla artış hizmetler sektöründe olduğu gözlenirken söz konusu sektörü sanayi ve tarım sektörü takip etmektedir. İlimizdeki söz konusu gelişmelerde Türkiye geneli ile paralellik göstermektedir.
166
Ekonomik Rapor / 2019
TÜRKİYE’NİN GSKD İÇERİSİNDE SEKTÖRLERİN PAYI Kaynak: TÜİK
61,0%
60,2%
60,6%
32,0%
32,9%
32,9%
7,0%
6,9%
6,5%
2016
2017 Sanayi
Tarım
2018 Hizmetler
MERSİN’İN GSKD İÇERİSİNDE SEKTÖRLERİN PAYI Kaynak: TÜİK
62,2%
62,1%
64,5%
23,9%
24,6%
23,5%
13,9%
13,3%
12,0%
2016 Tarım
2017 Sanayi
2018 Hizmetler
Türkiye genelinde iktisadi faaliyet kollarının gayrisafi katma değer içerisindeki payı incelendiğinde toplam GSKD’in %60,6’sını oluşturan hizmetler sektörünün payının sınırlı olarak genişlediği, %32,9’unu oluşturan sanayi sektörünün payının aynı kaldığı, %6,5’ini oluşturan tarım sektörünün ise payının ise daraldığı görülmektedir. İlimizde ise GSKD’in %64,5’iini oluşturan hizmetler sektörünün payının geçen yıla göre hızlı genişlediği, %23,5’ini oluşturan sanayi sektörü ile %12’sini oluşturan tarım sektörünün payının daraldığı gözlenmiştir. Mersin, Türkiye genelinde tarım sektörü GSKD içerisinde sahip olduğu %3,3’lük pay ile 6..; sanayi sektöründe %1,3’lük pay ile 17., hizmetler sektöründe %1,9’luk pay ile 7.sırada yer almaktadır.
167
Ekonomik Rapor / 2019
TÜRKİYE’NİN KİŞİ BAŞINA GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA DEĞERİ ($) (2009 BAZLI) Kaynak: TÜİK
10.883 10.602
9.693
2016
2017
2018
MERSİN İLİ KİŞİ BAŞINA GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA DEĞERİ ($) (2009 BAZLI) Kaynak: TÜİK
8.888 8.538
7.793
2016
2017
2018
Yıllar itibariyle Türkiye genelinde olduğu gibi İlimizde de kişi başına düşen GSYH azalış eğilimindedir. 2018 yılında Türkiye genelinde kişi başına düşen GSYH değeri 9.693 $seviyesinde iken İlimizde ise Türkiye genelinin altında 7.793 $ seviyesinde gerçekleşmiştir. Mersin kişi başına düşen GSYH değerine göre iller arasında 30. sıradadır.
2018 YILI İLLERE GÖRE KİŞİ BAŞINA DÜŞEN GSYH Kaynak: TÜİK
18.000 16.000 14.000 12.000
Türkiye: 9.693
10.000 8.000 6.000 4.000
168
Mersin
Edirne
Kırıkkale
Balıkesir
Karabük
Uşak
Kayseri
Rize
Düzce
Tunceli
Erzincan
Artvin
Karaman
Denizli
Sakarya
Muğla
Manisa
Kırklareli
Çanakkale
Bolu
Antalya
Bilecik
Eskişehir
Bursa
Yalova
İzmir
Tekirdağ
Ankara
İstanbul
0
Kocaeli
2.000
Ekonomik Rapor / 2019
2019 yılında TR62 Bölgesi yıllık bazda enflasyon artışı Türkiye genelinin üzerindedir.
FİYAT ENDEKSLERİ TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ DEĞİŞİM ORANLARI(%) Kaynak: TÜİK
Türkiye
TR 62 (Adana, Mersin)
Aralık 2018
Aralık 2019
Aralık 2018
Aralık 2019
Bir önceki aya göre değişim oranı
-0,4
0,74
-0,18
0,84
Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı
20,3
11,84
21,94
12,52
Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı
20,3
11,84
21,94
12,52
On iki aylık ortalamalara göre değişim oranı
16,33
15,18
17,3
16,67
(*):TR62: İstatistik amaçlı bölge sınıflaması “Adana ve Mersin” illerine göre düzenlenmiştir.
Türkiye genelinde 2003=100 temel yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi’nde 2018 yılının son iki ayında gözlenen azalış 2019 yılının ilk yarısının sonuna aynı trendde devam ederken 2019 yılının bütününde bir önceki yıla göre yıllık artışı hız keserek %11,84 seviyesinde gerçekleşmiştir. Söz konusu dönem aralığında, TR62 (Adana, Mersin) bölgesinde de Türkiye geneli ile paralel gelişmeler gözlenirken yıllık bazda Bölge’deki artış %12,52 seviyesinde gerçekleşmiştir. 2019 yılına Bölgedeki yıllık enflasyon artışı Türkiye genelinin üzerindedir. Yıllık bazdaki enflasyon artış oranı ile TR62(Adana, Mersin) bölgesi 26 alt bölge içerisinde 2018 yılındaki 11. sıradaki yeri 2019 yılında 5.sıraya yükselmiştir.
169
Ekonomik Rapor / 2019
TÜRKİYE TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ YILLIK DEĞİŞİM ORANI (2003=100) Kaynak: TÜİK
30,00 25,00
%
20,00 15,00 10,00 5,00
2018
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
0
2019
TR62 (Adana-Mersin) BÖLGESİ TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ YILLIK DEĞİŞİM ORANI (2003=100) Kaynak: TÜİK
30 25
%
20 15 10 5
2018
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
0
2019
Türkiye genelinde ana harcama gruplarına göre TÜFE’de, yıllık bazda haberleşme grubunda en düşük artış gerçekleşirken en yüksek artış ise alkollü içecekler ve tütün harcama grubunda olmuştur. Ana harcama gruplarında Bölge’deki gelişmeler; Türkiye geneli ile paralellik göstermektedir. TR62 bölgesinde yıllık bazda TÜFE artış oranları; “Sigorta hizmetleri”, “Eğitim”, “Konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar” ana harcama gruplarındaki enflasyon artışları Türkiye genelinin üzerinde gerçekleşmiştir.
170
Ekonomik Rapor / 2019
YIL SONU İTİBARİYLE ANA HARCAMA GRUPLARINA GÖRE TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ VE DEĞİŞİM ORANI(%) (2003=100) Kaynak: TÜİK
TR62 (Adana, Mersin)
Türkiye
Ana Harcama Grupları Gıda ve alkolsüz içecekler
2018
2019
2018
2019
25,11
10,9
27,68
11,84
Alkollü içecekler ve tütün
2,39
43,1
2,37
42,79
Giyim ve ayakkabı
14,83
4,53
12,86
5,31
Konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar
23,73
9,9
25,36
12,05
Mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri
31,36
9,79
32,73
10,14
Sağlık
16,7
13,6
12,98
14,73
Ulaştırma
15,97
12,2
18,64
10,64
Haberleşme
9,62
3,16
12,66
-0,01
Eğlence ve kültür
20,86
7,03
21,6
7,88
Eğitim
10,19
14,5
10,84
17,15
Lokanta ve oteller
19,81
13,2
23,03
12,29
Çeşitli mal ve hizmetler
28,8
13,6
28,35
16,57
Genel
20,3
11,8
21,94
12,52
TR62 (Adana, Mersin) BÖLGESİ’NİN ANA HARCAMA GRUPLARI BAZINDA TÜFE YILLIK DEĞİŞİME GÖRE DÜZEY 2 BÖLGELERİ İÇERİSİNDEKİ KONUMU Kaynak: TÜİK
2018 Genel
5
Çeşitli Mal ve Hizmetler
5
Lokanta ve Oteller
2019 11 16 18
4 4 4
Eğitim
8
Eğlence ve Kültür Haberleşme Ulaştırma
18 24
2
23
3
13
Sağlık 12
Mobilya, Ev Aletleri ve Ev Bakım Hizmetleri
13
Konut, , Su, Elektrik, Gaz ve Diğer Yakıtları 9
Giyim ve Ayakkabı Alkollü İçecekler ve Tütün Gıda ve Alkolsüz İçecekler
4
6
171
10
22 17 17 19 19
Ekonomik Rapor / 2019
• Kredi hacmi hızlı genişledi. • İlimizde, “KOBİ, Ticari ve Kurumsal” kredilerde genişleme hızı Türkiye geneline kıyasla daha hızlı • Protesto edilen senet tutarındaki belirgin hız kaybı; karşılıksız çek tutarının azalışa geçmesi; ekonomideki dengelenme sürecinin, piyasadaki nakit akışına yansıması olarak değerlendirilebilinir.
PARASAL GÖSTERGELER KREDİ VE MEVDUAT KREDİLERİN DAĞILIMI*(000 ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
Türkiye
Aralık 2018
Aralık 2019
Toplam Nakdi Krediler
2.489.671.378
Nakdi Krediler Takipteki Alacaklar Gayri Nakdi Krediler
Mersin Değişim (%)
Aralık 2018
Aralık 2019
18/17 Aralık
19/18 Aralık
2.805.074.405
15%
13%
30.564.583
2.393.074.205
2.654.376.091
14%
11%
96.597.173
150.698.314
51%
780.468.104
814.770.259
19%
*: Geçici Veriler
172
Değişim (%) 18/17 Aralık
19/18 Aralık
35.429.173
6%
16%
28.743.662
33.123.817
4%
15%
56%
1.820.921
2.305.356
51%
27%
4%
4.852.728
5.711.804
25%
18%
Ekonomik Rapor / 2019
TÜRKİYE GENELİ KREDİ HACMİNİN DAĞILIMI (Milyar ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
Nakdi Krediler
780
2.393
Aralık 2018
Gayri Nakdi Krediler
815
806
778
815
2.516
2.538
2.530
2.654
Eylül 2019
Aralık 2019
Mart 2019
Haziran 2019
MERSİN İLİ KREDİ HACMİNİN DAĞILIMI (Milyon ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
Nakdi Krediler
4.853
5.193
28.744
29.055
Aralık 2018
Mart 2019
Gayri Nakdi Krediler 5.529
5.080
5.712
30.644
31.766
33.124
Haziran 2019
Eylül 2019
Aralık 2019
2018’in ikinci yarısından itibaren ekonomik gelişmeler paralelinde finansal koşullarda sıkılaşma özellikle 2018’in son çeyreğinde İlimiz kredi hacmindeki daralma ile etkisini hissettirmiş; 2019’un ilk çeyrekliğinde ise söz konusu daralmanın yerini yatay seyre bıraktığı gözlenirken özellikle yılın ikinci yarısında gözlenen toparlanma son çeyrekte hız kazanmıştır. Söz konusu gelişmede “Bireysel Krediler” belirleyici olmuştur. Aralık 2019 sonu itibariyle, Mersin’de nakdi krediler yıllık %15 artarak yaklaşık 33,1 milyar ¨’ye, gayri nakdi krediler ise %18 artarak 5,7 milyar ¨’ye yükselmiştir. 2018 Aralık sonu itibariyle takipteki alacaklar bir önceki yıla göre artış hızlı yavaşlayarak %27’lik artışla 2,3 milyar ¨ seviyesine ulaşmıştır.
TÜRKİYE GENELİ KREDİ TÜRLERİNDEKİ GELİŞMELER (Milyar ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
Tüketici Kredileri ve Kredi Kartları
KOBİ, Ticari ve Kurumsal Krediler
1.888,0
2.008,4
2.024,8
1.991,1
2.068,4
505,1
507,9
513,5
539,3
586,0
Aralık 2018
Mart 2019
Haziran 2019
173
Eylül 2019
Aralık 2019
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ KREDİ TÜRLERİNDEKİ GELİŞMELER (Milyon ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
KOBİ, Ticari ve Kurumsal Krediler
Tüketici Kredileri ve Kredi Kartları
18,0
18,3
19,8
20,4
10,7
10,8
10,9
11,3
Aralık 2018
Mart 2019
Haziran 2019
20,8
12,3
Eylül 2019
Aralık 2019
Kredi türlerindeki gelişmeler incelendiğinde tüketici kredileri Aralık 2019 sonu itibariyle yıllık %15 artarak 12,3 milyar ¨’ye, “KOBİ, Ticari ve Kurumsal” krediler ise %15,4 artarak yaklaşık 20,8 milyar ¨’ye genişlemiştir. Tüketici kredilerindeki genişleme hızı Türkiye geneli ile paralellik gösterirken, ”KOBİ, Ticari ve Kurumsal” krediler hacmindeki artış hızı Türkiye genelinin üzerindedir.
TÜRKİYE GENELİ BİREYSEL KREDİLERİN DAĞILIMI (Milyar ¨)
Milyar ¨
Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
105
104
111
115
205
213
216
231
189
184 6,6
Aralık 2018
181
Taşıt Kredisi
6,1
Haziran 2019
Konut Kredisi
261
187
6,3 Mart 2019
118
Eylül 2019
İhtiyaç
200 5,8
7,1 Aralık 2019
Bireysel Kredi Kartları
MERSİN İLİ BİREYSEL KREDİLERİN DAĞILIMI (Milyon ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
14.000 12.000
Milyon ¨
10.000
2.116
2.082
2.200
2.176
4.352
4.512
4.558
4.886
2.251
8.000 6.000
5.568
4.000 2.000
4.099
4.025 174
0 Aralık 2018
3.967 165
Mart 2019
Taşıt Kredisi
4.125 155
Haziran 2019
Konut Kredisi
174
İhtiyaç
4.365 143
Eylül 2019
162 Aralık 2019
Bireysel Kredi Kartları
Ekonomik Rapor / 2019
2019’un ilk yarısında tüketim talebindeki zayıf seyrin bir yansıması olarak İlimiz bireysel kredi hacminde gözlenen sınırlı artış; yılın ikinci yarısında kamu bankaları öncülüğünde başlayan kampanyalar paralelinde faiz oranlarındaki düşüş eğiliminin de etkisiyle ivme hız kazanmıştır. İlimizde bireysel kredilerde yıllık bazda en büyük genişleme ihtiyaç kredisinde olmuştur. Söz konusu kredi türünü sırasıyla konut kredisi, bireysel kredi kartları takip etmiştir. Taşıt kredisinde ise geçen yıl gözlenen daralma 2019 yılında hız kesede devam etmiştir.
TÜRKİYE GENELİ SEÇİLMİŞ SEKTÖRLERDE KULLANILAN KREDİ MİKTARI (Milyar ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
2018 Aralık
2019 Aralık
187
106
221
80
87
88
226
175
157
101
220
69
77
79
209
161
Toptan Ticaret ve Komisyonculuk
Ziraat ve Balıkçılık
İnşaat
Gıda Meşrubat ve Tütün
Metal ve İşlenmiş Maden
Turizm
Enerji
Diğer Sektörler
MERSİN İLİ SEÇİLMİŞ SEKTÖRLERDE KULLANILAN KREDİ MİKTARI (Milyon ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
2018 Aralık
3.721
3.028
875
2019 Aralık
1.328
241
278
229
314
171
Turizm
Enerji
Diğer Sektörler
1.252
3.366
2.842
1.268
1.000
294
418 Toptan Ticaret ve Komisyonculuk
Ziraat ve Balıkçılık
İnşaat
Gıda Meşrubat ve Tütün
Metal ve İşlenmiş Maden
2019 Aralık ayı sonu itibariyle” KOBİ, Ticari ve Kurumsal” kredilerde seçilmiş sektörler bazında yıllık değişimler incelendiğinde “Metal ve İşlenmiş Maden” sektörü en fazla genişleyen sektör iken söz konusu sektörü “Toptan Ticaret ve Komisyonculuk” ile “Gıda Meşrubat ve Tütün” alt sektörleri takip etmiştir. İnşaat sektöründe kullanlan kredi hacmindeki daralma 2019 yılın da devam etmiştir.
175
Ekonomik Rapor / 2019
NAKDİ KREDİLERİN TAKİBE DÖNÜŞÜM ORANI (%) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
8,0% 7,0%
5,96%
6,0% 5,0% 4,0% 3,0%
6,66%
6,70%
5,21% 4,19% 2,90%
4,48% 3,88%
3,22%
3,03%
4,05%
4,38%
6,71%
6,51%
4,99%
5,37%
2,0% 1,0% 0,0% 2018 2018 2018 2018 2019 2019 2019 2019 Mart Haziran Eylül Aralık Mart Haziran Eylül Aralık Türkiye Takibe Dönüşüm Oranı (%)
Mersin Takibe Dönüşüm Oranı (%)
İlimiz kredi hacminin 2018 yılının ikinci yarısında kademeli daralma, takibe düşen alacakların 2018’in üç döneminde artış eğiliminde olmasıyla; kredilerin takibe dönüşüm oranı yılın ikinci döneminden itibaren hızlı biçimde yükselme eğilimine girmiş ve söz konusu eğilim 2019’un ilk çeyreğine kadar devam etmiştir. Haziran ve Eylül 2019 dönemlerinde kredi hacmindeki genişleme ile takibe dönüşüm oranı hız kesmiş; Aralık 2019 döneminde ise azalış kaydedilmiştir. 2019 yılının son üç dönemdi gözlenen kademeli toparlanmada, ekonomide dengelenme süreci paralelinde finansal koşullarda iyileşmenin etkili olduğu söylenebilir.
TÜRKİYE GENELİ MEVDUATIN DAĞILIMI (Milyar ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
2.207
2.272
994
1.186
1.231
1.042
1.021
1.041
2.036
2018 Aralık
2019 Mart
Mevduat ¨
2019 Haziran
2.362 1.229
1.133
2019 Eylül
Mevduat Yabancı Para
176
2.567
1.308
1.259
2019 Aralık
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ MEVDUATIN DAĞILIMI (Milyon ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
30.596 24.436
25.677
27.376
8.819
10.261
11.133
15.617
15.417
16.243
2018 Aralık
2019 Mart
Mevduat ¨
28.829 11.910
11.334
17.495
2019 Haziran
2019 Eylül
18.686
2019 Aralık
Mevduat Yabancı Para
2019 Aralık sonu itibariyle İlimiz mevduat hacmi geçen yıla göre %25,2’lik artış ile yaklaşık 30,6 milyar ¨ seviyesinde gerçekleşmiştir. Söz konusu gelişmede özellikle “Yabancı Para” mevduat artışı etkili olmuştur. Aralık 2018 sonu itibariyle toplam mevduat büyüklüğü ile iller arasında 8.sıradaki yerini; 2019 yılında da korumuştur.
MEVDUATIN KREDİYE DÖNÜŞÜM ORANI (%) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
1,41 1,29 1,25 1,28
1,21
1,20
1,25
1,18
1,22 1,19
1,16
1,17 1,13
2018 Haziran
2018 Eylül
2018 Aralık
2019 Mart
Mersin Kredi/Mevduat
2019 Haziran
2019 Eylül
1,09 2019 Aralık
Türkiye Kredi/Mevduat
Kredi artış hızının mevduatın geride kalmasının etkisiyle mevduatın krediye dönüşüm oranında 2018 yılının ikinci yarısında gözlenen hızlı azalış 2019 Haziran sonundan yıl sonuna kadar hızını kaydedilmiştir. Mersin’de mevduatın krediye dönüşüm oranı Türkiye genelinin üzerindedir.
177
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ ÖZET BANKACILIK İSTATİSTİKLERİ Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
18.255 16.862
16.023 15.607
13.621
13.300 10.711 8.528 8.583 8.599
11.151
8.310
682 1.015 1.271
208 209 211 Yurtiçi Şube Sayısı
Şubeye Düşen Nüfus
Kişi Başı Nakdi Kredi 2017
Kişi Başı Takipteki Alacak 2018
Kişi Başı Tasarruf Mevduatı
Kişi Başı Toplam Mevduat
2019
Mersin ili özet bankacılık istatistikleri incelendiğinde; 2019 sonu itibariyle kişi başına düşen nakdi kredi kullanımı önceki yıla göre hızlı genişlerken, tasarruf mevduatı ve toplam mevduatta artış aynı hızla artmaya devam etmiştir. İlimizde kişi başına düşen takipteki alacak miktarının artış hızı yavaşlamıştır.
AYLIK ORTALAMA DÖVİZ KURLARI¹ Kaynak: T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı
2018
2019
Dolar/Euro Paritesi
Aylar
ABD Doları
EUR0
ABD Doları
EUR0
2018
2019
Ocak
3,7723
4,5913
5,3694
6,1324
1,22
1,14
Şubat
3,7780
4,6732
5,2621
5,9751
1,24
1,14
Mart
3,8809
4,7855
5,4419
6,1580
1,23
1,13
Nisan
4,0540
4,9838
5,7358
6,4475
1,23
1,12
Mayıs
4,4141
5,2223
6,0494
6,7673
1,18
1,12
Haziran
4,6282
5,4070
5,8119
6,5569
1,17
1,13
Temmuz
4,7480
5,5453
5,6722
6,3691
1,17
1,12
Ağustos
5,7302
6,6066
5,6248
6,2560
1,15
1,11
Eylül
6,3669
7,4247
5,7128
6,2936
1,17
1,10
Ekim
5,8594
6,7417
5,7845
6,3859
1,15
1,10
Kasım
5,3735
6,1061
5,7312
6,3399
1,14
1,11
Aralık
5,3061
6,0387
5,8376
6,4809
1,14
1,11
(1):Döviz Alış Kuru
178
Ekonomik Rapor / 2019
PROTESTO EDİLEN SENETLER VE ÇEK İSTATİSTİKLERİ PROTESTO EDİLEN SENETLERİN ADET VE TUTAR BAZINDA DAĞILIMI* Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi
Adet
Tutar (1000 ¨) Değişim (%)
Değişim (%)
2018
2019
2017-2018
2018-2019
2018
2019
Türkiye
775.546
783.509
4%
1%
18.544.987
20.970.663
49%
13%
Mersin
13.771
13.337
3%
-3%
365.574
430.317
101%
18%
2017-2018 2018-2019
*:2000 ¨ ve üzerindeki senet tutarıdır.
Türkiye genelinde 2.000 TL ve üzeri tutarında protesto edilen senetlerde; adet bazında 2018 yılındaki %4’lük artış, 2019’da %1’lik sınırlı artışla 783.509 adete ulaşmıştır. İlimizde ise 2018 yılındaki %3’lük artış, 2019 yılında yerini özellikle yılın ikinci yarısındaki azalışın etkisiyle %3 azalarak 13.337 adete gerilemiştir. Türkiye genelinde protesto edilen senet tutarında 2018 yılındaki %49’luk hızlı artış, 2019 yılında hız keserek yerini %13’lük artışa bırakmıştır. İlimizde ise 2018’deki %101’lik genişleme 2019’da özellikle yılın son çeyreğindeki toparlanmanın etkisiyle %18 artışla 430 milyon ¨ seviyesinde gerçekleşmiştir. Mersin, protesto edilen senet sayısına göre iller arasında 2018’de 13.sırada iken, 2019’da 14.sıraya gerilemiş; tutar bazında ise 11.sırada yer alarak geçen yılki yerini korumuştur.
MERSİN İLİ PROTESTO EDİLEN SENET TUTARLARININ AYLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi
(‘000 ¨) 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
2018 32.262 21.337 32.011 20.156 40.667 19.852 19.194 19.229 28.436 61.620 26.484 44.325 2019 30.383 37.849 25.334 25.917 26.058 25.098 76.581 53.935 32.710 34.238 38.343 23.873 *:2000 ¨ ve üzerindeki senet tutarıdır.
179
Ekonomik Rapor / 2019
BANKALARA İŞLEMİ YAPILAN ÇEKLERİN DAĞILIMI¹ Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi
Bankalara İbraz Edilen Toplam Çek Türkiye
Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek¹ ¨ Karşılıksız İşlemi Yapılan Çeklerin Bankalara İbraz Edilen Toplam Çeklere Oranı² ¨ (%) Bankalara İbraz Edilen Toplam Çek
Mersin
Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek¹ ¨ Karşılıksız İşlemi Yapılan Çeklerin Bankalara İbraz Edilen Toplam Çeklere Oranı² ¨ (%)
Değişim (%)
2018
2019
2017-2018
2018-2019
Adet
20.927.496
16.871.987
5%
-19%
Tutar (000 ¨)
939.066.196
916.394.577
20%
-2%
Adet
588.297
542.133
35%
-8%
Tutar (000 ¨)
29.380.552
27.316.056
72%
-7%
Adet
2,8%
3,2%
Tutar
3,1%
3,0%
Adet
458.413
360.839
5%
-21%
Tutar (000 ¨)
17.684.982
16.376.278
16%
-7%
Adet
13.287
12.472
61%
-6%
Tutar (000 ¨)
662.122
587.201
156%
-11%
Adet
2,9%
3,5%
Tutar
3,7%
3,6%
¹: Bankalarca TCMB ve TBB Risk Merkezi’ne yapılan bildirimlere göre duyurusu yapılan karşılıksız işlemi yapılan çek adetlerini ibraz tarihine göre göstermektedir. 1.000.000.000 ¨ ve üstü tutara sahip karşılıksız işlemi yapılan çekler rapora dâhil edilmemiştir. ²: Karşılıksız çek oranı, karşılıksız işlemi yapılan çek adedinin aynı dönem karşılıksız işlemi yapılan ve ibrazında ödenen çek adedi toplamına bölünmesi ile hesaplanmaktadır.
Türkiye geneli ile paralel olarak İlimizde de bankalara ibraz edilen toplam çekler adet ve tutar bazında 2018 yılındaki artış; 209 yılında yerinin azalışa bırakmıştır. İlimizdeki azalış Türkiye geneline göre daha hızlı gerçekleşmiştir. İlimizde; karşılıksız işlemi yapılan çek tutarında adet ve tutar bazında geçen yıl gözlenen hızlı artış; 2019’da yerini sırasıyla %6’lık ve %11’lik azalışa bırakmış; söz konusu gelişmede yılın ikinci yarısı etkili olmuştur. 2019 yılında İlimizde ibraz edilen çekler içerisinde karşılıksız çeklerin payı adet bazında geçen yıla kıyasla 0,6 puanlık artışla %3,5’e yükselmiş; tutar bazında ise 0,2 puanlık azalışla %3,6’ya gerilemiştir.
180
Ekonomik Rapor / 2019
• Teşviğe bağlanan proje sayısındaki artışta en fazla katkıyı komple yeni yatırım projeleri sağladı • Projelerin yatırım tutarındaki güçlü artışta hizmetler, imalat ve tarım sektörü etkili oldu. • 2019 yılında hizmet sektörüne yönelik bir adet büyük ölçekli yatırım projesi teşviğe bağlanmıştır.
YATIRIMLAR GENEL İDARE YATIRIMLARI 2020 YILI MERSİN İLİ YATIRIMLARININ SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI (Bin ¨) Kaynak: İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü
Sektörü Tarım-Sulama
Proje Sayısı
Toplam Proje Tutarı
2020 Yılı Ödeneği Toplamı
5
2.870.253
70.349
Enerji
2
248.000
54.399
Ulaştırma
8
9.801.854
905.024
Turizm
1
90.000
9.000
Eğitim
11
80.250
26.912
Kültür
2
58.691
202
Sağlık
5
430.365
60.796
Diğer Kamu Hizmetleri
5
1.003.830
33.358
Toplam
39
14.583.243
1.160.039
181
Ekonomik Rapor / 2019
2020 YILI MERSİN İLİ YATIRIMLARININ KURULUŞLARI İTİBARİYLE DAĞILIMI* (Bin ¨) Kaynak: İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü
Kuruluşu
Proje Sayısı
Proje Toplamı
2020 Yılı Ödeneği Toplamı
DSİ Genel Müdürlüğü
7
3.844.778
99.349
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
2
248.000
54.399
TCDD Genel Müdürlüğü
1
252.160
1
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
1
90.000
9.000
Emniyet Genel Müdürlüğü
2
13.322
1.885
Karayolları Genel Müdürlüğü
5
5.740.495
119.226
Mersin Büyükşehir Belediyesi
1
3.800.627
784.913
Kültür ve Turizm Bakanlığı
2
58.691
202
Mersin Üniversitesi
8
129.284
22.057
Tarsus Üniversitesi
5
28.500
15.912
Sağlık Bakanlığı
3
350.138
50.796
Tarım ve Orman Bakanlığı
1
4.590
800
Ortadoğu Teknik Üniversitesi
1
22.658
1.500
39
14.583.243
1.160.039
Toplam
*: 12 Şubat 2020 tarihli ve 30690 sayılı mükerrer Resmi Gazete’de yayınlanan 2020 yılı yatırım programından derlenmiştir.
YATIRIM TEŞVİKLERİ TÜRKİYE GENELİ TEŞVİKLİ YATIRIMLARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
136.279
5.688
5.857
192.881
7.356
189.739
Belge Sayısı (Adet)
211.968
251.831
228.336
Sabit Yatırım (Milyon ¨) 2018
2017
182
2019
İstihdam
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ TEŞVİKLİ YATIRIMLARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
2.868 882
150
3.875 3.223
113
77.482 6.324
170
Sabit Yatırım* (Milyon ¨)
Belge Sayısı (Adet)
2017
2018
İstihdam
2019
*: 2017 yılında sabit yatırım tutarındaki artışın sebebi, Kasım 2017’de 76 milyar TL tutarında 1 adet stratejik yatırımın teşviğe bağlanmasıdır.
2019 yılında Türkiye genelinde düzenlenen teşvikli yatırımlarda önceki yıla göre belge sayısı, öngörülen sabit yatırım tutarında ve istihdam azalıştadır. 2019 yılında İlimizde teşviğe bağlanan yatırımlar belge sayısı bazında geçen yıla göre %33’lük artışla 150’ye; yatırımlara öngörülen sabit yatırım tutarı ise %225’lik güçlü genişlemeyle yaklaşık 2,9 milyar ¨’ye yükselmiştir. Yıllık bazda teşvikli yatırımlara öngörülen istihdam ise geçen yıla göre %20’lik artışla 3.875’e ulaşmıştır. Teşvikli yatırımların 2019 yılını geçen yıla göre artışla kapatması; ekonomideki dengelenme sürecinin yatırım ortamına olumlu yansıması olarak değerlendirilebilinir. 2019 yılında İlimizde düzenlenen 150 adet yatırım teşvik belgesinin 141’i yerli, 9’u yabancı sermayeli firmalar tarafından alınmıştır. Söz konusu dönemde Mersin’de teşvikli yatırımlarda ağırlıklı payını koruyan komple yeni yatırımlar belge sayısı ve öngörülen sabit yatırım tutarı yılın ikinci yarısında önemli artış gözlenmiştir.
YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN MAHİYETİNE GÖRE DAĞILIMI* Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Türkiye
Mersin
2018
2019
2018
2019
Belge Adedi
Sabit Yatırım (Milyon ¨)
Belge Adedi
Sabit Yatırım (Milyon ¨)
Belge Adedi
Sabit Yatırım (Milyon ¨)
Belge Adedi
Sabit Yatırım (Milyon ¨)
Komple Yeni Yatırım
3.614
80.765
3.432
89.846
89
539
114
1.874
Tevsi
1.749
64.901
1.721
33.521
20
304
26
908
Diğer**
494
47.215
535
12.912
4
39
10
86
Toplam
5.857
192.881
5.688
136.279
113
882
150
2.868
*:Tablodaki rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. **:Modernizasyon, Yenileme, Entegrasyon ve Tamamlama Yatırımları
İlimizde Nisan 2019’da hizmetler sektöründe teşviğe bağlanan bir adet büyük ölçekli tevsi yatırım hariç tutulduğunda teşvikli yatırımlara öngörülen sabit yatırım tutarı geçen yıla göre %167’lik güçlü büyüme kaydetmiş; söz konusu gelişmede imalat, hizmetler ve tarım sektörleri etkili olmuştur.
183
Ekonomik Rapor / 2019
TÜRKİYE GENELİ TEŞVİKLİ YATIRIMLARIN SABİT YATIRIM TUTARINA GÖRE SEKTÖREL DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
2018
2019
(Milyon ¨)
107.320
68.569 56.998 35.288 22.150 21.400 2.546 2.753
Tarım
3.867 8.268 Madencilik
İmalat
Enerji
Hizmetler
MERSİN İLİ TEŞVİKLİ YATIRIMLARIN SABİT YATIRIM TUTARINA GÖRE SEKTÖREL DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
2018
2019 1.272
(Milyon ¨)
1.087
452
400 89
295 35
Tarım
89
Madencilik
12 İmalat
19
Enerji
Hizmetler
2019 yılında İlimizde bölgesel, büyük ölçekli ve genel yatırımlar hem belge sayısı hem de öngörülen sabit yatırım tutarı bazında geçen yılın üzerindedir. Belge sayısı bazında toplam yatırımlar içerisinde, bölgesel yatırımların payı genişlemiştir 2019’da İlimizde teşviğe bağlanan stratejik yatırım bulunmamaktadır.
YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN DESTEK SINIFINA GÖRE DAĞILIMI* Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
2018 Destek Sınıfı Bölgesel Yatırımlar Büyük Ölçekli Yatırımlar
2019
Belge Adedi
Sabit Yatırım (Milyon ¨)
İstihdam (kişi)
Belge Adedi
Sabit Yatırım (Milyon ¨)
İstihdam (Kişi)
53
571
1.422
88
1.371
2.057
-
-
-
1
511
100
Genel Yatırımlar
29
132
308
37
708
264
Öncelikli Yatırımlar
31
179
1.493
24
277
1.454
Toplam
113
882
3.223
150
2.868
3.875
*: Tablodaki rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.
184
Ekonomik Rapor / 2019
3. BÖLGE İLLERİ TEŞVİKLİ YATIRIM İSTATİSTİKLERİ Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
İller
Belge Sayısı
İller
Sabit Yatırım Tutarı
2018
2019
2018
2019
Gaziantep
175
154
Manisa
3.369
10.915
Mersin
113
150
Gaziantep
5.727
4.929
Manisa
168
139
Mersin
882
2.868
Samsun
69
83
Uşak
136
1.851
Balıkesir
105
67
Balıkesir
4.581
1.605
Diğer İller
173
147
Diğer İller
3.815
3.046
Toplam
803
740
Toplam
18.510
25.213
Bölgesel yatırımlar destek sınıfında 3. Bölge illeri arasında yer alan İlimiz; Türkiye genelinde düzenlenen bölgesel teşvikli yatırımlarda belge sayısına göre %13’lük; öngörülen sabit yatırım tutarına göre ise %18,5’lik paya sahiptir. 2019’da 3. Bölgede düzenlenen yatırımlar kapsamında belge sayısının %20,3’ünü; yatırım tutarının %11,4’ünü karşılayan Mersin, Bölge illeri arasında belge sayısı ile ikinci; öngörülen sabit yatırım tutarına göre üçüncü sırada yer almaktadır.
185
Ekonomik Rapor / 2019
• Yılın ikinci yarısında iç talepteki canlanmanın etkisiyle “Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Gelirleri”nde yıllık bazda %50 genişleyerek gelirlere pozitif katkı sundu • “Uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergiler”dne yıllık bazda %3’lük sınırlı artış kaydedilmiştir
KAMU GELİRLERİ MERSİN İLİ BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ (‘000 ¨) Kaynak: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü
Değişim(%)
2018
2019
17-18
18-19
Harcamalar
8.198.250
9.278.176
21%
13%
Personel Giderleri
3.861.817
4.773.035
21%
24%
687.175
844.848
20%
23%
1.090.936
1.326.028
17%
22%
292.722
402.765
-4%
38%
Sermaye Giderleri
2.232.522
1.889.469
29%
-15%
Sermaye Transferi
27.108
37.592
46%
39%
Sosyal Güv.Kur.Devlet Primi Mal ve Hizmet Alımı Cari Transferler
Borç Verme
5.970
4.439
125%
-26%
Gelirler
13.833.329
15.592.843
24%
13%
1-Genel Bütçe Gelirleri
13.687.854
15.440.884
24%
13%
Vergi Gelirleri
12.912.746
14.750.535
22%
14%
Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri
104.341
102.102
6%
-2%
Alınan Bağış ve Yardımlar
5.368
9.017
-
68%
Faizler, Paylar ve Cezalar
633.416
549.596
149%
-13%
Sermaye Gelirleri
31.983
29.634
-38%
-7%
2-Özel Bütçe
145.475
151.959
-0,1%
4%
Bütçe Dengesi
5.635.079
6.314.667
28%
12%
186
Ekonomik Rapor / 2019
İlimiz bütçe harcamaları 2019’da geçen yıla göre artış hızında bir miktar yavaşlama ile %13’lük artışla 9,3 milyar ¨’ye ulaşmıştır.. Bütçe harcamalarındaki artışın geçen yılın altında kalmasında; ekonomik bazda sınıflamaya göre “Sermaye Giderleri”; fonksiyonel bazda sınıflamaya göre ise “Ekonomik işler ve hizmetleri” harcama grupları etkili olmuştur. İlimizde bütçe gelirleri tahsilatı, harcamalarda olduğu gibi artış hızını keserek yıllık %13 genişlemeyle 15,6 milyar ¨ seviyesine ulaşmıştır. Bütçe gelirlerindeki artışın yavaşlamasında; vergi gelirleri etkili olmuştur. Vergi gelirleri alt kalemi olan, iç talepteki gelişmeleri takip ettiğimiz “Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Gelirleri”nde yıllık bazda %50 genişleyerek gelirlere pozitif katkı sunarken vergi gelirleri içerisinde önemli paya sahip olan “Uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergiler”de yıllık bazda %3’lük sınırlı artış kaydedilmiştir. Söz dönemde kurdaki gelişmeler göz önüne alındığında ithalde alınan KDV’deki yıllık gerçekleşmeler kurdaki gelişmelerin gerisinde kalmıştır.
MERSİN İLİ VERGİ GELİRLERİNİN DAĞILIMI (Milyon ¨) Kaynak: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü
6.400
6.522
4.872 3.774
2.422
2.547
3.678 2.368 2.169
1.225 1.393 1.032 328 425 Gelir Vergisi
549
Kurumlar Vergisi
272 319 368 Mülkiyet Üzerinden Alınan Vergi 2017
Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Gelirleri
2018
187
2019
ÖTV
İthalde Alınan KDV
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ BÜTÇE HARCAMALARININ DAĞILIMI (Bin ¨) Kaynak: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü
225 186 163 405 267 862
432 325
442 455 1.451
1.115 1.250
958
1.499
2.178
2.169
2.587
2.886
1.811
2.208
2017 Eğitim Hiz. Sağlık Hiz. Sos. Güv. & Sosyal Yar. Hiz.
Dinlen., Kültür ve Din Hiz. Ekonomik İşler ve Hiz. Kamu Düzeni ve Güv.
Genel Kamu Hiz. Diğer
Genel bütçe vergi gelirlerinin tahakkuk ve tahsilatının illere göre dağılımı incelendiğinde; 2018 yılında toplam tahsilat içinde %2,08’lik payla 6.sırada yer alan Mersin, 2019’da %2,19’luk payla 5.sıraya yükselmiştir.Net vergi gelirine göre ile iller arasında 7. sırada yer alan Mersin, 2019’da da sıralamadaki yeri aynı kalmıştır. *: Net vergi geliri; toplam vergi gelirlerinden “Uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergiler” düşüldükten sonra tahsil edilen vergi gelirlerini ifade etmektedir.
MERSİN BÜYÜKŞEHİR VE MERKEZ İLÇE BELEDİYELERİNİN 2020 MALİ YILI BÜTÇELERİ Kaynak: İlgili Belediyelerin Mali Hizmetler Müdürlüğü
2.254.000.000
Bütçe Tutarı (¨) (B) Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırılması 2.000.000.000
(C) Finansmanın Ekonomik Sınıfı 254.000.000
Akdeniz Belediyesi
176.000.000
176.000.000
-
Toroslar Belediyesi
208.000.000
206.572.000
1.428.000
153.936.913
153.936.913
-
150.000.000
150.000.000
-
Belediyenin Adı Büyükşehir Belediyesi
Yenişehir Belediyesi Mezitli Belediyesi
(A) Ödenek Cetveli
188
Ekonomik Rapor / 2019
• TR62 Bölgesinde işsizlik oranındaki artışta tarım dışı işsizlik etkili • İŞUR’a iş başvurusunda bulunanlarda genç nüfusta artış gözlendi. • Kayıtlı işsizlerde en fazla artış lisans düzeyinde eğitim seviyesinde olan işsizlerde
İŞGÜCÜ HANEHALKI İŞGÜCÜ ANKETİ SONUÇLARI Kaynak: TÜİK
TR62 (Adana, Mersin)* Nüfus ve İşgücü Durumu
2018
2019
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
15 ve daha yukarı yaştaki nüfus (‘000)
1.458
1.523
2.981
1.529
1.560
3.089
İşgücü durumu (‚000)
1.009
486
1.495
997
492
1.489
İstihdam edilenler
910
417
1.327
892
420
1.311
İşsiz
99
70
168
105
73
178
İşgücüne katılma oranı (%)
69,2
31,9
50,1
67,4
32,2
49,5
İşsizlik oranı (%)
9,8
14,3
11,2
10,6
14,8
11,9
Tarım dışı işsizlik oranı(%)
13,3
14,0
İstihdam oranı (%)
62,4
27,4
44,5
60,3
27,5
43,6
İşgücüne dâhil olmayanlar (‘000)
450
1 036
1.486
482
1.036
1.518
İş bulma ümidi olmayanlar
23
23
46
35
24
59
İş aramayıp, işbaşı yapmaya hazır olanlar
36
66
102
44
71
115
Mevsimlik Çalışanlar
2
5
8
2
5
7
-
459
459
-
502
502
Öğrenci
Ev İşleriyle Meşgul
103
105
207
102
106
208
Emekli
162
52
214
176
56
232
Çalışamaz Halde
86
175
261
94
150
244
Diğer
37
152
189
29
122
151
(*):TR62:İstatistik amaçlı bölge sınıflaması “Adana ve Mersin” illerine göre düzenlenmiştir.
189
Ekonomik Rapor / 2019
Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıklamış olduğu Hanehalkı İşgücü Anketi sonuçlarına göre, 2017 yılında TR62(Adana, Mersin) bölgesinde, kurumsal olmayan çalışma çağındaki (15 ve daha yukarı yaştaki) nüfus 2018 yılındaki azalış 2019’da 108 bin kişi artarak 3 milyon 89 bine ulaşmıştır. 2019 yılında kurumsal olmayan nüfus içerisinde işgücünün payını gösteren işgücüne katılma oranı önceki yıla göre 0,6 puan azalarak %49,5 seviyesine gerilemiştir. Söz konusu dönmede erkeklerde işgücüne katılım oranı gerilerken kadınlarda artmıştır. 2019 yılında TR 62 Bölgesinde işsizlik oranı önceki yıla göre artış hızı 0,7 puanlık artışla %11,9 seviyesine ulaşmıştır. TR62 Bölgesi için tarım sektörü dışında işsizlik oranı geçen 2018 yılındaki artış 2019 yılında da hızlanarak 0,7 puan artışla %14 seviyesine ulaşmıştır. İstihdam edilenlerde 2018 yılındaki azalış 2019 yılında hızını iki kat arttırarak 16 bin kişilik azalışla 1 milyon 311 bin kişiye gerilemiştir. 2019 yılında kadın istihdamı 3 bin kişi artarken erkek istihdamı 18 bin kişi azalmıştır.
TR62 BÖLGESİ İŞSİZ SAYISININ EĞİTİM DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK
48
43
46 40
51
49
72
71
78
2
3 2017
3 2019
2018
Okuma Yazma Bilmeyen
Lise Altı Eğitimliler
Lise ve Dengi Meslek Okulu
Yüksek Öğretim
TR62 BÖLGESİ İSTİHDAMIN EĞİTİM DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK
272
587
309
286
291
278
727
704
680
50
45 2017
45 2018
2019
Okuma Yazma Bilmeyen
Lise Altı Eğitimliler
Lise ve Dengi Meslek Okulu
Yüksek Öğretim
190
Ekonomik Rapor / 2019
TR62 (Adana, Mersin) Bölgesinde işsiz sayısındaki 2018 yılındaki artış 2019 yılında hızlanarak yıllık 10 bin kişilik artışla 178 bin kişiye ulaşmıştır. Söz konusu dönemde, işsiz sayısındaki artış eğitim durumuna göre incelendiğinde, artışın lise altı eğimliler ile yüksek öğretim eğitim düzeyine sahip olanlarda yaşandığı görülmektedir. TR62 Bölgesi işsizlik oranı ile %13,7 olan Türkiye genelinin altında, 26 Bölge arasında 13.sırada yer almaktadır. 2019 yılında TR62 (Adana, Mersin) Bölgesinde eğitim durumuna göre istihdamın dağılımına bakıldığında; istihdam edilenlerin %52’sini oluşturan lise altı eğitimli olanlar ile %21’ini oluşturan lise ve dengi eğitimlerin yıllık bazda istihdamı azalırken yükseköğretim mezunu olanlarda istihdam artmıştır.
İSTİHDAMIN EKONOMİK FAALİYET KOLLARINA GÖRE DAĞILIMI (1.000 KİŞİ) Kaynak: TÜİK
TR62 (Adana, Mersin) Sektörler
2018
2019
Değişim(%)
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Tarım
148
109
257
151
109
260
2,0%
0,0%
1,2%
Sanayi*
245
54
300
234
48
282
-4,5%
-11,1%
-6,0%
Hizmetler
517
254
770
507
263
770
-1,9%
3,5%
0,0%
Toplam
910
417
1.327
892
420
1.312
-2,0%
0,7%
-1,1%
(*): İnşaat sektörü, sanayi sektörü içinde değerlendirilmiştir.
2019 yılında istihdam edilen 1 milyon 312 bin kişinin %59’u hizmetlerde, %21’i sanayi ve inşaat, %20’si tarım sektöründedir. 2019 yılında TR 62 Bölgesinde yıllık bazda istihdamın daralmasında sanayi sektörünün etkisi olduğu gözlenirken, hizmetler sektörü istihdamı geçen yılki seviyeyi korurken tarım sektöründe artış kaydedilmiştir.
TR62 (Adana, Mersin) BÖLGESİ’NDE İSTİHDAM EDİLENLERİN İŞTEKİ DURUMU (1.000 KİŞİ) Kaynak: TÜİK
Tarım Dışı
Tarım
Toplam
2018
2019
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Toplam
910
417
1.327
892
420
1.312
Ücretli, maaşlı ve yevmiyeli
640
282
922
636
292
928
İşveren ve kendi hesabına
228
46
275
217
43
260
Ücretsiz aile işçisi
42
88
130
39
85
124
Toplam
148
109
257
151
109
260
Ücretli, maaşlı ve yevmiyeli
40
24
64
53
34
87
İşveren ve kendi hesabına
89
8
97
77
9
86
Ücretsiz aile işçisi
20
76
96
21
66
87
Toplam
762
308
1.070
741
311
1.052
Ücretli, maaşlı ve yevmiyeli
600
258
858
583
258
841
İşveren ve kendi hesabına
140
38
178
140
34
174
Ücretsiz aile işçisi
22
12
34
18
19
37
TR62 (Adana, Mersin) bölgesinde istihdam edilenler işteki duruma göre incelendiğinde; Ücretli, maaşlı ve yevmiyeli çalışanlar hariç diğer alt kırılımlarda azalış görülmektedir.
191
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI İSTİHDAMIN İŞYERİ BÜYÜKLÜĞÜNE VE SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA KAYITLILIK DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI (1.000 KİŞİ) Kaynak: TÜİK
Sosyal Güvenlik Kurumuna Kayıtlılık
İşyeri Büyüklüğü
Kayıtlı 1-10
Kayıtlı Değil
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
212
59
271
269
191
460
481
250
731
11-19
30
17
47
11
7
18
41
24
65
20-49
96
50
146
19
8
27
115
58
173
50+
244
84
328
11
5
16
255
89
344
Toplam
582
210
792
310
211
521
892
421
1.313
2019 yılında istihdamın %60’ı sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı iken; %40’ı ise kayıtlı olmadığı görülmektedir. İstihdamda 2018 yılına göre mikro ölçekli işletmelerde artış gözlenirken küçük ve orta ölçekli işletmelerde azalıştadır.
İŞKUR İŞGÜCÜ PİYASASI GÖSTERGELERİ Kaynak: Türkiye İş Kurumu
2018
Erkek
Açık İşler
Kadın
2018 Toplam
Erkek
33.381
Kadın
Değişim (%) Toplam
35.011
Başvurular
84.195
66.961
151.156
2,3%
67.522
154.680
İşe Yerleştirmeler
17.137
8.695
25.832
16,7%
10.667
30.139
İşsizlik Ödeneğine Başvuru
29.590
36.132
2016-2017
2017-2018
-9,9%
4,9%
57,4%
2,3%
33,5%
16,7%
29,5%
22,1%
Kayıtlı İşsiz
41.267
40.065
81.332
15,4%
47.921
93.840
25,9%
15,4%
Kayıtlı İşgücü
79.085
65.934
145.019
23,7%
79.365
179.448
33,8%
23,7%
İŞKUR kayıtlarına göre İlimiz açık iş sayısında bir önceki yıl gözlenen azalış; 2019’da yıllık %5 artarak 35.0112’e ulaşmıştır. İşe yerleştirmelerde 2018 yılındaki güçlü artış, 2019’da hızını keserek %17’lik artışla 30.139 kişi olmuştur. Söz konusu dönemde işe başvurularda gözlenen %2’lik sınırlı artışla 154.680 seviyesine yükselmiştir. İşsizlik ödeneğine başvurularda artış devam ederek yıllık %22’lik genişleme ile 36.132 adet olarak gerçekleşmiştir. İlimizde İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısında 2018 yılındaki hızlı artış, 2019 yılında hız keserek %15’lik genişleme ile 93.840 kişiye ulaşmıştır. Kayıtlı işgücü ise yıllık bazda %24’lük artışla 179.448 kişiye ulaşmıştır. İlimiz işgücü piyasasındaki göstergeler geçen yıl ile kıyaslandığında; özellikle yılın ikinci yarısında ekonomik göstergelerde gözlenen kısmi toparlanma ile açık iş sayısı artışa geçmiş, işe yerleştirilenler ve kayıtlı işsiz artış hızı yavaşlamıştır. İŞKUR kayıtlarına göre İlimizdeki iş başvurularındaki gelişmeler yaş gruplarına göre incelendiğinde; tüm yaş gruplarında 2018 yılı ile kıyaslandığında 15-24 aş grubu arasında yer alan genç nüfusta artış olduğu gözlenmiş; başvuruda bulunanlar eğitim düzeyine göre incelendiğinde lisans mezunu olanlarda artış görülmektedir.
192
Ekonomik Rapor / 2019
İŞ BAŞVURUSUNDA BULUNANLARIN YAŞ GRUBUNA GÖRE DAĞILIMI
Kişi
Kaynak: Türkiye İş Kurumu
45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0
15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 2018 11.216 31,749 27.695 21.774 20.149 16.703 12.270 6.415 2.508 2019 13.113 38.113 38.372 26.724 20.440 18.787 12.060 6.254 2.731
60+ 947 973
İŞ BAŞVURUSUNDA BULUNANLARIN EĞİTİM DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu
70.000 60.000
Kişi
50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0
Okuma Okur-Yazar Yazma Olanlar Bilmeyenler
2018 7.398 2019 7.574
İlköğretim Ortaöğretim
Önlisans
Lisans
Yüksek Lisans
Doktora
3.158
66.032 41.734
15.895
16.445
481
13
3.526
64.583 42.418
15.202
20.837
526
14
MERSİN İLİ ALINAN AÇIK İŞLER VE İŞE YERLEŞTİRMELERİN DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu
40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0
Kamu
2018 116 2019 209
Özel
Toplam
Kamu
Özel
Toplam
Açık İşler 33.265
33.381
45
İşe Yerleştirmeler 25.787
25.832
34.802
35.011
183
29.956
30.139
193
Ekonomik Rapor / 2019
2019 yılında İlimizde İŞKUR tarafından işe yerleştirilenlerin yaş grubuna göre dağılımı incelendiğinde genç nüfus ağırlıklı olmak üzere tüm yaş gruplarında geçen yıla göre artış olmuştur. İşe yerleştirilenlerde eğitim düzeyine göre büyü pay “İlköğretim ve Ortaöğretim” eğitim düzeylerine sahip olanlarken bu grubu lisans ve önlisans mezunları takip etmiştir.
MERSİN İLİ İŞE YERLEŞTİRMELERİN YAŞ GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu
8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 15-19
20-24
25-29
30-34 2018
35-39
40-44 45-64
65+
2019
MERSİN İLİ İŞE YERLEŞTİRMELERİN EĞİTİM DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu
16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 Okuma Okur-Yazar İlköğretim Ortaöğretim Önlisans Yazma Olanlar Bilmeyenler 2018 2019
Lisans
Yükseklisans
Doktora
İŞKUR’a kayıtlı işgücündeki artışta tüm yaş gruplarının etkisi olduğu gözlenirken, 20-29 yaş gruplarının en büyük ağırlığa sahip yaş grupları olduğu görülmektedir. İlköğretim ve ortaöğretim eğitim düzeyine sahip olanlar ile lisans ve önlisans eğitim düzeyine sahip olanların kayıtlı işgücü içerisindeki payı genişlemiştir.
194
Ekonomik Rapor / 2019
KAYITLI İŞGÜCÜNÜN YAŞ GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu
45.000 40.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 2018
60+
2019
KAYITLI İŞGÜCÜNÜN EĞİTİM DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu
80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 Okuma Okur-Yazar İlköğretim Ortaöğretim Önlisans Yazma Olanlar Bilmeyenler 2019 2018
Lisans
Yükseklisans
Doktora
KAYITLI İŞSİZLERİN YAŞ GRUBUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu
35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 15-19
20-24
25-29
30-34 2018
195
35-39 2019
40-44 45-64
65+
Ekonomik Rapor / 2019
KAYITLI İŞSİZLERİN EĞİTİM DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu
40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0
Okuma Okur-Yazar İlköğretim Ortaöğretim Önlisans Yazma Olanlar Bilmeyenler 2018 2019
Lisans
Yükseklisans
Doktora
2019 yılında kayıtlı işsizlerde geçen yıla göre en fazla artış 20-24 yaş grubunda; eğitim grubuna göre ise “Lisans Ortaöğretim ve İlköğretim” eğitim düzeyine sahip olanlarda olduğu gözlenmiştir.
MESLEK GRUPLARINA GÖRE İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ Kaynak: Türkiye İş Kurumu
1% 3% 5% 6% 6%
0% 5% 8% 7% 8%
1% 4% 7% 6% 7%
13%
19%
21%
22%
37%
33%
37%
Kayıtlı İşsiz
Açık İşler
İşe Yerleştirmeler
Nitelik Gerektirmeyen Meslekler Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar Teknisyenler, Teknikerler ve Yardımcı Profesyonel Meslek Mensupları Tesis ve Makine Operatörleri ve Montajcılar
20%
23%
Hizmet ve Satış Elemanları Profesyonel Meslek Mensupları Sanatkârlar ve İlgili İşlerde Çalışanlar Diğer Meslek Grupları
2019 yılında meslek gruplarına göre kayıtlı işsiz, açık işler ve işe yerleştirmelerdeki gelişmeler incelendiğinde, kayıtlı işsizlerde “hizmet ve satış elemanları” grubunun payının bir önceki yıla göre genişlediği görülmektedir. Açık işlerde “Nitelik Gerektirmeyen Meslekler” ile “Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar” meslek grubunun payının daraldığı “Sanatkâr ve İlgili İşlerde Çalışan” meslek gruplarında arttığı gözlenmiştir. İşe yerleştirilenlerin meslek grubuna göre dağılımı incelendiğinde “Nitelik Gerektirmeyen Meslekler” ile “Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar” grubunun payı daralırken “Sanatkâr ve İlgili İşlerde Çalışan” meslek gruplarının payı genişlemiştir.
196
Ekonomik Rapor / 2019
AltyapÄą Sistemleri
Ekonomik Rapor / 2019
• Trafiğe kaydı yapılan araç sayısı yıllık %23 azalırken, devri yapılan araç sayısı %13 arttı • Karayolları yolcu, yük ve taşıt trafiği geçen yıla göre arttı • Havayolu yolcu trafiğinde iç hat kaynaklı güçlü artış kaydedildi
ULAŞTIRMA Mersin’de ulaşım ağırlıklı olarak karayolu ile sağlanmaktadır. Ülkemizdeki bütün yerleşim birimlerine karayolu ile bağlantısı bulunmaktadır. Mersin’de 486 km.si devlet yolu, 854 km.si il yolu, 155 km.si otoyol, toplam 1.495 km karayolu bulunmaktadır. İlimizde demiryolu bağlantısı bulunmakta ve denizyolu ile ulaşım sağlanmaktadır. Havaalanı olmamasına rağmen, hava yolu ile ulaşım Adana hava alanından sağlanmaktadır.
2019 YILI SONU İTİBARİYLE MERSİN KARAYOLU DURUMU Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü
Uzunluğu (km.)
İl Yolu
854
Devlet Yolu
486
Otoyol
155
Toplam
1.495
199
Ekonomik Rapor / 2019
MOTORLU KARA TAŞITLARI İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TÜİK
Türkiye
Aracın Cinsi
Mersin
2018
2019
Değişim (%)
2018
2019
Değişim (%)
Motosiklet
3.211.328
3.331.326
4%
146.745
149.714
2%
Otomobil
12.398.190
12.503.049
1%
274.194
278.524
2%
Minibüs
487.527
493.373
1%
8.818
9.137
4%
Otobüs
218.523
213.358
-2%
5.492
5.339
-3%
3.755.580
3.796.919
1%
105.070
106.950
2%
Kamyon
845.462
844.481
0%
31.925
32.850
3%
Traktör
1.885.952
1.908.999
1%
35.123
35.576
1%
63.359
65.470
3%
1.261
1.328
5%
22.865.921
23.156.975
1%
608.628
619.418
2%
Kamyonet
Özel Amaçlı Taşıt Toplam
Not1:Kamyonet ve otomobile arazi taşıtları dahildir. Not2:Veriler Emniyet Genel Müdürlüğünden alınmıştır. Not3:Ağır tonajlı yük taşıtları kamyonda kapsanmıştır. (Çekici, Damperli Kamyon, Tanker, Çöp Kamyonu vb.) Not4:Özel amaçlı taşıtlar içinde yer alan çöp kamyonu, tanker, arazöz ve yol ve iş makinelerinin tamamı yük taşıtları grubunda kamyon olarak değerlendirilmiştir.
İlimiz motorlu kara taşıt sayısı 2019 Aralık ayı sonu itibariyle yıllık %2’lik artışla 619.418’e ulaşmıştır. Söz konusu dönemde hem binek araçlardaki hem ticari araçlardaki artış hızı yavaşlamıştır. Ticari araçlardaki artış hızının yavaşlamasında trafiğe kayıtlı otobüslerde geçen yılki azalın hızlanası ve kamyonet ve traktördeki artışın hızını kesmesi etkili olmuştur. İlimiz, Türkiye genelinde motorlu kara taşıt sayısına göre Mersin, sahip olduğu %2’lik payla 8. sırada yer almaktadır. Söz konusu dönemlerde Türkiye genelinde bin kişi başına düşen otomobil sayısı 151’den 150’ye gerilemiştir. İlimiz bin kişi başına düşen otomobil sayısı 2018 yılındaki 151 adeti 2019 yılında da aynı kalmıştır. 2019 yılında İlimiz bin kişi başına düşen otomobil sayısının en yoğun olduğu ilk 10 il arasında 7. sırada yer almaktadır.
MERSİN İLİ TRAFİĞE KAYDI YAPILAN ARAÇ SAYISININ DAĞILIMI Kaynak: TÜİK
Adet 2.500 2.000 1.500 1.000 500
2018
200
2019
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
0
Ekonomik Rapor / 2019
İlimizde trafiğe kaydı yapılan araç sayısında 2018’in ikinci yarısında başlayan ve 2019’un üçüncü çeyreğine kadar devam eden azalış eğilimi, 2019’un son çeyreğinde toparlanma gösterse de; yıllık %23 daralmıştır. İlimiz, trafiğe kaydı yapılan araç sayısına göre İller arasında %2’lik payla 8.sıradaki yerini 2019 yılında da korumuştur. 2019 yılında İlimizde trafiğe devri yapılan taşıt sayısında geçen yılki sınırlı artış hızlanarak %13’lük genişleme ile 213.536 adete yükselmiştir. Söz konusu dönemde devri gerçekleşen araçların %67’sini oluşturan otomobil taşıtlarında yıllık %17’lik, ticari araçlarda ise %7’lik artış gözlenmiştir.
MERSİN İLİ YENİ KAYIT VE DEVİR TESCİL İŞLEMLERİ Kaynak: TÜİK
Yeni Kayıt
Devir 213.536
188.583
185.246
23.766 2017
17.385
13.413
2018
2019
MERSİN ARAÇ TİPLERİNE GÖRE YENİ KAYIT VE DEVİR Kaynak: TÜİK
160.000 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 Otomobil-Devir
Ticari-Devir
2017 119.197
66.049
2018 123.337 2019 143.719
Otomobil Yeni Kayıt
Ticari Yeni Kayıt
12.215
11.551
65.246
7.783
9.602
69.817
6.097
7.316
201
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ TRAFİĞE KAYDI YAPILAN ARAÇLARIN TÜRLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK
14.000 12.000
Adet
10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0
Otomobil
2017 12.215 2018 7.783 2019 6.097
Minibüs
Otobüs
Kamyonet
Kamyon
Motosiklet Özel Amaçlı
Traktör
279
176
4.470
579
4.738
120
1.189
90
96
2.670
622
5.136
28
960
113
70
1.440
516
4.653
24
500
MERSİN İLİ TRAFİĞE KAYDI YAPILAN ARAÇ SAYISININ İLK 10 İLE GÖRE DAĞILIMI* Kaynak: TÜİK
Aydın
11.979
Gaziantep
13.202
Mersin
13.413
Adana
14.185
Muğla
15.942
Bursa Antalya İzmir Ankara
27.170 30.937 40.300 59.359 222.586
İstanbul
KARAYOLU ULAŞIMI Türkiye’de olduğu gibi Mersin’de de yolcu ve yük taşımacılığı karayolları üzerine yoğunlaşmıştır. Serbest bölge’nin varlığı ve yoğun liman faaliyetleri, ilimizde ulaştırma sektörünün önemini artırmıştır. Limanda yükleme ve boşaltması yapılan yüklerin ülke içerisine dağılımı çoğunlukla karayolu ile sağlanmaktadır. İl ekonomisinde önemli bir yeri olan tarımsal üretim içerisindeki meyve ve sebze ürünlerinin dağıtımı da yine ağırlıklı olarak karayolları üzerinden yapılmaktadır.
202
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İL BAZINDA YILLIK TAŞIT-KM,YOLCU-KM, TON-KM DEĞERLERİ Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü
Otoyol
Devlet Yolu
Toplam
Değişim (%)
2018
2019
2018
2019
2018
2019
18/17
19/18
Taşıt-km
1.095.263
1.272.190
1.500.554
1.509.310
2.595.817
2.781.500
-3%
7%
Yolcu-km
3.137.797
3.627.141
3.650.287
3.696.934
6.788.084
7.324.075
-2%
8%
Ton-km
3.375.827
3.848.871
2.884.010
2.798.249
6.259.837
6.647.120
-4%
6%
İlimizde taşıt, yolcu ve yük hareketliliğine ilişkin istatistiklere baktığımızda, taşıt, yolcu ve yük trafiğinde önceki yıllarda gözlenen azalış, 2019 yılında yerini artışa bırakmıştır.
DENİZYOLU ULAŞIMI Doğu Anadolu Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve İç Anadolu Bölgeleri ithalat ve ihracat faaliyetlerini gerçekleştirmek için Mersin Uluslararası Limanı’nı kullanmaktadır. Ayrıca Ortadoğu Ülkeleri ve Orta Asya Türk Cumhuriyetlerine, ABD ve AB ülkelerine ithalatihracat ve bu ülkelere transit yük taşımacılığı yapılmaktadır. 2007 yılına kadar, T.C. Devlet Demiryolları tarafından işletilen Mersin Limanı, 11.05.2007 tarihinde özelleştirilmiştir. Bu tarihten itibaren Mersin Limanı’ndaki faaliyetler, Mersin Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş. tarafından yürütülmektedir.
DEMİRYOLU ULAŞIMI İl sınırları içerisinde 44 km. çift hat, 62 km. tek hat olmak üzere toplam 106 km.lik anahat uzunluğunda yolcu ve yük taşımacılığı yapılmaktadır. Yolcu trenlerinin sevk ve kabulü için 3 adet yolcu peronu ve yük trenleri için 3 adet yükleme rampası olup, Mersin limanına 250 metre demir yolu ile hat bağlantısı bulunmaktadır. Liman içinde de 31 km Demiryolu ile 51 adet makas bulunmaktadır. Deniz yolu ile gelen transit yükler demir yolu ile Ortadoğu ülkeleri ve Orta Asya Türk Cumhuriyetlerine taşınmaktadır. 2018 yılında İlimizdeki demiryolu ile toplam yük taşıma miktarı 2017 yılına göre %20 azalarak 1.210.744 tona seviyesinde gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde İlimiz demiryolu ile taşınan toplam yük trafiğindeki gerilemede hem gelen hem de giden yükler etkili olmuştur.
203
Ekonomik Rapor / 2019
İLİMİZDEKİ DEMİRYOLU YÜK TAŞIMACILIĞININ DURUMU (Ton) Kaynak: T.C.D.D. Taşımacılık A.Ş. Genel Müdürlüğü Lojistik Dairesi Başkanlığı Adana Lojistik Servis Müdürlüğü
Yük Cinsi
Gelen
Giden
Toplam
Alçı, Alçıtaşı,Kireç
747.954
2.171
750.125
Boş Konteyner
53.483
541.603
595.085
Keresteler ve Ağaç Ürünleri
347.728
72.914
420.642
Akaryakıt, Zift, Kat
258.397
146.689
405.085
İnşaat Malzemesi
153.579
157.302
310.881
Kum
94.780
21.714
116.494
Hububat Tahıl
102.255
6.797
109.052
Sahibine Ait Boş Vagon
10.155
93.228
103.383
Tekstil Hammaddesi
14.644
85.993
100.636
Gıda Maddesi
71.752
28.355
100.107
Kimyasal Ürünler
71.005
29.032
100.036
Demir Cevheri
77.478
77.478
Krom
72.209
72.209
Muhtelif Eşya
47.027
6.502
53.529
Demir-Çelik ve Ürünleri
23.748
22.487
46.235
Diğer Madeni Ürünler
37.082
8.728
45.811
Makina
39.069
4.021
43.091
Demiryolu Araçları
19.698
12.886
32.584
Cüruf
31.056
Çinko Cevheri
17.691
3.327
21.017
Diğer Ürünler
15.192
15.475
30.667
2.317.892
1.308.312
3.626.205
Toplam
31.056
HAVAYOLU ULAŞIMI Mersin’de hava alanı bulunmamaktadır. Hava yolu ulaşımı il merkezine 69 km. uzaklıktaki Adana hava alanından yapılmaktadır. Hava alanından yurt içi ve yurt dışına düzenli olarak uçak seferleri yapılmaktadır. İlimiz sınırları içerisinde, Çukurova Bölgesel Havaalanı kurulacaktır. Çukurova Bölgesel Havaalanı’nda düzenli olarak yolcu uçağı seferlerinin yanı sıra kargo seferleri de yapılacaktır.
204
Ekonomik Rapor / 2019
ADANA HAVAALANI UÇAK, YOLCU VE TAŞINAN YÜK İSTATİSTİKLERİ Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü
2018
2019
Yolcu Uçağı Trafiği
Tüm Uçak Trafiği
İç Hat
30.512
4.847
35.359
37.161
4.929.255
Dış Hat
4.960
848
5.808
10.847
701.419
(Bagaj, Kargo, Posta) (Ton)
Yolcu Trafiği (Gelen/Giden)
Toplam
35.472
5.695
41.167
48.008
5.630.674
İç Hat
25.724
8.423
34.147
34.059
4.306.031
Dış Hat
6.183
328
6.511
12.702
751.757
Toplam
31.907
8.751
40.658
46.761
5.057.788
-16%
74%
-3%
-8%
-13%
Dış Hat
25%
-61%
12%
17%
7%
2019 Toplam
-10%
54%
-1%
-3%
-10%
2018 Toplam
-5%
-24%
-8%
1%
0%
İç Hat Değişim (%)
Yük Trafiği
Ticari Uçak Trafiği
2019 yılında Adana havaalanının toplam uçak trafiği 2018 yılındaki %8’lik daralma hız keserek yıllık bazda yatay seyir izleyerek 40.658 adet seviyesinde gerçekleşmiştir. 2019 yılında söz konusu gerçekleşmede iç hatlardaki yolcu trafiğindeki artış etkili olmuştur. Ticari uçak trafiğinde geçen yıl gözlenen azalış, 2019 yılında hızlanmıştır.
205
Ekonomik Rapor / 2019
• Sabit telefon erişim hat sayısında artarken; mobil telefon abone sayısında sınırlı azalış kaydedilmiştir. • Genişbant internet abone sayısında artış hızı yavaşladı.
HABERLEŞME HİZMETLERİ ELEKTRONİK HABERLEŞME İSTATİSTİKLERİ Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu
Türkiye
Mersin
2017
2018
Değişim (%)
Sabit Telefon Erişim Hat Sayısı
11.039.650
11.362.046
3%
182.122
189.803
4%
Mobil Telefon Abone Sayısı
77.903.347
80.117.999
3%
1.536.526
1.513.726
-1%
Genişbant İnternet Abone Sayısı
68.869.578
74.500.089
8%
1.370.131
1.424.893
4%
Sabit Genişbant İnternet Abone Sayısı
11.924.905
13.407.226
12%
240.537
276.437
15%
Mobil Genişbant İnternet Abone Sayısı
56.944.673
61.092.863
7%
1.129.594
1.148.456
2%
324.667
355.028
9%
6.614
7.169
8%
Fiber-Optik Kablo Uzunluğu-km
2017
2018
Değişim (%)
2018 yılında elektronik haberleşme sektörüne ilişkin veriler incelendiğinde; Türkiye genelinde ve İlimizde sabit telefon abone sahipliğindeki azalışın tersine dönerek arttığı gözlenmektedir. Sabit telefon abone sayısı ile Türkiye’nin %1,7’sini karşılayan İlimiz, en fazla sabit telefon abone sayısı olan 10. ildir. Söz konusu dönemde Türkiye genelinde mobil telefon aboneliğinde hızlanan artış devam ederek 80.117.999’a çıkarken, İlimizde ise önceki yıl gözlenen sınırlı azalış devam ederek 1.517.726 aboneye gerilemiştir. İlimiz mobil telefon abone sayısı ile Türkiye içerisinde sahip olduğu %2’lik pay ile 10. sıradadır. Türkiye geneli ve İlimizde genişbant internet abone sahipliği önceki yıla göre artışı hızı yavaşlamaya devam ederek %8, %4 artış göstermiştir. Genişbant internet abone sayısı ile Türkiye’nin %2’sine sahip olan İlimiz, abone sayısı en yüksek iller arasında 10.sıradadır. Türkiye genelinde fiber optik kablo uzunluğu ise %9 artarak 355 bin km.’ye, İlimizde ise %8 artarak 7.169 km.’ye yükselmiştir. İlimiz fiber optik kablo uzunluğu ile Türkiye genelinde sahip olduğu %2’lik payla 9.sıradadır.
206
Ekonomik Rapor / 2019
ŞEHRİMİZDE POSTA HABERLEŞMESİ VE TELGRAF HİZMETLERİ Kaynak: Mersin PTT Baş Müdürlüğü
Adet
Posta Haberleşmesi
2018
2018
Mektup, Posta ve Tebrik Kartı, Gazete ve Basılmış Kâğıt
12.411.187
10.401.446
Değer Konulmuş Mektup ve Kart, Kayıtlı Taahütlü, Tebligat, Taahhütlü Maddeler
2.337.743
2.255.730
Küçük Paket, Ticaret Eşyası Örneği
280.658
319.253
Ücretsiz Posta Malzemeleri
432.461
132.300
15.462.049
13.108.729
Yurt İçi Telgraf
3.976
201
Yurt Dışı Telgraf
901
89
4.599
38
278
51
Toplam Telgraf Hizmetleri
Giren ( Şehrimize ) Çıkan ( Şehrimizden )
2019 yılında İlimizde posta haberleşmesi kapsamında gönderiler yıllık %15 azalmıştır. Söz konusu azalışta; “Mektup, Posta ve Tebrik Kartı, Gazete ve Basılmış Kâğıt” gönderilerinin etkisi olduğu gözlenmektedir.
BASIN-YAYIN FAALİYETLERİ 2019 YILI SONU İTİBARİYLE İLİMİZDE YAYIN YAPAN ÖZEL TELEVİZYON VE RADYOLARIN İLÇELERE GÖRE SAYISI Kaynak: T.C. Mersin Valiliği Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü
İlçeler
Televizyonlar
Radyolar
Akdeniz
6
14
Toroslar
-
1
Yenişehir
-
1
Anamur
-
1
Erdemli
-
2
Mut
-
2
Silifke
-
2
Tarsus
1
6
Toplam
7
29
207
Ekonomik Rapor / 2019
2019 YILI SONU İTİBARİYLE İLİMİZDE YAYIN YAPAN GAZETE VE DERGİLERİN İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Mersin Valiliği Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü
İlçeler
Gazeteler
Dergiler
Akdeniz
42
12
Anamur
4
-
Aydıncık
-
-
Bozyazı
1
-
Çamlıyayla
-
-
Erdemli
5
-
Gülnar
1
-
Mezitli
3
-
Mut
5
1
Silifke
7
1
Tarsus
31
-
Toroslar
2
-
Yenişehir
11
2
Toplam
112
16
208
Ekonomik Rapor / 2019
•
İlimizde sanayi sektöründe tüketilen enerji ve doğalgaz miktarı miktarı artışta
ENERJİ KULLANIM YERLERİNE GÖRE ENERJİ TÜKETİMİ (MWh) Kaynak: EPDK
Türkiye
2018
Mersin
2019
Değişim (%)
2018
2019
Değişim (%)
Aydınlatma
4.772.075
4.952.061
4%
104.166
116.264
12%
Mesken
54.752.369
56.387.972
3%
1.374.745
1.495.311
9%
Sanayi
96.957.457
94.262.564
-3%
1.356.856
1.406.790
4%
Tarımsal Sulama
8.782.333
8.400.358
-4%
179.656
185.053
3%
Ticarethane
68.292.265
65.441.078
-4%
1.442.798
1.415.635
-2%
233.556.499
229.444.032
-2%
4.458.220
4.619.052
4%
Kişi başına toplam elektrik tüketimi (KWh)
2.848
2.759
2.457
2.510
Kişi başına sanayi elektrik tüketimi (KWh)
1.182
1.134
748
764
Kişi başına mesken elektrik tüketimi (KWh)
668
678
758
812
Genel Toplam
İlimizde enerji tüketimi Türkiye genelinin aksine geçen yıla göre %4’lük artışla 4,6 milyon MWh’a yükselmiştir. Söz konusu gelişmede Enerji tüketiminde söz konusu artışta meskenler ile sanayi sektörü belirleyici olmuştur. Üretimdeki gelişmelerin izlendiği sanayi sektöründeki enerji tüketimi; 2018 yılındaki %11’lik daralma; 2019’da yılın ikinci yarısındaki toparlanma ile yıllık bazda %4’lük artışa geçerek, üretim faaliyetlerinde kademeli iyileşmenin göstergesi olmuştur. Türkiye’de 2019 yılında kişi başına düşen elektrik tüketimi tüm kullanım yerlerinde azalırken, İlimizde tüm kullanım alanlarında artmıştır.
209
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ KULLANIM ALANLARINA GÖRE ENERJİ TÜKETİMİ (MWh) Kaynak: EPDK
2017
2018
2019
5.000.000 4.500.000
mWh
4.000.000 3.500.000 3.000.000 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0
Mesken
Sanayi
Ticarethane
Genel Toplam
TÜRKİYE GENELİ VE MERSİN’DE SANAYİ SEKTÖRÜNDE ENERJİ TÜKETİMİNİN AYLIK BAZDA DAĞILIMI Kaynak: EPDK
Türkiye MWh
Türkiye
Mersin MWh
Mersin
160.000
10.000.000 8.000.000
120.000 6.000.000 4.000.000
80.000
2.000.000 40.000 1.000.000 0 Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Mayıs
Haziran
Nisan
Mart
Şubat
Ocak-19
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Mayıs
Haziran
Mart
Nisan
Şubat
Ocak-18
0
DOĞALGAZ İSTATİSTİKLERİ Kaynak: EPDK
Türkiye Tüketim (Milyon sm³) Doğalgaz Abone Sayısı Serbest Tüketici
2018
2019
48.852
Mersin Değişim (%)
2018
2019
17-18
18-19
44.943
-8%
-8%
764
168.905.014
183.434.274
8%
9%
6.961.221
7.309.679
10%
5%
210
Değişim (%) 17-18
18-19
793
-3%
4%
964.864
1.143.025
28%
18%
11.473
13.562
29%
18%
Ekonomik Rapor / 2019
İlimizde 2019 yılında doğalgaz tüketimi yllık %4’lük artışla 793 milyon sm³’e yükselmiştir. Doğalgaz tüketiminde önceki yıl gözlenen azalışın; 2019’da yön değiştirmesinde sanayi sektörü etkili olmuştur. Yıllık bazda İlimiz doğalgaz tüketimi artarken Türkiye geneline azalış eğilimi devam etmektedir. 2019’da İlimizde hem doğalgaz abone sayısı hem de serbest tüketici sayısı geçen yıla göre %18’lik büyüme kaydetmiş; artış hızı geçen yılın altında kalmıştır.
SANAYİ SEKTÖRÜNDE DOĞALGAZ SATIŞ MİKTARININ DAĞILIMI Kaynak: EPDK
Türkiye Milyon sm3
Türkiye
Mersin Milyon sm3
Mersin
1.200
60
1.000
50
800
40
600
30
400
20
200
10 0
211
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Mayıs
Haziran
Nisan
Mart
Şubat
Ocak-19
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Mayıs
Haziran
Mart
Nisan
Şubat
Ocak-18
0
Ekonomik Rapor / 2019
• Yapı ruhsatlarına göre yapılacak yeni ve ilave yapılardaki azalış hızlandı. • İpotekli konut satışlarında yılın ikinci yarısında toparlanma gözlense de yıllık bazda konut satışları azalışa geçti • Konut fiyat endeksine göre yıllık bazda TR 62 Bölgesinde konut fiyatları arttı.
KONUT KULLANIM AMACINA GÖRE YAPILACAK YENİ VE İLAVE YAPILAR (YAPI RUHSATI) Kaynak: TÜİK
2018
2019
Yapı Sayısı
Yüzölçümü (m²)
Değer (¨)
Daire Sayısı
Toplam
2.226
3.173.966
4.003.774.676
12.347
İkamet Amaçlı Binalar
1.819
2.110.095
2.652.482.778
12.289
İkamet Amaçlı Olmayan Binalar
407
1.063.871
1.351.291.898
58
Toplam
1.056
989.826
1.497.358.154
3.098
İkamet Amaçlı Binalar
867
455.049
685.437.428
3.087
İkamet Amaçlı Olmayan Binalar Toplam Değişim (%)
İkamet Amaçlı Binalar İkamet Amaçlı Olmayan Binalar
189
534.777
811.920.726
11
18/17
-44%
-59%
-49%
-67%
19/18
-53%
-69%
-63%
-75%
18/17
-48%
-69%
-61%
-67%
19/18
-52%
-78%
-74%
-75%
18/17
-17%
7%
36%
-75%
19/18
-54%
-50%
-40%
-81%
2019 yılında yapı ruhsatı baz alındığında, Mersin’de kullanım amacına göre yapılacak yeni ve ilave yapıların sayısı yıllık %53 azalarak, bir önceki yılki azalış hızlanmıştır. Söz konusu dönemde ikamet amaçlı binalar %52’lik, ikamet amaçlı olmayan binalarda %54’lük azalış olmuştur. Toroslar ve Tarsus, ilçeleri yapı ruhsatlarına göre yapılacak yeni ve ilave yapılarda sırasıyla en fazla azalış gösteren ilçelerdir.
212
Ekonomik Rapor / 2019
İKAMET AMAÇLI BİNALARIN YAPI RUHSATINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK
Daire Sayısı
Yapı Sayısı
40.000
4.000
35.000
3.500
30.000
3.000
25.000
2.500
20.000
2.000
15.000
1.500
10.000
1.000
5.000
500
0
0 2017
2018
Daire Sayısı
2019
Yapı Sayısı
İKAMET AMAÇLI OLMAYAN BİNALARIN YAPI RUHSATINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK
Daire Sayısı
Yapı Sayısı
250
600
200
500 400
150
300 100
200
50
100 0
0 2017
2018
Daire Sayısı
Yapı Sayısı
213
2019
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ BELEDİYE BAZINDA KULLANIM AMACINA GÖRE YAPILACAK YENİ VE İLAVE YAPILAR (YAPI RUHSATI) Kaynak: TÜİK
2018
Tarsus
Silifke
Mut
Mezitli
Gülnar
Erdemli
Çamlıyayla
Bozyazı
Aydıncık
Anamur
Akdeniz
İlçeler
Yapı Sayısı Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı Yapı Sayısı
2019 Toplam
İkamet Amaçlı Binalar
İkamet Amaçlı Olmayan Binalar
Toplam Değişim (%)
82
73
36
37
-56%
78.709
170.610
145.114
23.324
121.790
-42%
576
1
139
139
-
-76%
Toplam
İkamet Amaçlı Binalar
İkamet Amaçlı Olmayan Binalar
165
83
249.319 577 58
21
37
16
11
5
-72%
84.852
29.761
55.091
20.533
12.413
8.120
-76%
Daire Sayısı
139
137
2
56
53
3
-60%
Yapı Sayısı
12
12
-
9
9
-
-25%
2.524
2.524
-
1.857
1.857
-
-26%
Daire Sayısı
20
20
-
18
18
-
-10%
Yapı Sayısı
17
14
3
27
11
16
59%
19.594
18.182
1.412
64.970
14.813
50.157
232%
Daire Sayısı
80
80
0
52
52
-
-35%
Yapı Sayısı
75
69
6
55
49
6
-27%
18.274
10.184
8.090
10.967
7.016
3.951
-40%
Daire Sayısı
77
77
-
53
53
-
-31%
Yapı Sayısı
240
204
36
119
92
27
-50%
336.624
276.485
60.139
95.447
70.393
25.054
-72%
Daire Sayısı
1.939
1.923
16
462
462
-
-76%
Yapı Sayısı
62
48
14
46
34
12
-26%
264.581
59.464
205.117
222.374
8.925
213.449
-16%
Daire Sayısı
360
360
-
82
81
1
-77%
Yapı Sayısı
77
59
18
19
14
5
-75%
Yüzölçümü (m²)
Yüzölçümü (m²)
Yüzölçümü (m²)
Yüzölçümü (m²)
Yüzölçümü (m²)
Yüzölçümü (m²)
122.058
71.103
50.955
16.752
3.610
13.142
-86%
Daire Sayısı
Yüzölçümü (m²)
364
364
0
25
22
3
-93%
Yapı Sayısı
144
133
11
65
52
13
-55%
149.717
122.171
27.546
36.285
28.775
7.510
-76%
Daire Sayısı
763
753
10
189
189
-
-75%
Yapı Sayısı
247
218
29
133
116
17
-46%
200.752
144.340
56.412
35.041
28.170
6.871
-83%
Daire Sayısı
1.071
1.070
1
250
250
-
-77%
Yapı Sayısı
390
293
97
158
123
35
-59%
670.963
349.879
321.084
145.741
94.365
51.376
-78%
2.418
2.400
18
685
685
-
-72%
Yüzölçümü (m²)
Yüzölçümü (m²)
Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı
214
Ekonomik Rapor / 2019
2018 Toplam
İkamet Amaçlı Binalar
İkamet Amaçlı Olmayan Binalar
Toplam Değişim (%)
54
298
285
13
-52%
İkamet Amaçlı Olmayan Binalar
617
563
Toroslar
Toplam
İkamet Amaçlı Binalar
Yapı Sayısı
824.313
758.984
65.329
159.537
131.006
28.531
-81%
Daire Sayısı
4.069
4.065
4
905
905
-
-78%
Yenişehir
İlçeler
2019
Yapı Sayısı
122
102
20
38
35
3
-69%
230.395
188.309
42.086
35.208
30.382
4.826
-85%
470
464
6
182
178
4
-61%
Yüzölçümü (m²)
Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı
KULLANIM AMACINA GÖRE BİTEN YENİ VE İLAVE YAPILAR (YAPI KULLANIM İZİN BELGESİNE GÖRE) Kaynak: TÜİK
2018
Yapı Sayısı
Yüzölçümü (m²)
Değer (¨)
Daire Sayısı
Toplam
3.003
4.036.589
5.201.762.460
19.864
İkamet Amaçlı Binalar
2.723
3.373.136
4.368.029.048
19.749
İkamet Amaçlı Olmayan Binalar 2019
280
663.453
833.733.412
115
Toplam
2.588
4.711.765
7.030.394.775
19.329
İkamet Amaçlı Binalar
2.238
3.800.553
5.701.655.264
19.250
İkamet Amaçlı Olmayan Binalar
350
911.212
1.328.739.511
79
18/17
10%
-6%
21%
10%
19/18
-14%
17%
35%
-3%
İkamet Amaçlı Binalar
18/17
11%
4%
34%
10%
19/18
-18%
13%
31%
-3%
İkamet Amaçlı Olmayan Binalar
18/17
8%
-37%
-19%
-38%
19/18
25%
37%
59%
-31%
Toplam Değişim (%)
Yapı kullanım izin belgesi verilen yapılarda 2018 yılındaki artışın, 2019 yılında yerini %14’lük azalışa bıraktığı gözlenmektedir. Söz konusu azalışta ikamet amaçlı olan yapılardaki %18’lik daralma etkili olmuştur. Toroslar, Silifke, Yenişehir ilçelerinin yapı kullanım izin belgelerine göre yapı sayısındaki azalışta etkili olan ilçeler başına yer almaktadır.
215
Ekonomik Rapor / 2019
İKAMET AMAÇLI BİNALARIN YAPI KULLANIM İZİN BELGESİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK
Daire Sayısı
Yapı Sayısı
20.000
3.000
19.500
2.500
19.000
2.000
18.500 1.500 18.000 1.000
17.500
500
17.000 16.500
2017
2018 Daire Sayısı
2019
0
Yapı Sayısı
İKAMET AMAÇLI OLMAYAN BİNALARIN YAPI KULLANIM İZİN BELGESİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK
Daire Sayısı
Yapı Sayısı
200
400
180
350
160
300
140
250
120 100
200
80
150
60
100
40
50
20 0
2017
2018 Daire Sayısı
2019 Yapı Sayısı
216
0
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ, İLÇELER BAZINDA KULLANIM AMACINA GÖRE BİTEN YENİ VE İLAVE YAPILAR (YAPI KULLANIM İZİN BELGESİNE GÖRE) Kaynak: TÜİK
2018 2019 Toplam İkamet Amaçlı İkamet Amaçlı İkamet Amaçlı İkamet Amaçlı Değişim (%) Toplam Binalar Olmayan Binalar Toplam Binalar Olmayan Binalar
Mezitli
Gülnar
Erdemli Çamlıyayla Bozyazı
Aydıncık
Anamur
Akdeniz
İlçeler Yapı Sayısı
148
95
53
169
73
96
14%
259.152
73.620
185.532
347.646
97.394
250.252
34%
Daire Sayısı
468
452
16
622
622
-
33%
Yapı Sayısı
91
77
14
59
48
11
-35%
148.911
118.115
30.796
96.516
80.454
16.062
-35%
600
599
1
420
411
9
-30%
Yüzölçümü (m²)
Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı Yapı Sayısı Yüzölçümü (m²)
Mut Silifke Tarsus Toroslar
21
1
4
4
-
-82%
7.231
1.562
2.266
2.266
-
-74%
Daire Sayısı
51
51
0
16
16
-
-69%
Yapı Sayısı
22
18
4
18
16
2
-18%
20.532
17.669
2.863
21.277
19.884
1.393
4%
Daire Sayısı
Yüzölçümü (m²)
99
91
8
123
123
-
24%
Yapı Sayısı
86
85
1
31
21
10
-64%
19.755
18.169
1.586
6.216
3.347
2.869
-69%
110
110
0
27
27
-
-75%
Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı Yapı Sayısı
318
275
43
318
281
37
0%
623.854
514.681
109.173
745.042
630.798
114.244
19%
Daire Sayısı
1.870
1.863
7
2.927
2.922
5
57%
Yapı Sayısı
62
56
6
48
43
5
-23%
32.057
28.973
3.084
96.065
21.645
74.420
200%
202
201
1
179
169
10
-11%
Yüzölçümü (m²)
Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı Yapı Sayısı Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı Yapı Sayısı
Yenişehir
22 8.793
191
178
13
224
203
21
17%
653.883
577.468
76.415
806.352
762.858
43.494
23%
3.318
3.302
16
3.916
3.907
9
18%
148
139
9
127
116
11
-14%
107.875
92.896
14.979
107.776
85.680
22.096
0%
Daire Sayısı
644
638
6
581
569
12
-10%
Yapı Sayısı
354
326
28
269
240
29
-24%
349.595
310.690
38.905
215.791
182.185
33.606
-38%
2.382
2.382
0
1.393
1.392
1
-42%
Yüzölçümü (m²)
Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı Yapı Sayısı
440
369
71
398
318
80
-10%
502.930
397.573
105.357
965.803
744.223
221.580
92%
Daire Sayısı
2.430
2.426
4
2.405
2.401
4
-1%
Yapı Sayısı
753
739
14
634
612
22
-16%
620.852
599.275
21.577
695.027
630.491
64.536
12%
Daire Sayısı
3.677
3.669
8
3.586
3.586
0
-2%
Yapı Sayısı
368
345
23
289
263
26
-21%
688.400
616.776
71.624
605.988
539.328
66.660
-12%
4.013
3.965
48
3.134
3.105
29
-22%
Yüzölçümü (m²)
Yüzölçümü (m²)
Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı
217
Ekonomik Rapor / 2019
Mersin İli Belediye bazında yapı kullanım izin belgesi verilen binalar Toroslar, Tarsus, Yenişehir ilçeleri ilk sıralarda yer almaktadır.
KONUT SATIŞ İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TÜİK
Türkiye
Değişim (%)
Mersin
Türkiye
Mersin
2018
2019
2018
2019
2017/2018
2018/2019
2017/2018
2018/2019
İpotekli Satışlar¹
276.820
332.508
7.174
8.845
-41%
20%
-41%
23%
İlk Satış³
125.389
112.774
3.002
2.901
-39%
-10%
-34%
-3%
İkinci El Satış⁴
151.431
219.734
4.172
5.944
-43%
45%
-45%
42%
1.098.578
1.016.221
30.015
26.579
17%
-7%
23%
-11%
526.183
398.908
12.778
9.275
16%
-24%
26%
-27%
Diğer Satışlar² İlk Satış³ İkinci El Satış⁴ Toplam
572.395
617.313
17.237
17.304
18%
8%
21%
0,4%
1.375.398
1.348.729
37.189
35.424
-2%
-2%
2%
-5%
1: İpotekli satış, borçlanarak satın alınan konutun kredi teminatını oluşturmak için, yine aynı konutun teminat olarak gösterilmesidir. 2: Diğer konut satışları ipotekli konut satışı dışında kalan satış türlerini kapsamaktadır. 3: İlk satış, konut üretici bir firma veya kişi tarafından; bu firma veya kişi ile kat karşılığı anlaşma yapıp arsa karşılığında konut alan kişiler tarafından bir konutun ilk defa satılmasıdır. 4: İkinci el satış, ilk satıştan ev alan kişinin bu konutu tekrar başka bir kişiye satmasıdır.
Ekonomideki gelişmelerin takip edildiği öncü göstergelerden biri de; farklı sektörleri doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen inşaat sektörü içerisinde yer alan konut satış rakamlarıdır. İlimizde 2019 yılında toplam konut satışları yıllık %5’lik azalışla 35.424’e gerilemiştir. Söz konusu gelişmede yılın tüm çeyrekliklerinde azalış trendinde olan diğer konut satışları etkili olmuştur. İlimizde ipotekli konut satışları 2019’un ikinci yarısında; ilk yarının aksine artışa geçmiştir. Söz konusu gelişmede Ağustos ayından itibaren konut kredisi faiz oranlarındaki gerileme eğiliminin yanı sıra, konut alımlarına yönelik teşviklerin yılsonu itibariyle sona erecek olmasının ertelenen talep üzerinde etkili olduğu söylenebilir. Türkiye genelinde satılan konut sayısı ile 2018’de Mersin %2,7’lik payla 7.sırada iken; 2019’da %2,6’lık payla 6. sırada yer almıştır. İl genelinde ipotekli satışların toplam konut satışları içerisindeki payı 2018 yılında %19 iken; 2019’da %25’e yükselmiş; diğer satışların payı ise %81’den %75’e gerilemiştir.
218
Ekonomik Rapor / 2019
TÜRKİYE VE MERSİN DÖNEMLER İTİBARİYLE KONUT SATIŞLARI Kaynak: TÜİK
Türkiye
Mersin
600.000
14.000
500.000
12.000 10.000
400.000
8.000
300.000
6.000
200.000
4.000
100.000
2.000
0
2017 2017 2017 2017 2018 2018 2018 2018 2019 2019 2019 2019 I.Dönem II.Dönem III.Dönem IV.Dönem I.Dönem II.Dönem III.Dönem IV.Dönem I.Dönem II.Dönem III.Dönem IV.Dönem Türkiye 325.780 328.583 376.365 378.586 303.877 342.155 356.359 373.007 256.433 249.363 359.677 483.256 Mersin 8.724 8.519 9.680 9.617 8.457 9.924 9.469 9.339 7.125 6.782 9.456 12.061
YABANCILARA YAPILAN KONUT SATIŞ İSTATİSTİKLERİ TÜRKİYE GENELİ YABANCILARA YAPILAN KONUT SATIŞ İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TCMB
45.483 39.663
22.234
2017
2018
2019
MERSİN İLİ YABANCILARA YAPILAN KONUT SATIŞ İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TCMB
896
600 480
2017
2018
*:Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü veri tabanı TAKBİS sisteminde yabancı olarak tanımlanan, Türk asıllı olmayan ve 4112 sayılı kanuna tabi olmayan kişilere yapılan satışlardır.
219
2019
0
Ekonomik Rapor / 2019
Yabancı satılan konut sayısı Türkiye geneline 2018 yılındaki güçlü artış 2019 yılında hız kestiği gözlenirken, İlimizde ise 2019 yılında satışların %46 azaldığı görülmektedir. Türkiye genelinde yabancılara satılan konut sayısı, 2018’de %2,2’sini karşılayan Mersin, 2019 yılında payı %1,1 seviyesine gerilemiştir. İlimizde yabancılara yapılan konut satışlarının ülke gruplarına göre dağılımı incelendiğinde yabancı mülklerin %35’i Avrupa Birliği, %33’ü “Yakın ve Ortadoğu” ülkelerine ait olduğu gözlenirken söz konusu ülke grubunu “Diğer Avrupa Ülkeleri” takip etmektedir. Yabancı mülkleri %70’ini oluşturan ilk 5 ülkede ilk sırada Irak ve Rusya Federasyonu yer almaktadır.
MERSİN İLİ YABANCILARA YAPILAN KONUT SATIŞLARININ DAĞILIMI Kaynak:T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
Rusya Federasyonu; 20%
Diğer Ülkeler; 30%
Irak, 20% Lübnan; 5% Almanya; 11%
Belçika; 13%
MERSİN İLİ YABANCILARA YAPILAN KONUT SATIŞLARININ ÜLKE GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK
Diğer Avrupa Ülkeleri; 23%
Diğer Ülke Grupları; 9%
Yakın ve Orta Doğu; 33%
220
Avrupa Birliği; 35%
Ekonomik Rapor / 2019
KONUT FİYAT ENDEKSİ VE DÖNEMLİK DEĞİŞİM ORANLARI* (%) (2017=100) 140 Endeks Değeri
120 100 80 60 40 20 2019 IV. Çeyrek
2019 III. Çeyrek
2019 II. Çeyrek
2019 I. Çeyrek
2018 IV. Çeyrek
2018 III. Çeyrek
2018 II. Çeyrek
2018 I. Çeyrek
2017 IV. Çeyrek
2017 III. Çeyrek
2017 II. Çeyrek
2017 I. Çeyrek
0
14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4%
Değişim (%)
Kaynak: TÜİK
Endeks TR62 Bölgesi Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Değişim (%) Türkiye Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Değişim (%)
BİNA İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ DÖNEMLİ DEĞİŞİM ORANLARI* (%) (2015=100) Kaynak: TÜİK
45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%
2017 2017 2017 2017 2018 2018 2018 2018 2019 2019 2019 2019 1. Çeyrek 2. Çeyrek 3. Çeyrek 4. Çeyrek 1. Çeyrek 2. Çeyrek 3. Çeyrek 4. Çeyrek 1. Çeyrek 2. Çeyrek 3. Çeyrek 4. Çeyrek İkamet Amaçlı Bina İnşaat Maliyeti
Malzemeler Toplamı
İşçilikler Toplamı
*:Bir önceki yılın aynı dönemine göre değişim verisidir.
TR62 (Adana, Mersin) Bölgesi konut fiyat endeksi (2017=100) 2018 yılı Aralık ayında yıllık %0,8’lik azalış, 2019’un aynı ayında yıllık %9,4’lük artışa geçmiştir. TR 62 (Adana, Mersin) Bölgesi’nde konut fiyatları endeksinde 2019’un ilk yarısında gözlenen azalış eğilimi, yılın ikinci yarısında yerini artışa bırakmıştır. Söz konusu gelişmede iç talebi canlandırmaya yönelik alınan tedbirlerin etkisiyle konut piyasasında talepte gözlenen canlanmanın, fiyatlara yansıması olarak değerlendirilebilinir. Türkiye geneli kapsamında açıklanan bina inşaat maliyet endeksi, Aralık 2019’da yıllık bazda %11 oranında artmış; artış hızı geçen yılın Aralık ayının 15,2 puan altında kalmıştır. Bina inşaat maliyet endeksinde 2018’in son çeyreğinden itibaren gözlenen azalış eğilimi, 2019’un dördüncü çeyreğin sonuna kadar devam etmiştir. Son beş çeyrektir gözlenen söz konusu azalışta “malzeme maliyetleri” etkili olmuştur.
221
Ekonomik Rapor / 2019
Sivil Toplum KuruluĹ&#x;larÄą
Ekonomik Rapor / 2019
MTSO HAKKINDA GENEL BİLGİLER ÜYELERİMİZİN HUKUKİ STATÜLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Üye Sicil Kayıtları
Kuruluş Nevi
2018
2019
Gerçek Kişi Tacirleri
4.280
4.337
12
12
Kollektif Şirketler Komandit Şirketler
2
2
Limited Şirketler
13.575
14.534
Anonim Şirketler
2.134
2.268
Yabancı Sermayeli Şirketler
2.490
2.813
Kooperatifler
206
212
Adi Ortaklık
8
8
Vakıf ve Dernek İşletmeleri, KİTler
19
32
22.736
24.218
Toplam
Mersin Ticaret ve Sanayi Odası’na yeni kayıt yaptıran üye sayısı yıllık %15 azalarak 2.213’e, kayıt sildiren firma sayısı ise %13 artarak 736 adete yükselmiştir. 2019 yılı Aralık ayı sonu itibariyle 18.235’i faal olmak üzere MTSO’ya kayıtlı üye sayısı 24.218’dir.
225
Ekonomik Rapor / 2019
ÜYE SİCİLE GÖRE YENİ KAYIT YAPTIRAN FİRMALARIN NEVİLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Üye Sicil Kayıtları
1.990 1.757
2018
2019
322
264 232 1 Limited Şirketler
Anonim Şirketler
0
5
11
Kollektif Kooperatifler Şirketler
1
207
4
10
Vakıf ve Dernek Gerçek Kişi İşletmeleri Tacirleri
2
Diğer*
ÜYE SİCİLE GÖRE KAYIT SİLDİREN FİRMALARIN NEVİLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Üye Sicil Kayıtları
485 410
2018
2019
141 148
98 96 1 Limited Şirketler
Anonim Şirketler
0
2
0
4
Kollektif Kooperatifler Şirketler
0
1
Vakıf ve Dernek Gerçek Kişi İşletmeleri Tacirleri
ÜYE SİCİLE KAYITLARINA GÖRE AÇILAN KAPANAN FİRMA İSTATİSTİKLERİ Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Üye Sicil Kayıtları
Yeni Kayıt 2.593
2.365
2.213
625
Kayıt Sildiren
2017
653
2018
226
736
2019
3 Diğer*
Ekonomik Rapor / 2019
MTSO ÜYE SAYISI Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Üye Sicil Kayıtları
24.218 22.736
20.796
2017
2018
2019
Odamıza kayıtlı faal üyelerin %74’ünü oluşturan hizmetler sektöründe faal üye sayı başta “Toptan ve Perakende Ticaret” alt faaliyet kolunun etkisiyle yıllık 358 adet artarken, %11’ini oluşturan sanayi sektörü 121 adet, %12’sini oluşturan inşaat sektöründeki üye sayısı ise 225 adet azalmıştır.
MTSO’YA KAYITLI ÜYELERİN EKONOMİK FAALİYET KOLLARINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Üye Sicil Kayıtları
Faal Üye Sayısı
Ekonomik Faaliyet Kolu (NACE Rev.2)
2018
2019
Tarım
219
232
Sanayi
2.051
2.182
Madencilik ve Taş Ocakçılığı
130
133
İmalat
1.767
1.882
Gıda ürünlerinin imalatı
298
341
9
12
İçeceklerin imalatı Tütün ürünleri imalatı
5
6
Tekstil ürünlerinin imalatı
37
39
Giyim eşyalarının imalatı
172
194
Deri ve ilgili ürünlerin imalatı
3
3
Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç); saz, saman ve benzeri malzemelerden örülerek yapılan eşyaların imalatı
63
64
Kâğıt ve kâğıt ürünlerinin imalatı
25
30
Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması
40
38
Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı
12
14
Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı
94
95
Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı
11
11
Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı
131
135
Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı
134
130
Ana metal sanayii
62
61
227
Ekonomik Rapor / 2019
Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç)
152
174
Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı
16
18
Elektrikli teçhizat imalatı
38
40
Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı
122
132
Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı
24
25
Diğer ulaşım araçlarının imalatı
11
9
Mobilya imalatı
134
135
Diğer imalatlar
63
62
Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı
111
114
Elektrik, Gaz, Buhar, Su ve Kanalizasyon
106
114
Su Temini; Kanalizasyon, Atık Yönetimi ve İyileştirme Faaliyetleri
48
53
İnşaat
2.490
2.265
Hizmetler
13.203
13.561
Toptan ve Perakende Ticaret; Motorlu Kara Taşıtlarının ve Motosikletlerin Onarımı
7.272
7.492
Ulaştırma ve Depolama
2.216
2.235
Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri
667
698
Bilgi ve İletişim
203
227
Finans ve Sigorta Faaliyetleri
491
491
Gayrimenkul Faaliyetleri
433
450
Mesleki, Bilimsel ve Teknik Faaliyetler
771
748
İdari ve Destek Hizmet Faaliyetleri
488
511
Kamu Yönetimi ve Savunma; Zorunlu Sosyal Güvenlik
18
16
Eğitim
276
288
İnsan Sağlığı ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri
195
206
Kültür, Sanat, Eğlence, Dinlence ve Spor
55
70
Diğer Hizmet Faaliyetleri
118
129
17.963
18.240
Faal Üye Sayısı Diğer*
4.773
5.978
Toplam Üye Sayısı
22.736
24.218
*:Durumu Geçici Terkin ve Üyeliği Askıda Olan Üyeler
Türkiye genelinde açılan şirket ve kooperatif sayısı 2019’da yıllık baza sınırlı azalış göstererek geçen yılki artışın tersine döndüğü görülmektedir. Kapanan şirket ve kooperatif sayısında 2018 yılındaki azalış 2019 yılında yerini %3’lük artışa bırakmıştır. Türkiye genelinde açılan gerçek kişi tacirleri sayısında ise 2018’deki %21’lik güçlü azalış 2019 yılında hızlanarak %30 azalmıştır. Kapanan ticaret unvanlı işyeri sayısında ise 2018 yılındaki %5’lik artış, 2019’da hızını keserek sınırlı artış kaydedilmiştir. İlimizde kurulan şirket ve kooperatif sayısı yıllık %12; ticaret unvanlı işyeri sayısı ise %34 azalmıştır. Tasfiye halindeki şirketlerde geçen yılki %7’lik artış; 2019 yılında %37 seviyesine yükselmiştir. Dönemsel gelişmeler bazında İl’de kurulan şirket ve kooperatiflerdeki azalışı ile tasfiyelerdeki artış hızı Türkiye genelinin üzerindedir. 2018’de kurulan şirket ve kooperatif sayısı ile %2,4’lük payla 7.sırada yer alırken; 2019’da %2,1’lik payla aynı sırada yer almıştır. Tasfiye halindeki şirket sayısı ile 2018’de %1,4’lük payla 10.sırada olan Mersin; 2019’da ise %1,8’lik payla 8.sıraya yükselmiştir.
228
Ekonomik Rapor / 2019
İl genelinde kapanan şirket ve kooperatif sayısı geçen yıl %21 azalırken; 2019’da yerini %5’lik artışa bırakmıştır. İlimizde kurulan ticari ünvanlı işyeri sayısındaki gelişmeler Türkiye geneli ile paralellik gösterirken, kapanan işyerleri Türkiye geneline göre daha olumsuz görünüm sergilemiştir. Türkiye genelinde kurulan ticari ünvanlı işyeri sayısı ile Mersin sahip olduğu %1,6’lık payla 2018’deki 12.sıradaki konumu, 2019’da %1,5’lik payla 13.sıraya gerilemiştir. Kapanan ticari unvanlı işyeri sayısı ile sahip olduğu %1,5’lik payla 2018’deki 14.sıradaki yeri, 2019’da %1,7’lik payla 12.sıraya yükselmiştir. İlimizde kurulan yabancı sermayeli şirket sayısında 2018 yılında gözlenen güçlü artış, 2019’da yerini %36’lık azalışa bırakmıştır. 2018’de Türkiye genelinde kurulan yabancı sermayeli şirket sayısına göre Mersin iller arasında %4,7’lik payla 2. sırada yer alırken; 2019’da %3,2’lik payla 5. sıraya gerilemiştir.
KURULAN KAPANAN ŞİRKET İSTATİSTİKLERİ* Kaynak: TOBB
Türkiye 2018
2019
Mersin Değişim (%)
Şirketler ve Kooperatifler
2018
2019
Değişim (%)
2.046
1.800
-12%
Kurulan
86.349
85.263
-1%
Tasfiye
13.258
13.851
4%
184
252
37%
Kapanan
13.593
14.050
3%
190
199
5%
Ticaret Unvanlı İşyerleri
Kurulan
35.111
24.459
-30%
558
368
-34%
Kapanan**
18.976
19.044
0,4%
284
325
14%
*: Türkiye Ticaret Sicili Kayılarını kapsamaktadır. **: Kapanan gerçek kişi ticari işletmeleri re’sen kapananları içermez.
TÜRKİYE GENELİNDE KURULAN YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN DAĞILIMI Kaynak: TOBB
16.000
120%
99%
14.000
100%
12.000
80%
10.000 8.000
49%
6.000 4.000 2.000
12.634
13.401
60% 40% 20%
6.731 -6%
0 2017
2018 Sayı
Değişim (%)
229
2019
00% -20%
Ekonomik Rapor / 2019
MERSİN İLİ KURULAN YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN DAĞILIMI Kaynak: TOBB
700
100%
82%
600
80%
500
60%
400
40%
27%
300 200
20%
403
628
0% -20%
346
100
-40%
-36%
0 2017
2018 Sayı
-60%
2019
Değişim (%)
TÜRKİYE GENELİ KURULAN YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN DAĞILIMI Kaynak: TOBB
1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül
2018 844 855 978 934 1.282 2019 1.212 1.034 1.081 1.098 1.054
Ekim
Kasım
Aralık
885 1.243 1.181 1.373 1.506 1.291 1.029 702 1.204
971
1.143
1.183
984
968
MERSİN İLİ KURULAN YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN DAĞILIMI Kaynak: TOBB
80 70 60 50 40 30 20 10 0
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Ekim
Kasım
Aralık
2018 50 2019 50
50
44
45
Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül 53
39
66
53
71
62
60
35
29
39
41
28
17
45
21
33
49
28
23
230
Ekonomik Rapor / 2019
İLİMİZDEKİ MESLEKİ KURULUŞLAR ÜYELERİMİZİN HUKUKİ STATÜLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Üye Sicil Kayıtları
Üye Sayısı
Kuruluşların Unvanı
2018
2019
Ticaret ve Sanayi Odaları
33.193
35.144
- Mersin Ticaret ve Sanayi Odası
22.736
24.218
- Anamur Ticaret ve Sanayi Odası
1.318
1.382
- Erdemli Ticaret ve Sanayi Odası
1.633
1.683
- Mut Ticaret ve Sanayi Odası
834
855
- Silifke Ticaret ve Sanayi Odası
3.377
3.529
- Tarsus Ticaret ve Sanayi Odası
2.811
2.986
- Mersin Deniz Ticaret Odası
484
491
Akdeniz İhracatçı Birlikleri
13.810
15.925
- Akdeniz Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçılar Birliği
1.282
1.552
- Akdeniz Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği
493
564
- Akdeniz Yaş Sebze-Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği
2.663
3.035
- Akdeniz Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği
2.027
2.416
- Akdeniz Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği
712
789
- Akdeniz Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği
697
766
- Akdeniz Demir ve Demir Dışı İhracatçıları Birliği
3.887
4.521
- Akdeniz Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği
2.049
2.488
Ticaret Borsaları
1.501
1.381
- Mersin Ticaret Borsası
1.197
1.071
- Tarsus Ticaret Borsası
304
310
138.359
132.532
Ziraat Odaları
231
Ekonomik Rapor / 2019
Üye Sayısı
Kuruluşların Unvanı
2018
2019
- Mersin Ziraat Odası
28.910
29.770
- Anamur Ziraat Odası
12.012
12.004
- Erdemli Ziraat Odası
15.761
15.170
- Silifke Ziraat Odası
17.053
13.139
- Tarsus Ziraat Odası
35.791
33.000
- Aydıncık Ziraat Odası
3.483
3.545
- Mut Ziraat Odası
13.000
13.000
- Çamlıyayla Ziraat Odası
2.165
2.215
- Gülnar Ziraat Odası
10.184
10.689
Mersin Barosu
2.174
2.362
Mersin Serbest Muhasebeciler ve Mali Müşavirler Odası
1.862
1.924
Mimarlar Odası Mersin Şubesi
860
867
İnşaat Mühendisleri Odası Mersin Şubesi
1.919
2.015
Makine Mühendisleri Odası Mersin Şubesi
2.480
2.604
Elektrik Mühendisleri Odası Mersin Şubesi
1.247
1.408
Çevre Mühendisleri Odası Mersin Şubesi
318
321
Ziraat Mühendisleri Odası Mersin Şubesi
*
1.799
Gıda Mühendisleri Odası Mersin Şubesi
576
635
Mersin Tabip Odası
1.858
1.821
Mersin Diş Hekimleri Odası
496
535
Mersin Veteriner Hekimler Odası
320
315
25. Bölge Mersin Eczacı Odası
829
892
50.423
51.332
- Mersin Bakkallar ve Bayiler Odası
2.132
2.082
- Mersin Berberler ve Kuaförler Esnaf ve Sanatkarlar Odası
2.049
2.071
- Mersin Büfeciler Esnaf Odası
572
635
- Mersin Camcılar Esnaf ve Sanatkarlar Odası
287
279
Mersin Esnaf ve Sanatkarları Odaları Birliği
- Mersin Çiçekçiler Esnaf ve Sanatkarlar Odası
169
172
- Mersin Tüm Emlakçılar Meslek Esnaf Odası
638
621
- Mersin Elektrik, Bobinaj ve Benzerleri Teknisyenleri Esnaf ve Sanatkarları Odası
434
431
- Mersin Elektronikçiler Esnaf ve Sanatkarlar Odası
1.048
1.016
- Mersin Fırıncılar Un ve Undan Mamul Ürünler İmalat ve Satıcıları Esnaf ve Sanatkarları Odası
436
455
- Mersin Fotoğraf Sanatkarları Odası
141
142
1.090
1.071
135
137
- Mersin Giyim Eşyası İmalat ve Satıcıları Esnaf ve Sanatkarlar Odası - Mersin Hamallar Esnaf Odası - Mersin Hurdacılar Esnaf Odası
240
244
- Mersin Kahveciler Esnaf Odası
1.114
1.138
- Mersin Kasaplar Esnaf Odası
366
393
232
Ekonomik Rapor / 2019
Üye Sayısı
Kuruluşların Unvanı - Mersin Kırtasiyeciler Esnaf Odası - Mersin Kundura Deri Mamulleri ve Hediyelik Eşya İmalat Tamir ve Satıcıları Esnaf ve Sanatkarlar Odası
2018
2019
258
271
516
569
- Mersin Kuyumcular Esnaf ve Sanatkarlar Odası
227
240
- Mersin Kebapçılar Lokantacılar Kafeteryacılar ve Pastacılar Esnaf ve Sanatkarlar Odası
1.741
1.788
- Mersin Madeni Sanatkarlar Esnaf Odası
1.031
1.033
- Mersin Manavlar ve Seyyar Satıcılar Esnaf Odası
351
357
- Mersin Marangozlar ve Mobilyacılar Esnaf ve Sanatkarlar Odası
670
679
- Mersin Matbaacılar Esnaf ve Sanatkarlar Odası
194
198
- Mersin Milli Piyango Bayileri Esnaf Odası
286
279
- Mersin Minibüsçüler Esnaf Odası
790
829
- Mersin Oto Sanatkarlar Esnaf ve Sanatkarlar Odası
1.030
1.047
- Mersin Sıhhi Tesisatçılar Güneş Enerjisi İmalatçıları ve Tenekeciler Esnaf ve Sanatkarlar Odası
342
368
- Mersin Servis Aracı İşletmecileri Esnaf Odası
528
571
2.892
3.004
- Mersin Kamyoncular, Kamyonetçiler, Otobüsçüler, Otomobilciler ve Şoförler Esnaf Odası - Mersin Terziler Esnaf ve Sanatkarlar Odası
481
517
- Mersin Tüpçüler Esnaf Odası
160
173
- Mersin Pazarcılar Esnaf Odası
912
851
- Tarsus Bakkallar Esnaf Odası
1.626
1.637
- Tarsus Berberler ve Kuaförler Esnaf ve Sanatkarlar Odası
592
613
- Tarsus Biriketçiler, Karocular, Büzcüler, Mozaikçiler ve Büz Borucuları Esnaf ve Sanatkarlar Odası
133
136
- Tarsus Elektrik Teknisyenleri Esnaf ve Sanatkarlar Odası
408
424
- Tarsus Fırıncılar Esnaf Odası
229
257
- Tarsus Fotoğrafçılar Esnaf ve Sanatkarlar Odası
206
205
- Tarsus Kahveciler ve Eğlence Yerleri Esnaf Odası
641
605
- Tarsus Kasaplar Esnaf Odası
253
270
- Tarsus Kebapçılar ve Lokantacılar Esnaf Odası
546
525
- Tarsus Kunduracılar Esnaf Odası
136
135
- Tarsus Madeni Sanatkarlar Esnaf Odası
1.022
1.036
- Tarsus Mobilyacılar ve Marangozlar Esnaf ve Sanatkarlar Odası
323
339
- Tarsus Seyyar ve Sabit Tuhafiyeciler ve Züccaciyeciler Esnaf Odası
786
807
- Tarsus Şoförler ve Otomobilciler Odası
1.639
1.702
- Tarsus Tenekeciler ve İnşaat Malzemeleri İmalat ve Satıcıları Esnaf Odası
270
271
- Tarsus Terziler Esnaf ve Sanatkarlar Odası
189
183
- Tarsus Servis Aracı İşletmeciler Esnaf ve Sanatkarlar Odası
261
269
- Anamur Esnaf ve Sanatkarlar Odası
1.888
1.946
- Anamur Şoförler ve Nakliyeciler Odası
396
409
233
Ekonomik Rapor / 2019
Üye Sayısı
Kuruluşların Unvanı
2018
2019
- Aydıncık Esnaf ve Sanatkarlar Odası
298
322
- Aydıncık Şoförler ve Nakliyeciler Esnaf Odası
98
103
- Bozyazı Esnaf ve Sanatkarlar Odası
754
800
- Bozyazı Şoförler ve Nakliyeciler Odası
182
193
2.700
2.764
- Erdemli Esnaf ve Sanatkarlar Odası - Erdemli Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası
889
856
- Erdemli Oto Sanatkarları ve Madeni Eşya Esnaf ve Sanatkarlar Odası
592
583
- Gülnar Esnaf ve Sanatkarlar Odası
557
570
- Gülnar Şoförler ve Nakliyeciler Esnaf Odası
115
119
1.354
1.400
- Mut Esnaf ve Sanatkarlar Odası - Mut Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası
417
423
- Mezitli Esnaf ve Sanatkarlar Odası
1.877
1.953
- Silifke Bakkal, Bayi ve Gıda Maddeleri Satıcıları Esnaf Odası
655
715
2.786
2.766
- Silifke Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası
470
510
- Silifke Minibüsçüler Esnaf Odası
354
334
- Tömük Esnaf ve Sanatkarlar Odası
1.225
1.182
- Çamlıyayla Esnaf ve Sanatkarlar Odası
296
309
- Silifke Esnaf ve Sanatkarlar Odası
234