2019 Ekonomik Rapor

Page 1



YAYIN KURULU Abdulkadir DÖLEK Genel Sekreter Aslı ÖZYAMANOĞLU Didem ÖZER KAYA Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü Yayın No: 2020-08 Tasarım / Hüseyin AKYAR Baskı / GÜVEN OFSET


Önsöz

T

ürkiye ekonomisi’nde; 2018 Ağustos ayında yaşanan döviz krizi ile beraber gelişen piyasalardan hızlanan sermaye çıkışları sonrasında enflasyon ve faiz oranlarındaki yükseliş, artan jeopolitik risklerle 2019 yılında yüzde 0,9’luk düşük büyüme performansı kaydedilmiştir. 2019’un sonuna doğru Çin’de ortaya çıkan Covid-19, 2020 yılında da küresel boyutta ekonomideki belirsizliklerin devam edeceğini göstermektedir. Ülkemizde reel sektörün finansmana erişimine ve iç talebi canlandırmaya yönelik alınan tedbir ve teşvikler; 2019 yılının ikinci yarısından itibaren iktisadi faaliyetler üzerinde etkili olmuştur. İlimizde de ihracat hacmi artış hızı önceki yıllara göre yavaşlamış olsa da 2019 yılını %3’lük artışla kapatmış; ithalat ise geçen yılki azalışın aksine iç talepteki toparlanmayla birlikte %2 artmıştır. Finansal koşullarda sıkılaşmanın 2018 yılında kredi hacmi üzerinde yarattığı daralma; 2019 yılında yerini hızlı genişlemeye bırakmıştır. Teşvikli yatırımların yılı artışla kapatması; ekonomideki dengelenme sürecinin İlimiz yatırım ortamına olumlu yansımasının bir göstergesidir. Kamu bankaları öncülüğünde başlayan kampanyalar paralelinde faiz oranlarındaki gerileme; tüketim talebinin zayıf seyrettiği konut sektöründe yılın ikinci yarısında; otomotiv sektöründe ise yılın son çeyreğinde etkisini hissettirerek yukarı yönlü hareketlenmesinde etkili olmuştur.

Ayhan KIZILTAN Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı

2020 yılı ekonomik gelişmelerinde başlıca etken olan koronavirüsün, ülke ekonomisinde arz ve talepte yaşanan bozulmanın etkisini azaltmaya yönelik kredi desteklerini istihdam azaltmama koşuluna bağlama, kısa çalışma ödeneği, vergi erteleme gibi önlemler alınmıştır. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası; bu süreçte de başta üst çatı kuruluşu TOBB olmak üzere; birçok kamu kurumu ile sürekli temas halinde olarak sorun tespitleri ve çözüm odaklı önerilerini kapsayan lobi faaliyetleri ve kredi destekleriyle üyelerinin yanında olmuştur. Günümüzde bilgi ve iletişime dayalı yeni ekonomi modeli kapsamında; Ülkemizin kalkınmasında, bölgesel anlamda mevcut potansiyellerin etkin kullanılması amacıyla yeni hedef ve stratejilerin oluşturulması ve uygulanması önem arz etmektedir. Bu bağlamda, Odamızca titizlikle yürütülen çalışmalar sonucunda hazırlanmakta olan “Ekonomik Rapor” yayınımızda farklı kurumlarca derlenen verilerin ayrıntılı olarak bir araya getirilerek, toplumsal ve kültürel yapı, ekonomik yapı ve makro ekonomik göstergeler, alt yapı sistemleri, sivil toplum kuruluşları alt başlıklarında incelenen konuların yanı sıra Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki gelişmeler ve beklentilere ait değerlendirmelere de yer verilmiştir. Yayınımızın üyelerimize ve ilgililere faydalı olmasını diler, destek veren tüm Kurum ve Kuruluşlara teşekkür ederiz.



MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI

YÖNETİM KURULU ÜYELERİ Ayhan KIZILTAN Yönetim Kurulu Başkanı Ali Fuad BUDUR Başkan Yardımcısı

Hakan Sefa ÇAKIR Başkan Yardımcısı

Cem BUCUGE Sayman Üye

Çetin KANAR

Yasemin TAŞ

Yalçın DARICI

Nedim İKANÇ

Ahmet BELİCE

İsa ÇANİ

Hacı Halil KÜREK

MECLİS ÜYELERİ Abdulhamit İZOL Meclis Başkanı Yakup GİTMİŞ Başkan Yardımcısı

Hüseyin DİNLER Başkan Yardımcısı

Orhan Kemal YÜKSEL Katip Üye

Hakan Sefa ÇAKIR

Yusuf Vedat YÜCESOY

Nurettin CUMAOĞLU

Metin BEYAN

Haluk MUTLUAY

Suphi YILMAZ

Ayşe Gülçin HAZAR

Veysel MEMİŞ

Abbay POLAT

Seçkin TATAR

İsmail Yavuz ÖZGÜVEN

Murat OKŞAR

Metin SAPAN

Murat YILMAZ

Sadık Erhan ATTİLA

İshak Mehmet HASANCAOĞLU

Hayri TOPÇU

Şemsettin BAYAR

Hasan YILMAZ

Hamit DOĞAN

Hakan KAYACI

Ali Mehmet AK

Ali SOYUTÜRK

Mehmet Can DUMAN

Edip KANAR

Mesut Selim ÖZCÖMERT

Özcan DEMİR

Mehmet Rıza BOYRAZ

Hakan BOZBEY

Osman KİPER

Hasan Hüseyin İPEK

Nedim İKANÇ

Mesut TOZLU

Musa AKDEMİR

Ahmet BELİCE

Cihad GÜNDOĞAR

Yılmaz ÖZDEMİR

Bayram ÖZBALTA

Sadık Çağatay GÜNEŞ

Selami ARICI

Mustafa KABADAYI

Cem BUCUGE

Mehmet Niyazi YÜCESOY

Mustafa ÖZDAMAR

Sinan KOÇ

Cebrail ORMAN

İsmet SÖKÜN

Ufuk MAYA

Yaşar ÖZKAYA

Necmettin CABADAK

İsa ÇANİ

Mehmet Azmi DAMLA

Alkaan SEVİM

Mustafa Mutlu KOYUNCUOĞLU

Zeynel AYDEMİR

Çetin KANAR

İsmail YERLİKAYA

Hacı Halil KÜREK

Zeyni CEYLAN

Mehmet ATİLLE

Hakan BAYINDIR

Yasemin TAŞ

Ersoy KUŞÇU

Barış GÜLER

Fahrettin AŞUT

Yalçın DARICI

Yalçın BALCI

Tamer GÜNER

Ahmet ONGUN

Hatice DEMİRASAL

Ahmet AKIN

Erol DİBO

Yakup YILMAZ

Ayhan KIZILTAN

Serhat Servet DÖVENCİ

Abit DALKILIÇ

Mehmet ORGUN

Alpay SEYHAN

Sabri TEKLİ

Caner ALTUNTAŞ

Sabahattin KILIÇÇIOĞLU

Zühal İÇENLER

Ahmet BARAN

Serdar YILDIZGÖRER

Ali Fuad BUDUR

Haluk Veli DOĞAN

Ekrem SAĞLAM

Habib KURT

Murat HAS

Nuh YÜKSELGÜNGÖR

İbrahim ARGÜN

Hasan ENGİN

Azmi GÜNDÜZ

Murat İLÇA

Servet ECE


iรงindekiler


Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler ve Beklentiler Mersin Hakkında Genel Bilgiler

Toplumsal ve Kültürel Yapı Nüfus Eğitim Kültür Sağlık Sosyal Hizmetler Sosyal Güvenlik Çalışmaları

Ekonomik Yapı ve Makroekonomik Göstergeler Tarım, Orman ve Hayvancılık İmalat Sanayi Organize Sanayi Bölgeleri Ar-Ge ve Yenilikçilik Dış Ticaret Mersin Serbest Bölgesi Deniz Ticareti Ticaret Borsaları ve Toptancı Halleri İç Ticaret Turizm Madencilik Ulusal Hesaplar Fiyat Endeksleri Parasal Göstergeler Yatırımlar Kamu Gelirleri İşgücü

Altyapı Sistemleri Ulaştırma Haberleşme Hizmetleri Enerji Konut

Sivil Toplum Kuruluşları Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Hakkında Genel Bilgiler İlimizdeki Mesleki Kuruluşlar

9 21

29/70 31 38 54 58 62 65

71/196 73 94 99 104 110 134 139 145 150 154 162 165 169 172 181 186 189

197/221 199 206 209 212

223/234 225 231



Ekonomik Rapor / 2019

Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler ve Beklentiler



Ekonomik Rapor / 2019

2019’DA DÜNYA EKONOMİSİ Dünya ekonomisi, 2008 Küresel finansal kriz sonrasında; zayıf seyreden iktisadi büyüme, istihdamdaki olumsuz gelişmeler, azalan yatırımlar ve jeopolitik risklerin belirginleşmesi gibi unsurların etkisinde kalmaya devam etti. Brexit sürecinin başlaması ve 2016’daki ABD Başkanlık seçimi sonrası uygulanan politikalar belirsizliği daha da artıran etkenler oldu. Bu arada uzun süredir devam eden kur savaşlarına yoğun biçimde ticaret savaşı da eklendi. Bu çerçevede uluslararası ticaret hacmi, büyüme ve istihdama dönük kaygılar belirgin hale geldi. 2019’da bu riskler çerçevesinde dünya ticaret hacminde yavaşlama kendini hissettirdi. Yılın ortasından itibaren imalat sanayi göstergeleri olumlu sinyal üretmiş olsa da dünya ekonomisinin durağan işleyişinde köklü bir değişim yaşanmadı. Ağılıklı olarak 2017’de başlayan ticaret savaşları özellikle Çin ile ABD arasında somut olarak kendini gösterdi. Aslında ithalat kısıtlayıcı önlemler G-20 ülkeleri genelinde gerçekleşti. 2018’de ABD; Çin’den ithal edilen 50 milyar USD’lık ürün için yüzde 25, 200 milyar USD’lık ürün için ise yüzde 10; diğer ülkelerden ithal edilen çelik ve alüminyum için ek gümrük vergileri yürürlüğe koydu. 2017’de Çin’den yapılan ithalata uygulanmakta olan ağırlıklı tarife oranı yüzde 3 civarında iken bu oran 2019’da yüzde 20’nin üzerine çıktı. Çin de buna karşılık ABD’den yapılan 110 milyar USD’lık ithalattaki ağırlıklı ortalama tarife oranını aynı dönemde yüzde 8’lerden yüzde 25’lere yükseltti. IMF (Uluslararası Para Fonu) bu gelişmelerin dünya ekonomisini olumsuz yönde etkileyeceği konusunda uyarıda bulunmuş olsa da durum değişmedi: Ülkeler korumacılık politikalarını artırarak ticaret savaşlarını devam ettirdi.

TABLO 1. DÜNYA EKONOMİSİNDE YAVAŞLAMA Kaynak: IMF

Büyüme (%)

2018

2019

Dünya

3.6

2.9

Gelişmiş Ekonomiler

2.2

1.7

- ABD

2.9

2.3

- Euro Bölgesi

1.9

1.2

- Japonya

0.3

0.7

- İngiltere

1.3

1.4

Gelişmekte Olan Ekonomiler

4.5

3.7

- Çin

6.7

6.1

- Hindistan

6.1

4.2

- Rusya

2.5

1.3

Dünya Ticaret Hacmi

3.8

0.9

Hiç kuşkusuz bu gelişmeler sadece gelişmiş değil gelişmekte olan ülkeler açısından da tedirginliği ve belirsizliği besleyen gelişmelerdi. Ticaret savaşlarının doğal bir sonucu olarak ticaret hacminin daralması yoluyla reel kesimin; beklentiler yoluyla da finansal piyasalardaki oynaklıkları artırıcı etkisi olması kaçınılmazdı.

11


Ekonomik Rapor / 2019

GRAFİK 1. GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERE YÖNELİK SERMAYE AKIMLARI (USD, 4 HAFTALIK BİRİKİMLİ) Kaynak: EPFR

Hisse Senedi Fonları

Borçlanma Senedi Fonları 40 30 20 10 0 -10 -20 -30 01.20

07.19

01.19

07.18

01.18

07.71

01.17

07.16

01.16

07.15

-40

2018’in ortasından itibaren gelişen piyasalara yönelik fon akımlarının tersine dönmesiyle tüm gelişen piyasalarda finansal oynaklıklar artmış; ulusal paralar değer kaybederken, ülkelerin risk primlerinde (CDS) artış gözlenmişti. Türkiye ekonomisi de bu olumsuz gelişmelerden payını almıştı. Ancak 2018 sonu ve başında yeniden sermaye girişleri başlamış olsa da yıl ortasında yeniden çıkış yönünde eğilim başgöstermiş; yılın son çeyreğinden itibaren sermaye akımları yine pozitif görünüm sergilemiş; 2020’ye girerken ise olumlu trend devam etmişti. Bu dalgalanmaların nedenleri; Fed faiz oranlarının hangi yöne evrileceği konusundaki tartışmalar ve yukarıda belirttiğimiz riskler ile özellikle Ortadoğu’da yaşanan sıcak çatışmalardı. Hiç kuşkusuz sermaye akımlarındaki dalgalı trend, gelişmekte olan ülke ekonomilerinde ekonomik faaliyetleri olumsuz yönde baskılamaya devam etti.

EMTİA FİYATLARINDAKİ GELİŞMELER VE ENFLASYON GÖRÜNÜMÜ Küresel ekonomideki yüksek belirsizlik ve para politikalarındaki gevşeme süreci nedeniyle emtia fiyatları dalgalı bir seyir izlemiştir. 2018’in ortasına kadar yükselme eğiliminde olan emtia fiyatları para politikaları ve ticaret savaşlarının yarattığı belirsizlikler nedeniyle üçüncü çeyrekten itibaren gerilemeye başlamış olsa da 2019’un ilk çeyreğinde Fed’in gevşek para politikasına ilişkin beklentilerle yükselme eğilimine girmiş ancak ticaret savaşlarının yoğunlaşması ve yılın sonuna doğru Çin’de ortaya çıkan Covid-19 ile birlikte gerilemeye başlamıştır. İlgi çekici diğer gelişme ise petrol fiyatlarında görülmüştür. 2018 Ekim döneminde varil başına 80 USD’ın üzerine tırmanan Brent tipi petrol fiyatları ekonomik faaliyetlerde yavaşlama beklentisi ile 50 USD’a kadar gerileyerek yılı kapatmıştır. 2019’a yükselişle başlayan petrol fiyatları yılın ortasına kadar 70 USD’ın üzerine tırmanmış olsa da 2019 sonuna doğru Çin ekonomisindeki yavaşlama beklentileri ile 60 USD civarında yılı tamamlamıştır. Covid-19 ve Rusya’nın petrol üretiminde kısıtlamaya gitmeyeceğine ilişkin açıklamalar petrol fiyatlarını 2020 başından itibaren “şok” denilebilecek düşüşle 30 USD’ın altına taşımıştır. ABD ve Çin arasındaki ticaret geriliminin tırmanması, küresel ticaret politikalarına ilişkin belirsizlik, virus salgını nedeniyle olumsuz küresel büyüme metal fiyatlarını da baskılamaya devam etmektedir.

12


Ekonomik Rapor / 2019

GRAFİK 2. EMTİA FİYATLARI (S&P- GS İNDEKSLERİ, YILLIK DEĞİŞİM) Kaynak: Bloomberg

Ana Endeks

Enerji

End. Metal

Tarım 120 80 40 0 -40

04.20

04.19

04.18

04.17

04.16

04.15

04.14

40.13

04.12

04.11

04.10

04.09

04.08

04.07

-80

Son Veri: 17 Nisan 2020

Küresel büyüme görünümündeki zayıflama ve üretim girdisi niteliğindeki emtia fiyatlarındaki dalgalı seyir 2019’da gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin enflasyon seyrini etkilemiştir. Emtia fiyatlarındaki dalgalanmaya paralel bir seyir izlese de 2019’da gelişmiş ekonomilerde enflasyon ortalamala olarak yüzde 1.4; gelişmekte olan ekonomilerde ise yüzde 5 oranında gerçekleşmiştir. 2018’de enflasyon sırasıyla sözkonusu ülkelerde ortalama olarak yüzde 2.0 ve 4.8 olarak gerçekleşmişti. Küresel yavaşlama trendine karşı merkez bankalarının genel eğilimi büyümeyi destekleyen para politkaları ile kendisini göstermektedir. Nitekim enflasyonun ılımlı seyretmesi ve genelde ekonomik faaliyetlerin yavaşlamasına karşın başta Fed olmak üzere gelişmiş ve gelişmekte olan ülke merkez bankaları faizleri düşürme yönünde hareket etmiştir. 2019 Temmuz’unda Fed, 2018’in son ayındaki yükselişin ardından tekrar politika faizlerini düşürmeye başlamıştır. Türkiye’de de TCMB 2018’deki yüksek kur artışlarına karşı yükselttiği politika faizini sermaye akımlarının normalleşmesi ve döviz kuru üzerindeki baskıların ortadan kalkmasının ardından tekrar düşürmeye başlamıştır.

GRAFİK 3. ALTIN VE PETROL FİYATLARININ GELİŞİMİ Kaynak: T.İş Bankası Ekonomi

Altın (USD/ons) Brent Türük Ham Petrol (USD/Varil, sağ eksen) 1.700

75

1.600

70

1.500

65

1.400 60

1.300

55

1.200 1.100 Oca. 19

50 Nis. 19

Tem. 19

13

Eki. 19

Oca. 19


Ekonomik Rapor / 2019

2020’DE DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ OLASI BEKLENTİLER Kur-Ticaret savaşları ve Brexit tartışmaları devam ederken 2019 sonunda Çin’de ortaya çıkan Covid-19, 2020’ye girerken dünya ekonomisindeki belirsizliği daha da artırdı. Çin’in elektronik ve teknoloji üretim merkezi olarak bilinen Hubei eyaletinde ortaya çıkan virüsün yayılım hızını durdurmaya yönelik olarak Çin’de karantina uygulamaları başlatıldı ve yaklaşık 500 milyon kişi sanal karantinaya alındı. 2003’de Sars virüsü ile sarsılan Çin ekonomisindeki bozulma dünya ekonomisini çok fazla etkilememişti. Çünkü Çin’in 2003’de dünya ekonomisi (Gayri Safi Yurtiçi Hasılası -GSYH-) içindeki payı yüzde 4 civarındaydı. 2019’da ise Çin’in dünya ekonomisindeki payı yaklaşık yüzde 17’ye ulaştı. Çin en büyük enerji ve hammadde ithalatçısı ve dünyanın her yerine mamul-yarı mamul mal satan ülke konumunda. Dolayısıyla Çin’de ortaya çıkan virüsün ilk etkisi seyahat, hizmet ve tüketim sektöründe ortaya çıkarken bölgedeki küçüklü büyüklü bir çok fabrika kapanma noktasına geldi. Çin’in ülkelerarasındaki tedarik zincirlerindeki yeri dikkate alındığında Çin ekonomisindeki bir kırılmanın dünya ekonomisini direkt olarak etkilemesi kaçınılmazdı. Nitekim Çin’de arz çöküşü uluslararası piyasalarda hemen hissedildi. Örneğin, Apple Çin’den tedarik yapamadığı için ABD’de hizmet vermekte zorlandı. Diğer taraftan Çin’de üretim ve tüketimdeki çöküş enerji başta olmak üzere hammadde talebini düşürürken, hammadde fiyatları düşme trendine girdi. Çin’in GSYH’nın yüzde 60’ını, istihdamın ise yüzde 90’ını karşılayan KOBİ’lerin yüzde 60’ı kapandı; 2020 Şubat’ında otomobil satışları yüzde 80 düştü; Pekin’de restorantların yüzde 70’i kapanırken, yüzde 30’u ise kapasitelerinin altında faaliyet göstermeye başladı. Toplu işten çıkarmalar ve karantina etkisi neredeyse tüm ülkeyi etkisi altına aldı. Çin kaynaklı bu gelişmelerin küresel durgunluğu tetikleyeceği hemen herkes tarafından kabul edildi. Japonya 2019’un son çeyreğine yüzde 4 civarında bir daralma ile girmişti. Asya’nın bir diğer önemli üreticisi G. Kore de virüsten olumsuz etkilenen ülkelerden biriydi. Çin’de tedarik zincirlerinin kırılması ABD’de ekonomiyi etkilemeye başlamışken; Avrupa’da İtalya’dan olumsuz virüs vakaları gelmeye başladı. 2020 Şubat itibariyle virüs hemen hemen tüm ülkelerde kendisini hissettirdi. Düşen fiyatlar nedeniyle emtia üreten ülkeler zorlanmaya başlarken; küresel düzeyde risk alma iştahı azaldı. Doğal olarak bu gelişme Hindistan ve Türkiye gibi mali kırılganlıkları nispeten yüksek ülkelerde kendisini göstermeye başladı. Gelişen ülke paraları değer kaybetmeye yani kurlar yükselmeye başladı. Hiç kuşkusuz, dünya GSYH’nın yaklaşık yüzde 23’ünü gerçekleştiren ABD ekonomisinin performansı, dünya ekonomisindeki daralma sürecinin en önemli belirleyicisi olacak. ABD’de üretim zincirleri kırılırken S&P 500 indeksinin (hisse senedi indeksi) yüzde 35 gibi yüksek oranda düşmesi mali piyasalarda da belirsizliği artırdı. İndeks, Fed’in 700 milyar USD’lık menkul kıymet alacağını açıklamasının ardından yüzde 16 civarında toparlamış görünse de borsalarda “ayı piyasası” hakim olduğu görünüyor. ABD ekonomisinin toparlanması için ilk etapta işletmelere ve tüketicilere 300 milyar USD’lık yardım, yeni menkul kıymet ihraç edecek şirketlere kredi ve ihraç yardımı, yerel yönetimlere kredi akışının kolaylaştırılması gibi önlemlerle “çöküş” etkisi hafifletilmeye çalışılsa da bu desteklerin yeterli olmayacağı anlaşıldı ve bunlara ek olarak 1.200 USD’lık kişibaşı ödeme biçiminde yardımlar yapıldı. Tüm bu destek paketinin büyüklüğünün ABD GSYH’sının en az yüzde 20’sine ulaşacağı tahmin ediliyor. ABD’de istihdam kaybının yüksek oranlı işsizliğe yol açacağı bekleniyor. ABD’de 2019’daki yaklaşık yüzde 3.5’lik işsizlik oranı ile 50 yıldaki en düşük işsizlik oranı yakalanmışken; 2020’de bu oranın 15.2’ye yükselebileceği hesaplanıyor. Toplam istihdamın en az yüzde 10’unun restaurant sektöründe istihdam edildiği gözününe alındığında bu tahminin gerçekleşme olasılığı oldukça yüksek.

14


Ekonomik Rapor / 2019

TABLO 2. DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ BEKLENTİLER (YILLIK % DEĞİŞİM) Kaynak: IMF

2019

2020

2021

Dünya Ekonomisinde Büyüme

2.9

-3.0

5.8

Gelişmiş Ülkeler

1.7

-6.1

4.5

- ABD

2.3

-5.9

4.7

- Euro Bölgesi

1.2

-7.5

4.7

* Almanya

0.6

-7.0

5.2

* Fransa

1.3

-7.2

4.5

* İtalya

0.3

-9.1

4.8

- Japonya

0.7

-5.2

3.0

- İngiltere

1.4

-6.5

4.0

Gelişmekte Olan Ülkeler

3.7

-1.0

6.6

- Çin

6.1

1.2

9.2

- Hindistan

4.2

1.9

7.4

- Rusya

1.3

-5.5

3.5

- Brezilya

1.1

-5.3

2.9

- Türkiye

0.9

-5.0

5.0

Dünya Ticaret Hacmi

0.9

-11.0

8.4

-10.2

-42.0

6.3

Petrol Fiyatları

2020 başlarında petrol fiyatlarının 60 USD’lardan 30 USD’ların altına düşmesi ile sorunun çözümüne yönelik ortaya konulan çabalar sonuçsuz kaldı. Rusya, durgunluk ve yaşanan arz şoku nedeniyle petrol üretimini kısmayacağını açıkladı böylece OPEC ve OPEC dışı tüm anlaşmalar da çökmüş oldu. Suudi Arabistan da Rusya’nın başlattığı bu girişime petrol fiyatlarını düşürerek yanıt verdi. Böylece devam eden ticaret savaşlarına bir de petrol savaşı eklenmiş oldu. Rusya’nın 1.1 trilyon USD’a ulaşan resmi ve diğer döviz rezervleri ile petrol savaşına ne kadar dayanabileceği merak ediliyor. Ancak düşük petrol fiyatlarından en büyük darbeyi, yüksek maliyetli petrol üreten ve ABD istihdamının yaklaşık yüzde 5’ini gerçekleştiren petrol ve gaz sektöründeki büyük şirketlerin alacağı anlaşılıyor. COVID-19 dünya ekonomisinde uzun süredir biriken stresin atılmasında bir tetik görevi gördü. Yavaşlama trendine girmiş olan dünya ekonomisinde beklenen düzeltme COVID-19 ile yaşanıyor. IMF, yukarıdaki tablodan görülebileceği gibi; gelişmiş ülkelerin neredeyse tamamında 2020’de büyümenin negatif olacağını; gelişmekte olan ülke ekonomilerinde de benzer performansların ortaya çıkacağını, Çin ve Hindistan’ın ise uzun yılardan sonra düşük bir büyüme oranı ile karşı karşıya kalacaklarını tahmin ediyor.

2019’DA TÜRKİYE EKONOMİSİ Türkiye ekonomisi 2019’a; 2018 Ağustos’unda yaşanan döviz krizinin etkisinde girdi. Küresel risk iştahındaki azalma sonucu gelişen piyasalardan sermaye çıkışının hızlanması ile beraber Rahip Branson ile tırmanan riskler döviz kurlarında hızlı yükselişe neden oldu. Kurun enflasyon geçişkenliği nedeniyle enflasyon ve devamında da faiz oranları tırmanmaya başladı. 2018 Ekim’inde yüzde 24.52’ye yükselen Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yılı yüzde 20.30 ile tamamlarken; 2018 Eylül’ünde yüzde 46.15’e fırlayan Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ ÜFE) yılı yüzde 33.64 gibi yüksek bir orandan tamamladı. Yine 2018’de kur artışı ile birlikte Sanayi Üretim Endeksi Ağustos’tan itibaren bir önceki yıla kıyasla hızla geriledi ve sanayi üretimi 2019’da da etkisini sürdürecek biçimde 12 ay üst üste geriledi. Ancak 2019 ikinci yarısından itibaren baz etkisiyle sanayi üretiminde toparlanma başladı. Tüketici Güven İndeksi ve Reel Kesim Güven İndeksi de benzer bir seyir izledi. 2018 başında 200 baz puanın altında olan ve

15


Ekonomik Rapor / 2019

Eylülde 600 baz puana ulaşan Türkiye’nin 5 yılllık Kredi Temerrüd Primi (CDS), daha sonra 2019 Şubatına kadar 300 baz puanlara geriledi. 2019 yıl ortasına kadar tekrar yükselme trendine girerek 500 baz puana ulaşan CDS, yılın ikinci yarısından itibaren gerileyerek yılı 250 baz puanın altında kapattı.

2019’DA BÜYÜME PERFORMANSI 2019 genelinde Türkiye ekonomisi yüzde 0,9 ile 2009’da kaydedilen yüzde 4,7’lik daralmanın ardından en düşük yıllık büyüme performansı kaydetti. Yine de 2019 büyüme oranı, Eylül’de açıklanan yüzde 0,5’lik YEP tahmininin üzerinde gerçekleşti. 2019’da Türkiye ekonomisinin büyüklüğü cari fiyatlarla 4,3 trilyon ¨ düzeyine yükseldi. Bu dönemde döviz kuru gelişmelerinin etkisiyle USD cinsi GSYH yıllık bazda yüzde 4.5 oranında azalarak 754 milyar USD olarak gerçekleşti. Kişi başı GSYH de bu dönemde yüzde 6’ya yakın azalarak 9.127 USD oldu.

TABLO 3. GSYH VE TÜRKİYE EKONOMİSİNİN BÜYÜME PERFORMANSI Kaynak: TÜİK

GSYH (Milyar ¨) GSYH (Milyar USD) Kişi Başı GSYH (USD) Büyüme (%)

2015

2016

2017

2018

2019

2.339

2.609

3.111

3.724

4.280

862

863

853

789

754

11.019

10.883

10.616

9.693

9.127

6.1

3.2

7.5

2.8

0.9

2018’de Gayrisafi Sabit Sermaye oluşumunun yani sabit sermaye yatırımlarının içinde inşaatın payı yüzde 57.8, makine yatırımlarının yüzde 34.2 ve diğer yatırımların payı yüzde 8.0 iken; 2019’da bu pay sırasıyla yüzde 52.0, yüzde 38.5 ve yüzde 9.5 olarak gerçekleşti.

TABLO 4. HARCAMALARIN BÜYÜMEYE KATKISI (% PUAN) Kaynak: TÜİK

2018 I.

2018 II.

2018 III.

2018 IV.

2019 I.

2019 II.

2019 III.

2019 IV.

Tüketim

4.4

2.9

1.2

-3.9

-2.2

-0.1

1.8

4.3

- Kamu

0.7

1.3

0.8

0.8

0.9

0.5

0.7

0.4

-Özel

3.7

1.6

0.4

-4.7

-3.1

-0.6

1.1

3.9

Yatırım

3.0

1.9

-1.3

-3.5

-3.7

-7.1

-3.5

-0.2

Stok Değişimi

3.4

-0.1

-4.4

-3.9

-5.8

-0.1

2.9

6.5

Net İhracat

-3.4

1.0

6.8

8.4

9.4

5.7

-0.2

-4.7

GSYH

7.4

5.6

2.3

-2.8

-2.3

-1.6

1.0

6.0

Harcamalar açısından büyümeye katkı değerlendirildiğinde gerek 2018, gerekse kamunun tüketim harcamalarının büyümeye etkisi pozitif olarak gerçekleşti. Buna karşın 2018’in dördüncü çeyreğinden 2019’un ilk yarısına kadar özel kesimin tüketim harcamalarının büyümeye katkısı negatif olurken; 2019’un ikinci yarısından itibaren faizlerin düşmesi ve kredi hacminin artması, ekonomik destek paketlerinin devreye alınmasıyla özel kesim harcamalarının büyümeye katkısı pozitife döndü. Tablo 4’den de takip edilebileceği gibi; 2018’in ikinci yarısından itibaren yatırım harcamalarının büyümeye katkısı negatif olmuş, bu eksi katkı 2019’un tamamında da devam etmiştir. Net ihracat, ihracat ile ithalatın netleştirilmesiyle bulunmaktadır. 2017’de KGF destekli kredi artışı büyümeyi desteklemiş ve 2017’de büyüme oranı yüzde 7.4 olmuştu. Kredi destekli büyüme ithalatta artışa neden

16


Ekonomik Rapor / 2019

olmuş ve bu süreç etkisini 2018’in birinci çeyreğinde de göstermişti. Bu neden 2018’in birinci çeyreğinde net ihracatın büyümeye etkisi negatif olarak gerçekleşti. Ancak 2018’in ikinci çeyreğinden itibaren ekonominin soğumaya başlaması ve yılın ortasından itibaren döviz kurlarındaki yukarı yönlü hareket ithalatın gerilemesine yol açmış; nisbi olarak ihracatı desteklemiştir. Bunun sonucu olarak net ihracatın katkısı 2019 ortasına kadar devam etmiş ancak düşük faizli kredi ve diğer desteklerle yeniden toparlanan ekonomide ithalatın artması net ihracatın büyümeye katkısını negatif hale getirmiştir.

TABLO 5. TÜRKİYE’DE İSTIHDAM VE İŞSİZLİKTEKİ GELİŞMELER Kaynak: TÜİK

2015

2016

2017

2018

2019

15 Yaş Üstü Nüfus

57.8

58.7

59.8

60.6

61.5

İstihdam (Milyon kişi)

26.6

27.2

28.1

28.7

28.0

İşgücüne Katılım (%)

50.1

50.8

51.8

52.2

52.5

Tarım Dışı İşsizlik (%)

12.4

13.0

13.0

12.9

16.0

İşsizlik Oranı (%)

10.3

10.9

10.9

11.0

13.7

2019’un ikinci yarısında ekonomik faaliyetlerin canlanmasına karşın; 2018’in ikinci yarısından itibaren etkili olan durgunluk istihdam üzerinde olumsuz etkisini gösterdi. 2018’de yüzde 11 olan işsizlik oranı 2019’da yüzde 13.7’ye yükselirken; tarımdışı işsizlik oranı da sırasıyla yüzde 12.9 ve yüzde 16 olarak gerçekleşti. 2019’da 15 yaş ve üzerindeki nüfus 61.469 bin iken işgücü olarak kabul edlilen kişi sayısı yani işgücü 32.549 bindir. Toplam işgücünün 28.080 bini istihdam edilirken 4.469 bin kişi işsiz olarak kayıtlara geçti.

TABLO 6. İSTİHDAMIN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı

2015

2016

2017

2018

2019

Tarım (%)

20.6

19.5

19.4

18.4

18.2

Sanayi (%)

20.0

19.5

19.1

19.7

19.8

İnşaat (%)

7.2

7.3

7.4

6.9

5.5

Hizmetler (%)

52.2

53.7

54.1

54.9

56.5

2019’DA ENFLASYONUN SEYRİ 2018’de yılın ortasından itibaren kurlarda görülen artış trendi enflasyona yansımıştır. İthal fiyatların yükselmesi ile tetiklenen ve maliyet enflasyonunun göstergesi olan Yİ-ÜFE yüzde 33.64; talep enflasyonunun göstergesi olan TÜFE ise yılı yüzde 20.3 olarak tamamlamıştır. 2019’un ilk yarısı kurun enflasyon geçişkenliği etkisini gösterirken, yılın ortasından itibaren enflasyondaki düşüşün temel sürükleyicileri gıda ve temel mal grupları olmuş, tütün ürünleri dışındaki tüm ana gruplar düşüşe katkı vermiştir. Bu dönemde, tüketici ve çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonundaki belirgin yavaşlamada, bir önceki yıldan gelen yüksek baz etkisinin yanı sıra yakın dönemde Türk Lirasında kaydedilen istikrarlı seyir, enflasyon beklentilerindeki iyileşme ve iç talep koşullarının görünümü etkili olmuştur. Üçüncü çeyrekte uluslararası petrol fiyatları oynak bir seyir izlemiş ve bir önceki çeyrek sonuna kıyasla sınırlı bir düşüş göstermiştir. Bu dönemde USD cinsinden ithalat fiyatları da gerilemiş ve ithalat fiyatlarının tüketici enflasyonuna katkısı bir önceki çeyreğe kıyasla düşürücü yönde olmuştur. Buna karşılık, enflasyon üzerinde reel birim işgücü maliyet kaynaklı baskılar bir miktar artmıştır. Toplamda ise tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları bu dönemde önemli ölçüde azalmıştır.

17


Ekonomik Rapor / 2019

TABLO 7. ENFLASYON VE DÖVİZ KURLARI Kaynak: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı

2015

2016

2017

2018

2019

TÜFE (%)

8.81

8.53

11.92

20.30

11.84

YİÜFE (%)

5.71

9.94

15.47

33.64

7.36

USD/TL (Dönem Sonu)

2.91

3.53

3.81

5.26

5.94

EUR/TL (Dönem Sonu)

3.18

3.69

4.55

6.03

6.65

REDK (2003=100)

99.2

93.6

86.3

76.4

76.2

2003 yılı baz alınarak hesaplanmış olan Reel Efektif Döviz Kuru İndeksi (REDK) 2017’de 86.3 iken 2018’de 76.4’e, 2019’de ise 76.2’ye gerilemiştir. REDK İndeksi TÜFE ile hesaplanmış, ticaret yaptığımız diğer ülkelerin enflasyonlarıyla bizim enflasyonumuz hesaba katılarak hesaplanmış “olması gereken kur”dur. Buna göre; 2003 yılının baz alındığı sepet bazında (0.5 USD + 0.5 EUR) ¨’nin 2019 sonunda yüzde 24 civarında değersiz olduğu görülmektedir. Ülke parasının değer kaybının enflasyon üzerinde olumsuz etkisi bilinmektedir. Diğer taraftan ulusal paranın değer kaybı ithalatı cazip olmaktan çıkarmakta yani ithal talebini kısıp ihracatı desteklemektedir.

2019’DA ÖDEMELER DENGESİ VE FİNANSMANI Büyüme faslında işaret ettiğimiz gibi 2017’deki KGF destekli kredilerle yüksek büyüme yakalayan Türkiye ekonomisi artan ithalatla karşı karşıya kalmıştı. 2017’de ihracat yüzde 11 artarken ithalat yüzde 18 artmış ve Dış Ticaret Dengesi de bir önceki yıla kıyasla yüzde 47 artışla 58.6 milyar USD’a ulaşmıştı. 2018’in başında KGF etkisi devam etse de yılın ortasından itibaren kur artışı ve ekonomik faaliyetlerdeki zayıflama ithalatta gerilemeye yol açarken ihracat artış trendini korumuştur. Böylece Dış Ticaret Açığı 40.8 milyar USD’a gerilemiştir. 2019’da ise 0.9 oranındaki düşük büyüme hızı ithalatın düşmesine neden olurken, ihracat yine artış trendini korumuştur. Sonuçta dış ticaret açığı yüzde 60’a yakın oranda küçülmüş ve 16.6 milyar USD olmuştur. 2018’de ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 81.4 iken, 2019’da bu oran yüzde 92’ye yükselmiştir.

TABLO 8. DÖVİZ DENGESİ (MİLYAR USD) Kaynak: TCMB

2105

2016

2017

2018

2019

İhracat

154.8

152.6

169.2

178.9

182.3

İthalat

203.8

192.5

227.8

219.7

198.9

Dış Ticaret Dengesi

-49.0

-39.9

-58.6

-40.8

-16.6

Cari Denge

-27.3

-26.8

-40.5

-20.7

8.0

Dış Ticaret Dengesine yani mal ihracat ve ithalatına, net turizm, net müteahhitlik, net lojistik gibi hizmet gelirleri ile sermaye hareketlerinin nemaları (kar, faiz) eklendiğinde bulunan Cari İşlemler Dengesi 2017’de 40.5 milyar USD açık verirken, bu açık 2018’de 20.7 milyar USD’ye gerilemiş, 2019’da ise Cari İşlemler Dengesi 8 milyar USD fazla vermiştir. 2019’da 44 milyar USD’lık turizm gelirinin bu fazlada etkisi yüksek olmuştur. 2017’de GSYH’ya kıyasla cari açık yüzde 4.7; 2018’de 2.6’ya gerilemiş; 2019’da da GSYH’nın yüzde 1.06’ı kadar fazla vermiştir.

18


Ekonomik Rapor / 2019

GRAFİK 4. MERKEZ BANKASI REZERVLERİ (MİLYAR USD) Kaynak: TCMB

150

127,3

110,5

106,1

107,7

93

105,5

2015

2016

2017

2018

2019

100 50 0 2014

2017’de 40.5 milyar USD’a ulaşan Cari Açığın finansmanı için aynı dönemde dış borçlanma, portföy hareketleri ve doğrudan yabancı sermaye yatırımları kanalından toplam 38.6 milyar USD sermaye girişi sağlanmıştır. Diğer taraftan Net Hata Noksan kaleminden de 6.2 milyar USD çıkış gerçekleştiği için oluşan toplam 8.2 milyar USD’lık açık resmi rezervlerden karşılanmıştır. 2018’de Cari Açık 20.7 milyar USD olmuş buna karşın sermaye hareketlerinden 526 milyon USD gibi çok düşük bir finansman sağlanabilmiştir. Ancak aynı dönemde 9.7 milyar USD Net Hata Noksan kaleminden sermaye girişi sağlandığı için resmi rezervlerdeki erime 10.3 milyar USD olmuştur. 2019’da 8.6 milyar USD Cari Fazla verilmiş, aynı dönemde 4.5 milyar USD sermaye girişi sağlanmıştır. Ancak 6.3 milyar USD’lık Net Hata Noksan kalemindeki çıkış rezervlerin 6.3 milyar USD artmasına neden olmuştur. Grafik 4’de yer alan Resmi Rezervler ile rakamların uyuşmamasının nedeni Merkez Bankası’nın bunun dışındaki nedenlerle döviz alış ve satışı yapmasından kaynaklanmaktadır.

2019’DA KAMU KESİMİ DENGESİ 2018’in ikinci yarısında başlayan durgunluk ve 2019 Mart sonunda yapılan yerel yönetim seçimlerinin Haziran sonuna kadar devam etmesi bütçe üzerinde etkisini göstermiştir. Vergi öteleme ve diğer kamu desteklerinin de etkisi ile 2018 ve 2019 bütçesi hedeflerden sapma gösterdi. 2018’de 72,6 milyar ¨ olan bütçe açığı 2019’da 123,7 milyar ¨’ye yükseldi . Bu dönemde bütçe gelirleri yüzde 15,5, bütçe harcamaları yüzde 20,3 artış gösterdi. 2018’de 1,3 milyar ¨ fazla veren faiz dışı denge 2019’da 23,8 milyar ¨ açık verdi. 2019 bütçe hedefine göre 80.6 milyar ¨ açık hedeflenmiş ancak Eylül 2019’da YEP ile hedef 125 milyar ¨’ye yükseltilerek revize edilmişti.

TABLO 9. MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ GERÇEKLEŞMELERİ (MİLYAR ¨) Kaynak: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı

2015

2016

2017

2018

2019

Harcamalar

506.3

584.1

678.3

830.5

999.5

Gelirler

482.8

554.1

630.5

757.8

875.8

Bütçe Dengesi

- 23.5

-29.9

-47.8

-72.6

-123.7

Faiz Dışı Denge

29.5

20.3

8.9

1.3

-23.8

Bütçe Dengesi / GSYH (%)

-1.0

-1.1

-1.5

-1.9

-2.9

Kamu Borcu / GSYH (%)

29.0

29.1

28.2

28.7

31.0

2019’da tek seferlik gelirler bütçe açığında daha da yüksek oranlı bir bozulmayı baskıladı. Yılın ilk yarısında bazı sektörlerde vergi indirimlerinin sürmesi ve iç talebin oldukça zayıf seyretmesi bütçe gelirlerini sınırlandırırken, faiz harcamalarındaki yükseliş de bütçe görünümünü olumsuz etkiledi. 2020 için 1.095,5 milyar ¨’lik gider, 956.6 milyar ¨’lik gelir ve 138.9 milyar ¨’lik de bütçe açığı hedeflendi. Bütçe açığının GSYH’ya oranının yüzde 2.9 tutulması ve GSYH’nın yüzde 0.1’i kadar da faiz dışı fazla verilmesi hedeflenmektedir.

19


Ekonomik Rapor / 2019

TÜRKİYE EKONOMİSİNE İLİŞKİN BEKLENTİLER TCMB 2019 IV. Enflasyon Raporunda; “Ana senaryoda esas alınan görünümü ve para politikası duruşunu değiştirme ihtimali bulunan başlıca aşağı ve yukarı yönlü makro iktisadi riskleri sıralamıştır: • Ülke risk priminde gözlenebilecek oynaklıklar; • Orta vadeli enflasyon beklentilerin seyri, • Para ve maliye politikası eşgüdümüne (mali duruş, yönetilen/yönlendirilen fiyat, ücret ve vergi 
ayarlamaları) dair riskler; • Kredi piyasasına yönelik riskler; 
 • Küresel büyüme görünümündeki zayıflamanın devam etmesi; • Gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarının seyrine dair belirsizlik; • Uluslararası emtia fiyatlarındaki oynaklıklar. 
 Türkiye’nin risk primi, diğer gelişmekte olan ülkelere kıyasla yüksek seyretmeye devam etmekte; döviz kuru oynaklığı da yüksek seviyelerini korumaktadır. Küresel belirsizlikler ve jeopolitik riskler ile birlikte değerlendirildiğinde ülke risk primi ve kur oynaklığının orta vadeli enflasyon görünümü üzerinde yukarı yönlü risk oluşturmaya devam ettiği değerlendirilmektedir. Para politikasının sıkılık derecesinin enflasyondaki düşüşün hedeflenen patika ile uyumlu şekilde gerçekleşmesini sağlayacak şekilde belirlenmesi ülke risk primi ve kur oynaklığında kalıcı iyileşme sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Para politikası etkinliğinin desteklenmesi ve olası enflasyon-büyüme ödünleşiminin asgariye indirilmesi açısından makro finansal politikaların finansal oynaklık ve risk primini düşürmeye odaklı bir şekilde belirlenmesi ve maliye politikasının öngörülebilirliğinin güçlendirilmeye devam edilmesi kritik önem arz etmektedir.” Merkez Bankası yukarıda oldukça yerinde saptamalar yaparak uygulanacak para ve maliye politikasını hedefinden saptıracak risklere dikkat çekmiştir. Hiç kuşkusuz Brexit, ticaret savaşları ve jeopolitik riskler de hedefleri olumsuz yönde etkileyebilecektir. Maalesef bu risklere petrol savaşları ve daha da önemlisi Aralık 2019’da Çin’de başlayan Covid-19 salgını daha eklenmemişti. 2020’ye Çin’den gelen haberlerle girildi ve Asya’da etkiler artarken; İran ve Avrupa’dan da olumsuz haberler gelmeye devam etti. Türkiye’de ilk virüs vakası 10 Mart’ta açıklandı. Sonrasında alınan önlemleri biliyoruz: 19 Mart itibariyle 149.382 işletmenin faaliyetine ara verildi. Ardından 21 Mart’ta berber-kuaför gibi işletmelerin de faaliyetleri durduruldu. Böylece toplam 211.670 işletmenin faaliyeti durmuş oldu. Faaliyetine ara veren işletmelerin çoğunluğunun hizmet sektörü olduğu bilinmektedir. Çoğu esnaf, sanatkar ve küçük işletmede istihdam edilen yaklaşık 1.4 milyon kişinin direkt olarak etkilendiği tahmin edilmektedir. COVID-19 etkisi ilk olarak talepte ciddi bir çöküşe yol açmıştır. Örneğin sınırların kapanmasıyla birlikte dış turizm durmuş, esnaf ciddi oranda ciro kaybı ile karşı karşıya kalırken birçok sektörde neredeyse satışlar sıfırlanmıştır. Ekonomide talep yönlü çöküş işsizlikteki artışla daha da derinleşmeye başlamıştır. Sokağa çıkma yasağı, şehirlerarası yolculukların zorunlu olarak durdurulması tedarik zincirlerinde de kısmi kırılmalara yol açmıştır. Türkiye geneline bakıldığında; 5.6 milyon kişinin işsiz kalma olasılığı oldukça yüksek görünmektedir. Tahmini olarak yeni işsiz kalacak kişilerin 5 milyonu hizmet sektörü kaynaklı olması beklenmektedir. Ulusal ve uluslararası yolcu taşımacılığının durma noktasına gelmiş olması; seyahat ile birlikte turizm, eğitim, 20 yaş altı ve 65 yaş üstü kişilerin dışarıya çıkmalarının yasaklanması gibi faktörler eklendiğinde ciddi bir istihdam kaybının yaşanması beklenmektedir. İhracat sektöründe de global talepteki çöküşün etkileri hissedilmeye başlanmıştır. Otomobil, hazır giyim ve tekstil gibi ana ihracat sektörlerinin Avrupa Birliği ülkeleri başta olmak üzere bir çok ülkeden gelen siparişlerin hissedilir biçimde düştüğü; diğer taraftan özellikle dış turizmin; hem sınırların kapalı olması, hem de açılsa bile turistin geleceği ülkelerdeki engellemeler veya tatil erteleme kararları nedeniyle ciddi oranda sekteye uğraması beklenmektedir. Bu durumda Türkiye ekonomisini hareketlendirecek temel talebin iç talep olacağı anlaşılmaktadır. İç talebin canlandırılmasına yönelik adımlar atılmaya başlanmıştır. Kredi desteklerini istihdam azaltmama koşuluna bağlama, kısa çalışma ödeneği gibi mekanizmalar devreye sokularak işsizliğin önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Vergi ötelemeleri, 2.1 milyon aileye verilen yardımın 4.4 milyon aileye yükseltilmesi gibi tedbirlerle iç talep destek sağlanmaktadır. Alınan önlemler talep ve arzdaki çöküşün etkilerini azaltmaya yönelik önlemlerdir. IMF global düzeydeki olumsuz trendin de etkisiyle Türkiye ekonomisinin 2020’de bir önceki yıla kıyasla yüzde 5 daralacağını, enflasyonun yüzde 12 civarında olacağını ve 2019’da yüzde 13.7 olan işsizlik oranının da 17.2’ye yükseleceğini tahmin etmektedir. COVID-19 maalesef sadece sağlık ve sosyal alanlarda değil ekonomide de olumsuzluk yaratmıştır.

20


Ekonomik Rapor / 2019

Mersin HakkÄąnda Genel Bilgiler



Ekonomik Rapor / 2019

TARİH Kaynak: İl Kültür Turizm Müdürlüğü

Mersin’in Kalkolitik, İlk Tunç ve Orta Tunç Çağlarından bu yana bir yerleşim yeri olduğu anlaşılmıştır. Yörede Hititler, Asurlar, Fenikeliler, Frikyalılar, Yunanlılar, Selefkoslar, Araplar, Selçuklular, Karamanoğulları ve Osmanlıların kültür birikimi mevcuttur. M.Ö. 17-12 yy. arasında Hititler’ le çağdaş Kizuvatna Krallığı hüküm sürmüş, M.Ö. 1290-612 yılları arasında Kue Krallığı ve M.Ö. 546’da Persler yöreye yerleşmişlerdir. M.Ö. 334 yılında Makedonya Kralı Büyük İskender bölgeyi ele geçirmiş, özellikle Silifke’ de etkinliğini sürdürmüştür. Kral Selefkos Nikador, adını bu ilçeye vererek hükümdarlığını M.Ö. 100 yılına kadar devam ettirmiştir. M.Ö. 66 yılında Roma İmparatorlarından Pompeus, korsanların işgalindeki Mersin ve çevresini zaptederek Soloi şehrini kendi adına izafeten Pompeipolis olarak değiştirmiştir. Böylece Kilikya ve Selefkoslar ülkesi bir Roma eyaleti olmuş, daha sonra doğu bölgesi Antonius’a verilmiş ve onun yönetiminde Tarsus ile çevresi zenginleşerek bir bilim merkezi olmuştur. M.S. 330 yılına kadar bir yükselme devri yaşayan bölge İmparator Julyanus döneminde (361-363) putperestliğin resmi din olması ve Hristiyanlara baskı yapılması nedeniyle büyük karışıklıklar yaşamıştır. İlk Kral Arcadius zamanında Kilikya eyaleti üçe bölündü: Silifke, Tarsus ve Anavarza şehirleri merkez seçildi. Bu dönemde Neapolis (Kanlıdivane) şehri kuruldu. Bizans döneminde şehirleşme gelişmiş daha sonra İslam Orduları Kıbrıs’ı ve Silifke’yi, Muaviye döneminde de Kilikya’yı ele geçirmişlerdir. Ancak bir süre sonra Bizanslılar bölgeyi egemenlikleri altına almışlardır. Bölgenin 705 yılında İslam Orduları tarafından tekrar ele geçirildiği ve 250 yıl süre ile egemenliklerini sürdürdükleri bilinmektedir. Çok kısa bir süre Selçukluların elinde kalan İçel, 1516 yılında Yavuz Sultan Selim zamanında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Ancak Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa ayaklanması sırasında Mersin ve çevresi İbrahim Paşa tarafından ele geçirilmiş, 1852 Kütahya Anlaşması ile Osmanlılar yeniden egemen olmuşlardır. Osmanlı Devletinin son zamanlarında İçel’ de müstakil mutasarrıflık ve Sancak kurulmuş, Sancağın Merkezi Silifke ve bir sürede Ermenek olmuştur. Önceleri Tarsus İlçesi Gökçeli bucağına bağlı olan Mersin 1850 yılında Bucak Merkezi olmuştur. 1864 yılında Mersin’ de Kaza Teşkilatı, 1894 yılında da merkezi Mersin ile Tarsus’ u içine alan Adana Vilayetine bağlı Sancak Teşkilatı kurulmuş, 1915 yılında müstakil mutasarrıflık olmuştur. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra 1918 yılında tüm Çukurova’yı işgal eden Fransız ve İngilizler, Kurtuluş Savaşı sonunda Ankara Anlaşması ile 3 Ocak 1922’ de Mersin’i terk etmişlerdir. 1924 yılında Mersin Vilayeti kurulmuştur. 1933 yılında, Merkezi Silifke olan İçel Vilayeti lağvedilerek Silifke, Anamur, Gülnar, Mut İlçeleri Mersin’e bağlanmış ve vilayetin adı İçel olarak değiştirilmiştir. 1954 yılında Erdemli, 1989 yılında Aydıncık (Gilindire), Bozyazı ve Çamlıyayla İlçelerinin kurulmasıyla İçel’ in Merkezi İlçe Mersin ile birlikte ilçe sayısı 10’a yükselmiştir. İçel adı, 20.06.2002 tarihli ve 4764 sayılı kanunun 1.maddesinde Mersin olarak değiştirilmiştir. 06.03.2008 tarihli 5747 sayılı kanunla Akdeniz, Mezitli, Toroslar ve Yenişehir ilçeleri kurulmuştur.

23


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN KRONOLOJİSİ Kaynak: Mersin Valiliği

M.Ö. 6000-5500

Neolitik Dönem

M.Ö. 5500-3000

Kalkolitik Dönem

M.Ö. 3000-2000

İlk Tunç Çağı

M.Ö. 2000-1700

Orta Tunç Çağı

M.Ö. 1700-1200

Kizuvatna Krallığı

M.Ö. 1200-612

Kue Krallığı

M.Ö. 546-334

Persler Dönemi

M.Ö. 301-101

Selefkos Dönemi

M.Ö. 101-MS 395

Roma Dönemi

M.S. 395-661

Bizans Dönemi

661

Muaviye’nin İçel’de bazı yöreleri ele geçirmesi

685-960

Yörenin Bizanslılar ile Araplar arasında sık sık el değiştirmesi

960

Bizanslıların yöreye egemen olması

1082

Süleyman Şah’ın İçel yöresini ele geçirmesi

1129

Ermeniler’in Tarsus’u ele geçirmesi

1224

Alaaddin Keykubat’ın İçel yöresinin büyük bölümünü ele geçirmesi

1254

Karamanoğullarının İçel yöresinde egemenliği

1357

Silifke’nin Karamanoğulları Beyliğinin eline geçmesi

1473

Gedik Ahmet Paşa’nın Silifke’yi Osmanlı topraklarına katması

1516

Mersin ve Tarsus yöresinin Osmanlı yönetimine katılması

1839

Mısırlı İbrahim Paşa’nın yöreyi ele geçirmesi

1852

İçel yöresinin yeniden Osmanlı yönetimine katılması

1886

Adana-Mersin demiryolunun hizmete girmesi

17 Aralık 1918

Mersin’in İngiliz ve Fransız birliklerince işgal edilmesi

19 Aralık 1918

Tarsus’un Fransızlar tarafından işgal edilmesi

17 Mart 1920

Fransızlarla ilk silahlı çatışma Başnalar Savaşı

20 Temmuz 1920

Fransızlarla Bağlar Savaşı

05 Ağustos 1920

Pozantı Kongresi

20 Aralık 1921

Çukurova’nın işgalciler tarafından boşaltılması için Fransızlarla Ankara Anlaşması

27 Aralık 1921

Tarsus’un Kurtuluşu

03 Ocak 1922

Mersin’in Kurtuluşu

1924

Mersin Vilayeti’nin Kuruluşu

1933

Mersin’in,İçel’in Vilayet Merkezi olan Silifke ile birleştirilmesi ve İl oluşu

2002

İçel adının Mersin olarak değiştirilmesi

2008

06.03.2008 tarihli 5747 sayılı kanunla Akdeniz, Mezitli, Toroslar ve Yenişehir ilçelerinin kurulması

COĞRAFİ KONUM Kaynak: Mersin Valiliği

Enlemler

Kuzey

34o 47’ 30’’

Boylamlar

Doğu

34o 38’ 00’’

24


Ekonomik Rapor / 2019

İLÇELERİN YÜZÖLÇÜMÜ (km²) Kaynak: Harita Komutanlığı

İlçeler

Km²

Akdeniz

265

Anamur

1.430

Aydıncık

352

Bozyazı

642

Çamlıyayla

602

Erdemli

2.279

Gülnar

1.416

Mezitli

371

Mut

2.718

Silifke

2.692

Tarsus

2.029

Toroslar

1.075

Yenişehir

139

Toplam

16.010

MERSİN İLİ İÇ KİLOMETRE CETVELİ Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü

Mersin 1

Akdeniz

11

13

Mezitli

1

2

12

Toroslar

5

8

4

8

Yenişehir

223

213

201

213

205

Anamur

170

161

149

161

153

52

Aydıncık

209

199

187

199

191

14

38

Bozyazı

90

98

110

100

106

323

270

308

Çamlıyayla

37

39

26

38

30

181

128

166

148

Erdemli

147

166

154

166

158

86

34

72

275

133

Gülnar

158

160

147

159

152

145

92

130

169

127

59

83

87

75

87

79

132

79

117

197

54

81

27

26

38

28

34

251

198

236

72

76

203

KOMŞU İLLER VE UZAKLIKLARI Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü

İl

İstikamet

Uzaklık (km)

Adana

Doğu

69

Antalya

Batı

471

Karaman

Kuzey batı

235

Konya

Kuzey

348

Niğde

Kuzey doğu

197

25

Mut 74 Silifke 137

125

Tarsus


Ekonomik Rapor / 2019

İLİN İDARİ DURUMU Kaynak: T.C. İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü

İlçesi

Belediye Sayısı

Mahalle Sayısı

Akdeniz

1

65

Mezitli

1

40

Toroslar

1

67

Yenişehir

1

32

Anamur

1

56

Aydıncık

1

15

Bozyazı

1

26

Çamlıyayla

1

14

Erdemli

1

71

Gülnar

1

50

Mut

1

102

Silifke

1

88

Tarsus

1

179

Toplam

13

805

ÖNEMLİ COĞRAFİ BİLGİLER Kaynak: Türkiye Kültür Portalı

Kıyı Uzunluğu

326 Km.

Bitki Örtüsü

Kıyı ile 500-600 m. yükseklik arasında görülen maki, Akdeniz Bölgesinin yaz ve kış yeşil kalan tipik bitki topluluğudur. Defne, yabani zeytin, keçi boynuzu, mersin, zakkum, kozayemiş, böğürtlen, kuşburnu bu kuşakta doğal olarak yetişmektedir. Makilerden sonra ormanlar başlar. Meşe 100-1000 m., kızılçam 100-1200 m., karaçam 1500 m., sedir ve ardıç ise 2000 m. Yüksekliklerde yetişir. 2500 m.’den sonra çalılıklara ve otlaklara rastlanır.

İklimi

Mersin’in kıyı kesiminde yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı Akdeniz iiklimi, iç kesimlerde ve yükseklerde kara iklimi görülür.

Ada

Boğsak, Dana

Baraj Gölü

Berdan, Gezende

Boğaz

Gülek Boğazı, Sertavul Geçidi

Çay

Alata Çayı (Sorgun), Bakır Çayı, Efrenk Çayı (Müftü Deresi), Limonlu Çayı (Lamos), Sipahi Deresi

Dağ

Bolkar Dağları, Medetsiz Tepesi

Göl

Akgöl, Paradeniz Gölü

Mağara

Astım Mağarası, Cehennem, Cennet, Çaltı Mağarası, Köşekbükü Mağarası

Nehir

Berdan Çayı, Göksu Nehri

Ova

Anamur Ovası, Berdan Ovası, Tarsus Ovası

Plaj

Anamur, Arpaçbahşiş, Ayaş, Aydıncık, Aydıncık Soğuksu, Bozyazı, Büyükeceli, Çarıklar Mamure Kalesi, Erdemli Çamlığı, Gözsüzje, Kapızlı, Kızkalesi, Kocahasanlı, Kumkuyu, Limonlu, Ören, Sipahili, Soli, Susanoğlu, Tarsus Beyazkum, Taşucu Kum Mahallesi, Yanışlı, Yeşilovacık

Şelale

Tarsus, Yerköprü

Yayla

Abanoz, Akova, Arslanköy, Fındıkpınarı, Gökbelen, Gözne, Gülek, Kaş, Kepirli, Kozlar, Sertavul, Soğucak

26


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI MERSİN METEOROLOJİK DEĞERLERİ Kaynak: T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü

Aylar

Ocak

Ortalama Sıcaklık °C

En Yüksek Sıcaklık °C

En Düşük Sıcaklık °C

Aylık Ortalama Açık Gün Sayısı

Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı °C

Ortalama Nisbi Nem %

Toplam Yağış Miktarı (mm)

Yağışlı Gün Sayısı

Aylık Maksimum Yağış Miktarı (mm)

11,1

19

4,1

1

15,7

59,6

244,4

14

84

Şubat

12,9

20,1

6,4

9

14,1

60,5

112

11

39,2

Mart

14,6

22,4

5,7

11

16,3

60,5

129,4

9

38,2

Nisan

17,7

29,3

11

7

17,7

58,7

5,8

6

2,4

Mayıs

23,3

34,6

15

11

21,1

59,9

1,4

3

0,8

Haziran

27

33,4

21,7

9

25,5

66,7

8,2

2

7,8

Temmuz

28,9

33,6

24,4

16

29

62,6

2,4

2

2,2

Ağustos

30

34,8

25,2

18

29,7

61,7

7,4

2

4,8

Eylül

27,9

34

20,4

22

29

53,6

15,4

2

14,2

Ekim

25,1

35,8

16,7

13

26,1

50,3

13

4

8,6

Kasım

19,6

29,1

11,3

17

21,6

42,8

26,8

6

13,6

Aralık

13,5

20,3

8

10

17,6

65

219,8

13

45,2

27



Ekonomik Rapor / 2019

Toplumsal ve Kültürel Yapı



Ekonomik Rapor / 2019

• 2019 yılında İlimizde nüfus artış hızındaki güçlü genişlemede erkek nüfus, ilçeler bazında ise Mezitli ilçesi etkilidir. • Çalışma çağına gelmemiş nüfusun il nüfusu içerisindeki payında daralma, 65 yaş üzeri nüfusun payında ise genişleme hızlanmıştır.

NÜFUS ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİNE GÖRE NÜFUS SONUÇLARI* Kaynak: TÜİK

2017

2018

2019

Toplam Nüfus

80.810.525

82.003.882

83.154.997

İl ve İlçe Merkezleri

74.761.132

75.666.497

77.151.280

Türkiye

Belde ve Köyler

6.049.393

6.337.385

6.003.717

Nüfus Yoğunluğu

105

107

108

Yıllık Nüfus Artış Hızı(‰)

12,4

14,7

13,9

Toplam Nüfus

1.793.931

1.814.468

1.840.425

İl ve İlçe Merkezleri

1.793.931

1.814.468

1.840.425

-

-

-

Nüfus Yoğunluğu

116

117

119

Yıllık Nüfus Artış Hızı(‰)

11,3

11,4

14,2

Mersin

Belde ve Köyler

TÜRKİYE GENELİ YILLIK NÜFUS ARTIŞ HIZI (‰)

MERSİN İLİ YILLIK NÜFUS ARTIŞ HIZI (‰)

Kaynak: TÜİK

Kaynak: TÜİK

14,7

13,4

13,5

2015

2016

12,4

16,3

13,9 10,3

2017

2018

2019

2015

31

2016

14,2 11,3

11,4

2017

2018

2019


Ekonomik Rapor / 2019

2019 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre Mersin nüfusu yıllık ‰ 14,2’lik nüfus artış hızı ile 1.840.425 kişiye yükselmiştir. 2019 yılı ‰ 14,2’lik nüfus artış hızı ile Mersin, Türkiye genelinin üzerindedir. Söz konusu dönemde erkek nüfus önceki yıla göre ‰15,42’lük artışla 919.594’e, kadın nüfus ise ‰12,99’luk artışla 920.831’e ulaşmıştır. 2019 yılında İlimizde nüfus artış hızındaki hızlı genişlemede erkek nüfus etkili olmuştur. Nüfusun en fazla olduğu ilk 15 il içerisinde yıllık nüfus artış hızı ile Mersin geçen yılki 10.sıradaki yeri 2019’de 8.sıraya yükselmiştir. Ülkemiz nüfusunun %2,2’sini karşılayan İlimiz; toplam nüfusu ile Türkiye’nin 11.büyük ilidir. Nüfus yoğunluğu olarak ifade edilen bir kilometrekareye düşen kişi sayısı, Türkiye genelinde 108 iken nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu illerin sıralamasında Mersin 119 kişi ile 21. sırada yer almaktadır. İlimiz; nüfus yoğunluğu ile Türkiye genelinin üzerindedir.

MERSİN İLİ İLÇELERE GÖRE NÜFUS İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TÜİK

2018 İlçeler

2019

Nüfus Artış Hızı (‰)

Erkek

Kadın

Toplam

Erkek

Kadın

Toplam

18/17

19/18

Nüfus Yoğunluğu (km²/kişi)*

Akdeniz

134.075

130.543

264.618

133.085

129.180

262.265

-16

-8,9

990

Anamur

33.420

32.500

65.920

33.461

32.607

66.068

15,1

2,2

46

Aydıncık

5.640

5.448

11.088

5.607

5.416

11.023

12,7

-5,9

31

Bozyazı

13.518

13.322

26.840

13.391

13.204

26.595

8,5

-9,2

41

Çamlıyayla

4.470

4.209

8.679

4.278

4.048

8.326

89,2

-41,5

14

Erdemli

70.107

70.224

140.331

70.788

70.688

141.476

17,3

8,1

62

Gülnar

13.051

12.814

25.865

13.002

12.418

25.420

40,1

-17,4

18

Mezitli

94.991

99.028

194.019

100.181

104.059

204.240

34

51,3

551

Mut

31.501

31.352

62.853

31.318

31.321

62.639

10

-3,4

23

Silifke

59.962

59.341

119.303

61.064

59.809

120.873

15,6

13,1

45

Tarsus

171.375

168.301

339.676

172.779

169.594

342.373

12,1

7,9

169

Toroslar

148.749

147.833

296.582

152.237

150.773

303.010

3,1

21,4

282

Yenişehir

124.661

134.033

258.694

128.403

137.714

266.117

20,8

28,3

1.915

Toplam

905.520

908.948

1.814.468

919.594

920.831

1.840.425

11,4

14,2

119

*: Harita Genel Komutanlığına ait 2014 yılında üretilen 1/1 000 000 ölçekli Mülki İdari Bölümleri Haritası vektör verisinden hesaplanarak elde edilmiş yüz ölçümü verileri yardımıyla hesaplanmıştır.

Nüfus en fazla olduğu ilçeler arasında yer alan Tarsus’ta nüfus artış hızındaki yavaşlamanın son iki yıldır devam ettiği gözlenirken, Toroslar ve Yenişehir ilçelerinde nüfusun artış hızında geçen yıl gözlenen yavaşlamanın; 2019 yılında tersine döndüğü görülmektedir. İlçeler genelinde önceki yıla göre oransal olarak nüfus artış hızı en fazla Mezitli, Yenişehir ve Toroslar ilçelerinde genişlemiştir. Nüfusun en hızlı azaldığı Akdeniz ilçesinde ise nüfustaki azalış 2019 yılında da devam etmiştir. Söz konusu dönemde kilometrekareye düşen kişi sayısı olan nüfusun yoğunluğunun önceki yıla göre en fazla arttığı ilçeler Yenişehir ve Mezitli iken, Akdeniz ilçesi ise azalışın en fazla gözlendiği ilçe konumundadır.

32


Ekonomik Rapor / 2019

ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ SONUÇLARINA GÖRE MERSİN İLİ NÜFUS PRAMİDİ Kaynak: TÜİK

Kadın

2007

2019

‘90+’ ‘85-89’ ‘80-84’ ‘75-79’ ‘70-74’ ‘65-69’ ‘60-64’ ‘55-59’ ‘50-54’ ‘45-49’ ‘40-44’ ‘35-39’ ‘30-34’ ‘25-29’ ‘20-24’ ‘15-19’ ‘10-14’ ‘5-9’ ‘0-4’

‘90+’ ‘85-89’ ‘80-84’ ‘75-79’ ‘70-74’ ‘65-69’ ‘60-64’ ‘55-59’ ‘50-54’ ‘45-49’ ‘40-44’ ‘35-39’ ‘30-34’ ‘25-29’ ‘20-24’ ‘15-19’ ‘10-14’ ‘5-9’ ‘0-4’

Erkek

Kadın

Erkek

2019 yılında İlimize 0-14 yaş grubu (çalışma çağına gelmemiş nüfus) ile 15-24 yaş grubunun (genç nüfus) toplam nüfus içerisindeki payındaki azalışın devam ettiği görülmektedir. 15-64 yaş grubunda bulunan çalışma çağındaki nüfusta ise genç nüfustaki gerilemenin etkisiyle 2017 yılında payında gözlenen gerileme 2019 yılında da sürmüştür. 65 yaş ve üzeri nüfusun toplam nüfus içerisindeki payındaki artış eğilimi hız kazanarak devam etmiştir.

MERSİN İLİ “0-14” YAŞ GRUBUNDAKİ NÜFUSUN İL NÜFUSU İÇERİSİNDEKİ PAYI

MERSİN İLİ “15-24” YAŞ GRUBUNDAKİ NÜFUSUN İL NÜFUSU İÇERİSİNDEKİ PAYI

Kaynak: TÜİK

Kaynak: TÜİK

24,2% 24,0% 23,8% 23,6% 23,4% 23,2% 23,0% 22,8%

15,6% 15,4% 15,2% 15,0% 14,8% 14,6% 14,4% 14,2%

24,1% 23,7% 23,6%

23,8%

23,3%

2015

2016

2017

2018

2019

33

15,5% 15,5%

15,2% 14,9% 14,7%

2015

2016

2017

2018

2019


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ “15-64” YAŞ GRUBUNDAKİ NÜFUSUN İL NÜFUSU İÇERİSİNDEKİ PAYI

MERSİN İLİ “65+” YAŞ GRUBUNDAKİ NÜFUSUN İL NÜFUSU İÇERİSİNDEKİ PAYI

Kaynak: TÜİK

Kaynak: TÜİK

68,0% 67,9% 67,8% 67,7% 67,5% 67,6% 67,4% 67,3% 67,2% 67,1%

9,4% 9,2% 9,0% 8,8% 8,6% 8,4% 8,2% 8,0% 7,8% 7,6% 7,4%

67,9% 67,8% 67,7% 67,5% 67,4%

2015

2016

2017

2018

2019

9,3% 8,5% 8,2%

8,8%

8,3%

2015

2016

2017

2018

2019

ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ SONUÇLARINA GÖRE İLÇELERE GÖRE ORTANCA YAŞ Kaynak: TÜİK, MTSO Hesapları

İl ve İlçeler

2018

2019

Erkek

Kadın

Toplam

Erkek

Kadın

Toplam

Akdeniz

28

29,1

28,5

28,4

29,5

28,9

Anamur

37,6

39,8

38,7

38,1

40,2

39,2

Aydıncık

37,1

39,8

38,4

37,9

40,4

39,1

Bozyazı

37

38,5

37,7

37,5

39,2

38,4

Çamlıyayla

46,3

49,1

47,7

47,7

50,2

49,0

Erdemli

34,2

35,2

34,7

34,6

35,8

35,2

Gülnar

39,1

43,7

41,3

39,7

44,8

42,1

Mezitli

34,6

35,9

35,3

34,9

36,3

35,6

Mut

35,5

37,3

36,4

36,1

37,7

36,9

Silifke

38

39,3

38,6

38,2

39,7

38,9

Tarsus

31,3

32,6

31,9

31,6

33,0

32,3

Toroslar

30

30,7

30,4

30,2

31,1

30,7

Yenişehir

33,3

34,2

33,8

33,6

34,8

34,3

Mersin Toplam

32,4

33,8

33,1

32,8

34,2

33,5

Türkiye Toplam

31,4

32,7

32

31,7

33,1

32,4

Türkiye genelinde 2018 yılında 32 olan ortanca yaş, 2019 yılında 32,4 seviyesine yükselmiştir. Ortanca yaş erkeklerde 31,7 iken, kadınlarda 33,1’dir. İlimizde ise ortanca yaş 2018 yılında 33,1 iken 2019 yılında 33,5’e yükselmiştir. İlimizde ortanca yaş erkeklerde 32,8, kadınlarda ise 34,2’dir. İlimiz ilçelerinde ortanca yaşın en yüksek olduğu ilçe Çamlıyayla iken en düşük olduğu ilçe ise Akdeniz’dir. 2018 yılı ile kıyaslandığında 2019 yılında ortanca yaşta en fazla artış Çamlıyayla, Gülnar, Aydıncık ve Bozyazı ilçelerinde gerçekleşmiştir.

34


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİNİN NET GÖÇ VE NET GÖÇ HIZI Kaynak: TÜİK

Dönemler

Aldığı Göç

Verdiği Göç

Net Göç

Net Göç Hızı (‰)

2008-2009

48.377

49.209

- 832

- 0,51

2009-2010

50.430

51.739

-1.309

- 0,79

2010-2011

51.328

54.630

-3.302

-1,98

2011-2012

46.721

53.523

-6.802

-4,03

2012-2013

51.468

55.482

-4.014

-2,35

2013-2014

55.598

54.843

755

0,44

2014-2015

56.171

58.404

-2.233

-1,3

2015-2016

54.962

52.763

2.199

1,24

2016-2017

54.492

55.393

-901

-0,5

2017-2018

55.779

61.917

-6.138

-3,38

2019-2020

55.429

54.452

977

0,53

2018-2019 döneminde Türkiye genelinde 2.806.123 kişi yaşadığı yeri değiştirirken 24 ilin aldığı göç verdiğinden fazla iken, 57 ilin verdiği göç aldığından fazladır. İlimiz, aldığı göç miktarı ile Türkiye genelinde 7., verdiği göç ile 10. sırada yer almaktadır. Söz konusu dönemde, İlimizin net göç hızının ‰ 0,53 seviyesine yükselmiştir. Nüfusun en fazla olduğu 15 il içerisinde Mersin net göç hızı ile 9.sıradadır. Söz konusu dönemde verilen göçün bir önceki döneme göre tüm yaş gruplarında azaldığı gözlenirken en hızlı azalış sırasıyla “65+” ile “2024” yaş gruplarında olduğu, alınan göçte ise en fazla artış “5-10” yaş grubunda olduğu gözlenirken en fazla azalış “65+” yaş grubunda gerçekleşmiştir.

MERSİN İLİNİN CİNSİYETE VE YAŞ GRUBUNA GÖRE GÖÇ İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TÜİK

2017-2018 Yaş Grubu 0-4

Aldığı Göç

2018-2019 Verdiği Göç

Aldığı Göç

Verdiği Göç

Erkek

Kadın

Erkek

Kadın

Erkek

Kadın

Erkek

Kadın

1.954

1.787

1.604

1.619

1.812

1.773

1.607

1.500

5-9

1.807

1.746

1.770

1.637

2.043

1.849

1.659

1.578

10-14

1.506

1.492

1.447

1.419

1.662

1.520

1.325

1.325

15-19

2.377

3.211

4.357

5.883

2.404

3.116

3.941

5.374

20-24

5.458

7.651

5.384

6.763

5.413

7.644

4.460

6.662

25-29

3.224

3.853

4.311

4.310

3.317

3.615

3.466

4.323

30-34

2.307

2.460

2.208

2.245

2.308

2.338

2.146

2.272

35-39

1.781

1.761

1.630

1.710

1.781

1.687

1.501

1.532

40-44

1.252

1.306

1.300

1.286

1.297

1.278

1.154

1.179

45-49

1.052

965

1.173

1.128

1.173

1.016

934

914

50-54

900

777

989

1.002

858

780

709

689

55-59

663

772

942

1.031

785

756

625

655

60-64

651

668

886

847

620

557

493

525

65+

1.121

1.277

1.475

1.561

952

1.075

880

1.024

Toplam

26.053

29.726

29.476

32.441

26.425

29.004

24.900

29.552

35


Ekonomik Rapor / 2019

2018-2019 DÖNEMİ TÜRKİYE GENELİ EN FAZLA GÖÇ ALAN İLK 10 İL Kaynak: TÜİK

Gaziantep

Adana

Konya

Mersin

Kocaeli

Bursa

Antalya

İzmir

Ankara

İstanbul

7. Sırada

2018-2019 TÜRKİYE GENELİ EN FAZLA GÖÇ VEREN İLK 10 İL Kaynak: TÜİK

Mersin

Konya

Şanlıurfa

Adana

Kocaeli

Bursa

Antalya

İzmir

Ankara

İstanbul

10. Sırada

2018-2019 döneminde Mersin ili net göç hızındaki değişimler yaş gruplarına bir önceki dönemle karşılaştırıldığında çalışma çağına gelmemiş (0-14) yaş grubunda net göç hızında artış hızı önceki döneme göre hızlandığı, genç nüfus (15-24) ve çalışma çağındaki nüfus(15-64) yaştaki nüfusta verilen göçlerdeki azalışın etkisiyle net göç hızının arttığı gözlenmiştir. 65 ve üzeri yaş grubunda ise önceki dönemde gözlenen azalış yön değiştirerek artışa geçmiştir.

36


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ YAŞ GRUPLARINA GÖRE NET GÖÇ HIZI Kaynak: TÜİK

6.0 4.0 2.0 0.0 ‰

-2.0 -4.0

Çalışma Çağına Gelmemiş Nüfus (0-14)

Genç Nüfus (15-24)

65+

-6.0

Çalışma Çağındaki Nüfus (15-64)

-8.0 -10.0 -12.0 -14.0 -16.0 2017

2018

2019

37


Ekonomik Rapor / 2019

• Nüfusun yoğun olduğu iller arasında; Mersin yüksekokul ve fakülte mezunu oranı ile 7.sıradadır. • İlimizde çıraklık eğitim merkezlerinde eğitim gören çırak sayısı artıştadır. • Öğretim elemanı sayısı ile Türkiye’nin%1,3’ünü karşılayan Mersin, sıralamada 15. il konumundadır.

EĞİTİM MERSİN İLİ OKURYAZARLIK DURUMU (6 yaş ve üzeri) Kaynak: TÜİK

Türkiye

Erkek

Kadın

Toplam

Mersin

2018

2019

2018

2019

Bilinmeyen

0,8

0,8

0,9

0,8

Okuma Yazma Bilen Oranı (%)

98,3

98,4

98,5

98,6

Okuma Yazma Bilmeyen Oranı(%)

0,9

0,8

0,7

0,6

Bilinmeyen

0,8

0,9

0,8

0,8

Okuma Yazma Bilen Oranı (%)

94,0

94,4

95,7

95,9

Okuma Yazma Bilmeyen Oranı (%)

5,1

4,7

3,5

3,3

Bilinmeyen

0,8

0,8

0,8

0,8

Okuma Yazma Bilen Oranı (%)

96,2

96,4

97,1

97,3

Okuma Yazma Bilmeyen Oranı (%)

3,0

2,7

2,1

1,9

38


Ekonomik Rapor / 2019

BİTİRİLEN EĞİTİM DÜZEYİ VE CİNSİYETE GÖRE MERSİN İLİ NÜFUSU Kaynak: TÜİK

2018

Bitirilen Eğitim Düzeyi (15+ yaştaki nüfus) Okuma yazma bilmeyen

2019

Erkek

Kadın

Toplam

Erkek

Kadın

Toplam

5.377

28.563

33.940

4.788

26.990

31.778

Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen

19.027

58.523

77.550

17.191

55.503

72.694

İlkokul mezunu

131.078

181.097

312.175

124.627

175.803

300.430

İlköğretim mezunu

110.166

79.840

190.006

72.096

51.198

123.294

Ortaokul veya dengi okul mezunu

106.176

87.510

193.686

150.893

122.678

273.571

Lise veya dengi okul mezunu

177.329

144.438

321.767

183.927

149.698

333.625

Yüksekokul veya fakülte mezunu

111.482

99.321

210.803

116.080

104.646

220.726

Yüksek lisans mezunu (5 veya 6 yıllık fakülteler dahil)

8.953

6.737

15.690

9.739

7.488

17.227

Doktora mezunu

1.560

1.121

2.681

1.593

1.186

2.779

Bilinmeyen

5.220

5.425

10.645

5.617

5.818

11.435

Lise veya dengi mezunu oranı (%)

26

21

24

27

21

24

Yüksekokul veya fakülte mezunu oranı (%)

16

14

15

17

15

16

MERSİN İLİ İLKÖĞRETİM EĞİTİM SEVİYESİNE GÖRE OKUL, ÖĞRENCİ, ÖĞRETMEN SAYISI* Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü

2018-2019

2019-2020

Okul Sayısı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı Okul Sayısı

Akdeniz

101

50.701

2.425

94

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

43.983

2.375

Toroslar

103

51.819

2.589

87

44.853

2.292

Yenişehir

118

43.218

2.548

93

40.962

2.116

Mezitli

79

27.217

1.388

72

24.456

1.293

Anamur

50

8.522

565

48

7.330

539

Aydıncık

9

1.439

103

8

1.188

97

Bozyazı

25

4.066

254

23

3.318

255

Çamlıyayla

10

691

59

9

566

55

Erdemli

116

23.357

1.586

107

20.280

1.474

Gülnar

34

3.028

222

53

2.428

201

Mut

69

8.910

587

67

7.373

550

Silifke

85

15.562

1.050

78

13.300

983

Tarsus

174

56.314

3.080

164

50.008

2.844

Toplam

973

294.844

16.456

903

260.045

15.074

*: Resmi ve Özel Okulları kapsamaktadır. Okul öncesi öğrenci, öğretmen ve okul sayıları da dahil edilmiştir.

39


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ ORTAÖĞRETİM EĞİTİM SEVİYESİNE GÖRE OKUL, ÖĞRENCİ, ÖĞRETMEN SAYISI* Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü

İlçe Adı

2018-2019

2019-2020

Okul Sayısı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Okul Sayısı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Akdeniz

31

16.423

1.312

24

14.614

1.141

Yenişehir

63

16.243

1.601

34

15.426

1.283

Mezitli

31

8.728

771

77

18.059

2.013

Toroslar

32

14.954

1.207

33

8.651

827

Anamur

15

3.872

321

15

3.546

324

Aydıncık

2

363

36

2

376

38

Bozyazı

4

1.332

100

4

1.282

104

Çamlıyayla

1

104

17

1

128

17

Erdemli

22

8.424

701

22

8.113

721

Gülnar

5

843

98

5

873

99

Mut

11

3.117

251

10

2.860

255

Silifke

22

6.280

559

24

5.941

571

Tarsus

49

19.794

1.569

53

18.518

1.679

Toplam

288

100.477

8.543

304

97.898

9.072

*: Resmi ve Özel Okulları kapsamaktadır.

2019-2020 ÖĞRETİM YILI MESLEKİ ve TEKNİK ORTAÖĞRETİM KURUMLARININ İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI

Okul Türü

Akdeniz

Toroslar

Yenişehir

Mezitli

Anamur

Aydıncık

Bozyazı

Çamlıyayla

Erdemli

Gülnar

Mut

Silifke

Tarsus

2019-2020 Toplam

2018-2019 Toplam

Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi

11

9

4

6

5

1

2

1

6

3

4

9

14

75

72

Din Öğretim

4

3

4

2

2

-

1

-

2

1

1

1

3

24

23

Özel Eğitim Uygulama Okulları

1

3

2

2

1

-

-

-

1

1

1

3

3

18

10

Müzik ve Sahne Sanatları Lisesi

-

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

1

Özel Meslek Liseleri

2

4

3

2

1

-

-

-

1

-

-

1

4

18

19

Toplam

18

19

14

12

9

1

3

1

10

5

6

14

24

136

125

2019-2020 öğretim yılında İlimizde yer alan mesleki ve teknik ortaöğretim kurum sayısı önceki döneme göre %9 artarak 136 adete ulaşmıştır. Bir önceki döneme göre belirtilen kurumların sayısındaki artış, hız kazanmıştır. Söz konusu artışta ağırlıklı olarak özel eğitim uygulama okulları etkili olmuştur. İlimizdeki mesleki ve teknik ortaöğretim kurumu sayısındaki yoğunlaşmada Tarsus, Toroslar, Akdeniz ilçeleri ilk sırada yer almaktadır.

40


Ekonomik Rapor / 2019

2019-2020 ÖĞRETİM YILI ÇIRAKLIK VE KALFALIK EĞİTİMİ GÖRENLERİN DURUMU Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Eğitim Veren İlçeler

Çırak Öğrenci

Kalfa Öğrenci

Öğretmen Sayısı*

824

185

54

Akdeniz Anamur

218

71

10

Erdemli

432

66

14

Mut

124

28

8

Silifke

166

-

13

Tarsus

503

59

28

2019-2020 Toplam

2.267

409

127

2018-2019 Toplam

1.538

1.255

118

*: Öğretmen sayılarına idareci sayısı dahildir.

2019-2020 öğretim yılında İlimizde çıraklık eğitim merkezlerinde eğitim gören çırak sayısında önceki döneme göre %47’lik artış, kalfa öğrenci sayısında ise %67’lik azalış gözlenmiştir. Bir önceki eğitim dönemine göre çırak öğrenci sayısındaki hızlı artış mesleki eğitim açısından olumlu bir göstergedir. Merkezlerde eğitim gören çırak öğrenci sayısındaki en fazla artış Erdemli, Akdeniz ilçesinde olduğu görülmektedir. Söz konusu dönem aralığında eğitim gören öğrenci sayısındaki azalış nedeniyle öğretmen başına düşen öğrenci sayısındaki azalışın devam etmiş, 24’den 21’e gerilemiştir.

2019-2020 ÖĞRETİM YILI ÖZEL OKUL DURUMU Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Akdeniz

Özel Mersin Cebir Ortaokul

14

13

Akdeniz

Özel Mersin Cebir Koleji Anadolu Lisesi

79

19

Akdeniz

Özel Şişecam Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi

1.155

53

Erdemli

Özel Erdemli Birey Anaokulu

25

-

Erdemli

TED Mersin Özel İlkokulu

270

25

Erdemli

Özel Gaye İlkokulu

67

18

Erdemli

Özel Erdemli Birey Koleji İlkokulu

46

9

Erdemli

Özel Debi Akademi İlkokulu

92

11

Erdemli

TED Mersin Özel Ortaokulu

256

24

Erdemli

Özel Erdemli Final Ortaokulu

79

13

Erdemli

Özel Gaye Ortaokulu

96

21

Erdemli

Özel Erdemli Birey Koleji Ortaokulu

33

11

Erdemli

Özel Debi Akademi Ortaokulu

78

12

Erdemli

TED Mersin Koleji Özel Lisesi

180

18

Erdemli

Özel Erdemli Final Anadolu Lisesi

146

17

Erdemli

Özel Gaye Anadolu Lisesi

48

15

Erdemli

Özel Gaye Fen Lisesi

38

14

Erdemli

Özel Erdemli Birey Anadolu Lisesi

154

19

Erdemli

Özel Erdemli Doğru Cevap Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi

47

14

41


Ekonomik Rapor / 2019

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Erdemli

Özel Erdemli Doğru Cevap Anadolu Lisesi

64

14

Mezitli

TED Mersin Koleji Özel Anaokulu

133

14

Mezitli

Özel İnci Gündüz Anaokulu

89

7

Mezitli

Özel Merkez Anaokulu

49

4

Mezitli

Özel Mezitli Akdeniz Boğaziçi Koleji Anaokulu

34

1

Mezitli

Özel Mersin Bil Koleji Anaokulu

29

2

Mezitli

Özel Lale Bahçesi Anaokulu

45

-

Mezitli

Özel Akdeniz Gülbahçe İsabet Anaokulu

27

-

Mezitli

Özel Mersin Orman Anaokulu

48

2

Mezitli

Özel Mersin Çukurova Anaokulu

29

2

Mezitli

Özel Renkli Bulut Kent Anaokulu

27

2

Mezitli

Özel Gülbahçe Anaokulu

20

-

Mezitli

Özel Mezitli Bahçeşehir Koleji Anaokulu

100

9

Mezitli

Özel Mezitli Final İlkokulu

48

12

Mezitli

Özel Mersin Cukorova İlkokulu

58

7

Mezitli

Özel Mersin Gelecek İlkokulu

380

42

Mezitli

Özel Mezitli Basut İlkokulu

112

12

Mezitli

Özel Mezitli Akdeniz Boğaziçi Koleji İlkokulu

113

13

Mezitli

Özel Mersin Bil Koleji İlkokulu

84

13

Mezitli

Özel Al Razi Milletlerarası İlkokulu

21

3

Mezitli

Özel Mezitli Başarının Yolu Milletlerarası İlkokulu

130

1

Mezitli

Özel Ninova Müstakbel Milletlerarası İlkokulu

54

7

Mezitli

Özel Irak Bilgi Milletler Arası İlkokulu

29

1

Mezitli

Özel Mezitli Bahçeşehir Koleji İlkokul

177

19

Mezitli

Özel Ninova Müstakbel Milletlerarası Ortaokulu

62

9

Mezitli

Özel Mersin Gelecek Ortaokulu

317

42

Mezitli

Özel Mezitli Final Ortaokulu

47

11

Mezitli

Özel Bilimkent Ortaokulu

63

11

Mezitli

Özel Ataşehir Ortaokulu

31

11

Mezitli

Özel Mezitli Basut Ortaokulu

129

15

Mezitli

Özel Mezitli Akdeniz Boğaziçi Koleji Ortaokulu

163

23

Mezitli

Özel Mersin Bil Koleji Ortaokulu

100

15

Mezitli

Özel Mersin Koleji Ortaokulu

80

10

Mezitli

Özel Mersin Çukurova Ortaokulu

87

9

Mezitli

Özel Mezitli Başarının Yolu Milletlerarası Ortaokulu

134

3

Mezitli

Özel Irak Bilgi Milletlerarası Ortaokulu

40

1

Mezitli

Özel Al Razi Milletlerarası Ortaokulu

10

3

Mezitli

Özel Egem Koleji Ortaokulu

32

7

Mezitli

Özel Deniz Koleji Ortaokul

5

11

42


Ekonomik Rapor / 2019

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Mezitli

Özel Mezitli Bahçeşehir Koleji Ortaokulu

323

32

Mezitli

Özel Ninova Müstakbel Milletlerarası Lisesi

65

7

Mezitli

Özel Mezitli Başarının Yolu Milletlerarası Lisesi

95

2

Mezitli

Özel Irak Bilgi Milletlerarası Lisesi

30

1

Mezitli

Özel Marmara Bilgi Koleji Anadolu Lisesi

45

16

Mezitli

Özel Tepe Anadolu Lisesi

155

12

Mezitli

Özel Bilimkent Anadolu Lisesi

134

15

Mezitli

Özel Mersin Gelecek Anadolu Lisesi

174

35

Mezitli

Özel Deniz Koleji Anadolu Lisesi

26

14

Mezitli

Özel Mersin Bil Koleji Anadolu Lisesi

49

18

Mezitli

Özel Egem Koleji Anadolu Lisesi

57

15

Mezitli

Özel Mezitli Final Anadolu Lisesi

58

18

Mezitli

Özel Mezitli Final Fen Lisesi

47

17

Mezitli

Özel Al Razi Milletlerarası Lisesi

54

2

Mezitli

Özel Mezitli Fen Lisesi

54

20

Mezitli

Özel Mersin Bil Koleji Fen ve Teknoloji Lisesi

39

19

Mezitli

Özel Deniz Mesleki ve Teknik Anadolu ( Sağlık M.) Lisesi

41

7

Mezitli

Özel Ataşehir Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi

66

16

Mut

Özel Mutlu Çocuk Anaokulu

59

-

Mut

Özel Akın Çelik Anaokulu

3

2

Mut

Özel Mut Volkan İlkokulu

16

4

Mut

Özel Çınar İlkokulu

31

5

Mut

Özel Mut Çınar Koleji Ortaokul

24

10

Mut

Özel Mut Volkan Ortaokulu

113

20

Mut

Özel Mut Volkan Anadolu Lisesi

301

32

Silifke

Özel Silifke Lale Bahçesi Anaokulu

32

-

Silifke

Özel Silifke Özlem Anaokulu

24

1

Silifke

Özel Silifke Final İlkokulu

112

11

Silifke

Özel Silifke Özlem İlkokulu

39

9

Silifke

Özel Silifke Final Ortaokulu

118

18

Silifke

Özel Silifke Özlem Ortaokulu

45

14

Silifke

Özel Silifke Göksu Fen Lisesi

20

14

Silifke

Özel Silifke Göksu Anadolu Lisesi

99

20

Silifke

Özel Silifke Özlem Anadolu Lisesi

75

17

Silifke

Özel Silifke Final Anadolu Lisesi

80

20

Silifke

Özel Hızır Anadolu Sağlık Meslek Lisesi

25

5

Tarsus

Özel Tarsus Değişim Anaokulu

29

4

Tarsus

Özel Tarsus Gelecek Anaokulu

107

13

Tarsus

Özel Tarsus Bil Anaokulu

27

6

43


Ekonomik Rapor / 2019

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Tarsus

Özel Doğal Anaokulu

21

7

Tarsus

Özel Bilimsarayı Anaokulu

37

4

Tarsus

Özel Tarsus Toros İlkokulu

60

10

Tarsus

Özel Çağ İlkokulu

189

18

Tarsus

Özel Tarsus Sağlık Eğitim Vakfı İlkokulu

298

35

Tarsus

Özel Tarsus Bil Koleji İlkokulu

146

10

Tarsus

Özel Tarsus Gelecek İlkokulu

141

15

Tarsus

Özel Tarsus Final İlkokulu

43

10

Tarsus

Özel Tarsus Kıvılcım İlkokulu

3

7

Tarsus

Özel Tarsus Sağlık Eğitim Vakfı Ortaokulu

303

39

Tarsus

Özel Tarsus Toros Ortaokulu

33

5

Tarsus

Özel Çağ Ortaokulu

194

18

Tarsus

Özel Tarsus Bil Koleji Orta Okulu

230

19

Tarsus

Özel Tarsus Birey Ortaokulu

21

13

Tarsus

Özel Mert Analiz Ortaokulu

31

12

Tarsus

Özel Tarsus Bilge Ortaokulu

151

22

Tarsus

Özel Tarsus Gelecek Ortaokulu

91

14

Tarsus

Özel Tarsus Final Ortaokulu

31

11

Tarsus

Özel Tarsus Derece Koleji Ortaokulu

170

22

Tarsus

Özel Amerikan Lisesi

570

75

Tarsus

Özel Tarsus Çukurova Anadolu Lise

234

34

Tarsus

Özel Tarsus Toros Anadolu Lisesi

100

12

Tarsus

Özel Çağ Anadolu Lise

136

19

Tarsus

Özel Tarsus Derece Koleji Anadolu Lisesi

59

17

Tarsus

Özel Tarsus Bil Koleji Anadolu Lisesi

151

23

Tarsus

Özel Tarsus Bil Koleji Fen Lisesi

48

27

Tarsus

Özel Çağ Fen Ve Teknoloji Lisesi

31

23

Tarsus

Özel Tarsus Bilge Anadolu Lisesi

12

13

Tarsus

Özel Tarsus Erdeniz Anadolu Lisesi

92

47

Tarsus

Özel Tarsus Köklü Anadolu Lisesi

159

19

Tarsus

Özel Tarsus Birey Koleji Anadolu Lisesi

37

18

Tarsus

Özel Çağ Fen Lisesi

84

4

Tarsus

Özel Tarsus Çukurova Fen Lisesi

197

22

Tarsus

Özel Uçan Anadolu Lisesi

159

22

Tarsus

Özel Tarsus Final Fen Lisesi

37

20

Tarsus

Özel Tarsus Final Anadolu Lisesi

74

18

Tarsus

Özel Çukurova Meslek ve Teknik Anadolu( Sağlık) Lisesi

73

13

Tarsus

Özel Tarsus Final Mesleki ve Teknik Lisesi

56

14

Tarsus

Özel Tarsus Bilge Mesleki ve Teknik Anadolu Sağlık Meslek Lisesi

147

15

44


Ekonomik Rapor / 2019

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Tarsus

Özel Çukurova Gökjet Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi

67

12

Toroslar

Özel Mersin Bahçeşehir İlkokulu

312

37

Toroslar

ODTÜ Geliştirme Vakfı Özel Mersin İlkokulu

290

33

Toroslar

Özel Şebnem İlkokulu

109

14

Toroslar

Özel Toroslar Değişim İlkokulu

44

8

Toroslar

Özel Mavikent İlkokulu

52

7

Toroslar

ODTÜ Geliştirme Vakfı Özel Mersin Ortaokulu

224

27

Toroslar

Özel Mersin Bahçeşehir Ortaokulu

420

38

Toroslar

Özel Toroslar Değişim Ortaokulu

37

9

Toroslar

Özel Mavikent Ortaokulu

84

17

Toroslar

Özel Şebnem Ortaokulu

50

10

Toroslar

Bahçeşehir Anadolu Lisesi

154

23

Toroslar

ODTÜ Geliştirme Vakfı Özel Mersin Anadolu Lisesi

90

23

Toroslar

Özel Toroslar Basut Anadolu Lisesi

30

12

Toroslar

Özel Modern Erişim Okuları Anadolu Lisesi

41

15

Toroslar

Özel Toroslar Kültür Anadolu Lisesi

95

16

Toroslar

Özel Temel Eğitim Kurumları Fen Lisesi

82

14

Toroslar

Özel Modern Erişim Okulları Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi

118

16

Toroslar

Özel Onay Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi

109

17

Toroslar

Özel Cüneyt Ekmen Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi

657

37

Toroslar

Özel Toroslar Basut Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi

958

35

Yenişehir

Özel Güney Gelişim Anaokulu

96

14

Yenişehir

Özel Hamit İzol Anaokulu

60

5

Yenişehir

Özel İçel Anaokulu

63

7

Yenişehir

Özel Mersin Küçükşeyler Anaokulu

178

14

Yenişehir

Özel Mersin Safa Kelebek Anaokulu

20

2

Yenişehir

Özel Mersin Doğa Anaokulu

177

14

Yenişehir

Özel Nevin Yılmaz Anaokulu

34

4

Yenişehir

Özel Toros Anaokulu

106

17

Yenişehir

Özel Yenişehir Gelecek Anaokulu

132

23

Yenişehir

Özel Yenişehir Merkez Anaokulu

88

15

Yenişehir

Özel Mersin Parmak İzi Anaokulu

17

3

Yenişehir

Özel Uslu Çocuklar Anaokulu

57

7

Yenişehir

Özel Yenişehir Neşe Erbek Anaokulu

62

6

Yenişehir

Özel Serpil Orman Anaokulu

35

3

Yenişehir

Özel Yenişehir Kültür Anaokulu

57

14

Yenişehir

Özel Doğa Bekleriz Anaokulu

12

5

Yenişehir

Özel Tekin Anaokulu

20

4

Yenişehir

Özel Başarının Yolu Milletlerarası İlkokulu

36

-

45


Ekonomik Rapor / 2019

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Yenişehir

Özel Toros İlkokulu

295

39

Yenişehir

Özel Mersin Doğa İlkokulu

330

36

Yenişehir

Özel İçel İlkokulu

87

17

Yenişehir

Özel Yeni Şehir Gelecek İlkokulu

91

21

Yenişehir

Özel Güney Gelişim İlkokulu

227

24

Yenişehir

Özel Serpil Orman İlkokulu

12

3

Yenişehir

Özel Mersin Evrensel Kültür İlkokulu

77

18

Yenişehir

Özel Yenişehir Mersin Final İlkokulu

108

19

Yenişehir

Özel Mersin Yenişehir Yıldızı Koleji İlkokulu

84

21

Yenişehir

Özel Yenişehir Merkez Koleji İlkokulu

272

23

Yenişehir

Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Güney Koleji İlkokulu

90

12

Yenişehir

Özel Berneşti Milletlerarası İlkokulu

13

3

Yenişehir

Özel Mersin Uğur İlkokulu

152

33

Yenişehir

Özel Taç Koleji İlkokulu

49

13

Yenişehir

Özel Yenişehir Kültür Koleji İlkokulu

70

12

Yenişehir

Özel Su Koleji İlkokulu

97

11

Yenişehir

Özel Mersin Nesibe Aydın İlkokulu

45

24

Yenişehir

Özel Tekin İlkokulu

38

11

Yenişehir

Özel Yenişehir Taç Koleji İlkokulu

60

9

Yenişehir

Özel İçel Ortaokulu

106

24

Yenişehir

Özel Berneşti Milletlerarası Ortaokulu

12

1

Yenişehir

Özel Başarının Yolu Milletlerarası Ortaokulu

17

-

Yenişehir

Özel Güney Gelişim Ortaokulu

179

26

Yenişehir

Özel Toros Ortaokulu

413

40

Yenişehir

Özel Mersin Doğa Ortaokulu

274

27

Yenişehir

Özel Mersin Evrensel Kültür Ortaokulu

69

13

Yenişehir

Özel Mersin Yenişehir Yıldız Koleji Ortaokulu

75

30

Yenişehir

Özel Yenişehir Gelecek Ortaokulu

93

21

Yenişehir

Özel Taç Koleji Ortaokulu

70

16

Yenişehir

Özel Kavram Ortaokulu

112

14

Yenişehir

Özel Yenişehir Mersin Final Ortaokulu

159

19

Yenişehir

Özel Altın Oran Ortaokulu

69

21

Yenişehir

Özel Yenişehir Taç Koleji Ortaokulu

54

11

Yenişehir

Özel Yenişehir Merkez Koleji Ortaokulu

129

20

Yenişehir

Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Güney Koleji Ortaokulu

133

17

Yenişehir

Özel Mersin Uğur Ortaokulu

298

26

Yenişehir

Özel Tepe Ortaokulu

111

16

Yenişehir

Özel Yenişehir Kültür Koleji Ortaokulu

106

20

Yenişehir

Özel Mersin Doğru Cevap Koleji Ortaokulu

34

15

46


Ekonomik Rapor / 2019

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Yenişehir

Özel Su Koleji Ortaokulu

212

25

Yenişehir

Özel Mersin Nesibe Aydın Ortaokulu

202

25

Yenişehir

Özel Pozitif Bilgi Koleji Ortaokul

68

18

Yenişehir

Özel Beyza Şensoy Ortaokulu

39

13

Yenişehir

Özel Tekin Ortaokulu

75

17

Yenişehir

Özel İçel Koleji Anadolu Lisesi

115

20

Yenişehir

Mersin Eğitim Vakfı Özel Toros Anadolu Lisesi

188

26

Yenişehir

Özel Yenişehir Mersin Final Anadolu Lisesi

134

26

Yenişehir

Özel Mersin Uğur Fen Lisesi

31

18

Yenişehir

Özel Taç Koleji Fen Lisesi

68

18

Yenişehir

Özel Altın Kupa Anadolu Lisesi

171

26

Yenişehir

Özel Güney Gelişim Anadolu Lisesi

107

21

Yenişehir

Özel Mersin Yenişehir Taç Koleji Anadolu Lisesi

183

21

Yenişehir

Özel Mersin Uğur Anadolu Lisesi

232

-

Yenişehir

Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Güney Anadolu Lisesi

176

18

Yenişehir

Özel Mersin Elit Koleji Anadolu Lisesi

36

28

Yenişehir

Özel Mersin Doğru Cevap Koleji Anadolu Lisesi

75

18

Yenişehir

Özel Mersin İz Eğitim Kurumları Anadolu Lisesi

123

23

Yenişehir

Özel Özen Anadolu Lisesi

121

27

Yenişehir

Özel Mersin Çözüm Akademi Anadolu Lisesi

230

34

Yenişehir

Özel Yenişehir Detay Anadolu Lisesi

68

24

Yenişehir

Özel Pozitif Bilgi Koleji Anadolu Lisesi

200

26

Yenişehir

Özel Mersin Başarım Anadolu Lisesi

141

24

Yenişehir

Özel Beyza Şensoy Anadolu Lisesi

46

16

Yenişehir

Özel Mersin Akademi Anadolu Lisesi

99

26

Yenişehir

Özel Final Akademi Anadolu Lisesi

74

24

Yenişehir

Özel Mersin Nesibe Aydın Anadolu Lisesi

80

17

Yenişehir

Özel Yenilik Akademi Anadolu Lisesi

273

33

Yenişehir

Özel Mersin Doğa Koleji (Lise)

71

20

Yenişehir

Özel Toros Fen Lisesi

247

28

Yenişehir

Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Güney Fen Lisesi

65

13

Yenişehir

Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Kuzey Fen Lisesi

120

17

Yenişehir

Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Kuzey Anadolu Lisesi

120

16

Yenişehir

Özel Çağdaş Fen Akademik Anadolu Lisesi

102

18

Yenişehir

Özel Tepe Fen Lisesi

99

26

Yenişehir

Özel Mersin Fen Lisesi

64

22

Yenişehir

Özel Mersin Başarım Fen Lisesi

54

23

Yenişehir

Özel Mersin Elit Koleji Fen Lisesi

150

34

Yenişehir

Özel Basamak Fen Lisesi

23

18

47


Ekonomik Rapor / 2019

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Yenişehir

Özel Yenişehir Detay Fen Lisesi

100

28

Yenişehir

Özel Evre Fen Lisesi

345

40

Yenişehir

Özel Tekin Fen Lisesi

88

23

Yenişehir

Özel Mersin İz Eğitim Kurumları Fen Lisesi

150

36

Yenişehir

Özel Mersin Evrensel Kültür Anadolu Lisesi

173

30

Yenişehir

Özel Deneyim Anadolu Lisesi

54

22

Yenişehir

Özel Mersin Fen Lisesi

64

-

Yenişehir

Özel Su Fen Lisesi

64

17

Yenişehir

Özel Berneşti Milletlerarası Lisesi

49

1

Yenişehir

Özel Başarının Yolu Milletlerarası Lisesi

7

18

Yenişehir

Özel Su Anadolu Lisesi

235

20

Yenişehir

Özel Mersin Birey Akademi Anadolu Lisesi

133

25

Yenişehir

Özel Forum Kültür Anadolu Lisesi

259

24

Yenişehir

Özel Mersin Basamak Anadolu Lisesi

96

22

Yenişehir

Özel Pozcu Şifa Anadolu Sağlık Meslek Lisesi

152

22

Yenişehir

Özel Mersin Hızır Anadolu Sağlık Meslek Lisesi

150

17

Yenişehir

Özel Mersin Deva Anadolu Sağlık Meslek Lisesi

107

17

*: Özel okulların, sınıflar bünyesinde bulunan okul öncesi öğrencileri(1.023) dahil edilmemiştir.

2019-2020 öğretim yılında İlimizde yer alan özel okul eğitim kurumlarında öğrenim gören öğrenci sayısı %17’lik artışla 35.167’ye, öğretmen sayısı ise %34 artışla 4.594’e yükselmiştir.

YÜKSEKÖĞRETİM Mersin’de yükseköğrenim alanında ikisi resmi (Mersin, Tarsus Üniversitesi), ikisi özel (Çağ, Toros Üniversitesi) olmak üzere dört üniversite ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’ne bağlı Deniz Bilimleri Enstitüsü ile Selçuk Üniversitesi Silifke-Taşucu Meslek Yüksekokulu bulunmaktadır. Mersin ilinde yer alan üniversitelerdeki öğretim elemanı sayısı ile Türkiye genelinde %1,2’lik paya, öğrenci sayısı ile %0,7’lik paya sahiptir. Mersin hem üniversitelerdeki öğretim elemanı sayısı hem de öğrenci sayısı ile ilk 20 il arasında yer almaktadır.

MİLLİ EĞİTİM ELEMANLARININ AKADEMİK GÖREVLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: İl’de yer alan yükseköğretim kurumları

2018-2019

656 654 324 349 Profesör

165 164 Doçent

2.143

2019-2020

421 450 Doktor Öğretim Üyesi

Öğretim Görevlisi

48

2.215

577 598

Araştırma Görevlisi

Toplam


Ekonomik Rapor / 2019

2019-2020 ÖĞRETİM YILI MERSİN ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK PERSONEL VE ÖĞRENCİ SAYISI Kaynak: T.C. Mersin Üniversitesi Rektörlüğü

Akademik Birimler

Öğretim Üyesi Sayısı

Öğrenci Sayısı

Anamur Meslek Yüksekokulu

26

795

Anamur Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Yüksekokulu

3

-

Aydıncık Meslek Yüksekokulu

1

3

Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu

-

420

Denizcilik Fakültesi

13

135

Denizcilik Meslek Yüksekokulu

12

601

Devlet Konservatuvarı

30

65

Diş Hekimliği Fakültesi

14

268

Eczacılık Fakültesi

25

470

Eğitim Bilimleri Enstitüsü

3

598

Eğitim Fakültesi

96

2.361

Erdemli Meslek Yüksekokulu

21

1.069

Erdemli Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Yüksekokulu

12

535

Fen Bilimleri Enstitüsü

26

889

Fen Edebiyat Fakültesi

148

4.266

Güzel Sanatlar Enstitüsü

1

62

Güzel Sanatlar Fakültesi

37

435

Hemşirelik Fakültesi

34

413

İçel Sağlık Yüksekokulu

15

928

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

59

3.058

İletişim Fakültesi

23

792

İslami İlimler Fakültesi

11

62

Mersin Meslek Yüksekokulu

13

1.778

Mimarlık Fakültesi

23

806

Mustafa Baysan Meslek Yüksekokulu

16

248

Mut Meslek Yüksekokulu

15

252

Mühendislik Fakültesi

109

2.934

Rektörlük

53

-

Sağlık Bilimleri Enstitüsü

18

279

Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu

18

1.500

Silifke Meslek Yüksekokulu

23

408

Silifke Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Yüksekokulu

8

149

Sosyal Bilimler Enstitüsü

16

1.288

Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu

39

3.569

Spor Bilimleri Fakültesi

24

220

Su Ürünleri Fakültesi

20

80

49


Ekonomik Rapor / 2019

Akademik Birimler

Öğretim Üyesi Sayısı

Öğrenci Sayısı

Takı Teknolojisi Ve Tasarımı Yüksekokulu

3

160

Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu

70

3.848

Tıp Fakültesi

572

1.550

Turizm Fakültesi

26

1.115

Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu

0

251

Yabancı Diller Yüksekokulu

80

-

1.756

38.660

Toplam

2019-2020 DÖNEMİ MERSİN ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK PERSONELİN ÜNVANLARINA GÖRE DAĞILIMI

MERSİN ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ SAYISI Kaynak: T.C. Mersin Üniversitesi Rektörlüğü

Kaynak: T.C. Mersin Üniversitesi Rektörlüğü

50.414 Profesör; 298; 17%

Doçent; 141; 8%

39.152

38.660

2018/2019

2019/2020

Doktor Öğretim Üyesi; 358; 20%

Araştırma Görevlisi; 534; 31% Öğretim Görevlisi; 425; 24%

2017/2018

1992 yılında kurulan Mersin Üniversitesi’nde toplam 16 fakülte, 5 enstitü, 8 yüksekokul, 11 adet meslek yüksekokulu, 1 adet konservatuar bulunmaktadır. 2019-2020 öğretim yılında 38.660 öğrencinin öğrenim gördüğü Mersin Üniversitesi’nde 298’ü Profesör, 141’i Doçent, 358’İ de Doktor öğretim üyesi olmak üzere toplam 1.756 akademik personel görev yapmaktadır. Mersin Üniversitesi akademik personel sayısı bir önceki öğretim dönemine göre %2 artmıştır.2018-2019 döneminde Mersin Üniversitesi bağlı bazı akademik birimlerin Tarsus Üniversitesi bünyesine dahil edilmesi kaynaklı olarak Mersin Üniversitesi öğrenci sayısında azalışta etkili olurken 2019-2020 döneminde bir önceki döneme göre %1,3’lük sınırlı azalış görülmektedir.

2019-2020 ÖĞRETİM YILI TARSUS ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ DURUMU Kaynak: T.C. Tarsus Üniversitesi

Akademik Birimler

Öğretim Elemanı Sayısı

Öğrenci Sayısı

Rektörlük

3

-

Teknoloji Fakültesi

23

413

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

3

43

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

3

-

Uygulamalı Bilimler Fakültesi

17

331

Meslek Yüksekokulu

38

1.006

Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu

6

52

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Toplam

-

127

93

1.972

50


Ekonomik Rapor / 2019

2019-2020 ÖĞRETİM YILI TARSUS ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK PERSONEL DURUMU Kaynak: T.C. Tarsus Üniversitesi

Ünvanı

Personel Sayısı

Profesör

7

Doçent

11

Doktor Öğretim Üyesi

23

Öğretim Görevlisi

39

Araştırma Görevlisi

13

Toplam

93

2018 yılında kurulan Tarsus Üniversitesi’nde toplam 4 fakülte, birer adet enstitü, yüksekokul ve meslek yüksekokulu bulunmaktadır. 2019-2020 öğretim yılında 1.972 öğrenci öğrenim görürken, 93 akademik personel görev yapmaktadır.

2019-2020 ÖĞRETİM YILI ÇAĞ ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ DURUMU Kaynak: T.C. Çağ Üniversitesi Rektörlüğü

Akademik Birimler

Öğrenci Sayısı

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

830

Fen Edebiyat Fakültesi

917

Hukuk Fakültesi

1.033

Meslek Yüksekokulu

1.117

Sosyal Bilimler Enstitüsü

639

Toplam

4.536

2019-2020 ÖĞRETİM YILI ÇAĞ ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK PERSONEL DURUMU Kaynak: T.C. Çağ Üniversitesi Rektörlüğü

Unvanı

Personel Sayısı

Profesör

20

Doçent

6

Doktor Öğretim Üyesi

33

Öğretim Görevlisi

109

Araştırma Görevlisi

36

Toplam

204

1997’de Mersin ve Adana arasında Yenice’de kurulan ve Mersin’e 35 km. uzaklıkta olan Çağ Üniversitesi’nde, üç fakülte, bir yüksekokul ve bir enstitü bulunmaktadır. 2019-2020 öğretim yılında 4.536 öğrencinin eğitimini sürdürdüğü Çağ Üniversitesi’nde 20’si Profesör, 6’sı Doçent, 33’ü Doktor Öğretim Üyesi olmak üzere toplam 204 akademik personel görev yapmaktadır. Çağ Üniversitesi öğrenci sayısında 2018-2019 öğretim yılına göre %3 azalış, akademik personel sayısı %9 artış kaydedilmiştir.

51


Ekonomik Rapor / 2019

2019-2020 ÖĞRETİM YILI TOROS ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ DURUMU Kaynak: T.C. Toros Üniversitesi

Akademik Birimler

Öğrenci Sayısı

Mühendislik Fakültesi

554

İktisadi İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi

499

Güzel Sanatlar Fakültesi

399

Meslek Yüksekokulu

1.127

Sağlık Bilimleri Yüksekokulu

257

Yabancı Diller Yüksekokul

13

Fen Bilimleri Enstitüsü

62

Sosyal Bilimler Enstitüsü

189

Toplam

3.100

2019-2020 ÖĞRETİM YILI TOROS ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK PERSONEL DURUMU Kaynak: T.C. Toros Üniversitesi

Unvanı

Personel Sayısı

Profesör

24

Doçent

6

Doktor Öğretim Üyesi

36

Öğretim Görevlisi

81

Araştırma Görevlisi

15

Toplam

162

Mersin’de kurulan ikinci özel üniversite olan Toros Üniversitesi’nde, 2019-2020 öğretim yılında 24’ü Profesör, 6’sı Doçent, 36’sı Doktor Öğretim Üyesi olmak üzere toplam 162 akademik personel görev yapmakta olup, öğrenci sayısı ise 3.100’dür. Söz konusu dönemde Toros Üniversitesi akademik personel sayısı 2018-2019 eğitim dönemine göre %13; öğrenci sayısı ise %5 azalış göstermiştir.

2019-2020 ÖĞRETİM YILI ODTÜ DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AKADEMİK PERSONEL VE ÖĞRENCİ DURUMU Kaynak: T.C. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü

Öğretim Üyesi Sayısı Ana Bilim Dalı

Öğrenci Sayısı

Prof.

Doç.

Doktor Ö.Ü.

Toplam

Master

Doktora

Toplam

Oşinografi (Deniz Bilim) Anabilim Dalı

-

3

1

4

4

7

11

Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği

-

1

1

2

-

-

-

Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık

3

-

3

6

2

7

9

Toplam

3

4

5

12

6

14

20

Toplam Araştırma Görevlisi

4

Erdemli’de bulunan ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nde; Oşinografi, Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği, Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık bölümleri mevcut olup, 2018-2019 öğretim yılında 12 öğretim üyesi bulunmakta ve 20 öğrenci öğrenim görmektedir.

52


Ekonomik Rapor / 2019

2019-2020 ÖĞRETİM YILI SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SİLİFKE-TAŞUCU MESLEK YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİ DURUMU Kaynak: T.C. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü

Öğrenci Sayısı

Bölümler

Normal Öğretim

İkinci Öğretim

Bitkisel ve Hayvansal Üretim

104

1

Elektronik ve Otomasyon

89

48

İnşaat

195

50

Dış Ticaret

213

95

Otel, Lokanta ve İkram Hizmetleri

268

210

Seyahat Turizm ve Eğlence Hizmetleri

317

137

Yönetim ve Organizasyon

99

60

1.285

601

Toplam

2019-2020 ÖĞRETİM YILI SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SİLİFKE-TAŞUCU MESLEK YÜKSEKOKULU AKADEMİK PERSONEL DURUMU Kaynak: T.C. Selçuk Üniversitesi Silifke-Taşucu Meslek Yüksekokulu

Unvanı

Sayısı

Profesör

1

Doçent

1

Doktor Öğretim Üyesi

3

Öğretim Görevlisi

29

Toplam

34

Selçuk Üniversitesi Silifke-Taşucu Meslek Yüksekokulu’nda, 34 öğretim üyesi bulunmakta ve 1.285‘i normal öğretim, 601’i ikinci öğretim olmak üzere toplam 2.275 öğrenci öğrenim görmektedir. Toplam öğrenci sayısında bir önceki öğretim yılındaki azalışın söz konusu dönemde de devam ederek %17 seviyelerinde gerçekleştiği görülmektedir.

53


Ekonomik Rapor / 2019

• Müze ve ören yerlerindeki ziyaretçi sayısı artış hızı yavaşladı. • İlimizde, sinema ve tiyatro izleyici sayısı azalmıştır.

KÜLTÜR MERSİN İLİ MÜZELERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Müzeler

Mersin Arkeoloji Müzesi Mersin Müzesi Mersin-Atatürk Evi ve Müzesi Anamur Müzesi Silifke Müzesi Silifke Atatürk Evi ve Etn. Müzesi Narlıkuyu Mozaik Müzesi Tarsus Müzesi St. Paul Anıt Müzesi

MÜZELERDE BULUNAN ESER SAYISI Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Mersin

Anamur

Silifke

Tarsus

Toplam

Arkeolojik Eser

6.241

3.964

4.202

4.513

18.920

Etnografik Eser

891

876

1.539

1.311

4.617

Sikke

24.904

19.422

17.345

18.897

78.568

Mühür

443

234

109

179

965

Tablet

-

1

-

-

1

El Yazması

-

-

-

6

6

Fosil

2

-

1

-

3

Toplam

32.481

24.497

23.196

24.906

102.080

Sergilenen Eser

1.432

Kapalı

2.034

Kapalı

3.466

54


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ ÖREN YERLERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Toroslar Ören Yerleri

Yumuktepe

Mezitli Ören Yerleri

Soli - Viranşehir( Soloı- Pompeıpolıs )

Aydıncık Ören Yerleri

Anıt Mezar (Dört Ayak), Kelenderis

Bozyazı Ören Yerleri

Nagidos

Erdemli Ören Yerleri

Elaiussa-Sebaste( Ayaş )(Tiyatro, Agora, Büyük Hamam, Tapınak, Nekropol Alanı), Korykos (Kızkalesi) (Kızkalesi(Denizdeki Kale), Kanlıdivane)

Mut Ören Yerleri

Alahan Manastırı, Al Oda, Adrassus (Balabolu), Dağpazarı Kilisesi

Silifke Ören Yerleri

Roma Tapınağı, Cambazlı Kilisesi, Aya Thekla Yeraltı Kilisesi(Meryemlik), Taşucu (Holmi), Liman Kalesi, Kilikya Afrodisiası, Demircili (Imbriogon) Anıtmezarları, Uzuncaburç (Diocaesarea)

Tarsus Ören Yerleri

Eski Cami- St. Paul Kilisesi, Aziz Paulus, St. Paul Kuyusu, Gözlükule, Donuktaş, Altından Geçme (Roma Hamamı), Kleopatra Kapısı (Deniz Kapısı), Onur Yazıtı (Yeni Hamam), Justiniaus Köprüsü (Baç Köprüsü), Tarsus Şelalesi ve Roma Mezarları, Cumhuriyet Alanı Antik Kenti, Roma Yapı Kalıntısı, Sağlıklı Köyü Antik Yolu ve Kapısı, Gülek Kalesi

Anamur Ören Yerleri

Titiopolis, Eski Anamur (Anemurium)

MERSİN İLİ MÜZE VE ÖREN YERLERİ ZİYARETÇİ İSTATİSTİKLERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

2018

2019

574.416 512.434

465.146 422.410

16.483 Yerli

73.541

26.218

Yabancı

83.052

Müze Kartlı

Toplam

2019 yılında ilimizde yer alan müze ve örenyerleri ziyaretçi sayısı 2018 yılına göre artış hızını keserek 574.416 kişiye ulaşmıştır.

55


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARI Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

2018

2019

Sivil Mimarlık Örneği

493

543

Kalıntılar

85

109

1

1

Dinsel Yapılar

127

130

Kültürel Yapılar

191

228

İdari Yapılar

48

51

Askeri Yapılar

39

40

Endüstriyel ve Ticari Yapılar

136

149

Mezarlıklar

120

133

Şehitlikler (Tarsus Şehitliği)

1

1

Anıt ve Abideler

6

7

1.247

1.392

Korunmaya alınan sokaklar (Tarsus Evleri)

Toplam

MERSİN SİT ALANLARININ DAĞILIMI Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Arkeolojik Sit Alanı 99% Karma Sit Alanları (Arkeolojik - Kentsel) (Tarsus) 0,1%

Kentsel Sit Alanı (Mersin ve Tarsus) 0,3%

Tarihi Sit Alanı (Mersin ve Tarsus) 0,4%

KÜTÜPHANE İSTATİSTİKLERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, TÜİK

Türkiye

Mersin

2018

2019

Değişim (%)

2018

2019

Değişim (%)

1.146

1.182

3,1%

24

24

0,0%

Kitap Sayısı

19.993.613

20.742.540

3,7%

337.281

343.747

1,9%

Üye Sayısı

2.201.039

3.955.908

79,7%

34.570

55.302

60,0%

Kullanıcı(Okuyucu) Sayısı

25.091.232

31.451.920

25,4%

440.772

396.655

-10,0%

Kütüphane Sayısı*

56


Ekonomik Rapor / 2019

2019 yılında İlimizde yer alan kütüphanelerde önceki yıla göre üye sayısında artış gözlenirken, okuyucu sayısı azalmıştır.

SİNEMA VE TİYATRO İSTATİSTİKLERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, TÜİK

2018

2019

Pay(%)

Sinema Salonu Sayısı

43

42

Sinema Koltuk Sayısı

5.075

Sinema Seyirci Sayısı

1.179.433

Sıralama 2018

2019

1,5%

12.

12.

5.046

1,5%

11.

10.

988.865

1,8%

9.

10.

Tiyatro Salonu Sayısı

11

11

1,5%

11.

14.

Tiyatro Koltuk Sayısı

7.746

7.122

2%

4.

10.

Tiyatro Seyirci Sayısı

52.904

51.552

0,7%

23.

21.

Türkiye’de mevcut bulunan sinema salonu sayısının 42 adetinin yer aldığı Mersin; koltuk kapasitesi ile Türkiye genelinde 12.sırada yer almaktadır. Türkiye genelinde bir önceki yıla göre sinemaya giden seyirci sayısı yaklaşık %13, İlimizde ise %16’lık azalış kaydedilmiştir. İlimizde yer alan tiyatro koltuk sayısında yıllık bazda %8, seyirci sayısında ise %3 azalmıştır.

57


Ekonomik Rapor / 2019

• Sağlık personeli sayısında artış hızlanmıştır. • Hekim sayısındaki hızlı artışın etkisiyle hekim başına düşen kişi sayısı azalmıştır. • Yatak sayısındaki sınırlı artış paralelinde yüz bin kişi başına düşen yatak sayısında sınırlı azalma kaydedilmiştir.

SAĞLIK Türkiye’nin ilk şehir hastanesi olma özelliğinin taşıyan, bünyesinde Mersin Devlet Hastanesi ile Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi’nin de yer aldığı Mersin Şehir Hastanesi 2017 yılında hizmeti vermeye başlamıştır. Bu kapsamda İlde bir tanesi entegre, bir tanesi şehir hastanesi olmak üzere toplam 11 devlet, 1 üniversite hastanesi ve 15 adet özel hastane olmak üzere toplam 27 adet hastane ile sağlık hizmeti verilmektedir.

İLİMİZ SAĞLIK PERSONELİNİN SAYISAL DAĞILIMI Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü

Sağlık Bakanlığı

Özel Sağlık Kuruluşları

Üniversite

2019 Toplam

2018 Toplam

Uzman Hekim

954

516

228

1.698

1.617

Pratisyen Hekim

901

100

309

1.310

1.185

Uzman Diş Hekimi

17

36

10

63

60

Diş Hekimi

166

375

1

542

509

64

700

6

770

765

Hemşire ve Ebe

Eczacı

4.465

839

601

5.905

5.256

Diğer Sağlık Personeli

2.816

863

125

3.804

3.324

Toplam

9.383

3.429

1.280

14.092

12.716

2019 yılında İlimiz sağlık personeli sayısı önceki yıla göre %11 artarak 14.092’ye, sağlık kurumlarında yer alan yatak sayısı ise %0,2’lik sınırlı artışla 4.792’ye ulaşmıştır.

58


Ekonomik Rapor / 2019

İLİMİZDEKİ YATAKLI SAĞLIK KURUMLARININ HİZMETLERİ Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü

Yatak Sayısı

Poliklinik Hasta Sayısı

Kuruluşun Adı

2018

2019

2018

2019

Mersin Şehir Eğitim ve Araştırma Hastanesi

1.300

1.300

2.527.264

2.494.772

Toros Devlet Hastanesi

400

400

1.501.181

1.556.729

Anamur Devlet Hastanesi

104

104

374.824

341.765

Aydıncık Devlet Hastanesi

25

25

53.669

50.878

Bozyazı Devlet Hastanesi

30

30

95.545

80.195

Çamlıyayla İlçe Devlet Hastanesi

10

10

19.751

21.908

Erdemli Devlet Hastanesi

159

159

703.244

659.499

Gülnar Devlet Hastanesi

30

30

55.268

51.733

Mut Devlet Hastanesi

88

88

248.942

254.279

Silifke Devlet Hastanesi

200

200

598.149

629.080

Tarsus Devlet Hastanesi

544

544

1.690.649

1.654.602

Sağlık Bakanlığı Toplam

2.890

2.890

7.868.486

7.795.440

Özel Anamur Anamed Hastanesi

58

58

98.792

112.883

Özel Erdemli Yenişehir Hastanesi

49

49

34.473

72.769

Özel IMC Hastanesi

87

87

131.683

119.715

Özel M City Hospital Hastanesi

75

75

145.522

155.654

Özel Mersin Akademi Hastanesi

75

75

138.402

121.737

Özel Forum Yaşam Hastanesi

100

100

225.043

213.418

Özel Ortadoğu Hastanesi

100

100

98.307

122.836

Özel Mersin Su Hastanesi

81

81

45.002

81.610

Özel Olbamed Hastanesi

75

75

134.139

133.342

Özel Tarsus Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi

22

22

29.822

27.935

Özel Tarsus Medicalpark Hastanesi

141

141

113.910

119.823

Özel Vizyon Göz Dal Hastanesi

12

12

60.120

58.758

Özel VM Medicalpark Mersin Hastanesi

149

149

52.066

163.251

Özel Yenişehir Hastanesi

89

89

168.476

147.783

Özel Ömer Sayar Hastanesi*

57

57

49.278

44.715

1.170

1.170

1.525.035

1.696.229

Özeller Toplam Mersin Üniversitesi Hastanesi Genel Toplam

722

732

992.975

1.031.602

4.782

4.792

10.386.496

10.523.271

*Özel Ömer Sayar Hastanesi 05.11.2019 tarihi itibarıyla faaliyeti geçici olarak durdurulmuştur.

Mersin ilinde hekim başına düşen kişi sayısı 2018 yılındaki 648 iken 2019 yılında 612’ye gerilemiştir. Söz konusu dönem aralığında sağlık kurumlarında yüz bin kişiye düşen hasta yatağı sayısı 264 iken 2019 yılında 260’a gerilemiştir.

59


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ SAĞLIK GÖSTERGELERİ Kaynak: MTSO Hesapları

Hekim Başına Düşen Nüfus 670

100.000 Kişi Başına Düşen Yatak Sayısı 648

612

264

248

2017

260

2018

2019

31.12.2019 TARİHİ İTİBARİYLE İLİMİZDE BULUNAN SAĞLIK KURUMLARI

Bozyazı

Çamlıyayla

Erdemli

Gülnar

Mezitli

Mut

Silifke

Tarsus

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

1

1

1

1

1

-

1

1

-

1

1

1

-

-

9

İlçe Devlet Hastanesi (Entegre)

-

-

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

1

Üniversite Hastanesi

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

1

ADSH (Ağız ve Diş Sağlığı Hastanesi)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

1

ADSM (Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

-

1

AMATEM (Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezi)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

1

Kadın ve Çocuk-Ergen Arındırma Merkezi

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

1

ÇİM (Çocuk İzlem Merkezi)

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

TRSM (Toplum Ruh Sağlığı Merkezi)

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

1

3

Semt Polikliniği

-

-

-

-

-

-

-

1

-

-

-

-

1

2

İl Ambulans Servisi Başhekimliği

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonu

8

4

2

2

1

5

4

6

3

5

9

7

7

63

Toplam

Aydıncık

-

Devlet Hastanesi

Yenişehir

Anamur

Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Toroslar

Akdeniz

Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü

İlçe Sağlık Müdürlüğü

1

1

-

-

-

1

-

1

1

1

1

1

1

9

Toplum Sağlığı Merkezi

-

-

1

1

-

-

1

-

-

-

-

-

-

3

ASM (Aile Sağlığı Merkezi)

25

8

1

4

1

17

5

16

5

12

32

26

17

169

AHB (Aile Hekimliği Birimi)

101

22

3

9

3

47

9

60

20

39

110

99

78

600

Halk Sağlığı Laboratuvarı

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

1

Sağlık Evi

-

-

-

-

-

3

-

-

1

2

1

1

-

8

GSM (Göçmen Sağlığı Merkezi)

2

-

-

-

-

1

-

1

-

-

1

-

-

5

60


Akdeniz

Anamur

Aydıncık

Bozyazı

Çamlıyayla

Erdemli

Gülnar

Mezitli

Mut

Silifke

Tarsus

Toroslar

Yenişehir

Toplam

Ekonomik Rapor / 2019

GGSM (Güçlendirilmiş Göçmen Sağlığı Merkezi)

-

-

-

-

-

-

-

1

-

-

1

-

-

2

GSEM (Göçmen Sağlığı Eğitim Merkezi)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

1

SHM (Sağlıklı Hayat Merkezi)

-

-

-

-

-

1

-

1

-

-

1

1

-

4

KETEM (Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezi)

1

-

-

-

-

1

-

1

-

-

1

1

1

6

VSD (Verem Savaş Dispanseri)

-

1

-

-

-

-

-

-

-

1

1

1

-

4

Deri Zührevi Hastalıklar Dispanseri

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

Sıtma Savaş Dispanseri

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

1

Özel Hastane

3

1

-

-

-

1

-

3

-

1

3

-

3

15

Özel Tıp Merkezi

6

-

-

-

-

-

-

1

-

-

3

1

2

13

Özel Diyaliz Merkezleri

1

-

-

-

-

1

-

1

-

1

2

1

2

9

Özel Tüp Bebek Merkezi

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

Özel Poliklinik

4

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2

6

Özel Müstakil Laboratuvar

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

2

Özel Psikoteknik Değerlendirme Merkezi

7

-

-

-

-

-

-

1

-

1

1

-

-

10

Özel Muayenehane

24

3

-

-

-

5

-

16

-

1

4

1

44

98

Özel Sağlık Kabini

6

-

-

-

-

2

-

1

-

-

1

2

2

14

Özel Akupunktur Ünitesi

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2

3

Özel Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2

2

Özel Diş Protez Laboratuvarı

21

3

-

-

-

1

-

-

-

1

4

-

2

32

Özel ADS Polikliniği

11

1

-

-

-

2

-

4

-

4

7

-

12

41

Özel ADS Muayenehanesi

90

15

-

3

-

19

1

22

5

13

36

6

58

268

Özel Hiperbarik Oksijen Tedavi Merkezi

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

1

Özel Onkoloji Müessesesi

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

1

Özel Evde Bakım Hizmetleri Merkezi

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

2

118

27

3

8

2

66

8

80

18

52

108

74

107

671

5

-

-

-

-

-

-

4

-

-

1

2

1

13

Eczane Ecza Deposu

61


Ekonomik Rapor / 2019

SOSYAL HİZMETLER 2019 YILI SONU İTİBARİYLE İLİMİZ SOSYAL HİZMETLER MÜDÜRLÜĞÜ’NE BAĞLI SOSYAL HİZMET KURULUŞLARININ DURUMU Kaynak: T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Mersin İl Müdürlüğü

Kuruluşun Adı

Yeri

Kapasitesi

Mevcut

Hizmet Türü

Mersin Çocuk Evleri Sitesi

Akdeniz

50

85

Yuva

Erdemli Huzurevi Müdürlüğü

Erdemli

88

88

Huzurevi

Tarsus Huzurevi Müdürlüğü

Tarsus

54

56

Huzurevi

Silifke Huzurevi Müdürlüğü

Silifke

44

43

Huzurevi

Nihat Sözmen Bakım Rehabilitasyon ve Aile Danışma Merkezi

Toroslar

86

97

Bakım Merkezi

Mersin Engelli Bakım Rehabilitasyon Merkezi

Akdeniz

45

68

Bakım Merkezi

Davultepe Çocuk Evleri Sitesi

Mezitli

36

40

Bakım Merkezi

Mersin Çocuk Destek Merkezi

Toroslar

25

22

Bakım Merkezi

Çocuk Evleri Koordinasyon Merkezi

Akdeniz

146

146

Çocuk Evi

Mersin 1.Kadın Konukevi

Toroslar

-

-

Konukevi

Mersin 2. Kadın Konukevi

Yenişehir

-

-

Konukevi

Akdeniz Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğü

Akdeniz

-

-

Sosyal Hizmetler Merkezi

Toroslar Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğü

Toroslar

-

-

Sosyal Hizmetler Merkezi

Tarsus Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğü

Tarsus

-

-

Sosyal Hizmetler Merkezi

Silifke Sosyal Hizmet Merkezi

Silifke

-

-

Sosyal Hizmetler Merkezi

Anamur Sosyal Hizmet Merkezi

Anamur

-

-

Sosyal Hizmetler Merkezi

Erdemli Sosyal Hizmet Merkezi

Erdemli

-

-

Sosyal Hizmetler Merkezi

Mut

-

-

Sosyal Hizmetler Merkezi

Mut Sosyal Hizmet Merkezi

62


Ekonomik Rapor / 2019

31.12.2019 TARİHİ İTİBARİYLE İLİMİZDEKİ DİĞER SOSYAL HİZMET KURULUŞLARININ DURUMU Kaynak: T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Mersin İl Müdürlüğü

Kreş ve Gündüz Bakım Evi

Huzurevi

Çocuk Kulüpleri

Özürlü Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi

3

-

1

1

152

-

20

45

Sayı

2

2

-

1

Kapasite

99

133

-

86

Sayı

29

-

9

1

1.764

-

429

48

11

5

5

4

830

183

243

35

4

-

3

-

347

-

96

-

Sayı

-

-

-

-

Kapasite

-

-

-

-

Sayı

-

-

-

-

Kapasite

-

-

-

-

Sayı

-

-

-

-

Kapasite

-

-

-

-

Sayı

5

1

1

-

305

88

19

-

Sayı

-

-

-

-

Kapasite

-

-

-

-

Sayı

1

-

-

-

Kapasite

40

-

-

-

Sayı

10

1

3

-

Kapasite

542

44

107

-

14

1

2

-

823

54

74

-

Kuruluş Adı Akdeniz

Toroslar

Yenişehir

Mezitli

Anamur

Aydıncık

Bozyazı

Çamlıyayla

Erdemli

Gülnar

Mut

Silifke

Tarsus

Sayı Kapasite

Kapasite Sayı Kapasite Sayı Kapasite

Kapasite

Sayı Kapasite

63


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI SONU İTİBARİYLE İLÇELERE GÖRE DERNEKLERİN DAĞILIMI

Akdeniz

Toroslar

Mezitli

Yenişehir

Anamur

Aydıncık

Bozyazı

Çamlıyayla

Erdemli

Gülnar

Mut

Silifke

Tarsus

Toplam

Kaynak: T.C. İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü

Düşünce Temelli Dernekler

7

-

2

4

1

-

-

-

3

-

1

2

4

24

Dini Hizmetlerin Gerçekleştirilmesine Yönelik Faaliyet Gösteren Dernekler

28

32

11

20

1

1

3

3

39

5

9

21

16

189

Yaşlı ve Çocuklara Yönelik Dernekler

3

-

-

2

1

-

-

-

1

-

1

-

1

9

Uluslar Arası Teşekküller ve İşbirliği Dernekleri

2

-

1

2

1

-

-

-

1

-

-

-

1

8

Bireysel Öğreti ve Toplumsal Gelişim Dernekleri

25

3

6

23

3

-

-

-

4

-

1

2

11

78

Spor ve Spor ile İlgili Dernekleri

101

44

56

175

13

2

2

1

29

3

8

47

66

547

Şehit Yakını ve Gazi Dernekleri

3

-

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

2

6

Sağlık Alanında Faaliyet Gösteren Dernekler

11

3

1

13

1

-

-

-

-

-

-

-

2

31

Mesleki ve Dayanışma Dernekleri

208

47

48

110

11

1

7

-

35

7

20

48

52

594

Kültür, Sanat ve Turizm Dernekleri

32

8

11

40

4

1

2

-

10

2

3

21

19

153

Kamu Kurumları ve Personelini Destekleyen Dernekler

1

-

-

1

1

-

1

-

1

-

1

2

-

8

İnsani Yardım Dernekleri

15

9

24

17

2

-

1

-

22

-

4

2

10

106

İmar, Şehircilik ve Kalkındırma Dernekleri

-

1

-

2

2

-

-

-

1

-

4

-

4

14

Hak ve Savunuculuk Dernekleri

21

1

3

12

-

-

1

-

3

-

1

2

6

50

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Alanında Faaliyet Gösteren Dernekler

2

1

1

1

2

-

-

-

4

1

-

1

5

18

Toplumsal Değerleri Yaşatma Dernekleri

13

3

4

10

3

-

1

-

2

1

-

6

3

46

Eğitim Araştırma Dernekleri

23

24

16

16

8

1

4

2

19

7

11

26

24

181

Engelli Dernekleri

10

1

6

6

2

-

1

-

1

-

3

1

3

34

Dış Türkler ile Dayanışma Dernekleri

3

2

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

6

Çevre Doğal Hayat Hayvanları Koruma Dernekleri

12

7

6

7

1

1

3

-

3

-

3

13

3

59

520

186

196

462

57

7

26

6

178

26

70

194

233

2.161

Toplam

64


Ekonomik Rapor / 2019

• SGK’ya kayıtlı işyeri sayısındaki azalış devam ediyor. • Zorunlu sigortalı sayısındaki azalış tersine dönmesinde daimi çalışanlar etkili oldu. • Kendi hesabına çalışan esnaf sayısı 2018 ile aynı seviyede iken, çiftçi sayısındaki azalış hızlandı. • Bakmakla yükümlü tutulan kişi sayısının il nüfusu içerisindeki payı geriledi.

SOSYAL GÜVENLİK ÇALIŞMALARI MERSİN İLİ 4/a* KAPSAMINDAKİ İŞYERİ VE ZORUNLU SİGORTALI SAYISI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Değişim (%)

2018 Aralık

2019 Aralık

17-18 Aralık

18-19 Aralık

Türkiye

1.879.771

1.891.512

0,3%

0,6%

Mersin

38.179

37.791

-0,4%

-1,0%

Türkiye

16.054.759

16.010.002

-1,9%

-0,3%

Mersin

285.768

287.622

-6,6%

0,6%

Türkiye

14.229.170

14.314.313

-1,7%

0,6%

Mersin

242.065

248.307

-5,0%

2,6%

İşyeri Sayısı

Sigortalı Ücretli Çalışan Sayısı Aktif Sigortalılar Zorunlu Sigortalılar

*: Hizmet Akdine Tabi Çalışanlar

Sosyal Güvenlik Kurumu’na kayıtlı işyeri ve istihdam ile ilgili gelişmeler incelendiğinde; Türkiye genelinde Aralık 2018-2019 döneminde kayıtlı işyeri sayısı 11.741 adet artarak Aralık 2019 sonu itibariyle 1.891.512’ye ulaşmıştır. Söz konusu dönemlerde zorunlu sigortalı sayısı ise 85.143 kişi artarak 14.314.313 kişiye yükselmiştir. İşyerlerinde geçen yıl gözlenen daralma 2019 yılında sınırlı olsa da arttırdığı, zorunlu sigortalı sayısındaki azalışın ise tersine dönerek yerini artışa bırakmıştır.

65


Ekonomik Rapor / 2019

İlimizde SGK’ya kayıtlı işyeri sayısı önceki yıla göre 388 adet azalarak 37.791’e gerilemiştir. Söz konusu azalışın hızlanmasında mikro ölçekli işyeri sayısındaki azalışın etkili olduğu gözlenirken küçük ölçekli işyerlerin azalışın ise yavaşladığı görülmektedir. İşyeri sayısı en fazla olan 15 il arasında 12 aylık dönemde 8 ilde azalış, 7 ilde ise artış kaydedilmiştir. 2019 Aralık sonu itibariyle bir yıllık dönemde 4/a kapsamında zorunlu sigortalı sayısındaki geçen yılki azalış tersine dönerek 6.242 kişi artarak 248.307’ye yükselmiştir. İlimizde söz konusu dönemde kayıtlı ücretli sayısındaki %2,6’lik artış; Türkiye genelinin üzerinde bir artış oranı göstermiştir. Zorunlu sigortalılardaki artışta sektör bazında özel sektör, ölçek bazında orta ve büyük ölçekli işletmelerde daimi olarak çalışanlardaki güçlü artış etkili olmuştur. Türkiye genelinde zorunlu sigortalı sayısının en fazla yoğunlaştığı 15 il içerisinde yıllık bazdaki artışla İlimiz; dördüncü sırada yer almaktadır.

MERSİN İLİ 4/a KAPSAMINDA ZORUNLU SİGORTALILARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Daimi

Mevsimlik

250.000

Özel

300.000

213.176

206.924

188.129

200.000

Kamu 239.742

250.000

225.038

219.529

200.000

150.000

150.000 100.000

100.000

66.662 35.141

50.000

35.131

50.000

23.269

22.536

15.049

0

0

2017

2018

2019

2017

2018

İŞYERİ BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE ZORUNLU SİGORTALILARIN DAĞILIMI

SGK KAPSAMINDA İŞYERLERİNİN BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE DAĞILIMI

Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Sigortalı Sayısı

İşyeri Sayısı 39.000

300.000 250.000 200.000

38.000 27.785

34.755

37.000

53.444

58.082

36.000

150.000 100.000 50.000

61 534 3.924

35.000 74.929

70.857

85.907

84.613

2018

2019

68 584 3.713

34.000 33.000 32.000

0

Büyük Ölçekli

33.660

33.426

2018

2019

31.000

Orta Ölçekli

66

Küçük Ölçekli

Mikro Ölçekli

2019


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI İŞYERİ SAYISININ İLLERE GÖRE DAĞILIMI

2019 YILI ZORUNLU SİGORTALI SAYISININ İLLERE GÖRE DAĞILIMI

Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Muğla

Denizli

Kayseri

Manisa

Mersin

Tekirdağ

Gaziantep

Konya

Adana

Kocaeli

Antalya

İzmir

Bursa

Ankara

İstanbul

Aydın

Manisa

Balıkesir

Kayseri

248.307 Gaziantep

Muğla

Mersin

Konya

Adana

Kocaeli

Bursa

Antalya

İzmir

Ankara

İstanbul

37.791

2019 Aralık sonu itibariyle İlimiz kayıtlı işyeri sayı ile Türkiye içerisinde sahip olduğu %2’lik pay ile bir önceki yılda 9. sıradaki yerinde değişim olmamıştır. 4/a kapsamında zorunlu sigortalı sayısı ile 11. sırada yer alan Mersin Türkiye’nin %1,7’sine sahiptir.

MERSİN İLİ 4/a KAPSAMINDAKİ SİGORTALILARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

2018

2019

I- Aktif Sigortalılar

285.768

287.622

Zorunlu Sigortalılar

242.065

248.307

Çıraklar, Stajer ve Kursiyerler

28.867

26.785

Tarım

1.886

1.675

Kısmi Süreli Çalışan Sigortalılar

12.950

10.855

1.607

1.739

Yaşlılık Aylığı Alanlar

101.417

107.062

Ölüm Aylığı Alanlar (Hak sahibi)

40.894

42.861

Ölüm Aylığı Alanlar (Dosya)

30.845

32.445

Sürekli İş Göremezlik Geliri Alanlar

1.230

1.316

Ölüm Geliri Alan (Hak sahibi)

2.212

2.277

Ölüm Geliri Alan (Dosya)

1.304

1.344

Toplam Aylık ve Gelir Alanlar (Dosya)

140.724

148.280

Toplam Aylık ve Gelir Alanlar (Kişi)

151.889

159.830

2,03

1,94

793.541

772.498

II- Pasif Sigortalılar (Aylık Alanlar) Malullük, Yaşlılık, Ölüm Sigortası Malullük Aylığı Alanlar

İş Kazası İle Meslek Hastalığı Sigortası

Aktif/Pasif Oranı Sosyal Güvenlik Kapsamı

67


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ 4/b SİGORTALILARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Kendi Hesabına Çalışan (4/b) Türkiye Mersin

Değişim(%)

2018 Aralık

2019 Aralık

17-18 Aralık

18-19 Aralık

Esnaf

2.288.605

2.287.367

3%

0%

Çiftçi

696.175

600.787

-1%

-14%

Esnaf

53.872

53.943

4%

0%

Çiftçi

27.103

23.922

-3%

-12%

SGK verilerine göre kendi hesabına çalışan kayıtlı esnaf (4/b) sayısı son bir yıllık dönemde Türkiye genelinde 1.238 kişi azalarak 2.287.367’ye; Mersin’de ise 71 kişilik sınırlı artışla 53.943’e ulaşmıştır. 2019 yılında kendi hesabına çalışan esnaf sayısı yaklaşık olarak geçen yıl ile aynı seviyede kalmıştır. Mersin, kendi hesabına çalışan kayıtlı esnaf sayısı ile Türkiye’nin 8.büyük İli konumundadır. Hem Türkiye genelinde hem de İlimizde kendi hesabına çalışan çiftçilerde önceki yılki azalış; 2019 yılında hızlanarak Türkiye genelinde 600.787’ye, ilimizde ise 23.922’ye gerilemiştir. İlimiz, tarım kapsamında çalışan kayıtlı çiftçi sayısı ile Türkiye gelinde sahip olduğu %4’lük pay ile 5.büyük il konumundadır.

MERSİN İLİ 4/c SİGORTALILARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Değişim (%)

2018 Aralık

2019 Aralık

17-18 Aralık

18-19 Aralık

Türkiye

3.033.301

3.102.808

1,5%

2,3%

Mersin

62.987

64.994

2,2%

3,2%

Dosya

48.422

49.795

5,1%

2,8%

Kişi

52.421

53.846

4,9%

2,7%

1,30

1,31

265.788

273.815

3,0%

3,0%

Kamu Çalışanı Sayısı (4/c) Aktif Sigortalılar

Pasif Sigortalılar (Aylık Alanlar)

Aktif/Pasif Oranı Sosyal Güvenlik Kapsamı

SGK verilerine göre Aralık ayı sonu itibariyle kamu çalışanı sayısı Türkiye genelinde 2018 yılında gözlenen artış 2019 yılında da devam ederek %2,3’lük artışla 3.102.808’e ulaşmıştır. Türkiye genelindeki gelişmelere paralel olarak Mersin’de kamu çalışanları sayısı %3,2’lik artışla 64.994 kişiye ulaşmıştır. Aralık 2019 itibariyle kamu çalışanı sayısına göre Türkiye’nin %2,1’ini karşılayan Mersin, 9.sırada yer almaktadır.

68


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ SOSYAL GÜVENLİK KAPSAMINDAKİ ÖZET İSTATİSTİKLER (4/a,4/b,4/c) Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

2018 Aralık

Değişim (%)

2019 Aralık

17/18

18/19

Sosyal Güvenlik Kapsamında Aktif Çalışan Sayısı Türkiye

22.072.840

22.000.964

-0,9%

-0,3%

Mersin

429.730

430.481

-3,9%

0,2%

Sosyal Güvenlik Kapsamında Aylık Alan Kişi Sayısı* Türkiye

12.613.151

12.977.719

3,7%

2,9%

Mersin

258.496

268.840

4,3%

4,0%

Sosyal Güvenlik Kapsamında Bakmakla Yükümlü Tutulan Kişi Sayısı** Türkiye

35.096.530

35.305.977

-1,2%

0,6%

Mersin

845.074

812.850

0,7%

-3,8%

*: Sosyal güvenlik kapsamında aylık alan kişi sayısına hak sahibi kişi sayısı dahildir. **:Sosyal güvenlik kapsamında bakmakla yükümlü tutulanların (yararlanıcıların) sayısı tahmini olarak verilmiştir.

2019 Aralık sonu itibariyle Türkiye’de sosyal güvenlik kapsamında(özel sandıklar dahil) 70.284.660 kişi yer alırken bu rakam nüfusun %86’sının sigortalı olduğunu göstermektedir. İlimizde ise 1.512.171 kişi sigortalı (gelir testi yaptıranlar hariç) olduğu, söz konusu sigortalı sayısı nüfusun %83’ünü teşkil etmektedir. SGK kapsamında aktif çalışan sayısı azalışın yerini sınırlı artışa bıraktığı gözlenirken, aylık alan kişi sayısının aynı oranda arttığı, bakmakla yükümlü tutulan kişi sayısında geçen yıla göre azaldığı görülmektedir. 2019 Aralık sonu itibariyle İlimizde sigortalı nüfus oranında bir önceki döneme göre bir buçuk puanlık azalış kaydedilmiştir. Aralık 2019 itibariyle son bir yıllık dönemde Türkiye genelinde SGK kapsamında aktif çalışan sayısı 71.876 kişi azalarak 22.000.964 kişiye ulaşmıştır. 12 aylık dönemde bir önceki yılki aktif çalışan sayısında azalış, 2019 yılında bir miktar hız keserek %0,3 azalmıştır. Mersin’de ise 12 aylık dönemde SGK kapsamında aktif çalışan sayısı 751 kişi artarak 430.481 kişiye ulaşmıştır. İlimizde aktif çalışan sayısındaki gelişmeler, Türkiye geneline göre iyimserdir. Aralık 2019 itibariyle İl bazında kayıtlı istihdamın dağılımında toplam istihdamın %58’ini oluşturan ilk on il arasında yer alan Mersin; %2’lik pay ile 10. sıradadır.

69


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ SOSYAL GÜVENLİK KAPSAMINDAKİ KİŞİLERİN İL NÜFUSU İÇERİSİNDEKİ PAYI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

90,0 80,0 70,0 60,0

85,6

84,5

83,0

45,9

46,8

46,6

44,6

22,4

23,8

24,9

23,7

23,6

13,1

13,3

13,8

14,2

14,8

2015

2016

2017

2018

2019

83,2 47,6

50,0

83,0

40,0 30,0 20,0 10,0 0,0

Aktif Çalışanların İl Nüfusuna Oranı (%) Emeklilerin İl Nüfusuna Oranı (%) Bakmakla Yükümlü Tutulanların İl Nüfusuna Oranı (%) SGK Kapsamının İl Nüfusuna Oranı (%) Türkiye genelinde Aralık 2019 itibariyle son bir yıllık dönemde sosyal güvenlik kapsamındaki emekli sayısı 364.568 kişi artarak 12.977.719 kişiye ulaşmıştır. Sosyal güvenlik kapsamında aylık alan kişi sayısındaki artış oranı 2018 yılının 12 aylık döneminde %3,7 iken 2019 yılında %2,9 olmuştur. İlimizde ise söz konusu dönemde emekli sayısı 10.344 kişi artarak 268.840 kişiye ulaşmıştır. İlimizde sosyal güvenlik kurumu kapsamındaki emeklilerin il nüfusuna oranı 2018’de %14,2’den 2019’de %14,8’ye genişlemiştir. SGK kapsamındaki bakmakla yükümlü tutulanların sayısı Türkiye genelinde 2019 Aralık sonu itibariyle 12 aylık dönemde 209.447 kişi artarak 35.305.977 kişiye ulaşmıştır. İlimizde ise bakmakla yükümlü tutulan kişi sayısı 32.224 kişi azalarak 812.850 kişiye yükselmiştir. İlimizde sosyal güvenlik kapsamında bakmakla yükümlü tutulan kişi sayısının il nüfusu içerisindeki payı 2 puan gerileyerek %44,6 olarak gerçekleşmiştir.

70


Ekonomik Rapor / 2019

Ekonomik YapÄą ve Makroekonomik GĂśstergeler



Ekonomik Rapor / 2019

• Tarım alanları içerisinde tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin ekilen alanları hızlı daralışta. • Türkiye meyve üretiminin %11,2’sini karşılayan Mersin söz konusu payla 1.sırada • Bitkisel üretim değeri ile Türkiye’nin 3. büyük ili olan Mersin’de, yıllık bazda üretim değeri %34 genişlemiştir. • Yaş, meyve sebze ihracatı ile Türkiye genelinin %24’ünü karşılayan Mersin 1. sırada.

TARIM, ORMAN VE HAYVANCILIK 2019 YILINDA MERSİN’DE ARAZİ VARLIĞI Kaynak: TÜİK

Arazi Nevi

Alan (hektar)

(%)

Tarım Arazisi

333.173

21%

Çayır ve Mera Arazisi

61.327

4%

835.534

53%

Orman ve Fidanlık Tarım Dışı Araziler Toplam

355.266

22%

1.585.300

100%

Akdeniz Havza’sının içinde yer alan Mersin ili, 1.585.300 hektarlık yüzölçümü ile Türkiye’nin yüzölçümünün yaklaşık %2’sini oluşturmaktadır. İl yüzölçümünün %53’ünü orman arazisi, %21’ini tarım arazisi, %22’sini tarım dışı arazi oluştururken, %4’ünü de çayır ve mera arazisi oluşturmaktadır. 2019 yılına göre İlin arazi varlığının nevilerine göre dağılımında orman ve fidanlık alanların payında daralma gözlenmiştir.

73


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ TARIM ALANLARININ TÜRLERİNE GÖRE DAĞILIMI (Hektar) Kaynak: TÜİK

2018

2019

Değişim (%)

Türkiye İçerisindeki Pay (%)

Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkileri Alanı

139.507

147.102

5,4%

4,2%

Nadas Alanı

22.533

24.123

7,1%

0,7%

Sebze Alanı

32.849

35.641

8,5%

4,5%

Süs Bitkileri Alanı Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Alanı

86

84

-2,5%

1,6%

144.765

126.224

-12,8%

0,8%

Mersin ilinde işlenen tarım alanlarının türlerine göre dağılımı incelendiğinde; tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin alanı ve süs bitkileri alanı haricindeki tüm tarım alanları 2018 yılına göre genişlemiştir. İlimizde, tarım alanları içerisinde tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin alanındaki son beş yıldır gözlenen daralmanın devam ettiği görülmektedir.

MERSİN İLİ İŞLENEN TARIM ALANLARININ DAĞILIMI (Hektar) Kaynak: TÜİK

251.676

253.276

237.994 200.233

2015

2016

2017

2018

186.071

2019

İşlenen tarım alanlarında son üç yıldır gözlenen azalış eğilimi 2019 yılında azalış hızının yavaşladığı görülmektedir. İşlenen tarım alanı varlığı ile Mersin; Türkiye genelinde %1’lik paya sahiptir.

74


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI MERSİN İLİ TARIM ALANLARININ İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI (Hektar) Kaynak: TÜİK

İlçeler

Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkileri Alanı

Nadas Alanı

Sebze Alanı

Süs Bitkileri Alanı

Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Alanı

2018 Yılına Göre Değişim (%)

Pay (%)

Akdeniz

8.863

0

4.140

4

222

0%

4%

Anamur

8.707

2.600

866

0

8.489

-3%

6%

Aydıncık

304

2.342

485

0

2.015

-8%

2%

Bozyazı

1.703

1.575

681

0

3.775

-5%

2%

Erdemli

14.502

2.775

7.333

6

2.834

1%

8%

Gülnar

8.362

100

40

0

10.436

-37%

6%

Mezitli

3.829

700

1.830

1

1.064

7%

2%

Mut

44.195

1.906

2.149

0

22.681

7%

21%

Silifke

13.095

10.300

4.821

0

22.605

0%

15%

Tarsus

33.915

905

12.823

69

49.091

1%

29%

Toroslar

5.325

470

91

4

536

-1%

2%

Yenişehir

2.386

0

86

0

484

-1%

1%

Çamlıyayla

1.916

450

298

0

1.993

1%

1%

147.102

24.123

35.641

84

126.224

-2%

100%

Toplam

İlçeler bazında tarım alanı ile en büyük pay; %29 ile Tarsus, %21 ile Mut, %15 ile Silifke ilçelerine aittir. Tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin ekilen alanı Tarsus, Silifke, Mut, sebze alanı Tarsus ve Erdemli, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinin alanı Mut ve Tarsus, Süs bitkileri ise Tarsus ilçelerinde yoğunlaşmaktadır.

MERSİN İLİ BİTKİSEL ÜRETİM MİKTARI Kaynak: TÜİK

10,0% 8,0% 7,6%

4,0% 2,0% 0,0%

0,3% -1,8% 2017 2018 2019 5.524.730 5.541.547 5.442.126 7,6% 0,3% -1,8%

75

-2,0% -4,0%

Değişim (%)

6,0%

Ton

6.000.000 5.500.000 5.000.000 4.500.000 4.000.000 3.500.000 3.000.000 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0 Bitkisel Üretim Miktarı (Ton) Değişim


Ekonomik Rapor / 2019

Mersin ili bitkisel üretim miktarında; 2017 yılındaki ivmeli artış, 2018 yılında yatayda kalırken; 2019 yılında azalışa geçerek 5.442.126 ton seviyesine gerilemiştir. Söz konusu dönemdeki gelişmlerde tahıllar ve diğer bitkisel ürünler ile meyve ürünleri üretimindeki azalışın etkisi olduğu görülmektedir. Meyve ürünlerinde artış ise hız kazanarak devam etmiştir.

MERSİN İLİ SÜS BİTKİLERİ ÜRETİM MİKTARI (Adet)

MERSİN İLİ BİTKİSEL ÜRÜN GRUPLARININ ÜRETİM MİKTARI (Ton)

Kaynak: TÜİK

Kaynak: TÜİK

2.504.472 686.913

2017

580.273

2019

2017

2.357.381

2018

2.232.156

25.726.248

760.162

25.455.908

2.622.478

33.750.854

2.999.455

2.465.113

Meyveler İçecek ve Baharat Bitkileri Sebze Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler

2018

2019

2019 YILI MERSİN İLİ BİTKİSEL ÜRETİM ALANLARI VE ÜRETİM MİKTARLARI Kaynak: TÜİK

Toplam Türkiye Üretim Üretimindeki İçerisindeki Pay (%) Pay (%)

Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler

Ekilen Alan (Dekar)

Üretim Miktarı (Ton)

Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)

Tahıllar

1.009.097

332.270

-18%

58%

1,0%

Durum Buğdayı

52.087

11.876

-20%

2%

0,4%

Buğday, Durum Buğdayı Hariç

774.830

207.854

-5%

36%

1,3%

Mısır

91.864

91.764

-40%

16%

1,5%

Arpa (Diğer)

70.786

10.872

19%

2%

0,2%

Çavdar

5.887

1.057

11%

0%

0,3%

Çeltik

13.643

8.847

-10%

2%

0,9%

Patates-Kuru Baklagiller-Yenilebilir Kök ve Yumrular

118.592

24.709

-21%

4%

0,4%

Bakla, Kuru (İnsan Tüketimi İçin) Nohut, Kuru Mercimek, Kuru (Yeşil) Patates (Tatlı Patates Hariç)

46

23

0%

0%

0,4%

113.447

12.235

-39%

2%

1,9%

242

28

-3%

0%

0,1%

2.857

12.212

12%

2%

0,2%

Fasulye, Kuru

2.000

211

27%

0%

0,1%

Yağlı Tohumlar

181.155

68.584

4%

12%

1,9%

Soya Fasulyesi

88.647

40.094

5%

7%

26,7%

Yerfıstığı, Kabuklu

8.330

2.507

-10%

0%

1,5%

Pamuk Çekirdeği (Çiğit)*

48.239

15.752

-16%

3%

1,2%

1.381

100

-18%

0%

0,6%

Susam Tohumu

76


Ekonomik Rapor / 2019

Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler

Ekilen Alan (Dekar)

Üretim Miktarı (Ton)

Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)

Toplam Türkiye Üretim Üretimindeki İçerisindeki Pay (%) Pay (%)

Ayçiçeği Tohumu (Yağlık)

34.558

10.131

64%

2%

0,5%

Tekstilde Kullanılan Ham Bitkiler

48.239

35.968

-16%

6%

1,20%

26.254

-16%

5%

1,20%

9.714

-18%

2%

1,20%

Pamuk, Çırçırlanmamış (Kütlü)*

48.239

Pamuk, Çırçırlanmış (Lifli)* Saman ve Ot

77.456

144.996

3%

25%

0,3%

Fiğ (Adi) (Yeşil Ot)

31.827

20.133

-23%

4%

0,8%

Burçak (Yeşilot)

700

657

1%

0%

4,4%

Yonca (Yeşilot)

1.615

3.693

80%

1%

0,0%

Korunga (Yeşilot)

19.070

26.200

8%

5%

1,5%

Mısır (Hasıl)

409

169

-79%

0%

0,1%

Mısır (Slaj)

23.835

94.144

9%

17%

0,4%

1.386.300

570.559

-13%

100%

0,6%

Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler Toplamı

*: Çiğit, pamuk (lif) pamuk (kütlü)’un ekilen alanları aynıdır. Bu nedenle toplam edilen alana tek bir değer dahil edilmiştir.

İlimizde, 2019 yılında tahıllar ve diğer bitkisel ürün grubunda ekilen alanlarındaki azalış eğilimi devam ederek yıllık %12’lik azalışla 1.386.300 dekara gerilemiştir. Üretim miktarı ise önceki yıl gözlenen azalış devam ederek yıllık %13 azalışla 570.559 ton seviyesine gerilemiştir. Söz konusu daralmada tahıllar alt ürün grubunda yer alan mısır ürünlerinin önemli payı olduğu görülmektedir. Türkiye geneli tahıllar ve diğer bitkisel ürün grubundaki üretimin %0,6’sı Mersin kaynaklıdır. 2019 yılında Mersin ilinde üretilen tahıl ve diğer bitkisel ürünler altında yer alan ürünlerden, soya Türkiye üretimi içerisinde sahip olduğu %26,7’lik payla 2. büyük il iken, %1,52’lik payı olan yer fıstığı ile ise 7.sırada yer almaktadır.

Ekilen Alan (Dekar)

Üretim Miktarı (Ton)

Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)

Toplam Üretim İçerisindeki Pay (%)

Türkiye Üretimindeki Pay (%)

Meyvesi İçin Yetiştirilen Sebzeler

295.334

2.184.678

5%

92,7%

10,4%

Karpuz

26.460

167.238

11%

7,1%

4,3%

Kavun

6.589

22.378

7%

0,9%

1,3%

700

4.725

5%

0,2%

0,4%

Sebzeler*

Biber Salçalık, Kapya

5.574

26.154

-3%

1,1%

7,0%

Biber Sivri

Biber Dolmalık

44.529

281.155

1%

11,9%

31,2%

Hıyar Sofralık

23.697

241.954

2%

10,3%

13,8%

650

975

18%

0,0%

2,3%

Patlıcan

20.107

152.785

-10%

6,5%

18,6%

Domates Sofralık

98.769

1.039.286

12%

44,1%

11,8%

Acur

Bamya

2.189

1.559

34%

0,1%

5,0%

Kabak Sakız

18.981

175.853

-12%

7,5%

39,3%

Bal Kabağı

645

1.613

164%

0,1%

1,7%

36.272

58.891

9%

2,5%

9,9%

Fasulye, Taze

77


Ekonomik Rapor / 2019

Ekilen Alan (Dekar)

Üretim Miktarı (Ton)

Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)

Toplam Üretim İçerisindeki Pay (%)

Türkiye Üretimindeki Pay (%)

Barbunya, Taze

1.007

1.178

-5%

0,0%

1,3%

Bezelye, Taze

1.914

1.539

25%

0,1%

1,6%

Bakla, Taze

7.251

7.395

14%

0,3%

18,5%

12.325

41.436

11%

1,8%

1,2%

5

5

-

0,0%

0,0%

Sarımsak Taze

766

1.102

128%

0,0%

4,7%

Sarımsak Kuru

420

212

-1%

0,0%

0,2%

Soğan Taze

3.311

7.127

1%

0,3%

5,0%

Soğan Kuru

2.476

10.664

1%

0,5%

0,5%

Pırasa

4.257

19.567

12%

0,8%

8,4%

Turp Bayır

5

10

0%

0,0%

0,1%

Turp Kırmızı

1.085

2.749

77%

0,1%

1,4%

48.749

131.252

13%

5,6%

6,6%

Lahana Beyaz

5.150

28.271

25%

1,2%

5,0%

Lahana Kırmızı

3.862

11.481

12%

0,5%

6,0%

Karnabahar

8.226

24.273

11%

1,0%

10,4%

Brokoli

5.536

11.742

8%

0,5%

14,5%

Marul Kıvırcık

4.406

11.326

10%

0,5%

5,7%

Sebzeler*

Yumru ve Kök Sebzeler Havuç

Diğer Sebzeler (Başka Yerde Sınıflandırılmamış)

Marul Göbekli

8.888

21.369

1%

0,9%

9,9%

Marul İceberg

4.768

11.370

13%

0,5%

13,3%

Ispanak

5.120

7.275

8%

0,3%

3,2%

Enginar

93

110

55%

0,0%

0,3%

Semizotu

125

150

0%

0,0%

3,0%

Maydanoz

1.430

2.210

57%

0,1%

2,4%

Roka

130

155

94%

0,0%

1,1%

Tere

350

522

17%

0,0%

7,9%

Nane

665

998

151%

0,0%

6,2%

356.408

2.357.366

6%

100,0%

7,6%

Toplam

*:Ekilen alana üretime birden fazla ekilişler ve örtüaltı üretim dahil edilmiştir.

Türkiye genelinde sebze üretiminde 2018 yılındaki azalış, 2019 yılında %3,5’lik artışla 31.089.644 ton seviyesine yükselmiştir. Söz konusu ürün grubunda 2019 ylında İlimizde ekilen alan %4,4 artarak 356.408 dekara, üretim miktarı ise %6 artarak 2.357.366 ton seviyesine yükselmiştir. Sofralık domates üretimdeki artış söz konusu gelişmede etkili olmuştur. Mersin, Türkiye sebze üretimi içerisinde sahip olduğu %7,6’lik payla 3.sırada yer almaktadır.

78


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ SEÇİLMİŞ SEBZE ÜRÜNLERİNİN TÜRKİYE İÇERİSİNDEKİ KONUMU Kaynak: TÜİK

Kabak Biber (Sivri) Bakla Domates (Sofralık) Patlıcan Hıyar Nane Brokoli Soğan Tere Marul Pırasa Sarımsak (Taze) Biber (Dolmalık) Karpuz Karnabahar Lahana Fasulye

1. sıra 1. sıra 1. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 3. sıra 3. sıra 3. sıra 4. sıra 4. sıra 4. sıra 4. sıra 4. sıra 4. sıra 4. sıra

Ekilen Alan (Dekar)

Üretim (Ton)

Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)

Toplam Üretimdeki Pay (%)

Türkiye Üretimindeki Pay (%)

Üzüm

210.520

328.578

12%

13,1%

11,4%

Sofralık Üzüm, Çekirdekli

174.080

289.432

11%

11,6%

20,8%

Sofralık Üzüm, Çekirdeksiz

8.665

23.060

59%

0,9%

3,5%

Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkiler*

Şaraplık Üzümler

10.485

14.261

96%

0,6%

3,2%

Kurutmalık Üzüm, Çekirdekli

17.290

1.825

-82%

0,1%

0,5%

Muz, İncir, Avokado, Kivi

54.629

341.573

2%

13,6%

39,6%

Avokado

2.769

699

41%

0,0%

16,6%

Muz, Plantain ve Benzerleri

47.434

333.999

2%

13,3%

60,9%

İncir Yaş

4.426

6.875

-11%

0,3%

2,2%

341.103

913.958

-25%

36,5%

21,2%

6.007

25.611

-11%

1,0%

10,3%

Limon ve Misket Limonu

193.567

500.445

-24%

20,0%

52,7%

Portakal Washington

62.096

157.823

-25%

6,3%

12,7%

Portakal Yafa

10.000

32.067

-22%

1,3%

56,3%

Diğer Portakallar

8.783

26.082

-29%

1,0%

6,5%

Turunçgiller Greyfurt Altıntop

Mandalina Satsuma

29.234

86.887

-25%

3,5%

12,8%

Mandalina Klemantin

2.017

6.096

-31%

0,2%

6,8%

Mandalina King

873

2.636

-25%

0,1%

52,7%

Mandalina Diğer

28.526

76.205

-33%

3,0%

12,2%

Turunç Diğer Meyveler-Taş Çekirdekli Meyveler

0

106

2%

0,0%

4,8%

367.638

786.908

15%

31,4%

9,3%

79


Ekonomik Rapor / 2019

Ekilen Alan (Dekar)

Üretim (Ton)

Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)

Toplam Üretimdeki Pay (%)

Türkiye Üretimindeki Pay (%)

Elma Golden

11.465

19.330

21%

0,8%

2,2%

Elma Starking

16.127

32.973

19%

1,3%

2,5%

Elma Amasya

473

584

-15%

0,0%

0,3%

Elma Granny Smith

1.854

2.616

337%

0,1%

1,7%

Diğer Elmalar

25.251

81.435

1%

3,3%

7,8%

Armut

5.262

10.489

56%

0,4%

2,0%

Ayva

350

800

38%

0,0%

0,4%

Kayısı

81.316

140.301

57%

5,6%

16,6%

Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkiler*

Kiraz

16.518

14.328

-3%

0,6%

2,2%

Vişne

10

75

6%

0,0%

0,0%

Şeftali

53.645

113.795

2%

4,5%

16,6%

Nektarin

18.456

29.316

16%

1,2%

20,3%

Erik

39.704

57.477

7%

2,3%

18,1%

Yenidünya Malta Eriği

4.626

10.740

3%

0,4%

66,4%

0

144

0%

0,0%

1,4%

Kivi

3.586

2.887

35%

0,1%

4,5%

Çilek

Kızılcık

42.192

168.654

13%

6,7%

34,7%

Böğürtlen

140

209

207%

0,0%

7,7%

Dut

891

1.682

3%

0,1%

2,4%

1.370

6.941

3%

0,3%

42,7%

Nar

40.753

87.239

5%

3,5%

15,6%

Trabzon Hurması Cennet Elması)

3.649

4.893

9%

0,2%

9,5%

Zeytin ve Diğer Sert Kabuklular

497.131

133.455

44%

5,3%

6,7%

Sofralık Zeytinler

214.275

23.225

111%

0,9%

5,6%

Yağlık Zeytinler Zeytinyağı Üretimi İçin)

Keçiboynuzu Harnup

208.908

74.991

27%

3,0%

6,8%

Badem

31.497

22.929

62%

0,9%

15,3%

Şam Fıstığı Antep Fıstığı)

10.833

1.472

88%

0,1%

1,7%

Ceviz

31.618

10.838

38%

0,4%

4,8%

1.471.021

2.504.472

-4%

100,0%

11,2%

Toplam

*:Meyve alanları, plantasyon (toplu) alanlar olup, dağınık ağaçların alanları dahil edilmemiştir. Verilere örtü altı dahildir.

Türkiye genelinde 2018 yılında meyve üretiminde gözlenen sınırlı artış, 2019 yılında da yatay seyir izleyerek 22.335.132 ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Söz konusu ürün grubunda İlimizde ekilen alan önceki yıla göre %5,4 artarak 1.471.021 dekara ve üretim miktarı ise %4 azalarak 2.504.472 ton seviyesine gerilemiştir. Üretimdeki daralmada turunçgiller ürün grubu altında yer alan limon üretimi etkili olmuştur. Türkiye meyve üretiminin %11,2’sini karşılayan Mersin; iller arasında 1.sırada yer almaktadır. Türkiye’nin muz üretiminin %61’i, yenidünya üretiminin %66’sı, limon üretiminin %53’ü, keçiboynuzu üretiminin %43’ü, çilek üretiminin %35’i, turunçgil üretiminin %21’i, erik üretiminin %18’i, badem üretiminin %15’i İlimiz kaynaklıdır.

80


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ SEÇİLMİŞ MEYVE ÜRÜNLERİNİN TÜRKİYE İÇERİSİNDEKİ KONUMU Kaynak: TÜİK

İncir Ceviz Trabzon Hurması (Cennet Elması) Nektarin Mandalina Üzüm Nar Böğürtlen Şeftali Kayısı Greyfurt Turunçgiller Avokado Badem Keçiboynuzu Çilek Yenidünya Erik Yafa Portakal Limon Muz

4. sıra 3. sıra 3. sıra 3. sıra 3. sıra 3. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra

Ekilen Alan* (m²)

Üretim* (Adet)

Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)

Kesme Çiçekler

266.568

13.190.056

-2%

51,3%

1,1%

Kasımpatı (Krizantem)

85.000

1.785.000

17%

6,9%

3,7%

Süs Bitkileri

Toplam Üretimdeki Payı (%)

Türkiye Üretimi İçerisindeki Pay(%)

Gül

152.568

11.057.056

-8%

43,0%

11,3%

Nergis

29.000

348.000

-

1,4%

2,3%

Çiçek Soğanları ve Diğer Süs Bitkileri

572.532

12.536.192

5%

48,7%

2,2%

İç Mekân Süs Bitkileri

466.132

10.653.192

15%

41,4%

20,6%

Dış Mekân Süs Bitkileri

106.400

1.883.000

-30%

7,3%

0,4%

Toplam

839.100

25.726.248

1%

100,0%

1,5%

*: Ekilen alan ve üretime; birden fazla ekilişler ve örtüaltı dahildir.

Türkiye genelinde süs bitkisi üretimi önceki yıla göre yaklaşık aynı seviyede kalarak 1.718.098.240 adet olarak gerçekleşmiştir. İlimizde ise ekilen alan %3 azalarak 839.100 m2 ‘ye gerilerken, üretim miktarı ise geçen yıl ile aynı seviyede 25.726.248 adet düzeyinde kalmıştır. Türkiye süs bitkisi üretiminin %1,5’ini oluşturan Mersin; üretim yapan iller arasında 10.sıradadır.

81


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİNDE ÜRETİLEN SÜS BİTKİSİ ÜRÜNLERİNİN TÜRKİYE İÇERİSİNDEKİ KONUMU Gül

5. Sıra 4. Sıra

Kasımpatı

3. Sıra

Nergis İç Mekan Süs Bitkileri (Oda Bitkileri)

2. Sıra

Mersin ili, arazi yapısı tarımsal çeşitlilik sunan, özellikle meyve üretiminde ülke ekonomisine önemli katkısı olan illerden biridir. Elverişli toprak yapısı, bitkisel üretimde sulu tarımın yaygınlığı, ılıman iklimi ve gelişmiş alt yapısı ile yüksek katma değerli ürünler yetiştirilmektedir. İlimiz, 2019 yılında 11.277.113 000 bitkisel üretim değeri ile Türkiye’nin üçüncü büyük ilidir. Yıllık bazda bitkisel üretim değerinde %34’lük güçlü genişleme kaydedilmiştir

Kaynak: TÜİK

4.822.132

4.088

2017

Aydın

4.911.630 Ankara

5.565.729 Manisa

6.214.237 Bursa

6.323.972 İzmir

6.810.341 Şanlıurfa

8.011.114

6.127

Adana

Mersin

Konya

Antalya

11.277.113

Kaynak: TÜİK

12.192.031

MERSİN İLİ KİŞİ BAŞINA DÜŞEN BİTKİSEL ÜRETİM DEĞERİ (¨)

13.987.128

BİTKİSEL ÜRETİM DEĞERİNE GÖRE İLK 10 İL (1.000 ¨)

4.656

2018

2019

2019 yılında Türkiye genelinde yaş meyve sebze ihracatı önceki yıla göre %3 azalarak 2.260.598.411 $ seviyesine, Mersin firmaları tarafından gerçekleştirilen yaş meyve sebze ihracatı ise geçen yıl ile aynı seviyede kalarak 542.911.088 $ olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında İlimiz firmaları tarafından gerçekleştirilen narenciye ihracatının Türkiye içerisindeki payı 3 puan artarak %42 seviyesine yaş meyve ve sebze ihracatı içerisindeki payı ise geçen yıl ile aynı seviye olan %24 düzeyinde kalmıştır.

82


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN FİRMALARININ GERÇEKLEŞTİRDİĞİ YAŞ MEYVE SEBZE İHRACATI Kaynak: AKİB

Ürün Armut Ayva Bezelye Biber Çay Çilek Diğer Baklagiller Diğer Sebzeler Diğer Taze Meyveler Domates Elma Erik Fasulye Greyfurt Havuç, turp Hıyar, kornişon Hurma Ispanak İncir Kabak Karnabahar Karpuz Kavun Kayısı Kestane Kiraz, vişne Lahana Limon Mandarin Mantar Marul, hindiba Maydanoz Muz Nar Patates Patlıcan Pırasa Portakal Sarmısak Soğan, şalot Şeftali Üzüm Genel Toplam

2018

2019

Değişim (%)

Miktar (kg)

Tutar ($)

Miktar (kg)

Tutar ($)

Miktar

Tutar

9.354.403 2.073.808 2.600 12.778.696 8.024 4.658.784 369.012 605.929 3.127.828 61.352.236 59.372.579 14.421.724 207.204 86.954.991 4.978.370 4.083.241 327.014 247.815 1.603.974 19.594.652 339.601 20.842.970 961.775 13.974.279 163.328 6.099.826 1.623.157 262.638.414 231.742.909 8.339 1.925.463 764.599 14.422 53.672.469 19.408.400 1.790.780 609.236 174.156.646 167.804 11.791.124 23.484.484 15.305.190 1.127.608.099

5.793.818 1.484.797 2.551 11.732.965 28.997 5.369.280 149.220 576.145 2.504.284 29.132.995 23.798.817 5.150.129 143.456 39.868.053 1.009.892 2.499.484 349.923 231.392 4.715.869 9.666.962 140.808 6.442.231 695.779 7.690.993 434.508 7.930.439 843.510 144.147.004 101.107.847 3.822 1.408.845 370.755 6.747 30.955.733 3.060.781 1.467.776 202.432 64.176.677 177.519 3.907.075 15.596.542 10.466.206 545.443.058

5.801.422 1.260.366 4.150 8.664.854 7.761 7.454.114 461.078 363.850 3.815.384 67.835.247 58.446.409 11.082.358 184.477 66.162.141 5.629.505 4.022.673 204.201 250.574 1.734.126 19.559.270 603.416 21.904.475 845.827 13.603.832 158.491 5.556.463 1.465.459 192.082.320 266.203.515 9.957 2.288.718 544.064 41.373.276 42.527.626 1.511.231 1.398.652 96.584.969 23.560 78.177.180 19.071.371 24.871.975 1.073.750.336

4.151.303,24 843.315,27 1.221,41 9.867.973,46 22.892,15 7.520.453,55 161.673,82 341.762,23 2.624.572,65 31.630.779,59 23.917.046,74 3.558.870,13 131.390,05 35.115.735,89 1.001.748 2.182.341,62 209.852,03 293.478,69 5.429.258,66 11.871.655,28 241.803,26 4.971.403,83 525.393,24 8.302.830,89 263.463,57 7.835.377,91 555.978,41 107.394.816,94 129.801.318,64 4.448,24 1.078.086,89 330.786,21 25.984.086,60 13.731.850,05 1.075.765,56 790.314,42 40.252.181,06 19.524,76 27.083.799,72 16.756.811,93 15.033.721,47 542.911.088

-38% -39% 60% -32% -3% 60% 25% -40% 22% 11% -2% -23% -11% -24% 13% -1% -38% 1% 8% 0% 78% 5% -12% -3% -3% -9% -10% -27% 15% 19% 19% -29% -23% 119% -16% 130% -45% -86% 563% -19% 63% -5%

-28% -43% -52% -16% -21% 40% 8% -41% 5% 9% 0% -31% -8% -12% -1% -13% -40% 27% 15% 23% 72% -23% -24% 8% -39% -1% -34% -25% 28% 16% -23% -11% -16% 349% -27% 290% -37% -89% 593% 7% 44% 0%

83


Akdeniz

84

351

-

-

-

-

-

-

Traktör - İki Akslı (51-70 Bg)

Traktör - İki Akslı (70 Bg’den Fazla)

Biçerdöverler

Biçerdöver (0-5 Yaş)

Biçerdöver (6-10 Yaş)

Biçerdöver (11-20 Yaş)

Biçerdöver (21 Yaş Ve Üzeri)

Diğer

8.255

121 4.573

78

103

198

Kültivatör

350

Süt Sağım Makinesi (Seyyar)

1.420

Kulaklı Traktör Pulluğu

453 5.050

3.029

Römork (Tarım Arabası)

3.350

5.230

10.530

29.717

-

-

-

-

-

-

144

420

132

61

684

Elektropomp

Yağmurlama Tesisi

1.168

3.287

Damla Sulama Tesisi

Sırt Pulverizatörü

18.223

1.506

Traktör - İki Akslı (35-50 Bg)

Diğer Alet ve Makinalar

79

Traktör - İki Akslı (25-34 Bg)

10

1

-

14

Traktör - İki Akslı (1-10 Bg)

Traktör - İki Akslı (11-24 Bg)

-

-

Traktör - Tek Akslı (5 Bg’den Fazla)

-

707

-

1.950

Anamur

Traktör - Tek Akslı (1-5 Bg)

Traktörler

Kaynak: TÜİK

Aydıncık 249

8

-

60

35

120

50

2.000

5.420

7.942

-

-

-

-

-

-

1

52

-

2

-

137

-

192

Bozyazı 888

3

20

6.700

210

235

7.300

2.375

9.300

27.031

-

-

-

-

-

-

22

185

32

7

-

65

-

311

Çamlıyayla 1.017

42

145

-

163

245

31

980

119

2.742

-

-

-

-

-

-

103

54

-

-

-

103

-

260

Erdemli 5.507

472

124

-

1.328

1.234

402

3.866

4.350

17.283

-

-

-

-

-

-

361

935

67

13

11

320

-

1.707

2.620

290

10

-

510

650

125

3.050

421

7.676

-

-

-

-

-

20

525

55

32

-

-

51

-

683

Gülnar

2019 YILI KULLANILAN TARIMSAL ARAÇ VE GEREÇLERİN MİKTARI (ADET)

Mezitli 2.138

140

75

-

500

450

650

1.000

5.200

10.153

-

-

-

-

-

-

300

1.112

40

25

-

-

-

1.477

Mut 8.585

2.190

760

108

2.165

2.090

3.870

2.280

3.510

25.558

-

-

-

-

-

4

255

1.951

-

-

-

1.740

820

4.770

Silifke 12.455

705

307

200

2.635

2.820

6.670

6.150

15.000

46.942

-

-

-

-

-

352

1.974

980

64

4

-

-

-

3.374

Tarsus 24.322

3.289

6.612

3.198

5.612

7.057

345

4.852

5.685

60.972

4

6

4

8

22

662

1.745

4.948

412

118

135

441

72

8.533

Toroslar 2.675

163

49

11

807

792

312

1.250

580

6.639

-

-

-

-

-

-

182

668

35

4

-

48

-

937

Yenişehir 2.058

8

112

-

381

637

111

396

3.552

7.255

-

-

-

-

-

-

651

674

28

-

-

-

-

1.353

Toplam 75.342

7.509

8.515

15.388

16.116

19.812

23.900

36.716

64.835

268.133

4

6

4

8

22

1.038

6.614

13.540

921

197

147

2.905

892

26.254

Ekonomik Rapor / 2019


Ekonomik Rapor / 2019

2019 yılı sonu itibariyle İlimizde bulunan örtü altı tarım alanları önceki yıla göre %2,3’lük artışla 201.060 dekar alana genişlemiştir. Alçak tünel ve plastik sera alanları önceki yıla göre artış kaydedilen sera türleridir. Örtü altı tarım alanlarındaki artışta ilçe bazında Anamur’da cam sera hariç diğer tüm örtü altı türlerinde ekilen alanlarda genişleme olmuştur. İlimiz, Türkiye genelinde örtü altı tarım alanlarının dörtte birine sahip ikinci büyük il konumundadır. Örtü altı tarım alanları niteliğine göre İlimiz sahip olduğu yüksek tünel sera alanları ile Türkiye’nin yarısı karşılarken birinci sırada yer almaktadır.

MERSİN İLİ EKİLEN SERA ALANLARININ İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI* (Dekar) Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı

İlçeler

Cam Sera

Plastik Sera

Alçak Tünel

Yüksek Tünel

Toplam Ekilen Alan

Akdeniz

0

13.000

0

28.575

41.575

Anamur

1.500

30.050

17.000

7.050

55.600

Aydıncık

3.728

410

0

0

4.138

Bozyazı

1.967

13.156

150

100

15.373

Çamlıyayla

0

0

0

0

0

Erdemli

10

20.838

70

0

20.918

Gülnar

80

10

0

0

90

Mezitli

0

319

0

0

319

Mut

0

15

0

0

15

Silifke

183

7.579

2.235

675

10.672

Tarsus

6

8.360

24.985

18.813

52.164

Toroslar

8

115

0

0

123

Yenişehir

0

73

0

0

73

2018 Toplam

7.559

91.077

41.517

56.402

196.555

2019 Toplam

7.482

93.925

44.440

55.213

201.060

Türkiye Toplam

75.495

378.671

224.400

111.038

789.604

*: Örtü altı alanlarına süs bitkileri alanları da dâhil edilmiştir.

MERSİN İLİ SERA ALANLARININ NİTELİKLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı

Alçak Tünel

55.213

56.402

58.403 7.482

7.559

13.763

44.440

41.517

30.066

93.925

2019 91.077

2018

87.816

2017

Cam Sera

Plastik Sera

85

Yüksek Tünel


Ekonomik Rapor / 2019

İlimizde örtü altı üretim miktarı 2019 yılında yerini %3’lük artışla 1.637.065 ton seviyesinde ulaşmıştır. Söz konusu artışa en önemli katkıyı muz üretimi sağlamıştır. İlimizde örtü altı üretimin %54’ü plastik seralarda yapılırken, bunu sırasıyla yüksek tünel, alçak tünel ve cam seralar takip etmektedir. 2019 yılında örtü altı üretimdeki gelişmelerde; cam tünel seralar hariç diğer tüm örtü altı türlerinde artış gözlenirken, ilçe bazında ise Tarsus ve Bozyazı hariç tüm ilçelerde artış kaydedilmiştir. 2019 yılında İlimiz toplam üretim miktarının %43’ünü oluşturan örtü altı üretim, Türkiye genelinde sahip olduğu %19,4’lük pay ile iller arasında ikinci sırada yer almaktadır.

2019 YILI SERA ALANLARINDAKİ MEYVE ve SEBZE ÜRETİMİN İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI* (Ton) Kaynak: TÜİK

İlçeler

Alçak Tünel

Cam Sera

Plastik Sera

Yüksek Tünel

Toplam Üretim

Akdeniz

0

0

106.000

227.117

333.117

Anamur

51.000

14.150

215.050

28.560

308.760

Aydıncık

0

58.447

2.330

0

60.777

Bozyazı

675

23.622

101.598

500

126.395

0

0

0

0

0

Erdemli

280

150

312.645

0

313.075

Gülnar

0

693

86

0

779

Mezitli

0

0

1.070

0

1.070

Mut

0

0

225

0

225

Silifke

10.705

2.453

63.142

2.475

78.775

Tarsus

149.543

21

85.722

177.438

412.724

Toroslar

0

0

716

0

716

Yenişehir

0

0

652

0

652

Toplam

212.203

99.536

889.236

436.090

1.637.065

Çamlıyayla

*:Örtü altı süs bitkileri üretimi dahil değildir.

2019 YILI SERA ALANLARINDAKİ SÜS BİTKİSİ ÜRETİMİNİN İLLERE GÖRE DAĞILIMI* (Adet) Kaynak: TÜİK

İlçeler

Cam Sera

Plastik Sera

Yüksek Tünel

Toplam Üretim

Akdeniz

0

0

5.280.000

5.280.000

Erdemli

0

715.000

0

715.000

Mezitli

0

1.020.000

0

1.020.000

Tarsus

0

0

11.931.666

11.931.666

Toroslar

480.000

0

0

480.000

Toplam Üretim

480.000

1.735.000

17.211.666

19.426.666

İlimizde örtü altında üretilen süs bitkisi miktarında 2018 yılındaki güçlü azalış 2019 yılında hızını keserek %2’lik sınırlı bir daralma ile 19.426.666 adete gerilemiştir.

86


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI ÜRÜN TÜRLERİNE GÖRE ÖRTÜ ALTI ÜRETİM MİKTARI (Ton) Kaynak: T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Ürün

2018

2019

Değişim (%)

Domates

394.268

406.880

3%

Kabak (Sakız)

153.751

126.676

-18%

Kavun

10.025

10.055

0%

Karpuz

125.547

138.548

10%

Biber

218.188

222.612

2%

Hıyar

214.993

214.471

0%

Patlıcan

113.156

97.769

-14%

Fasulye (Taze)

3.598

3.606

0%

Marul (Aysberg)

1.400

2.200

57%

Çilek

87.379

100.296

15%

Muz

267.486

311.967

17%

1.862

1.985

7%

Dış Mekan Süs Bitkileri*

Diğer

2.487.800

1.683.000

-32%

Gül (Kesme)*

9.823.312

9.455.056

-4%

İç Mekan Süs Bitkileri*

7.535.100

8.288.610

10%

*:Üretim adet olarak verilmiştir.

2019 YILI SULAMA ve SULANAN ALANLARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü VI.Bölge Müdürlüğü

Sorumlu İdarelere Göre

Sulama Alanı (Hektar)

67. Teknik Şube Sorumluluk Bölgesi

26.158

Mersin Sulama Birliği

25.986

Arslanköy Göleti Sulaması

172

62. Şube Sorumluluk Bölgesi

11.753

Göksu Sulama Birlikleri

11.293

Evkafçiftliği Sulaması

460

KKTC Şube Sorumluluk Bölgesi

5.092

Anamur Ovası Sulaması

5.092

ASO Sulaması

35.365

Genel Toplam

78.368

87


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI SULANAN ALANLARIN MAHSUL CİNSLERİNE GÖRE DAĞILIMI (Hektar)

Bostan

Pamuk

Mısır

Narenciye

Sebze

Meyve

Muz

Sera

Yer Fıstığı

Çilek

Zeytin

Diğer Ürünler

Toplam

467

340

322

1.695

8.212

2.818

1.791

3.494 130

214

4

0

110

356

20.721

Mersin Sulama Birliği

768

467

340

322

1.695

8.212

2.758

1.721

3.494 130

214

4

0

110

356

20.591

Arslanköy Göleti Sulaması

0

0

0

0

0

60

70

0

0

0

0

0

0

0

130

62. Şube Sorumluluk Bölgesi

0

220

63

0

409

2.326

142

2.717

779

158

337

38

887

96

1.206 9.378

Göksu Sulama Birlikleri

0

220

63

0

409

2.326

142

2.717

779

158

337

38

887

96

1.206 9.378

Evkafçiftliği Sulaması

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

KKTC Şube Sorumluluk Bölgesi

0

0

0

0

0

23

7

10

26

0

167

0

0

33

0

266

Anamur Ovası Sulaması

0

0

0

0

0

23

7

10

26

0

167

0

0

33

0

266

ASO Sulaması

0

1.485

3.192

26

122

594

27

104 1.512 36.083

840 636

914

343 3.074 66.448

Genel Toplam

5.205 1.574 4.892 9.402

5.179 2.769

Fidan

Baklagil

67. Teknik Şube 768 Sorumluluk Bölgesi

Birlik Adı

Hububat

Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü VI.Bölge Müdürlüğü

768 5.892 1.977 5.214 11.506 15.740 5.736 6.003 7.491 314

Mersin ili arazi varlığının %54’ünü orman alanı oluşturmaktadır. Mevcut büyüklüğü ile Türkiye genelinde 3.sırada yer almaktadır.

2019 YILI İLİMİZİN ORMAN ALANI (Hektar) Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü

Normal Koru (Verimli) Orman Alanı

468.129

Bozuk Koru (Verimsiz) Orman Alanı

367.405

Normal Baltalık (Verimli) Orman Alanı

0

Bozuk Baltalık (Verimsiz) Orman Alanı

0

Toplam

835.534

88


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI İLİMİZİN ORMAN SERVETİ (m3) Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü

Normal Koru (Verimli) Orman Serveti

27.497.726

Bozuk Koru (Verimsiz) Orman Serveti

20.743.897

Normal Baltalık (Verimli) Orman Serveti

0

Bozuk Baltalık (Verimsiz) Orman Serveti

0

Toplam

48.241.623

TÜRKİYE GENELİ ORMAN ALANLARINA GÖRE İLK 10 İL Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü

Hektar 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 400.000

89

Bolu

Manisa

Denizli

Adana

Balıkesir

Kütahya

Muğla

Mersin

Kastamonu

0

Antalya

200.000


9.227

Maden direk (m²)

14.780

Lif-yonga odunu (m²)

-

Kekik (kg)

Karağan yaprağı(kg)

Biberiye (kg)

Fıstık çamı koza (kg)

Sumak (kg)

Mersin yaprağı (kg)

-

Defne tohumu (kg)

15.125

Toplam yapraklı odun ster st.

-

-

-

-

-

-

-

-

90 5.000

5.690

4.881

249.083

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Yenişehir Toroslar Mezitli

Defne yaprağı (kg)

107.062

Toplam (m²)

122

8.423

Kağıtlık odun (m²)

Sırık (m²)

5.263

Sanayi odunu (m²)

-

69.247

Tomruk (m²)

Tel direk (m²)

Akdeniz

Emvalin cinsi

Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü

-

-

-

-

-

-

-

-

44.307

154.038

5

25.348

10.743

19.669

-

8.211

90.062

Anamur

-

-

-

-

-

-

-

-

25.591

65.311

105

13.879

2.946

11.326

-

3.785

33.270

Bozyazı

-

-

1.875

-

-

-

529

-

25.808

53.393

63

10.910

549

2.845

-

3.706

35.320

Erdemli

-

-

-

2.700

-

2.000

-

-

16.529

96.262

-

42.613

7.279

6.598

-

4.780

34.992

Gülnar

MERSİN ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ İLÇELER İTİBARİYLE 2019 YILI ÜRETİM CETVELİ

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Aydıncık

Mut

-

-

-

-

-

-

-

-

7.526

63.789

251

32.239

2.822

5.808

-

2.865

19.804

-

-

-

-

-

-

294

-

7.416

58.146

238

27.574

1.176

5.637

-

2.310

21.211

Silifke

-

-

51

197

-

-

82

-

17.192

122.485

113

39.824

3.346

8.287

-

15.412

55.503

Tarsus

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Çamlıyayla

Ekonomik Rapor / 2019


Ekonomik Rapor / 2019

İLİMİZ HAYVAN VARLIĞI Kaynak: TÜİK

(Adet)

2018

2019

Büyükbaş Hayvanlar

115.506

130.557

Sığır

115.435

130.530

71

27

1.370.420

1.695.174

Koyun

615.417

775.655

Keçi

Manda Küçükbaş Hayvanlar

755.003

919.519

Tek Tırnaklı

2.011

1.504

At

756

582

Eşek

431

315

Katır

819

603

Deve

5

4

Kanatlı Hayvanlar

27.413.431

21.225.652

Tavuk

27.408.829

21.217.866

-Yumurtacı

1.516.280

1.809.413

25.892.549

19.408.430

Hindi

2.402

2.276

Kaz

859

4.884

Ördek

1.341

626

266.673

282.141

578

608

- Broiler

Arı kovanı (fenni) Arı Kovanı (eski kovan)

İlimiz büyükbaş hayvan varlığı 2018 yılına göre sığır sayısındaki artışın etkisiyle %13 artarak 130.557, küçük baş hayvan sayısı ise yıllık %24 artarak 1.695.174 adete yükselmiştir. Kanatlı hayvan sayısı tavuk(broiler) sayısındaki hızlı düşüşün etkisi ile yıllık %23 azalarak 21.225.652’ye gerilemiştir. 2019 yılında küçükbaş hayvan varlığı ile Türkiye genelinin %3,5’ine, kanatlı hayvan varlığı ile %6’lık paya sahip olan İlimiz, her iki göstergede de iller arasında 6.sıradadır.

CANLI HAYVAN DEĞERİ Kaynak: TÜİK

Canlı Hayvanlar Değeri (000 ¨) Kişi Başına Canlı Hayvanlar Değeri (¨­)

2018

2019

Değişim (%)

Türkiye

146.184.051

165.318.007

13,1%

Mersin

2.046.342

2.444.038

19,4%

Mersin’in Payı (%)

1,40%

1,48%

-

Türkiye

1.783

1.988

11,5%

Mersin

1.128

1.328

17,7%

*:Geçici Veriler

Türkiye genelinde olduğu gibi İlimizde de canlı hayvan değeri ve kişi başı canlı hayvan değeri geçen yıla göre artış hızını kesmiştir. 2019 yılında Türkiye geneli canlı hayvan değeri %13 artarak yaklaşık 165 milyar ¨­ seviyesine, kişi başına düşen canlı hayvan değeri ise %12 artışla 1.988 ¨’ye ulaşmıştır. İlimizde ise canlı hayvan değeri %19 artarak 2,4 milyar ¨, kişi başına düşen canlı hayvan değeri ise %18 artarak 1.328 ¨.’ye yükselmiştir. İlimiz Türkiye genelinde sahip olduğu %1,48’lik canlı hayvan değeri payı ile sıralamadaki yeri beş sıra yükselerek 20.il konumuna ulaşmıştır.

91


Ekonomik Rapor / 2019

İLİMİZDE ELDE EDİLEN HAYVANSAL ÜRÜN ÜRETİMİ Kaynak: TÜİK

Cinsi

Ton 2018

2019

Süt

216.003

244.428

İnek sütü

156.844

172.781

Manda sütü

33

24

Koyun sütü

23.351

28.055

Keçi sütü

35.775

43.568

Bal

2.416

2.352

*:Geçici Veriler

İlimiz hayvansal ürün üretim miktarı önceki yılki durağan seyir 2019 yılında yerini yıllık bazda %13’lük artışla 244.428 ton seviyesine bırakmıştır. Hayvansal ürünler arasında yer alan bal üretiminde ise geçen yıl gözlenen güçlü daralma 2019’da daralma hızını kestiği gözlenmiştir. İlimiz, Türkiye genelinde bal üretiminde sahip olduğu %2,2’lik pay ile 8.sırada yer almaktadır.

HAYVANSAL ÜRÜNLER DEĞERİ Kaynak: TÜİK

2018

2019

Değişim (%)

Hayvansal Ürünler Değeri (000 ¨)

Türkiye

79.150.212

93.917.545

18,7%

Mersin

457.676

606.271

32,5%

Mersin’in Payı (%)

0,6%

0,6%

-

Kişi başına Hayvansal Ürünler Değeri (¨)

Türkiye

965

1.129

17,0%

Mersin

252

329

30,7%

*:Geçici Veriler

Türkiye geneli hayvansal ürünler değeri önceki yıl gözlenen artış 2019 yılında da hız kazanmıştır. İlimizde de Türkiye geneli ile paralel eğilimler gözlense de, İlimizde artış hızı Türkiye’nin üzerinde kalmıştır. 2019 yılında hayvansal ürünler değeri yıllık bazda %33 artarak 606 milyon ¨ seviyesine ulaşmıştır.

İLİMİZDE KESİLEN HAYVAN MİKTARI Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı Veteriner Hizmetleri Dairesi Başkanlığı

( Adet ) Belediye Mezbahanelerinde Cinsi

2018

2019

Büyükbaş

7.136

5.819

Sığır

6.840

5.792

Dana

296

27

Küçükbaş

52.482

49.722

Koyun -Kuzu

43.929

45.655

Keçi – Oğlak

8.553

4.067

92


Ekonomik Rapor / 2019

İLİMİZ SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİK İSTATİSTİKLERİ (Ton) Kaynak: TÜİK

Su Ürünü

2018

2019

Deniz

2.470

17.452

318

391

2.788

17.843

İçsu Toplam

2019 yılında İlimizde yetiştirilen su ürünleri miktarı Türkiye genelinde sahip olduğu %4,8’lik pay ile 5.sıradadır.

93


Ekonomik Rapor / 2019

• İmalat sanayide; gıda ürünleri imalatı sektörü hem işyeri sayısı hem çalışan sayısına göre ilk sırda yer alan alt sektördür. • Mikro ölçekli işletmelerin payı genişlerken, küçük ölçekli işletmelerin payı daralmıştır. • Kapasite raporuna sahip sanayi işletmeleri ve bu işletmelerde çalışan sayısı hem Türkiye geneli hem de Mersin ilinde artış hızı yavaşlamıştır.

İMALAT SANAYİ Sanayi sicil kayıtlarına göre Mersin ilinde yer alan sanayi işletmelerinin %89,4’ünü oluşturan imalat sanayi alt sektöründe, işletmelerin %29’u gıda ürünleri imalatında faaliyet gösterirken bu faaliyet alanını sırasıyla başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve techizatı hariç,) faaliyet kolları takip etmektedir. Çalışan sayısına göre ise ilk sırada gıda ürünleri imalatı sektörü yer alırken bu sektörü giyim eşyası imalatı, diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı sektörleri takip etmektedir.

SANAYİ SİCİL KAYITLARINA GÖRE İŞLETME SAYISINA GÖRE İMALAT SANAYİNDE SEKTÖREL YOĞUNLAŞMA Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

Gıda ürünlerinin imalatı

28,82%

Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı

9,25%

Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı

7,22%

Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine ve techizatı hariç)

7,09%

Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması

6,78% 5,51%

Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) saz, saman ve benzeri malzemelerden örülerek yapılan eşyaların imalatı

4,50%

Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı

4,24%

94


Ekonomik Rapor / 2019

SANAYİ SİCİL KAYITLARINA GÖRE ÇALIŞAN SAYISINA GÖRE İMALAT SANAYİNDE SEKTÖREL YOĞUNLAŞMA Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

Gıda ürünlerinin imalatı

20,92%

Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması

17,18%

Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı

11,89%

Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı

7,31%

Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı

7,29%

Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine ve techizatı hariç) Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) saz, saman ve benzeri malzemelerden örülerek yapılan eşyaların imalatı

7,01% 4,31% 3,20%

Yoğunlaşma Oranı %

İmalat sanayide sektörel yoğunlaşma oranlarındaki gelişmeler yıllar itibariyle işletme sayısı bazında incelendiğinde, işletme sayısına göre ilk 4 sektörün toplam içerisindeki payını gösteren Cr yoğunlaşma oranı 2016-2018 döneminde sırasıyla %60,1, %58,9, %58,6 olarak hesaplanmıştır. İlimizde işletme sayısına göre yoğunlaşma oranları yüksektir. Yoğunlaşma oranının yüksek olması sektörel çeşitliliğin azalması anlamına gelmektedir. Bu durumda da sektörün dış etkenlere karşı kırılgan bir yapıya sahip olduğunu göstermektedir.

MERSİN İLİ İMALAT SANAYİ SEKTÖRLERİNİN İŞLETME SAYISINA GÖRE YOĞUNLAŞMA ORANI

MERSİN İLİ SANAYİ SİCİLKAYITLARINA GÖRE İŞLETMELERİN ÖLÇEK BÜYÜKLÜĞÜ

Kaynak: MTSO Hesapları

Kaynak: MTSO Hesapları

Büyük Ölçekli 2%

85,0 80,0 75,0 70,0 65,0 60,0 55,0 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0

2016 2017 2018

Orta Ölçekli 10% Küçük Ölçekli 34%

Mikro Ölçekli 44%

Cr₁ Cr₂ Cr₃ Cr₄ Cr₅ Cr₆ Cr₇ Cr₈ Mersin ili sanayi sicil kayıtları kapsamında 2018 yılında çalışan personel sayısına göre işletmelerin büyüklükleri incelendiğinde; %54’ü mikro ölçekli, %34’ü küçük ölçekli, %10’u orta ölçekli işletme iken %2’si büyük ölçekli işletmelerden oluşturmaktadır. 2017 yılı ile karşılaştırıldığında mikro ölçekli işletmelerin payında artış, küçük ölçekli işletmelerinde payında ise azalış gözlenmektedir.

95


Ekonomik Rapor / 2019

KAPASİTE RAPORU İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TOBB

Türkiye Kapasite Raporu Sayısı Çalışan Sayısı Rapor Başına Düşen Çalışan Sayısı

Mersin

Değişim (%)

2018

2019

2018

2019

Türkiye

Mersin

73.309

75.681

1.228

1.300

3,24%

5,86%

3.133.499

3.179.754

38.753

40.848

1,48%

5,41%

42,74

42,02

31,56

31,42

-1,7%

-0,43%

Türkiye genelinde kapasite raporu almış firmaların bilgilerinden oluşturulan TOBB sanayi veritabanı verileri kapsamında; Türkiye genelinde 2019 yılı sonu itibariyle geçerliliği devam eden kapasite raporu sayısı yıllık bazda artış hızı yavaşlayarak %3,2 artışla 75.681 adete ulaşmıştır. İlimizde ise yıllık %5,9 artışla 1.315 adete yükselmiştir. 2019 yılında Türkiye genelindeki kapasite raporunun %1,7’si İlimizde düzenlenmiş olup Türkiye genelinde rapor sayısı ile 14. sıradadır. Kapasite raporları kapsamında toplam çalışan sayısı önceki yılsonuna göre Türkiye genelinde %1,7’lik sınırlı artışla 3.185.669 kişiye, Mersin’de ise %5,6’lık artışla 40.913’e ulaşmıştır. Mersin kapasite raporları kapsamında çalışan sayısına göre Türkiye genelinde %1,3’lük paya sahip olup iller arasında 16.sıradadır. Türkiye genelinde kapasite raporu sayısı ve firmalarda çalışan sayısı ile ilgili gelişmeler İlimiz ile karşılaştırıldığında yıllık artışın daha hızlı yavaşladığı görülmektedir. Mersin ili kapasite raporu kapsamında firmaların %49’u mikro, %37’si küçük, %11’i orta, %3’ü büyük ölçekli işletmelerden oluşmaktadır. Söz konusu firmalarda çalışanların %71’i işçi, %12’si idari, %8‘i usta, %9’u diğer çalışanlardan oluşurken, çalışanların %36’sı orta ölçekli, %29’u küçük, %27’si büyük %8’i mikro ölçekli firmalarda istihdam edilmektedir.

MERSİN İLİ KAPASİTE RAPORU ALMIŞ İŞLETMELERİN ÖLÇEK BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE DAĞILIMI

MERSİN İLİ KAPASİTE RAPORU ALMIŞ İŞLETMELERİN ÇALIŞAN SAYISINA GÖRE ÖLÇEK BÜYÜKLÜĞÜ

Kaynak: TOBB

Kaynak: TOBB

Büyük Ölçekli 3%

Mikro Ölçekli 8%

Orta Ölçekli 11% Küçük Ölçekli 37%

Büyük Ölçekli 27% Orta Ölçekli 36%

Mikro Ölçekli 49%

Küçük Ölçekli 29%

Ekonomik faaliyet kollarına göre İl genelinde kapasite raporu almış firmaların faaliyet kollarına göre dağılımında; %31’lik payla “gıda ürünlerinin imalatı” faaliyet grubu ilk sırada yer alırken, bu grubu “Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç)”, “Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı”, “Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı “ faaliyet grupları takip etmektedir.

96


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ DÜZENLENEN KAPASİTE RAPORLARININ FAALİYET KODLARINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TOBB

3% 2% 2% 2%

5%

8%

7% 7% 31%

8% 8% 8%

9%

Gıda ürünlerinin İmalatı Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı (Makine ve Techizatlı hariç,) Kauçuk ve Plastik Ürünlerin İmalatı Diğer Metalik Olmayan mineral Ürünlerin İmalatı Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı Başka Yerde Sınıflandırılmamış Makine ve Ekipman İmalatı Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya Hariç) Saz, saman ve Benzeri Malzemelerde, Örülerek Yapılan Eşyaların İmalatı Giyim Eşyası İmalat; Kürkün İşlenmesi ve Boyanması; Mobilya İmalatı Kağıt ve Kağıt Ürünlerininİmalatı Elektrikli Teçhizat İmalatı Ana Metal Sanayi Diğer Faaliyet Kolları İlimizde geçerli olan imalat sanayi alt sektöründe yer alan kapasite raporlarının teknoloji yoğunluğuna göre dağılımı incelendiğinde; kapasite raporlarının 2019 yılında düşük teknolojili faaliyet kollarının payının 2018 yılına göre payının bir puan gerilediği, orta yüksek teknoloji yoğunluğuna sahip sektörlerin payında ise bir puan arttığı gözlenmektedir.

97


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ İMALAT SANAYİNDE DÜZENLENEN KAPASİTE RAPORLARININ TEKNOLOJİ YOĞUNLUĞUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TOBB

Orta-Yüksek Teknoloji 18%

2018 Yüksek Teknoloji 1%

2019 Orta-Yüksek Teknoloji 19%

Düşük Teknoloji 53%

Düşük Teknoloji 53% Orta-Düşük Teknoloji 28% Orta-Düşük Teknoloji 28%

Yüksek Teknoloji 1%

2019 YILI KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİNE AİT İSTATİSTİKÎ BİLGİLER Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Mersin İl Müdürlüğü

Küçük Sanayi Sitesinin Adı

İlçe

Toplam İşyeri

Dolu İşyeri

Boş İşyeri

Ortalama Çalışan Sayısı

Mersin Küçük Sanayi Sitesi

Akdeniz

705

690

15

4.000

Tırmıl Küçük Sanayi Sitesi

Akdeniz

460

427

33

1.800

Tarsus Küçük Sanayi Sitesi

Tarsus

273

265

8

450

Erdemli Küçük Sanayi Sitesi

Erdemli

300

300

0

600

Silifke

204

204

0

816

Silifke Küçük Sanayi Sitesi Mezitli Küçük Sanayi Sitesi

Mezitli

132

132

0

260

Anamur

560

560

0

1.200

Mut

230

230

0

330

Toroslar Küçük Sanayi Sitesi

Mersin

88

88

0

270

Bozyazı Küçük Sanayi Sitesi

Bozyazı

55

55

0

150

Mezitli Sevkiyatçılar Küçük Sanayi Sitesi

Mezitli

32

32

0

350

Tarsus/Yenice Küçük Sanayi Sitesi

Tarsus

38

33

5

66

Tarsus Madeni Esnaf ve Sanatkarlar KSS

Tarsus

90

75

15

200

Öz Gülnar Küçük Sanayi Sitesi

Gülnar

73

73

0

45

Kargıpınarı Küçük Sanayi Sitesi

Erdemli

52

50

2

110

3.292

3.214

78

10.647

Anamur Küçük Sanayi Sitesi Mut Küçük Sanayi Sitesi

2019 Toplam

İlimizde faaliyette olan 15 küçük sanayi sitesinde toplam 3.292 işyerinin %98’i dolu olup 10.647 kişi istihdam edilmektedir.

98


Ekonomik Rapor / 2019

• Enerji tüketimi, Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölgesi’nde artarken, Silifke Organize Sanayi’de azalışa geçti.

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ MERSİN-TARSUS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ: ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİNİN PARSELASYON DURUMU Kaynak: Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü

2018

2019

Faaliyetteki Firma Sayısı

161

163

İnşaatı Devam Eden Firma Sayısı

16

18

Üretimi Durduran Firma Sayısı

7

5

19.000

20.000

İstihdam Edilen Kişi Sayısı

2019 Aralık ayı sonu itibariyle; Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan 226 sanayi parselinin 216’sı tahsis edilmiş olup; 10 tanesi boştur. Söz konusu dönemde yatırıma yönelen firmaların 163’ü üretimde iken; 18’i inşaat halinde olup; üretimi durduran firma sayısı ise 5’dir. Bölgede üretime geçen, inşaat halinde olan firma sayısında geçen yıla göre artış; üretimi durduran firma sayısında ise azalış gözlenmiştir. Bölgede faaliyette olan firmaların %94’ünü oluşturan imalat sanayi firmalarının teknoloji yoğunluğuna göre dağılımı incelendiğinde; %42’sini düşük, %35’ini orta-düşük teknoloji, %22’sini orta yüksek ve %1’i yüksek teknoloji yoğunluğuna sahip sektörler oluşturmaktadır. Aralık 2019 itibariyle Bölgede düşük ve orta-yüksek teknoloji yoğunluğuna sahip sektör gruplarında önceki yılın aynı dönemine kıyasla artış; orta-düşük yoğunluğa sahip olanlarda azalış gözlenirken; yüksek teknoloji yoğunluğundakiler ise durağan yapıdadır.

99


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN-TARSUS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ’NDE FAALİYET GÖSTEREN FİRMALARIN SEKTÖREL DAĞILIMI

MERSİN-TARSUS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ’NDE FAALİYET GÖSTEREN İMALAT SANAYİ FİRMALARININ TEKNOLOJİ YOĞUNLUĞUNA DAĞILIMI

Kaynak: Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü

1% 1%

1%

Kaynak: Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü

2% 1%

Orta-Yüksek Teknoloji 22%

Madencilik ve Taş Ocakçılığı

Yüksek Teknoloji 1%

İmalat Su Temini; Kanalizasyon, Atık Yönetimi ve İyileştirme Faaliyetleri

Düşük Teknoloji 42%

Ulaştırma ve Depolama Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri 94%

Orta-Düşük Teknoloji 35%

İdari ve Destek Hizmet Faaliyetleri

Bölgede imalat sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmaların sektörel dağılımında firmaların %48’ini oluşturan ilk üç sektör “gıda ürünleri imalatı”, “fabrikasyon metal ürünleri imalatı”, “kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı”dır.

MERSİN-TARSUS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ ELEKTRİK VE DOĞALGAZ TÜKETİMİ 500.000 450.000 400.000 350.000 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0

2016

Enerji Tüketimi (MWh)

379.691 ₃ Doğalgaz Tüketimi (000 sm ) 142.551

2017

2017

2018

427.842

433.084

453.571

183.422

186.417

185.629

Enerji Değişim (%)

10%

13%

1%

5%

Doğalgaz Değişim (%)

41%

29%

2%

0%

45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5%

Değişim

MWh

Kaynak: Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü

Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölgesi enerji tüketimi 2019 yılında geçen yıla göre %5’lik artışla 453.571 MWh’e yükselmiş; söz konusu gelişmede 2019’un ikinci yarısından itibaren geçen yıla göre artışa geçmesi etkili olmuştur. Bölgedeki doğalgaz tüketimi 2019’un ikinci yarısında artış kaydetmesine karşın; yıllık bazda %0,4’lük sınırlı azalışla 185.628.756 sm₃ olarak gerçekleşmiştir.

100


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN-TARSUS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ İMALAT SEKTÖRÜNDE FAALİYET GÖSTEREN FİRMALARIN SEKTÖREL DAĞILIMI Kaynak: Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü

5,9% 5,9%

5,2%

5,2% 4,6% 3,9% 3,3%

7,8%

2,6%

2,0%

2,0%

7,8%

12,4%

1,3%

12,4%

0,7% 0,7% 0,7% 0,7%

22,9%

Gıda ürünleri imalatı Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç); saz, saman ve benzeri malzemelerden örülerek yapılan eşyaların imalatı Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı Ana metal sanayii Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı Tütün ürünleri imalatı Elektrik teçhizat imalatı Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı Diğer imalatlar Giyim eşyalarının imalatı İçeceklerin imalatı Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı Mobilya imalatı

101


Ekonomik Rapor / 2019

SİLİFKE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ: ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİNİN PARSELASYON DURUMU Kaynak: Silifke Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü

2018

2019

Faaliyetteki Firma Sayısı

45

47

İnşaatı Devam Eden Firma Sayısı

4

6

Proje Aşamasındaki Firma Sayısı

6

2

875

967

İstihdam Edilen Kişi Sayısı

2019 Aralık ayı sonu itibariyle; yatırıma yönelen firmaların 47’si üretime geçmiş, 6’sı inşaat halinde, 2’si proje safhasındadır. Bölgede üretime geçen firma sayısı önceki yıla göre iki firma artmıştır. Üretime geçen firma sayısındaki artışta “Kâğıt-Kâğıt Ürünleri ve Basım Sanayi” ile “Gıda, İçki ve Tütün Sanayi” alt sektörleri etkilidir. Bölgede yer alan firmalarda istihdam edilen kişi sayısındaki değişim önceki yıla göre %11’lik artışla 967 kişiye ulaşmıştır. Bölgede yatırıma yönelen firmaların sektörel olarak dağılımında ağırlıklı olarak “taş ve toprağa dayalı sanayi”, “gıda ürünlerinin imalatı” ile “kimya-petrol, kömür, kauçuk ve plastik sanayi” alt sektörlerinde faaliyette oldukları görülmektedir.

SİLİFKE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ’NDEKİ YATIRIMA YÖNELEN FİRMALARIN SEKTÖREL DAĞILIMI Kaynak: Silifke Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü

Sektörler

2018

2019

Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi

22

20

Gıda, İçki ve Tütün Sanayi

13

13

Kimya-Petrol, Kömür, Kauçuk ve Plastik Sanayi

10

7

Ağaç, Mantar Ürünleri ve Mobilya Sanayi

4

5

Metal Eşya, Makine ve Teçhizat Sanayi

5

6

Kâğıt-Kâğıt Ürünleri ve Basım Sanayi

1

4

55

55

Toplam

102


Ekonomik Rapor / 2019

SİLİFKE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ’NDE İMALAT SANAYİ SEKTÖRÜNDE ÜRETİME GEÇEN FİRMALARIN SEKTÖREL DAĞILIMI Kaynak: Silifke Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü

Metal Eşya, Makine ve Teçhizat Sanayi 11%

Kağıt-Kağıt Ürünleri ve Basım Sanayi 9%

Taş ve Top;rağa Dayalı Sanayi 38%

Ağaç, Mantar Ürünleri ve Mobilya Sanayi 8% Gıda, İçki ve Tütün Sanayi 23% Kimya-Petrol, Kömür, Kauçuk ve Plastik Sanayi 11%

Silifke Organize Sanayi Bölgesi’nde tüketilen enerji miktarında 2018 yılındaki artış, 2019’da yerini %10’luk azalışla bırakırken tüketim miktarı 19 milyon kWh seviyesine gerilemiştir.

SİLİFKE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ ELEKTRİK TÜKETİMİ Kaynak: Silifke Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü

21.000.000

15%

12%

10%

20.500.000 kWh

20.000.000

5%

8% 5%

19.500.000

0%

19.000.000

-5%

18.500.000 18.000.000 -10%

17.500.000

-10% -15%

17.000.000 2016

2017 kWh

2018 Değişim (%)

103

2019

Değişim (%)

21.500.000


Ekonomik Rapor / 2019

• Ar-Ge harcamaların net satışlar içerisindeki payı yatay seyirde • İlimiz TEYDEB destek programlarına proje başvuru sayısı hızlı artışta

AR-GE HARCAMASI Ar-Ge Harcaması Ar-Ge Harcamasının Net Satış İçerisindeki Payı(%)

2016

2017

2018

Türkiye

6.550.673.860

8.418.036.173

11.407.012.010

Mersin

23.615.701

32.098.716

29.303.578

Türkiye

0,127%

0,132%

0,143%

Mersin

0,038%

0,030%

0,030%

Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

AR-GE HARCAMALARININ NET SATIŞLAR İÇERİSİNDEKİ PAYI Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

0,16% 0,14% 0,12% 0,10% 0,08% 0,06% 0,04% 0,02% 0% 2007

2008

2009

2010

2011

2012 Türkiye

104

2013

2014 Mersin

2015

2016

2017

2018


Ekonomik Rapor / 2019

Mersin ilinde yer alan işyerlerinin net satışları içerisinde Ar-Ge harcamalarının payına baktığımızda 2017 yılında net satışlardaki güçlü yükseliş;ar-ge harcamalarındaki artışın üzerinde olmasının etkisiyle gözlenen daralma; 2018 yılında hem satış hemde ArGe harcamalarındaki azalışla yatay seyir izlemiştir. Türkiye genelinde net satışlardaki artış hızı yıllık bazda aynı düzeyde devam ederken, Ar-Ge harcamalarındaki artışın önceki yıla göre hızlanması ile 2018 yılında Ar-Ge harcamalrının net satışlar içerisindeki payı genişlemiştir. İlimizde işyerlerinin net satışları içerisinde Ar-Ge harcamalarının payı Türkiye ortalamasının oldukça altındadır.

AR-GE VE TASARIM MERKEZLERİ İlimizde özel sektör tarafından 2016 yılında 1 adet Ar-Ge merkezi bulunurken 2018 yılında bu rakam 11 adete yükselmiştir. İlimizde 2019 yılında kurulan bir adette tasarım merkezi bulunmaktadır. Ar-Ge ve tasarım merkezlerinin sektörel dağılımında Gıda ürünlerinin imalatı ile Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı sektörleri ağırlıklı paya sahiptir.

MERSİN İLİ’NDE YER ALAN AR-GE MERKEZİ SAYISI Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

11

12

6

2017

2018

2019

MERSİN İLİ’NDE YER ALAN AR-GE MERKEZLERİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı

1

Bilgisayar programlama, danışmanlık ve ilgili faaliyetler

1

Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç)

1

Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı

1

Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı

1

Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı

2

B.Y.S. makine ve ekipman imalatı

2

Gıda ürünleri imalatı

3

TUBİTAK-ÖZEL SEKTÖRE YÖNELİK AR-GE ve YENİLİK DESTEK PROGRAMLARI Endüstriyel araştırma ve teknoloji geliştirmek; yenilikleri desteklemek; özendirmek; izlemek ve üniversite-sanayi ilişkilerini geliştirmek amacıyla TUBİTAK- Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) tarafından oluşturulan destek programlarına ilişkin Mersin ili proje başvuruları, hibe destek tutarları ve sektörel dağılımına ilişkin istatistikler yıllar itibariyle aşağıda yer almaktadır.

105


Ekonomik Rapor / 2019

TEYDEB DESTEK PROGRAMI KAPSAMINDA MERSİN İLİ PROJE BAŞVURULARININ SAYISI Kaynak: TUBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı

31 21 18

2017

2018

2019

MERSİN İLİ TEYDEB DESTEK PROGRAMLARI KAPSAMINDA BAŞVURU SAYISI ve HİBE DESTEK TUTARLARININ DAĞILIMI Kaynak: TUBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı

Başvuru Sayısı

TEYDEB Destekleri

Hibe Destek Tutarı (2019 Sabit Değeriyle ¨ )

2018

2019

2018

2019

1501 TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı

15

18

1.130.000

536.383

1505 Üniversite-Sanayi İşbirliği Destek Programı

-

-

-

-

1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı

3

8

320.000

527.085

1509 Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı

1

-

-

-

1511 TÜBİTAK Öncelikli Alanlar Araştırma Teknoloji Geliştirme ve Yenilik Projeleri Destekleme Programı

-

4

720.000

1.293.544

1512 Teknogirişim Sermayesi Desteği Programı (BiGG)

-

-

480.000

156.989

1601 TÜBİTAK Yenilik ve Girişimcilik Alanlarında Kapasite Artırılmasına Yönelik Destek Programı

2

1

60.000

368.520

Toplam

21

31

2.710.000

2.882.521

106


Ekonomik Rapor / 2019

TEYDEB DESTEK PROGRAMI KAPSAMINDA MERSİN İLİ SEKTÖREL BAZDA HİBE DESTEK TUTARLARININ DAĞILIMI Kaynak: TUBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı

Diğer Sektörler 14%

Bilgi ve İletişim Teknolojileri 36% Savunma 31% Enerji 3% Gıda, Tarım ve Hayvancılık 3% Sağlık 1%

Makine ve İmalat Teknoloji 9%

Havacılık ve Uzay Teknolojileri 3%

MERSİN TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİ 2019 yılında Mersin Teknoloji Geliştirme Bölgesi’ne 19 adet firma giriş yapmıştır. Bölge’de faaliyet gösteren firma sayısı yıllık bazda %6,5 artarak 82’ye yükselmiştir. Firmaların sektörel dağılımında bilişim teknolojileri sektörü %66’lık ağırlıklı payını korurken; bu sektörü %10’luk payla makine, %7’lik payla tıp alanında faaliyet gösteren firmalar takip etmektedir.

MERSİN TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİ’NDE YER ALAN VE GİRİŞ YAPAN FİRMA SAYISI

MERSİN TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİ’NDE YER ALAN FİRMALARIN SEKTÖREL DAĞILIMI

Kaynak: Mersin Teknoloji Geliştirme Bölgesi Kurum ve İşletici A.Ş.

Kaynak: Mersin Teknoloji Geliştirme Bölgesi Kurum ve İşletici A.Ş.

78

82

77

Bilişim Teknolojileri 66%

14 2017

9 2018

Yer Alan Firma Sayısı

19

Makine 10%

2019 Diğer 13%

Giriş Yapan Firma Sayısı

Tıp 7% Elektronik 4%

107


Ekonomik Rapor / 2019

2019 yılı sonu itibariyle Mersin Teknoloji Geliştirme Bölgesi bünyesinde 354’ü Ar-Ge; 61’i ise destek personeli olmak üzere toplam 415 personel istihdam edilmektedir. Bölgede istihdam edilen AR-GE personeli sayısı yıllık bazda %9’luk artış; destek personeli ise %23’lük azalış kaydetmiş; toplam istihdam ise %5 artmıştır. İstihdamın eğitim düzeyine göre dağılımında; lisans, ön lisans ve lise-meslek lisesi ağırlıklı paya sahiptir.

MERSİN TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİ’NDE İSTİHDAMIN DAĞILIMI

MERSİN TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÜNYESİNDEKİ AR-GE PROJELERİNİN DAĞILIMI

Kaynak: Mersin Teknoloji Geliştirme Bölgesi Kurum ve İşletici A.Ş.

Kaynak: Mersin Teknoloji Geliştirme Bölgesi Kurum ve İşletici A.Ş.

574

527

229

231

184

349 88 69

70 2017

2018 Ar-Ge Personeli

85

98

53 Tamamlanan Proje Sayısı

2019 Stajyer

2017

Devam Eden Proje Sayısı 2018

2019

2019 yılı sonu itibariyle Bölgedeki AR-GE projelerinin 98 adedi tamamlanmış olup, 231 adedi ise yürütülmeye devam edilmektedir. Bölgedeki yeni proje sayısı geçen yılın sonuna göre %7lik artışla 104’e yükselmiştir.

MERSİN TGB’NİN TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ PERFORMANS ENDEKSİ GENEL SIRALAMASINDAKİ KONUMU Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

4. Sıra

4. Sıra 5. Sıra

2016

2017

2018

Teknoloji geliştirme bölgeleri performans endeksi sonuçlarına göre 2018 yılında 54 TGB’nin dahil olduğu ölçümlemede, Mersin TGB’nin genel sıralama içerisindeki konumu önceki yıla göre bir sıra gerileyerek 5. sırada yer almıştır.

108


Ekonomik Rapor / 2019

MARKA, PATENT, FAYDALI MODEL, ENDÜSTRİYEL TASARIM İSTATİSTİKLERİ* Kaynak: Türk Patent ve Marka Kurumu

Türkiye

Mersin

Değişim (%)

2018

2019

2018

2019

Türkiye

Mersin

81.911

72.434

1.094

1.081

-12%

-1%

Faydalı Model

307

661

10

4

115%

-60%

Endüstriyel Tasarım**

7.011

7.199

55

59

3%

7%

Patent

2.805

2.003

13

9

-29%

-31%

Marka

* Tescil sayıları, tescil tarihleri göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır. **: Dosya sayısına ait istatistiki verilerdir.

Türk Patent Enstitüsü’nden alınan verilere göre; Türkiye genelinde faydalı model, endüstriyel tasarım sayısında geçen yıl gözlenen hızlı azalış 2019 yılında toparlanmaya başladığı gözlenirken, tescili yapılan marka ve patent sayısındaki artış ise 2019 yılında yerini azalışa bırakmıştır. Mersin’de söz konusu göstergelerdeki gelişmeler ise; endüstriyel tasarım haricinde diğer tescillerde azalış gözlenmektedir. Tescilli marka sayımız ile iller arasındaki sıramız 2018’e göre iki sıra yükselerek 10.sırada yer alırken, endüstriyel tasarım, patent sayısına göre ise iki sıra gerileyerek 17. sırada bulunmaktadır. Faydalı model sayımız ile 2018 yılındaki hızlı yükseliş ile 7.sıraya ulaşan İlimiz, 2019 yılında 20.sıraya gerilemiştir.

109


Ekonomik Rapor / 2019

• 2019 yılında İlimizde ihracattaki artış hızı yavaşlarken, ithalatta azalış yerini sınırlı artışa bırakmıştır. • İhracatta “gıda ürünleri ve içecek” ve “motorlu kara taşıtı ve römorklar”en fazla artış kaydedilen imalat sanayi alt sektöreleri olmuştur. • 2019 yılında 179 ülkeye ihracat, 132 ülkeden ithalat gerçekleştirilmiştir. • İhracatta Asya ülkelerin payı genişlerken, Avrupa ülkelerinin payı sınırlı kalmıştır.

DIŞ TİCARET DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TÜİK

İhracat (Milyon $)

2018

2019*

Türkiye

167.921

Mersin Hinterlandı

10.232

Mersin Firmaları

Denge (Milyon $)

Karşılama Oranı (%)

2019/2018

171.531

7%

2%

10.257

19%

0,2%

1.727

1.773

15%

3%

202.705

-5%

-9%

Mersin Hinterlandı

11.454

9.986

-17%

-13%

Mersin Firmaları

1.160

1.179

-13%

2%

Türkiye Hacim (Milyon $)

2018/2017

223.047

Türkiye İthalat (Milyon $)

Değişim(%)

390.968

374.236

0%

-4%

Mersin Hinterlandı

21.686

20.243

-3%

-7%

Mersin Firmaları

2.887

2.952

1%

2%

Türkiye

-55.126

-31.174

-28%

-43%

Mersin Hinterlandı

-1.222

271

-76%

-122%

242%

5%

Mersin Firmaları

566

594

Türkiye

75%

85%

Mersin Hinterlandı

89%

103%

Mersin Firmaları

149%

150%

*: Geçici Veriler

110


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN FİRMALARI TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN İHRACAT

MERSİN FİRMALARI TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN İTHALAT

Kaynak: TÜİK

Kaynak: TÜİK

1,7 Milyar $

1,8 Milyar $

1,3 Milyar $

1,5 Milyar $

2017

2018

2019

2017

1,2 Milyar $

1,2 Milyar $

2018

2019

Türkiye genelinde ihracat hacminde önceki yıl artış hızındaki yavaşlama; 2019 yılında da devam ederek yıllık %2!lik artışla 172 milyar $’a ulaşırken, ithalat ise önceki yılki azalış, 2019 yılında hızlanarak yıllık %9’luk azalışla 203 milyar $ seviyesine gerilemiştir. Söz konusu durum önceki yıla göre daha hızlı daralan cari açığı getirmiştir. Mersin hinterlandında yıllık ihracatın geçen yıl ile aynı seviyede kaldığı ithalttaki azalışın da devam ettiği görülmektedir. Mersin firmaları ihracat hacmi artış hızı 2018 yılının altında kalarak yıllık %23’lük artışla yaklaşık 1.8 milyar $ seviyesinde gerçekleşmiştir. İhracattaki söz konusu hız kaybında tarım sektörü etkili olurken; imalat sanayi olumlu katkı sağlamıştır. 2019 yılında İlimiz ihracatı Türkiye geneli ile paralel gelişmeler sergilerken; ithalatta ise Türkiye genelinin tam tersi; artış kaydedilmiştir. Dış ticaret fazlası veren yapıya sahip olan İlimizde; söz konusu gelişmeler paralelinde dış ticaret fazlası geçen yıla göre hız keserek %5 genişleyerek 594 milyon $’a ulaşmıştır. Mersin ihracat hacmi ile 14.sırada yer alarak geçen yılki yerini korumuş; ithalat hacmi ile 17.sırada yer alarak geçen yıla göre bir sıra gerilemiştir. Sektörel baza İlimizde, “gıda ürünleri ve içecek” ile “motorlu kara taşıtı ve römorklar” yıllık bazda en fazla ihracat artışı kaydeden imalat sanayi alt sektör gruplarıdır. “Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıtlar” ile “gıda ürünleri ve içecek” alt sektörleri ithalattaki toparlanmada etkili olan alt sektörlerdir.

MERSİN FİRMALARININ DIŞ TİCARETİNİN SEKTÖR GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI* (1.000$) Kaynak: TÜİK

Sektör

2018

2019

Değişim (%)

İhracat

İthalat

İhracat

İthalat

İhracat

İthalat

809.695

584.515

766.946

596.966

-5%

2%

Ormancılık ve tomrukçuluk

16.665

698

18.160

1.181

9%

69%

Balıkçılık

21.070

12

18.878

0

-10%

-100%

541

12

135

39

-75%

218%

12.580

11

11.911

4

-5%

-62%

Tarım ve hayvancılık

Maden kömürü , linyit ve turb Metal cevherleri Taş ocakçılığı ve diğer madencilik

14.910

1.034

18.270

1.301

23%

26%

Gıda ürünleri ve içecek

313.249

123.214

357.978

140.935

14%

14%

Tütün ürünleri

8.819

96

9.419

273

7%

184%

Tekstil ürünleri

27.338

15.096

26.266

20.360

-4%

35%

Giyim eşyası

12.243

4.686

12.698

5.315

4%

13%

Dabaklanmış deri, bavul, el çantası, saraciye ve ayakkabı

2.464

311

2.207

269

-10%

-14%

Ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç); hasır vb. örülerek yapılan maddeler

5.884

1.290

6.418

357

9%

-72%

Kağıt ve kağıt ürünleri

11.973

19.366

13.190

19.900

10%

3%

111


Ekonomik Rapor / 2019

Sektör

2018

2019

Değişim (%)

İhracat

İthalat

İhracat

İthalat

İhracat

İthalat

373

394

358

86

-4%

-78%

Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıtlar

2.886

85.504

6.875

125.796

138%

47%

Kimyasal madde ve ürünler

85.440

141.932

91.855

124.823

8%

-12%

Plastik ve kauçuk ürünleri

52.791

7.790

57.374

6.642

9%

-15%

Metalik olmayan diğer mineral ürünler

22.640

11.195

26.498

7.841

17%

-30%

Basım ve yayım; plak, kaset vb.

Ana metal sanayi

30.818

23.128

18.299

26.811

-41%

16%

Metal eşya sanayi (makine ve teçhizatı hariç)

87.791

9.376

96.098

9.405

9%

0%

B.y.s. makine ve teçhizat

119.858

79.031

120.822

48.366

1%

-39%

Büro, muhasebe ve bilgi işleme makinaları

379

75

203

129

-46%

72%

Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli mekina ve cihazlar

5.197

8.633

7.824

5.581

51%

-35%

Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları

197

9.449

518

5.514

163%

-42%

Tıbbi aletler; hassas optik aletler ve saat

1.846

3.418

2.265

2.562

23%

-25%

Motorlu kara taşıtı ve römorklar

31.800

3.346

56.449

12.414

78%

271%

Diğer ulaşım araçları

11.307

8.248

3.218

3.931

-72%

-52%

Mobilya ve b.y.s diğer ürünler

11.173

4.521

11.949

2.561

7%

-43%

Atık ve hurdalar

4.604

13.970

9.723

9.564

111%

-32%

Diğer iş faaliyetleri

-

-

1

-

-

-

Eğlence, kültür ve sporla ilgili faaliyetler

10

15

4

4

-56%

-77%

1.726.540

1.160.367

1.772.808

1.178.929

3%

2%

Toplam *: Geçici Veriler

2019 YILI FASILLARA GÖRE İHRACAT* (000 $) Kaynak: TÜİK

Mersin ‘in Fasıl Adı

Türkiye

Mersin

Payı (%)

2018 Yılına Göre Değişim (%)

Canlı hayvanlar

84.612

2.476

3%

165%

Etler ve yenilen sakatat

586.176

10.724

2%

18%

Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer omurgasız hayvanlar

962.298

22.796

2%

-7%

Süt ürünleri, yumurtalar, tabii bal, diğer yenilebilir hayvansal menşeli ürünler

643.869

36.828

6%

56%

67.874

4.321

6%

712%

Canlı ağaçlar ve diğer bitkiler, yumrular, kökler ve benzerleri, kesme çiçekler ve süs yaprakları

106.840

3.185

3%

5%

Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular

Diğer hayvansal menşeli ürünler (kıl, kemik, boynuz, fildişi, mercan, bağırsak, vb.)

1.044.407

256.929

25%

-8%

Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler

4.177.118

476.043

11%

-5%

Kahve, çay, paraguay çayı ve baharat

167.585

9.185

5%

-22%

112


Ekonomik Rapor / 2019

Mersin ‘in Fasıl adı

Türkiye

Mersin

Hububat

80.879

Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni Yağlı tohum ve meyvalar, muhtelif tane, tohum ve meyvalar, sanayiide ve tıpta kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem

Payı (%)

2018 Yılına Göre Değişim (%)

5.227

6%

-45%

1.300.045

33.724

3%

-22%

383.048

15.615

4%

49%

Lak, sakız, reçine ve diğer bitkisel özsu ve hülasalar

18.486

16.038

87%

10%

Örülmeye elverişli bitkisel maddeler, tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan bitkisel ürünler

12.163

3.904

32%

-10%

Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, yemeklik katı yağlar, hayvansal ve bitkisel mumlar

871.862

84.991

10%

17%

Et, balık, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar veya diğer su omurgasızlarının müstahzarları

126.430

18.480

15%

9%

Şeker ve şeker mamulleri

617.003

2.483

0%

-41%

Kakao ve kakao müstahzarları

649.163

5.276

1%

12%

Hububat, un, nişasta veya süt müstahzarları, pastacılık ürünleri

1.878.094

83.611

4%

24%

Sebzeler, meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve bitkilerin diğer kısımlarından elde edilen müstahzarlar

2.006.449

44.133

2%

16%

Yenilen çeşitli gıda müstahzarları (kahve hülasaları, çay hülasaları, mayalar, soslar, diyet mamaları, vb.)

692.469

5.649

1%

18%

Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke

343.319

6.570

2%

-5%

Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri, hayvanlar için hazırlanmış kaba yemler

219.483

12.719

6%

162%

Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler

906.487

9.419

1%

7%

Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento

2.734.538

20.646

1%

6%

Metal cevherleri, cüruf ve kül

1.219.778

11.925

1%

-5%

Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar

7.325.476

7.188

0%

108%

İnorganik kimyasallar, kıymetli metal, radyoaktif element, metal ve izotopların organik-anorganik bileşikleri

1.835.220

2.253

0%

34%

587.318

1.169

0%

143%

Eczacılık ürünleri

1.304.256

17.043

1%

9%

Gübreler

302.502

3.597

1%

-52%

Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar, tanenler, boyalar, pigmentler,vb, vernikler, vb, macunlar, mürekkepler

843.579

5.534

1%

52%

Uçucu yağlar ve rezinoitler, parfümeri, kozmetik veya tuvalet müstahzarları

828.991

2.800

0%

-28%

Sabunlar, yüzey-aktif organik maddeler, yıkama-yağlama müstahzarları, mumlar,bakım müstahzarları, dişçilik müstahzarları

829.357

2.692

0%

-30%

Albüminoid maddeler, değişikliğe uğramış nişasta esaslı ürünler, tutkallar, enzimler

217.079

5.005

2%

68%

Barut ve patlayıcı maddeler, pirotekni mamulleri, kibritler, piroforik alaşımlar, ateş alıcı maddeler

21.065

2

0%

119%

Fotoğrafçılıkta veya sinemacılıkta kullanılan eşya

13.413

5

0%

-14%

Organik kimyasal ürünler

113


Ekonomik Rapor / 2019

Mersin ‘in Fasıl adı

Türkiye

Mersin

Muhtelif kimyasal maddeler (biodizel, yangın söndürme maddeleri, dezenfektanlar, haşarat öldürücüler, vb.)

750.308

Plastikler ve mamulleri Kauçuk ve kauçuktan eşya

Payı (%)

2018 Yılına Göre Değişim (%)

26.204

3%

18%

6.285.196

63.742

1%

10%

2.825.901

17.302

1%

-1%

Ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler

205.281

331

0%

-21%

Deri-saraciye eşyası, eyer-koşum takımları, seyahat eşyası, el çantaları vb mahfazalar, hayvan bağırsağından mamul eşya

337.679

195

0%

-4%

Kürkler ve taklit kürkler, bunların mamulleri

161.125

-

-

-

Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü

885.055

8.377

1%

20%

Mantar ve mantardan eşya

653

9

1%

288%

Hasırdan, sazdan veya örülmeye elverişli diğer maddelerden mamuller, sepetçi ve hasırcı eşyası

1.338

2

0%

-68%

56.902

2.398

4%

106%

1.795.953

12.977

1%

8%

90.049

169

0%

10%

İpek

3.139

-

-

-

Yapağı ve yün, ince veya kaba hayvan kılı, at kılından iplik ve dokunmuş mensucat

97.816

18

0%

-44%

1.653.849

12.267

1%

16%

50.577

36

0%

380%

Sentetik ve suni filamentler, şeritler ve benzeri sentetik ve suni dokumaya elverişli maddeler

1.554.648

1.519

0%

-6%

Sentetik ve suni devamsız lifler

1.419.715

711

0%

-81%

Vatka, keçe ve dokunmamış mensucat, özel iplikler, sicim, kordon, ip, halat ve bunlardan mamul eşya

801.088

4.921

1%

30%

Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları

2.530.960

5.541

0%

32%

Özel dokunmuş mensucat, tufte edilmiş dokunabilir mensucat, dantela,duvar halıları, şeritçi ve kaytancı eşyası, işlemeler

421.518

1.275

0%

69%

Emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış veya lamine edilmiş dokunabilir mensucat, dokunabilir maddelerden teknik eşya

299.079

330

0%

409%

Örme eşya

1.509.875

315

0%

33%

Odun veya diğer lifli selülozik maddelerin hamurları, geri kazanılmış kağıt veya karton (döküntü, kırpıntı ve hurdalar) Kağıt ve karton, kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya Basılı kitaplar, gazeteler, resimler ve baskı sanayiinin diğer mamulleri, el ve makina yazısı metinler ve planlar

Pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucat Dokumaya elverişli diğer bitkisel lifler, kağıt ipliği ve kağıt ipliğinden

Örme giyim eşyası ve aksesuarı

9.079.063

5.209

0%

72%

Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı

6.446.930

8.504

0%

-15%

Dokunabilir maddelerden hazır eşya, takımlar, kullanılmış giyim ve dokunmuş diğer eşya, paçavralar

2.017.333

4.847

0%

-35%

Ayakkabılar, getrler, tozluklar ve benzeri eşya, bunların aksamı

931.363

2.051

0%

-11%

Başlıklar ve aksamı (şapka, kasket, koruyucu başlıklar vb.)

42.086

115

0%

49%

Şemsiyeler, güneş şemsiyeleri, bastonlar, iskemle bastonlar, kamçılar, kırbaçlar ve bunların aksamı

6.540

9

0%

-7%

114


Ekonomik Rapor / 2019

Mersin ‘in Fasıl adı Hazırlanmış ince ve kalın kuş tüyleri ve bunlardan eşya, yapma çiçekler, insan saçından eşya

Türkiye

Mersin

3.742

162

Payı (%)

2018 Yılına Göre Değişim (%)

4%

474%

Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya

1.415.750

19.334

1%

30%

Seramik mamulleri

1.159.596

2.174

0%

75%

Cam ve cam eşya

1.099.500

2.684

0%

43%

Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherci eşyası, metal paralar

7.327.396

16

0%

-92%

Demir ve çelik

9.926.049

5.786

0%

-20%

Demir veya çelikten eşya

6.484.042

85.640

1%

0%

Bakır ve bakırdan eşya

1.524.150

804

0%

-28%

Nikel ve nikelden eşya

44.566

2

0%

330%

Alüminyum ve alüminyumdan eşya

3.107.130

8.736

0%

35%

Kurşun ve kurşundan eşya

22.211

-

-

-

Çinko ve çinkodan eşya

10.858

-

-

-

Kalay ve kalaydan eşya

2.783

-

-

-

Diğer adi metaller (tungsten, molibden, tantal, magnezyum, kobalt, bizmut, kadmiyum, vb.), sermetler, bunlardan eşya

40.037

97

0%

335%

Adi metallerden aletler, bıçakcı eşyası ve sofra takımları, adi metallerden bunların aksam ve parçaları

268.271

270

0%

18%

Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.)

929.591

2.045

0%

115%

16.449.638

121.231

1%

-1%

8.724.604

8.388

0%

50%

166.301

3.392

2%

-10%

26.173.833

56.902

0%

72%

Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı Demiryolu vb hatlara ait taşıtlar ve malzemeler, bunların aksamparçaları, mekanik trafik sinyalizasyon cihazları Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı Hava taşıtları, uzay taşıtları ve bunların aksam ve parçalar

1.029.679

-

-

-100%

Gemiler ve suda yüzen taşıt ve araçlar Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar, bunların aksam, parça ve aksesuarı Saatler ve bunların aksam ve parçaları

1.018.008

33

0%

-99%

933.164

1.210

0%

-14%

38.427

39

0%

8%

Müzik aletleri, bunların aksam, parça ve aksesuarı Silahlar ve mühimmat, bunların aksam, parça ve aksesuarı Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam lambaları, ışıklı tabelalar vb, prefabrik yapılar Oyuncaklar, oyun ve spor malzemeleri, bunların aksam, parça ve aksesuarı Çeşitli mamul eşya (hijyenik havlu, bebek bezi, kalem, çakmak, fermuar, fırça vb.) Sanat eserleri, kolleksiyon eşyası ve antikalar Kişisel eşyalar, deniz ve hava taşıtlarına verilen kumanya ve malzeme (yakıtlar hariç) Toplam *: Geçici Veriler

115

11.151

3

0%

-66%

402.355

31

0%

-75%

3.488.144

20.956

1%

-7%

139.975

377

0%

-20%

908.133

1.333

0%

23%

14.123

4

0%

-22%

338.078

1.548

0%

53%

171.471.038

1.772.760

1%

3%


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI FASILLARA GÖRE İTHALAT* (000 $) Kaynak: TÜİK

Mersin ‘in Fasıl adı

Türkiye

Mersin

Canlı hayvanlar

700.574

Etler ve yenilen sakatat

Payı (%)

2018 Yılına Göre Değişim (%)

5.412

1%

10%

28.964

39

0%

22%

Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer omurgasız hayvanlar Süt ürünleri, yumurtalar, tabii bal, diğer yenilebilir hayvansal menşeli ürünler Diğer hayvansal menşeli ürünler (kıl, kemik, boynuz, fildişi, mercan, bağırsak, vb.)

182.114

1.088

1%

-44%

115.095

728

1%

16%

55.398

800

1%

99%

Canlı ağaçlar ve diğer bitkiler, yumrular, kökler ve benzerleri, kesme çiçekler ve süs yaprakları

42.857

3.556

8%

-29%

Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular

312.743

137.520

44%

-39%

Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler

468.719

51.945

11%

-8%

Kahve, çay, paraguay çayı ve baharat

282.124

21.970

8%

-2%

3.219.269

100.386

3%

42%

110.032

2.030

2%

21%

1.967.228

270.135

14%

27%

50.966

929

2%

69%

9.417

252

3%

60%

1.128.055

90.555

8%

82%

7.947

31

0%

83%

170.921

19

0%

-

Hububat Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni Yağlı tohum ve meyvalar, muhtelif tane, tohum ve meyvalar,sanayiide ve tıpta kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem Lak, sakız, reçine ve diğer bitkisel özsu ve hülasalar Örülmeye elverişli bitkisel maddeler, tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan bitkisel ürünler Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, yemeklik katı yağlar, hayvansal ve bitkisel mumlar Et, balık, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar veya diğer su omurgasızlarının müstahzarları Şeker ve şeker mamulleri Kakao ve kakao müstahzarları

576.715

-

-

-

Hububat, un, nişasta veya süt müstahzarları, pastacılık ürünleri

179.046

476

0%

310%

Sebzeler, meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve bitkilerin diğer kısımlarından elde edilen müstahzarlar

81.469

944

1%

-70%

Yenilen çeşitli gıda müstahzarları (kahve hülasaları, çay hülasaları, mayalar, soslar, diyet mamaları, vb.)

606.417

649

0%

-25%

Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri, hayvanlar için hazırlanmış kaba yemler Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler

262.271

1.736

1%

-37%

1.538.952

38.853

3%

-10%

554.783

13.413

2%

-8%

Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento

409.530

1.335

0%

10%

Metal cevherleri, cüruf ve kül

1.219.164

4

0%

-65%

Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar

41.182.467

125.835

0%

47%

İnorganik kimyasallar, kıymetli metal, radyoaktif element, metal ve izotopların organik-anorganik bileşikleri

1.600.322

5.071

0%

9%

Organik kimyasal ürünler

5.438.162

24.630

0%

2%

116


Ekonomik Rapor / 2019

Mersin ‘in Fasıl adı

Türkiye

Mersin

Eczacılık ürünleri

4.764.298

Gübreler

Payı (%)

2018 Yılına Göre Değişim (%)

264

0%

303%

1.332.550

6.314

0%

-68%

Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar, tanenler, boyalar, pigmentler,vb, vernikler, vb, macunlar, mürekkepler

1.941.929

4.302

0%

-13%

Uçucu yağlar ve rezinoitler, parfümeri, kozmetik veya tuvalet müstahzarları

1.024.352

1.853

0%

-6%

Sabunlar, yüzey-aktif organik maddeler, yıkama-yağlama müstahzarları, mumlar,bakım müstahzarları, dişçilik müstahzarları

848.915

2.629

0%

49%

Albüminoid maddeler, değişikliğe uğramış nişasta esaslı ürünler, tutkallar, enzimler

442.786

1.993

0%

17%

Barut ve patlayıcı maddeler, pirotekni mamulleri, kibritler, piroforik alaşımlar, ateş alıcı maddeler

45.947

3

0%

-97%

Fotoğrafçılıkta veya sinemacılıkta kullanılan eşya

131.724

195

0%

-14%

Muhtelif kimyasal maddeler (biodizel, yangın söndürme maddeleri, dezenfektanlar, haşarat öldürücüler, vb.)

2.093.677

5.608

0%

-3%

Plastikler ve mamulleri

11.645.504

65.693

1%

-7%

Kauçuk ve kauçuktan eşya

2.525.214

7.390

0%

-16%

Ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler

213.392

406

0%

-54%

Deri-saraciye eşyası, eyer-koşum takımları, seyahat eşyası, el çantaları vb mahfazalar, hayvan bağırsağından mamul eşya

199.699

163

0%

142%

Kürkler ve taklit kürkler, bunların mamulleri

45.375

-

-

-

Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü

405.914

1.164

0%

-47%

Mantar ve mantardan eşya

5.075

-

-

-97%

Hasırdan, sazdan veya örülmeye elverişli diğer maddelerden mamuller, sepetçi ve hasırcı eşyası

9.069

22

0%

407%

Odun veya diğer lifli selülozik maddelerin hamurları, geri kazanılmış kağıt veya karton (döküntü, kırpıntı ve hurdalar)

1.001.006

93

0%

186%

Kağıt ve karton, kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya

2.513.822

19.900

1%

3%

Basılı kitaplar, gazeteler, resimler ve baskı sanayiinin diğer mamulleri, el ve makina yazısı metinler ve planlar

109.428

25

0%

-91%

İpek

31.273

27

0%

-20%

Yapağı ve yün, ince veya kaba hayvan kılı, at kılından iplik ve dokunmuş mensucat

232.581

63

0%

-79%

Pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucat

2.610.914

4.823

0%

74%

Dokumaya elverişli diğer bitkisel lifler, kağıt ipliği ve kağıt ipliğinden

312.000

407

0%

-21%

Sentetik ve suni filamentler, şeritler ve benzeri sentetik ve suni dokumaya elverişli maddeler

2.218.414

5.601

0%

176%

Sentetik ve suni devamsız lifler

1.871.179

5.955

0%

-21%

Vatka, keçe ve dokunmamış mensucat, özel iplikler, sicim, kordon, ip, halat ve bunlardan mamul eşya

325.557

3.369

1%

60%

Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları

53.640

59

0%

34%

Özel dokunmuş mensucat, tufte edilmiş dokunabilir mensucat, dantela, duvar halıları, şeritçi ve kaytancı eşyası, işlemeler

214.849

508

0%

117%

117


Ekonomik Rapor / 2019

Mersin ‘in Fasıl adı

Türkiye

Mersin

Emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış veya lamine edilmiş dokunabilir mensucat, dokunabilir maddelerden teknik eşya

348.416

Örme eşya

Payı (%)

2018 Yılına Göre Değişim (%)

2.171

1%

215%

385.981

3.989

1%

59%

Örme giyim eşyası ve aksesuarı

528.207

136

0%

-53%

Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı

853.240

5.198

1%

17%

Dokunabilir maddelerden hazır eşya, takımlar, kullanılmış giyim ve dokunmuş diğer eşya, paçavralar

132.265

123

0%

-77%

Ayakkabılar, getrler, tozluklar ve benzeri eşya, bunların aksamı

493.180

108

0%

-44%

Başlıklar ve aksamı (şapka, kasket, koruyucu başlıklar vb.)

26.202

13

0%

135%

Şemsiyeler, güneş şemsiyeleri, bastonlar, iskemle bastonlar, kamçılar, kırbaçlar ve bunların aksamı

9.091

24

0%

1652%

Hazırlanmış ince ve kalın kuş tüyleri ve bunlardan eşya, yapma çiçekler, insan saçından eşya

24.126

983

4%

46%

Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya

365.957

4.298

1%

-51%

Seramik mamulleri

299.001

577

0%

110%

Cam ve cam eşya

691.677

4.566

1%

15%

Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherci eşyası, metal paralar

13.312.235

14

0%

-22%

Demir ve çelik

14.680.510

18.508

0%

32%

Demir veya çelikten eşya

2.385.391

7.886

0%

16%

Bakır ve bakırdan eşya

2.943.521

7.690

0%

-14%

Nikel ve nikelden eşya

276.213

1

0%

-99%

3.432.009

1.235

0%

-37%

Alüminyum ve alüminyumdan eşya Kurşun ve kurşundan eşya

279.520

19

0%

-

Çinko ve çinkodan eşya

742.753

401

0%

-9%

Kalay ve kalaydan eşya

79.062

-

-

-

Diğer adi metaller (tungsten, molibden, tantal, magnezyum, kobalt, bizmut, kadmiyum, vb.), sermetler, bunlardan eşya

213.087

39

0%

11%

Adi metallerden aletler, bıçakcı eşyası ve sofra takımları, adi metallerden bunların aksam ve parçaları

556.247

996

0%

-13%

Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.)

654.848

614

0%

-5%

Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları

21.524.992

48.467

0%

-41%

Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı

14.988.668

11.547

0%

-41%

Demiryolu vb hatlara ait taşıtlar ve malzemeler, bunların aksamparçaları, mekanik trafik sinyalizasyon cihazları

219.513

-

-

-

Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı

9.638.631

12.363

0%

161%

Hava taşıtları, uzay taşıtları ve bunların aksam ve parçalar

3.405.100

16

0%

-98%

Gemiler ve suda yüzen taşıt ve araçlar

1.056.683

925

0%

-48%

Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar, bunların aksam, parça ve aksesuarı

4.372.334

2.518

0%

-26%

118


Ekonomik Rapor / 2019

Mersin ‘in Fasıl adı

Türkiye

Mersin

Saatler ve bunların aksam ve parçaları

241.160

Payı (%)

2018 Yılına Göre Değişim (%)

38

0%

60%

Müzik aletleri, bunların aksam, parça ve aksesuarı

32.549

16

0%

-42%

Silahlar ve mühimmat, bunların aksam, parça ve aksesuarı

235.496

2.144

1%

-

Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam lambaları, ışıklı tabelalar vb, prefabrik yapılar

731.305

748

0%

-40%

Oyuncaklar, oyun ve spor malzemeleri, bunların aksam, parça ve aksesuarı

267.945

731

0%

-30%

Çeşitli mamul eşya (hijyenik havlu, bebek bezi, kalem, çakmak, fermuar, fırça vb.)

402.778

301

0%

-28%

9.622

-

-

-

191.243

356

0%

-83%

202.702.566

1.178.929

1%

2%

Sanat eserleri, kolleksiyon eşyası ve antikalar Kişisel eşyalar, deniz ve hava taşıtlarına verilen kumanya ve malzeme (yakıtlar hariç) Toplam *: Geçici Veriler

TEKNOLOJİ YOĞUNLUĞUNA GÖRE İMALAT SANAYİ ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARETİ Mersin ili imalat sanayi ürünleri ihracatı geçen yıla göre %10’luk artışla yaklaşık 928 milyon $’a; toplam ihracat içerisindeki payı da geçen yıla göre 3,3 puanlık artışla %52,3’e yükselmiştir. Yıllık bazda ihracat artışında düşük ve orta-yüksek teknoloji yoğunluğuna sahip imalat sanayi ürünleri etkili olmuştur. İmalat sanayi ürünleri ithalatı ise yıllık %2’lik artışla yaklaşık 570 milyon $ olarak gerçekleşmiş; ithalat hacmi içerisindeki payı ise önceki yıla göre önemli bir değişim göstermeyerek %48,3 seviyesini korumuştur. Söz konusu dönemde ithalattaki artışta düşük ve orta-düşük teknoloji yoğunluğuna sahip ürünlerin katkısı gözlenmiştir. İmalat sanayi ürünleri dış ticaretindeki gelişmeler teknoloji skoruna göre incelendiğinde; imalat sanayi ürünleri ihracatı teknoloji skoru geçen yıl ile aynı seviye olan 1,85 düzeyinde kalmıştır. İthalat teknoloji skoru ise geçen yıla göre 0,14 puanlık azalışla 2,04 seviyesine gerilemiştir. Söz konusu gelişmeler paralelinde ihracat ve ithalat skoru arasındaki makas yani teknoloji açığı geçen yıla göre gerilemiştir.

MERSİN İLİ TEKNOLOJİ YOĞUNLUĞUNA GÖRE İMALAT SANAYİ ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARETİ Kaynak: MTSO Hesaplamaları

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0

2,2

10,5

2,3

25,7

3,6

27,2

41,5

40,8 18,7

24,0

2,3

28,3

33,2

22,1 31,1

24,8

18,8 53,4

47,4

46,5

29,8 İhracat

2,2

İthalat 2017

İhracat

İthalat

İhracat

2018 Düşük

33,4

30,2

Orta-Düşük

119

İthalat 2019

Orta-Yüksek

Yüksek


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ İMALAT SANAYİ SEKTÖRÜ DIŞ TİCARETİ TEKNOLOJİ SKORU Kaynak: MTSO Hesaplamaları

2,32

2,18

2,50 2,00

1,77

2,32

1,85

1,85

2,04

1,50 1,00 0,50 0,00

2017

2018 İhracat

2019 İthalat

2018 yılında Mersin firmaları tarafından 170 ülkeye ihracat, 133 ülkeden ithalat gerçekleştirilmiştir. Mersin ili ihracatında ülke yoğunlaşama oranlarında; 2017 yılında önceki yıla göre gözlenen azalış, 2018 yılında hız kazandığı görülmektedir. Mersin’in ülke yoğunlaşma oranları son iki yıldır gözlenen azalış; ihraç pazarlarında ülke çeşitliliğinin arttığının göstergesidir. İhracatın %36’sını oluşturan ilk dört ülkede ilk sırada Irak önemli paya sahip iken Irak’ı Rusya Federasyonu, Suriye ve Almanya takip etmektedir. İthalatta’da ülke yoğunlaşma oranı 2017 yılında ihracatta olduğu gibi daralmış yani ithalat gerçekleştirdiğimiz ülkelerin çeşitliliğinini artmıştır. 2018 yılında ise bir önceki yılki yoğunlaşma oranı seviyesini korumuştur. İthalataın %33’ünün oluşturan ilk dört ülke sıralamısanda en büyük paya Çin sahip iken Çin’i sırasıyla Rusya Federasyonu, Kanada ve Brezilya takip etmektedir.

MERSİN İLİ DIŞ TİCARETİ ÜLKE YOĞUNLAŞMA ORANI Kaynak: MTSO Hesaplamaları

50,0% 45,0% 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0%

İhracat Ülke Yoğunlaşma Oranı

2017 2018 2019 42,2% 36,0% 36%

İthalat Ülke Yoğunlaşma Oranı

33,0%

120

33,3%

33,3


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI ÜLKELERE GÖRE İHRACAT* (1.000 $) Kaynak: TÜİK

Ülke Adı

Türkiye

Mersin Firmaları

Mersin Firmalarının Payı (%)

Fransa

7.638.388

14.928

0,2%

Hollanda

5.443.848

17.332

0,3%

Almanya

15.426.553

73.466

0,5%

İtalya

9.299.593

28.339

0,3%

Birleşik Krallık

10.866.985

20.680

0,2%

İrlanda

601.252

1.627

0,3%

Danimarka

992.089

2.816

0,3%

Yunanistan

2.115.327

5.311

0,3%

Portekiz

1.100.745

881

0,1%

İspanya

7.661.875

7.571

0,1%

Belçika

3.247.336

5.113

0,2%

Lüksemburg

56.435

-

-

İzlanda

18.520

1

0,00%

Norveç

711.286

623

0,1%

1.362.239

21.706

1,6%

328.151

1.253

0,4%

2.119

-

-

Avusturya

1.140.187

10.383

0,9%

İsviçre

1.002.275

2.805

0,3%

245

-

-

İsveç Finlandiya Liechtenstein

Faroe Adaları Andorra Cebelitarık Vatikan Malta San Marino

345

-

-

89.512

128

0,1%

299

-

-

816.850

412

0,1%

83

-

-

Estonya

84.746

237

0,3%

Letonya

124.677

1.929

1,5%

Litvanya

248.225

2.270

0,9%

Polonya

3.308.433

28.461

0,9%

Çekya

941.992

10.175

1,1%

Slovakya

582.259

1.848

0,3%

Macaristan

1.188.420

3.641

0,3%

Romanya

3.857.465

13.193

0,3%

Bulgaristan

2.541.610

18.583

0,7%

Arnavutluk

471.963

1.428

0,3%

Ukrayna

1.955.093

59.457

3,0%

Belarus

530.578

10.721

2,0%

121


Ekonomik Rapor / 2019

Ülke Adı

Türkiye

Mersin Firmaları

Mersin Firmalarının Payı (%)

Moldova

322.212

4.928

1,5%

3.853.098

200.859

5,2%

1.421.415

9.267

0,7%

Ermenistan

1

-

-

Azerbaycan

1.637.483

15.763

1,0%

Kazakistan

805.077

2.689

0,3%

691.111

22.490

3,3%

1.135.539

29.082

2,6%

Rusya Federasyonu Gürcistan

Türkmenistan Özbekistan Tacikistan

143.119

152

0,1%

Kırgızistan

430.520

2.719

0,6%

Slovenya

1.774.632

5.574

0,3%

Hırvatistan

428.664

4.793

1,1%

Bosna-Hersek

443.988

5.383

1,2%

Kosova

337.255

1.751

0,5%

Kuzey Makedonya

398.658

4.318

1,1%

Karadağ

127.553

1.309

1,0%

Sırbistan

926.058

13.798

1,5%

Fas

2.307.638

7.206

0,3%

Cezayir

1.865.844

16.325

0,9%

Tunus

847.700

7.334

0,9%

Libya

1.962.077

20.195

1,0%

Mısır

3.316.688

50.089

1,5%

291.577

19.004

6,5%

3.203

417

13,0%

Moritanya

162.688

270

0,2%

Mali

48.481

310

0,6%

Burkina Faso

31.446

158

0,5%

Nijer

72.091

21

0,03%

Çad

39.930

264

0,7%

9.193

-

-

Senegal

282.281

2.213

0,8%

Gambiya

51.374

2.758

5,4%

Sudan Güney Sudan

Cabo Verde

4.233

35

0,8%

Gine

Gine Bissau

131.966

510

0,4%

Sierra Leone

53.487

181

0,3%

Liberya

179.616

132

0,1%

Kotdivuar

220.903

1.007

0,5%

Gana

371.164

925

0,2%

Togo

96.273

2.472

2,6%

Benin

127.000

34

0,03%

122


Ekonomik Rapor / 2019

Ülke Adı

Türkiye

Mersin Firmaları

Mersin Firmalarının Payı (%)

Nijerya

576.458

1.869

0,3%

Kamerun

151.853

230

0,2%

Orta Afrika Cumhuriyeti

3.843

14

0,4%

Ekvator Ginesi

20.202

50

0,2%

Sao Tome ve Prinsipe

2.355

36

1,5%

Gabon

72.205

167

0,2%

Kongo

55.779

48

0,1%

Kongo Demokratik Cumhuriyeti

54.289

92

0,2%

Ruanda

32.254

-

-

Burundi

2.630

-

-

13

-

-

Angola

209.698

1.905

0,9%

Etiyopya

St. Helena

378.026

2.355

0,6%

Eritre

13.933

-

-

Cibuti

251.424

4.474

1,8%

Somali

244.421

2.507

1,0%

Kenya

217.553

2.923

1,3%

Uganda

32.427

826

2,5%

Tanzanya

221.814

761

0,3%

Seyşeller

17.447

196

1,1%

Britanya Hint Okyanusu Toprakları

205

-

-

Mozambik

85.907

923

1,1%

Madagaskar

71.321

118

0,2%

Mauritius

73.424

577

0,8%

Komorlar Birliği

13.528

6

0,05%

Mayotte

6.142

3

0,05%

Zambia

17.861

240

1,3%

Zimbabve

5.920

-

-

Malavi

4.655

-

-

552.390

3.356

0,6%

Namibya

9.359

-

-

Botsvana

1.858

-

-

Güney Afrika Cumhuriyeti

Svaziland

156

-

-

Lesotho

1.614

104

6,5%

8.056.857

48.200

0,6%

899.974

17.542

1,9%

Grönland

50

-

-

St Pierre ve Miquelon

8

-

-

601.408

2.628

0,4%

1.554

-

-

ABD Kanada

Meksika Bermuda

123


Ekonomik Rapor / 2019

Ülke Adı

Türkiye

Mersin Firmaları

Mersin Firmalarının Payı (%)

Guatemala

53.550

140

0,3%

Belize

10.063

6

0,1%

Honduras

15.032

176

1,2%

El Salvador

14.773

-

-

Nikaragua

11.119

7

0,1%

Kostarika

54.914

170

0,3%

Panama

248.768

968

0,4%

Anguilla

495

-

-

Küba

42.849

-

-

St. Kitts ve Nevis

5.934

-

-

128.867

1.733

1,3%

86.116

-

-

763

33

4,3%

118.662

133

0,1%

Haiti Bahamalar Türk ve Caicos Ad. Dominik Cumhuriyeti ABD Virjin Adaları

400

47

11,8%

Antigua ve Barbuda

12.537

37

0,3%

Dominik

1.542

-

-

Cayman Adaları

20.905

-

-

Jamaika

90.035

31

0,03%

St. Lucia

3.012

20

0,7%

St. Vincent ve Grenadines

4.811

82

1,7%

14.053

-

-

Britanya Virjin Ad. Barbados

8.441

158

1,9%

68.252

156

0,2%

Grenada

907

-

-

Aruba

1.574

-

-

Trinidad ve Tobago

Kolombiya

248.744

747

0,3%

Venezuela

129.701

1.002

0,8%

Guyana

28.640

667

2,3%

Surinam

18.040

495

2,7%

Ekvator

59.024

343

0,6%

Peru

177.321

745

0,4%

Brezilya

478.498

896

0,2%

Şili

343.741

2.236

0,7%

Bolivya

22.012

-

-

Paraguay

47.133

-

-

Uruguay

42.824

477

1,1%

Arjantin

161.119

565

0,4%

Falkland Adaları Kuzey Kıbrıs Türk Cum.

134

-

-

1.272.343

40.974

3,2%

124


Ekonomik Rapor / 2019

Ülke Adı

Türkiye

Mersin Firmaları

Mersin Firmalarının Payı (%)

Lübnan

1.026.502

35.716

3,5%

Suriye

1.225.917

90.833

7,4%

Irak

8.997.885

300.431

3,3%

İran

2.315.369

51.476

2,2%

İsrail

4.356.303

54.199

1,2%

66.455

3.715

5,6%

Filistin Devleti Ürdün

642.005

5.418

0,8%

Suudi Arabistan

3.184.924

40.225

1,3%

Kuveyt

543.935

6.336

1,2%

Bahreyn

261.191

1.168

0,4%

Katar

1.162.613

14.955

1,3%

BAE

3.518.034

16.724

0,5%

Umman

613.489

3.123

0,5%

Yemen

924.108

16.984

1,8%

148.711

649

0,4%

Pakistan

Afganistan

499.207

16.009

3,2%

Hindistan

1.086.607

29.482

2,7%

Bangladeş

339.667

16.348

4,8%

Maldivler

27.438

338

1,2%

Sri Lanka

79.546

2.252

2,8%

Nepal

55.363

533

1,0%

Butan

97

-

-

Myanmar

45.128

2.351

5,2%

Tayland

256.012

2.479

1,0%

7.758

-

-

339.016

6.918

2,0%

Laos Vietnam Kamboçya

23.563

358

1,5%

Endonezya

276.957

1.514

0,5%

Malezya

345.091

9.184

2,7%

Bruney

4.581

26

0,6%

Singapur

674.913

4.210

0,6%

Filipinler

116.864

2.251

1,9%

Moğolistan

39.245

30

0,1%

2.586.967

20.585

0,8%

Çin Kuzey Kore

-

-

-

Güney Kore

885.843

6.348

0,7%

Japonya

490.112

9.009

1,8%

Tayvan

248.928

1.305

0,5%

Hong Kong

708.725

5.052

0,7%

17.860

-

-

Makao

125


Ekonomik Rapor / 2019

Ülke Adı

Türkiye

Mersin Firmaları

Mersin Firmalarının Payı (%)

Avustralya

636.935

2.871

0,5%

5.244

-

-

-

-

-

108.560

435

0,4%

Papua Yeni Gine Nauru Yeni Zelanda Solomon Adaları

81

-

-

1.149

3

0,3%

Yeni Kaledonya

10.775

-

-

Vallis ve Futuna

161

-

-

Tuvalu

41

-

-

Fiji

Kiribati

1.830

-

-

Vanuatu

2.449

8

0,3%

Tonga

180

-

-

Samoa

838

-

-

Kuzey Mariana Adaları

29

-

-

9.127

-

-

166.073

28

0,02%

2.148

-

-

114

1

1,0%

Guam

1.680

-

-

ABD Küçük Out.Adl.

689

-

-

Fransız Polinezyası Marşal Adaları Palau Amerikan Samoası

Cocos Adaları

-

-

-

Christmas Adaları

-

-

-

7.707

5

0,1%

32

-

-

Cook Adaları Niue Adası Tokelau Adaları

-

-

-

Antarktika

-

-

-

Güney Georgia ve Sand. Adl.

1

-

-

67

-

-

Fransa Güney Bölgesi

4.582

4

0,1%

Antalya Serbest Bölgesi

Belirlenemeyen Ülke ve Bölgeler

90.093

3

0,00%

AHL Serbest Bölgesi

40.832

96

0,2%

İstanbul Endüstri ve Tic.Serb.Böl.

293.015

300

0,1%

Ege Serbest Bölgesi

438.402

497

0,1%

Mersin Serbest Bölgesi

319.473

19.708

6,2%

Trakya Serbest Bölgesi

162.177

77

0,05%

Trabzon Serbest Bölgesi

59

-

-

İzmir Serbest Bölgesi

67.179

6

0,01%

Yumurtalık Serbest Bölgesi

50.985

562

1,1%

7.118

-

-

Samsun Serbest Bölgesi

126


Ekonomik Rapor / 2019

Ülke Adı

Türkiye

Mersin Firmaları

Mersin Firmalarının Payı (%)

Kayseri Serbest Bölgesi

247.656

282

0,1%

Çorlu Avrupa Serbest Bölgesi

198.811

44

0,02%

Gaziantep Serbest Bölgesi

15.012

-

-

225.408

26

0,01%

Bursa Serbest Bölgesi TÜBİTAK MAM Teknoloji Serbest Bölgesi

2.264

-

-

Kocaeli Serbest Bölgesi

83.245

17

0,02%

Denizli Serbest Bölgesi

4.189

-

-

171.471.038

1.772.760

%1,03

Toplam *: Geçici Veriler

2019 YILI ÜLKELERE GÖRE İTHALAT* (1.000 $) Kaynak: TÜİK

Ulke Adı

Türkiye

Mersin Firmaları

Mersin Firmalarının Payı(%)

Fransa

6.353.503

10.155

0,2%

Hollanda

3.071.257

7.952

0,3%

Almanya

17.976.094

34.013

0,2%

İtalya

8.611.930

29.632

0,3%

Birleşik Krallık

5.426.645

10.694

0,2%

İrlanda

817.624

8

0,00%

Danimarka

1.027.641

2.963

0,3%

Yunanistan

1.396.375

22.105

1,6%

Portekiz

693.891

1.998

0,3%

İspanya

4.227.382

18.429

0,4%

Belçika

3.164.651

5.320

0,2%

Lüksemburg

108.082

287

0,3%

İzlanda

25.786

410

1,6%

Norveç

773.432

879

0,1%

İsveç

1.569.637

1.345

0,1%

878.391

1.505

0,2%

2.131

-

-

Avusturya

1.290.508

1.623

0,1%

İsviçre

Finlandiya Liechtenstein

3.256.678

965

0,03%

Faroe Adaları

279

-

-

Andorra

39

-

-

1

-

-

Cebelitarık

12

-

-

Malta

Vatikan

46.461

13

0,03%

San Marino

1.360

-

-

127


Ekonomik Rapor / 2019

Ulke Adı

Türkiye

Mersin Firmaları

Mersin Firmalarının Payı (%)

Estonya

198.958

269

0,1%

Letonya

163.302

215

0,1%

Litvanya

301.251

1.734

0,6%

Polonya

2.478.878

1.490

0,1%

Çekya

2.226.357

3.701

0,2%

733.145

53

0,01%

Macaristan

1.258.927

2.751

0,2%

Romanya

2.483.092

13.651

0,5%

Bulgaristan

2.337.792

10.858

0,5%

Arnavutluk

20.988

6

0,03%

Ukrayna

2.604.452

76.960

3,0%

Belarus

160.171

44

0,03%

Slovakya

Moldova Rusya Federasyonu Gürcistan Ermenistan

246.237

15.556

6,3%

22.453.026

98.021

0,4%

215.739

31

0,01%

2.121

-

-

Azerbaycan

394.767

323

0,1%

Kazakistan

1.399.904

17.894

1,3%

251.889

2.073

0,8%

Özbekistan

1.076.238

4.418

0,4%

Tacikistan

131.434

2

0,00%

Kırgızistan

43.327

5.572

12,9%

Slovenya

318.093

1.115

0,4%

Hırvatistan

208.791

15

0,01%

Bosna-Hersek

191.297

6.195

3,2%

7.754

22

0,3%

Kuzey Makedonya

97.680

68

0,1%

Karadağ

12.850

-

-

Sırbistan

337.862

1.127

0,3%

Fas

690.117

9.136

1,3%

Cezayir

720.249

170

0,02%

Tunus

157.417

226

0,1%

Türkmenistan

Kosova

Libya

478.085

-

-

Mısır

1.812.287

15.204

0,8%

Sudan

72.499

30.640

42,3%

Moritanya

83.079

-

-

Mali

8.626

15

0,2%

Burkina Faso

20.845

223

1,1%

Nijer

84

-

-

Çad

32.594

20.387

62,5%

128


Ekonomik Rapor / 2019

Ulke Adı Cabo Verde

Türkiye

Mersin Firmaları

Mersin Firmalarının Payı (%)

538

-

-

Senegal

10.124

1.502

14,8%

Gambiya

1.405

404

28,8%

727

-

-

Gine Bissau Gine

4.740

448

9,5%

Sierra Leone

2.801

-

-

Liberya

12.343

-

-

Kotdivuar

188.835

-

-

Gana

100.364

-

-

Togo

10.583

-

-

Benin

15.781

-

-

Nijerya

147.541

50.770

34,4%

Kamerun

54.364

37

0,1%

Orta Afrika Cumhuriyeti

1.970

-

-

Ekvator Ginesi

3.697

-

-

Gabon

8.324

-

-

Kongo

1.471

-

-

Kongo Demokratik Cumhuriyeti

456

-

-

Ruanda

183

-

-

Burundi

479

-

-

10

-

-

Angola

2.320

1.032

44,5%

Etiyopya

27.500

1.735

6,3%

Cibuti

15

-

-

Somali

6.399

138

2,2%

Kenya

16.732

251

1,5%

Uganda

7.407

1.535

20,7%

Tanzanya

28.588

231

0,8%

Seyşeller

7.783

-

-

Mozambik

St. Helena

67.734

1.169

1,7%

Madagaskar

5.215

911

17,5%

Mauritius

3.043

6

0,2%

Komorlar Birliği

7.784

-

-

Mayotte

0,2

-

-

Zambia

5.921

-

-

Zimbabve

11.855

146

1,2%

Malavi

16.364

214

1,3%

Güney Afrika Cumhuriyeti

757.589

206

0,03%

Namibya

707

-

-

Botsvana

39

-

-

129


Ekonomik Rapor / 2019

Ulke Adı

Türkiye

Mersin Firmaları

Mersin Firmalarının Payı (%)

Svaziland

144

-

-

28

-

-

ABD

Lesotho

11.186.859

27.228

0,2%

Kanada

1.562.733

90.302

5,8%

37

-

-

Grönland St Pierre ve Miquelon

2

-

-

676.958

10.812

1,6%

22

-

-

Guatemala

9.988

742

7,4%

Belize

3.651

-

-

Honduras

4.798

5

0,1%

El Salvador

2.314

6

0,3%

Nikaragua

530

6

1,1%

Kostarika

41.742

1.134

2,7%

Panama

12.138

-

-

Küba

11.805

177

1,5%

3

-

-

Haiti

763

-

-

Bahamalar

0,3

-

-

1

-

-

Meksika Bermuda

St. Kitts ve Nevis

Türk ve Caicos Ad.

14.096

40

0,3%

ABD Virjin Adaları

Dominik Cumhuriyeti

96

-

-

Antigua ve Barbuda

0,3

-

-

Dominik

8

-

-

Cayman Adaları

87

-

-

Jamaika

505

-

-

St. Lucia

6

-

-

6.534

-

-

11

-

-

St. Vincent ve Grenadines Britanya Virjin Ad. Barbados

47

-

-

52.465

-

-

2

-

-

Kolombiya

1.462.828

875

0,1%

Venezuela

20.348

136

0,7%

Guyana

1.165

-

-

Surinam

127

-

-

Ekvator

58.935

11.667

19,8%

Peru

72.573

338

0,5%

2.595.006

77.870

3,0%

Trinidad ve Tobago Grenada

Brezilya

130


Ekonomik Rapor / 2019

Türkiye

Şili

235.879

Bolivya

107.874

59

0,1%

Paraguay

34.948

126

0,4%

Uruguay

298.614

1.421

0,5%

Arjantin

293.845

16.684

5,7%

Falkland Adaları

Mersin Firmaları

Mersin Firmalarının Payı (%)

Ulke Adı

2.971

1,3%

20

-

-

Kuzey Kıbrıs Türk Cum.

57.560

16.263

28,3%

Lübnan

54.052

1.011

1,9%

Suriye

90.135

55.017

61,0%

Irak

2.517.522

429

0,02%

İran

3.270.610

11.852

0,4%

İsrail

1.742.927

35.387

2,0%

Filistin Devleti

8.426

87

1,0%

Ürdün

32.154

68

0,2%

1.922.407

20.815

1,1%

Kuveyt

97.037

475

0,5%

Bahreyn

174.708

-

-

Katar

264.707

110

0,04%

BAE

4.336.899

472

0,01%

178.804

-

-

Suudi Arabistan

Umman Yemen

5.408

-

-

Afganistan

13.057

6.293

48,2%

Pakistan

303.890

952

0,3%

Hindistan

6.593.492

58.899

0,9%

Bangladeş

469.643

2.796

0,6%

Maldivler

18

-

-

Sri Lanka

97.845

1.290

1,3%

Nepal

26.426

-

-

Butan

1.487

-

-

Myanmar

52.709

519

1,0%

1.086.025

1.468

0,1%

6.385

1

0,01%

1.529.425

6.851

0,4%

Kamboçya

70.411

6

0,01%

Tayland Laos Vietnam Endonezya

1.281.440

3.129

0,2%

Malezya

1.859.831

10.898

0,6%

Singapur

272.436

153

0,1%

Filipinler

134.542

644

0,5%

514

-

-

Moğolistan

131


Ekonomik Rapor / 2019

Ulke Adı

Türkiye

Çin

18.496.436

Mersin Firmaları 104.668

Mersin Firmalarının Payı (%) 0,6%

Kuzey Kore

39

-

-

Güney Kore

5.649.219

18.552

0,3%

Japonya

3.519.915

6.660

0,2%

Tayvan

1.274.779

5.048

0,4%

219.397

12

0,01%

18

-

-

1.031.514

3.311

0,3%

230

5

2,0%

17

-

-

Hong Kong Makao Avustralya Papua Yeni Gine Nauru Yeni Zelanda

24.246

21

0,1%

Solomon Adaları

1

-

-

Yeni Kaledonya

2

-

-

Fiji

74

-

-

Vanuatu

310

-

-

Samoa

4

-

-

Kuzey Mariana Adaları

0,4

-

-

Fransız Polinezyası

53

-

-

17.226

-

-

Palau

681

-

-

Amerikan Samoası

69

-

-

ABD Küçük Out.Adl.

5

-

-

0,4

-

-

1

-

-

84

-

-

Tokelau Adaları

42

-

-

Antarktika

528

-

-

Belirlenemeyen Ülke ve Bölgeler

42.463

1.446

3,4%

Antalya Serbest Bölgesi

6.905

-

-

Marşal Adaları

Cocos Adaları Christmas Adaları Niue Adası

AHL Serbest Bölgesi

21.721

-

-

İstanbul Endüstri ve Tic.Serb.Böl.

110.758

-

-

Ege Serbest Bölgesi

159.791

18

0,01%

Mersin Serbest Bölgesi

51.566

7.580

14,7%

Trakya Serbest Bölgesi

23.929

-

-

İzmir Serbest Bölgesi

86.592

-

-

Yumurtalık Serbest Bölgesi

120.198

98

0,1%

Samsun Serbest Bölgesi

3.609

-

-

Kayseri Serbest Bölgesi

148.457

-

-

Çorlu Avrupa Serbest Bölgesi

312.288

92

0,03%

132


Ekonomik Rapor / 2019

Ulke Adı

Türkiye

Gaziantep Serbest Bölgesi Bursa Serbest Bölgesi

Mersin Firmaları

Mersin Firmalarının Payı (%)

8

-

-

141.800

-

-

Tübitak MAM Teknoloji Serbest Bölgesi

2.359

-

-

Kocaeli Serbest Bölgesi

61.485

1.731

2,8%

Denizli Serbest Bölgesi

1.443

-

-

Gizli Ülke

15.157.112

-

-

Toplam

202.702.566

1.178.929

0,6%

*: Geçici Veriler

İlimizin başlıca ihraç pazarları olan Asya ve Avrupa ülkeleri ihracatında 2019 yılının ilk üç çeyrekliğinde gözlenen azalış eğilimi, yılın son çeyreğinde yerini hızlı artışa bırakmıştır. 2019 yılında Avrupa ülkeleri ihracatı geçen yıla göre %1’lik sınırlı artış; Asya ülkeleri ise %9’luk artış kaydetmiş; söz konusu gelişmeler paralelinde Avrupa ülkelerinin toplam ihracat hacmi içerisindeki payı geçen yıla göre 0,8 puanlık azalışla %37’ye gerilerken; Asya ülkelerinin payı ise 2,6 puanlık artışla %49’a yükselmiştir.

MERSİN FİRMALARI DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİNİN ÜLKE GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI ($) Kaynak: TÜİK

Ülke Grupları

2018

2019

Değişim (%)

İhracat

İthalat

İhracat

İthalat

İhracat

İthalat

Avrupa

647.654

351.743

651.044

400.482

1%

14%

Avrupa Birliği

332.693

173.342

302.573

184.056

-9%

6%

Diğer Avrupa Ülkeleri

314.961

178.401

348.471

216.425

11%

21%

Afrika

175.883

121.290

155.642

136.738

-12%

13%

Kuzey Afrika

105.537

39.800

101.419

24.736

-4%

-38%

Diğer Afrika Ülkeleri

70.346

81.490

54.223

112.002

-23%

37%

Amerika

81.149

302.201

80.441

242.816

-1%

-20%

Kuzey Amerika

60.219

124.737

65.741

117.747

9%

-6%

Orta Amerika ve Karayipler

6.113

18.870

6.527

12.921

7%

-32%

Güney Amerika

14.817

158.594

8.173

112.148

-45%

-29%

Asya

793.644

368.390

861.281

385.016

9%

5%

Yakın ve Orta Doğu Asya Ülkeleri

655.822

75.329

666.333

125.885

2%

67%

Diğer Asya Ülkeleri

137.822

293.060

194.949

259.130

41%

-12%

Okyanusya ve Kutup Bölgeleri

4.655

5.960

3.351

3.337

-28%

-44%

Avustralya ve Yeni Zelanda

3.364

5.960

3.311

3.333

-2%

-44%

Diğer Okyanusya ve Kutup Bölgeleri Ülkeleri

1.290

0

40

5

-97%

-

0

598

4

1.446

1441%

142%

23.554

10.187

21.608

9.519

-8%

-7%

1.726.540

1.160.367

1.773.372

1.179.354

3%

2%

Diğer Ülkeler Serbest Bölgeler Toplam *: Geçici Veriler

133


Ekonomik Rapor / 2019

• Türkiye’den Bölgeye yapılan “sarf malzeme” ile “yatırım ve tesis” yatırımlarının etkisiyle yatırım harcamaları yıllık %7 genişlemiştir • Bölgede firma sayısında azalış, istihdamda ise artış kaydedilmiştir. • Ticaret hacmi yıllık %5’lik azalışla 2,8 milyar $’a gerilemiştir.

MERSİN SERBEST BÖLGESİ Bölgenin Toplam Brüt Alanı

841.997 m²

Bölgenin Net Parsel Alanı

631.445 m²

Kiraya Verilen Toplam Alan

614.240 m²

Kiraya Verilebilir Toplam Alan

-

MERSİN BERBEST BÖLGESİ İSTİHDAM VE FİRMA SAYISI İSTATİSTİKLERİ Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü

10.376 8.779

11.001 8.075

7.698

436

465

473

433

417

2015

2016

2017

2018

2019

Firma Sayısı

İstihdam

134


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI YATIRIM HARCAMALARININ DAĞILIMI (ABD $) Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü

Türkiye’den

Yurtdışından

Toplam

Sarf Malzeme

11.253.747

867.611

12.121.358

Demirbaş

5.017.880

4.108.741

9.126.622

Yatırım ve Tesis

4.246.400

16.724

4.263.123

Toplam

20.518.027

4.993.076

25.511.103

2019 YIL SONU İTİBARİYLE VERİLEN RUHSATLARIN SAYISI Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü

Yerli

Kiracı

Yatırımcı

Toplam

172

311

483

Yabancı

81

59

140

Yerli-yabancı Ortaklığı

18

22

40

Toplam

271

392

663

2019 YILI SONU İTİBARİYLE FİRMA SAYISI Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü

Firma Sayısı

Yerli

298

Yabancı

91

Yerli-Yabancı Ortaklığı

28

Toplam

417

FİRMALARIN FAALİYET RUHSAT KONULARINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü

Depo İşletmeciliği 8%

Diğer Sektörler 5%

Alım Satım 39%

İşyeri Kiralama 17%

Üretim 31%

135


Ekonomik Rapor / 2019

Mersin Serbest Bölgesi’nde yer alan firma sayısı 2019’un Aralık ayı sonu itibariyle yıllık bazda %4 azalarak 417’ye gerilemiştir. Söz konusu daralmada “alım satım” konusunda faaliyet gösteren firmalardaki azalış etkili olmuştur. Bölge’de yaratılan istihdam yıllık %6’lık artışla 11.001 kişiye gerilemiştir. 2019 yılında bölgedeki yatırım harcamaları geçen yıla göre %6,5’lik artışla 25,5 milyon $’a yükselmiştir. Söz konusu gelişmede Türkiye’den Bölgeye yapılan “sarf malzeme” ile “yatırım ve tesis” yatırımları etkili olmuştur. Bölgedeki ticaret hacminde 2018 yılında gözlenen sınırlı artış; 2019’da yerini %5’lik azalışa bırakarak 2,8 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. Yıllık bazda söz konusu gelişmede en büyük pay hem bölgeye girişi hem de çıkışı yapılan “meyveler” ile “işlenmiş petrol ürünleri” alt sektör gruplarındaki daralmadır.

MERSİN SERBEST BÖLGESİ TİCARET HACMİ Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü

000 $ 4.000.000 3.500.000 3.000.000 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0 2015

2016 Bölgeye Giriş

2017 Bölgeden Çıkış

2018

2019

Toplam

MERSİN SERBEST BÖLGESİ TİCARET HACMİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI (1000 $) Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü

2019 Sektörler

Bölgeye Giriş

Bölgeden Çıkış

Tarım Grubu

446.155

Bitkisel Ürünler

445.637

2018 Yılına Göre Değişim (%) Toplam

Bölgeye Giriş

Bölgeden Çıkış

Toplam

441.686

887.841

-13%

-17%

-15%

440.828

886.465

-13%

-17%

-15%

Hayvancılık Ürünleri

14

12

25

-58%

-

-43%

Su Ürünleri

76

103

178

103%

103%

103%

Orman Ürünleri

428

744

1.172

-31%

29%

-2%

6.870

5.248

12.118

-5%

-33%

-20%

Madencilik Sanayi Grubu

830.058

1.071.853

1.901.910

-5%

4%

0%

Tarıma Dayalı İşlenmiş Ürünler

146.082

174.991

321.073

-7%

-14%

-11%

İşlenmiş Petrol Ürünleri

156.299

167.674

323.973

-21%

-14%

-18%

Sanayi Mamulleri

527.677

729.187

1.256.864

2%

16%

9%

1.283.083

1.518.787

2.801.869

-8%

-3%

-5%

Toplam

136


Ekonomik Rapor / 2019

2019 yılında Bölge’nin ithalat kapsamında gerçekleştirdiği ticari faaliyetler; ihracata kıyasla daha hızlı daralma kaydedilmiştir. Söz konusu gelişmede ithalat kapsamında tarım ve sanayi sektörleri ile bölgeden çıkışı yapılan tarım sektörü belirleyici olmuştur. Ülke grupları bölgedeki ticaret hacmindeki yıllık bazdaki gerçekleşmelerde; Bölgeye girişlerde Amerika, Asya ve Avrupa; bölgeden çıkışlarda ise başta Türkiye olmak üzere Avrupa ülkelerinin etkisi gözlenmiştir.

MERSİN SERBEST BÖLGESİ TİCARET HACMİ (1000 $) Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü

350.000 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000

Bölgeye Giriş

Bölgeden Çıkış

Toplam

GENİŞ EKONOMİK GRUPLAR SINIFLAMASINA GÖRE MERSİN SERBEST BÖLGE TİCARETİ Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü

1.800.000.000 1.600.000.000

$

1.400.000.000 1.200.000.000 1.000.000.000

%55

%45

%42

%49

%45

%64

%59

%55

%33

%38

%41

800.000.000 600.000.000 400.000.000 200.000.000

%53

%4

0 2017

%2

%6 2018

2019

%4 2017

Bölgeye Giriş

%3 2018 Bölgeden Çıkış

Yatırım Malları

Ara Mallar

137

Tüketim Malları

%4 2019

Ara-19

Kas-19

Eki-19

Eyl-19

Ağu-19

Tem-19

Haz-19

May-19

Nis-19

Mart-19

Şub-19

Oca-19

Ara-18

Kas-18

Eki-18

Eyl-18

Ağu-18

Tem-18

Haz-18

May-18

Nis-18

Mart-18

Şub-18

0

Oca-18

50.000


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI TİCARET HACMİNİN ÜLKE GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI (1.000 $) Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü

2018-2019 Değişim (%)

Yurtdışından Bölgeye

Bölgeden Yurtdışına

Toplam

Yurtdışından Bölgeye

Bölgeden Yurtdışına

Toplam

Avrupa

154.748

335.945

490.693

-17%

-3%

-8%

Avrupa Birliği

142.544

304.166

446.710

-1%

-3%

-2%

Diğer Avrupa Ülkeleri

12.204

31.779

43.983

-72%

-7%

-43%

Afrika

68.077

62.095

130.173

33%

78%

52%

Kuzey Afrika

63.051

50.465

113.516

70%

84%

76%

5.026

11.631

16.657

-64%

57%

-22%

Amerika

Diğer Afrika Ülkeleri

289.488

88.076

377.564

-20%

55%

-10%

Kuzey Amerika

124.278

83.737

208.015

-22%

56%

-2%

11.593

1.466

13.059

68%

32%

63%

Orta Amerika ve Karayipler Güney Amerika

153.618

2.873

156.490

-23%

26%

-22%

Asya

266.339

546.072

812.412

-6%

11%

5%

Yakın ve Orta Doğu Asya Ülkeleri

102.131

488.844

590.975

28%

10%

13%

Diğer Asya Ülkeleri

164.209

57.228

221.437

-20%

21%

-12%

Okyanusya ve Kutup Bölgeleri

470

7.500

7.970

1%

42%

38%

Avustralya ve Yeni Zelanda

470

7.500

7.970

1%

42%

38%

Diğer Ülkeler

42.542

32.913

75.455

15%

-28%

-9%

Türkiye

461.418

446.185

907.603

-2%

-24%

-14%

Toplam

1.283.083

1.518.787

2.801.869

-8%

-3%

-5%

138


Ekonomik Rapor / 2019

• Mersin Liman Başkanlığı bazında elleçlenen yük trafiğinde yıllık %10 artarak 36,4 milyon tona ulaşmıştır. • Yıllık bazda konteyner yüklerindeki artış hızlanmıştır. • Türkiye genelinde limanlara operasyon için uğrayan gemi sayısına göre Mersin; 4. sıradadır.

DENİZ TİCARETİ MERSİN ULUSLARARASI LİMANI HAKKINDA TEKNİK BİLGİLER Kaynak: Mersin Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş.

İşleticisi

Mersin Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş.

Hizmete Açılış Tarihi

11.05.2007

Toplam Rıhtım Uzunluğu

3.370 m

Liman Alanı

1.056.627 m²

Deniz Alanı

314.000 m²

Kullanılan Net Saha

1.056.627 m²

Kapalı Alan Rıhtım Derinlikleri

8.413 m² 8,6/9/9,6/10/11,5/12/14/15,8 m

Gemi Kabul Kapasitesi Dökme Kuru & Dökme Sıvı Yük Kapasitesi

Uzunluk 366 m 8.000.000 Ton / 1.000.000 Ton

Genel Kargo Kapasitesi

1.000.000 Ton

Konteyner Operasyon Kapasitesi

2.600.000 TEU

Sahalarda Konteyner Tutma Kapasitesi

51.680 TEU

139


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI SONU İTİBARİYLE MERSİN ULUSLARARASI LİMANI KONTEYNER İLE YÜKLEME-BOŞALTMA ARAÇLARI Kaynak: Mersin Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş.

Araç Cinsi Gentry-Crane

Adet

Kapasitesi/Ton

12

40-45-65

Dolu Konteyner Forklifti (RS)

14+3

45

Boş Konteyner Forklifti (ECH)

16

12

Saha Kreynleri (RTG)

38

35-40-41

Mobil Vinçler (MHC)

4+1

35-40-41

Forkliftler

61

3-5-7-9

30+2

-

Tırlar

20

35-40

Çekiciler

105

65

Treyler

97

40-65

Endüstriyel Ekskavatör

8

10-30

Loder

4

3-18

Mini Loder (Bobcat)

11

1,5

Konveyör Bant

MERSİN LİMANI BAŞKANLIĞI BAZINDA ELLEÇLENEN YÜKLERİN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı

40.000

282%

36.000

36.374 33.041

32.000

Bin Ton

24.000 16.000

19.006 14.758 15.823

100%

16.985

12.000 8.000

7%

4.000

134

0 İhracat

İthalat 2018

10%

-11%

12% 237

Transit 2019

140

1.164

1.034

Dahili Değişim (%)

0%

-100% Toplam

Değişim %

200%

28.000 20.000

300%


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN LİMAN BAŞKANLIĞI YÜKLEME BOŞALTMA TONAJI Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı

40.000 35.000

Bin Ton

30.000 19.957

25.000 20.000

19.901

17.848

13.946

15.193

16.416

2017

2018

2019

15.000 10.000 5.000 0

Yükleme

Boşaltma

MERSİN LİMAN BAŞKANLIĞI BAZINDA ELLEÇLENEN YÜKLERİN KARGO TİPİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı

25.000

14%

20.000

13%

20% 21.267

10%

9%

Bin Ton

18.786 15.000

0% -10%

10.000 5.538

5.000

6.032

-10%

5.772

6.594 -23%

1.722 1.543

1.223

938

0

Katı Dökme Yük

Genel Kargo 2018

Sıvı Dökme Yük 2019

Konteyner

-20% -30%

Araç

Değişim (%)

Mersin Liman Başkanlığı bazında elleçlenen yük trafiğinde 2018 yılında gözlenen %2’lik azalış, 2019’da yerini %10’luk artışa bırakarak yük trafiği yaklaşık 36,4 milyon ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Söz konusu gelişmede özellikle ithal edilen yük trafiğindeki hızlı artış etkili olmuştur. Elleçlenen yük miktarı ile Türkiye genelindeki liman başkanlıkları içerisinde 6. sıradan, 5.sıraya yükselmiştir. Yük taşıma istatistikleri kargo tipine göre incelendiğinde; katı ve sıvı dökme yükler geçen yılki azalış yerini artışa bırakırken, konteyner yüklerindeki artış ise 2019 yılında hızlanmıştır.

141


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI MERSİN LİMAN BAŞKANLIĞI BAZINDA ELLEÇLENEN YÜKLERİN YÜK CİNSLERİNE GÖRE DAĞILIMI (TON)* Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı

Yük Cinsi

İhracat

İthalat

Kabotaj

Transit

Genel Toplam

Değişim (%)

Tarım Ürünleri ve Canlı Hayvanlar

52.406

1.397.701

8

3.483

1.453.598

9%

Gıda Maddeleri ve Hayvan Yemleri

86.475

1.904.897

0

0

1.991.372

1%

0

584.276

0

0

584.276

-4%

Petrol Ürünleri

115.735

4.663.897

477.303

19.576

5.276.511

8%

Cevher ve Metal Atıkları

226.104

173.438

0

0

399.542

-36%

Metal Ürünleri

263.603

43.058

9.547

0

316.208

55%

2.205.562

36.864

2.495

0

2.244.921

31%

Gübreler

321.977

231.153

58.461

5.878

617.469

14%

Kimyasallar

699.426

525.930

0

0

1.225.356

16%

11.849.893

9.444.152

428.182

540.250

22.262.477

11%

1.779

194

0

0

1.973

50%

15.822.960

19.005.560

975.996

569.187

36.373.703

10%

Katı Mineral Yakıtlar

Ham ve Üretilmiş Mineraller, İnşaat Malzemeleri

Makineler, Taşıma Teçhizatı, Aksam ve Çeşitli Parçaları ile Konteynerler Diğer Taşınan Mallar Elleçlenen Toplam Yük *: Geçici Veriler

Mersin Liman Başkanlığı bazında ihraç edilen yük trafiği 2019 yılında %7’lik artışla geçen yıl ile paralel yönde gelişme kaydederek 15,8 milyon tona ulaşmıştır. Yıllık bazda söz konusu genişlemeye “ham ve üretilmiş mineraller, inşaat malzemeleri” ile “makineler, taşıma teçhizatı, aksam ve çeşitli parçaları ile konteynerler” en fazla katkıyı sağlamıştır. İthal edilen yüklerde geçen yıl gözlenen daralma; 2019’da yerini %12’lik artışa bırakarak 19 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu gelişmede “makineler, taşıma teçhizatı, aksam ve çeşitli parçaları ile konteynerler” belirleyici olmuştur. Yıllık bazda dâhili taşımacılık yükleri “petrol ürünleri”; “makineler, taşıma teçhizatı, aksam ve çeşitli parçaları ile konteynerler” yük gruplarının etkisiyle geçen yıla göre %11’lik azalışla 1 milyon ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde transit yük taşımacılığı “makineler, taşıma teçhizatı, aksam ve çeşitli parçaları ile konteynerler” yük grubunun etkisiyle geçen yıla göre güçlü artışla 511 bin tona ulaşmıştır.

MERSİN LİMAN BAŞKANLIĞI KONTEYNER TRAFİĞİNİN YÜKLEME BOŞALTMA TONAJINA GÖRE DAĞILIMI (TON) Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı

1.554 773

781

2017

1.855 1.663 893

816

962

847

2018 Yükleme

142

2019 Boşaltma


Ekonomik Rapor / 2019

GEMİ İSTATİSTİKLERİ 80.000

4.400

70.000

4.300

60.000

4.200

50.000

4.100

40.000

4.000

30.000

3.900

20.000

3.800

10.000

3.700

0

2017

2018 Türkiye Liman Başkanlıkları

Mersin

Türkiye

Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı

3.600

2019 Mersin Liman Başkanlıkları

2019 yılında elleçlenen konteyner miktarı; yıllık %12’lik artışla 1.854.312 TEU’ya ulaşmış; söz konusu artışta özellikle yükleme trafiğinin katkısı gözlenmiştir. Mersin Limanı elleçlenen konteyner miktarına göre Türkiye’deki konteyner limanları içerisinde 2. sıradaki yerini, 2019 yılında da korumuştur. Türkiye genelinde limanlara operasyon için uğrayan gemi sayısı 2018 yılına göre yaklaşık %25 azalmıştır. Mersin liman tesislerinde ise yıllık bazda bu oran %10’luk azalışla 3.874’e gerilemiştir. Belirtilen dönemde Türkiye genelinde limanlara uğrayan gemi sayısına göre Mersin, 4.sıradaki yerini korumuştur.

RO-RO GEMİLERİYLE TAŞINAN TIR/TREYLER/VAGON İSTATİSTİKLERİ (ADET) Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı

2018

Avrupa

Akdeniz

Giden Araç

Toplam Araç

Gelen Araç

Giden Araç

Toplam Araç

19/18 Değişim (%)

Mersin-Trieste

17.220

16.706

33.926

18.113

16.617

34.730

2%

Mersin-Magusa

14.574

18.836

33.410

10.183

19.921

30.104

-10%

Taşucu-Girne

6.826

7.986

14.812

9.512

10.574

20.086

36%

Taşucu-Tripoli

7.256

7.200

14.456

6.014

5.967

11.981

-17%

Mersin-Girne

5.042

4.972

10.014

-

-

-

-

Mersin-Haifa

1.255

1.208

2.463

1.742

1.908

3.650

48%

-

-

-

0

524

524

-

Mersin- Dar Es Salaam Taşucu-Latakya Toplam

2019

Gelen Araç

Hatlar

374

379

753

-

-

-

-

52.547

57.287

109.834

45.564

55.511

101.075

-8%

143


Ekonomik Rapor / 2019

LİMAN BAŞKANLIĞI BAZINDA YURTDIŞI BAĞLANTILI OTOMOBİL/ARAÇ ELLEÇLEMESİ (ADET) Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı

Liman Başkanlığı

2018

2019

Liman Tesisi

Gelen Araç

Giden Araç

Toplam Araç

Gelen Araç

Giden Araç

Toplam Araç

19/18 Değişim (%)

Taşucu TDİ Limanı

4.918

6.149

11.067

5.242

6.191

11.433

%3

Taşucu

Taşucu Balıkçı Barınağı, Feribot ve Yat Yanaşma İskelesi

4.666

4.527

9.193

4.378

4.532

8.910

-%3

Mersin

Mersin Uluslararası Limanı

10.313

2.457

12.770

16.604

1.867

18.471

%45

19.897

13.133

33.030

26.224

12.590

38.814

%18

Toplam

Uluslararası taşıma hatlarına göre İlimizdeki Ro-Ro istatistikleri incelendiğinde; 2019 yılında Ro-Ro gemileriyle tır-treyler-vagon taşımaları geçen yıla göre %8’lik azalışla 101.075’e gerilemiş; söz konusu gelişmede Mersin-Magusa ve Taşucu-Tripoli hatları etkili olmuştur. Yurtdışı bağlantılı otomobil-araç elleçlemesinde ise İlimizdeki liman tesislerinde gelen giden araç trafiği 2019 yılında geçen yıla göre %18’lik artışla 38.814’e ulaşmış; söz konusu artışta Mersin Uluslararası Limanı’ndan yapılan elleçlemelerin katkısı gözlenmiştir.

144


Ekonomik Rapor / 2019

TİCARET BORSASI VE TOPTANCI HALLERİ MERSİN TİCARET BORSASI’NIN İŞLEM HACMİ Kaynak: Mersin Ticaret Borsası

Cinsi

2018

2019

Miktar (kg)

Değer (¨)

Miktar (kg)

Değer (¨)

Hububat

917.625.119

1.200.201.162

1.123.204.749

2.014.137.486

Hububat Mamulleri

241.100.637

415.045.775

264.567.027

633.262.524

Bakliyat ve Mamulleri

821.884.807

2.434.618.217

521.636.840

1.813.026.031

Yağlı Tohumlar

14.923.040

78.089.891

5.138.402

39.904.589

Küspe ve Prina

55.713.540

111.857.123

12.854.160

18.298.005

Yağlar

46.661.734

176.736.549

16.274.591

82.007.662

Çeşitli Gıda Maddeleri

61.708.629

124.907.169

179.628.843

278.076.401

Kuru Meyveler

44.753.927

161.084.991

25.617.413

250.852.506

Yaş Meyveler

1.233.992.672

1.738.231.017

903.588.165

1.546.527.675

Meyve Çekirdekleri

2.854.390

4.275.989

968.300

934.293

Orman Ürünleri

5.133.031

23.003.628

7.689.519

27.159.835

Canlı Hayvanlar*

73.280

51.579.799

32.541

85.125.269

-

-

33.130

81.130

Çeşitli Maddeler

3.659.156

16.949.182

830.599

6.209.200

Pamuk

11.853.051

113.699.861

10.227.900

89.244.848

Ham Deriler

Yem Muhtelif Gıda Maddeleri Genel Toplam

3.718.213

4.752.722

646.580

1.376.950

484.834.539

760.375.964

484.741.036

924.344.620

3.950.489.765

7.415.409.039

3.557.679.795

7.810.569.023

*: Canlı hayvanların miktarı adet olarak verilmiş, genel toplama dahil edilmemiştir.

145


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN TİCARET BORSASI’NDAİŞLEM GÖREN ÜRÜN MİKTARININ DAĞILIMI Kaynak: Mersin Ticaret Borsası

4.285.645 3.950.417 250.979 241.101 484.835

1.154.153

Ton

193.728 365.479

821.885

739.526

259.909 264.567 484.741 521.632

1.018.332

1.233.993

903.588

814.427

917.625

1.123.205

2018

2017 Hububat

3.557.647

Yaş Meyveler

Bakliyat ve Mamulleri

Muhtelif Gıda Maddeleri

2019 Hububat Mamulleri

Diğer

MERSİN TİCARET BORSASI İŞLEM HACMİ Kaynak: Mersin Ticaret Borsası

5.986.324

Bin ¨

913.623 291.158 463.341 1.242.597 2.189.623 885.981

7.415.409

7.810.569

866.937 415.046 760.376

879.271 633.263 924.345

1.738.231

1.546.528

2.434.618 1.200.201 2018

2017 Hububat

Yaş Meyveler

Bakliyat ve Mamulleri

Muhtelif Gıda Maddeleri

146

1.813.026 2.014.137 2019 Hububat Mamulleri

Diğer


Ekonomik Rapor / 2019

TARSUS TİCARET BORSASI’NIN İŞLEM HACMİ Kaynak: Tarsus Ticaret Borsası

CİNSİ Hububat Hububat Mamulleri Bakliyat ve Mamulleri

2018

2019

Miktar (kg)

Değer (¨)

Miktar (kg)

Değer (¨)

520.986.585

747.326.852

644.367.813

912.989.259

140.127.327

113.376.131

83.205.931

125.350.992

8.756.810

20.391.191

734.670

2.871.796

Yağlı Tohumlar

1.709.628.755

809.811.980

591.349.020

1.288.693.448

Küspe ve Prina

51.091.380

58.041.813

88.273.068

119.213.538

Bitkisel Yağlar

18.200.964

97.960.866

16.996.610

90.373.971

Bitkisel Gıda Maddeleri

20.137.013

61.536.726

13.162.270

31.667.167

Hayvansal Gıda Maddeleri

17.365.752

22.926.037

13.048.275

24.798.300

Kuru Meyveler

84.090

1.387.570

340.664

1.273.907

Yaş Meyveler

140.012.491

197.583.081

162.519.152

275.522.207

Meyve Çekirdekleri

174.840

39.650

197.939

274.467

Orman Ürünleri

1.444.423

12.710.862

590.723

5.271.639

Canlı Hayvanlar *

11.586

20.048.206

13.762

15.836.176

Çeşitli Maddeler

66.044

472.550

-

-

23.912.225

204.448.154

22.130.327

193.492.902

Pamuk (Kg) Pamuk Çiğitli (Kg) Genel Toplam

44.253.702

158.218.995

35.756.624

109.121.685

2.696.242.401

2.526.280.662

1.672.686.848

3.196.751.454

*: Canlı hayvanların miktarı adet olarak verilmiş, genel toplama dahil edilmemiştir.

147


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILINDA İLİMİZ TOPTANCI HALLERİNDE EN ÇOK İŞLEM GÖREN TAZE SEBZE MİKTARI (Ton) Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediyesi Hal Müdürlüğü

Mersin

Bakla

Akdeniz (Kazanlı)

-

Anamur

Aydıncık

Bozyazı

Erdemli

Silifke

-

-

-

-

291

Bamya Barbunya

1 -

Biber

50.331

Brokoli

-

Domates

Tarsus

83.552

Fasülye

-

1.394 1.364

-

-

-

-

71

78

23

201

860

334

24.801

-

-

-

18

419

7

43

20.948

7.465

18.187

8

41

12

-

1.667

236

Havuç

11.454

54

0,1

-

-

713

1.541

Ispanak

4.199

93

-

-

-

1.900

1.080

Kabak

10.259

81

0,2

30

11

-

20.617

Karnabahar

8.404

7

-

1

36

84

4.952

Lahana

8.854

70

-

-

-

-

6.711

Marul

-

-

-

-

137

Maydanoz

-

-

-

-

-

1

-

-

1.013

4.072

3.611

313

107

33.119

Patates

32.651

10.206

Patlıcan

23.063

788

1.073

604 -

-

-

-

3.113

635

13.775

18.214

5.045

587

3.542

92

-

-

2.482

5.439

-

-

-

84

841

14.511

22.142

27.224

15.287

130.099

Pırasa

-

Salatalık

35.446

4.527

Soğan Kuru

75.455

8.654

Turp Toplam

343.668

27.238

2.022

148


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILINDA İLİMİZ TOPTANCI HALLERİNDE EN ÇOK İŞLEM GÖREN TAZE MEYVE MİKTARI (Ton) Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediyesi Hal Müdürlüğü

Mersin

Akdeniz (Kazanlı)

Aydıncık

Bozyazı

Anamur

Erdemli

Ahududu

-

-

-

-

-

Armut

-

-

-

-

-

Ayva

-

-

-

-

Avakado

-

-

-

5

-

-

-

4.206

76

-

Çağla Badem Çilek Dut

Mut

Silifke

Tarsus

-

-

-

-

-

120

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

632

17.696

-

-

13.664

142

-

-

-

1

482

-

-

-

-

41.475

1.837

0,2

20

-

1

1

-

2.002

Erik

-

-

-

-

-

8

600

280

-

Greyfurt

-

-

-

-

-

-

-

2.424

-

Kamkat

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Karpuz

58.180

837

-

-

-

-

-

676

7.247

Kavun

47.483

69

-

-

-

28.025

-

443

4.384

Kayısı

7.696

113

-

1

84

44.937

19.608

1.856

1.188

Elma

Kiraz Kivi Limon

-

-

-

-

-

1

1

142

-

7.316

271

-

-

-

-

-

-

-

48.703

357

48

355

-

68.510

-

13.958

1.757

Mandalina

67.857

326

-

-

-

0,1

-

38.770

6.344

Muz

47.945

32.721

-

40.102

40.560

-

-

968

438

Nar

10.193

122

-

35

-

-

-

3.663

1.789

Nektarin

7.415

185

-

-

-

1.453

13

21.600

1.409

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Pepino Pitahaya

-

-

-

8

-

-

-

-

-

Portakal

40.227

380

51

160

-

2.786

-

7.444

3.691

Şeftali

18.701

115

-

1

-

2.240

-

2.135

1.552

-

-

-

-

-

-

-

-

298

34.689

4.519

-

-

-

-

-

254

3.125

Trabzon Hurması Üzüm Yeni Dünya Toplam

865

2

5

2

-

-

-

-

2.446

442.952

41.929

104,2

41.321

58.822

147.961

20.343

108.279

37.814

149


Ekonomik Rapor / 2019

• 2018 yılında İlimizde iç satışlardaki artış hızı, alış hızının üzerindedir. • İç ticaret kapsamında imalat sanayinde düşük teknolojik ürünlerin payı yıllık bazda genişlemiştir.

İÇ TİCARET MERSİN İLİNİN DİĞER İLLERE İÇ TİCARET SATIŞ DEĞERİ Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Girişimci Bilgi Sistemi

(000 ¨)

%

70.000.000

35,0%

60.000.000

30,0%

50.000.000

25,0%

40.000.000

20,0%

30.000.000

15,0%

20.000.000

10,0%

10.000.000

5,0%

0

2015 2016 2017 2018

Satış Değeri (000 ¨) 29.908.536 38.766.327 47.827.151 57.678.259 Değişim (%)

10,4%

29,6%

150

23,4%

20,6%

0,0%


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİNİN DİĞER İLLERDEN İÇ TİCARET ALIŞ DEĞERİ Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Girişimci Bilgi Sistemi

(000 ¨)

%

70.000.000

30,0%

60.000.000

25,0%

50.000.000

20,0%

40.000.000

15,0%

30.000.000

10,0%

20.000.000

5,0%

10.000.000

0

0,0%

2015 2016 2017 2018

Alış Değeri (000 ¨) 33.585.837 43.111.282 53.704.282 62.973.806 Değişim (%)

9,8%

28,4%

24,6%

17,3%

2018 yılında İç ticaret kapsamında Mersin ilinin diğer illere satış değeri yıllık %20,6’lık artışla 58 milyar ¨., diğer illerden alış değeri ise %17,3 artarak 62 milyar ¨. düzeyine yükselmiştir. İç satışlardaki artış hızı, alış hızının üzerinde olmasının etkisiyle yıllık bazda iç ticaret açığı bir miktar daralmıştır.

2018 YILI MERSİN İLİNİN İÇ TİCARET ALIŞ VE SATIŞ HACMİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI (1.000 ¨) Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Girişimci Bilgi Sistemi

Sektörler Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık Madencilik ve Taş Ocakçılığı İmalat Gıda Ürünlerinin İmalatı İçeceklerin İmalatı

Satış Değeri

Alış Değeri

İç Ticaret Dengesi

554.145

483.339

70.806

671.144

289.587

381.557

10.999.587

13.936.939

-2.937.352

4.637.361

3.576.419

1.060.941

53.220

67.618

-14.398

Tütün Ürünleri İmalatı

19.082

1.072

18.010

Tekstil Ürünlerinin İmalatı

481.573

647.640

-166.067

Giyim Eşyalarının İmalatı

717.005

740.678

-23.673

Deri ve İlgili Ürünlerin İmalatı

22.310

32.040

-9.730

Ağaç, Ağaç Ürünleri ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya Hariç); Saz, Saman ve Benzeri Malzemelerden Örülerek Yapılan Eşyaların İmalatı

267.944

364.197

-96.253

Kâğıt ve Kâğıt Ürünlerinin İmalatı

254.376

538.406

-284.030

Kayıtlı Medyanın Basılması ve Çoğaltılması

35.778

58.595

-22.818

22.428

527.880

-505.452

Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı

Kok Kömürü ve Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri İmalatı

540.794

773.504

-232.710

Temel Eczacılık Ürünlerinin ve Eczacılığa İlişkin Malzemelerin İmalatı

29.684

124.217

-94.533

Kauçuk ve Plastik Ürünlerin İmalatı

586.964

1.129.446

-542.483

151


Ekonomik Rapor / 2019

Satış Değeri

Alış Değeri

İç Ticaret Dengesi

Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı

1.179.194

1.212.435

-33.241

Ana Metal Sanayii

428.126

1.495.524

-1.067.397

Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı (Makine ve Teçhizat Hariç)

527.182

750.521

-223.339

8.415

60.925

-52.510

142.376

357.987

-215.610

Sektörler

Bilgisayarların, Elektronik ve Optik Ürünlerin İmalatı Elektrikli Teçhizat İmalatı Başka Yerde Sınıflandırılmamış Makine ve Ekipman İmalatı

354.799

557.624

-202.825

Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı

292.504

461.554

-169.050

12.113

30.679

-18.566

204.523

247.895

-43.373

Diğer Ulaşım Araçlarının İmalatı Mobilya İmalatı Diğer İmalatlar

41.355

57.401

-16.046

Makine ve Ekipmanların Kurulumu ve Onarımı

140.483

122.682

17.801

Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Üretimi ve Dağıtımı

492.594

316.698

175.896

Su Temini; Kanalizasyon, Atık Yönetimi ve İyileştirme Faaliyetleri

235.203

185.944

49.259

İnşaat

4.543.655

2.065.763

2.477.892

Toptan ve Perakende Ticaret; Motorlu Kara Taşıtlarının ve Motosikletlerin Onarımı

31.338.549

37.755.732

-6.417.183

Ulaştırma ve Depolama

5.764.046

5.600.108

163.938

Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri

556.000

223.427

332.574

Bilgi ve İletişim

175.034

209.028

-33.994

Finans ve Sigorta Faaliyetleri

467.668

448.422

19.246

Gayrimenkul Faaliyetleri

345.740

226.898

118.843

Mesleki, Bilimsel ve Teknik Faaliyetler

574.122

571.408

2.714

İdari ve Destek Hizmet Faaliyetleri

615.893

511.841

104.052

Eğitim

99.968

36.810

63.158

İnsan Sağlığı ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri

164.976

51.330

113.646

Diğer Sektörler

79.934

60.532

19.401

Genel Toplam

57.678.259

62.973.806

-5.295.547

2018 yılında Mersin ili iç ticaret kapsamında gerçekleştirdiği faaliyetler sektörel bazda incelendiğinde; hem alış hem de satış hacmi içerisinde “Toptan ve Perakende Ticaret; Motorlu Kara Taşıtlarının ve Motosikletlerin Onarımı”, “İmalat” ile “Ulaştırma ve Depolama” ilk üçte yer almaktadır. Belirtilen dönemde İlimizde imalat sektörü içerisinde ağırlıklı olarak; “gıda ürünlerinin imalatı; diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, giyim eşyası imalatı” diğer illere ağırlıklı olarak satışı yapılan sektörlerken, diğer illerden ağırlıklı alımı gerçekleştirilen ilk üç sektör “Gıda Ürünlerinin İmalatı, Ana Metal Sanayii, Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı, Kauçuk ve Plastik Ürünlerin İmalatı İmalatı” alt sektörleridir. İmalat sanayinde iç ticaret kapsamında alımı gerçekleştirilen ürünlerin teknoloji yoğunluğuna göre dağılımı incelendiğinde bir yıllık dönemde düşük teknoloji yoğunluğuna sahip ürünleri payı genişlerken yüksek teknoloji yoğunluğuna sahip ürünlerin payı daralmıştır. Söz konusu dönemde İlimizden satılan ürünlerin teknolojik dağılımında düşük teknoloji yoğunluğuna sahip ürünler haricindeki ürünlerin payı daralmıştır.

152


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ İMALAT SANAYİNDE İÇ TİCARET KAPSAMINDA ALINAN ÜRÜNLERİN TEKNOLOJİ YOĞUNLUĞUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Girişimci Bilgi Sistemi

45% 2017

40% 37%

38%

2018

20% 16%

3% Düşük Teknoloji

Orta-Yüksek Teknoloji

Orta-Düşük Teknoloji

1%

Yüksek Teknoloji

MERSİN İLİ İMALAT SANAYİNDE İÇ TİCARET KAPSAMINDA SATILAN ÜRÜNLERİN TEKNOLOJİ YOĞUNLUĞUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Girişimci Bilgi Sistemi

61%

2017

54%

2018

28%

26% 17% 13% 1%

Düşük Teknoloji

Orta-Yüksek Teknoloji

Orta-Düşük Teknoloji

153

0%

Yüksek Teknoloji


Ekonomik Rapor / 2019

TURİZM Mersin ili, coğrafi konumu itibariyle; Akdeniz Bölgesi’nin Çukurova bölümünün batısında Doğu Akdeniz Havzası’nın önemli bir bölümünü kapsamaktadır. 330 km.’lik sahil şeridiyle, Türkiye’nin en uzun sahil şeritlerinden birine sahiptir. Tarsus’tan Anamur’a kadar, antik kentleri, tarihi ve doğal değerleri, ören yerleri ile Mersin, bir turizm kenti potansiyeline sahiptir. İlimizde, turizmin çeşitlendirilerek geliştirilmesi, bütün bir yıla yaygın her mevsim turizm yapılması için; kongre ve teşvik turizmi, dağ, yayla ve kış turizmi, inanç, kültür turizmi, termal turizmi, deniz, yat turizmi, eko turizmi gibi turizm çeşitleri ile Silifke-Taşucu-Anamur-Antalya arası karayolu projesi, Karboğazı Kış Sporları Turizm Merkezi Projesi açığa çıkarılmamış turizm ve kültürel değerlerin turizme kazandırılması, tanıtılması ve geliştirilmesi projeleri gibi projeler ilimizde ilan edilen ve aşağıdaki yer alan haritada gösterilen sekiz adet Turizm Merkezi ve Bölgesi’nin entegreli olarak ele alınarak, sözü edilen turizm potansiyellerinin hayata geçirilmesi gerekmektedir.

MERSİN KÜLTÜR VE TURİZM GELİŞİM BÖLGELERİ VE TURİZM MERKEZLERİ Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı

Gülek-Karboğazı CULTURE TORISM PROTECTION AND DEVELOPMENT REGIONS TOURISM CENTERS

KARAMAN

MERSİN Tarsus Kıyı Kesimi

Narlıkuyu-Akyar

Gülnar-Ortabu-

Taşucu-Boğsak Silifke-Kargıcık Silifke-Ovacık

Anamur-Melleç

154


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI SONU İTİBARİYLE İLİMİZDEKİ TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Bulunduğu Yer

Tesisin Adı

Sınıfı

Akdeniz

Akdeniz Otel

Akdeniz Akdeniz

Kapasitesi Oda

Yatak

1 Yıldız

36

61

Cıty Home Otel

2 Yıldız

39

78

Kardelen Oteli

2 Yıldız

67

134

Akdeniz

Grand Bulut

3 Yıldız

47

94

Akdeniz

Grand Ezel Otel

3 Yıldız

36

72

Akdeniz

Park Hotel Yalçın

3 Yıldız

37

74

Akdeniz

Othello Oteli

3 Yıldız

68

120

Akdeniz

Aktaş Oteli

3 Yıldız

42

84

Akdeniz

Cadde Park Otel

3 Yıldız

47

94

Akdeniz

Hosta Park Otel

3 Yıldız

42

84

Akdeniz

The Monard Hotel

3 Yıldız

58

116

Akdeniz

Egemen Otel

3 Yıldız

52

98

Akdeniz

Mersin Oteli

4 Yıldız

102

204

Akdeniz

Gondol Oteli

4 Yıldız

78

149

Akdeniz

Nobel Oteli

4 Yıldız

89

178

Anamur

Yan Oteli

1 Yıldız

21

42

Anamur

Grand Hermes Hotel

2 Yıldız

70

140

Anamur

Luna Piena Otel

2 Yıldız

32

68

Anamur

Ünlüselek Hotel

3 Yıldız

38

78

Anamur

Anamorium Aquapark

Gün.Tesis

0

0

Bozyazı

Nagidos Otel

3 Yıldız

58

128

Bozyazı

Hotel Anemurion

4 Yıldız

74

150

Erdemli

Ya-Ka Oteli

2 Yıldız

15

30

Erdemli

Admiral Hotel

3 Yıldız

63

141

Erdemli

Eylül Hotel

3 Yıldız

79

170

Erdemli

Denizkumu Otel

3 Yıldız

30

60

Erdemli

Korykos Otel

3 Yıldız

24

48

Erdemli

Kilikya Oteli

4 Yıldız

90

196

Erdemli

Club Hotel Barbarossa

4 Yıldız

79

158

Erdemli

Olbios Marina Resort*

4 Yıldız

96

272

Erdemli

Lamos Resort Hotel

5 Yıldız

170

348

Erdemli

Liparis Resort Otel

5 Yıldız

120

260

Erdemli

Wonasis Resort &Aqua Tatil Köyü

5 Yıldız

320

640

Gülnar

Ulu Resort Hotel

5 Yıldız

285

626

Mezitli

Yücesoy Liva Otel

4 Yıldız

70

150

Mezitli

Sahil Martı Otel

4 Yıldız

66

132

Mut

Neslihan Otel

3 Yıldız

41

96

155


Ekonomik Rapor / 2019

Sınıfı

Kapasitesi

Bulunduğu Yer

Tesisin Adı

Oda

Yatak

Mut

Bulutbey & Spa Otel

3 Yıldız

31

64

Mut

Deveci Otel

3 Yıldız

18

36

Silifke

Silifke Göksu Oteli

1 Yıldız

24

48

Silifke

Taflan Otel

2 Yıldız

25

50

Silifke

Taşucu Kaptan Suit Otel

2 Yıldız

23

50

Silifke

Aksar Otel

2 Yıldız

19

38

Silifke

Mediterranean Resort Hotel

3 Yıldız

68

136

Silifke

Nıxe Otel

3 Yıldız

42

87

Silifke

Susanoğlu Club Efes Otel

3 Yıldız

62

124

Silifke

Yapraklı Palm Beach Otel

3 Yıldız

32

64

Silifke

Calamie Hotel

3 Yıldız

47

106

Silifke

Altınorfoz Oteli

4 Yıldız

112

232

Silifke

Mia Resort Pınepark Holiday Club

4 Yıldız

68

232

Silifke

Marpessa Blue Beach Resort Hotel

4 Yıldız

74

148

Silifke

Jasmin Court Apart Otel

Apart

39

68

Silifke

Taşucu Apart

Apart

19

38

Silifke

İntermot-Boğsak

Motel

65

134

Tarsus

Tarsus Zorbaz Otel

3 Yıldız

44

94

Toroslar

Mersin Sarnıç Otel

2 Yıldız

17

34

Toroslar

Ramada Mersin Otel

4 Yıldız

90

180

Yenişehir

Navona Otel

4 Yıldız

72

144

Yenişehir

Mersin Hiltonsa*

5 Yıldız

189

378

Yenişehir

Mersin Divan Oteli*

5 Yıldız

170

340

4.031

8.398

Toplam *:Çevreye duyarlı konaklama tesisi belgesine sahip işletmelerdir.

156


Ekonomik Rapor / 2019

31.12.2019 TARİHİ İTİBARİYLE İLİMİZDEKİ TURİZM YATIRIM BELGELİ TESİSLER Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Kapasite

Bulunduğu Yer

Tesisin Adı

Anamur

Kahvehan Anamur Restaurant

Akdeniz

Noax Suit Otel

Otel

4 Yıldız

85

170

Akdeniz

BN Hotel Thermal Spa Mersin

Otel

5 Yıldız

243

626

Akdeniz

Ayhan Demirtaş Çiftlik Evi

5

10

Erdemli

Akkale Otel

Otel

4 Yıldız

52

108

Erdemli

Grand İstanbul Erdemli Otel

Otel

4 Yıldız

176

352

Erdemli

Ramada Resort By Wyndham Kızkalesi

Otel

5 Yıldız

121

242

Erdemli

Ayaş Athena Otel

Otel

5 Yıldız

194

388

Erdemli

Tümsağ Kumkuyu Yat Limanı

-

-

Mezitli

Vipol Otel

60

120

Türü

Sınıfı

1.Sınıf Lokanta

Çiftlik Evi

5 Çıpalı Yat Limanı Otel

4 Yıldız

Oda

Yatak

-

-

Mut

Taş Otel

Otel

3 Yıldız

58

116

Silifke

Eti Hotel

Otel

5 Yıldız

435

1.110

Silifke

Susanoğlu Harmony Otel

Otel

3 Yıldız

34

80

Silifke

Taştur Otel

Otel

4 Yıldız

92

204

Silifke

Jasmin Beach Mocamp

60

180

Tarsus

Dream Of Cleopatra

Otel

4 Yıldız

475

1.000

Tarsus

Gloria Kydnos Sağlık Merkezi

Tatil Köyü

4 Yıldız

102

200

Tarsus

IC Otel Antbel Tarsus

Otel

4 Yıldız

477

1.000

Kamping

Tarsus

IC Hotels Antbel

Otel

4 Yıldız

477

1.000

Tarsus

Limmer Otel&Resort

Otel

4 Yıldız

100

200

Tarsus

Limmer Tarsus Otel&Resort

Otel

4 Yıldız

92

200

Tarsus

Çelben Tatil Köyü

Tatil Köyü

5 Yıldız

475

1.000

Tarsus

Glorıa Sandon Otel

Otel

5 Yıldız

499

1.000

Tarsus

Glorıa Soloi Golf Resort

Tatil Köyü

5 Yıldız

200

400

Tarsus

Limmer Otel&Resort

Tatil Köyü

5 Yıldız

400

800

Tarsus

Limmer Tarsus Otel&Resort

Tatil Köyü

5 Yıldız

400

800

Tarsus

Tarsus Aziz Paul Otel

Özel Konaklama Tesisi

11

24

Tarsus

Tarsus Karası Otel

Özel Konaklama Tesisi

5

13

Tarsus

Eski Konak Otel

Özel Konaklama Tesisi

8

15

Tarsus

Tarsus Meydan Otel

Özel Konaklama Tesisi

6

11

Tarsus

Gloria Soloi Golf Resort

Tarsus

Gloria Tarsos

Tarsus

Gloria Kydnos Sağlık Merkezi

Tarsus

IC Hotel Antbel Günübirlik Tesisleri

Tarsus

Limmer Golf

Golf Tesisi

Tarsus

Tarsus Aziz Paul Restaurant

Özel Tesis

Yenişehir

Uçan Söğüt Oteli

44

88

5.386

11.457

Golf Tesisi Kong. Ve Ser.Mer. Sağlıklı Yaşam Tesisi Günübirlik Tesis

Otel

Toplam

157

3 Yıldız


Ekonomik Rapor / 2019

2019 yılında İlimizde faaliyet gösteren turizm işletme belgeli tesis sayısı 60 adettir. Tesislerdeki oda ve yatak kapasitesi önceki yıla göre %2 artmıştır. İlimizdeki turizm yatırım belgeli tesis sayısı %8 azalarak 37 adete gerilerken söz konusu tesislerde bulunan oda sayısı 5.386, yatak sayısı 11.457’ye gerilemiştir. İlimiz, faaliyet gösteren turizm belgeli konaklama tesisi sayısına göre Türkiye genelinde %1,5’lik payla iller arasında 12. sırada; oda ve yatak kapasitesine göre %1’lik payla 10. sırada yer almaktadır. Yatırım belgeli konaklama tesis sayısı ile ise %4’lük pay ile 6.sıradadr. İlimizde mavi bayraklı plaj sayısı 8 olup; bir adette marina mevcuttur. İlimizde faaliyet gösteren Kültür ve Turizm Bakanlığı belgeli seyahat acentesi sayısı 115 adettir.

MERSİN DENİZ SINIR KAPILARINDAN GİRİŞ YAPAN YERLİ ZİYARETÇİLERİN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü

160.000 133.641

140.000 120.000

120.142

120.507

100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 2017

2018

2019

MERSİN DENİZ SINIR KAPILARINDAN GİRİŞ YAPAN YABANCI ZİYARETÇİLERİN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü

100.000 86.911 80.000 60.000 40.000 24.133

21.043 20.000 0

2017

2018

2019

İlimiz deniz sınır kapılarından giriş yapan ziyaretçiler incelendiğinde; giriş yapan toplam ziyaretçi sayısında yıllık bazda %10 azalarak 207.418 kişiye gerilemiştir. Söz konusu dönemde yabancı ziyaretçi sayısında güçlü artış gözlenirken yerli ziyaretçi sayısı daralmıştır.

158


Ekonomik Rapor / 2019

İLİMİZ DENİZ SINIR KAPILARINDAN GİRİŞ YAPAN YABANCI ZİYARETÇİLERİN DAĞILIMI Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000

2018

2019

MERSİN DENİZ SINIR KAPILARINDAN GİRİŞ YAPAN YABANCI ZİYARETÇİLERİN ÜLKE GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Okyanusya 0%

Diğer Ülkeler 2%

Afrika Ülkeleri 5% Amerika Ülkeleri 0%

Bağımsız Devletler Topluluğu 20%

Avrupa Ülkeleri 13%

Asya Ülkeleri 59%

159

Aralık

Kasım

Ekim

Eylül

Ağustos

Temmuz

Haziran

Mayıs

Nisan

Mart

Şubat

Ocak

0


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN DENİZ SINIR KAPILARINDAN GİRİŞ YAPAN YABANCI ZİYARETÇİLERİN BAZI ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Uyruğu

2018

Uyruğu

2019

K.K.T.C.

12.510

Filipinler

18.952

Lübnan

861

Ukrayna

9.550

Almanya

778

K.K.T.C.

9.415

Ukrayna

777

Hindistan

8.468

İran

770

Rusya

4.524

Filipinler

765

Çin

3.610

Irak

653

Mısır

3.472

Rusya

577

A.B.D.

1.988

İngiltere

571

Romanya

1.915

Diğer Ülkeler

5.871

Diğer Ülkeler

25.017

Yabancı Toplamı

24.133

Yabancı Toplam

86.911

TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİNE GİRİŞ SAYISI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü

700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 10.000 0

Yabancı

Yerli

Toplam

2017

58.496

509.132

567.628

2018

69.607

520.937

590.544

2019

77.975

544.467

622.442

TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİNDE ORTALAMA KALIŞ SAYISI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü

3,00 2,50 Gün

2,00 1,50 1,00 0,50 0,00

Yabancı

Yerli

2017

2,31

1,80

1,85

2018

2,33

1,85

1,91

2019

2,51

1,79

1,88

160

Toplam


Ekonomik Rapor / 2019

TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİNDE GECELEME SAYISI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü

1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 400.000 200.000 0

Yabancı

Yerli

Toplam

134.866

915.330

1.050.196

161.841

966.310

1.128.151

975.265

1.171.073

2017 2018 2019

195.808

TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİ DOLULUK ORANI Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü

45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,00 0,00

Yabancı

Yerli

2017

4,72

32,02

Toplam 36,74

2018

5,59

33,37

38,96

2019

6,52

32,47

38,99

2019 yılında İlimizde yer alan turizm işletme belgeli konaklama tesislerine giriş yapan ziyaretçi sayısındaki artış yaklaşık geçen yıl ile aynı seviyede %5 artış kaydederek 622.442 ‘ye ulaşmıştır. Tesislerdeki geceleme sayısı ise 2018 yılındaki %7’lik artış hız keserek %4 artışla 1.171.073 olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu durumda, yerli turistlerdeki geceleme sayısındaki artışın hız kesmesi etkili olmuştur. İlimizde tesislerde ziyaretçilerin kalış süresi 2018’de ortalama 1,91 gün iken; 2019’da 1,88 gün olarak gerçekleşmiştir. Yabancılarda kalış süresi artarken yabancı ziyaretçilerde azalmıştır. İlimizde yer alan tesislerdeki doluluk oranı 2019’da geçen yıla göre 0,03 puanlık sınırlı artış kaydederek %38,99 seviyesinde gerçekleşmiştir.

161


Ekonomik Rapor / 2019

MADENCİLİK MERSİN İLİ MADEN HARİTASI Kaynak: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü

162


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Kaynak: M.T.A. Genel Müdürlüğü

Cinsi

Yeri

Tenör

Açıklamalar

Bakır Kurşun Çinko

Anamur - Ortakonuş

%1 S, %22 Pb %28 Zn, % 1 CaO

Yataktan geçmiş yıllarda 60.000 ton üretim yapılmıştır. Halen 10.000 ton görünür+muhtemel rezerv

Barit

Anamur - Aşağıkuren Ky.

%94.15 BaSO₄

2.250 ton görünür rezerv

Barit

Silifke - Torul - Çılbayır Ky.

%77-96 BaSO₄

70.000 ton görünür+muhtemel rezerv

Demir

Silifke - Pelitpınarı (Kürtler) Zuhuru

% 30.8 (Fe+Mn)

1.100.000 ton görünür, 571.000 ton muhtemel+mümkün rezerv

Demir

Gülnar - Kocaşlı Grubu (Yanışlı, Besi T., Taşbaşı T., Kocaşlı) Zuhurları

%16-50 Fe

550.000 ton görünür+muhtemel rezerv. Yanışlı’nın büyük bir kısmı alınmış olup diğer zuhurların tenörleri çok düşüktür

Demir

Gülnar - Dedeler Sahası

%40-57 Fe

Zuhur olduğundan rezerve yönelik çalışma yoktur

Demir

Gülnar - Örendüzü Sahası

% 20-40 Fe, % 2.72-4.53 SiO₂ ve %2 Al₂O₃

120.690 ton görünür, 1.293.000 ton muhtemel rezerv.

Demir

Anamur - Melleç Sahası

% 45-65 Fe

90.000 ton görünür+muhtemel rezerv. Geçmişte çok az cevher alınmıştır.

Dolomit

Gülnar-Aydıncık Sahaları

% 18.5-20.7 MgO

9.616.879.800 ton görünür+ muhtemel, 21.061.565.000 ton mümkün rezerv

Dolomit

Silifke Sahası

% 19.45 MgO

75.240.000.ton görünür 192.199.366 ton muhtemel rezerv

Fosfat

Bozyazı ve Aydıncık Zuhurları

% 2.15-20.83 P₂ O₅

Zuhur olduğundan rezerve yönelik çalışma yoktur.

Kireçtaşı

Aslanköy Sahası

%54 CaO, %0.24 MgO

Rezerve yönelik çalışma yoktur.

Kireçtaşı

Silifke (Ovacık) Dolomit Sahası

% 32.14 CaO, % 19.45 MgO, % 0.50 SiO₂, % 0.76 Fe₂O₃

Toplam 220.000.000 ton görünür +muhtemel rezerv

Krom

İlde çok sayıda krom oluşumları bulunmakta olup, bunların bir kısmı büyük boyutta yataklar olduğundan işletme yapılmıştır.

%10-48 Cr₂O₃

1.5-2 milyon ton muhtemel+mümkün rezerv

Manyezit

Mut - Çatalköy

%45 MgO

100.000 ton muhtemel rezerv

Manyezit

Tarsus - Sarıkavak Köyü

%46 MgO

36.642 ton görünür+muhtemel rezerv

163


Ekonomik Rapor / 2019

Cinsi

Yeri

Tenör

Açıklamalar

Çimento

Silifke - Taşucu Sahası

Marn

111.000.000 ton görünür+muhtemel rezerv

Namrun - Çamlıyayla

Su: %19,67 Kül: %35,74 Kükürt: %3,29 AID K kal/kg: 2.832

Kapalı işletme 4.458.000 ton görünür rezerv

Linyit

Doğal Çıkış Jeotermal

Güneyyolu Sondaj

Jeotermal

Keben

Sondaj

Sıcaklık: 36-37,5 °C Debi:1 lt/sn. Sıcaklık: 45,5°C Debi: 35,5lt/sn. Potansiyel: 1,56 MWt Sıcaklık: 45°C Debi: 30 lt/sn. Potansiyel: 1,26 MWt

Kullanım alanı termal turizm

Kullanım alanı termal turizm

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından Mersin ili ve yakın çevresinde yaptığı çalışmalar sonucunda metalik madenlerden başta krom olmak üzere demir ve bakır-kurşun-çinko, endüstriyel hammadde kaynaklarından ise başta dolomit ve barit olmak üzere çimento hammaddeleri, fosfat, kireçtaşı ve manyezit yatak ve zuhurları ortaya çıkarılmıştır.

164


Ekonomik Rapor / 2019

• Hizmetler sektörünün GSKD içerisindeki payı genişledi.

ULUSAL HESAPLAR CARİ FİYATLARLA GAYRİ SAFİ KATMA DEĞER (Bin¨) (2009 Baz) Kaynak: TÜİK

Türkiye

Mersin

Türkiye GSKD Gelişme Hızı (%)

Mersin GSKD Gelişme Hızı (%)

Mersin’in Türkiye Geneli GSKD İçerisindeki Payı (%)

2016

2.298.896.464

41.669.158

11,6%

12,9%

1,81%

2017

2.752.641.846

49.238.745

19,7%

18,2%

1,79%

2018

3.335.213.229

59.429.092

21,2%

20,7%

1,78%

CARİ FİYATLARLA GAYRİ SAFİ YURT İÇİ HÂSILA (Bin¨) (2009 Baz) Kaynak: TÜİK

Türkiye

Mersin

Türkiye GSKD Gelişme Hızı (%)

Mersin GSKD Gelişme Hızı (%)

Mersin’in Türkiye Geneli GSKD İçerisindeki Payı (%)

2016

2.608.525.749

47.281.412

11,5%

12,9%

1,81%

2017

3.106.536.751

55.569.151

19,1%

17,5%

1,79%

2018

3.724.387.936

66.363.670

19,9%

19,4%

1,78%

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan ulusal hesaplara ilişkin istatistikler incelendiğinde; cari fiyatlarla gayri safi katma değer 2017 yılında gelişme hızındaki artış 2018 yılında da hızlanarak 3,3 trilyon ¨’ye ulaşmıştır. Söz konusu dönemde İlimizde bölgesel bazda gayri safi katma değerdeki gelişmelerde Türkiye geneli ile paralellik göstererek önceki yıla göre gelişme hızı %20,7 artarak 59 milyar ¨’ye yükselmiştir. İlimiz, Türkiye genelinde sahip olduğu %1,78’lik gayri safi katma değer payı ile 10.sırada yerini almıştır.

165


Ekonomik Rapor / 2019

2018 YILI TÜRKİYE GSKD’Sİ İÇERİSİNDE İLLERİN PAYI Kaynak: TÜİK

31,0%

1,4%

1,3%

1,2% Balıkesir

Manisa

1,6%

Hatay

1,7%

Kayseri

1,8%

Tekirdağ

1,8%

Mersin

1,9%

Gaziantep

2,1%

Adana

3,1%

Antalya

4,0%

Kocaeli

4,2%

Bursa

İzmir

Ankara

İstanbul

6,3%

Konya

8,9%

2018 yılında cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla ise Türkiye geleninde önceki yıla göre gelişme hızı %19,9 artarak 3,7 trilyon ¨’ye ulaşmıştır. İlimizde ise söz konusu gelişme hızı %19,4 oranında artarak 66 milyar ¨’ye yükselmiştir. İlimiz Türkiye genelinde gayri safi yurtiçi hasılada sahip olduğu %1,78’lik payla 10. sırada yer almıştır.

İKTİSADİ FAALİYET KOLLARINA GÖRE GAYRİ SAFİ YURT İÇİ HASILANIN DAĞILIMI (Bin ¨) (2009 Baz) Kaynak: TÜİK

Tarım

2017

2018

Gelişme Hızı (%)

Türkiye

Mersin

Türkiye

Mersin

Türkiye

Mersin

189.000.175

6.556.494

216.666.387

7.107.445

14,6%

8,4%

Sanayi

905.819.274

12.119.348

1.097.683.431

13.966.172

21,2%

15,2%

Hizmetler

1.657.822.396

30.562.903

2.020.863.410

38.355.475

21,9%

25,5%

Vergi Sübvansiyon

353.894.906

6.330.406

389.174.707

6.934.579

10,0%

9,5%

Türkiye geneli gayri safi yurtiçi hasıladaki gelişmeler iktisadi faaliyet kollarına göre incelendiğinde, 2018 yılında oransal olarak en fazla artış hizmetler sektöründe olduğu gözlenirken söz konusu sektörü sanayi ve tarım sektörü takip etmektedir. İlimizdeki söz konusu gelişmelerde Türkiye geneli ile paralellik göstermektedir.

166


Ekonomik Rapor / 2019

TÜRKİYE’NİN GSKD İÇERİSİNDE SEKTÖRLERİN PAYI Kaynak: TÜİK

61,0%

60,2%

60,6%

32,0%

32,9%

32,9%

7,0%

6,9%

6,5%

2016

2017 Sanayi

Tarım

2018 Hizmetler

MERSİN’İN GSKD İÇERİSİNDE SEKTÖRLERİN PAYI Kaynak: TÜİK

62,2%

62,1%

64,5%

23,9%

24,6%

23,5%

13,9%

13,3%

12,0%

2016 Tarım

2017 Sanayi

2018 Hizmetler

Türkiye genelinde iktisadi faaliyet kollarının gayrisafi katma değer içerisindeki payı incelendiğinde toplam GSKD’in %60,6’sını oluşturan hizmetler sektörünün payının sınırlı olarak genişlediği, %32,9’unu oluşturan sanayi sektörünün payının aynı kaldığı, %6,5’ini oluşturan tarım sektörünün ise payının ise daraldığı görülmektedir. İlimizde ise GSKD’in %64,5’iini oluşturan hizmetler sektörünün payının geçen yıla göre hızlı genişlediği, %23,5’ini oluşturan sanayi sektörü ile %12’sini oluşturan tarım sektörünün payının daraldığı gözlenmiştir. Mersin, Türkiye genelinde tarım sektörü GSKD içerisinde sahip olduğu %3,3’lük pay ile 6..; sanayi sektöründe %1,3’lük pay ile 17., hizmetler sektöründe %1,9’luk pay ile 7.sırada yer almaktadır.

167


Ekonomik Rapor / 2019

TÜRKİYE’NİN KİŞİ BAŞINA GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA DEĞERİ ($) (2009 BAZLI) Kaynak: TÜİK

10.883 10.602

9.693

2016

2017

2018

MERSİN İLİ KİŞİ BAŞINA GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA DEĞERİ ($) (2009 BAZLI) Kaynak: TÜİK

8.888 8.538

7.793

2016

2017

2018

Yıllar itibariyle Türkiye genelinde olduğu gibi İlimizde de kişi başına düşen GSYH azalış eğilimindedir. 2018 yılında Türkiye genelinde kişi başına düşen GSYH değeri 9.693 $seviyesinde iken İlimizde ise Türkiye genelinin altında 7.793 $ seviyesinde gerçekleşmiştir. Mersin kişi başına düşen GSYH değerine göre iller arasında 30. sıradadır.

2018 YILI İLLERE GÖRE KİŞİ BAŞINA DÜŞEN GSYH Kaynak: TÜİK

18.000 16.000 14.000 12.000

Türkiye: 9.693

10.000 8.000 6.000 4.000

168

Mersin

Edirne

Kırıkkale

Balıkesir

Karabük

Uşak

Kayseri

Rize

Düzce

Tunceli

Erzincan

Artvin

Karaman

Denizli

Sakarya

Muğla

Manisa

Kırklareli

Çanakkale

Bolu

Antalya

Bilecik

Eskişehir

Bursa

Yalova

İzmir

Tekirdağ

Ankara

İstanbul

0

Kocaeli

2.000


Ekonomik Rapor / 2019

2019 yılında TR62 Bölgesi yıllık bazda enflasyon artışı Türkiye genelinin üzerindedir.

FİYAT ENDEKSLERİ TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ DEĞİŞİM ORANLARI(%) Kaynak: TÜİK

Türkiye

TR 62 (Adana, Mersin)

Aralık 2018

Aralık 2019

Aralık 2018

Aralık 2019

Bir önceki aya göre değişim oranı

-0,4

0,74

-0,18

0,84

Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı

20,3

11,84

21,94

12,52

Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı

20,3

11,84

21,94

12,52

On iki aylık ortalamalara göre değişim oranı

16,33

15,18

17,3

16,67

(*):TR62: İstatistik amaçlı bölge sınıflaması “Adana ve Mersin” illerine göre düzenlenmiştir.

Türkiye genelinde 2003=100 temel yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi’nde 2018 yılının son iki ayında gözlenen azalış 2019 yılının ilk yarısının sonuna aynı trendde devam ederken 2019 yılının bütününde bir önceki yıla göre yıllık artışı hız keserek %11,84 seviyesinde gerçekleşmiştir. Söz konusu dönem aralığında, TR62 (Adana, Mersin) bölgesinde de Türkiye geneli ile paralel gelişmeler gözlenirken yıllık bazda Bölge’deki artış %12,52 seviyesinde gerçekleşmiştir. 2019 yılına Bölgedeki yıllık enflasyon artışı Türkiye genelinin üzerindedir. Yıllık bazdaki enflasyon artış oranı ile TR62(Adana, Mersin) bölgesi 26 alt bölge içerisinde 2018 yılındaki 11. sıradaki yeri 2019 yılında 5.sıraya yükselmiştir.

169


Ekonomik Rapor / 2019

TÜRKİYE TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ YILLIK DEĞİŞİM ORANI (2003=100) Kaynak: TÜİK

30,00 25,00

%

20,00 15,00 10,00 5,00

2018

Aralık

Kasım

Ekim

Eylül

Ağustos

Temmuz

Haziran

Mayıs

Nisan

Mart

Şubat

Ocak

0

2019

TR62 (Adana-Mersin) BÖLGESİ TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ YILLIK DEĞİŞİM ORANI (2003=100) Kaynak: TÜİK

30 25

%

20 15 10 5

2018

Aralık

Kasım

Ekim

Eylül

Ağustos

Temmuz

Haziran

Mayıs

Nisan

Mart

Şubat

Ocak

0

2019

Türkiye genelinde ana harcama gruplarına göre TÜFE’de, yıllık bazda haberleşme grubunda en düşük artış gerçekleşirken en yüksek artış ise alkollü içecekler ve tütün harcama grubunda olmuştur. Ana harcama gruplarında Bölge’deki gelişmeler; Türkiye geneli ile paralellik göstermektedir. TR62 bölgesinde yıllık bazda TÜFE artış oranları; “Sigorta hizmetleri”, “Eğitim”, “Konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar” ana harcama gruplarındaki enflasyon artışları Türkiye genelinin üzerinde gerçekleşmiştir.

170


Ekonomik Rapor / 2019

YIL SONU İTİBARİYLE ANA HARCAMA GRUPLARINA GÖRE TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ VE DEĞİŞİM ORANI(%) (2003=100) Kaynak: TÜİK

TR62 (Adana, Mersin)

Türkiye

Ana Harcama Grupları Gıda ve alkolsüz içecekler

2018

2019

2018

2019

25,11

10,9

27,68

11,84

Alkollü içecekler ve tütün

2,39

43,1

2,37

42,79

Giyim ve ayakkabı

14,83

4,53

12,86

5,31

Konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar

23,73

9,9

25,36

12,05

Mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri

31,36

9,79

32,73

10,14

Sağlık

16,7

13,6

12,98

14,73

Ulaştırma

15,97

12,2

18,64

10,64

Haberleşme

9,62

3,16

12,66

-0,01

Eğlence ve kültür

20,86

7,03

21,6

7,88

Eğitim

10,19

14,5

10,84

17,15

Lokanta ve oteller

19,81

13,2

23,03

12,29

Çeşitli mal ve hizmetler

28,8

13,6

28,35

16,57

Genel

20,3

11,8

21,94

12,52

TR62 (Adana, Mersin) BÖLGESİ’NİN ANA HARCAMA GRUPLARI BAZINDA TÜFE YILLIK DEĞİŞİME GÖRE DÜZEY 2 BÖLGELERİ İÇERİSİNDEKİ KONUMU Kaynak: TÜİK

2018 Genel

5

Çeşitli Mal ve Hizmetler

5

Lokanta ve Oteller

2019 11 16 18

4 4 4

Eğitim

8

Eğlence ve Kültür Haberleşme Ulaştırma

18 24

2

23

3

13

Sağlık 12

Mobilya, Ev Aletleri ve Ev Bakım Hizmetleri

13

Konut, , Su, Elektrik, Gaz ve Diğer Yakıtları 9

Giyim ve Ayakkabı Alkollü İçecekler ve Tütün Gıda ve Alkolsüz İçecekler

4

6

171

10

22 17 17 19 19


Ekonomik Rapor / 2019

• Kredi hacmi hızlı genişledi. • İlimizde, “KOBİ, Ticari ve Kurumsal” kredilerde genişleme hızı Türkiye geneline kıyasla daha hızlı • Protesto edilen senet tutarındaki belirgin hız kaybı; karşılıksız çek tutarının azalışa geçmesi; ekonomideki dengelenme sürecinin, piyasadaki nakit akışına yansıması olarak değerlendirilebilinir.

PARASAL GÖSTERGELER KREDİ VE MEVDUAT KREDİLERİN DAĞILIMI*(000 ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

Türkiye

Aralık 2018

Aralık 2019

Toplam Nakdi Krediler

2.489.671.378

Nakdi Krediler Takipteki Alacaklar Gayri Nakdi Krediler

Mersin Değişim (%)

Aralık 2018

Aralık 2019

18/17 Aralık

19/18 Aralık

2.805.074.405

15%

13%

30.564.583

2.393.074.205

2.654.376.091

14%

11%

96.597.173

150.698.314

51%

780.468.104

814.770.259

19%

*: Geçici Veriler

172

Değişim (%) 18/17 Aralık

19/18 Aralık

35.429.173

6%

16%

28.743.662

33.123.817

4%

15%

56%

1.820.921

2.305.356

51%

27%

4%

4.852.728

5.711.804

25%

18%


Ekonomik Rapor / 2019

TÜRKİYE GENELİ KREDİ HACMİNİN DAĞILIMI (Milyar ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

Nakdi Krediler

780

2.393

Aralık 2018

Gayri Nakdi Krediler

815

806

778

815

2.516

2.538

2.530

2.654

Eylül 2019

Aralık 2019

Mart 2019

Haziran 2019

MERSİN İLİ KREDİ HACMİNİN DAĞILIMI (Milyon ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

Nakdi Krediler

4.853

5.193

28.744

29.055

Aralık 2018

Mart 2019

Gayri Nakdi Krediler 5.529

5.080

5.712

30.644

31.766

33.124

Haziran 2019

Eylül 2019

Aralık 2019

2018’in ikinci yarısından itibaren ekonomik gelişmeler paralelinde finansal koşullarda sıkılaşma özellikle 2018’in son çeyreğinde İlimiz kredi hacmindeki daralma ile etkisini hissettirmiş; 2019’un ilk çeyrekliğinde ise söz konusu daralmanın yerini yatay seyre bıraktığı gözlenirken özellikle yılın ikinci yarısında gözlenen toparlanma son çeyrekte hız kazanmıştır. Söz konusu gelişmede “Bireysel Krediler” belirleyici olmuştur. Aralık 2019 sonu itibariyle, Mersin’de nakdi krediler yıllık %15 artarak yaklaşık 33,1 milyar ¨’ye, gayri nakdi krediler ise %18 artarak 5,7 milyar ¨’ye yükselmiştir. 2018 Aralık sonu itibariyle takipteki alacaklar bir önceki yıla göre artış hızlı yavaşlayarak %27’lik artışla 2,3 milyar ¨ seviyesine ulaşmıştır.

TÜRKİYE GENELİ KREDİ TÜRLERİNDEKİ GELİŞMELER (Milyar ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

Tüketici Kredileri ve Kredi Kartları

KOBİ, Ticari ve Kurumsal Krediler

1.888,0

2.008,4

2.024,8

1.991,1

2.068,4

505,1

507,9

513,5

539,3

586,0

Aralık 2018

Mart 2019

Haziran 2019

173

Eylül 2019

Aralık 2019


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ KREDİ TÜRLERİNDEKİ GELİŞMELER (Milyon ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

KOBİ, Ticari ve Kurumsal Krediler

Tüketici Kredileri ve Kredi Kartları

18,0

18,3

19,8

20,4

10,7

10,8

10,9

11,3

Aralık 2018

Mart 2019

Haziran 2019

20,8

12,3

Eylül 2019

Aralık 2019

Kredi türlerindeki gelişmeler incelendiğinde tüketici kredileri Aralık 2019 sonu itibariyle yıllık %15 artarak 12,3 milyar ¨’ye, “KOBİ, Ticari ve Kurumsal” krediler ise %15,4 artarak yaklaşık 20,8 milyar ¨’ye genişlemiştir. Tüketici kredilerindeki genişleme hızı Türkiye geneli ile paralellik gösterirken, ”KOBİ, Ticari ve Kurumsal” krediler hacmindeki artış hızı Türkiye genelinin üzerindedir.

TÜRKİYE GENELİ BİREYSEL KREDİLERİN DAĞILIMI (Milyar ¨)

Milyar ¨

Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

105

104

111

115

205

213

216

231

189

184 6,6

Aralık 2018

181

Taşıt Kredisi

6,1

Haziran 2019

Konut Kredisi

261

187

6,3 Mart 2019

118

Eylül 2019

İhtiyaç

200 5,8

7,1 Aralık 2019

Bireysel Kredi Kartları

MERSİN İLİ BİREYSEL KREDİLERİN DAĞILIMI (Milyon ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

14.000 12.000

Milyon ¨

10.000

2.116

2.082

2.200

2.176

4.352

4.512

4.558

4.886

2.251

8.000 6.000

5.568

4.000 2.000

4.099

4.025 174

0 Aralık 2018

3.967 165

Mart 2019

Taşıt Kredisi

4.125 155

Haziran 2019

Konut Kredisi

174

İhtiyaç

4.365 143

Eylül 2019

162 Aralık 2019

Bireysel Kredi Kartları


Ekonomik Rapor / 2019

2019’un ilk yarısında tüketim talebindeki zayıf seyrin bir yansıması olarak İlimiz bireysel kredi hacminde gözlenen sınırlı artış; yılın ikinci yarısında kamu bankaları öncülüğünde başlayan kampanyalar paralelinde faiz oranlarındaki düşüş eğiliminin de etkisiyle ivme hız kazanmıştır. İlimizde bireysel kredilerde yıllık bazda en büyük genişleme ihtiyaç kredisinde olmuştur. Söz konusu kredi türünü sırasıyla konut kredisi, bireysel kredi kartları takip etmiştir. Taşıt kredisinde ise geçen yıl gözlenen daralma 2019 yılında hız kesede devam etmiştir.

TÜRKİYE GENELİ SEÇİLMİŞ SEKTÖRLERDE KULLANILAN KREDİ MİKTARI (Milyar ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

2018 Aralık

2019 Aralık

187

106

221

80

87

88

226

175

157

101

220

69

77

79

209

161

Toptan Ticaret ve Komisyonculuk

Ziraat ve Balıkçılık

İnşaat

Gıda Meşrubat ve Tütün

Metal ve İşlenmiş Maden

Turizm

Enerji

Diğer Sektörler

MERSİN İLİ SEÇİLMİŞ SEKTÖRLERDE KULLANILAN KREDİ MİKTARI (Milyon ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

2018 Aralık

3.721

3.028

875

2019 Aralık

1.328

241

278

229

314

171

Turizm

Enerji

Diğer Sektörler

1.252

3.366

2.842

1.268

1.000

294

418 Toptan Ticaret ve Komisyonculuk

Ziraat ve Balıkçılık

İnşaat

Gıda Meşrubat ve Tütün

Metal ve İşlenmiş Maden

2019 Aralık ayı sonu itibariyle” KOBİ, Ticari ve Kurumsal” kredilerde seçilmiş sektörler bazında yıllık değişimler incelendiğinde “Metal ve İşlenmiş Maden” sektörü en fazla genişleyen sektör iken söz konusu sektörü “Toptan Ticaret ve Komisyonculuk” ile “Gıda Meşrubat ve Tütün” alt sektörleri takip etmiştir. İnşaat sektöründe kullanlan kredi hacmindeki daralma 2019 yılın da devam etmiştir.

175


Ekonomik Rapor / 2019

NAKDİ KREDİLERİN TAKİBE DÖNÜŞÜM ORANI (%) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

8,0% 7,0%

5,96%

6,0% 5,0% 4,0% 3,0%

6,66%

6,70%

5,21% 4,19% 2,90%

4,48% 3,88%

3,22%

3,03%

4,05%

4,38%

6,71%

6,51%

4,99%

5,37%

2,0% 1,0% 0,0% 2018 2018 2018 2018 2019 2019 2019 2019 Mart Haziran Eylül Aralık Mart Haziran Eylül Aralık Türkiye Takibe Dönüşüm Oranı (%)

Mersin Takibe Dönüşüm Oranı (%)

İlimiz kredi hacminin 2018 yılının ikinci yarısında kademeli daralma, takibe düşen alacakların 2018’in üç döneminde artış eğiliminde olmasıyla; kredilerin takibe dönüşüm oranı yılın ikinci döneminden itibaren hızlı biçimde yükselme eğilimine girmiş ve söz konusu eğilim 2019’un ilk çeyreğine kadar devam etmiştir. Haziran ve Eylül 2019 dönemlerinde kredi hacmindeki genişleme ile takibe dönüşüm oranı hız kesmiş; Aralık 2019 döneminde ise azalış kaydedilmiştir. 2019 yılının son üç dönemdi gözlenen kademeli toparlanmada, ekonomide dengelenme süreci paralelinde finansal koşullarda iyileşmenin etkili olduğu söylenebilir.

TÜRKİYE GENELİ MEVDUATIN DAĞILIMI (Milyar ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

2.207

2.272

994

1.186

1.231

1.042

1.021

1.041

2.036

2018 Aralık

2019 Mart

Mevduat ¨

2019 Haziran

2.362 1.229

1.133

2019 Eylül

Mevduat Yabancı Para

176

2.567

1.308

1.259

2019 Aralık


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ MEVDUATIN DAĞILIMI (Milyon ¨) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

30.596 24.436

25.677

27.376

8.819

10.261

11.133

15.617

15.417

16.243

2018 Aralık

2019 Mart

Mevduat ¨

28.829 11.910

11.334

17.495

2019 Haziran

2019 Eylül

18.686

2019 Aralık

Mevduat Yabancı Para

2019 Aralık sonu itibariyle İlimiz mevduat hacmi geçen yıla göre %25,2’lik artış ile yaklaşık 30,6 milyar ¨ seviyesinde gerçekleşmiştir. Söz konusu gelişmede özellikle “Yabancı Para” mevduat artışı etkili olmuştur. Aralık 2018 sonu itibariyle toplam mevduat büyüklüğü ile iller arasında 8.sıradaki yerini; 2019 yılında da korumuştur.

MEVDUATIN KREDİYE DÖNÜŞÜM ORANI (%) Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

1,41 1,29 1,25 1,28

1,21

1,20

1,25

1,18

1,22 1,19

1,16

1,17 1,13

2018 Haziran

2018 Eylül

2018 Aralık

2019 Mart

Mersin Kredi/Mevduat

2019 Haziran

2019 Eylül

1,09 2019 Aralık

Türkiye Kredi/Mevduat

Kredi artış hızının mevduatın geride kalmasının etkisiyle mevduatın krediye dönüşüm oranında 2018 yılının ikinci yarısında gözlenen hızlı azalış 2019 Haziran sonundan yıl sonuna kadar hızını kaydedilmiştir. Mersin’de mevduatın krediye dönüşüm oranı Türkiye genelinin üzerindedir.

177


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ ÖZET BANKACILIK İSTATİSTİKLERİ Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

18.255 16.862

16.023 15.607

13.621

13.300 10.711 8.528 8.583 8.599

11.151

8.310

682 1.015 1.271

208 209 211 Yurtiçi Şube Sayısı

Şubeye Düşen Nüfus

Kişi Başı Nakdi Kredi 2017

Kişi Başı Takipteki Alacak 2018

Kişi Başı Tasarruf Mevduatı

Kişi Başı Toplam Mevduat

2019

Mersin ili özet bankacılık istatistikleri incelendiğinde; 2019 sonu itibariyle kişi başına düşen nakdi kredi kullanımı önceki yıla göre hızlı genişlerken, tasarruf mevduatı ve toplam mevduatta artış aynı hızla artmaya devam etmiştir. İlimizde kişi başına düşen takipteki alacak miktarının artış hızı yavaşlamıştır.

AYLIK ORTALAMA DÖVİZ KURLARI¹ Kaynak: T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı

2018

2019

Dolar/Euro Paritesi

Aylar

ABD Doları

EUR0

ABD Doları

EUR0

2018

2019

Ocak

3,7723

4,5913

5,3694

6,1324

1,22

1,14

Şubat

3,7780

4,6732

5,2621

5,9751

1,24

1,14

Mart

3,8809

4,7855

5,4419

6,1580

1,23

1,13

Nisan

4,0540

4,9838

5,7358

6,4475

1,23

1,12

Mayıs

4,4141

5,2223

6,0494

6,7673

1,18

1,12

Haziran

4,6282

5,4070

5,8119

6,5569

1,17

1,13

Temmuz

4,7480

5,5453

5,6722

6,3691

1,17

1,12

Ağustos

5,7302

6,6066

5,6248

6,2560

1,15

1,11

Eylül

6,3669

7,4247

5,7128

6,2936

1,17

1,10

Ekim

5,8594

6,7417

5,7845

6,3859

1,15

1,10

Kasım

5,3735

6,1061

5,7312

6,3399

1,14

1,11

Aralık

5,3061

6,0387

5,8376

6,4809

1,14

1,11

(1):Döviz Alış Kuru

178


Ekonomik Rapor / 2019

PROTESTO EDİLEN SENETLER VE ÇEK İSTATİSTİKLERİ PROTESTO EDİLEN SENETLERİN ADET VE TUTAR BAZINDA DAĞILIMI* Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi

Adet

Tutar (1000 ¨) Değişim (%)

Değişim (%)

2018

2019

2017-2018

2018-2019

2018

2019

Türkiye

775.546

783.509

4%

1%

18.544.987

20.970.663

49%

13%

Mersin

13.771

13.337

3%

-3%

365.574

430.317

101%

18%

2017-2018 2018-2019

*:2000 ¨ ve üzerindeki senet tutarıdır.

Türkiye genelinde 2.000 TL ve üzeri tutarında protesto edilen senetlerde; adet bazında 2018 yılındaki %4’lük artış, 2019’da %1’lik sınırlı artışla 783.509 adete ulaşmıştır. İlimizde ise 2018 yılındaki %3’lük artış, 2019 yılında yerini özellikle yılın ikinci yarısındaki azalışın etkisiyle %3 azalarak 13.337 adete gerilemiştir. Türkiye genelinde protesto edilen senet tutarında 2018 yılındaki %49’luk hızlı artış, 2019 yılında hız keserek yerini %13’lük artışa bırakmıştır. İlimizde ise 2018’deki %101’lik genişleme 2019’da özellikle yılın son çeyreğindeki toparlanmanın etkisiyle %18 artışla 430 milyon ¨ seviyesinde gerçekleşmiştir. Mersin, protesto edilen senet sayısına göre iller arasında 2018’de 13.sırada iken, 2019’da 14.sıraya gerilemiş; tutar bazında ise 11.sırada yer alarak geçen yılki yerini korumuştur.

MERSİN İLİ PROTESTO EDİLEN SENET TUTARLARININ AYLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi

(‘000 ¨) 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0

Ocak

Şubat

Mart

Nisan

Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül

Ekim

Kasım

Aralık

2018 32.262 21.337 32.011 20.156 40.667 19.852 19.194 19.229 28.436 61.620 26.484 44.325 2019 30.383 37.849 25.334 25.917 26.058 25.098 76.581 53.935 32.710 34.238 38.343 23.873 *:2000 ¨ ve üzerindeki senet tutarıdır.

179


Ekonomik Rapor / 2019

BANKALARA İŞLEMİ YAPILAN ÇEKLERİN DAĞILIMI¹ Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi

Bankalara İbraz Edilen Toplam Çek Türkiye

Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek¹ ¨ Karşılıksız İşlemi Yapılan Çeklerin Bankalara İbraz Edilen Toplam Çeklere Oranı² ¨ (%) Bankalara İbraz Edilen Toplam Çek

Mersin

Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek¹ ¨ Karşılıksız İşlemi Yapılan Çeklerin Bankalara İbraz Edilen Toplam Çeklere Oranı² ¨ (%)

Değişim (%)

2018

2019

2017-2018

2018-2019

Adet

20.927.496

16.871.987

5%

-19%

Tutar (000 ¨)

939.066.196

916.394.577

20%

-2%

Adet

588.297

542.133

35%

-8%

Tutar (000 ¨)

29.380.552

27.316.056

72%

-7%

Adet

2,8%

3,2%

Tutar

3,1%

3,0%

Adet

458.413

360.839

5%

-21%

Tutar (000 ¨)

17.684.982

16.376.278

16%

-7%

Adet

13.287

12.472

61%

-6%

Tutar (000 ¨)

662.122

587.201

156%

-11%

Adet

2,9%

3,5%

Tutar

3,7%

3,6%

¹: Bankalarca TCMB ve TBB Risk Merkezi’ne yapılan bildirimlere göre duyurusu yapılan karşılıksız işlemi yapılan çek adetlerini ibraz tarihine göre göstermektedir. 1.000.000.000 ¨ ve üstü tutara sahip karşılıksız işlemi yapılan çekler rapora dâhil edilmemiştir. ²: Karşılıksız çek oranı, karşılıksız işlemi yapılan çek adedinin aynı dönem karşılıksız işlemi yapılan ve ibrazında ödenen çek adedi toplamına bölünmesi ile hesaplanmaktadır.

Türkiye geneli ile paralel olarak İlimizde de bankalara ibraz edilen toplam çekler adet ve tutar bazında 2018 yılındaki artış; 209 yılında yerinin azalışa bırakmıştır. İlimizdeki azalış Türkiye geneline göre daha hızlı gerçekleşmiştir. İlimizde; karşılıksız işlemi yapılan çek tutarında adet ve tutar bazında geçen yıl gözlenen hızlı artış; 2019’da yerini sırasıyla %6’lık ve %11’lik azalışa bırakmış; söz konusu gelişmede yılın ikinci yarısı etkili olmuştur. 2019 yılında İlimizde ibraz edilen çekler içerisinde karşılıksız çeklerin payı adet bazında geçen yıla kıyasla 0,6 puanlık artışla %3,5’e yükselmiş; tutar bazında ise 0,2 puanlık azalışla %3,6’ya gerilemiştir.

180


Ekonomik Rapor / 2019

• Teşviğe bağlanan proje sayısındaki artışta en fazla katkıyı komple yeni yatırım projeleri sağladı • Projelerin yatırım tutarındaki güçlü artışta hizmetler, imalat ve tarım sektörü etkili oldu. • 2019 yılında hizmet sektörüne yönelik bir adet büyük ölçekli yatırım projesi teşviğe bağlanmıştır.

YATIRIMLAR GENEL İDARE YATIRIMLARI 2020 YILI MERSİN İLİ YATIRIMLARININ SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI (Bin ¨) Kaynak: İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü

Sektörü Tarım-Sulama

Proje Sayısı

Toplam Proje Tutarı

2020 Yılı Ödeneği Toplamı

5

2.870.253

70.349

Enerji

2

248.000

54.399

Ulaştırma

8

9.801.854

905.024

Turizm

1

90.000

9.000

Eğitim

11

80.250

26.912

Kültür

2

58.691

202

Sağlık

5

430.365

60.796

Diğer Kamu Hizmetleri

5

1.003.830

33.358

Toplam

39

14.583.243

1.160.039

181


Ekonomik Rapor / 2019

2020 YILI MERSİN İLİ YATIRIMLARININ KURULUŞLARI İTİBARİYLE DAĞILIMI* (Bin ¨) Kaynak: İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü

Kuruluşu

Proje Sayısı

Proje Toplamı

2020 Yılı Ödeneği Toplamı

DSİ Genel Müdürlüğü

7

3.844.778

99.349

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

2

248.000

54.399

TCDD Genel Müdürlüğü

1

252.160

1

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı

1

90.000

9.000

Emniyet Genel Müdürlüğü

2

13.322

1.885

Karayolları Genel Müdürlüğü

5

5.740.495

119.226

Mersin Büyükşehir Belediyesi

1

3.800.627

784.913

Kültür ve Turizm Bakanlığı

2

58.691

202

Mersin Üniversitesi

8

129.284

22.057

Tarsus Üniversitesi

5

28.500

15.912

Sağlık Bakanlığı

3

350.138

50.796

Tarım ve Orman Bakanlığı

1

4.590

800

Ortadoğu Teknik Üniversitesi

1

22.658

1.500

39

14.583.243

1.160.039

Toplam

*: 12 Şubat 2020 tarihli ve 30690 sayılı mükerrer Resmi Gazete’de yayınlanan 2020 yılı yatırım programından derlenmiştir.

YATIRIM TEŞVİKLERİ TÜRKİYE GENELİ TEŞVİKLİ YATIRIMLARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

136.279

5.688

5.857

192.881

7.356

189.739

Belge Sayısı (Adet)

211.968

251.831

228.336

Sabit Yatırım (Milyon ¨) 2018

2017

182

2019

İstihdam


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ TEŞVİKLİ YATIRIMLARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

2.868 882

150

3.875 3.223

113

77.482 6.324

170

Sabit Yatırım* (Milyon ¨)

Belge Sayısı (Adet)

2017

2018

İstihdam

2019

*: 2017 yılında sabit yatırım tutarındaki artışın sebebi, Kasım 2017’de 76 milyar TL tutarında 1 adet stratejik yatırımın teşviğe bağlanmasıdır.

2019 yılında Türkiye genelinde düzenlenen teşvikli yatırımlarda önceki yıla göre belge sayısı, öngörülen sabit yatırım tutarında ve istihdam azalıştadır. 2019 yılında İlimizde teşviğe bağlanan yatırımlar belge sayısı bazında geçen yıla göre %33’lük artışla 150’ye; yatırımlara öngörülen sabit yatırım tutarı ise %225’lik güçlü genişlemeyle yaklaşık 2,9 milyar ¨’ye yükselmiştir. Yıllık bazda teşvikli yatırımlara öngörülen istihdam ise geçen yıla göre %20’lik artışla 3.875’e ulaşmıştır. Teşvikli yatırımların 2019 yılını geçen yıla göre artışla kapatması; ekonomideki dengelenme sürecinin yatırım ortamına olumlu yansıması olarak değerlendirilebilinir. 2019 yılında İlimizde düzenlenen 150 adet yatırım teşvik belgesinin 141’i yerli, 9’u yabancı sermayeli firmalar tarafından alınmıştır. Söz konusu dönemde Mersin’de teşvikli yatırımlarda ağırlıklı payını koruyan komple yeni yatırımlar belge sayısı ve öngörülen sabit yatırım tutarı yılın ikinci yarısında önemli artış gözlenmiştir.

YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN MAHİYETİNE GÖRE DAĞILIMI* Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

Türkiye

Mersin

2018

2019

2018

2019

Belge Adedi

Sabit Yatırım (Milyon ¨)

Belge Adedi

Sabit Yatırım (Milyon ¨)

Belge Adedi

Sabit Yatırım (Milyon ¨)

Belge Adedi

Sabit Yatırım (Milyon ¨)

Komple Yeni Yatırım

3.614

80.765

3.432

89.846

89

539

114

1.874

Tevsi

1.749

64.901

1.721

33.521

20

304

26

908

Diğer**

494

47.215

535

12.912

4

39

10

86

Toplam

5.857

192.881

5.688

136.279

113

882

150

2.868

*:Tablodaki rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. **:Modernizasyon, Yenileme, Entegrasyon ve Tamamlama Yatırımları

İlimizde Nisan 2019’da hizmetler sektöründe teşviğe bağlanan bir adet büyük ölçekli tevsi yatırım hariç tutulduğunda teşvikli yatırımlara öngörülen sabit yatırım tutarı geçen yıla göre %167’lik güçlü büyüme kaydetmiş; söz konusu gelişmede imalat, hizmetler ve tarım sektörleri etkili olmuştur.

183


Ekonomik Rapor / 2019

TÜRKİYE GENELİ TEŞVİKLİ YATIRIMLARIN SABİT YATIRIM TUTARINA GÖRE SEKTÖREL DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

2018

2019

(Milyon ¨)

107.320

68.569 56.998 35.288 22.150 21.400 2.546 2.753

Tarım

3.867 8.268 Madencilik

İmalat

Enerji

Hizmetler

MERSİN İLİ TEŞVİKLİ YATIRIMLARIN SABİT YATIRIM TUTARINA GÖRE SEKTÖREL DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

2018

2019 1.272

(Milyon ¨)

1.087

452

400 89

295 35

Tarım

89

Madencilik

12 İmalat

19

Enerji

Hizmetler

2019 yılında İlimizde bölgesel, büyük ölçekli ve genel yatırımlar hem belge sayısı hem de öngörülen sabit yatırım tutarı bazında geçen yılın üzerindedir. Belge sayısı bazında toplam yatırımlar içerisinde, bölgesel yatırımların payı genişlemiştir 2019’da İlimizde teşviğe bağlanan stratejik yatırım bulunmamaktadır.

YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN DESTEK SINIFINA GÖRE DAĞILIMI* Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

2018 Destek Sınıfı Bölgesel Yatırımlar Büyük Ölçekli Yatırımlar

2019

Belge Adedi

Sabit Yatırım (Milyon ¨)

İstihdam (kişi)

Belge Adedi

Sabit Yatırım (Milyon ¨)

İstihdam (Kişi)

53

571

1.422

88

1.371

2.057

-

-

-

1

511

100

Genel Yatırımlar

29

132

308

37

708

264

Öncelikli Yatırımlar

31

179

1.493

24

277

1.454

Toplam

113

882

3.223

150

2.868

3.875

*: Tablodaki rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.

184


Ekonomik Rapor / 2019

3. BÖLGE İLLERİ TEŞVİKLİ YATIRIM İSTATİSTİKLERİ Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

İller

Belge Sayısı

İller

Sabit Yatırım Tutarı

2018

2019

2018

2019

Gaziantep

175

154

Manisa

3.369

10.915

Mersin

113

150

Gaziantep

5.727

4.929

Manisa

168

139

Mersin

882

2.868

Samsun

69

83

Uşak

136

1.851

Balıkesir

105

67

Balıkesir

4.581

1.605

Diğer İller

173

147

Diğer İller

3.815

3.046

Toplam

803

740

Toplam

18.510

25.213

Bölgesel yatırımlar destek sınıfında 3. Bölge illeri arasında yer alan İlimiz; Türkiye genelinde düzenlenen bölgesel teşvikli yatırımlarda belge sayısına göre %13’lük; öngörülen sabit yatırım tutarına göre ise %18,5’lik paya sahiptir. 2019’da 3. Bölgede düzenlenen yatırımlar kapsamında belge sayısının %20,3’ünü; yatırım tutarının %11,4’ünü karşılayan Mersin, Bölge illeri arasında belge sayısı ile ikinci; öngörülen sabit yatırım tutarına göre üçüncü sırada yer almaktadır.

185


Ekonomik Rapor / 2019

• Yılın ikinci yarısında iç talepteki canlanmanın etkisiyle “Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Gelirleri”nde yıllık bazda %50 genişleyerek gelirlere pozitif katkı sundu • “Uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergiler”dne yıllık bazda %3’lük sınırlı artış kaydedilmiştir

KAMU GELİRLERİ MERSİN İLİ BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ (‘000 ¨) Kaynak: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü

Değişim(%)

2018

2019

17-18

18-19

Harcamalar

8.198.250

9.278.176

21%

13%

Personel Giderleri

3.861.817

4.773.035

21%

24%

687.175

844.848

20%

23%

1.090.936

1.326.028

17%

22%

292.722

402.765

-4%

38%

Sermaye Giderleri

2.232.522

1.889.469

29%

-15%

Sermaye Transferi

27.108

37.592

46%

39%

Sosyal Güv.Kur.Devlet Primi Mal ve Hizmet Alımı Cari Transferler

Borç Verme

5.970

4.439

125%

-26%

Gelirler

13.833.329

15.592.843

24%

13%

1-Genel Bütçe Gelirleri

13.687.854

15.440.884

24%

13%

Vergi Gelirleri

12.912.746

14.750.535

22%

14%

Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri

104.341

102.102

6%

-2%

Alınan Bağış ve Yardımlar

5.368

9.017

-

68%

Faizler, Paylar ve Cezalar

633.416

549.596

149%

-13%

Sermaye Gelirleri

31.983

29.634

-38%

-7%

2-Özel Bütçe

145.475

151.959

-0,1%

4%

Bütçe Dengesi

5.635.079

6.314.667

28%

12%

186


Ekonomik Rapor / 2019

İlimiz bütçe harcamaları 2019’da geçen yıla göre artış hızında bir miktar yavaşlama ile %13’lük artışla 9,3 milyar ¨’ye ulaşmıştır.. Bütçe harcamalarındaki artışın geçen yılın altında kalmasında; ekonomik bazda sınıflamaya göre “Sermaye Giderleri”; fonksiyonel bazda sınıflamaya göre ise “Ekonomik işler ve hizmetleri” harcama grupları etkili olmuştur. İlimizde bütçe gelirleri tahsilatı, harcamalarda olduğu gibi artış hızını keserek yıllık %13 genişlemeyle 15,6 milyar ¨ seviyesine ulaşmıştır. Bütçe gelirlerindeki artışın yavaşlamasında; vergi gelirleri etkili olmuştur. Vergi gelirleri alt kalemi olan, iç talepteki gelişmeleri takip ettiğimiz “Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Gelirleri”nde yıllık bazda %50 genişleyerek gelirlere pozitif katkı sunarken vergi gelirleri içerisinde önemli paya sahip olan “Uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergiler”de yıllık bazda %3’lük sınırlı artış kaydedilmiştir. Söz dönemde kurdaki gelişmeler göz önüne alındığında ithalde alınan KDV’deki yıllık gerçekleşmeler kurdaki gelişmelerin gerisinde kalmıştır.

MERSİN İLİ VERGİ GELİRLERİNİN DAĞILIMI (Milyon ¨) Kaynak: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü

6.400

6.522

4.872 3.774

2.422

2.547

3.678 2.368 2.169

1.225 1.393 1.032 328 425 Gelir Vergisi

549

Kurumlar Vergisi

272 319 368 Mülkiyet Üzerinden Alınan Vergi 2017

Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Gelirleri

2018

187

2019

ÖTV

İthalde Alınan KDV


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ BÜTÇE HARCAMALARININ DAĞILIMI (Bin ¨) Kaynak: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü

225 186 163 405 267 862

432 325

442 455 1.451

1.115 1.250

958

1.499

2.178

2.169

2.587

2.886

1.811

2.208

2017 Eğitim Hiz. Sağlık Hiz. Sos. Güv. & Sosyal Yar. Hiz.

Dinlen., Kültür ve Din Hiz. Ekonomik İşler ve Hiz. Kamu Düzeni ve Güv.

Genel Kamu Hiz. Diğer

Genel bütçe vergi gelirlerinin tahakkuk ve tahsilatının illere göre dağılımı incelendiğinde; 2018 yılında toplam tahsilat içinde %2,08’lik payla 6.sırada yer alan Mersin, 2019’da %2,19’luk payla 5.sıraya yükselmiştir.Net vergi gelirine göre ile iller arasında 7. sırada yer alan Mersin, 2019’da da sıralamadaki yeri aynı kalmıştır. *: Net vergi geliri; toplam vergi gelirlerinden “Uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergiler” düşüldükten sonra tahsil edilen vergi gelirlerini ifade etmektedir.

MERSİN BÜYÜKŞEHİR VE MERKEZ İLÇE BELEDİYELERİNİN 2020 MALİ YILI BÜTÇELERİ Kaynak: İlgili Belediyelerin Mali Hizmetler Müdürlüğü

2.254.000.000

Bütçe Tutarı (¨) (B) Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırılması 2.000.000.000

(C) Finansmanın Ekonomik Sınıfı 254.000.000

Akdeniz Belediyesi

176.000.000

176.000.000

-

Toroslar Belediyesi

208.000.000

206.572.000

1.428.000

153.936.913

153.936.913

-

150.000.000

150.000.000

-

Belediyenin Adı Büyükşehir Belediyesi

Yenişehir Belediyesi Mezitli Belediyesi

(A) Ödenek Cetveli

188


Ekonomik Rapor / 2019

• TR62 Bölgesinde işsizlik oranındaki artışta tarım dışı işsizlik etkili • İŞUR’a iş başvurusunda bulunanlarda genç nüfusta artış gözlendi. • Kayıtlı işsizlerde en fazla artış lisans düzeyinde eğitim seviyesinde olan işsizlerde

İŞGÜCÜ HANEHALKI İŞGÜCÜ ANKETİ SONUÇLARI Kaynak: TÜİK

TR62 (Adana, Mersin)* Nüfus ve İşgücü Durumu

2018

2019

Erkek

Kadın

Toplam

Erkek

Kadın

Toplam

15 ve daha yukarı yaştaki nüfus (‘000)

1.458

1.523

2.981

1.529

1.560

3.089

İşgücü durumu (‚000)

1.009

486

1.495

997

492

1.489

İstihdam edilenler

910

417

1.327

892

420

1.311

İşsiz

99

70

168

105

73

178

İşgücüne katılma oranı (%)

69,2

31,9

50,1

67,4

32,2

49,5

İşsizlik oranı (%)

9,8

14,3

11,2

10,6

14,8

11,9

Tarım dışı işsizlik oranı(%)

13,3

14,0

İstihdam oranı (%)

62,4

27,4

44,5

60,3

27,5

43,6

İşgücüne dâhil olmayanlar (‘000)

450

1 036

1.486

482

1.036

1.518

İş bulma ümidi olmayanlar

23

23

46

35

24

59

İş aramayıp, işbaşı yapmaya hazır olanlar

36

66

102

44

71

115

Mevsimlik Çalışanlar

2

5

8

2

5

7

-

459

459

-

502

502

Öğrenci

Ev İşleriyle Meşgul

103

105

207

102

106

208

Emekli

162

52

214

176

56

232

Çalışamaz Halde

86

175

261

94

150

244

Diğer

37

152

189

29

122

151

(*):TR62:İstatistik amaçlı bölge sınıflaması “Adana ve Mersin” illerine göre düzenlenmiştir.

189


Ekonomik Rapor / 2019

Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıklamış olduğu Hanehalkı İşgücü Anketi sonuçlarına göre, 2017 yılında TR62(Adana, Mersin) bölgesinde, kurumsal olmayan çalışma çağındaki (15 ve daha yukarı yaştaki) nüfus 2018 yılındaki azalış 2019’da 108 bin kişi artarak 3 milyon 89 bine ulaşmıştır. 2019 yılında kurumsal olmayan nüfus içerisinde işgücünün payını gösteren işgücüne katılma oranı önceki yıla göre 0,6 puan azalarak %49,5 seviyesine gerilemiştir. Söz konusu dönmede erkeklerde işgücüne katılım oranı gerilerken kadınlarda artmıştır. 2019 yılında TR 62 Bölgesinde işsizlik oranı önceki yıla göre artış hızı 0,7 puanlık artışla %11,9 seviyesine ulaşmıştır. TR62 Bölgesi için tarım sektörü dışında işsizlik oranı geçen 2018 yılındaki artış 2019 yılında da hızlanarak 0,7 puan artışla %14 seviyesine ulaşmıştır. İstihdam edilenlerde 2018 yılındaki azalış 2019 yılında hızını iki kat arttırarak 16 bin kişilik azalışla 1 milyon 311 bin kişiye gerilemiştir. 2019 yılında kadın istihdamı 3 bin kişi artarken erkek istihdamı 18 bin kişi azalmıştır.

TR62 BÖLGESİ İŞSİZ SAYISININ EĞİTİM DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK

48

43

46 40

51

49

72

71

78

2

3 2017

3 2019

2018

Okuma Yazma Bilmeyen

Lise Altı Eğitimliler

Lise ve Dengi Meslek Okulu

Yüksek Öğretim

TR62 BÖLGESİ İSTİHDAMIN EĞİTİM DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK

272

587

309

286

291

278

727

704

680

50

45 2017

45 2018

2019

Okuma Yazma Bilmeyen

Lise Altı Eğitimliler

Lise ve Dengi Meslek Okulu

Yüksek Öğretim

190


Ekonomik Rapor / 2019

TR62 (Adana, Mersin) Bölgesinde işsiz sayısındaki 2018 yılındaki artış 2019 yılında hızlanarak yıllık 10 bin kişilik artışla 178 bin kişiye ulaşmıştır. Söz konusu dönemde, işsiz sayısındaki artış eğitim durumuna göre incelendiğinde, artışın lise altı eğimliler ile yüksek öğretim eğitim düzeyine sahip olanlarda yaşandığı görülmektedir. TR62 Bölgesi işsizlik oranı ile %13,7 olan Türkiye genelinin altında, 26 Bölge arasında 13.sırada yer almaktadır. 2019 yılında TR62 (Adana, Mersin) Bölgesinde eğitim durumuna göre istihdamın dağılımına bakıldığında; istihdam edilenlerin %52’sini oluşturan lise altı eğitimli olanlar ile %21’ini oluşturan lise ve dengi eğitimlerin yıllık bazda istihdamı azalırken yükseköğretim mezunu olanlarda istihdam artmıştır.

İSTİHDAMIN EKONOMİK FAALİYET KOLLARINA GÖRE DAĞILIMI (1.000 KİŞİ) Kaynak: TÜİK

TR62 (Adana, Mersin) Sektörler

2018

2019

Değişim(%)

Erkek

Kadın

Toplam

Erkek

Kadın

Toplam

Erkek

Kadın

Toplam

Tarım

148

109

257

151

109

260

2,0%

0,0%

1,2%

Sanayi*

245

54

300

234

48

282

-4,5%

-11,1%

-6,0%

Hizmetler

517

254

770

507

263

770

-1,9%

3,5%

0,0%

Toplam

910

417

1.327

892

420

1.312

-2,0%

0,7%

-1,1%

(*): İnşaat sektörü, sanayi sektörü içinde değerlendirilmiştir.

2019 yılında istihdam edilen 1 milyon 312 bin kişinin %59’u hizmetlerde, %21’i sanayi ve inşaat, %20’si tarım sektöründedir. 2019 yılında TR 62 Bölgesinde yıllık bazda istihdamın daralmasında sanayi sektörünün etkisi olduğu gözlenirken, hizmetler sektörü istihdamı geçen yılki seviyeyi korurken tarım sektöründe artış kaydedilmiştir.

TR62 (Adana, Mersin) BÖLGESİ’NDE İSTİHDAM EDİLENLERİN İŞTEKİ DURUMU (1.000 KİŞİ) Kaynak: TÜİK

Tarım Dışı

Tarım

Toplam

2018

2019

Erkek

Kadın

Toplam

Erkek

Kadın

Toplam

Toplam

910

417

1.327

892

420

1.312

Ücretli, maaşlı ve yevmiyeli

640

282

922

636

292

928

İşveren ve kendi hesabına

228

46

275

217

43

260

Ücretsiz aile işçisi

42

88

130

39

85

124

Toplam

148

109

257

151

109

260

Ücretli, maaşlı ve yevmiyeli

40

24

64

53

34

87

İşveren ve kendi hesabına

89

8

97

77

9

86

Ücretsiz aile işçisi

20

76

96

21

66

87

Toplam

762

308

1.070

741

311

1.052

Ücretli, maaşlı ve yevmiyeli

600

258

858

583

258

841

İşveren ve kendi hesabına

140

38

178

140

34

174

Ücretsiz aile işçisi

22

12

34

18

19

37

TR62 (Adana, Mersin) bölgesinde istihdam edilenler işteki duruma göre incelendiğinde; Ücretli, maaşlı ve yevmiyeli çalışanlar hariç diğer alt kırılımlarda azalış görülmektedir.

191


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI İSTİHDAMIN İŞYERİ BÜYÜKLÜĞÜNE VE SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA KAYITLILIK DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI (1.000 KİŞİ) Kaynak: TÜİK

Sosyal Güvenlik Kurumuna Kayıtlılık

İşyeri Büyüklüğü

Kayıtlı 1-10

Kayıtlı Değil

Toplam

Erkek

Kadın

Toplam

Erkek

Kadın

Toplam

Erkek

Kadın

Toplam

212

59

271

269

191

460

481

250

731

11-19

30

17

47

11

7

18

41

24

65

20-49

96

50

146

19

8

27

115

58

173

50+

244

84

328

11

5

16

255

89

344

Toplam

582

210

792

310

211

521

892

421

1.313

2019 yılında istihdamın %60’ı sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı iken; %40’ı ise kayıtlı olmadığı görülmektedir. İstihdamda 2018 yılına göre mikro ölçekli işletmelerde artış gözlenirken küçük ve orta ölçekli işletmelerde azalıştadır.

İŞKUR İŞGÜCÜ PİYASASI GÖSTERGELERİ Kaynak: Türkiye İş Kurumu

2018

Erkek

Açık İşler

Kadın

2018 Toplam

Erkek

33.381

Kadın

Değişim (%) Toplam

35.011

Başvurular

84.195

66.961

151.156

2,3%

67.522

154.680

İşe Yerleştirmeler

17.137

8.695

25.832

16,7%

10.667

30.139

İşsizlik Ödeneğine Başvuru

29.590

36.132

2016-2017

2017-2018

-9,9%

4,9%

57,4%

2,3%

33,5%

16,7%

29,5%

22,1%

Kayıtlı İşsiz

41.267

40.065

81.332

15,4%

47.921

93.840

25,9%

15,4%

Kayıtlı İşgücü

79.085

65.934

145.019

23,7%

79.365

179.448

33,8%

23,7%

İŞKUR kayıtlarına göre İlimiz açık iş sayısında bir önceki yıl gözlenen azalış; 2019’da yıllık %5 artarak 35.0112’e ulaşmıştır. İşe yerleştirmelerde 2018 yılındaki güçlü artış, 2019’da hızını keserek %17’lik artışla 30.139 kişi olmuştur. Söz konusu dönemde işe başvurularda gözlenen %2’lik sınırlı artışla 154.680 seviyesine yükselmiştir. İşsizlik ödeneğine başvurularda artış devam ederek yıllık %22’lik genişleme ile 36.132 adet olarak gerçekleşmiştir. İlimizde İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısında 2018 yılındaki hızlı artış, 2019 yılında hız keserek %15’lik genişleme ile 93.840 kişiye ulaşmıştır. Kayıtlı işgücü ise yıllık bazda %24’lük artışla 179.448 kişiye ulaşmıştır. İlimiz işgücü piyasasındaki göstergeler geçen yıl ile kıyaslandığında; özellikle yılın ikinci yarısında ekonomik göstergelerde gözlenen kısmi toparlanma ile açık iş sayısı artışa geçmiş, işe yerleştirilenler ve kayıtlı işsiz artış hızı yavaşlamıştır. İŞKUR kayıtlarına göre İlimizdeki iş başvurularındaki gelişmeler yaş gruplarına göre incelendiğinde; tüm yaş gruplarında 2018 yılı ile kıyaslandığında 15-24 aş grubu arasında yer alan genç nüfusta artış olduğu gözlenmiş; başvuruda bulunanlar eğitim düzeyine göre incelendiğinde lisans mezunu olanlarda artış görülmektedir.

192


Ekonomik Rapor / 2019

İŞ BAŞVURUSUNDA BULUNANLARIN YAŞ GRUBUNA GÖRE DAĞILIMI

Kişi

Kaynak: Türkiye İş Kurumu

45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0

15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 2018 11.216 31,749 27.695 21.774 20.149 16.703 12.270 6.415 2.508 2019 13.113 38.113 38.372 26.724 20.440 18.787 12.060 6.254 2.731

60+ 947 973

İŞ BAŞVURUSUNDA BULUNANLARIN EĞİTİM DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu

70.000 60.000

Kişi

50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0

Okuma Okur-Yazar Yazma Olanlar Bilmeyenler

2018 7.398 2019 7.574

İlköğretim Ortaöğretim

Önlisans

Lisans

Yüksek Lisans

Doktora

3.158

66.032 41.734

15.895

16.445

481

13

3.526

64.583 42.418

15.202

20.837

526

14

MERSİN İLİ ALINAN AÇIK İŞLER VE İŞE YERLEŞTİRMELERİN DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu

40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0

Kamu

2018 116 2019 209

Özel

Toplam

Kamu

Özel

Toplam

Açık İşler 33.265

33.381

45

İşe Yerleştirmeler 25.787

25.832

34.802

35.011

183

29.956

30.139

193


Ekonomik Rapor / 2019

2019 yılında İlimizde İŞKUR tarafından işe yerleştirilenlerin yaş grubuna göre dağılımı incelendiğinde genç nüfus ağırlıklı olmak üzere tüm yaş gruplarında geçen yıla göre artış olmuştur. İşe yerleştirilenlerde eğitim düzeyine göre büyü pay “İlköğretim ve Ortaöğretim” eğitim düzeylerine sahip olanlarken bu grubu lisans ve önlisans mezunları takip etmiştir.

MERSİN İLİ İŞE YERLEŞTİRMELERİN YAŞ GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu

8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 15-19

20-24

25-29

30-34 2018

35-39

40-44 45-64

65+

2019

MERSİN İLİ İŞE YERLEŞTİRMELERİN EĞİTİM DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu

16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 Okuma Okur-Yazar İlköğretim Ortaöğretim Önlisans Yazma Olanlar Bilmeyenler 2018 2019

Lisans

Yükseklisans

Doktora

İŞKUR’a kayıtlı işgücündeki artışta tüm yaş gruplarının etkisi olduğu gözlenirken, 20-29 yaş gruplarının en büyük ağırlığa sahip yaş grupları olduğu görülmektedir. İlköğretim ve ortaöğretim eğitim düzeyine sahip olanlar ile lisans ve önlisans eğitim düzeyine sahip olanların kayıtlı işgücü içerisindeki payı genişlemiştir.

194


Ekonomik Rapor / 2019

KAYITLI İŞGÜCÜNÜN YAŞ GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu

45.000 40.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 2018

60+

2019

KAYITLI İŞGÜCÜNÜN EĞİTİM DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu

80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 Okuma Okur-Yazar İlköğretim Ortaöğretim Önlisans Yazma Olanlar Bilmeyenler 2019 2018

Lisans

Yükseklisans

Doktora

KAYITLI İŞSİZLERİN YAŞ GRUBUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu

35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 15-19

20-24

25-29

30-34 2018

195

35-39 2019

40-44 45-64

65+


Ekonomik Rapor / 2019

KAYITLI İŞSİZLERİN EĞİTİM DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Türkiye İş Kurumu

40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0

Okuma Okur-Yazar İlköğretim Ortaöğretim Önlisans Yazma Olanlar Bilmeyenler 2018 2019

Lisans

Yükseklisans

Doktora

2019 yılında kayıtlı işsizlerde geçen yıla göre en fazla artış 20-24 yaş grubunda; eğitim grubuna göre ise “Lisans Ortaöğretim ve İlköğretim” eğitim düzeyine sahip olanlarda olduğu gözlenmiştir.

MESLEK GRUPLARINA GÖRE İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ Kaynak: Türkiye İş Kurumu

1% 3% 5% 6% 6%

0% 5% 8% 7% 8%

1% 4% 7% 6% 7%

13%

19%

21%

22%

37%

33%

37%

Kayıtlı İşsiz

Açık İşler

İşe Yerleştirmeler

Nitelik Gerektirmeyen Meslekler Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar Teknisyenler, Teknikerler ve Yardımcı Profesyonel Meslek Mensupları Tesis ve Makine Operatörleri ve Montajcılar

20%

23%

Hizmet ve Satış Elemanları Profesyonel Meslek Mensupları Sanatkârlar ve İlgili İşlerde Çalışanlar Diğer Meslek Grupları

2019 yılında meslek gruplarına göre kayıtlı işsiz, açık işler ve işe yerleştirmelerdeki gelişmeler incelendiğinde, kayıtlı işsizlerde “hizmet ve satış elemanları” grubunun payının bir önceki yıla göre genişlediği görülmektedir. Açık işlerde “Nitelik Gerektirmeyen Meslekler” ile “Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar” meslek grubunun payının daraldığı “Sanatkâr ve İlgili İşlerde Çalışan” meslek gruplarında arttığı gözlenmiştir. İşe yerleştirilenlerin meslek grubuna göre dağılımı incelendiğinde “Nitelik Gerektirmeyen Meslekler” ile “Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar” grubunun payı daralırken “Sanatkâr ve İlgili İşlerde Çalışan” meslek gruplarının payı genişlemiştir.

196


Ekonomik Rapor / 2019

AltyapÄą Sistemleri



Ekonomik Rapor / 2019

• Trafiğe kaydı yapılan araç sayısı yıllık %23 azalırken, devri yapılan araç sayısı %13 arttı • Karayolları yolcu, yük ve taşıt trafiği geçen yıla göre arttı • Havayolu yolcu trafiğinde iç hat kaynaklı güçlü artış kaydedildi

ULAŞTIRMA Mersin’de ulaşım ağırlıklı olarak karayolu ile sağlanmaktadır. Ülkemizdeki bütün yerleşim birimlerine karayolu ile bağlantısı bulunmaktadır. Mersin’de 486 km.si devlet yolu, 854 km.si il yolu, 155 km.si otoyol, toplam 1.495 km karayolu bulunmaktadır. İlimizde demiryolu bağlantısı bulunmakta ve denizyolu ile ulaşım sağlanmaktadır. Havaalanı olmamasına rağmen, hava yolu ile ulaşım Adana hava alanından sağlanmaktadır.

2019 YILI SONU İTİBARİYLE MERSİN KARAYOLU DURUMU Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü

Uzunluğu (km.)

İl Yolu

854

Devlet Yolu

486

Otoyol

155

Toplam

1.495

199


Ekonomik Rapor / 2019

MOTORLU KARA TAŞITLARI İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TÜİK

Türkiye

Aracın Cinsi

Mersin

2018

2019

Değişim (%)

2018

2019

Değişim (%)

Motosiklet

3.211.328

3.331.326

4%

146.745

149.714

2%

Otomobil

12.398.190

12.503.049

1%

274.194

278.524

2%

Minibüs

487.527

493.373

1%

8.818

9.137

4%

Otobüs

218.523

213.358

-2%

5.492

5.339

-3%

3.755.580

3.796.919

1%

105.070

106.950

2%

Kamyon

845.462

844.481

0%

31.925

32.850

3%

Traktör

1.885.952

1.908.999

1%

35.123

35.576

1%

63.359

65.470

3%

1.261

1.328

5%

22.865.921

23.156.975

1%

608.628

619.418

2%

Kamyonet

Özel Amaçlı Taşıt Toplam

Not1:Kamyonet ve otomobile arazi taşıtları dahildir. Not2:Veriler Emniyet Genel Müdürlüğünden alınmıştır. Not3:Ağır tonajlı yük taşıtları kamyonda kapsanmıştır. (Çekici, Damperli Kamyon, Tanker, Çöp Kamyonu vb.) Not4:Özel amaçlı taşıtlar içinde yer alan çöp kamyonu, tanker, arazöz ve yol ve iş makinelerinin tamamı yük taşıtları grubunda kamyon olarak değerlendirilmiştir.

İlimiz motorlu kara taşıt sayısı 2019 Aralık ayı sonu itibariyle yıllık %2’lik artışla 619.418’e ulaşmıştır. Söz konusu dönemde hem binek araçlardaki hem ticari araçlardaki artış hızı yavaşlamıştır. Ticari araçlardaki artış hızının yavaşlamasında trafiğe kayıtlı otobüslerde geçen yılki azalın hızlanası ve kamyonet ve traktördeki artışın hızını kesmesi etkili olmuştur. İlimiz, Türkiye genelinde motorlu kara taşıt sayısına göre Mersin, sahip olduğu %2’lik payla 8. sırada yer almaktadır. Söz konusu dönemlerde Türkiye genelinde bin kişi başına düşen otomobil sayısı 151’den 150’ye gerilemiştir. İlimiz bin kişi başına düşen otomobil sayısı 2018 yılındaki 151 adeti 2019 yılında da aynı kalmıştır. 2019 yılında İlimiz bin kişi başına düşen otomobil sayısının en yoğun olduğu ilk 10 il arasında 7. sırada yer almaktadır.

MERSİN İLİ TRAFİĞE KAYDI YAPILAN ARAÇ SAYISININ DAĞILIMI Kaynak: TÜİK

Adet 2.500 2.000 1.500 1.000 500

2018

200

2019

Aralık

Kasım

Ekim

Eylül

Ağustos

Temmuz

Haziran

Mayıs

Nisan

Mart

Şubat

Ocak

0


Ekonomik Rapor / 2019

İlimizde trafiğe kaydı yapılan araç sayısında 2018’in ikinci yarısında başlayan ve 2019’un üçüncü çeyreğine kadar devam eden azalış eğilimi, 2019’un son çeyreğinde toparlanma gösterse de; yıllık %23 daralmıştır. İlimiz, trafiğe kaydı yapılan araç sayısına göre İller arasında %2’lik payla 8.sıradaki yerini 2019 yılında da korumuştur. 2019 yılında İlimizde trafiğe devri yapılan taşıt sayısında geçen yılki sınırlı artış hızlanarak %13’lük genişleme ile 213.536 adete yükselmiştir. Söz konusu dönemde devri gerçekleşen araçların %67’sini oluşturan otomobil taşıtlarında yıllık %17’lik, ticari araçlarda ise %7’lik artış gözlenmiştir.

MERSİN İLİ YENİ KAYIT VE DEVİR TESCİL İŞLEMLERİ Kaynak: TÜİK

Yeni Kayıt

Devir 213.536

188.583

185.246

23.766 2017

17.385

13.413

2018

2019

MERSİN ARAÇ TİPLERİNE GÖRE YENİ KAYIT VE DEVİR Kaynak: TÜİK

160.000 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 Otomobil-Devir

Ticari-Devir

2017 119.197

66.049

2018 123.337 2019 143.719

Otomobil Yeni Kayıt

Ticari Yeni Kayıt

12.215

11.551

65.246

7.783

9.602

69.817

6.097

7.316

201


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ TRAFİĞE KAYDI YAPILAN ARAÇLARIN TÜRLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK

14.000 12.000

Adet

10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0

Otomobil

2017 12.215 2018 7.783 2019 6.097

Minibüs

Otobüs

Kamyonet

Kamyon

Motosiklet Özel Amaçlı

Traktör

279

176

4.470

579

4.738

120

1.189

90

96

2.670

622

5.136

28

960

113

70

1.440

516

4.653

24

500

MERSİN İLİ TRAFİĞE KAYDI YAPILAN ARAÇ SAYISININ İLK 10 İLE GÖRE DAĞILIMI* Kaynak: TÜİK

Aydın

11.979

Gaziantep

13.202

Mersin

13.413

Adana

14.185

Muğla

15.942

Bursa Antalya İzmir Ankara

27.170 30.937 40.300 59.359 222.586

İstanbul

KARAYOLU ULAŞIMI Türkiye’de olduğu gibi Mersin’de de yolcu ve yük taşımacılığı karayolları üzerine yoğunlaşmıştır. Serbest bölge’nin varlığı ve yoğun liman faaliyetleri, ilimizde ulaştırma sektörünün önemini artırmıştır. Limanda yükleme ve boşaltması yapılan yüklerin ülke içerisine dağılımı çoğunlukla karayolu ile sağlanmaktadır. İl ekonomisinde önemli bir yeri olan tarımsal üretim içerisindeki meyve ve sebze ürünlerinin dağıtımı da yine ağırlıklı olarak karayolları üzerinden yapılmaktadır.

202


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İL BAZINDA YILLIK TAŞIT-KM,YOLCU-KM, TON-KM DEĞERLERİ Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü

Otoyol

Devlet Yolu

Toplam

Değişim (%)

2018

2019

2018

2019

2018

2019

18/17

19/18

Taşıt-km

1.095.263

1.272.190

1.500.554

1.509.310

2.595.817

2.781.500

-3%

7%

Yolcu-km

3.137.797

3.627.141

3.650.287

3.696.934

6.788.084

7.324.075

-2%

8%

Ton-km

3.375.827

3.848.871

2.884.010

2.798.249

6.259.837

6.647.120

-4%

6%

İlimizde taşıt, yolcu ve yük hareketliliğine ilişkin istatistiklere baktığımızda, taşıt, yolcu ve yük trafiğinde önceki yıllarda gözlenen azalış, 2019 yılında yerini artışa bırakmıştır.

DENİZYOLU ULAŞIMI Doğu Anadolu Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve İç Anadolu Bölgeleri ithalat ve ihracat faaliyetlerini gerçekleştirmek için Mersin Uluslararası Limanı’nı kullanmaktadır. Ayrıca Ortadoğu Ülkeleri ve Orta Asya Türk Cumhuriyetlerine, ABD ve AB ülkelerine ithalatihracat ve bu ülkelere transit yük taşımacılığı yapılmaktadır. 2007 yılına kadar, T.C. Devlet Demiryolları tarafından işletilen Mersin Limanı, 11.05.2007 tarihinde özelleştirilmiştir. Bu tarihten itibaren Mersin Limanı’ndaki faaliyetler, Mersin Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş. tarafından yürütülmektedir.

DEMİRYOLU ULAŞIMI İl sınırları içerisinde 44 km. çift hat, 62 km. tek hat olmak üzere toplam 106 km.lik anahat uzunluğunda yolcu ve yük taşımacılığı yapılmaktadır. Yolcu trenlerinin sevk ve kabulü için 3 adet yolcu peronu ve yük trenleri için 3 adet yükleme rampası olup, Mersin limanına 250 metre demir yolu ile hat bağlantısı bulunmaktadır. Liman içinde de 31 km Demiryolu ile 51 adet makas bulunmaktadır. Deniz yolu ile gelen transit yükler demir yolu ile Ortadoğu ülkeleri ve Orta Asya Türk Cumhuriyetlerine taşınmaktadır. 2018 yılında İlimizdeki demiryolu ile toplam yük taşıma miktarı 2017 yılına göre %20 azalarak 1.210.744 tona seviyesinde gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde İlimiz demiryolu ile taşınan toplam yük trafiğindeki gerilemede hem gelen hem de giden yükler etkili olmuştur.

203


Ekonomik Rapor / 2019

İLİMİZDEKİ DEMİRYOLU YÜK TAŞIMACILIĞININ DURUMU (Ton) Kaynak: T.C.D.D. Taşımacılık A.Ş. Genel Müdürlüğü Lojistik Dairesi Başkanlığı Adana Lojistik Servis Müdürlüğü

Yük Cinsi

Gelen

Giden

Toplam

Alçı, Alçıtaşı,Kireç

747.954

2.171

750.125

Boş Konteyner

53.483

541.603

595.085

Keresteler ve Ağaç Ürünleri

347.728

72.914

420.642

Akaryakıt, Zift, Kat

258.397

146.689

405.085

İnşaat Malzemesi

153.579

157.302

310.881

Kum

94.780

21.714

116.494

Hububat Tahıl

102.255

6.797

109.052

Sahibine Ait Boş Vagon

10.155

93.228

103.383

Tekstil Hammaddesi

14.644

85.993

100.636

Gıda Maddesi

71.752

28.355

100.107

Kimyasal Ürünler

71.005

29.032

100.036

Demir Cevheri

77.478

77.478

Krom

72.209

72.209

Muhtelif Eşya

47.027

6.502

53.529

Demir-Çelik ve Ürünleri

23.748

22.487

46.235

Diğer Madeni Ürünler

37.082

8.728

45.811

Makina

39.069

4.021

43.091

Demiryolu Araçları

19.698

12.886

32.584

Cüruf

31.056

Çinko Cevheri

17.691

3.327

21.017

Diğer Ürünler

15.192

15.475

30.667

2.317.892

1.308.312

3.626.205

Toplam

31.056

HAVAYOLU ULAŞIMI Mersin’de hava alanı bulunmamaktadır. Hava yolu ulaşımı il merkezine 69 km. uzaklıktaki Adana hava alanından yapılmaktadır. Hava alanından yurt içi ve yurt dışına düzenli olarak uçak seferleri yapılmaktadır. İlimiz sınırları içerisinde, Çukurova Bölgesel Havaalanı kurulacaktır. Çukurova Bölgesel Havaalanı’nda düzenli olarak yolcu uçağı seferlerinin yanı sıra kargo seferleri de yapılacaktır.

204


Ekonomik Rapor / 2019

ADANA HAVAALANI UÇAK, YOLCU VE TAŞINAN YÜK İSTATİSTİKLERİ Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü

2018

2019

Yolcu Uçağı Trafiği

Tüm Uçak Trafiği

İç Hat

30.512

4.847

35.359

37.161

4.929.255

Dış Hat

4.960

848

5.808

10.847

701.419

(Bagaj, Kargo, Posta) (Ton)

Yolcu Trafiği (Gelen/Giden)

Toplam

35.472

5.695

41.167

48.008

5.630.674

İç Hat

25.724

8.423

34.147

34.059

4.306.031

Dış Hat

6.183

328

6.511

12.702

751.757

Toplam

31.907

8.751

40.658

46.761

5.057.788

-16%

74%

-3%

-8%

-13%

Dış Hat

25%

-61%

12%

17%

7%

2019 Toplam

-10%

54%

-1%

-3%

-10%

2018 Toplam

-5%

-24%

-8%

1%

0%

İç Hat Değişim (%)

Yük Trafiği

Ticari Uçak Trafiği

2019 yılında Adana havaalanının toplam uçak trafiği 2018 yılındaki %8’lik daralma hız keserek yıllık bazda yatay seyir izleyerek 40.658 adet seviyesinde gerçekleşmiştir. 2019 yılında söz konusu gerçekleşmede iç hatlardaki yolcu trafiğindeki artış etkili olmuştur. Ticari uçak trafiğinde geçen yıl gözlenen azalış, 2019 yılında hızlanmıştır.

205


Ekonomik Rapor / 2019

• Sabit telefon erişim hat sayısında artarken; mobil telefon abone sayısında sınırlı azalış kaydedilmiştir. • Genişbant internet abone sayısında artış hızı yavaşladı.

HABERLEŞME HİZMETLERİ ELEKTRONİK HABERLEŞME İSTATİSTİKLERİ Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu

Türkiye

Mersin

2017

2018

Değişim (%)

Sabit Telefon Erişim Hat Sayısı

11.039.650

11.362.046

3%

182.122

189.803

4%

Mobil Telefon Abone Sayısı

77.903.347

80.117.999

3%

1.536.526

1.513.726

-1%

Genişbant İnternet Abone Sayısı

68.869.578

74.500.089

8%

1.370.131

1.424.893

4%

Sabit Genişbant İnternet Abone Sayısı

11.924.905

13.407.226

12%

240.537

276.437

15%

Mobil Genişbant İnternet Abone Sayısı

56.944.673

61.092.863

7%

1.129.594

1.148.456

2%

324.667

355.028

9%

6.614

7.169

8%

Fiber-Optik Kablo Uzunluğu-km

2017

2018

Değişim (%)

2018 yılında elektronik haberleşme sektörüne ilişkin veriler incelendiğinde; Türkiye genelinde ve İlimizde sabit telefon abone sahipliğindeki azalışın tersine dönerek arttığı gözlenmektedir. Sabit telefon abone sayısı ile Türkiye’nin %1,7’sini karşılayan İlimiz, en fazla sabit telefon abone sayısı olan 10. ildir. Söz konusu dönemde Türkiye genelinde mobil telefon aboneliğinde hızlanan artış devam ederek 80.117.999’a çıkarken, İlimizde ise önceki yıl gözlenen sınırlı azalış devam ederek 1.517.726 aboneye gerilemiştir. İlimiz mobil telefon abone sayısı ile Türkiye içerisinde sahip olduğu %2’lik pay ile 10. sıradadır. Türkiye geneli ve İlimizde genişbant internet abone sahipliği önceki yıla göre artışı hızı yavaşlamaya devam ederek %8, %4 artış göstermiştir. Genişbant internet abone sayısı ile Türkiye’nin %2’sine sahip olan İlimiz, abone sayısı en yüksek iller arasında 10.sıradadır. Türkiye genelinde fiber optik kablo uzunluğu ise %9 artarak 355 bin km.’ye, İlimizde ise %8 artarak 7.169 km.’ye yükselmiştir. İlimiz fiber optik kablo uzunluğu ile Türkiye genelinde sahip olduğu %2’lik payla 9.sıradadır.

206


Ekonomik Rapor / 2019

ŞEHRİMİZDE POSTA HABERLEŞMESİ VE TELGRAF HİZMETLERİ Kaynak: Mersin PTT Baş Müdürlüğü

Adet

Posta Haberleşmesi

2018

2018

Mektup, Posta ve Tebrik Kartı, Gazete ve Basılmış Kâğıt

12.411.187

10.401.446

Değer Konulmuş Mektup ve Kart, Kayıtlı Taahütlü, Tebligat, Taahhütlü Maddeler

2.337.743

2.255.730

Küçük Paket, Ticaret Eşyası Örneği

280.658

319.253

Ücretsiz Posta Malzemeleri

432.461

132.300

15.462.049

13.108.729

Yurt İçi Telgraf

3.976

201

Yurt Dışı Telgraf

901

89

4.599

38

278

51

Toplam Telgraf Hizmetleri

Giren ( Şehrimize ) Çıkan ( Şehrimizden )

2019 yılında İlimizde posta haberleşmesi kapsamında gönderiler yıllık %15 azalmıştır. Söz konusu azalışta; “Mektup, Posta ve Tebrik Kartı, Gazete ve Basılmış Kâğıt” gönderilerinin etkisi olduğu gözlenmektedir.

BASIN-YAYIN FAALİYETLERİ 2019 YILI SONU İTİBARİYLE İLİMİZDE YAYIN YAPAN ÖZEL TELEVİZYON VE RADYOLARIN İLÇELERE GÖRE SAYISI Kaynak: T.C. Mersin Valiliği Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü

İlçeler

Televizyonlar

Radyolar

Akdeniz

6

14

Toroslar

-

1

Yenişehir

-

1

Anamur

-

1

Erdemli

-

2

Mut

-

2

Silifke

-

2

Tarsus

1

6

Toplam

7

29

207


Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI SONU İTİBARİYLE İLİMİZDE YAYIN YAPAN GAZETE VE DERGİLERİN İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Mersin Valiliği Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü

İlçeler

Gazeteler

Dergiler

Akdeniz

42

12

Anamur

4

-

Aydıncık

-

-

Bozyazı

1

-

Çamlıyayla

-

-

Erdemli

5

-

Gülnar

1

-

Mezitli

3

-

Mut

5

1

Silifke

7

1

Tarsus

31

-

Toroslar

2

-

Yenişehir

11

2

Toplam

112

16

208


Ekonomik Rapor / 2019

İlimizde sanayi sektöründe tüketilen enerji ve doğalgaz miktarı miktarı artışta

ENERJİ KULLANIM YERLERİNE GÖRE ENERJİ TÜKETİMİ (MWh) Kaynak: EPDK

Türkiye

2018

Mersin

2019

Değişim (%)

2018

2019

Değişim (%)

Aydınlatma

4.772.075

4.952.061

4%

104.166

116.264

12%

Mesken

54.752.369

56.387.972

3%

1.374.745

1.495.311

9%

Sanayi

96.957.457

94.262.564

-3%

1.356.856

1.406.790

4%

Tarımsal Sulama

8.782.333

8.400.358

-4%

179.656

185.053

3%

Ticarethane

68.292.265

65.441.078

-4%

1.442.798

1.415.635

-2%

233.556.499

229.444.032

-2%

4.458.220

4.619.052

4%

Kişi başına toplam elektrik tüketimi (KWh)

2.848

2.759

2.457

2.510

Kişi başına sanayi elektrik tüketimi (KWh)

1.182

1.134

748

764

Kişi başına mesken elektrik tüketimi (KWh)

668

678

758

812

Genel Toplam

İlimizde enerji tüketimi Türkiye genelinin aksine geçen yıla göre %4’lük artışla 4,6 milyon MWh’a yükselmiştir. Söz konusu gelişmede Enerji tüketiminde söz konusu artışta meskenler ile sanayi sektörü belirleyici olmuştur. Üretimdeki gelişmelerin izlendiği sanayi sektöründeki enerji tüketimi; 2018 yılındaki %11’lik daralma; 2019’da yılın ikinci yarısındaki toparlanma ile yıllık bazda %4’lük artışa geçerek, üretim faaliyetlerinde kademeli iyileşmenin göstergesi olmuştur. Türkiye’de 2019 yılında kişi başına düşen elektrik tüketimi tüm kullanım yerlerinde azalırken, İlimizde tüm kullanım alanlarında artmıştır.

209


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ KULLANIM ALANLARINA GÖRE ENERJİ TÜKETİMİ (MWh) Kaynak: EPDK

2017

2018

2019

5.000.000 4.500.000

mWh

4.000.000 3.500.000 3.000.000 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0

Mesken

Sanayi

Ticarethane

Genel Toplam

TÜRKİYE GENELİ VE MERSİN’DE SANAYİ SEKTÖRÜNDE ENERJİ TÜKETİMİNİN AYLIK BAZDA DAĞILIMI Kaynak: EPDK

Türkiye MWh

Türkiye

Mersin MWh

Mersin

160.000

10.000.000 8.000.000

120.000 6.000.000 4.000.000

80.000

2.000.000 40.000 1.000.000 0 Aralık

Kasım

Ekim

Eylül

Ağustos

Temmuz

Mayıs

Haziran

Nisan

Mart

Şubat

Ocak-19

Aralık

Kasım

Ekim

Eylül

Ağustos

Temmuz

Mayıs

Haziran

Mart

Nisan

Şubat

Ocak-18

0

DOĞALGAZ İSTATİSTİKLERİ Kaynak: EPDK

Türkiye Tüketim (Milyon sm³) Doğalgaz Abone Sayısı Serbest Tüketici

2018

2019

48.852

Mersin Değişim (%)

2018

2019

17-18

18-19

44.943

-8%

-8%

764

168.905.014

183.434.274

8%

9%

6.961.221

7.309.679

10%

5%

210

Değişim (%) 17-18

18-19

793

-3%

4%

964.864

1.143.025

28%

18%

11.473

13.562

29%

18%


Ekonomik Rapor / 2019

İlimizde 2019 yılında doğalgaz tüketimi yllık %4’lük artışla 793 milyon sm³’e yükselmiştir. Doğalgaz tüketiminde önceki yıl gözlenen azalışın; 2019’da yön değiştirmesinde sanayi sektörü etkili olmuştur. Yıllık bazda İlimiz doğalgaz tüketimi artarken Türkiye geneline azalış eğilimi devam etmektedir. 2019’da İlimizde hem doğalgaz abone sayısı hem de serbest tüketici sayısı geçen yıla göre %18’lik büyüme kaydetmiş; artış hızı geçen yılın altında kalmıştır.

SANAYİ SEKTÖRÜNDE DOĞALGAZ SATIŞ MİKTARININ DAĞILIMI Kaynak: EPDK

Türkiye Milyon sm3

Türkiye

Mersin Milyon sm3

Mersin

1.200

60

1.000

50

800

40

600

30

400

20

200

10 0

211

Aralık

Kasım

Ekim

Eylül

Ağustos

Temmuz

Mayıs

Haziran

Nisan

Mart

Şubat

Ocak-19

Aralık

Kasım

Ekim

Eylül

Ağustos

Temmuz

Mayıs

Haziran

Mart

Nisan

Şubat

Ocak-18

0


Ekonomik Rapor / 2019

• Yapı ruhsatlarına göre yapılacak yeni ve ilave yapılardaki azalış hızlandı. • İpotekli konut satışlarında yılın ikinci yarısında toparlanma gözlense de yıllık bazda konut satışları azalışa geçti • Konut fiyat endeksine göre yıllık bazda TR 62 Bölgesinde konut fiyatları arttı.

KONUT KULLANIM AMACINA GÖRE YAPILACAK YENİ VE İLAVE YAPILAR (YAPI RUHSATI) Kaynak: TÜİK

2018

2019

Yapı Sayısı

Yüzölçümü (m²)

Değer (¨)

Daire Sayısı

Toplam

2.226

3.173.966

4.003.774.676

12.347

İkamet Amaçlı Binalar

1.819

2.110.095

2.652.482.778

12.289

İkamet Amaçlı Olmayan Binalar

407

1.063.871

1.351.291.898

58

Toplam

1.056

989.826

1.497.358.154

3.098

İkamet Amaçlı Binalar

867

455.049

685.437.428

3.087

İkamet Amaçlı Olmayan Binalar Toplam Değişim (%)

İkamet Amaçlı Binalar İkamet Amaçlı Olmayan Binalar

189

534.777

811.920.726

11

18/17

-44%

-59%

-49%

-67%

19/18

-53%

-69%

-63%

-75%

18/17

-48%

-69%

-61%

-67%

19/18

-52%

-78%

-74%

-75%

18/17

-17%

7%

36%

-75%

19/18

-54%

-50%

-40%

-81%

2019 yılında yapı ruhsatı baz alındığında, Mersin’de kullanım amacına göre yapılacak yeni ve ilave yapıların sayısı yıllık %53 azalarak, bir önceki yılki azalış hızlanmıştır. Söz konusu dönemde ikamet amaçlı binalar %52’lik, ikamet amaçlı olmayan binalarda %54’lük azalış olmuştur. Toroslar ve Tarsus, ilçeleri yapı ruhsatlarına göre yapılacak yeni ve ilave yapılarda sırasıyla en fazla azalış gösteren ilçelerdir.

212


Ekonomik Rapor / 2019

İKAMET AMAÇLI BİNALARIN YAPI RUHSATINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK

Daire Sayısı

Yapı Sayısı

40.000

4.000

35.000

3.500

30.000

3.000

25.000

2.500

20.000

2.000

15.000

1.500

10.000

1.000

5.000

500

0

0 2017

2018

Daire Sayısı

2019

Yapı Sayısı

İKAMET AMAÇLI OLMAYAN BİNALARIN YAPI RUHSATINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK

Daire Sayısı

Yapı Sayısı

250

600

200

500 400

150

300 100

200

50

100 0

0 2017

2018

Daire Sayısı

Yapı Sayısı

213

2019


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ BELEDİYE BAZINDA KULLANIM AMACINA GÖRE YAPILACAK YENİ VE İLAVE YAPILAR (YAPI RUHSATI) Kaynak: TÜİK

2018

Tarsus

Silifke

Mut

Mezitli

Gülnar

Erdemli

Çamlıyayla

Bozyazı

Aydıncık

Anamur

Akdeniz

İlçeler

Yapı Sayısı Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı Yapı Sayısı

2019 Toplam

İkamet Amaçlı Binalar

İkamet Amaçlı Olmayan Binalar

Toplam Değişim (%)

82

73

36

37

-56%

78.709

170.610

145.114

23.324

121.790

-42%

576

1

139

139

-

-76%

Toplam

İkamet Amaçlı Binalar

İkamet Amaçlı Olmayan Binalar

165

83

249.319 577 58

21

37

16

11

5

-72%

84.852

29.761

55.091

20.533

12.413

8.120

-76%

Daire Sayısı

139

137

2

56

53

3

-60%

Yapı Sayısı

12

12

-

9

9

-

-25%

2.524

2.524

-

1.857

1.857

-

-26%

Daire Sayısı

20

20

-

18

18

-

-10%

Yapı Sayısı

17

14

3

27

11

16

59%

19.594

18.182

1.412

64.970

14.813

50.157

232%

Daire Sayısı

80

80

0

52

52

-

-35%

Yapı Sayısı

75

69

6

55

49

6

-27%

18.274

10.184

8.090

10.967

7.016

3.951

-40%

Daire Sayısı

77

77

-

53

53

-

-31%

Yapı Sayısı

240

204

36

119

92

27

-50%

336.624

276.485

60.139

95.447

70.393

25.054

-72%

Daire Sayısı

1.939

1.923

16

462

462

-

-76%

Yapı Sayısı

62

48

14

46

34

12

-26%

264.581

59.464

205.117

222.374

8.925

213.449

-16%

Daire Sayısı

360

360

-

82

81

1

-77%

Yapı Sayısı

77

59

18

19

14

5

-75%

Yüzölçümü (m²)

Yüzölçümü (m²)

Yüzölçümü (m²)

Yüzölçümü (m²)

Yüzölçümü (m²)

Yüzölçümü (m²)

122.058

71.103

50.955

16.752

3.610

13.142

-86%

Daire Sayısı

Yüzölçümü (m²)

364

364

0

25

22

3

-93%

Yapı Sayısı

144

133

11

65

52

13

-55%

149.717

122.171

27.546

36.285

28.775

7.510

-76%

Daire Sayısı

763

753

10

189

189

-

-75%

Yapı Sayısı

247

218

29

133

116

17

-46%

200.752

144.340

56.412

35.041

28.170

6.871

-83%

Daire Sayısı

1.071

1.070

1

250

250

-

-77%

Yapı Sayısı

390

293

97

158

123

35

-59%

670.963

349.879

321.084

145.741

94.365

51.376

-78%

2.418

2.400

18

685

685

-

-72%

Yüzölçümü (m²)

Yüzölçümü (m²)

Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı

214


Ekonomik Rapor / 2019

2018 Toplam

İkamet Amaçlı Binalar

İkamet Amaçlı Olmayan Binalar

Toplam Değişim (%)

54

298

285

13

-52%

İkamet Amaçlı Olmayan Binalar

617

563

Toroslar

Toplam

İkamet Amaçlı Binalar

Yapı Sayısı

824.313

758.984

65.329

159.537

131.006

28.531

-81%

Daire Sayısı

4.069

4.065

4

905

905

-

-78%

Yenişehir

İlçeler

2019

Yapı Sayısı

122

102

20

38

35

3

-69%

230.395

188.309

42.086

35.208

30.382

4.826

-85%

470

464

6

182

178

4

-61%

Yüzölçümü (m²)

Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı

KULLANIM AMACINA GÖRE BİTEN YENİ VE İLAVE YAPILAR (YAPI KULLANIM İZİN BELGESİNE GÖRE) Kaynak: TÜİK

2018

Yapı Sayısı

Yüzölçümü (m²)

Değer (¨)

Daire Sayısı

Toplam

3.003

4.036.589

5.201.762.460

19.864

İkamet Amaçlı Binalar

2.723

3.373.136

4.368.029.048

19.749

İkamet Amaçlı Olmayan Binalar 2019

280

663.453

833.733.412

115

Toplam

2.588

4.711.765

7.030.394.775

19.329

İkamet Amaçlı Binalar

2.238

3.800.553

5.701.655.264

19.250

İkamet Amaçlı Olmayan Binalar

350

911.212

1.328.739.511

79

18/17

10%

-6%

21%

10%

19/18

-14%

17%

35%

-3%

İkamet Amaçlı Binalar

18/17

11%

4%

34%

10%

19/18

-18%

13%

31%

-3%

İkamet Amaçlı Olmayan Binalar

18/17

8%

-37%

-19%

-38%

19/18

25%

37%

59%

-31%

Toplam Değişim (%)

Yapı kullanım izin belgesi verilen yapılarda 2018 yılındaki artışın, 2019 yılında yerini %14’lük azalışa bıraktığı gözlenmektedir. Söz konusu azalışta ikamet amaçlı olan yapılardaki %18’lik daralma etkili olmuştur. Toroslar, Silifke, Yenişehir ilçelerinin yapı kullanım izin belgelerine göre yapı sayısındaki azalışta etkili olan ilçeler başına yer almaktadır.

215


Ekonomik Rapor / 2019

İKAMET AMAÇLI BİNALARIN YAPI KULLANIM İZİN BELGESİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK

Daire Sayısı

Yapı Sayısı

20.000

3.000

19.500

2.500

19.000

2.000

18.500 1.500 18.000 1.000

17.500

500

17.000 16.500

2017

2018 Daire Sayısı

2019

0

Yapı Sayısı

İKAMET AMAÇLI OLMAYAN BİNALARIN YAPI KULLANIM İZİN BELGESİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK

Daire Sayısı

Yapı Sayısı

200

400

180

350

160

300

140

250

120 100

200

80

150

60

100

40

50

20 0

2017

2018 Daire Sayısı

2019 Yapı Sayısı

216

0


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ, İLÇELER BAZINDA KULLANIM AMACINA GÖRE BİTEN YENİ VE İLAVE YAPILAR (YAPI KULLANIM İZİN BELGESİNE GÖRE) Kaynak: TÜİK

2018 2019 Toplam İkamet Amaçlı İkamet Amaçlı İkamet Amaçlı İkamet Amaçlı Değişim (%) Toplam Binalar Olmayan Binalar Toplam Binalar Olmayan Binalar

Mezitli

Gülnar

Erdemli Çamlıyayla Bozyazı

Aydıncık

Anamur

Akdeniz

İlçeler Yapı Sayısı

148

95

53

169

73

96

14%

259.152

73.620

185.532

347.646

97.394

250.252

34%

Daire Sayısı

468

452

16

622

622

-

33%

Yapı Sayısı

91

77

14

59

48

11

-35%

148.911

118.115

30.796

96.516

80.454

16.062

-35%

600

599

1

420

411

9

-30%

Yüzölçümü (m²)

Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı Yapı Sayısı Yüzölçümü (m²)

Mut Silifke Tarsus Toroslar

21

1

4

4

-

-82%

7.231

1.562

2.266

2.266

-

-74%

Daire Sayısı

51

51

0

16

16

-

-69%

Yapı Sayısı

22

18

4

18

16

2

-18%

20.532

17.669

2.863

21.277

19.884

1.393

4%

Daire Sayısı

Yüzölçümü (m²)

99

91

8

123

123

-

24%

Yapı Sayısı

86

85

1

31

21

10

-64%

19.755

18.169

1.586

6.216

3.347

2.869

-69%

110

110

0

27

27

-

-75%

Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı Yapı Sayısı

318

275

43

318

281

37

0%

623.854

514.681

109.173

745.042

630.798

114.244

19%

Daire Sayısı

1.870

1.863

7

2.927

2.922

5

57%

Yapı Sayısı

62

56

6

48

43

5

-23%

32.057

28.973

3.084

96.065

21.645

74.420

200%

202

201

1

179

169

10

-11%

Yüzölçümü (m²)

Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı Yapı Sayısı Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı Yapı Sayısı

Yenişehir

22 8.793

191

178

13

224

203

21

17%

653.883

577.468

76.415

806.352

762.858

43.494

23%

3.318

3.302

16

3.916

3.907

9

18%

148

139

9

127

116

11

-14%

107.875

92.896

14.979

107.776

85.680

22.096

0%

Daire Sayısı

644

638

6

581

569

12

-10%

Yapı Sayısı

354

326

28

269

240

29

-24%

349.595

310.690

38.905

215.791

182.185

33.606

-38%

2.382

2.382

0

1.393

1.392

1

-42%

Yüzölçümü (m²)

Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı Yapı Sayısı

440

369

71

398

318

80

-10%

502.930

397.573

105.357

965.803

744.223

221.580

92%

Daire Sayısı

2.430

2.426

4

2.405

2.401

4

-1%

Yapı Sayısı

753

739

14

634

612

22

-16%

620.852

599.275

21.577

695.027

630.491

64.536

12%

Daire Sayısı

3.677

3.669

8

3.586

3.586

0

-2%

Yapı Sayısı

368

345

23

289

263

26

-21%

688.400

616.776

71.624

605.988

539.328

66.660

-12%

4.013

3.965

48

3.134

3.105

29

-22%

Yüzölçümü (m²)

Yüzölçümü (m²)

Yüzölçümü (m²) Daire Sayısı

217


Ekonomik Rapor / 2019

Mersin İli Belediye bazında yapı kullanım izin belgesi verilen binalar Toroslar, Tarsus, Yenişehir ilçeleri ilk sıralarda yer almaktadır.

KONUT SATIŞ İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TÜİK

Türkiye

Değişim (%)

Mersin

Türkiye

Mersin

2018

2019

2018

2019

2017/2018

2018/2019

2017/2018

2018/2019

İpotekli Satışlar¹

276.820

332.508

7.174

8.845

-41%

20%

-41%

23%

İlk Satış³

125.389

112.774

3.002

2.901

-39%

-10%

-34%

-3%

İkinci El Satış⁴

151.431

219.734

4.172

5.944

-43%

45%

-45%

42%

1.098.578

1.016.221

30.015

26.579

17%

-7%

23%

-11%

526.183

398.908

12.778

9.275

16%

-24%

26%

-27%

Diğer Satışlar² İlk Satış³ İkinci El Satış⁴ Toplam

572.395

617.313

17.237

17.304

18%

8%

21%

0,4%

1.375.398

1.348.729

37.189

35.424

-2%

-2%

2%

-5%

1: İpotekli satış, borçlanarak satın alınan konutun kredi teminatını oluşturmak için, yine aynı konutun teminat olarak gösterilmesidir. 2: Diğer konut satışları ipotekli konut satışı dışında kalan satış türlerini kapsamaktadır. 3: İlk satış, konut üretici bir firma veya kişi tarafından; bu firma veya kişi ile kat karşılığı anlaşma yapıp arsa karşılığında konut alan kişiler tarafından bir konutun ilk defa satılmasıdır. 4: İkinci el satış, ilk satıştan ev alan kişinin bu konutu tekrar başka bir kişiye satmasıdır.

Ekonomideki gelişmelerin takip edildiği öncü göstergelerden biri de; farklı sektörleri doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen inşaat sektörü içerisinde yer alan konut satış rakamlarıdır. İlimizde 2019 yılında toplam konut satışları yıllık %5’lik azalışla 35.424’e gerilemiştir. Söz konusu gelişmede yılın tüm çeyrekliklerinde azalış trendinde olan diğer konut satışları etkili olmuştur. İlimizde ipotekli konut satışları 2019’un ikinci yarısında; ilk yarının aksine artışa geçmiştir. Söz konusu gelişmede Ağustos ayından itibaren konut kredisi faiz oranlarındaki gerileme eğiliminin yanı sıra, konut alımlarına yönelik teşviklerin yılsonu itibariyle sona erecek olmasının ertelenen talep üzerinde etkili olduğu söylenebilir. Türkiye genelinde satılan konut sayısı ile 2018’de Mersin %2,7’lik payla 7.sırada iken; 2019’da %2,6’lık payla 6. sırada yer almıştır. İl genelinde ipotekli satışların toplam konut satışları içerisindeki payı 2018 yılında %19 iken; 2019’da %25’e yükselmiş; diğer satışların payı ise %81’den %75’e gerilemiştir.

218


Ekonomik Rapor / 2019

TÜRKİYE VE MERSİN DÖNEMLER İTİBARİYLE KONUT SATIŞLARI Kaynak: TÜİK

Türkiye

Mersin

600.000

14.000

500.000

12.000 10.000

400.000

8.000

300.000

6.000

200.000

4.000

100.000

2.000

0

2017 2017 2017 2017 2018 2018 2018 2018 2019 2019 2019 2019 I.Dönem II.Dönem III.Dönem IV.Dönem I.Dönem II.Dönem III.Dönem IV.Dönem I.Dönem II.Dönem III.Dönem IV.Dönem Türkiye 325.780 328.583 376.365 378.586 303.877 342.155 356.359 373.007 256.433 249.363 359.677 483.256 Mersin 8.724 8.519 9.680 9.617 8.457 9.924 9.469 9.339 7.125 6.782 9.456 12.061

YABANCILARA YAPILAN KONUT SATIŞ İSTATİSTİKLERİ TÜRKİYE GENELİ YABANCILARA YAPILAN KONUT SATIŞ İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TCMB

45.483 39.663

22.234

2017

2018

2019

MERSİN İLİ YABANCILARA YAPILAN KONUT SATIŞ İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TCMB

896

600 480

2017

2018

*:Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü veri tabanı TAKBİS sisteminde yabancı olarak tanımlanan, Türk asıllı olmayan ve 4112 sayılı kanuna tabi olmayan kişilere yapılan satışlardır.

219

2019

0


Ekonomik Rapor / 2019

Yabancı satılan konut sayısı Türkiye geneline 2018 yılındaki güçlü artış 2019 yılında hız kestiği gözlenirken, İlimizde ise 2019 yılında satışların %46 azaldığı görülmektedir. Türkiye genelinde yabancılara satılan konut sayısı, 2018’de %2,2’sini karşılayan Mersin, 2019 yılında payı %1,1 seviyesine gerilemiştir. İlimizde yabancılara yapılan konut satışlarının ülke gruplarına göre dağılımı incelendiğinde yabancı mülklerin %35’i Avrupa Birliği, %33’ü “Yakın ve Ortadoğu” ülkelerine ait olduğu gözlenirken söz konusu ülke grubunu “Diğer Avrupa Ülkeleri” takip etmektedir. Yabancı mülkleri %70’ini oluşturan ilk 5 ülkede ilk sırada Irak ve Rusya Federasyonu yer almaktadır.

MERSİN İLİ YABANCILARA YAPILAN KONUT SATIŞLARININ DAĞILIMI Kaynak:T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü

Rusya Federasyonu; 20%

Diğer Ülkeler; 30%

Irak, 20% Lübnan; 5% Almanya; 11%

Belçika; 13%

MERSİN İLİ YABANCILARA YAPILAN KONUT SATIŞLARININ ÜLKE GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: TÜİK

Diğer Avrupa Ülkeleri; 23%

Diğer Ülke Grupları; 9%

Yakın ve Orta Doğu; 33%

220

Avrupa Birliği; 35%


Ekonomik Rapor / 2019

KONUT FİYAT ENDEKSİ VE DÖNEMLİK DEĞİŞİM ORANLARI* (%) (2017=100) 140 Endeks Değeri

120 100 80 60 40 20 2019 IV. Çeyrek

2019 III. Çeyrek

2019 II. Çeyrek

2019 I. Çeyrek

2018 IV. Çeyrek

2018 III. Çeyrek

2018 II. Çeyrek

2018 I. Çeyrek

2017 IV. Çeyrek

2017 III. Çeyrek

2017 II. Çeyrek

2017 I. Çeyrek

0

14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4%

Değişim (%)

Kaynak: TÜİK

Endeks TR62 Bölgesi Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Değişim (%) Türkiye Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Değişim (%)

BİNA İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ DÖNEMLİ DEĞİŞİM ORANLARI* (%) (2015=100) Kaynak: TÜİK

45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

2017 2017 2017 2017 2018 2018 2018 2018 2019 2019 2019 2019 1. Çeyrek 2. Çeyrek 3. Çeyrek 4. Çeyrek 1. Çeyrek 2. Çeyrek 3. Çeyrek 4. Çeyrek 1. Çeyrek 2. Çeyrek 3. Çeyrek 4. Çeyrek İkamet Amaçlı Bina İnşaat Maliyeti

Malzemeler Toplamı

İşçilikler Toplamı

*:Bir önceki yılın aynı dönemine göre değişim verisidir.

TR62 (Adana, Mersin) Bölgesi konut fiyat endeksi (2017=100) 2018 yılı Aralık ayında yıllık %0,8’lik azalış, 2019’un aynı ayında yıllık %9,4’lük artışa geçmiştir. TR 62 (Adana, Mersin) Bölgesi’nde konut fiyatları endeksinde 2019’un ilk yarısında gözlenen azalış eğilimi, yılın ikinci yarısında yerini artışa bırakmıştır. Söz konusu gelişmede iç talebi canlandırmaya yönelik alınan tedbirlerin etkisiyle konut piyasasında talepte gözlenen canlanmanın, fiyatlara yansıması olarak değerlendirilebilinir. Türkiye geneli kapsamında açıklanan bina inşaat maliyet endeksi, Aralık 2019’da yıllık bazda %11 oranında artmış; artış hızı geçen yılın Aralık ayının 15,2 puan altında kalmıştır. Bina inşaat maliyet endeksinde 2018’in son çeyreğinden itibaren gözlenen azalış eğilimi, 2019’un dördüncü çeyreğin sonuna kadar devam etmiştir. Son beş çeyrektir gözlenen söz konusu azalışta “malzeme maliyetleri” etkili olmuştur.

221



Ekonomik Rapor / 2019

Sivil Toplum KuruluĹ&#x;larÄą



Ekonomik Rapor / 2019

MTSO HAKKINDA GENEL BİLGİLER ÜYELERİMİZİN HUKUKİ STATÜLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Üye Sicil Kayıtları

Kuruluş Nevi

2018

2019

Gerçek Kişi Tacirleri

4.280

4.337

12

12

Kollektif Şirketler Komandit Şirketler

2

2

Limited Şirketler

13.575

14.534

Anonim Şirketler

2.134

2.268

Yabancı Sermayeli Şirketler

2.490

2.813

Kooperatifler

206

212

Adi Ortaklık

8

8

Vakıf ve Dernek İşletmeleri, KİTler

19

32

22.736

24.218

Toplam

Mersin Ticaret ve Sanayi Odası’na yeni kayıt yaptıran üye sayısı yıllık %15 azalarak 2.213’e, kayıt sildiren firma sayısı ise %13 artarak 736 adete yükselmiştir. 2019 yılı Aralık ayı sonu itibariyle 18.235’i faal olmak üzere MTSO’ya kayıtlı üye sayısı 24.218’dir.

225


Ekonomik Rapor / 2019

ÜYE SİCİLE GÖRE YENİ KAYIT YAPTIRAN FİRMALARIN NEVİLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Üye Sicil Kayıtları

1.990 1.757

2018

2019

322

264 232 1 Limited Şirketler

Anonim Şirketler

0

5

11

Kollektif Kooperatifler Şirketler

1

207

4

10

Vakıf ve Dernek Gerçek Kişi İşletmeleri Tacirleri

2

Diğer*

ÜYE SİCİLE GÖRE KAYIT SİLDİREN FİRMALARIN NEVİLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Üye Sicil Kayıtları

485 410

2018

2019

141 148

98 96 1 Limited Şirketler

Anonim Şirketler

0

2

0

4

Kollektif Kooperatifler Şirketler

0

1

Vakıf ve Dernek Gerçek Kişi İşletmeleri Tacirleri

ÜYE SİCİLE KAYITLARINA GÖRE AÇILAN KAPANAN FİRMA İSTATİSTİKLERİ Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Üye Sicil Kayıtları

Yeni Kayıt 2.593

2.365

2.213

625

Kayıt Sildiren

2017

653

2018

226

736

2019

3 Diğer*


Ekonomik Rapor / 2019

MTSO ÜYE SAYISI Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Üye Sicil Kayıtları

24.218 22.736

20.796

2017

2018

2019

Odamıza kayıtlı faal üyelerin %74’ünü oluşturan hizmetler sektöründe faal üye sayı başta “Toptan ve Perakende Ticaret” alt faaliyet kolunun etkisiyle yıllık 358 adet artarken, %11’ini oluşturan sanayi sektörü 121 adet, %12’sini oluşturan inşaat sektöründeki üye sayısı ise 225 adet azalmıştır.

MTSO’YA KAYITLI ÜYELERİN EKONOMİK FAALİYET KOLLARINA GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Üye Sicil Kayıtları

Faal Üye Sayısı

Ekonomik Faaliyet Kolu (NACE Rev.2)

2018

2019

Tarım

219

232

Sanayi

2.051

2.182

Madencilik ve Taş Ocakçılığı

130

133

İmalat

1.767

1.882

Gıda ürünlerinin imalatı

298

341

9

12

İçeceklerin imalatı Tütün ürünleri imalatı

5

6

Tekstil ürünlerinin imalatı

37

39

Giyim eşyalarının imalatı

172

194

Deri ve ilgili ürünlerin imalatı

3

3

Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç); saz, saman ve benzeri malzemelerden örülerek yapılan eşyaların imalatı

63

64

Kâğıt ve kâğıt ürünlerinin imalatı

25

30

Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması

40

38

Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı

12

14

Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı

94

95

Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı

11

11

Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı

131

135

Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı

134

130

Ana metal sanayii

62

61

227


Ekonomik Rapor / 2019

Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç)

152

174

Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı

16

18

Elektrikli teçhizat imalatı

38

40

Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı

122

132

Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı

24

25

Diğer ulaşım araçlarının imalatı

11

9

Mobilya imalatı

134

135

Diğer imalatlar

63

62

Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı

111

114

Elektrik, Gaz, Buhar, Su ve Kanalizasyon

106

114

Su Temini; Kanalizasyon, Atık Yönetimi ve İyileştirme Faaliyetleri

48

53

İnşaat

2.490

2.265

Hizmetler

13.203

13.561

Toptan ve Perakende Ticaret; Motorlu Kara Taşıtlarının ve Motosikletlerin Onarımı

7.272

7.492

Ulaştırma ve Depolama

2.216

2.235

Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri

667

698

Bilgi ve İletişim

203

227

Finans ve Sigorta Faaliyetleri

491

491

Gayrimenkul Faaliyetleri

433

450

Mesleki, Bilimsel ve Teknik Faaliyetler

771

748

İdari ve Destek Hizmet Faaliyetleri

488

511

Kamu Yönetimi ve Savunma; Zorunlu Sosyal Güvenlik

18

16

Eğitim

276

288

İnsan Sağlığı ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri

195

206

Kültür, Sanat, Eğlence, Dinlence ve Spor

55

70

Diğer Hizmet Faaliyetleri

118

129

17.963

18.240

Faal Üye Sayısı Diğer*

4.773

5.978

Toplam Üye Sayısı

22.736

24.218

*:Durumu Geçici Terkin ve Üyeliği Askıda Olan Üyeler

Türkiye genelinde açılan şirket ve kooperatif sayısı 2019’da yıllık baza sınırlı azalış göstererek geçen yılki artışın tersine döndüğü görülmektedir. Kapanan şirket ve kooperatif sayısında 2018 yılındaki azalış 2019 yılında yerini %3’lük artışa bırakmıştır. Türkiye genelinde açılan gerçek kişi tacirleri sayısında ise 2018’deki %21’lik güçlü azalış 2019 yılında hızlanarak %30 azalmıştır. Kapanan ticaret unvanlı işyeri sayısında ise 2018 yılındaki %5’lik artış, 2019’da hızını keserek sınırlı artış kaydedilmiştir. İlimizde kurulan şirket ve kooperatif sayısı yıllık %12; ticaret unvanlı işyeri sayısı ise %34 azalmıştır. Tasfiye halindeki şirketlerde geçen yılki %7’lik artış; 2019 yılında %37 seviyesine yükselmiştir. Dönemsel gelişmeler bazında İl’de kurulan şirket ve kooperatiflerdeki azalışı ile tasfiyelerdeki artış hızı Türkiye genelinin üzerindedir. 2018’de kurulan şirket ve kooperatif sayısı ile %2,4’lük payla 7.sırada yer alırken; 2019’da %2,1’lik payla aynı sırada yer almıştır. Tasfiye halindeki şirket sayısı ile 2018’de %1,4’lük payla 10.sırada olan Mersin; 2019’da ise %1,8’lik payla 8.sıraya yükselmiştir.

228


Ekonomik Rapor / 2019

İl genelinde kapanan şirket ve kooperatif sayısı geçen yıl %21 azalırken; 2019’da yerini %5’lik artışa bırakmıştır. İlimizde kurulan ticari ünvanlı işyeri sayısındaki gelişmeler Türkiye geneli ile paralellik gösterirken, kapanan işyerleri Türkiye geneline göre daha olumsuz görünüm sergilemiştir. Türkiye genelinde kurulan ticari ünvanlı işyeri sayısı ile Mersin sahip olduğu %1,6’lık payla 2018’deki 12.sıradaki konumu, 2019’da %1,5’lik payla 13.sıraya gerilemiştir. Kapanan ticari unvanlı işyeri sayısı ile sahip olduğu %1,5’lik payla 2018’deki 14.sıradaki yeri, 2019’da %1,7’lik payla 12.sıraya yükselmiştir. İlimizde kurulan yabancı sermayeli şirket sayısında 2018 yılında gözlenen güçlü artış, 2019’da yerini %36’lık azalışa bırakmıştır. 2018’de Türkiye genelinde kurulan yabancı sermayeli şirket sayısına göre Mersin iller arasında %4,7’lik payla 2. sırada yer alırken; 2019’da %3,2’lik payla 5. sıraya gerilemiştir.

KURULAN KAPANAN ŞİRKET İSTATİSTİKLERİ* Kaynak: TOBB

Türkiye 2018

2019

Mersin Değişim (%)

Şirketler ve Kooperatifler

2018

2019

Değişim (%)

2.046

1.800

-12%

Kurulan

86.349

85.263

-1%

Tasfiye

13.258

13.851

4%

184

252

37%

Kapanan

13.593

14.050

3%

190

199

5%

Ticaret Unvanlı İşyerleri

Kurulan

35.111

24.459

-30%

558

368

-34%

Kapanan**

18.976

19.044

0,4%

284

325

14%

*: Türkiye Ticaret Sicili Kayılarını kapsamaktadır. **: Kapanan gerçek kişi ticari işletmeleri re’sen kapananları içermez.

TÜRKİYE GENELİNDE KURULAN YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN DAĞILIMI Kaynak: TOBB

16.000

120%

99%

14.000

100%

12.000

80%

10.000 8.000

49%

6.000 4.000 2.000

12.634

13.401

60% 40% 20%

6.731 -6%

0 2017

2018 Sayı

Değişim (%)

229

2019

00% -20%


Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ KURULAN YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN DAĞILIMI Kaynak: TOBB

700

100%

82%

600

80%

500

60%

400

40%

27%

300 200

20%

403

628

0% -20%

346

100

-40%

-36%

0 2017

2018 Sayı

-60%

2019

Değişim (%)

TÜRKİYE GENELİ KURULAN YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN DAĞILIMI Kaynak: TOBB

1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0

Ocak

Şubat

Mart

Nisan

Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül

2018 844 855 978 934 1.282 2019 1.212 1.034 1.081 1.098 1.054

Ekim

Kasım

Aralık

885 1.243 1.181 1.373 1.506 1.291 1.029 702 1.204

971

1.143

1.183

984

968

MERSİN İLİ KURULAN YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN DAĞILIMI Kaynak: TOBB

80 70 60 50 40 30 20 10 0

Ocak

Şubat

Mart

Nisan

Ekim

Kasım

Aralık

2018 50 2019 50

50

44

45

Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül 53

39

66

53

71

62

60

35

29

39

41

28

17

45

21

33

49

28

23

230


Ekonomik Rapor / 2019

İLİMİZDEKİ MESLEKİ KURULUŞLAR ÜYELERİMİZİN HUKUKİ STATÜLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Üye Sicil Kayıtları

Üye Sayısı

Kuruluşların Unvanı

2018

2019

Ticaret ve Sanayi Odaları

33.193

35.144

- Mersin Ticaret ve Sanayi Odası

22.736

24.218

- Anamur Ticaret ve Sanayi Odası

1.318

1.382

- Erdemli Ticaret ve Sanayi Odası

1.633

1.683

- Mut Ticaret ve Sanayi Odası

834

855

- Silifke Ticaret ve Sanayi Odası

3.377

3.529

- Tarsus Ticaret ve Sanayi Odası

2.811

2.986

- Mersin Deniz Ticaret Odası

484

491

Akdeniz İhracatçı Birlikleri

13.810

15.925

- Akdeniz Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçılar Birliği

1.282

1.552

- Akdeniz Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği

493

564

- Akdeniz Yaş Sebze-Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği

2.663

3.035

- Akdeniz Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği

2.027

2.416

- Akdeniz Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği

712

789

- Akdeniz Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği

697

766

- Akdeniz Demir ve Demir Dışı İhracatçıları Birliği

3.887

4.521

- Akdeniz Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği

2.049

2.488

Ticaret Borsaları

1.501

1.381

- Mersin Ticaret Borsası

1.197

1.071

- Tarsus Ticaret Borsası

304

310

138.359

132.532

Ziraat Odaları

231


Ekonomik Rapor / 2019

Üye Sayısı

Kuruluşların Unvanı

2018

2019

- Mersin Ziraat Odası

28.910

29.770

- Anamur Ziraat Odası

12.012

12.004

- Erdemli Ziraat Odası

15.761

15.170

- Silifke Ziraat Odası

17.053

13.139

- Tarsus Ziraat Odası

35.791

33.000

- Aydıncık Ziraat Odası

3.483

3.545

- Mut Ziraat Odası

13.000

13.000

- Çamlıyayla Ziraat Odası

2.165

2.215

- Gülnar Ziraat Odası

10.184

10.689

Mersin Barosu

2.174

2.362

Mersin Serbest Muhasebeciler ve Mali Müşavirler Odası

1.862

1.924

Mimarlar Odası Mersin Şubesi

860

867

İnşaat Mühendisleri Odası Mersin Şubesi

1.919

2.015

Makine Mühendisleri Odası Mersin Şubesi

2.480

2.604

Elektrik Mühendisleri Odası Mersin Şubesi

1.247

1.408

Çevre Mühendisleri Odası Mersin Şubesi

318

321

Ziraat Mühendisleri Odası Mersin Şubesi

*

1.799

Gıda Mühendisleri Odası Mersin Şubesi

576

635

Mersin Tabip Odası

1.858

1.821

Mersin Diş Hekimleri Odası

496

535

Mersin Veteriner Hekimler Odası

320

315

25. Bölge Mersin Eczacı Odası

829

892

50.423

51.332

- Mersin Bakkallar ve Bayiler Odası

2.132

2.082

- Mersin Berberler ve Kuaförler Esnaf ve Sanatkarlar Odası

2.049

2.071

- Mersin Büfeciler Esnaf Odası

572

635

- Mersin Camcılar Esnaf ve Sanatkarlar Odası

287

279

Mersin Esnaf ve Sanatkarları Odaları Birliği

- Mersin Çiçekçiler Esnaf ve Sanatkarlar Odası

169

172

- Mersin Tüm Emlakçılar Meslek Esnaf Odası

638

621

- Mersin Elektrik, Bobinaj ve Benzerleri Teknisyenleri Esnaf ve Sanatkarları Odası

434

431

- Mersin Elektronikçiler Esnaf ve Sanatkarlar Odası

1.048

1.016

- Mersin Fırıncılar Un ve Undan Mamul Ürünler İmalat ve Satıcıları Esnaf ve Sanatkarları Odası

436

455

- Mersin Fotoğraf Sanatkarları Odası

141

142

1.090

1.071

135

137

- Mersin Giyim Eşyası İmalat ve Satıcıları Esnaf ve Sanatkarlar Odası - Mersin Hamallar Esnaf Odası - Mersin Hurdacılar Esnaf Odası

240

244

- Mersin Kahveciler Esnaf Odası

1.114

1.138

- Mersin Kasaplar Esnaf Odası

366

393

232


Ekonomik Rapor / 2019

Üye Sayısı

Kuruluşların Unvanı - Mersin Kırtasiyeciler Esnaf Odası - Mersin Kundura Deri Mamulleri ve Hediyelik Eşya İmalat Tamir ve Satıcıları Esnaf ve Sanatkarlar Odası

2018

2019

258

271

516

569

- Mersin Kuyumcular Esnaf ve Sanatkarlar Odası

227

240

- Mersin Kebapçılar Lokantacılar Kafeteryacılar ve Pastacılar Esnaf ve Sanatkarlar Odası

1.741

1.788

- Mersin Madeni Sanatkarlar Esnaf Odası

1.031

1.033

- Mersin Manavlar ve Seyyar Satıcılar Esnaf Odası

351

357

- Mersin Marangozlar ve Mobilyacılar Esnaf ve Sanatkarlar Odası

670

679

- Mersin Matbaacılar Esnaf ve Sanatkarlar Odası

194

198

- Mersin Milli Piyango Bayileri Esnaf Odası

286

279

- Mersin Minibüsçüler Esnaf Odası

790

829

- Mersin Oto Sanatkarlar Esnaf ve Sanatkarlar Odası

1.030

1.047

- Mersin Sıhhi Tesisatçılar Güneş Enerjisi İmalatçıları ve Tenekeciler Esnaf ve Sanatkarlar Odası

342

368

- Mersin Servis Aracı İşletmecileri Esnaf Odası

528

571

2.892

3.004

- Mersin Kamyoncular, Kamyonetçiler, Otobüsçüler, Otomobilciler ve Şoförler Esnaf Odası - Mersin Terziler Esnaf ve Sanatkarlar Odası

481

517

- Mersin Tüpçüler Esnaf Odası

160

173

- Mersin Pazarcılar Esnaf Odası

912

851

- Tarsus Bakkallar Esnaf Odası

1.626

1.637

- Tarsus Berberler ve Kuaförler Esnaf ve Sanatkarlar Odası

592

613

- Tarsus Biriketçiler, Karocular, Büzcüler, Mozaikçiler ve Büz Borucuları Esnaf ve Sanatkarlar Odası

133

136

- Tarsus Elektrik Teknisyenleri Esnaf ve Sanatkarlar Odası

408

424

- Tarsus Fırıncılar Esnaf Odası

229

257

- Tarsus Fotoğrafçılar Esnaf ve Sanatkarlar Odası

206

205

- Tarsus Kahveciler ve Eğlence Yerleri Esnaf Odası

641

605

- Tarsus Kasaplar Esnaf Odası

253

270

- Tarsus Kebapçılar ve Lokantacılar Esnaf Odası

546

525

- Tarsus Kunduracılar Esnaf Odası

136

135

- Tarsus Madeni Sanatkarlar Esnaf Odası

1.022

1.036

- Tarsus Mobilyacılar ve Marangozlar Esnaf ve Sanatkarlar Odası

323

339

- Tarsus Seyyar ve Sabit Tuhafiyeciler ve Züccaciyeciler Esnaf Odası

786

807

- Tarsus Şoförler ve Otomobilciler Odası

1.639

1.702

- Tarsus Tenekeciler ve İnşaat Malzemeleri İmalat ve Satıcıları Esnaf Odası

270

271

- Tarsus Terziler Esnaf ve Sanatkarlar Odası

189

183

- Tarsus Servis Aracı İşletmeciler Esnaf ve Sanatkarlar Odası

261

269

- Anamur Esnaf ve Sanatkarlar Odası

1.888

1.946

- Anamur Şoförler ve Nakliyeciler Odası

396

409

233


Ekonomik Rapor / 2019

Üye Sayısı

Kuruluşların Unvanı

2018

2019

- Aydıncık Esnaf ve Sanatkarlar Odası

298

322

- Aydıncık Şoförler ve Nakliyeciler Esnaf Odası

98

103

- Bozyazı Esnaf ve Sanatkarlar Odası

754

800

- Bozyazı Şoförler ve Nakliyeciler Odası

182

193

2.700

2.764

- Erdemli Esnaf ve Sanatkarlar Odası - Erdemli Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası

889

856

- Erdemli Oto Sanatkarları ve Madeni Eşya Esnaf ve Sanatkarlar Odası

592

583

- Gülnar Esnaf ve Sanatkarlar Odası

557

570

- Gülnar Şoförler ve Nakliyeciler Esnaf Odası

115

119

1.354

1.400

- Mut Esnaf ve Sanatkarlar Odası - Mut Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası

417

423

- Mezitli Esnaf ve Sanatkarlar Odası

1.877

1.953

- Silifke Bakkal, Bayi ve Gıda Maddeleri Satıcıları Esnaf Odası

655

715

2.786

2.766

- Silifke Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası

470

510

- Silifke Minibüsçüler Esnaf Odası

354

334

- Tömük Esnaf ve Sanatkarlar Odası

1.225

1.182

- Çamlıyayla Esnaf ve Sanatkarlar Odası

296

309

- Silifke Esnaf ve Sanatkarlar Odası

234


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.