Metropolis Free Press - Οκτώβριος 2014 by Metropolis

Οκ τώβριος 2014

Τα decks του έντεχνου Ο Γιάννης Κολλιάκος αγαπά τη Γαλάνη και το δείχνει με τον τρόπο του

Cult στο Rex Η Βασιλική Τρουφάκου δεν είναι η μόνη έκπληξη στην παράσταση του Ρήγου

Σατιρικό θέαμα Ο Μέμος Μπεγνής στην πιο ώριμη στιγμή της ζωής του

Metropolis www.metropolispress.gr

Οι άνθρωποι της Στέγης Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου και ο Χρήστος Καρράς, ένα δημιουργικό δίδυμο

Σκανάρετε το QR Code στην αρχή των κειμένων και ανακαλύψτε έξτρα περιεχόμενο

Edito

Μια νέα αστική αφήγηση Κώστας Τσαούσης kt@m-media.gr «Οι δρόμοι της Αθήνας μου θυμίζουν τα ζευγάρια παπούτσια που έχω φορέσει στη ζωή μου. Ορισμένοι είναι στενοί, άλλοι γλιστράνε, κάποιοι μ’ ενθουσιάζουν, άλλοι θέλουν μπαλώματα και μερικοί με ταξιδεύουν πολύ πίσω. Τόσο πίσω, που ίσα που θυμάμαι την παλάμη μου χωμένη στη χούφτα του πατέρα μου, Κυριακή πρωί, μετά τον καθιερωμένο εκκλησιασμό στην ενορία μας, να κατηφορίζουμε τη Μητροπόλεως για να πάμε στο Μοναστηράκι και να αγοράσουμε νομίσματα από τους πλανόδιους». Το μικρό αυτό απόσπασμα προέρχεται από το τελευταίο βιβλίο του Γιώργου Κουτσούκου «Ενυδρείο» (εκδόσεις Κίχλη, 2014). Το βιβλίο του 39χρόνου συγγραφέα λειτουργεί σαν ένας έντυπος οδικός χάρτης της Αθήνας˙ της ορατής διά γυμνού οφθαλμού Αθήνας, αλλά και των αθέατων όψεων της πόλης. Περισσότερο των τελευταίων, εκείνων που μπορεί να κατασκευάζει ή να επινοεί ο Κουτσούκος συνδυάζοντας τόσο διαφορετικά υλικά. Σε αυτό το σημείωμα δεν με ενδιαφέρει τόσο η θέση του συγγραφέα για τα τρέχοντα της εποχής του Μνημονίου, αλλά το διαχρονικό του βλέμμα στους δρόμους και τις γωνίες, τα πρόσωπα και τις συμπεριφορές τους. Ακόμη περισσότερο, στις εμμονές και τα πάθη τους… Ο Κουτσούκος είναι ένας σύγχρονος αθηναιογράφος. Του αρέσουν οι ιστορίες σε σχέση με τα ανθρώπινα και με τα ανθρώπινα βαλμένα στον τόπο. Στη Χρεμωνίδου, στην Αγίων Αναργύρων, στη Χαλκοκονδύλη, στην Πανόρμου, στην Αγίου Κωνσταντίνου, στη Δραγατσανίου. Αν κάνετε στην

άκρη τα ιδεολογικά πρόσημα του συγγραφέα, οι ιστορίες του θα σας κερδίσουν και αυτό είναι το μοναδικό όφελος για όλους. Το σημείωμα αυτό δεν έχει να κάνει με οποιοδήποτε είδος βιβλιοκριτικής, αλλά με ένα χαιρετισμό για τα εγχειρήματα παραγωγής και προώθησης ενός νέου περιεχομένου μιας αστικής αφήγησης - το αφήγημα της δικής μας εποχής και της δικής μας γενιάς. Ο Κουτσούκος με το «Ενυδρείο», οι φωτογραφίες και τα κείμενα του δικού μας Νικήτα Καραγιάννη, τα κείμενα των πρωτοπόρων της αθηναϊκής αστικής γραφής Νίκου Βατόπουλου και Δημήτρη Ρηγόπουλου, οι παρεμβάσεις συλλογικοτήτων και προσώπων όπως οι atenistas, το «Κάθε Σάββατο στην Αθήνα» (με ιδρυτή τον Νίκο Βατόπουλο), η ομάδα Αστυ κά. είναι ορισμένες από τις ψηφίδες της νέας αστικής αφήγησης που βρίσκεται σε εξέλιξη, μια αφήγηση που βοηθά με πολλαπλά θετικό τρόπο και την ίδια την πόλη που όλοι ζούμε και δουλεύουμε.

ΥΓ: Με τον Νίκο Βατόπουλο πρωτοβρεθήκαμε ως συνάδελφοι στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» στα τέλη της δεκαετίας του ΄80. Πριν από λίγες μέρες, συναντηθήκαμε με την ιδιότητα του μέλους στο Διοικητικό Συμβούλιο του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων. Μαζί μας, μια άλλη αγαπημένη συνάδελφος και φίλη. Η Πόπη Διαμαντάκου, που ανέλαβε ήδη καθήκοντα αντιπροέδρου του ΔΣ με τομέα ευθύνης τον πολιτισμό.

Index Gotham… 12

Σαμόλης… 42

Η νέα σειρά της Warner Brothers δείχνει πώς είναι το σύμπαν του Μπάτμαν πριν από αυτόν

Συνδυάζοντας τη δύναμη της ποίησης με την ποπ αισθητική

Παναγιωτόπουλος… 14 Ενα λεξικό με επίκεντρο την πιο αμφιλεγόμενη δεκαετία της Μεταπολίτευσης

Moving pictures… 43 Σαν κ’ εμένα καμωμένοι… 16

Ο Βασίλης Τζάνης φωτογραφίζει εν κινήσει

Μία ανάγνωση του βιβλίου του Δημήτρη Παπανικολάου για τον μεγάλο Αλεξανδρινό

Αρσένη… 51 Μαστίχα και άλλα… 23

Ανάμεσα στον Δημήτρη Ψαθά και τη Γερτρούδη Στάιν

Ενα αφιέρωμα σε προϊόντα της Χίου

Sissi Rada… 52 Μία πολλά υποσχόμενη καλλιτέχνις που ακούει και γράφει μουσική που τη συγκινεί

Rocky Horror Show… 32 O Κωνσταντίνος Ρήγος σκηνοθετεί ένα από τα αγαπημένα του cult μιούζικαλ

Επιθεώρηση… 38 Ο Μέμος Μπεγνής μας λέει ότι... «Θα περάσει κι αυτό»

Πρεμιέρες τον Νοέμβριο… 41 Τρεις παραστάσεις που ανεβαίνουν στο Θέατρο Τέχνης

METROPOLIS

7/1059

www.metropolispress.gr / metropolis@metropolisnews.gr / Facebook: MetropolisPress / YouTube: MetropolisPress Ιδιοκτησία - Εκδοση: Μ media Α.Ε. / Εδρα: Κύπρου 12Α, Τ.Κ. 183 46 - Μοσχάτο, τηλ. 210 4823977, φαξ 210 4832887 Διεύθυνση: Κώστας Τσαούσης Project Manager: Βίκτωρας Δήμας Ειδικός Σύμβουλος: Θάνος Τριανταφύλλου Συντονισμός: Νατάσα Μαστοράκου, Χρήστος Τσαπακίδης Σύνταξη: Ανδρέας Γιαννόπουλος, Νίκητας Καραγιάννης, Βούλα Σουρίλα, Δημήτρης Χαλιώτης Υποστήριξη: Βασίλης Λουκανίδης Εκτύπωση: «Καθημερινές Εκδόσεις» Α.Ε.

Κολλιάκος… 54 Ο dj της ποιοτικής ελληνικής μουσικής

Οδύσσεια… 56 Η Σοφία Πάσχου και οι Patari Project σε μία διαφορετική προσέγγιση του ομηρικού έπους

Ραντεβού… 59 Τα πιο δημοφιλή μέρη συνάντησης στην Αθήνα

Publi

Οκ τώβριος 2014

Επιστροφή στα Αντικύθηρα

Με μεγάλη επιτυχία και την καθοριστική συμβολή της τεχνολογίας ολοκληρώθηκε η α’ φάση της ενάλιας έρευνας για το ναυάγιο των Αντικυθήρων, με τίτλο «Επιστροφή στα Αντικύθηρα». Στο πλαίσιο της έρευνας που πραγματοποιήθηκε υπό την διεύθυνση Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και υποστήριξαν ως χορηγοί τηλεπικοινωνιών ο ΟΤΕ και η COSMOTE, έγινε η ανέλκυση χάλκινου δόρατος, χάλκινου δακτυλίου και μολύβδινου στύπου άγκυρας του σκάφους. Ο υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Κωνσταντίνος Τασούλας δήλωσε σχετικά: «Σε μία περίοδο που δίνεται μεγάλη έμφαση στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας, μας ικανοποιεί ιδιαίτερα ότι η πολιτεία, ο επιχειρηματικός κόσμος και η επιστημονική κοινότητα ενώνουν τις δυνάμεις τους για να αναδειχθεί ο πολιτισμός, ένα ανεκτίμητο κεφάλαιο για την ανάπτυξη της Ελλάδας. Καθοριστικό ρόλο στην έρευνα αυτή έπαιξε η τεχνολογία. Τα δίκτυα νέας γενιάς του Ομίλου ΟΤΕ εκμηδένισαν τις αποστάσεις, συνδέοντας για πάντα αυτόν τον ιστορικής σημασίας τόπο με ολόκληρο τον κόσμο. Η υψηλή τεχνολογία είναι η κινητήριος δύναμη κάθε σύγχρονης κοινωνίας και οικονομίας». «Είμαστε υπερήφανοι που συμμετείχαμε στην ενάλια έρευνα στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων. Χάρη στα δί-

κτυα νέας γενιάς που εγκατέστησε ο Ομιλος ΟΤΕ στο νησί, έγινε εφικτή η επιτυχία μίας αρχαιολογικής ανασκαφής τόσο σημαντικής για τη χώρα μας και τον κόσμο. Συγχαρητήρια στα μέλη της αποστολής, είναι τιμή μας να συμμετέχουμε σε αυτή την ομάδα!», δήλωσε ο Πρόεδρος του Ομίλου ΟΤΕ κ. Μιχάλης Τσαμάζ. Ο ΟΤΕ και η COSMOTE χορηγοί τηλεπικοινωνιών της ενάλιας έρευνας, προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες τηλεπικοινωνιών της έρευνας, καθώς και την απρόσκοπτη επικοινωνία των μελών της ερευνητικής ομάδας σε Ελλάδα και εξωτερικό, εγκατέστησαν στο νησί τηλεπικοινωνιακές υποδομές νέας γενιάς. Οι υποδομές θα παραμείνουν στο νησί και μετά το τέλος της έρευνας, εξυπηρετώντας τις ανάγκες τόσο των κατοίκων, όσο και ναυτιλλομένων της περιοχής. Η ενάλια ανασκαφή πραγματοποιείται από μια διεθνή ομάδα επιστημόνων υπό την διεύθυνση Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, με Προϊσταμένη τη δρ. Αγγελική Γ. Σίμωσι, και την τεχνογνωσία του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου Woods Hole της Μασσαχουσέτης. Η επόμενη φάση της ενάλιας έρευνας αναμένεται να συνεχιστεί στις αρχές του επόμενου έτους.

(από αριστερά) τα στελέχη του ομίλου ΟΤΕ Γιώργος Ονόπας, Διευθυντής Δικτύου Πρόσβασης Σταθερής και Κινητής, και η Πόλλυ Κατσούλη, Υποδιευθύντρια Εξωτερικής Επικοινωνίας, ο Μπρένταν Φόλεϊ, επικεφαλής του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου “Woods Hole” της Μασαχουσέτης, η Προϊσταμένη της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων, Αγγελική Σίμωσι, και ο Θεοτόκης Θεοδούλου, επικεφαλής αρχαιολόγος της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων.

Κείμενο: Νατάσα Μαστοράκου / Φωτογραφίες: Στέφανος Καστρινάκης

Οκ τώβριος 2014

Οι άνθρωποι της Στέγης

Πριν από ένα μήνα περίπου οι άνθρωποι της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών μας παρουσίασαν σε μια αρκετά διαφορετική εκδήλωση το πρόγραμμα της φετινής σεζόν. Καθισμένοι σε τρία παγκάκια με φόντο τον Εθνικό Κήπο, προσπάθησαν να χωρέσουν μέσα σε λίγη ώρα εκδηλώσεις που χρειάζονται ένα τόμο πάνω από 200 σελίδες για να φιλοξενηθούν. Παρόλα αυτά, το στίγμα δόθηκε: Αθήνα, Αθήνα, Αθήνα. Το σημείο αναφοράς της Στέγης για φέτος είναι η πόλη, οι άνθρωποι της, οι μελωδίες και οι ανάγκες της. Τι κι αν θα έρθουν άνθρωποι από όλα τα μήκη και πλάτη της γης, εμείς -όσοι συντασσόμαστε στο πλευρό τηςθα προτιμάμε πάντα την Αθήνα από τη Νέα Υόρκη. Και επειδή σύγχρονο πολιτισμό δεν μπορείς να κάνεις απλά καθισμένος στο γραφείο σου, οι άνθρωποι της Στέγης «καταργούν» τα τείχη. Η εξωστρέφεια είναι ένα από τα στοιχήματα της φετινής σεζόν και αν κρίνουμε από τα τέσσερα χρόνια που προηγήθηκαν, οι Αθηναίοι θα ανταποκριθούν και φέτος με ιδιαίτερο ενθουσιασμό. Ξεκινώντας τη συζήτηση με την Αφροδίτη Παναγιωτάκου, εκτελεστική υποδιευθύντρια, και τον Χρήστο Καρρά, εκτελεστικό διευθυντή και καλλιτεχνι-

κό διευθυντή μουσικής της Στέγης, αποφασίσαμε να μην ασχοληθούμε επιμέρους με τις φετινές παραγωγές τους. Είναι δεκάδες, είναι όλες -μα όλεςπολύ ενδιαφέρουσες και θα έχουμε μια ολόκληρη σεζόν μπροστά μας να τις απολαύσουμε. Αυτό που με ενδιέφερε περισσότερο να μάθω είναι με ποιον μαγικό τρόπο οι άνθρωποι της Στέγης κατέληξαν σε αυτό το πρόγραμμα. «Κατ' αρχάς υπάρχει η διαδικασία του open call, που είναι πολύ σημαντική. Οι καλλιτέχνες καταθέτουν τις ιδέες τους και οι άνθρωποι εδώ τις μελετούν προσεκτικά» αρχίζει να μου εξηγεί η Αφροδίτη και επισημαίνει ότι ο Χρήστος ακούει κάθε χρόνο όσες μουσικές μπορούν να χωρέσουν σε τρεις μήνες που διαρκεί η αξιολόγηση. Πέρα από αυτό, η Στέγη έχει μια ομάδα ανθρώπων που ασχολούνται αποκλειστικά με το θέμα του καλλιτεχνικού προγραμματισμού. «Πίσω από αυτόν τον τόμο υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων που είναι επαγγελματίες σε αυτό που ονομάζουμε πολιτιστικό management», διευκρινίζει η Αφροδίτη. «Δηλαδή έχουν ως δουλειά τους να ξέρουν τι γίνεται στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο. Η δουλειά του καθενός είναι πολύ συγκεκριμένη. Η Στέγη έχει μια αποστολή και μια ταυτότητα που εξελίσσεται, αλλά η βάση της παραμένει αναλλοίωτη.

Και αυτή δεν είναι άλλη από αυτό που ονομάζουμε σύγχρονος πολιτισμός» συνεχίζει. Σύγχρονος πολιτισμός, λοιπόν, δηλαδή αστικός πολιτισμός, μια και για την Αφροδίτη αυτές οι έννοιες είναι αλληλένδετες. «Η παιδεία του κέντρου μιας πόλης δεν συγκρίνεται με κανενός άλλου την παιδεία. Και αν τελικά εσύ δεν είσαι συνδεδεμένος με αυτό που λέγεται πόλη και ό,τι αυτό συνεπάγεται δεν μπορείς να λες ότι κάνεις σύγχρονο πολιτισμό. Δεν είναι δυνατόν να λέμε ότι κάνουμε σύγχρονο πολιτισμό και να αποθεώνουμε τη μαγεία των προαστίων, κάτι θα πήγαινε στραβά». Η πρώτη λέξη-κλειδί για φέτος είναι Αθήνα. Οι υπόλοιπες; Κριτική, design, μεγάλα κείμενα, αυτοσχεδιασμός, νέα μέσα, διαδραστικότητα, προσβασιμότητα, ξενύχτι, ερωτισμός, εκτός των τειχών, πολιτικό. Νομίζω πως αν τους αφήσω να συνεχίσουν, οι λέξεις αυτές θα γίνουν δεκάδες. Ωστόσο, οι παραγωγές εκτός των τειχών της Στέγης είναι για τον Χρήστο ένα από τα σημεία που πρέπει να σταθούμε. «Σκεφτόμαστε συνέχεια πράγματα που μπορούμε να κάνουμε εκτός Στέγης. Η Στέγη είναι ένας χώρος, ένας πεπερασμένος χώρος, αλλά δεν φτάνει, όχι μόνο φυσικά, αλλά και σε σχέση με την πόλη και τον κόσμο. Από την αρχή θέλου-

με τα πράγματα που ανεβάζουμε εδώ να έχουν σχέση πραγματική με αυτό που γίνεται γύρω μας. Να έχουν σχέση με την καθημερινότητα και τις προσδοκίες των ανθρώπων. Είμαστε ανοιχτοί στον κόσμο έξω και στην κοινωνία. Και αυτό είναι κάτι που μας καθοδηγεί». Αυτή είναι και μια από τις διαφορές της Στέγης σε σχέση με άλλους πολιτιστικούς οργανισμούς. Οι άνθρωποί της έχουν καταλάβει από την αρχή ότι η σχέση με την πόλη είναι κάτι πολύ συγκεκριμένο. Και αυτή τη σχέση δεν τη χτίζουν τα κτίρια, αλλά οι άνθρωποι που βρίσκονται στις συγκεκριμένες θέσεις. «Εχει αλλάξει πάρα πολύ η αντίληψη του ποιος είναι ο ρόλος του πολιτιστικού κέντρου μέσα στην κοινωνία τα τελευταία χρόνια. Δεν είναι πλέον ένα μέρος που κάποιοι γνώστες -που πρέπει να είναι γνώστες- φτιάχνουν ένα καλά δεμένο πρόγραμμα και κάθονται και σου λένε αυτό είναι, έλα πάρ' το. Είναι χώροι που κάνουν πραγματικές προσπάθειες να βγουν προς τα έξω. Εντάσσονται πια στην κοινωνία, αυτός είναι ο ρόλος τους, δεν είναι ερμητικά κλειστοί, αλλά συνδέονται ποικιλοτρόπως με όλα τα επίπεδα της κοινωνίας», υποστηρίζει ο Χρήστος και η Αφροδίτη συμφωνεί απόλυτα. «Αυτή η από καθέδρας προσέγγιση έχει τελειώσει. Αν μη τι άλλο έχει επέλθει και μια επίγνωση που δεν συνάδει με την ταπεινότητα -είναι θέμα επαγγελματικής συνείδησης- ότι η δική μας δουλειά είναι να πάμε εκεί έξω και να πείσουμε τον κόσμο να έρθει εδώ». Επιμένοντας το θέμα της εξωστρέφειας η Αφροδίτη τονίζει τη σύνδεση που θα έχει φέτος η Στέγη με κάποιους άλλους χώρους, όπως αυτόν του six d.o.g.s. «Προσπαθούμε να συνδέσουμε μικρά κοινά που κινούνται σε άλλους χώρους, συνεργαζόμενοι με αυτούς τους χώρους, με σκοπό να μεγαλώσει αυτό το κοινό. Πολύς κόσμος που πάει στο six d.o.g.s δεν έχει έλθει ποτέ στη Στέγη, και πολύς κόσμος που έρχεται στη Στέγη δεν έχει πάει ποτέ στο six d.o.g.s. Γιατί να μην τους συνδέσω; Οχι μόνο από πλευράς παραγωγής, αλλά με τη λογική του να επικοινωνήσουμε πληροφορία που δεν αφορά εμάς και να αναλάβουμε ως Στέγη να κυκλοφορήσει αυτή η πληροφορία. Δηλαδή κινούμαστε λίγο ακομπλεξάριστα γιατί δεν υπάρχουν ορδές εκεί έξω που δεν κοιμούνται αν δεν τους προσφέρεις... Φάουστ». Και αφού αναφερθήκαμε στο κοινό, οι άνθρωποι της Συγγρού έχουν πολύ ξεκάθαρη άποψη για την εκπαίδευση των θεατών, αλλά και των ίδιων. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι τα θεάματα που φιλοξενούνται

στη Στέγη είναι αρκετές φορές περισσότερο πρωτοποριακά από ό,τι μπορεί να αντέξει ένας Αθηναίος. Αλλά το κοινό έχει εμπιστοσύνη στον οργανισμό και τις επιλογές του. Οι πιστοί φίλοι της Στέγης θα παρακολουθήσουν μια θεατρική ομάδα κι ας μη γνωρίζουν το έργο της. Και την επόμενη φορά που θα ξαναέλθει στην Αθήνα θα τρέξουν πρώτοι πρώτοι να κλείσουν εισιτήριο. Οπως ακριβώς έγινε και με τους DV8 που εμφανίστηκαν για δεύτερη φορά και άφησαν και πάλι τις καλύτερες εντυπώσεις. Αναρωτιέμαι ποιο είναι το πιο φανατικό κοινό και η Αφροδίτη απαντάει αμέσως: «Οι άρρωστοι είναι οι φίλοι της ηλεκτρονικής μουσικής». Βέβαια, μετά από δεύτερη σκέψη αποφασίζουν από κοινού ότι το μέσο που έχει το μεγαλύτερο κοινό στην Ελλάδα είναι το θέατρο. Αλλά οι θεατρόφιλοι είναι πιο mainstream, οι πραγματικά άρρωστοι, οι φανατικοί, έχουν να κάνουν με την ίδια τη Στέγη, παρά με το είδος του θεάματος. «Υπάρχουν άνθρωποι που έρχονται σε όλα. Είναι οι φίλοι της Στέγης που φτάνουν τις 4.000!». Και αν αναρωτιέστε για την ηλικία του μέσου επισκέπτη του χώρου, οι έρευνες έχουν δείξει 35-36 έτη, αλλά με τεράστιο φάσμα. Οπως τονίζει και η Αφροδίτη, άλλωστε, μεγάλη σημασία έχει και η αναλογία ανδρών-γυναικών. Στο θέατρο μπορεί να έχει πιο πολλές γυναίκες, αλλά στα μουσικά οι άνδρες επικρατούν. Ενα άλλο μεγάλο στοίχημα της Αφροδίτης και του Χρήστου -αλλά και όλων- είναι το κομμάτι της προσβασιμότητας. Εδώ και δύο χρόνια τρέχουν ένα πρόγραμμα για την προσβασιμότητα στην τέχνη για ανθρώπους με αναπηρία. Καλλιτέχνες με αναπηρία από όλο τον κόσμο, καλλιτέχνες επαγγελματίες που ετοιμάζουν παραστάσεις συνδυάζοντας ανθρώπους με αναπηρία με αρτιμελείς και έχουν έλθει αυτά τα δύο χρόνια στην Αθήνα, αλλά και όσοι βρέθηκαν στην πλατείασ έφυγαν αλλαγμένοι. «Είναι πολύ σημαντικό, όχι μόνο επειδή κάνουν πολύ ωραία πράγματα, αλλά γιατί κατά την άποψή μας αυτό είναι ένα αξίωμα της δημοκρατίας», μου εξηγεί ο Χρήστος και συνεχίζει: «Δεν μπορείς να δέχεσαι αποκλεισμό εκ συστήματος πολιτών και να θέλεις να χτίσεις μια δημοκρατική κοινωνία. Εχει μεγάλη σημασία αυτό το μεικτό και ότι κάνουμε παραστάσεις με επαγγελματίες που έχουν αναπηρία». Τον φετινό ορισμό της υγείας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας επικαλείται η Αφροδίτη για να δώσει το στίγμα της Στέγης «Η υγεία ορίζεται ως δυνατότητα προσαρμογής. Αν ένας άνθρωπος με ένα χέρι μπορεί να χορέψει καλύτερα από εμένα

Οκ τώβριος 2014

είναι σαφώς πιο υγιής χορευτής από εμένα. Μου αρέσει πάρα πολύ αυτός ο ορισμός, γιατί δεν είναι δυνατόν αυτός που δεν μπορεί να προσαρμοστεί στις συνθήκες, αυτός που δεν μπορεί να αποδεχθεί τη διαφορετικότητα να είναι ο υγιής και ο άλλος που μαθαίνει να χορεύει με αναπηρικό καροτσάκι να έχει το πρόβλημα. Πρόβλημα έχει αυτός που δεν μπορεί να προσαρμοστεί». Τέτοιου είδους παραστάσεις σε αλλάζουν, σε βελτιώνουν ως άνθρωπο, σε κάνουν να σκεφτείς τι δυνατότητες έχεις και αν τις εκμεταλλεύεσαι στο έπακρο. Πέρυσι είχα παρακολουθήσει ένα σεμινάριο ακουόντων και κωφών μουσικών που επιμελούνταν μια ξένη καλλιτέχνις. Ερευνούσαν τον ήχο μέσα από τη ζωγραφική και την αφή. Εβαζαν μπίλιες με μπογιά πάνω στα ηχεία και ανάλογα με την ένταση του ήχου οι μπίλιες αναπηδούσαν και το χρώμα δημιουργούσε τέχνη πάνω στο χαρτί. Γιατί αυτό είναι τέχνη. Να παρακολουθείς κάτι και να βγαίνεις διαφορετικός. Σαν ψυχανάλυση! Αυτός είναι ο σκοπός, και αυτό είναι το ζητούμενο των ανθρώπων που εργάζονται σκληρά πίσω από τις δεκάδες παραστάσεις που θα ανέβουν και φέτος στη Συγγρού. Η συζήτηση μαζί τους είναι πάντα κάτι παραπάνω από απολαυστική. Ισως γιατί ανήκω σε αυτούς που έχουν κάνει τη Στέγη στέκι τα τελευταία χρόνια. Σε αυτούς που χαίρονται να μπαίνουν στους χώρους δοκιμών και να βλέπουν 16χρονα να τρέχουν, να κάνουν πρόβες, να φωνάζουν, να δίνουν ζωή στο κτίριο. Κλείνοντας, ρωτάω για τους στόχους της επόμενης περιόδου. «Της επόμενης;» ρωτάει με απορία η Αφροδίτη. «Εμείς κάνουμε σχέδια για το 2020!». Ε, ας πούμε για αυτά: «Να είναι η Στέγη ακόμα πιο ανοιχτή, ακόμα πιο παρούσα στη σύγχρονη δημιουργία», ξεκινάει ο Χρήστος, για να προσθέσει τη Αφροδίτη τη λέξη σινεμά, που είναι η καινούργια τους αγάπη. «Να είμαστε σημείο αναφοράς διεθνώς, να μη χρειάζεται να εξηγήσεις σε κάποιον όταν λες τη λέξη Στέγη, να έχουμε μεγαλύτερο κοινό, πιο διευρυμένο και μεγαλύτερη παρουσία ψηφιακά». Αυτά όσον αφορά στον οργανισμό, γιατί αυτό που κατα βάθος εύχονται και οι δύο -και μαζί τους όλοι μας- είναι να έχει... ξεφοβηθεί ένα ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό κόσμου αυτό που λέμε σύγχρονο πολιτισμό!

Κείμενο: Θάνος Τριανταφύλλου

Ο γάτος του «16»

Ο πεζόδρομος της Βαλαωρίτου αποτελούσε και αποτελεί τη σύγχρονη Εκκλησία του Δήμου. Εκεί όπου ο καθένας δύναται να εκφράσει την άποψή του μέσα σε ένα πολύβουο ακροατήριο. Δημοσιογράφοι, παλαιοί βουλευτές, φιλόδοξοι πολιτευτές, άνθρωποι της αγοράς και των χρηματιστηρίων, περαστικοί που περπάτησαν τον εμπορικό δρόμο της Βουκουρεστίου και ξαπόστασαν για έναν espresso μέχρι να αποφασίσουν τι χρώμα Prada θα αγοράσουν και πολλοί-πολλοί ακόμη, συνθέτουν το πολύχρωμο μωσαϊκό ήχων και χρωμάτων. Ο πεζόδρομος της Βαλαωρίτου μαζί με ένα κομμάτι της -επίσης πεζοδρομημένης Βουκουρεστίου- σχηματίζουν ένα ιδιαίτερο «Τ» στο κέντρο της πόλης. Ο πεζόδρομος της Βαλαωρίτου είναι ένας κατ' εξοχήν πρωινός δρόμος. Εχει καταγραφεί στη συνείδηση όλων ως στέκι ημέρας. Πρωινός καφές, brunch, μεσημεριανό. Οταν πέφτει ο ήλιος, σαν να συμβαίνει κάτι μαγικό: οι καφέδες μαζεύονται, τα πούρα σβήνουν γρήγορα στα τασάκια, οι τσάντες φοριούνται ξανά στους ώμους και είναι σαν να υπάρχει ένας «φανταστικός» τσεκαδόρος που διώχνει τον κόσμο και η Βαλαωρίτου αδειάζει. Αυτό ήταν κάτι που δεν μπορούσα ποτέ να το καταλάβω.

Ο πεζόδρομος είναι ευλογία για τη διασκέδαση. Δεν υπάρχει ευρωπαϊκή πρωτεύουσα με άδειο πεζόδρομο τη νύχτα. Τουλάχιστον όσες έχουν νυχτερινή ζωή. Τα παραδείγματα πολλά. Στη μεσογειακή Βαρκελώνη, στο Αμστερνταμ, στο Μιλάνο… Πεζόδρομοι που δίνουν οξυγόνο στην πόλη πρωί-βράδυ. Κάτι όμως μοιάζει σιγά σιγά να αλλάζει στο περίφημο «Τ» της πόλης. Ακριβώς την ώρα που όλα τα φώτα χαμηλώνουν επικίνδυνα για τις αισθήσεις και τις δημόσιες συμπεριφορές και μόνο οι ακριβές βιτρίνες παραμένουν και συνεχίζουν να φοράνε τα καλά τους και να εκπέμπουν λάμψη. Εκεί, στον αριθμό 16 της Βουκουρεστίου, και μέσα σε μια μακρόστενη στοά ανάμεσα σε διάσημα χρυσοχοΐα και μοδάτες φίρμες, βρίσκεται το Il gatto. Το σήμα του, ο γάτος: πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες, ένα ζωντανό δίπλα μας και κοντά μας, χαδιάρικο και δυναμικό, ανεξάρτητο, αλλά και πονηρό και τζαναμπέτικο. Μα πάνω από όλα αγαπησιάρικο. Οπως και το μαγαζί. Μην τα πολυλέμε, αλλά μια ημέρα του 2005 ο γάτος του καταστήματος ήρθε και κούρνιασε στο πίσω μέρος της στοάς. Με το ταμπεραμέντο και τη δεξιοτεχνία του δημιούργησε και συνεχίζει να δημιουργεί μια

όμορφη, ζεστή ατμόσφαιρα, καταφύγιο για τον χειμώνα που έρχεται. Με εξαιρετικές μουσικές, συνοδευόμενες από finger food ή πλατώ αλλαντικών και τυριών μαζί με το κρασί ή το ποτό σας. Ο γάτος του «16» φλερτάρει με όλες τις ηλικίες, ενώ θαμώνες του είναι από στελέχη εταιρειών της ευρύτερης περιοχής που ξεκίνησαν για aperitivo και βρίσκονται ήδη στο τέταρτο ποτήρι, μέχρι δημοσιογράφους, δικηγόρους, αλλά και νέες παρέες που μετά από ένα δειλό βλέμμα, χαμογελούν και μπαίνουν. Ενδεχομένως να βρεις και κόσμο που απλά πίνει εκεί «γιατί αυτή είναι η δουλειά του». Με τον καιρό, έγινε το μυστικό όσων ζουν και κυρίως όσων δουλεύουν στο Κέντρο. Η ψυχή του γάτου του «16» είναι ο αεικίνητος Βασίλης Τσιατσιάμης και είναι εκείνος που συμβάλλει με τη συμπεριφορά του στη διαμόρφωση ατμόσφαιρας κατ' ευθείαν από το “Midnight in Paris”. Δεν θα σας πω άλλα. Να πάτε να τον βρείτε και εκείνο και την παρέα του. Και να πιείτε. Αξίζει. Και σας το λέω εγώ. «Που αυτή είναι η δουλειά μου».

Κείμενο: Χρήστος Τσαπακίδης

Οκ τώβριος 2014

Gotham begins!!!

Αν κρίνουμε από τις πρεμιέρες τηλεοπτικών σειρών φέτος και πέρυσι, μπορούμε να πούμε ότι η μικρή οθόνη έχει πλέον εισέλθει στην εποχή των κόμικς. Από το “Agents of S.H.I.E.L.D.” και το επερχόμενο spin-off του, “Agent Carter”, μέχρι το “Flash”, το “Constantine” και το “Gotham”, η Marvel και η DC Comics φιλοδοξούν να μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον μας, εκμεταλλευόμενες την τεράστια «δεξαμενή» φαν που διαθέτουν οι υπερήρωές τους. Μία από τις πιο πολυσυζητημένες σειρές για φέτος είναι ασφαλώς το “Gotham”, το οποίο φέρνει στην Ελλάδα η Nova κάθε Τετάρτη στις 21.00, μόλις 48 ώρες μετά την προβολή των επεισοδίων στις ΗΠΑ. Οι παραγωγοί προσπαθούν να χτίσουν πάνω στην υπερεπιτυχημένη τριλογία του Μπάτμαν του Κρίστοφερ Νόλαν, αξιοποιώντας το γεγονός ότι ο «Σκοτεινός ιππότης» αποτελεί έναν από τους δημοφιλέστερους ήρωες του κόσμου των κόμικς. Το “Gotham” εστιάζει στη γενέτειρα του Μπάτμαν πριν από την ανάδειξή του τελευταίου ως υπερήρωα και επομένως πριν από την ανάδειξη των «υπερκακών» που κάνουν τη ζωή του (και τη ζωή της πόλης του) δύσκολη. Ο πρώτος κύκλος ξεκινά με τη δολοφονία των γονέων του Μπρους Γουέιν και την ανάληψη της υπόθεσης από δύο εντελώς διαφορετικούς μεταξύ τους αστυνομικούς, τον «άφθαρτο» Τζιμ Γκόρντον και τον κυνικό (ε, και κάπως διεφθαρμένο) Χάρβεϊ Μπούλοκ. Κρίνοντας από τα πρώτα επεισόδια, βλέπουμε ουσιαστικά μία μεταφορά μίας “buddy movie” στη μικρή οθόνη, καθώς η σειρά επικεντρώνεται στους δύο ντετέκτιβ - τουλάχιστον σε αυτό το αρχικό στάδιο. Ο Μπεν ΜακΚένζι, ο οποίος υποδύεται τον Τζιμ Γκόρντον, μιλά για αυτή τη δύσκολη σχέση μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών: «Είναι μία σχέση με πολλή πλάκα. Ο Ντόναλ (σσ. ο Ντόναλ Λογκ) είναι ιδανικός για τον ρόλο του Χάρβεϊ Μπούλοκ επειδή μπορεί να είναι ταυτόχρονα επικίνδυνος και αστείος. Οταν τον συναντάμε για πρώτη φορά, ο

Τζιμ είναι ένας 'ψαράς' στο αστυνομικό τμήμα της Γκόθαμ. Είναι βετεράνος πολέμου και ο πατέρας του ήταν εισαγγελέας, επομένως διαθέτει έναν κώδικα αρχών. Ο Χάρβεϊ δεν έχει κάτι τέτοιο. Ξέρει όμως πώς λειτουργεί η πόλη. Ξέρει πότε να καλοπιάσει κάποιον και πότε να τον ταρακουνήσει. Τρέφει ο ένας για τον άλλον έναν απρόθυμο σεβασμό». Ο Γκόρντον όμως βρίσκεται ήδη από την αρχή της σειράς πολύ κοντά και στον πιτσιρικά Μπρους Γουέιν (ο οποίος μετέπειτα θα μεταμορφωθεί στον Μπάτμαν). Ο ΜακΚένζι απαντά στο εάν αυτή η σχέση θα αποτελέσει σημαντικό μέρος του story: «Είναι τεράστιο κομμάτι της ιστορίας. Ο χαρακτήρας μου δένεται με τον Μπρους επειδή και ο Τζιμ έχασε τον πατέρα του όταν ήταν στην ηλικία του Μπρους. [...] Εχουν ένα είδος σχέσης πατέρα-γιου». Κάτι, βέβαια, που δεν είναι και πολύ εύκολο, καθώς τον ίδιο ρόλο έχει αναλάβει και ο μπάτλερ της οικογένειας, Αλφρεντ. Η αλήθεια είναι πως η προσέγγιση του ηθοποιού Σον Πέρτγουι στον Αλφρεντ ξενίζει εκ πρώτης όψεως. Και αυτό γιατί έχουμε μάθει σε έναν χαρακτήρα μειλίχιο, ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με τη δυναμική -και ορισμένες φορές οργισμένη- εκδοχή του Πέρτγουι. Αν, όμως αναλογιστούμε ότι ο Αλφρεντ στο “Gotham” είναι καμιά εικοσαριά χρόνια νεότερος από ό,τι τον έχουμε συνηθίσει, τότε η προσέγγιση του Πέρτγουι έχει απόλυτο νόημα, καθώς σε κάθε ηλικία ο δυναμισμός εκφράζεται με διαφορετικό τρόπο. Παράλληλα με την ιστορία των δύο ντετέκτιβ, αλλά και του 12χρονου Μπρους Γουέιν, η σειρά αναδεικνύει τα πρώτα βήματα των θρυλικών «κακών» της Γκόθαμ: του Πιγκουίνου (οι σκηνές δολοφονίας στις οποίες εμπλέκεται έχουν μεγάλες δόσεις σπλάτερ και είναι από τις πιο έντονες της σειράς), του Γρίφου (ο οποίος προς το παρόν παρουσιάζεται ως CSI στο αστυνομικό τμήμα), της Πόιζον Αιβι (κάνει μία σύντομη εμφάνιση στο πρώτο επεισόδιο), του Τζόκερ, του Διπρόσωπου κά. Την ίδια στιγμή, όμως, εισάγει και νέους «κακούς». Ανάμεσα σε αυτούς είναι και η Φις Μούνεϊ, την οποία

υποδύεται η Τζέιντα Πίνκετ Σμιθ (σύζυγος του Γουίλ, την οποία είδαμε και στο «Μάτριξ»). Πρόκειται για μία κακοποιό που φιλοδοξεί να ανατρέψει τον Ντον Φαλκόνε (στον ρόλο του ο εξαιρετικός Τζον Ντόμαν, γνωστός από το “The wire” και το “Person of interest”) για να αναλάβει τα ηνία της μαφίας του Γκόθαμ. Τι αρέσει περισσότερο στη Σμιθ από τον χαρακτήρα της; «Λατρεύω το ότι η Φις Μούνεϊ είναι μία γυναίκα που μπορεί να σταθεί όρθια σε μία αντροκρατούμενη πόλη όπως η Γκόθαμ. Οι άντρες αυτοί δεν αστειεύονται, αλλά η Φις μπορεί να τους αντιμετωπίσει». Ερωτηθείσα σχετικά με το ποια την ενέπνευσε για τον ρόλο, η Σμιθ απάντησε: «Συνδύασα την Γκριζέλντα Μπλάνκο (σσ. μία περιβόητη κακοποιός, γνωστή και ως «Βασίλισσα της κοκαΐνης») και τη Νόρμα Ντέσμοντ από το “Sunset Boulevard”. Η Φις είχε μία τραυματική παιδική ηλικία, όπως η Γκριζέλντα, η οποία είναι υπεύθυνη για τον βίαιο χαρακτήρα της. Η Νόρμα Ντέσμοντ είναι σαν τη μάσκα της. Η Φις δημιούργησε αυτή τη μάσκα για να κρύψει την Γκριζέλντα». Η ηθοποιός είχε επίσης μόνο καλά λόγια να πει για τον Ρόμπιν Λορντ Τέιλορ, ο οποίος προς το παρόν είναι η αποκάλυψη της σειράς με τις εναλλαγές κακομοιριάς και βίαιων ξεσπασμάτων: «Είναι από τους αγαπημένους μου στον ρόλο του Πιγκουίνου. Εχουμε δει και άλλες διαφορετικές ερμηνείες του Πιγκουίνου, όμως ο Ρόμπιν πάει ακόμα πιο μακριά. Είναι πολύ καλός». Αν και είναι νωρίς να βγάλουμε τελικά συμπεράσματα για τη σειρά, η υπέροχη αισθητική της (η Γκόθαμ μοιάζει με μία νουάρ εκδοχή της Νέας Υόρκης), η περιέργειά μας για το πώς ξεκίνησαν και πώς εξελίσσονται οι χαρακτήρες αυτού του σύμπαντος της DC Comics, αλλά και αυτό το μπόλιασμα με νέους χαρακτήρες που δεν έχουμε συναντήσει στα κόμιξ αρκούν για να μας κρατήσουν στον καναπέ μας τουλάχιστον για τα 16 επεισόδια του πρώτου κύκλου.

Κείμενο: Κώστας Τσαούσης

Οκ τώβριος 2014

Μια γενιά... πρόωρων ενηλίκων Σελίδα 451 της νέας έκδοσης από το Επίκεντρο ενός ήδη εμβληματικού βιβλίου «Η Ελλάδα στη δεκαετία του ΄80 - Κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό», με την επιστημονική επιμέλεια του Παναγή Παναγιωτόπουλου και του Βασίλη Βαμβακά. Στη σελίδα αυτή το μάτι μου πέφτει σε δύο τεκμήρια που συνοδεύουν το λήμμα «Πεζογραφία» (συντάκτης ο δημοσιογράφος και κριτικός Βαγγέλης Χατζηβασιλείου) και τα οποία προέρχονται από τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ): το εξώφυλλο ενός περιοδικού και μια εσωτερική σελίδα από το ίδιο περιοδικό. Και τα δύο ανήκουν στο τεύχος 135 (Ιανουάριος 1981) του περιοδικού «Θούριος: κεντρικό όργανο της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος», όπως φαίνεται καθαρά κάτω από τον τίτλο του περιοδικού. Στο εξώφυλλο γίνεται αναφορά και στο αφιέρωμα που φιλοξενεί στις σελίδες του το περιοδικό στους νέους λογοτέχνες της εποχής, με ειδική αναφορά στον Πέτρο Τατσόπουλο. Ο τελευταίος -γεννημένος το 1959έχει ήδη βγάλει το πρώτο του βιβλίο, ένα μυθιστόρημα με τίτλο «Οι ανήλικοι», που αναφέρεται στη γενιά της μεταπολίτευσης, συζητείται στους λογοτεχνικούς κύκλους και φέρνει τον νεαρό συγγραφέα στο προσκήνιο. Οι συντάκτες του «Θούριου» καταγράφουν μια συζήτηση με τον συγγραφέα και συνοδεύουν το όλο θέμα με έναν αφάνταστα ευρηματικό τίτλo: «Μια γενιά πρόωρων ενηλίκων». Με τον Πέτρο Τατσόπουλο γνωριστήκαμε στις αρχές του ΄80 με διαμεσολαβητή τον κοινό μας φίλο Ηλία Καφάογλου, ο οποίος κρατούσε το μικρό κατάστημα των εκδόσεων Υάκινθος σε ένα δρόμο της Κυψέλης. Ανάμεσα στην πρώτη εκδοτική σοδειά του Υάκινθου ήταν και «Οι ανήλικοι» του Τατσόπουλου. Με τον Ηλία εκτός από φίλοι είχαμε και την ιδιότητα του συντρόφου από το πέρασμα μας από την Β΄ Πανελλαδική, η οποία προήλθε από τη διάσπαση του «Ρήγα» στα τέλη του ΄70. Με τον Πέτρο δεν είχαμε κοινές κομματικές διαδρομές, αλλά διατηρήσαμε επαφή. Μάλιστα, λίγα χρόνια μετά, συντάκτης πια στον «Θούριο» (και στέλεχος του «Ρήγα»), έγραψα μια κριτική παρουσίαση για το βιβλίο του «Κινούμενα σχέδια» (έκδοση του 1984). Ας ξαναγυρίσουμε όμως πίσω στον πρώτο μήνα του

σωτηρίου έτους 1981. Η Ελλάδα ζει ήδη μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδο. Ο Γεώργιος Ράλλης έχει αναλάβει πρωθυπουργός μετά την εκλογή στην Προεδρία της Δημοκρατίας του Κωνσταντίνου Καραμανλή και είναι αναγκασμένος να δίνει ένα σκληρό διμέτωπο αγώνα. Από τη μια, έχει τον Ευάγγελο Αβέρωφ-Τοσίτσα (που δεν μπορεί να καταπιεί την ήττα του στην κοινοβουλευτική ομάδα της Νέας Δημοκρατίας) και από την άλλη, τον Ανδρέα Παπανδρέου που μετράει τα τελευταία μέτρα της απόστασης που χωρίζουν εκείνον και το κίνημά του από τα Παλιά Ανάκτορα και το Μαξίμου. Μετά από δέκα μήνες -τον Οκτώβριο του 1981- η νίκη είναι δική του. Ενα νέο κεφάλαιο ανοίγει. Το κεφάλαιο της «Αλλαγής» και μαζί του, η πιο παράξενη και αμφιλεγόμενη δεκαετία της εποχής της μεταπολίτευσης. Για αυτή τη δεκαετία οργανώνει τη συζήτηση και θέτει τα ερωτήματα το περιώνυμο βιβλίο που επιμελήθηκαν οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι Παναγής Παναγιωτόπουλος και Βασίλης Βαμβακάς, ο πρώτος επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας με έμφαση στους κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Τομέας Κοινωνικής Θεωρίας και Κοινωνιολογίας) και ο δεύτερος επίσης επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το βιβλίο, που περιλαμβάνει συνολικά 264 λήμματα γραμμένα με ξεχωριστό και ιδιαίτερο τρόπο από 145 συντάκτες -μεταξύ αυτών πολλοί γνωστοί πανεπιστημιακοί και δημοσιογράφοι- και 770 τεκμήρια, ήταν το αποτέλεσμα μιας πολύχρονης επίπονης, συστηματικής ερευνητικής εργασίας σε όλα τα δυνατά επίπεδα. Η συγκεκριμένη έρευνα βρήκε υποστηρικτές εντός και εκτός πανεπιστημίου, καθώς ένα μέρος της χρηματοδοτήθηκε από το Ιδρυμα Ι. Φ. Κωστόπουλου και το Πρόγραμμα Καποδίστριας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο -κατά πολύ νεότερος μου- Παναγής Παναγιωτόπουλος είναι ένας από τους σταθερούς συνομιλητές μου τα τελευταία χρόνια, ένας συνομιλητής που με τιμά και με τη φιλία του. Οταν πήρα στα χέρια μου τη νέα έκδοση του βιβλίου (η πρώτη έκδοσή του κυκλοφόρησε το 2010), το πρώτο που έσπευσα να τον ρωτήσω από

καθαρή περιέργεια δημοσιογραφικού τύπου (δηλαδή περιέργεια που διακρίνεται από τη διαρκή της πρόθεση να λειτουργήσει υπέρ της μόχλευσης μιας ιδιαίτερης ίντριγκας) ήταν για το προσφιλές του λήμμα. Ενιωσα την αμηχανία, αλλά και τη συστολή του. Γι΄ αυτό, προς αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων περιόρισα το ενδιαφέρον μου σε εκείνα τα λήμματα που φέρουν την υπογραφή του. Γέλασε - με ανακούφιση. «Το λήμμα για την πίτσα», απάντησε. Το συγκεκριμένο λήμμα -ο τίτλος «Πίτσα» συνοδεύεται από τον κατατοπιστικό υπότιτλο: «Διατροφικές αλλαγές και αναδιάταξη των οικογενειακών συναισθημάτων»- δίνει την αφορμή στον Παναγιωτόπουλο να μιλήσει για το προσφιλές του θέμα: τις αλλαγές που βιώνει η ελληνική μεταπολιτευτική κοινωνία και τα αποτελέσματα που αυτές παράγουν και στηρίζουν στο πλαίσιο της οικογενειακής πραγματικότητας. Το βιβλίο σε κάθε περίπτωση δεν είναι ένα κλασικό λεξικό, καθώς οι συντάκτες των λημμάτων δεν καταγράφουν απλώς το γεγονός στο οποίο αναφέρονται, αλλά παίρνουν θέση για αυτό, έχοντας επιλέξει να προσδώσουν μια αρκούντως αναγνωρίσιμη προστιθέμενη αξία στο γεγονός μέσα από το συνοδευτικό ερμηνευτικό σχήμα. Επιπλέον, πρόκειται για ένα βιβλίο που αρνείται να συμμετάσχει στη δαιμονοποίηση ή και την απαξίωση προσώπων και καταστάσεων, αλλά ψάχνει όπως οι επίμονοι αρχαιολόγοι των ημερών μας για τη δική τους σκαπάνη που θα φέρει στο προσκήνιο όλα εκείνα τα στοιχεία της ελληνικής πραγματικότητας που θα αρχίσουν να συνθέτουν τις αιτίες για τη σημερινή μας κατάληξη. Για όλα αυτά που κανείς μας δεν δικαιούται να κάνει τον ανήξερο ή και τον αθώο… Στη σελίδα 648 ο Παναγής Παναγιωτόπουλος υπογράφει το λήμμα για τον Μάνο Χατζιδάκι. Στον υπότιτλο διαβάζω: «Ενας μοντέρνος διανοούμενος στην εποχή του κοινωνικού εκδημοκρατισμού». Στα γραφόμενα του Παναγιωτόπουλου ο αναγνώστης θα βρει ερεθίσματα-τροφή για σκέψη γύρω από φαινόμενα όπως η εθνικιστική έξαρση, ο φυλετικός φανατισμός, η ομοφοβία, η απαξίωση των ανθρώπων του πολιτισμού και της διανόησης και άλλα. Σημερινά πράγματα, σημερινά αδιέξοδα… για την ίδια γενιά, τη γενιά των πρόωρων ενηλίκων. Τη δική μας γενιά!

Κείμενο: Παύλος Παπαδόπουλος*

Οκ τώβριος 2014

Πώς η εξουσία κατασκευάζει τη σεξουαλικότητα Μια Κυριακή μεσημέρι, περίπου πριν από ένα χρόνο, οδηγούσα στην Πανεπιστημίου και μπροστά μου είδα ένα τρόλεϊ με έναν στίχο του Καβάφη με τεράστια γράμματα: «ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ ΣΤΕΣ ΗΔΟΝΕΣ ΘΑ ΔΩΣΩ». Χαμογέλασα. Σκέφτηκα: «Ενας ποιητής, που πριν από 100 χρόνια έδινε το σώμα του 'στες ηδονές', σήμερα, το 2013, μου κλείνει το μάτι από ένα τρόλεϊ». Δεν είχα καταλάβει το κρυμμένο νόημα του στίχου. Το κατάλαβα τον Ιούλιο του 2014 στη Μάνη, όπου πήγα διακοπές μαζί με δύο πολύ καλούς μου φίλους και διάβασα το βιβλίο του Δημήτρη. Και θα σας πω σήμερα τι είναι αυτό που κατάλαβα. Πριν όμως σας πω τι κατάλαβα, θα σας αποκαλύψω ένα μυστικό: το βιβλίο του Δημήτρη Παπανικολάου «Σαν κ’ εμένα καμωμένοι: Ο ομοφυλόφιλος Καβάφης και η ποιητική της σεξουαλικότητας» δεν είναι ένα βιβλίο για τον Καβάφη και για το πόσο (πολύ ή λίγο...) ομοφυλόφιλος ήταν, όπως νομίζουν αυτοί που δεν έχουν διαβάσει ούτε το βιβλίο του Δημήτρη, ούτε τα ποιήματα του Καβάφη. Είναι ένα πρωτοποριακό βιβλίο για το πώς ποιείται η σεξουαλικότητα. Για το πώς διαμορφώνεται η ερωτική ταυτότητα. Για το πώς συνδέεται η σεξουαλικότητα με την ανεξαρτησία του πνεύματος. Και, τέλος, για τον ρόλο και τη συμβολή του Καβάφη σε αυτή τη διαδικασία. Θα ήθελα ακόμα να σας προειδοποιήσω ότι όλοι σας, άντρες και γυναίκες, διατρέχετε τον κίνδυνο να φύγετε από αυτή την παρουσίαση λίγο πιο γκέι απ’ όσο ήρθατε, ακόμα και όσοι δεν είστε καθόλου. Γι’ αυτό, έχετε ακόμα το χρονικό περιθώριο, όσοι ανησυχείτε, να αποχωρήσετε προκειμένου να προφυλαχθείτε. Αλλά νομίζω ότι δεν ανησυχεί κανείς... Θα ξεκινήσουμε με δύο παραδοχές που αποτελούν πυλώνες του βιβλίου. Πρώτον, ο Παπανικολάου εξηγεί και αξιοποιεί τη θεωρία του Μισέλ Φουκώ για τη σεξουαλικότητα. Μη βιαστείτε να αισθανθείτε μια απέραντη ανία. Είναι επαναστατική η θεωρία! Θα καταλάβετε απίθανα πράγματα για τον εαυτό σας αν μάθετε τι υποστη-

ρίζει: η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι η σεξουαλικότητα δεν είναι η επιθυμία. Η σεξουαλικότητα είναι αυτό που σου συμβαίνει όταν η πρωτογενής σου επιθυμία έρχεται σε επαφή με την οικογενειακή και κοινωνική πρόσληψή της. Τότε προσλαμβάνεις ξανά μέσα σου αυτό που αντιλαμβάνεσαι ότι προκαλεί στους γύρω σου. Κι έτσι η σεξουαλικότητά σου δεν είναι πια μόνο η πηγαία επιθυμία σου, αλλά συμπληρώνεται από την εικόνα που έχουν οι άλλοι για την επιθυμία σου αυτή. Εάν οι άλλοι έχουν μια αρνητική εικόνα για την επιθυμία σου, τότε εσύ προσλαμβάνεις μέσα σου αυτή την αρνητική εικόνα. Σου συμβαίνει κάτι σαν τη δηλητηρίαση. Εσύ φυσικά αντιδράς στο δηλητήριο. Δεν συμφωνείς με αυτή την αρνητική εικόνα. Και βλέπεις ότι έχεις δύο επιλογές: είτε να συμμορφωθείς, να παραστήσεις ότι συμφωνείς, να παίξεις θέατρο, να πιέσεις τον εαυτό σου και να συμβιβαστείς, είτε να αντισταθείς και να διεκδικήσεις την ατομικότητά σου, την αξία σου και την αξιοπρέπειά σου. Πρόκειται για μια δοκιμασία που δεν είναι τελεσίδικη, είναι συνεχής, είναι αμφίρροπη και διαρκεί μια ζωή. Ποιο είναι το υλικό της σεξουαλικότητας; Είναι εικόνες, είναι λέξεις, είναι νόημα. Είναι αυτό που λέμε «Λόγος». Προσλαμβάνουμε διαρκώς νέο Λόγο για την Επιθυμία. Από μικρά παιδιά. Και σταδιακά παράγουμε και τον δικό μας Λόγο. Για να ενισχύσουμε τον Λόγο που απορροφούμε, αν συμφωνούμε με αυτόν, ή για να τον καταπολεμήσουμε, εάν διαφωνούμε. Η σεξουαλικότητα είναι ένας διάλογος της επιθυμίας μας, όπως την αντιλαμβανόμαστε εμείς, και της ίδιας αυτής επιθυμίας, όπως την αντιλαμβάνονται οι άλλοι: οι φίλοι μας, οι γονείς μας, οι συνεργάτες μας, τα παιδιά μας - και φυσικά οι θεσμοί και οι εκφράσεις της εξουσίας, δηλαδή τα μέσα ενημέρωσης, η θρησκεία, η τέχνη, η επιστήμη, το κράτος. Ο Λόγος διαχειρίζεται τα σώματα. Ο Λόγος τα ερεθίζει, τα αποδοκιμάζει και τα συντρίβει. Σκεφτείτε: η θρησκευτική απαγόρευση είναι Λόγος. Και ελέγχει το σώμα. Η

Πορνογραφία είναι Λόγος. Και ελέγχει το σώμα. Ολα είναι Λόγος - που ελέγχει το σώμα. Κι εδώ ερχόμαστε στον τίτλο του βιβλίου του Δημήτρη: «Η ποιητική της σεξουαλικότητας». Που ενώ εκ πρώτης όψεως νομίζεις ότι αναφέρεται στα ερωτικά ποιήματα του Καβάφη, εντούτοις εννοεί πρωτίστως κάτι άλλο: το πώς ο Λόγος ποιεί την σεξουαλικότητα. Πώς η σεξουαλικότητα διαρκώς πλάθεται και αναπλάθεται μέσα από τον Λόγο για την Επιθυμία. Και μέσα σε αυτό το δυναμικό και πυκνό πεδίο συγκρούσεων, μέσα στην αδιάκοπη ποιητική της σεξουαλικότητας, έρχεται ένας ακόμα Λόγος: ο Λόγος του Καβάφη. Αυτό είναι το βιβλίο του Δημήτρη. Δεύτερη παραδοχή: εκείνο που μας υπενθυμίζει ο Δημήτρης στο βιβλίο του είναι ότι η σεξουαλικότητα όπως την ξέρουμε σήμερα -στην Ευρώπη και γενικότερα στον δυτικό κόσμο- έχει ηλικία περίπου 150 ετών. Συμπτωματικά, όσα και τα χρόνια που πέρασαν από τότε που γεννήθηκε ο Καβάφης (151 χρόνια, από τις 29 Απριλίου 1863). Ο όρος «ομοφυλόφιλοι», όπως σημειώνει ο Δημήτρης, εισήχθη για πρώτη φορά δημόσια το 1869 από τον Ούγγρο δημοσιογράφο Karl Maria Kertbeny. Πριν από τη δεκαετία του 1860 η σεξουαλικότητα, όσο κι αν φαίνεται παράξενο σήμερα, μάλλον ήταν πιο ασαφώς προσδιορισμένη σε σχέση με το σήμερα. Τι συνέβη τότε; Εκείνη την εποχή ξεκίνησε η παραγωγή επιστημονικού Λόγου για τη σεξουαλικότητα. Μέσα από τον επιστημονικό Λόγο, ιατρικό, ψυχιατρικό, νομικό, αλλά και μέσα από τον λογοτεχνικό Λόγο, και κατ’ επέκταση μέσα από τον ηθικό και πολιτικό Λόγο, επιχειρήθηκε μια νέα «χαρτογράφηση της επιθυμίας». Μέχρι τότε η έννοια της ομοφυλοφιλίας αφορούσε μια πράξη κατακριτέα και κατά περίπτωση τιμωρητέα. Η πράξη όμως αυτή καθεαυτή δεν προσδιόριζε ψυχολογικά τον άνθρωπο. Δεν τον μετέτρεπε σε ιδιαίτερο «τύπο ανθρώπου», όπως τον προσδιορίζει από το 1860 και μετά. Μετά το 1860, ένα νέος Λόγος δημιουργείται, που περιγράφει ψυχιατρικά την ομοφυλόφιλη πράξη. Της δίνει νέες τερατώδεις διαστάσεις.

Ο ομοφυλόφιλος γίνεται μια παθολογική και μειωτική ταυτότητα που «κολλάει» ανεξίτηλα επάνω στον άνθρωπο που επιθυμεί ανθρώπους του ιδίου φύλου. Μέσα από τον στιγματισμό της ομοφυλοφιλίας η εξουσία του ιατρικού, νομικού και πολιτικού Λόγου επιτυγχάνει τη διχοτόμηση της σεξουαλικότητας σε «κανονική» και «αντικανονική». Η διχοτόμηση αυτή είναι πραγματική ή τεχνητή; Οπως έχουν αποδείξει έρευνες, όπως γνωρίζουν οι θεραπευτές της ψυχής και οι εξομολόγοι ιερείς, αλλά και όπως γνωρίζουμε όλοι μας, τα σύνορα ανάμεσα στο «κανονικό» και στο «αντικανονικό» δεν είναι σαφή. Η Ενωση Αμερικανών Ψυχιάτρων (American Psychiatric Association, APA) υποστήριξε το 2000, κατά λέξη, ότι: «Ορισμένοι άνθρωποι πιστεύουν ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι εγγενής και οριστικός. Ωστόσο, ο σεξουαλικός προσανατολισμός αναπτύσσεται και μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου». Αρα, γιατί οι θεσμοί εξουσίας μετά το 1860 τελειοποίησαν τη διχοτόμηση της σεξουαλικότητας σε κανονική και αντικανονική; Γιατί επιχείρησαν να καθοδηγήσουν τον βίο των πολιτών ασκώντας αυτό που αποκαλεί ο Φουκώ «βιοπολιτική»; Γιατί αυτή η εμμονή των θεσμών εξουσίας με τη σεξουαλικότητα; Κάποια σκοπιμότητα θα πρέπει να υπήρχε και να υπάρχει. Και η απάντηση είναι: «Ναι. Υπάρχει σκοπιμότητα». Καθώς η πρωταρχική ιδιότητα της εξουσίας είναι να ενισχύει τον εαυτό της, τότε η εμμονή της εξουσίας στη διχοτόμηση της σεξουαλικότητας ανάμεσα σε «κανονική» και «αντικανονική» έχει άμεση σχέση με την ιδιότητα αυτή - δηλαδή με την προσπάθεια για τη δική της ενίσχυση, πάντοτε μέσω του Λόγου. Ενας τρόπος για να δεσμεύσεις και να ελέγξεις τη σεξουαλικότητα είναι να στιγματίσεις ως «αντικανονική» την ομοερωτική όψη της. Αλλά όχι μόνο. Ας σκεφτούμε ότι και η ετεροφυλοφιλική όψη της σεξουαλικότητας έχει στιγματιστεί. Ας θυμηθούμε την ασφυκτική καταπίεση της γυναίκας, που σήμερα συνεχίζεται στη μη δυτική πλειονότητα του πλανήτη. Ετσι λοιπόν, με τον φόβο του στιγματισμού που υποβάλλει η νομική, η ιατρική, αλλά και η θεολογία, δεσμεύεται συνολικά η σεξουαλικότητα των πληθυσμών. Σκεφτείτε: ακόμα και ένα ανεπαίσθητο ομοερωτικό συναίσθημα στη σκέψη ενός ετεροφυλόφιλου, όταν αυτό είναι στιγματισμένο και αποδοκιμασμένο, τον κάνει να πιστεύει ότι κουβαλάει μέσα του ένα μίασμα και μια αδυναμία που οφείλει να κρύψει και να καταπολεμήσει. Και αυτό ακριβώς κάνει μέσα από την αναπαραγωγή συμπεριφορών ομοφοβίας, αφού η ομοφοβία είναι η κυριότερη στρατηγική απόκρυψης μιας υπόγειας ομοφυλόφιλης επιθυμίας. Ενα είναι σαφές: όταν στιγματίζεις μια περιοχή της επιθυμίας, η πλειοψηφία τρέχει να προσδιοριστεί «εκτός της περιοχής του στίγματος». Τι διαπιστώνουμε λοιπόν; Οτι η εξουσία εκμεταλλεύτη-

κε την επιστήμη για να ακυρώσει τη νέα ανεξαρτησία που κατακτούσε ο απελευθερωμένος από τα φεουδαρχικά πατριαρχικά δεσμά μοντέρνος πολίτης των νέων μεγάλων αστικών κέντρων. Εάν μέχρι τότε αρκούσε για να σε ελέγξει η πατριαρχική οικογένεια και ο παπάς της ενορίας, τώρα έπρεπε να επιστρατευτεί η επιστήμη. Η επιστήμη και οι θεσμοί πέτυχαν κάτι πολύ ισχυρότερο από έναν εξωτερικό έλεγχο: πέτυχαν το ίδιο το άτομο να αστυνομεύει τον εαυτό του. Ο κοινωνικός έλεγχος έγινε εσωτερικός. Τα τελευταία 150 χρόνια άρχισες εσύ ο ίδιος να γίνεσαι το όργανο της εξουσίας. Τα τελευταία 150 χρόνια η εξουσία σε εξουσιάζει από μέσα. Και ταυτόχρονα έχει μπει σαν κακό πνεύμα μέσα στον πατέρα σου, στη γυναίκα σου, στον κολλητό σου, για να κάνει το ίδιο: να σε αστυνομεύσει. Κι εσύ εκείνους. Και για όσους θεωρούν ότι δεν έχουν σημασία όλα αυτά που λέμε σήμερα, όσοι πιστεύουν ότι σήμερα «όλα είναι λυμένα», ας υπενθυμίσουμε ότι

μόλις στις 17 Μαΐου 1990 η ομοφυλοφιλία έπαψε επισήμως να θεωρείται ασθένεια από τον ΠΟΥ! Και στη διεθνή έρευνα κοινής γνώμης επάνω σε ηθικά ζητήματα του αμερικανικού Pew Research Center, που διενεργήθηκε το 2013 σε 40 χώρες, το 45% των Ελλήνων απαντά ότι η ομοφυλοφιλία είναι «ηθικά απαράδεκτη» (“morally unacceptable”). Το 22% θεωρεί ότι είναι «ηθικά αποδεκτή» και το 22% ότι δεν είναι ηθικό ζήτημα. Αντίθετα στην Ιταλία μόνο το 19% θεωρεί ότι είναι «ηθικά απαράδεκτη». Φαίνεται ξέρουν κάτι παραπάνω οι Ρωμαίοι... Στην έρευνα αυτή απάντησαν 40.000 άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο - από τη Ρωσία ως τη Βενεζουέλα και από την Κίνα ως τον Καναδά. Ξέρετε ποιο είναι το διεθνές ποσοστό των ανθρώπων που θεωρούν την ομοφυλοφιλία «ηθικά απαράδεκτη»; 59%. Αρα το 45% των Ελλήνων που πιστεύει το ίδιο, μάλλον είναι μια επίδοση που μας εντάσσει στην... «προοδευτική πλευρά» του κόσμου. Τίποτα λοιπόν δεν έχει λυθεί.

Οκ τώβριος 2014

Στο σημείωμα προσωπικής ποιητικής του Οκτωβρίου 1905, ο Καβάφης αναρωτιέται «πόσα αγγλικά βιβλία έχουν γραφτεί για τη νέα φάσις του έρωτος...» και εννοούσε την ομοφυλόφιλη επιλογή, γιατί έτσι ονομάζονταν σε κάποιες μελέτες. Στο σημείωμα αυτό εντοπίζεται η απαρχή της απόφασης του Καβάφη να εντάξει τον ομοφυλόφιλο έρωτα στον ποιητικό κανόνα του - και όχι απλώς να γράψει και ορισμένα ερωτικά ποιήματα για να «ξεθυμάνει» προτού πεθάνει, όπως θέλουν να πιστεύουν κάποιοι κριτικοί λογοτεχνίας. Στις 15 Δεκεμβρίου 1905 γράφει επίσης ο Καβάφης: «Οι άθλιοι νόμοι της κοινωνίας με εμπόδισαν να δώσω φως και συγκίνηση σε όσους είναι σαν κ’ εμένα καμωμένοι - πάω άδικα αισθητικώς». Από τότε και μετά όμως, προφανώς για να μην πάει άδικα αισθητικώς, έκανε ακριβώς αυτό: έδωσε φως και συγκίνηση σε όσους ήταν, είναι και θα είναι σαν κ’ εκείνον καμωμένοι. Ο Καβάφης συνειδητοποιεί τους «άθλιους νόμους της κοινωνίας» και αντικρούει τον Λόγο του στιγματισμού με έναν Λόγο που επιχειρεί την ηθική αποκατάσταση της ομοφυλόφιλης επιλογής. Και επεκτείνεται πέρα από αυτό. Στα περισσότερα ποιήματά του μιλάει για τον ανεξάρτητο άνθρωπο από τις δοξασίες, τις δουλείες και τα στερεότυπα της κοινωνίας. Σκεφτείτε: ο Καβάφης τοποθετεί μαζί τα ερωτικά, τα ηθικά, τα πολιτικά και τα ιστορικά ποιήματά του, σε μια ενιαία ενότητα 154 ποιημάτων που ο ίδιος ήθελε να είναι αδιάσπαστη. Και αυτό, όλο μαζί, έγινε το «Ποίημα εν Προώδω» του Καβάφη. Ενα μανιφέστο ελευθερίας. Μια Διακήρυξη Ανεξαρτησίας. Μια Ποιητική του Ανεξάρτητου Εαυτού.

Το συμπέρασμα είναι σαφές: ο στιγματισμός της επιθυμίας είναι η βαθύτερη και ισχυρότερη στρατηγική ελέγχου, οργάνωσης και πειθάρχησης πληθυσμών. Εάν ελέγχεις τη σκέψη που ελέγχει το σώμα, τότε ελέγχεις τη σκέψη σε όλα τα υπόλοιπα. Η αποκάλυψη και η συνειδητοποίηση του τρόπου παραγωγής της απαγόρευσης αφαιρεί ένα πολύ μεγάλο βάρος από την ψυχή μας και μας δυναμώνει. Διακρίνουμε τη Δύναμη που μας υποβάλλει νοοτροπίες και συμπεριφορές που τις νομίζουμε ως δικές μας, ενώ δεν είναι. Και τότε έχουμε την επιλογή να συμβιβαστούμε ή να αντιπαρατεθούμε, να υποκύψουμε ή να αντισταθούμε, να ηττηθούμε ή να συγκρουστούμε. Και ο Καβάφης αγωνίστηκε, συγκρούστηκε και νίκησε - και έναν αιώνα μετά από τότε που τα έγραψε, διαβάζουμε τα ποιήματά του, ερωτικά και μη, σαν να είναι σημερινά. Με αυτές τις δύο παραδοχές, ότι α) η σεξουαλικότητα είναι Λόγος που εσωτερικεύεται στον άνθρωπο και β)

ότι η εξουσία επί των πληθυσμών στηρίζεται επάνω στον έλεγχο του Λόγου που ορίζει τη σεξουαλικότητα, περνάμε στον τρίτο βασικό πυλώνα του βιβλίου: Ο Καβάφης και η ηθική στιγμή - πώς ο Καβάφης επενέβη στην παραγωγή του Λόγου που ορίζει τη σεξουαλικότητα. Το Αρχείο του Καβάφη, όπως το μελετά πλέον ο Δημήτρης ως επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος του Ιδρύματος Ωνάση, είναι σαφές: τα βιβλία και τα σημειώματα στο Αρχείο του ποιητή αποδεικνύουν ότι γνώριζε την ομοερωτική λογοτεχνική παράδοση, αλλά και τον ιατρικό «ομοφοβικό» λόγο. Ως το 1905 τα σημειώματα του Καβάφη δείχνουν την πάλη του σώματος, την πάλη της συνείδησής του με τον εσωτερικευμένο κοινωνικό έλεγχο. Από το 1905 και μετά όμως, από τα 42 του χρόνια, ο Καβάφης συλλαμβάνει πλήρως τη διαλεκτική σεξουαλικότητας και εξουσίας που περιγράψαμε παραπάνω.

Ο εαυτός είναι πρώτα και κύρια, ευάλωτος. Πλάθεται και αναπλάθεται συνεχώς. Το λέει ο Παπανικολάου. Αλλά μόλις ο εαυτός συνειδητοποιήσει ότι είναι ευάλωτος, τότε αναλαμβάνει την ηθική ευθύνη να πλάσει ο ίδιος αυτό που είναι. Παράγει νέο Λόγο. Συμμετέχει στη διαδικασία της επανεφεύρεσής του. Συνειδητά ενεργοποιείται, αναλαμβάνει την ευθύνη και «λέγοντας το μεγάλο Ναι, περα πηγαινει στην τιμη και στην πεποιθησί του. Ο αρνηθείς δεν μετανοιώνει. Αν ρωτιούνταν πάλι, όχι θα ξανάλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει εκείνο τ’ όχι -το σωστό- εις όλην την ζωή του» (“Che fece... il gran rifiuto”, 1901). Μετά από όλα αυτά, αντιλαμβανόμαστε πόσο προβληματική είναι η παραδοσιακή κριτική. Μας λένε κάποιοι φιλόλογοι ότι ο Καβάφης ήταν μεν ομοφυλόφιλος, αλλά δεν ήταν γκέι. Λένε δηλαδή «μπορεί να ήταν ό,τι ήταν, αλλά δεν ήταν σαν κι εσάς». Δεν ξέρω αν δεν ήταν «σαν κι εμάς». Το σίγουρο είναι ότι δεν ήταν σαν κι αυτούς. Δεν ήταν ένας καταπιεσμένος και προκατειλημμένος άνθρωπος. Και δεν αξίζει περισσότερο σχολιασμό πραγματικά. Οπως είπαμε, η επιβολή της εξουσίας στηρίζεται στον έλεγχο της επιθυμίας. Μήπως λοιπόν η ΗΔΟΝΗ είναι η μύηση στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ; Πάντως αυτό εννοεί ο Κα-

βάφης όταν γράφει «ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ ΣΤΕΣ ΗΔΟΝΕΣ ΘΑ ΔΩΣΩ». Δεν εννοεί, «θα κάνω σεξ σε καθημερινή βάση». Το σεξ μπορεί να γίνεται σε καθημερινή βάση και να είναι και πολύ επιτυχημένο. Αλλά ο Καβάφης μιλάει για κάτι πιο οντολογικό από τη συχνότητα του σεξ. Μιλάει για την ιδιότητα της ηδονής να απελευθερώνει το πνεύμα. Ο Καβάφης αναφέρεται στην ηδονή σε πολλά ποιήματα, και όχι μόνο στα ερωτικά: Θυμηθείτε την «Ιθάκη», το ποίημα του 1911, όπου ο αφηγητής, δηλαδή ο ίδιος ο ποιητής, δίνει όλες αυτές τις μεταφορικές συμβουλές για τη ζωή: «Να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά, / και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις, / σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους, / και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής, / όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά».

Οποιος το πνεύμα του ποθεί να δυναμώσει Να βγει απ' το σέβας κι από την υποταγή Από τους νόμους μερικούς θα τους φυλάξει Αλλά το περισσότερο θα παραβαίνει Και νόμους κ' έθιμα κι απ' την παραδεγμένη Και την ανεπαρκούσα ευθύτητα θα βγει Από τες ηδονές πολλά θα διδαχθεί Την καταστρεπτική δεν θα φοβάται πράξι Το σπίτι το μισό πρέπει να γκρεμισθεί Ετσι θ' αναπτυχθεί ενάρετα στην γνώσι

Βλέπετε πώς ταιριάζει η «Ιθάκη» με το ερωτικό ποίημα «Τα επικίνδυνα», επίσης του 1911, ο στίχος του οποίου κόσμησε το ποιητικό τρόλεϊ που συνάντησα στην Πανεπιστημίου: «Το σώμα μου στες ηδονές θα δώσω / στες απολαύσεις τες ονειρεμένες / στες τολμηρότερες ερωτικές επιθυμίες / στες λάγνες του αίματός μου ορμές, χωρίς / κανέναν φόβο, γιατί όταν θέλω / και θάχω θέλησι, δυναμωμένος / ως θάμαι με θεωρία και μελέτη / στες κρίσιμες στιγμές θα ξαναβρίσκω / το πνεύμα μου σαν πριν ασκητικό».

Οπως λέει ο Δημήτρης, η «Δυνάμωσις», αλλά και η συνολική καβαφική ποίηση, είναι ένα μανιφέστο υπέρβασης. Ενα μανιφέστο προγραμματικής αντικανονικότητας. Με την προτροπή περί των ηδονών ο Καβάφης φαίνεται να κατανοεί, 70 χρόνια πριν από τον Φουκώ, ότι η εξουσία θεμελιώνεται επάνω στο σώμα. Οτι για να «σπάσει» η εξουσία, πρέπει να ανακτήσεις τον έλεγχο του σώματός σου. Οτι η πνευματική ανεξαρτησία συνδέεται με τη γνώση και την πρακτική των ηδονών. Και για σκεφτείτε: δεν είναι τυχαίο ότι στις εποχές και τις περιοχές, αρχαίες και σημερινές, όπου ελεύθερες ήταν και είναι οι ηδονές, άνθισε η πνευματική παραγωγή και εξελίχθηκε περισσότερο το πνεύμα. Μήπως ο Καβάφης το είχε διαπιστώσει μέσα από τις μελέτες του για την αρχαία και την ελληνιστική εποχή; Είναι ένα ερώτημα.

Και βέβαια έχουμε το ποίημα «Δυνάμωσις» που γράφτηκε στο πρώτο μισό της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα, που δεν εξέδωσε ποτέ ο ποιητής όσο ζούσε, αλλά που όπως λέει ο Δημήτρης, τον απασχολούσε και γι’ αυτό το κράτησε καθαρογραμμένο στο αρχείο του.

Μήπως λοιπόν η καβαφική Ιθάκη είναι μια Οδύσσεια για την κατάκτηση μιας συνειδητής, ελεύθερης και ανεξάρτητης ζωής; Αυτό είναι το βιβλίο του Δημήτρη, που είναι αναπληρωτής καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών και εταίρος του Κολεγίου St. Cross του Πανεπιστημίου

της Οξφόρδης. Είμαι βαθιά περήφανος γι’ αυτόν. Ο Δημήτρης είναι ένα από τα σπουδαιότερα μυαλά της Ελλάδας, της Οξφόρδης και του κόσμου. Ενας διεθνής επιστήμονας. Εχουμε στα χέρια μας ένα βιβλίο διεθνώς καινοτόμο, ριζοσπαστικό και αποκαλυπτικό. Με εντυπωσίασε, με προσανατόλισε και με ενέπνευσε εκείνα τα καλοκαιρινά πρωινά στη Μάνη που ξυπνούσα νωρίτερα από τους φίλους μου για να το διαβάσω. Και με άλλαξε. Και τον ευχαριστώ γι’ αυτό. Πρέπει οπωσδήποτε να το διαβάσετε και να το ξαναδιαβάσετε. Και με την ευκαιρία αυτή να ξαναδιαβάσετε και όλα τα ποιήματα του Καβάφη. Με αυτή τη νέα ματιά. Δεν ξέρω λοιπόν αν πράγματι κάποιοι από εσάς θα φύγουν τελικά από αυτό το θαυμάσιο βιβλιοπωλείο, από τις «Πλειάδες», «περισσότερο γκέι» απ’ όσο ήρθαν, όπως σας προειδοποίησα στην αρχή. Το σίγουρο είναι ότι σε κάθε περίπτωση, είτε γκέι, είτε στρέιτ, «ΔΩΣΤΕ ΤΟ ΣΩΜΑ ΣΑΣ ΣΤΕΣ ΗΔΟΝΕΣ». Και όλα θα πάνε καλύτερα. *Ομιλία του Παύλου Παπαδόπουλου στην παρουσίαση του βιβλίου του Δημήτρη Παπανικολάου «Σαν κ’ εμένα Καμωμένοι: Ο ομοφυλόφιλος Καβάφης και η ποιητική της σεξουαλικότητας» (εκδόσεις Πατάκη, 2014) στο βιβλιοπωλείο Πλειάδες, Δευτέρα 6 Οκτωβρίου 2014. *Ο Παύλος Παπαδόπουλος είναι δημοσιογράφος, διευθυντής του περιοδικού ΒΗmagazino.

Κείμενο: Θάνος Τριανταφύλλου

Οκ τώβριος 2014

Ζητήματα ασφάλειας

Η κίνηση του νεοεκλεγέντος πρυτάνη του Πανεπιστημίου Αθηνών Θεόδωρου Φορτσάκη να επιβάλλει επίδειξη κάρτας/ταυτότητας «σε όποιον επιθυμεί να προσέλθει στο Πανεπιστήμιο ΑΘηνών», προκειμένου να αποδείξει πως «έχει πραγματική και συγκεκριμένη δουλειά να διεκπεραιώσει», με προκαθορισμένη πρόσβαση, έχει προκαλέσει σειρά αντιδράσεων αλλά και επικροτήσεων. Το πανεπιστημιακό άσυλο, ακαδημαϊκό άσυλο ή απλά άσυλο χαρακτηρίζει την ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και διδασκαλία, καθώς και την ελεύθερη έκφραση και διακίνηση των ιδεών μέσα σε πανεπιστημιακούς χώρους. Μετά την ανακοίνωση ακολούθησε ένα ιδιότυπο μπρα-ντε-φερ μεταξύ του κυρίου Φορτσάκη και του ΣΥΡΙΖΑ, με εκατέρωθεν καταγγελίες για «πολιτειακή ανωμαλία, βία και αντισυνταγματική συμπεριφορά». Ας δούμε τι συμβαίνει στο εξωτερικό, όπου δεν υπάρχει το λεγόμενο αυτοδιοίκητο των πανεπιστημίων. Στις ΗΠΑ, όλα τα πανεπιστήμια διαθέτουν πανεπιστημιακή αστυνομία και αστυνομικά τμήματα ήδη από τον 19ο αιώνα. Χάρβαρντ, Στάνφορτ, MIT εί-

ναι από τα πλέον γνωστά ιδρύματα με οργανωμένα τμήματα αστυνομικής φύλαξης. Οι αρχές αυτές αναγνωρίζουν την ιδιαιτερότητα των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και εργάζονται στο πλαίσιο της ελευθερίας της έκφρασης, της επιστημονικής έρευνας και αμφισβήτησης, καθώς και των παραδόσεων του κάθε ιδρύματος και των φοιτητών. Στη Μεγάλη Βρετανία, τα Πανεπιστήμια του Κέιμπριτζ και της Οξφόρδης έχουν σώματα πανεπιστημιακής αστυνομίας και ειδικές ομάδες φύλαξης (security). Παράλληλα, υπάρχει ο θεσμός του Αστυνομικού Συνδέσμου σε κάθε πανεπιστήμιο. Πρόκειται για αξιωματικούς της Βρετανικής Αστυνομίας που είναι αποσπασμένοι στο οικείο πανεπιστήμιο, το οποίο έχει την ευθύνη για την πρόληψη εγκλημάτων, τη συνεργασία με την πανεπιστημιακή κοινότητα και την ενημέρωση των αρχών για έκνομα περιστατικά. Στη Γαλλία υπάρχει ειδική ομάδα security που έχει την ευθύνη για την ασφάλεια των χώρων, με διακριτικές στολές, εξοπλισμό και ευθύνη για τη φύλαξη, την πρόληψη εγκλημάτων, την προστασία φοιτητών και εγκαταστάσεων. Στη Σουηδία το πανεπιστήμιο είναι ανοιχτό 24 ώρες κάθε μέρα (και τις Κυρια-

κές) και με τη χρήση κάρτας που σκανάρεις στην είσοδο εισέρχεσαι στο κτίριο. Ανάλογη πρόταση, με πολλές αντιδράσεις, έχει καταθέσει στην Ελλάδα η φοιτητική παράταξη ΔΑΠΝΔΦΚ πριν από δύο περίπου χρόνια, προτείνοντας δύο σημεία. Πρώτον, την αντικατάσταση των φυλάκων-θυρωρών που έχουν υπό την εποπτεία τους τα κτιριακά συγκροτήματα σήμερα με προσωπικό ασφαλείας, το οποίο θα έχει την πλήρη ευθύνη για την ασφάλεια και την ενημέρωση των Αρχών σε περίπτωση μη τήρησης της νομιμότητας. Δεύτερον, τη δημιουργία αστυνομικών σταθμών μέσα στα μεγάλα campus, όπως ήδη συμβαίνει σε αρκετούς σταθμούς συγκοινωνιών (πχ. μετρό), προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα άμεσης παρέμβασης σε περιπτώσεις που η αστυνομική προστασία είναι απαραίτητη. Για τον σκοπό αυτό, πρέπει να δημιουργηθούν ομάδες φύλαξης υπό την εποπτεία και συμμετοχή της Ελληνικής Αστυνομίας, που θα μετεκπαιδευθούν με βάση τα διεθνή πρότυπα.

Κείμενο: Νατάσα Μαστοράκου

Ψηφιακά μποστάνια

Εχετε προσπαθήσει ποτέ να φτιάξετε ένα μποστάνι μέσα στην πόλη; Αν ναι, ξέρετε από πρώτο χέρι τις δυσκολίες, όπως τις ξέρει και η Γκέλη Βούρβουλη από την ομάδα του protagon.gr, που κατάφερε να φτιάξει εκ του μηδενός ένα παραγωγικό μποστάνι στην ταράτσα του σπιτιού της στο Φάληρο. Και κάπως έτσι ξεκίνησε το bostanistas.gr! Θέμα του; Η καλλιέργεια μέσα στην πόλη, αλλά και έξω από αυτή. Το καλό -δηλαδή εποχιακό- φρέσκο φαγητό. Η αγάπη για το στρωμένο τραπέζι ή το απλωμένο τραπεζομάντηλο στο χορτάρι, η έγνοια για τα φρέσκα υλικά. Ολα αυτά έκαναν τους bostanistas αγαπημένη καθημερινή συνήθεια, όχι μόνο όσων αγαπούν να μαγειρεύουν αλλά και όσων αγαπούν το φαγητό γενικότερα. Γιατί μέσα από την πλατφόρμα τους μπορείς κάθε μέρα να βρεις συνταγές απλές, αλλά και σύνθετες, που σε εντυπωσιάζουν, σε προβληματίζουν και κυρίως σε στέλνουν στην κουζίνα για να τις δοκιμάσεις. «Μια ωραία, απολύτως αστική ταράτσα στο Φάληρο ήταν η αφορμή», μου εξηγεί η Αναστασία Λα-

μπρία, δημοσιογράφος, εκδότρια του Ποταμού και υπεύθυνη του site. «Η Γκέλη Βούρβουλη, κάτοχος της ταράτσας, εκτός από πάρτι ονειρευόταν μποστάνι με θέα τη θάλασσα. Ηθελε κολοκυθάκια και πιπεριές και πεπόνια και αρωματικά φυτά». Τα πρακτικά ζητήματα μπορεί να κατάφερε να τα λύσει εύκολα η κ. Βούρβουλη, όμως στα θεωρητικά το ελληνικό ίντερνετ έδειξε την αδυναμία του. Δεκάδες ιστοσελίδες με σκόρπιες πληροφορίες που χρειαζόσουν μέρες για να τις αποκρυπτογραφήσεις. Αυτό το κενό ήρθε να καλύψει το bostanistas. «Με τριάντα θέματα την ημέρα, κάθε μέρα, και ενάμιση εκατομμύριο επισκέψεις μέχρι τώρα», όπως μας πληροφορεί η κ. Λαμπρία, «η πορεία έδειξε ότι η απόφαση των ιδρυτών ήταν απολύτως σωστή». Για να γίνουν όλα αυτά ήταν απαραίτητη η συνδρομή από γνωστές υπογραφές που συνδυάζουν τον κοσμοπολιτισμό και τη γνώση της ελληνικής ξεχωριστής γεύσης, όπως του Δημήτρη Ποταμιάνου και της Θάλειας Τσιχλάκη, μέχρι της κατόχου ενός από τους ωραιότερους μεσογειακούς κήπους, της Καλής Δοξιάδη. Από τον δοκιμαστή και σύμβουλο ελαιολάδου, Βασίλη Φραντζολά, μέχρι τον Νικόλα Γιατρομανωλάκη, ο οποίος δηλώνει καλοφαγάς παγιδευμένος στο σώμα ενός αδύνατου!

Η λίστα με τα ονόματα, ωστόσο, δεν τελειώνει. Γνωστοί Αθηναίοι που αγαπούν τη μαγειρική, την ελληνική γη και κυρίως το φαγητό, μοιράζονται μαζί μας καθημερινά τις ιδέες τους, τις γεύσεις τους και τις δημιουργίες τους. Από ορεκτικές μπουκίτσες μέχρι γιορταστικά μεγάλα εδέσματα, όλα κατέχουν θέση στο site. «Γιατί μας ενώνει η θαλπωρή γύρω από το στρωμένο τραπέζι», διευκρινίζει η κ. Λαμπρία. Μία από τις πιο «διάσημες» συνταγές του site παραμένει το σπιτικό ψωμί με αλεύρι ζέας, αλλά αν σας φαίνεται ιδιαίτερα πολύπλοκο ξεκινήστε με ένα απλό γλυκό με γιαούρτι και λεμόνι ή με τα περίφημα «μαυρομάτικα της διαφάνειας» του Κώστα Τσαούση. Θα χρειαστείτε πολύχρωμες πιπεριές χωρίς σπόρια, φρέσκο κρεμμυδάκι, άνηθο, μαϊντανό και σχοινόπρασο και προαιρετικά μια χούφτα ξηρούς καρπούς όπως μαύρη σταφίδα, φυστίκι Αιγίνης και αμύγδαλο. Για τα υπόλοιπα επισκεφτείτε το bostanistas.gr, όλα εμείς θα σας τα λέμε;

Κείμενο: Ανδρέας Γιαννόπουλος

Με καράβια χιώτικα... Το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό κάποιου ακούγοντας τη λέξη «Χίος» είναι η μαστίχα. Και όχι άδικα, αφού αποτελεί την κινητήριο δύναμη της οικονομίας του νησιού και γύρω της περιστρέφεται η ζωή μεγάλου μέρους του πληθυσμού. Οι επιχειρηματικές πρωτοβουλίες όμως δεν εξαντλούνται σε δραστηριότητες γύρω από αυτήν: όλο και περισσότερα τοπικά επώνυμα συσκευασμένα προϊόντα, με προβεβλημένη τη χιώτικη ταυτότητά τους, κάνουν την εμφάνισή τους στην αγορά διεκδικώντας το μερίδιο που τους αναλογεί.

Οκ τώβριος 2014

ΦΡΕΣΚΙΑ ΜΠΥΡΑ ΧΙΟΥ

ΓΛΥΚΙΣΜΑΤΑ MASTIHASHOP

Το νέο προϊόν των Mastihashop -των καταστημάτων που πρώτα μας έμαθαν να καταναλώνουμε μαστίχα- αποφάσισε να διαφοροποιηθεί από τα τετριμμένα και απέκτησε άρωμα χαμομηλιού. Η εταιρεία, που ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 2002 από την Ενωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου, αυτή τη φορά εμπιστεύτηκε πρωτότυπες ιδέες γυναικών του νησιού για τη νέα της σειρά γλυκισμάτων. Η νέα τους «ανακάλυψη», τα μπισκότα βουτύρου με χαμομήλι, υλοποιήθηκε υπό το βλέμμα και τις οδηγίες της patissier Marisa Churchill. «Τέσσερις φοβερές μαμάδες», εξηγεί η Μαριαλένα Κάβουρα, «αναγνωρισμένες ως κορυφαίες από τις οικογένειές τους, έβαλαν τα δυνατά τους στο εργαστήριο μας και δημιούργησαν για μας μια σειρά σπιτικών γλυκισμάτων, με πολλή αγάπη και φροντίδα, σαν να δούλευαν στην κουζίνα του σπιτιού τους». Εδώ και δύο χρόνια ο Μάνος Ναζλίδης παράγει και εμφιαλώνει στον Κάμπο τη Φρέσκια Μπύρα Χίου. Ολα ξεκίνησαν το 2009, όταν ο -Πειραιώτης στην καταγωγή- Μάνος βρέθηκε στο νησί. Το σκέφτηκε καλά και ένα χρόνο αργότερα πήρε την απόφαση και ξεκίνησε την επιχειρηματική δραστηριότητα της μικροζυθοποιίας του υπό τον τίτλο «Ζυθοποιία Χίου». Το 2011 διαμόρφωσε τον χώρο όπου στεγάζεται η επιχείρηση μέχρι σήμερα και το 2012 ξεκίνησε τη διανομή της στα περισσότερα σημεία εστίασης, αλλά και καφέ-μπαρ του νησιού. Η εμφιάλωσή της γίνεται πάντα αφιλτράριστη και απαστερίωτη για να διατηρεί όλη τη γεύση και τα χαρακτηριστικά μιας πραγματικής μπύρας. Γευστικά κυριαρχούν τα αρώματα λυκίσκου και εσπεριδοειδών, το σώμα είναι πλούσιο με φρουτώδη γεύση και διακριτική πικράδα, ενώ η περιεκτικότητα σε αλκοόλ φθάνει το 4,9%.

ΚΡΑ ΣΙΑ ΚΕΦΑΛΑ Από το μικρό παραδοσιακό πατητήρι που διατηρούσε η οικογένεια Κεφάλα στο χωριό Κουρούνια τη δεκαετία του ’60, έφτασε το 2004 να λειτουργεί ένα οινοποιείο με δυναμικότητα 30 τόνους κρασί. Σήμερα ο Παντελής Κεφάλας, οινοποιός τρίτης γενιάς, έχει συνενώσει τους οικογενειακούς αμπελώνες και εμφιαλώνει τα δικά του κρασιά με ιδιαίτερη επιτυχία. «Καλλιεργούμε σε ορεινούς αμπελώνες χαμηλής στρεμματικής απόδοσης της βόρειας Χίου τις γηγενείς ποικιλίες Αγιαννήτικο, Φωκιανό και Μανδηλαριά. Από αυτές παράγεται ο ερυθρός ημίγλυκος οίνος Μελανίτης, με παραδοσιακό τρόπο ωρίμανσης των σταφυλιών, ώστε να συμπυκνωθεί το άρωμα και τα σάκχαρα του», τονίζει.

ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΟ MAST Εάν σου αρέσουν τα αναψυκτικά, δεν υπάρχει περίπτωση να μη λατρέψεις το Mast. Η δημιουργία του Γιάννη Μπενέτου και του Γιώργου Γαλάτουλα είναι στην πραγματικότητα μία γκαζόζα με άρωμα φυσικής μαστίχας, χωρίς προσθήκη χημικών. «Γνωρίζοντας τις θεραπευτικές ιδιότητες της μαστίχας αποφασίσαμε να φτιάξουμε ένα διαφορετικό αναψυκτικό που δεν θα είχε χημικά και βλαβερά συστατικά, αλλά αντιθέτως θα έκανε καλό, ειδικά στο στομάχι. Μετά από επίπονες και μακροχρόνιες προσπάθειες, με πολλές δοκιμές και πολλή δουλειά, δημιουργήσαμε το Μαst», υποστηρίζει ο Γιάννης Μπενέτος και καταλήγει: «Πάντοτε χρησιμοποιούμε φυσική μαστίχα ή μαστιχέλαιο και ποτέ τα φτηνά χημικά αρώματα ως υποκατάστατά της».

ΤΣΙΧΛΕΣ ΕΛΜΑ

Ενα από τα πιο αντιπροσωπευτικά προϊόντα μαστίχας στην ελληνική αγορά είναι οι τσίχλες ΕΛΜΑ. Κυκλοφορούν στο εμπόριο από το 1958 και αποτελούν ιδιοκτησία της Ενωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου, του φορέα που αντιπροσωπεύει τους 20 πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς των 24 Μαστιχοχωρίων, τα οποία βρίσκονται στο νότιο κομμάτι του νησιού. Εάν τις έχεις δοκιμάσει, θα γνωρίζεις ότι είναι πιο σκληρές από τις τυπικές τσίχλες και έχουν τη δική τους χαρακτηριστική γεύση, χάρη στο 100% φυσικό εκχύλισμα μαστίχας. Οπως εξάλλου υπερηφανεύονται οι παραγωγοί της, «είναι η φυσική συνέχεια της πρώτης τσίχλας των αρχαίων χρόνων που οι λαοί της Ανατολικής Μεσογείου μασούσαν για τον καθαρισμό των δοντιών και τη φρεσκάδα της αναπνοής τους».

Οκ τώβριος 2014

ΟΥΖΟ ΣΤΟΥΠΑΚΗ

Νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου που δεν καταναλώνει καλό ούζο, δεν υπάρχει. Γι αυτό και το ούζο Καζανιστό Στουπάκη είναι ένα από τα προϊόντα που αγαπιούνται ιδιαίτερα στην περιοχή. Η απόσταξή του, ακόμα και σήμερα, διαρκεί οκτώ ώρες και γίνεται σε παραδοσιακά μπρούτζινα καζάνια. «Οι εγκαταστάσεις μας είναι άρτια εξοπλισμένες με μεγάλο αριθμό από άμβυκες απόσταξης και πολλές σύγχρονες γραμμές παραγωγής και εμφιάλωσης», αναφέρει ο Δημήτρης Φλάμος και συνεχίζει: «Εχουμε επενδύσει σημαντικά κεφάλαια στον τομέα του ποιοτικού ελέγχου, εξοπλίζοντας ένα υπερσύγχρονο εργαστήριο στελεχωμένο από επιστημονικό προσωπικό χημικών, μηχανολόγων και γευσιγνωστών».

ΓΛΥΚΑ ΚΟΥΤΑΛΙΟΥ CITRUS

ΛΙΚΕΡ ΨΥΧΗΣ Εδώ και τρεις γενιές, η οικογένεια Ψυχή παρασκευάζει ένα από τα καλύτερα λικέρ μαστίχας στο νησί. Συγκεκριμένα, το λικέρ Μαστίχα Χίου Ψυχής παράγεται με την ίδια παραδοσιακή συνταγή από το 1925 και αποτελεί προϊόν απόσταξης αυθεντικής μαστίχας. «Συλλέγουμε στα ιδιόκτητα βιολογικά μας κτήματα τη μαστίχα κάθε Αύγουστο και Σεπτέμβριο και μετέπειτα την αποστάζουμε στους παραδοσιακούς χάλκινους άμβυκές της. Με αυτό το απόσταγμα δημιουργούμε το premium λικέρ μας που περικλείει στη γεύση του όλη την ιστορία μας», τονίζει ο Στέφανος Ψυχής. Αξίζει να το δοκιμάσεις παγωμένο σε σφηνάκι, μετά από γεύμα ή μαζί με τον καφέ σου.

Εδω και έξι χρόνια η ομάδα της Citrus παράγει στην περιοχή Κάμπος μια σειρά από χειροποίητα παραδοσιακά γλυκά. Η φλούδα μανταρίνι είναι ένα από αυτά και ξεχωρίζει ανάμεσα στα υπόλοιπα, καθώς το χιώτικο μανταρίνι θεωρείται μια από τις πιο αρωματικές ποικιλίες στον κόσμο. Βασικά χαρακτηριστικά του είναι το ζωηρό πορτοκαλί χρώμα και η γλυκόξινη γεύση του. «Οι επιδέξιες τεχνικές συγκομιδής», εξηγεί η Μαριάννα Κομητοπούλου, «που δεν ‘πληγώνουν’ τον καρπό, η άμεση μεταφορά των φρέσκων φρούτων μέσα σε κοφίνια από το δέντρο κατ' ευθείαν στο εργαστήριο και η εκτέλεση των χιώτικων συνταγών σε μικρές ποσότητες εγγυώνται προϊόντα υψηλής γαστρονομικής και διατροφικής αξίας». Αξίζει μάλιστα να αναφερθεί η βράβευσή του στα φετινά Great Taste Awards με χρυσό αστέρι.

ΧΥΜΟΙ ΚΑΜΠΟΣ ΧΙΟΥ Το 2009, το παλιό εγκαταλειμμένο εργοστάσιο που έστυβε τα χιώτικα εσπεριδοειδή από το 1960, ξαναγεννήθηκε στον Κάμπο και έγινε η σύγχρονη βιομηχανική μονάδα παραγωγής και εμφιάλωσης χυμών της εταιρείας Χυμοί Χίου. Ενα από τα πιο αναγνωρίσιμα προϊόντα της είναι ο φυσικός χυμός μανταρινιού, ο οποίος έχει ως βάση τα εσπεριδοειδή του νησιού και εν συνεχεία συμπληρώνεται από άλλες ελληνικές ποικιλίες. Βασικός στόχος της εταιρείας, όπως τονίζεται, παραμένει η απορρόφηση του συνόλου της χιώτικης σοδειάς ώστε να δοθεί κίνητρο στους τοπικούς παραγωγούς να συνεχίσουν να καλλιεργούν τη γη τους.

ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΧΙΩΤΙΚΟ ΚΕΛ ΛΑΡΙ Εχοντας ξεκινήσει την επαγγελματική του σταδιοδρομία ως μάγειρας του Εμπορικού Ναυτικού και εν συνεχεία ως σεφ σε μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες μαζικής εστίασης στην Ελλάδα, ο Νικόλαος Κωνσταντουλάκης πήρε πριν από μερικά χρόνια την απόφαση να επιστρέψει στη Χίο. Στο χωριό Βέσσα έστησε ένα εργαστήρι παραδοσιακών ζυμαρικών, το «Χιώτικο Κελάρι», ξεκίνησε την παραγωγή και σήμερα συνεργάζεται με ορισμένα από τα πιο γνωστά delicatessen της Αθήνας. «Ανάμεσα στα προϊόντα μας», υποστηρίζει, «θα βρει κανείς στριφτάρι με μανταρίνι, ταλιατέλες με άρωμα μαστίχας και κους κους με λαχανικά. Ολα με αγνά υλικά, χωρίς πρόσθετα γεύσης και χρωστικές ή συντηρητικά, και έχοντας πάντα στο μυαλό μας τις διατροφικές ανάγκες του σύγχρονου καταναλωτή».

ΤΥΡΙ ΜΑ ΣΤΕΛΟ ΤΟΥΜΑΖΟΣ Η εντύπωση που επικρατεί στους λάτρεις του τυριού είναι πως το μαστέλο αποτελεί χιώτικη ποικιλία. Στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για την εμπορική ονομασία του μαλακού τυριού που φτιάχτηκε για πρώτη φορά το 1994 από τον Κωνσταντίνο Τουμάζο στη Χίο. «Το μαλακό τυρί Μαστέλο είναι λευκό, με μαλακή υφή, χωρίς επιδερμίδα και εύπεπτο. Η ελαφρά αλμυρή του γεύση, η μυρωδιά γάλακτος, ο αγνός τρόπος παρασκευής, αλλά και το ότι ψημένο αποκτά ξεχωριστή γεύση, είναι οι λόγοι που το έκαναν τόσο αγαπητό», τονίζει η Ερη Παντελίδη. Διατίθεται επίσης Μαστέλο κατσικίσιο, ανθότυρο και αλμυρό, από παστεριωμένο πλήρες αγελαδινό γάλα.

ΚΡΑΣΙΑ ΑΡΙΟΥ ΣΙΟΣ

Κατά την αρχαιότητα ο «Αριούσιος οίνος» θεωρούνταν το καλύτερο κρασί της Χίου, γι' αυτό και ταξίδευε μέσα σε αμφορείς με προορισμό τους πλούσιους παραλήπτες της εποχής. Εδώ και μία δεκαετία, η εταιρεία Αριούσιος αναβιώνει τους αμπελώνες του νησιού και παράγει στο βορειοδυτικό κομμάτι του μια σειρά από κρασιά. Ο «Αριούσιος Αυστηρός» είναι ένα από τα καλύτερα, καθώς «ωριμάζει για 18 μήνες, σε φυσικά υγρό και ψυχρό κελάρι, έτσι ώστε να αναδειχθούν οι ιδιαιτερότητες των αρωμάτων και των χρωμάτων των ποικιλιών, σε συνδυασμό με τα αρώματα των γαλλικών δρύινων βαρελιών», λέει η Αννα Λαγού. Οσο για τα χαρακτηριστικά του, ξεχωρίζει η ισορροπημένη γεύση, το πλούσιο κόκκινο χρώμα και το άρωμα κόκκινων φρούτων και βανίλιας.

Οκ τώβριος 2014

Το παράδειγμα της Mediterra

Η περίπτωση της Mediterra, της εταιρείας που αναπτύσσει και διαχειρίζεται τα γνωστά σε όλους μας mastihashop, αξίζει να προσεχθεί όχι μόνο από όσους έχουν πάρει την απόφαση να ασχοληθούν με την αγροτική οικονομία, αλλά, κυρίως, από όλους τους σχετικούς θεσμικούς φορείς. Κι αυτό γιατί αποτελεί λαμπρό παράδειγμα του πώς μπορείς να προβάλλεις και να προωθήσεις ένα τοπικό προϊόν στις σύγχρονες αγορές, δίνοντάς του την πολυπόθητη προστιθέμενη αξία. Η ιστορία της επιχείρησης είναι χαρακτηριστική: έχοντας ιδρυθεί το καλοκαίρι του 2002, με βασικό μέτοχο την Ενωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου, διατηρεί ως κύριο στόχο της «την ανάπτυξη δικτύου καταστημάτων στην Ελλάδα και το εξωτερικό ώστε να αναδειχθεί, να προβληθεί και τελικώς να προωθηθεί η μαστίχα». Το κέρδος, φυσικά, παραμένει ζητούμενο, οι μαστιχοπαραγωγοί ωστόσο καταλάβαν εξαρχής έναν βασικό κανόνα της

αγοράς, ότι αν δεν καινοτομήσεις, αν δεν διαφημιστείς, αν αρχικά δεν «μπεις και λίγο μέσα» όπως λέμε, δεν πρόκειται να κάνεις δουλειά. Αυτή τη στιγμή, το δίκτυό της αριθμεί πέντε καταστήματα στην Ελλάδα και συγκεκριμένα από ένα στη Χίο, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στον Βόλο και στο Διεθνές Αεροδρόμιο Αθηνών «Ελ. Βενιζέλος». Τον Οκτώβριο του 2006 λειτούργησε το πρώτο εκτός Ελλάδας mastihashop στη Λευκωσία και σήμερα είναι ανοιχτά τέσσερα ακόμα μαγαζιά στο εξωτερικό, ένα στη Νέα Υόρκη, δύο στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας και ένα στο Παρίσι. Στα καταστήματα παρουσιάζονται δεκάδες διαφορετικά προϊόντα μαστίχας, τα οποία ταξινομούνται σε έξι διαφορετικές κατηγορίες: φυσική μαστίχα, τρόφιμα, βιολογικά, παραδοσιακά προϊόντα, ποτά, φαρμακευτικά, καλλυντικά και λαογραφικά. Το «έδαφος» εξάλλου είναι κάτι παραπάνω από πρόσφορο, αφού έχει αποδειχθεί και επιστημονικά ότι η μαστίχα παρουσιάζει ευεργετική δράση κατά των παθήσεων του πεπτικού συστήματος, συμβάλλει στη στοματική υγιεινή, παρου-

σιάζει σημαντική αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδη δράση, αποτελεί φυσικό αντιοξειδωτικό, ενώ παράλληλα συμβάλλει στην επούλωση τραυμάτων και την ανάπλαση της επιδερμίδας. Οσο για τα αποτέλεσματα των προσπαθειών της, σε μεγάλο βαθμό είναι πλέον ορατά. Χάρη και στη δική της συμβολή, τα τελευταία χρόνια η τιμή της μαστίχας ακολούθησε ανοδική πορεία. Και αν και η πλειοψηφία των μόνιμων κατοίκων των Μαστιχοχωρίων δεν είναι επαγγελματίες αγρότες, όλο και περισσότεροι νέοι ανθρώποι αρχίζουν σταδιακά να στρέφουν το ενδιαφέρον τους στην παραγωγή της. Παρά τις πολλές δυσκολίες, είναι πλέον λίγα τα δέντρα που μένουν ακαλλιέργητα, ενώ σταδιακά φυτεύονται και νέα. Μια τάση που αν συνεχιστεί, θα είναι και το μεγαλύτερο κερδισμένο στοίχημα: να δοθεί νέα ζωή στην ύπαιθρο της Νότιας Χίου.

21ος Αιώνας

Επιμέλεια: Χρήστος Τσαπακίδης

Ενέργεια εν κινήσει Το πρόβλημα με τις φορητές συσκευές είναι ότι δεν έχουν την αυτονομία που θέλεις (κάτι που ισχύει ιδιαίτερα για τα smartphones). Το AMPY έρχεται για να σου προσφέρει ενέργεια μακριά από τις πρίζες, ζητώντας σου μόνο να κινείσαι. Πρόκειται για μία φορετή συσκευή που αποθηκεύει σε μία μπαταρία ιόντων λιθίου την ενέργεια που παράγεις όταν περπατάς, ποδηλατείς ή τρέχεις. Η μπαταρία

Σπάσ' τα! έχει το δυναμικό να αποθηκεύσει την ενέργεια που παράγεται από τη φυσική δραστηριότητα ολόκληρης εβδομάδας. Η συσκευή διαθέτει το δικό της app, που δείχνει στο smartphone σου πόση ενέργεια έχεις παράγει, πόσες θερμίδες έκαψες, αλλά και πόσο διοξείδιο του άνθρακα εξοικονόμησες από τη χρήση της. www.getampy.com

Βλέπεις στις ταινίες τους πρωταγωνιστές να περνούν από τζαμαρίες χωρίς να πάθουν γρατζουνιά και θέλεις να το κάνεις και εσύ. Αν το προσπαθήσεις, όμως, το πιθανότερο θα είναι να καταλήξεις με καμιά ντουζίνα ράμματα. Οχι πια. Μπορείς να βρεις στο εμπόριο το γυαλί που χρησιμοποιούν στο Χόλιγουντ, για να κάνεις τις δικές σου ταρζανιές. Κοστίζει 41,5 ευρώ τα 900 τετ. εκ. www.thomasfx.com

Αλλη ψύξη

Πιοτό στα μέτρα σου

Βαλίτσα με IQ

Το TARDIS στο “Doctor Who” είναι ένας τηλεφωνικός θάλαμος που μεταφέρει τον φλώρο γιατρό σε άλλες εποχές. Το TARDIS Mini Fridge κάνει το δεύτερο καλύτερο πράγμα: σε φέρνει σε επαφή με το κολατσιό ή το αναψυκτικό σου για να ικανοποιήσεις την πείνα και τη δίψα σου. Το ψυγειάκι-μικρογραφία του TARDIS έχει διαστάσεις 26,5x19 εκ. και χωρά έξι κουτάκια αναψυκτικού, ή λιγότερα εάν θέλεις να βάλεις μέσα και το σάντουίτς σου. Παράλληλα, όμως, έχει και λειτουργία θέρμασης, σε περίπτωση που θέλεις να ζεστάνεις το φαγητό σου. Για να σε μεταφέρει περισσότερο στον κόσμο του “Doctor Who”, το Mini Fridge αναπαράγει τους ήχους του TARDIS όταν ανοίγεις ή κλείνεις την πόρτα του. Η τιμή του δεν ξεπερνά τα 60 ευρώ.

Ενα νέο προϊόν υπόσχεται να κάνει το φθηνό ουίσκι να μοιάζει περισσότερο σε γεύση με τους πλουσιότερους, πεπαλαιωμένους συγγενείς του. Το Whisky Elements (το οποίο έχει ήδη καλύψει πάνω από επτά φορές το επιθυμητό κεφάλαιο στο Kickstarter) φαίνεται να είναι ένα απλό ξύλινο στικ. Αν όμως το βουτήξεις μέσα σε ένα μπουκάλι ουίσκι, οι πολλές εγκάρσιες τομές που διαθέτει επιτρέπουν στο «νερό της φωτιάς» να έχει καλύτερη πρόσβαση στα τριχοειδή αγγεία του, προκαλώντας έτσι τεχνητή ωρίμανση του υγρού: η 24ωρη επαφή του Whisky Elements με το ουίσκι προκαλεί ωρίμανση ισοδύναμη με τρία χρόνια. Οι δημιουργοί του, μάλιστα, έχουν εμπνευστεί έναν άκρως ψαρωτικό όρο για τη διαδικασία («επιτάχυνση της διαπνοής μέσω τριχοειδούς δράσης») και έχουν εξασφαλίσει και σχετική πατέντα. Παράλληλα με την ωρίμανση, μπορείς να δώσεις στο ουίσκι σου τους τόνους γεύσης που εσύ επιθυμείς: δρυς, βανίλια, σφένδαμος είναι μεταξύ των επιλογών που σου προσφέρει το Whisky Elements.

Εξυπνα τηλέφωνα, έξυπνα ρολόγια, ε, ήρθε ο καιρός να κυκλοφορήσουν και έξυπνες βαλίτσες. Η Bluesmart είναι η πρώτη από αυτές, διαθέτοντας υψηλές δυνατότητες συνδεσιμότητας και χαρακτηριστικά που θα ικανοποιήσουν και τον πιο απαιτητικό geek: πρώτον, κλειδαριά η οποία μπορεί να ανοίξει ή να κλειδώσει με τη χρήση του σχετικού app, δεύτερον, αισθητήρα εγγύτητας, ο οποίος σε ενημερώνει πότε ξεχνάς πίσω την αποσκευή σου (στέλνοντάς σου μήνυμα στο κινητό «με αφήνεις πίσω», μαζί με ένα λυπημένο emoticon για να δείξει πόσο της λείπεις), τρίτον, ενσωματωμένη ζυγαριά που υπολογίζει το βάρος της αποσκευής, για να μη φας φέσι στο αεροδρόμιο, τέταρτον δυνατότητα γεωγραφικού εντοπισμού σε περίπτωση που χάσεις τα μπαγκάζια σου. Και οι δυνατότητες δεν έχουν τέλος. Η Bluesmart διαθέτει ενσωματωμένη μπαταρία για να φορτίζεις τις φορητές συσκευές σου (η αυτονομία της επιτρέπει να φορτίσεις ένα smartphone έως έξι φορές), αλλά και μία βολική μπροστινή θήκη για να έχεις εύκολη πρόσβαση σε αυτές. Η τιμή της θα κυμανθεί στα 350 ευρώ.

www.timeandoak.com

www.bluesmart.myshopify.com

www.thinkgeek.com

Ντίσκο στο μπάνιο Χάρη σε αυτό το προϊόν που θα δεις παρακάτω, σίγουρα θα απαντάς πάντα αρνητικά και με αυτοπεποίθηση στην ερώτηση: «Τι έγινε ρε, έπεσες μέσα στην τουαλέτα;». Το IllumiBowl προσαρμόζεται πάνω στη λεκάνη και χάρη στο φωτοκύτταρο που διαθέτει ανάβει ένα LED φως που φωτίζει το εσωτερικό της λεκάνης κάθε φορά που σε εντοπίζει. Για να κάνει ακόμα πιο ατμοσφαιρική την… ανάγκη σου, το χρώμα του φωτός εναλλάσσεται ανά λίγα δευτερόλεπτα.

Οκτώβριος 2014

Για το φιλαράκι σου Οι αυτόματες ταΐστρες κατοικίδιων ζώων δεν είναι κάτι νέο. Το SmartFeeder είναι όμως κάτι παραπάνω από αυτό. Χάρη στη χρήση εκλεπτυσμένων αλγορίθμων, αυτή η συσκευή μπορεί να δημιουργεί εξατομικευμένες δίαιτες βάσει της περιγραφής του κατοικίδιού σου. Παράλληλα, καταγράφει το ιστορικό ταΐσματος και βάρους του τετράποδου φίλου σου, συνιστώντας -εάν χρειάζεται- αλλαγές στη διατροφή του. Είναι μάλιστα σε θέση να εντοπίζει τροφές που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αλλεργία στον καλύτερό σου φίλο, ενώ ελέγχει συνεχώς την ποσότητα της τροφής, ώστε να σε ενημερώνει εγκαίρως όταν τελειώνει και να παραγγέλνει μόνη της ό,τι χρειάζεται. Εννοείται, βέβαια, ότι το SmartFeeder έχει και ένα σχετικό app για να σε ενημερώνει για όλα αυτά.

www.illumibowl.com

www.petnet.io

Για κάθε νόσο Αιωρούμενες μποτίλιες

Οργώνει τους αιθέρες

Ενα από τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο δυτικός κόσμος είναι η εξοικονόμηση χώρου στο ψυγείο για να βάζεις όσο το δυνατόν τρόφιμα και ποτά μπορείς (κάτι που μοιάζει βέβαια λίγο παράταιρο στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα). Το BottleLoft κατασκευάστηκε ως μέρος της λύσης, κάνοντας τα γυάλινα μπουκάλια μπίρας ή πορτοκαλάδας μπλε να φαίνονται πως αιωρούνται μέσα στο ψυγείο σου. Πρόκειται για ένα προϊόν που προσαρμόζεται στο ταβάνι του ψυγείου και χρησιμοποιεί μαγνήτες νεοδυμίου για να συγκρατεί τα μεταλλικά καπάκια των μπουκαλιών. Το BottleLoft μπορεί να συγκρατήσει έως έξι μπουκάλια βάρους περίπου 550 γραμμαρίων. Οι υποψήφιοι πελάτες έχουν ενθουσιαστεί, μάλιστα, τόσο πολύ με την ιδέα, που έχουν ήδη υπερκαλύψει τουλάχιστον δύο φορές το κεφάλαιο που ζητούν οι δημιουργοί στο Kickstarter.

Θέλεις να αγοράσεις ένα πτηνό για κατοικίδιο, αλλά είσαι αρκετά τεμπέλης να το ταΐζεις, να το ποτίζεις και να το καθαρίζεις. Το Bionic Bird είναι φτιαγμένο για σένα. Πρόκειται για ένα πανέμορφο ρομποτικό πτηνό, τις κινήσεις του οποίου μπορείς να ελέγξεις μέσω ενός app στο smartphone ή το tablet σου. Εχει εμβέλεια έως 100 μέτρα, ενώ μπορεί να πετάξει ακόμα και μέσα στα δωμάτια του σπιτιού σου. Η αυτονομία του φτάνει στα δέκα λεπτά πτήσης, ενώ μπορεί να φορτίσει πλήρως μόλις σε 12 λεπτά. Σύμφωνα, δε, με τους κατασκευαστές, το «βιονικό πτηνό» είναι το μοναδικό ιπτάμενο αντικείμενο στον κόσμο που δεν τρομάζει τα υπόλοιπα πουλιά, πράγμα που σημαίνει πρακτικά ότι μπορείς να το δεις να πετά μαζί με δεκαοχτούρες ή μπεκάτσες. Αν, πάλι, δεχτεί επίθεση από κάποιον θηρευτή, το Bionic Bird δεν κινδυνεύει να καταστραφεί, καθώς το κυρίως σώμα του αποτελείται από άφθαρτο αφρώδες υλικό, ενώ η ουρά και τα φτερά του μπορούν εύκολα να αντικατασταθούν.

www.stronglikebullmagnets.com

www.mybionicbird.com

Τώρα που ο Εμπολα έχει κατακτήσει τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, έχει επανέλθει το ζήτημα του έγκαιρου εντοπισμού απειλητικών ασθενειών. Κατά τη συνήθη τακτική τους, οι Αγγλοσάξονες πρότειναν την εξής λύση (όπως και σε πολλά άλλα προβλήματα): drones! Οχι, δεν θα τα χρησιμοποιήσουν για να βομβαρδίσουν τις περιοχές που έχει ξεσπάσει επιδημία, για να στείλουν στη λήθη τόσο τον ιό, όσο και τον τοπικό πληθυσμό. Ο καθηγητής Κρις Ντρέικλι και οι συνάδελφοί του στο London School of Hygiene and Tropical Medicine χρησιμοποίησαν ένα μικρό drone, το οποίο επιτρέπει τη χαρτογράφηση της χρήσης γης. Αυτή η δυνατότητα σε συνδυασμό με τον εντοπισμό μέσω GPS των ανθρώπων και των μαϊμούδων τούς βοηθά στη συνέχεια να χαρτογραφήσουν τη διάδοση της ελονοσίας σε κάθε περιοχή. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει το πρώτο βήμα για τον έλεγχο και άλλων σοβαρών ασθενειών. www.livescience.com

Καταργώντας τους

Ο 58χρονος κ. Νίκος Μπακουνάκης συνδυάζει εδώ και χρόνια δύο ιδιότητες - διακριτές αλλά και πολλαπλώς αλληλοσυμπληρούμενες. Πρόκειται για τις ιδιότητες του ακαδημαϊκού δασκάλου και του μάχιμου πολύπειρου δημοσιογράφου. Ανατρέχοντας στο site του Παντείου Πανεπιστημίου μαθαίνουμε ότι ο κ. Μπακουνάκης βρίσκεται στη βαθμίδα του αναπληρωτή καθηγητή, ανήκει στο δυναμικό του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού και το γνωστικό αντικείμενο της διδασκαλίας και της εν γένει δραστηριότητάς του στο Τμήμα είναι η Πρακτική και η Θεωρία της Δημοσιογραφίας. Oσο για τη δουλειά του και την παρουσία του στην εφημερίδα «Το Βήμα», δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις. Ο κ. Μπακουνάκης πέραν της ευθύνης του στον τομέα του πολιτισμού έχει συνδέσει το όνομά του με όλες τις κατά καιρούς εκδοτικές πρωτοβουλίες της εφημερίδας στον χώρο των βιβλίων. Δεν ξέρω αν ο κ. Μπακουνάκης είναι περισσότερο δημοσιογράφος ή ακαδημαϊκός - παραλλάσσοντας το βασικό δίλημμα του νέου του βιβλίου (Νίκος Μπακουνάκης, «Δημοσιογράφος ή ρε-

πόρτερ. Η αφήγηση στις ελληνικές εφημερίδες, 19ος - 20ός αιώνας», εκδόσεις Πόλις, 2014, 488 σελ.). Για να είμαι απολύτως ειλικρινής, δεν έχω καμία έγνοια ή βιασύνη να απαντήσω σε αυτό ή σε κάποιο παρόμοιο δίλημμα. Προτιμώ να ασχοληθώ με το κυρίως σώμα της έρευνάς του. Και αυτό γιατί οφείλω να παραδεχτώ πως η δουλειά του στον ερευνητικό τομέα και την ανασύνθεση της αφήγησης σε όλες τις δυνατές μορφές και εκφράσεις της στις ελληνικές εφημερίδες τους δύο τελευταίους αιώνες είναι πέρα για πέρα υποδειγματική σε όλα τα επίπεδά της. Και αυτό χρεώνεται στον ίδιο τον συγγραφέα με τις πολλαπλές, αλλά συνδεδεμένες ταυτότητες που λειτουργούν ως υλικό προστιθέμενης αξίας για το πρόσωπό του. Ο λόγος του σημειώματος είναι ένας και μόνο. Η κατάθεση της διαφωνίας μου για ορισμένες επισημάνσεις-συμπεράσματα του συγγραφέα σε σχέση με επιλογές και συμπεριφορές στα νέα μέσα. Αντιγράφω ένα απόσπασμα από την ενότητα που επιγράφεται «Μια νέα σύγχυση, που έχει σχέση με την παλιά»: «[…] Πρώτα απ' όλα, πρέπει να παραδεχτούμε ότι η παράδοση δεν συνιστά ούτε επιχει-

ρηματικό ούτε αφηγηματικό μοντέλο, στις συνθήκες των νέων μέσων. Ωστόσο, η παράδοση είναι ισχυρή -μπορούμε να πούμε ότι είναι και παρούσα- και αποτελεί συστατικό στοιχείο της δημοσιογραφικής αφηγηματικής κουλτούρας. Οι τρόποι αφήγησης στα νέα μέσα, αλλά και στις online εκδόσεις των παλαιών μέσων, που επιδιώκουν να ενσωματώσουν στον έναν ή τον άλλο βαθμό τη δημοσιογραφική αφηγηματική παράδοση, προσδιορίζονται ως convergence journalism, δηλαδή μια πολυμεσική αφήγηση, που φυσικά παύει να έχει γραμμική μορφή, χωρίς όμως να εγκαταλείπει τις παραδοσιακές δεοντολογικές αρχές. Αρχικά, το convergence journalism φάνηκε ότι έδινε μια πειστική απάντηση στο ερώτημα τι είδους αφηγηματικές μορφές και τρόποι είναι κατάλληλοι για τα νέα μέσα, ή πώς μετατρέπεις μια ιστορία των παλαιών μέσων σε μια ιστορία κατάλληλη για τα νέα μέσα. Δεν είναι τυχαίο ότι σε πολλά πανεπιστημιακά προγράμματα στις Ηνωμένες Πολιτείες η πολυμεσική δημοσιογραφία έχει εξασφαλίσει στέρεη θέση και υποστηρίζεται με πολλούς τρόπους. Ωστόσο, στη διαδικασία της online μετατροπής, πολλές φορές ο online δημοσιογράφος δεν απο-

Κείμενο: Kώστας Τσαούσης

Οκ τώβριος 2014

διαχωρισμούς

καλείται πλέον δημοσιογράφος ή ρεπόρτερ, αλλά παραγωγός (producer). »Εχει σημασία ο χαρακτηρισμός producer, γιατί προσδιορίζει μια παραγωγή δημοσιογραφικού προϊόντος που δεν έχει σχέση με την παραγωγή πρωτότυπου περιεχομένου. Προσδιορίζει επίσης μια διαφορετική οργάνωση του χώρου παραγωγής αυτού του περιεχομένου, που δεν ταυτίζεται κατ' ανάγκη με την αίθουσα σύνταξης των παραδοσιακών μέσων. Στη νέα ορολογία που επινοείται για να προσδιοριστούν κάποιοι από αυτούς που παράγουν περιεχόμενο για τα νέα μέσα, οι όροι μάς απομακρύνουν από την παραδοσιακή δημοσιογραφία. Εκτός από τον όρο producer, μπορούμε να αναφέρουμε και τον όρο curator, δανεισμένο από τον χώρο των μουσείων και των γκαλερί. Προσδιορίζει την εργασία του curation, δηλαδή την εργασία του συναθροιστή ειδήσεων από χώρους όπου παράγονται πρωτότυπες ειδήσεις και ιστορίες, κυρίως τις εφημερίδες. Οι νέοι όροι αποκαλύπτουν τη νέα σύγχυση. Ακριβώς έναν αιώνα μετά, νέα επαγγέλματα των νέων μέσων προβάλλουν το αίτημα της αυτονόμησης. »Η αμφισβήτηση του convergence journalism δεν άργησε όμως να έρθει. Οι όροι producer και curator δημιουργούν κιόλας μια απόσταση από τη δημοσιογραφική παράδοση των παλαιών μέσων. Και δεν είναι μόνο αυτό. Η αμφισβήτηση είναι βαθύτερη και συνδέεται με τη διαφορετική 'φύση' των νέων μέσων. Θα λέγαμε ότι είναι μια αμφισβήτηση πολιτισμικής τάξεως. Το convergence, σύμφωνα με ορισμένους συγγραφείς που το αμφισβητούν, χαρακτηρίζεται ως placebo, αφού δεν αρκεί να μεταφέρεις ιστορίες από τα παραδοσιακά μέσα στα νέα, δίνοντάς τους πολυμεσική μορφή, για να έχεις το κατάλληλο περιεχόμενο».

Ο συγγραφέας αναφέρει πως «στη διαδικασία της online μετατροπής, πολλές φορές ο online δημοσιογράφος δεν αποκαλείται πλέον δημοσιογράφος ή ρεπόρτερ, αλλά παραγωγός (producer). Εχει σημασία ο χαρακτηρισμός producer, γιατί προσδιορίζει μια παραγωγή δημοσιογραφικού προϊόντος που δεν έχει σχέση με την παραγωγή πρωτότυπου περιεχομένου». Δεν θα σταθώ στους χαρακτηρισμούς, αλλά στο περιεχόμενο που τους συνοδεύει. Προερχόμενος από τις εφημερίδες -για χρόνια συνάδελφος του κ. Μπακουνάκη στην εφημερίδα «Το Βήμα»- και έχοντας μια πολύχρονη καθημερινή εμπειρία στα νέα μέσα από την πλευρά πάντα της μάχιμης δημοσιογραφίας, πιστεύω μετά λόγου γνώσεως ότι το παραγόμενο περιεχόμενο στα νέα μέσα μπορεί και πρέπει για λόγους που σχετίζονται με τον ανταγωνισμό και με τις εν γένει επιταγές της αγοράς να είναι και πρωτότυπο και αυθεντικό. Το περιεχόμενο, μάλιστα, αυτών των προδιαγραφών -καρπός δημοσιογραφικής και μόνο δημοσιογραφικής προσέγγισης- μπορεί να διαμορφώσει όρους διακριτότητας και διαφοροποίησης στο έδαφος μιας έτσι κι αλλιώς ανταγωνιστικής αγοράς. Τα παραπάνω έχουν εφαρμογή τα τελευταία χρόνια μετά την πληθωριστική έκρηξη των νέων μέσων και στη μικρή, αδύναμη και προβληματική εγχώρια αγορά, στην εποχή των δειλών αλλά υπαρκτών βημάτων ωριμότητας και της ίδιας της αγοράς, αλλά και των φορέων της. Πριν από λίγες ημέρες δύο μέλη της δημιουργικής/παραγωγικής ομάδας της M media/Metropolis -η Νατάσα Μαστοράκου και ο Στέφανος Καστρινάκης- παρουσίασαν στη μαζικών προδιαγραφών πλατφόρμα του www.protothema.gr ένα θέμα σε σχέση με τα μικρά βιβλιοπωλεία-στέκια του κέντρου της Αθήνας (www.protothema.gr/culture/books/ article/413215/10-stekia-tou-vivliou).

Το θέμα -κείμενο και φωτογραφίες- είχε μια πάρα πολύ θετική ανταπόκριση από τους αναγνώστες. Για παράδειγμα, οι κοινοποιήσεις έφτασαν και ξεπέρασαν τις 5.000 - μια αξιοσημείωτη επίδοση, καθώς μεταφράζεται στη διάλεκτο των ειδικών σε δεκάδες χιλιάδες likes. Οι δύο συνάδελφοι που είχαν την ευθύνη της πρωτογενούς παραγωγής, αλλά και της επιμέλειας της όλης παρουσίασης στηρίχθηκαν στα απλά και θεμελιώδη της δημοσιογραφικής πρακτικής. Οργάνωσαν το θέμα, σήκωσαν τηλέφωνα, πήραν γνώμες, περπάτησαν αρκετά, μίλησαν με τους ιδιοκτήτες των βιβλιοπωλείων, αξιολόγησαν το υλικό τους και… η συνέχεια γνωστή. Επιπλέον, το ίδιο το θέμα θα μπορούσε να είχε συνδυαστεί και με την ένταξη σε αυτό και βίντεο όπου οι ίδιοι οι άνθρωποι των μικρών βιβλιοπωλείων ως πρωταγωνιστές θα μπορούσαν να αφηγηθούν τις δικές τους ξεχωριστές ιστορίες μέσα σε ένα λεπτό ή και λιγότερο. Ο κ. Μπακουνάκης ως συγγραφέας επιμένει στα θεωρητικά σχήματα των διαχωρισμών αγνοώντας την πραγματικότητα της αγοράς των media (παραδοσιακών και νέων, έντυπων και ηλεκτρονικών) που λειτουργεί από μόνη της προς την κατεύθυνση της σύγκλισης, της σύμπραξης και της συναίνεσης στο πλαίσιο μιας νέας -όντως πολυμεσικής- αφήγησης.

Κείμενο: Δημήτρης Χαλιώτης / Φωτογραφίες: Στέφανος Καστρινάκης

Οκ τώβριος 2014

Ο Ρήγος rockάρει στο Rex

Εχοντας δει πέρυσι το «Καμπαρέ» του και βλέποντας φέτος το “Rocky Horror Show”, που έκανε πρεμιέρα στο ανανεωμένο Rex στις 17 Οκτωβρίου, πρέπει να ομολογήσω το εξής: ο Κωνσταντίνος Ρήγος είναι, κατά τη γνώμη μου, ο μοναδικός γνωστός Ελληνας σκηνοθέτης που έχει ουσιαστική γνώση του είδους του μιούζικαλ και μπορεί να μας χαρίσει κάτι παραπάνω από αξιοπρεπείς δουλειές. Το “Rocky Horror Show” είναι σίγουρα μία από αυτές. Τον ρωτάω γιατί επέλεξε το δεύτερο μιούζικαλ που παρουσιάζει στην Ελλάδα να είναι το συγκεκριμένο. «Πρόκειται για μία από τις αγαπημένες μου cult ταινίες-μιούζικαλ. Εχει φανταστικές μουσικές και μία παράξενη πλοκή, σχεδόν αποδομημένη. Μία ιστορία τελείως τρελή με εξωγήινους, φαντάσματα, τον Φρανκενστάιν… Πριν από 15 χρόνια μου είχαν κάνει δώρο την κασετίνα για τα 25 χρόνια του “Rocky”. Μετά ανακάλυψα όλο το έργο και μπήκα στο τριπάκι να το ανεβάσω κάποια στιγμή». Δεν είναι όμως μόνο η αγάπη του προς το συγκεκριμένο έργο που τον έσπρωξε να το τολμήσει. Το “Rocky Horror Show” είναι αναμφισβήτη-

τα ένα ανατρεπτικό και πολύ διασκεδαστικό μιούζικαλ. Καταφέρνει ωστόσο να παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο, γιατί μέσα από την τρέλα του περνάει κι ένα ξεκάθαρο κοινωνικό μήνυμα. «Είναι ένας ύμνος στη διαφορετικότητα», μου επισημαίνει ο Κωνσταντίνος και συνεχίζει: «Μιλάει για ένα ζευγάρι με βάση το αμερικάνικο πρότυπο. Ο Μπραντ και η Τζάνετ ξεκινάνε να πάνε μία εκδρομή για να ανακοινώσουν στον δάσκαλό τους την απόφασή τους να παντρευτούν. Στον δρόμο χάνονται και βρίσκουν καταφύγιο σε έναν πύργο. Μέσα εκεί θα ανατραπεί όλη η κοσμοθεωρία τους για τη ζωή».

το fun γίνονται ένα στο “Rocky Horror Show”. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι 40 χρόνια τώρα ανεβαίνει με αμείωτη επιτυχία σε όλο τον κόσμο.

Oλα τα κοινωνικά στερεότυπα καταρρίπτονται στο “Rocky Horror Show”. Το American dream γίνεται θρύψαλα! Εχουμε να κάνουμε με ένα σκοτεινό, ροκ εν ρολ μιούζικαλ, που δεν υπακούει στα κοινωνικά 'πρέπει'. Πάνω απ’ όλα όμως το “Rocky Horror Show” είναι ένα πανσεξουαλικό μιούζικαλ! Ολα επιτρέπονται και όλα… γίνονται! «Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι ενώ παρουσιάζει έναν κόσμο αιρετικό, το κάνει με πολύ χιούμορ και θετική διάθεση. Η μουσική σε κάνει να θες να χορέψεις. Είναι πολύ διεγερτικό ως μιούζικαλ», παρατηρεί ο Κωνσταντίνος. Και πράγματι έτσι είναι. Το cult και

«Πού συναντιέται όμως η αθωότητα με τον πουριτανισμό;» τον ρωτάω. «Πολύ συχνά μπερδεύονται, αλλά δεν έχουν κοινή ρίζα. Η αθωότητα σε ωθεί να αντιλαμβάνεσαι τα πράγματα γύρω σου χωρίς φραγμούς, χωρίς να βάζεις ταμπέλες. Ο πουριτανισμός προϋποθέτει ότι έχεις ήδη αποφασίσει την οπτική μέσα από την οποία θα τα δεις. Μακάρι να μπορούσαμε να είμαστε αθώοι. Ο πουριτανός είναι ερμητικά κλειστός προς το διαφορετικό. Ο αθώος είναι το ακριβώς αντίθετο», σχολιάζει ο Κωνσταντίνος.

Αναρωτιέμαι ποιοι θα μπορούσαν να είναι στην Ελλάδα σήμερα ο Μπραντ και η Τζάνετ. «Είναι δύσκολο να βρεις δύο τόσο αθώους ήρωες σήμερα στην Ελλάδα», μου λέει ο Κωνσταντίνος. «Μιλάμε για μία συμβολική αθωότητα, μια αθωότητα που υπήρχε στα ’60s πριν το Βιετνάμ, πριν την τρομοκρατία… Στον δυτικό πολιτισμό δεν είναι εύκολο να βρεις πια αυτό το ζευγάρι».

Και η ελληνική κοινωνία; Σίγουρα δεν είναι αθώα… «Δεν είναι όμως και ακριβώς πουριτανική», παρατηρεί ο Κωνσταντίνος. «Είναι μπερδεμένη. Λόγω της οικονομικής κρίσης, για όλα φταίνε κάποιοι. Νομίζω είμαστε σε μία περίοδο που δεν είναι ξεκάθαρο τι ακριβώς πιστεύουμε για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Δεν είμαστε σίγουροι αν ακόμα και η κρίση μας είναι σωστή».

που δεν έχει τραγουδιστικά μέρη, παρά μόνο στο φινάλε. «Ξέροντας τις δυνατότητές του, ήθελα να κάνει αυτό που θα ήταν το καλύτερο για εκείνον. Ο Γιώργος είναι τελειομανής, έκανε μαθήματα ορθοφωνίας και δούλεψε πολύ, προκειμένου να μη βγει απλά στη σκηνή ως αυτό που είναι, αλλά να γίνει μέρος της παράστασης», μου εξηγεί ο Κωνσταντίνος.

Εχοντας στα χέρια του μία εύστοχη μετάφραση της Σήλιας Γεωργιάδη, που συνοδεύεται από μία άκρως επιτυχημένη απόδοση των στίχων του μιούζικαλ στα ελληνικά, ο Ρήγος έστησε στη σκηνή του Rex μία άρτια παράσταση, με περισσότερες digital αναφορές -όσον αφορά κυρίως στη σκηνογραφία της-, απολύτως διασκεδαστική, ενίοτε interactive και πάνω απ’ όλα με άποψη. «Εχω προσπαθήσει να πλάσω τους ήρωες έτσι ώστε να θυμίζουν κόμικ, αλλά να μη χάνουν και την ουσία τους. Παρότι δηλαδή είναι ακραίοι, να μην είναι κενοί περιεχομένου. Να μην έχουμε να κάνουμε με μια κωμωδία χωρίς ουσία. Αυτή ήταν η ματιά μου. Μέσα στην τρέλα του, να μη χάνει την αλήθεια του το μιούζικαλ», μου εξηγεί ο Κωνσταντίνος.

Νομίζω ότι στα χέρια του Ρήγου οι πάντες μπορούν να γίνουν μέρος μίας παράστασης. Ο Κωνσταντίνος έχει και γνώση, αλλά και άποψη πάνω στο topic “musical”. Είναι προφανές λοιπόν ότι το ταξίδι του στο είδος δεν θα σταματήσει εδώ. «Δεν θέλω να ασχοληθώ αποκλειστικά με το μιούζικαλ, αλλά είναι κάποια μιούζικαλ που θέλω να τα κάνω», παραδέχεται. Κι όταν τον ρωτάω να μου πει τίτλους, χαμογελάει αινιγματικά. «Δεν θα σου πω για να μη μου πάρουν οι άλλοι τα δικαιώματα», μου λέει και πράττει σοφά.

Στην επίτευξη αυτού του στόχου βοήθησαν καταλυτικά οι ηθοποιοί του. Η Νάντια Μπουλέ, ο Μάξιμος Μουμούρης, η Τζένη Θεωνά, η Βασιλική Τρουφάκου, ο Κλέωνας Γρηγοριάδης, ο Νάσος Παπαργυρόπουλος και η μεγάλη έκπληξη της παράστασης, ο χάρμα οφθαλμών Κωνσταντίνος Ασπιώτης! Και ο Γιώργος Μαζωνάκης; Τι γυρεύει ο Μαζωνάκης σε ένα μιούζικαλ; «Ο Γιώργος είναι φίλος και συνεργάτης. Ηξερα ότι τον ενδιέφερε το θέατρο πολλά χρόνια. Η αλήθεια είναι ότι έχω προσπαθήσει στο παρελθόν να δουλέψω μαζί του σε μία παράσταση που δεν ήταν μιούζικαλ, αλλά πρόζα», μου αποκαλύπτει ο Ρήγος και ομολογώ ότι αιφνιδιάζομαι. Η αλήθεια πάντως είναι ότι ο Μαζωνάκης βγάζει εις πέρας με επιτυχία τον ρόλο του αφηγητή στην παράσταση, παρότι πρόκειται για έναν ρόλο

Πέραν όμως από το μιούζικαλ, τον ενδιαφέρει το θέατρο γενικότερα. «Σε σημείο που μου έχει γίνει εμμονή!» ομολογεί. «Σκέφτομαι συνεχώς έργα, παραστάσεις… Τώρα θα κάνουμε εδώ στο Rex τη 'Φρουτοπία' του Τριβιζά. Μετά την 'Εντα Γκάμπλερ'», μου αποκαλύπτει. «Εδώ τελικά θα ανεβάσεις και την 'Εντα Γκάμπλερ';» τον ρωτάω ξαφνιασμένος, γιατί δεν το γνώριζα. «Μπορεί. Δεν είναι ακόμα σίγουρο, αλλά πολύ πιθανό. Είναι αυτή η διαστροφή που όταν μπαίνεις μέσα σε έναν χώρο και τον φτιάχνεις, μετά τον ερωτεύεσαι. Κι αρχίζεις και φτιάχνεις τα πάντα για εκεί. Θα μπορούσα να φανταστώ πια και το σπίτι μου εδώ μέσα!» μου λέει γελώντας.

Το ατού Ο πραγματικός άσος της παράστασης ακούει στο όνομα Κωνσταντίνος Ασπιώτης. Ο Ρήγος του εμπιστεύτηκε τον απαιτητικό ρόλο του εξωγήινου τραβεστί Φρανκ και εκείνος δεν τον διέψευσε. Τον ξέρω τον Κωνσταντίνο, τον έχω δει σε πολλές δουλειές,

Οκ τώβριος 2014

αλλά αυτό που κάνει φέτος στο "Rocky Horror Show" είναι μία υπέρβαση από κάθε άποψη. Δεν πίστευα στα μάτια μου. «Εχασε 20 κιλά και μπήκε σε πρόγραμμα γυμναστικής και διατροφής για να αλλάξει ο σωματότυπός του, αφού ο Φρανκ είναι ένας μάτσο άντρας που βλέπει το σεξ σαν τον παράδεισο», με ενημερώνει ο Ρήγος. Στην πραγματικότητα όμως ο Ασπιώτης έχει πετύχει κάτι πολύ περισσότερο απ’ όλα αυτά. Η ερμηνεία του στον Φρανκ είναι ένας υποκριτικός άθλος. Λες και ελέγχει τον κάθε μυ του σώματός του. Λες και ο πραγματικός του εαυτός έχει απορροφηθεί από τον ίδιο τον Φρανκ. Δεν ξέρω αν θα είναι ο ρόλος της ζωής του. Είναι πολύ νέος ακόμα για να το πούμε αυτό. Το μέλλον του προοιωνίζεται λαμπρό. Ο Φρανκ όμως θα είναι σίγουρα ένας ρόλος-σταθμός στην καριέρα του. Μία μεγάλη του κατάκτηση.

Το Rex… αλ λιώς Θυμάστε το Rex των ’90s και των early ’00s, που κάθε βράδυ λικνίζονταν στα τραπέζια του πάσης λογής υπάρξεις στους ρυθμούς ενός ακαθόριστου λαϊκό-ποπ, με τα ουίσκια να πάνε και να έρχονται; Ε, ξεχάστε το! Τα τραπέζια στην πλατεία έχουν δώσει τις θέσεις τους σε κερκίδες, ενώ στα θεωρεία έχουν τοποθετηθεί δερμάτινοι καναπέδες. Το μπαρ στην είσοδο έχει διατηρηθεί, αλλά με μία πιο cozy διάθεση. Μπορείς να πιεις το ποτό σου πριν ή μετά την παράσταση ακούγοντας μουσική. Η μπουζουκλερί έχει δώσει τη θέση της σε ένα industrial, εναλλακτικό music hall, που μπορεί να φιλοξενήσει διάφορα θεάματα. Αλλωστε η τεράστια σκηνή του, που παραμένει ως έχει, με τους κατάλληλους μηχανισμούς μοιάζει ιδανική για να ικανοποιήσει το όραμα οποιουδήποτε καλλιτέχνη. «Νομίζω ότι φτιάχτηκε στο κέντρο της Αθήνας ένας χώρος που είναι ροκ και συναυλιακός μαζί. Σαν να πας σε ένα κτίριο στο Βερολίνο και να το κάνεις κάτι καινούργιο», μου λέει ο Κωνσταντίνος. Αυτό ακριβώς. Το Rex είναι καινούργιο.

Οκ τώβριος 2014

Κείμενο: Δημήτρης Χαλιώτης / Φωτογραφία: Μάριος Κουρουνιώτης

Οκ τώβριος 2014

Ζεν πρεμιέ ετών 40 «Θυμάμαι την πρώτη φορά που ανέβηκα στη σκηνή», μου λέει ο Μέμος Μπεγνής γυρίζοντας ακριβώς 17 χρόνια πίσω, όταν ετοιμαζόταν να κάνει το ντεμπούτο του ως πιανίστας στο πλευρό της Κάτιας Δανδουλάκη στο περιβόητο “Master Class”. «Ηταν στην πρώτη πρόβα», θυμάται. «Ημουν μόνος μου στην αίθουσα και κοίταξα τις κενές θέσεις μπροστά και σκέφτηκα: 'Αρχίζουμε πρόβες και σε ενάμιση μήνα όλες αυτές οι θέσεις θα είναι γεμάτες! Τι θα κάνω;'»

έχουμε τον Μιχάλη Μαρίνο, το αριστερό αμόρε της Κυρίας Επιθεώρησης, που αρχικά φεύγει στο εξωτερικό για να γλιτώσει και στη συνέχεια γίνεται ΠΑΣΟΚ! Κι από την άλλη είμαι εγώ, που υποδύομαι το δεξιό αμόρε της επιθεώρησης, έναν παραδοσιακό δεξιό, όχι όμως φασίστα, που με την κήρυξη της δικτατορίας γίνεται διευθυντής της ΥΕΝΕΔ. Είναι λοιπόν η εξουσία, αλλά είναι και λίγο μαλθακός. Βασικά αγαπάει την Κυρία Επιθεώρηση, τη γυναίκα του, και παρότι είναι με το σύστημα, που ασκεί λογοκρισία, εκείνος προσπαθεί να απαλύνει κάπως αυτή την λογοκρισία».

«Τι γεύση σου έχει αφήσει εκείνη η εποχή;» τον ρωτάω. «Πολύ ωραία χρόνια. Γνώρισα κάποιους πολύ σημαντικούς ανθρώπους τότε, που με βοήθησαν στα πρώτα μου βήματα και είναι πολύ γλυκό αυτό», μου απαντά, αλλά σπεύδει να μου υπογραμμίσει ότι δεν θα ήθελε να επιστρέψει σε εκείνα τα χρόνια. «Είχα τεράστια αγωνία για το βιοποριστικό κομμάτι. Εγώ καταγόμουν από τη Σαλαμίνα, όπου υπήρχε η νοοτροπία ότι στα 18 πρέπει να δουλεύεις. Οταν λοιπόν ένα παιδί δεν θέλει να κάνει τη δουλειά που πιστεύει ο μπαμπάς του ότι πρέπει να κάνει και θέλει να γίνει μουσικός και ηθοποιός, η πίεση και οι ανασφάλειες είναι τεράστιες. Είχα πάντα το άγχος αν θα τα καταφέρω, αν θα βγάλω λεφτά από αυτή τη δουλειά».

Λίγο πριν από την πτώση της δικτατορίας κάνει την εμφάνισή της και η αποκαλούμενη Μετεπιθεώρηση, η νέα μορφή επιθεώρησης που εδραιώνει το Ελεύθερο Θέατρο. Τη Μετεπιθεώρηση, που στο έργο είναι η κόρη της Κυρίας Επιθεώρησης, ερμηνεύει η Μίρκα Παπακωνσταντίνου, μία από τους πρωτεργάτες της περίφημης Ελεύθερης Σκηνής. «Ανάμεσα στην Κυρία Επιθεώρηση και τη Μετεπιθεώρηση υπάρχει μία σχέση αγάπης και μίσους. Από τη μία πλευρά υπάρχει ο σνομπισμός και ο φόβος της Επιθεώρησης προς το καινούργιο και από την άλλη πλευρά, της Μετεπιθεώρησης, αυτή η αλαζονεία της νιότης που θέλει να αλλάξει τα πράγματα και να βάλει το μαχαίρι στο κόκκαλο. Ταυτόχρονα όμως υπάρχει και αμοιβαία αγάπη, αφού τις δύο γυναίκες συνδέει μία σχέση εξ αίματος», μου εξηγεί ο Μέμος.

Τελικά τα κατάφερε. Και με το παραπάνω. Μέσα σε λίγα χρόνια έγινε ένας από τους πιο δημοφιλείς πρωταγωνιστές της γενιάς του. Μαζί με αυτό κατάφερε και κάτι ακόμα πιο σημαντικό. Να μιλάνε οι συνάδελφοί του γι’ αυτόν με τα καλύτερα λόγια. Οχι μόνο ως ηθοποιό, αλλά και ως άνθρωπο. Κι αυτό σε έναν χώρο άκρως ανταγωνιστικό, όπως του θεάτρου, είναι κατάκτηση. Φέτος τον χειμώνα δίνει το παρών στη συνέχεια του «Θα σε πάρω να φύγουμε», της ιστορίας της επιθεώρησης μέσα από τη νεότερη ιστορία της Ελλάδας. «Θα περάσει κι αυτό»: μία ακόμα μουσικοθεατρική υπερπαραγωγή στο θέατρο Badminton από τις 31 Οκτωβρίου. Στο «Θα σε πάρω να φύγουμε» παρακολουθούσαμε τη διαδρομή της επιθεώρησης από τη γέννησή της μέχρι την κατάλυση της δημοκρατίας το 1967. Στο «Θα περάσει κι αυτό» το ταξίδι συνεχίζεται σε εποχές που όλοι λίγο πολύ έχουμε ζήσει. «Η παράσταση αυτή τη φορά είναι πιο σημερινή και πιο αστεία», μου επισημαίνει ο Μέμος. «Από τη μία

Βρίσκω την ευκαιρία να τον ρωτήσω αν ο ίδιος αγαπάει το είδος της επιθεώρησης. «Δεν είχα την τύχη να τη δω στα καλά της. Δεν το πρόλαβα ούτε το Ελεύθερο Θέατρο, ούτε την Ελεύθερη Σκηνή. Ημουν μικρός και οι γονείς μου δεν με είχαν πάει ποτέ να δω. Μετά ό,τι είδα είχε τις γνωστές βωμολοχίες και τα σεξουαλικά υπονοούμενα. Δεν υπήρχαν ωραία κείμενα, όπως παλιά», μου λέει σχολιάζοντας ότι ίσως η επιθεώρηση να μην ξαναγίνει ποτέ αυτό που ήταν, αλλά μπορεί πια να έχει αλλάξει μορφή. Συμφωνεί πάντως ότι σήμερα, με όσα συμβαίνουν γύρω μας, η επιθεώρηση έχει πολύ ψωμί. «Δεν υπάρχει καμία δημοκρατία σήμερα», μου λέει χωρίς να μασά τα λόγια του. «Το πιο κραυγαλέο παράδειγμα είναι όλα αυτά τα χαράτσια που έχουν επιβληθεί και είναι απολύτως αντισυνταγματικά και όλες αυτές οι συντάξεις που έχουν περικοπεί εντελώς παράνομα», παρατηρεί. «Για να πάρεις σύνταξη πληρώνεις μια ολόκληρη ζωή και δεν τους τα

χρωστάς, στα χρωστάνε! Οι άνθρωποι έχουν χάσει οποιοδήποτε δικαίωμα κέρδισαν όλα αυτά τα χρόνια με πολύ αίμα. Και στα παίρνουν με το έτσι θέλω, ψηφίζοντας ό,τι θέλουν στη Βουλή πατώντας στο κεφάλι τον απλό εργαζόμενο. Αν αυτό δεν είναι Χούντα, τότε τι είναι; Νομίζω είναι πιο επικίνδυνη αυτή η κεκαλυμμένη δικτατορία, που υπάρχει σήμερα, παρά η τότε, η φανερή». Είναι, νομίζω, πολύ σαφής για να ζητήσω διευκρινίσεις, οπότε επιστρέφω τη συζήτηση στα επαγγελματικά του. Μετά το «Θα σε πάρω να φύγουμε» θα βρεθεί στο πλευρό του Γρηγόρη Βαλτινού στην αναβίωση του «Βιολιστή στη Στέγη» μετά το Πάσχα, πάλι στο Badminton. «Το είχα δει στο πρώτο του ανέβασμα το 1997 στο Αθήναιον. Είχα πάθει πλάκα. Ηταν από τα ωραιότερα πράγματα που είχα δει», μου εξομολογείται. Δεκαοκτώ χρόνια μετά, το θρυλικό μιούζικαλ επιστρέφει με έναν θίασο 30 ηθοποιών, ζωντανή ορχήστρα 22 μουσικών και μία πραγματική υπερπαραγωγή υπό τις οδηγίες του βραβευμένου σκηνοθέτη του Μπρόντγουεϊ, Ρομπ Ρουτζιέρο. «Η αλήθεια είναι ότι δεν κατέχουμε το είδος του μιούζικαλ, αλλά ποτέ δεν είναι αργά. Θέλει μία ειδική παιδεία και εκπαίδευση το μιούζικαλ. Δεν μπορείς να κάνεις μιούζικαλ αν δεν τραγουδάς», μου τονίζει ο Μέμος, που αντικειμενικά είναι από τους πολύ λίγους Eλληνες πρωταγωνιστές που έχουν τα προσόντα να κάνουν μιούζικαλ. Παρ’ όλα αυτά σπεύδει να προσθέσει ότι γίνονται καλές προσπάθειες και το ελληνικό κοινό ανταποκρίνεται θερμά. Για το φινάλε κράτησα μια πιο προσωπική ερώτηση. «Πώς είναι για έναν ζεν πρεμιέ, όπως εσύ, να κλείνει τα 40;» του λέω. «Τέλεια!» μου απαντά χαμογελώντας πλατιά. «Είμαι νομίζω στην πιο δημιουργική ηλικία μου. Νόμιζα ότι τα 30 ήταν αυτή, αλλά όχι, είναι τα 40! Μετά από ένα λούκι που πέρασα οικονομικά και επαγγελματικά, όπως όλος ο κόσμος με την κρίση, έχω αρχίσει και βλέπω αλλιώς τα πράγματα. Εντάξει, δόξα τω Θεώ, μεγαλώνω και ωραία!» Ε, σ’ αυτό το τελευταίο θα συμφωνήσω εκατό τοις εκατό.

Κείμενο: Δημήτρης Χαλιώτης

Κάτω στον Πειραιά…

Αν θέλετε την άποψή μου, είναι το ομορφότερο θέατρο της Ελλάδας. Το ανακαινισμένο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά είναι ένα πραγματικό στολίδι. Μετά από μία πετυχημένη περυσινή χειμερινή σεζόν, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του σκηνοθέτη και Πειραιώτη Τάκη Τζαμαργιά, φέτος ετοιμάζεται να φιλοξενήσει τρεις άκρως φιλόδοξες παραγωγές. Μετά τις παραστάσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του «Ερωτευμένου Σοπέν», που ολοκληρώθηκαν στις 16 Οκτωβρίου, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά θα ανοίξει εκ νέου τις πύλες του στις 2 Δεκεμβρίου για να υποδεχθεί έναν από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες της παγκόσμιας θεατρικής σκηνής. Ο Πίτερ Μπρουκ επιστρέφει στην Ελλάδα με το φημισμένο Théâtre des Bouffes du Nord και την παράσταση «Η κοιλάδα των εκπλήξεων». Το θέατρο αντιγράφει τη ζωή και ο Μπρουκ μας προσκαλεί σε ένα διαφορετικό ταξίδι στον θαυμαστό κόσμο του ανθρώπινου εγκεφάλου μέσα από εμπειρίες ανθρώπων που βλέπουν τον κόσμο μας αλλιώς. «Φανταστείτε έναν κόσμο όπου ο κάθε ήχος έχει ένα χρώμα! Το κάθε χρώμα έχει μία διαφορετική γεύση! Και ο αριθμός οκτώ είναι μια ευτραφής κυρία!» διαβάζουμε στο δελτίο τύπου και η περιέργειά μας χτυπάει κόκκινο. «Σαγηνευτικό, συγκινη-

τικό, απρόσμενα αστείο» σχολιάζει για την παράσταση ο “Observer” και κάτι μας λέει ότι ο Πίτερ Μπρουκ έκανε πάλι το θαύμα του! Από τις 2 έως τις 6 Δεκεμβρίου και μόνο για πέντε παραστάσεις. Κλείστε θέσεις από τώρα. Η συνέχεια ανήκει σε μία πολυαναμενόμενη ελληνική παραγωγή. Ο Πίτερ Μπρουκ φεύγει και ο δικός μας Νίκος Μαστοράκης έρχεται με ένα έργο που έχει για πατρίδα του τον Πειραιά. «Τα κόκκινα φανάρια» ή αλλιώς τα «Παράνομα φιλιά - Κόκκινα φανάρια», όπως βάφτισε τη θεατρική του διασκευή πάνω στο έργο του Αλέκου Γαλανού ο Νίκος Μαστοράκης, σηκώνουν αυλαία στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά στις 17 Δεκεμβρίου. Ενα έργο-φόρος τιμής στον Πειραιά. Ο Πειραιάς μιας άλλης εποχής ζωντανεύει ξανά στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου. Από το λιμάνι ως την Πειραϊκή κι από τα σοκάκια του Προφήτη Ηλία ως την οδό Νοταρά. Ο Πειραιάς του μόχθου και της εργατιάς, ο Πειραιάς της Τρούμπας, ο Πειραιάς των ονείρων και της διάψευσης, ο Πειραιάς που αλλάζει… Μετά το άκρως επιτυχημένο του «Μεφίστο», ο Νίκος Μαστοράκης επιστρέφει στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά επιχειρώντας μία διαφορετική ματιά πάνω στα «Κόκκινα φανάρια». Διάβασε λογοτεχνικά κείμενα Πειραιωτών συγγραφέων της εποχής, μάζεψε φωτογραφίες, μελέτησε τραγούδια και

ετοιμάζεται να μας ταξιδέψει στον Πειραιά της δεκαετίας του ’50 έχοντας στη διάθεσή του ένα εκλεκτό επιτελείο ηθοποιών, που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τον Αιμίλιο Χειλάκη, την Ελισάβετ Μουτάφη, την Αθηνά Μαξίμου, τη Φωτεινή Μπαξεβάνη και τον Διαμαντή Καραναστάση. Τα «Παράνομα φιλιά - Κόκκινα φανάρια» θα μας κρατήσουν συντροφιά μέχρι την άνοιξη του 2015, οπότε και την αυλαία του φετινού προγράμματος, όπως τουλάχιστον διαμορφώνεται μέχρι στιγμής, θα ρίξει μία διαφορετική «Αντιγόνη», που μας έρχεται από την Παλαιστίνη. Το Εθνικό Θέατρο της Παλαιστίνης παρουσιάζει την τραγωδία του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Αντέλ Χακίμ. Πρόκειται για μία παράσταση που απέσπασε το Βραβείο Κριτικών 2012 στη Γαλλία. «Το κείμενο του Σοφοκλή αναφέρεται στη σχέση των όντων με τη γη, τη γη τους, στην αγάπη που κάθε άνθρωπος έχει για τον γενέθλιο τόπο του και στους δεσμούς που διατηρεί μαζί του», επισημαίνει ο σκηνοθέτης για να καταλήξει: «Η 'Αντιγόνη' είναι ένα τραγούδι για την αγάπη και την ελπίδα, μια συμφωνία συναισθημάτων, ένας ύμνος στη ζωή».

Κείμενο: Νατάσα Μαστοράκου

Οκ τώβριος 2014

Νοέμβριος στο Τέχνης

Με τρεις πρεμιέρες υποδέχεται το Θέατρο Τέχνης τον Νοέμβριο. «Το θηρίο στη ζούγκλα» της Μαρίας Μαγκανάρη κάνει πρεμιέρα στις 4 Νοεμβρίου στη Φρυνίχου, η «Αλεξάνδρεια» της ομάδας Elephas tiliensis στις 5 Νοεμβρίου στο υπόγειο της Πεσματζόγλου, ενώ στον ίδιο χώρο στις 10 του μήνα ξεκινάει παραστάσεις ο Γιάννης Μόσχος και η παράσταση «Με τα δόντια».

τρομερό γεγονός, χωρίς να ξέρει ούτε πότε θα συμβεί, ούτε τι ακριβώς θα είναι. Μια μεταφυσική διάσταση ενός θηρίου που περιμένουν, αλλά που είναι πολύ πιθανόν να το έχουν ήδη ζήσει και να μην το έχουν αντιληφθεί. Στην παράσταση παίζουν η Ανθή Ευστρατιάδου, η Σύρμω Κεκέ και ο Θέμης Πάνου.

Η ομάδα Προτσές παρουσιάζει «Το θηρίο στη ζούγκλα» του Χένρι Τζέιμς έως στις 25 Νοεμβρίου σε μια ιδιότυπη διασκευή της Μαρίας Μαγκανάρη. Το έργο αφορά σε έναν άντρα και μια γυναίκα που συνδέονται με έναν πολύ περίεργο τρόπο. Εκείνος έχει την αίσθηση ότι θα του συμβεί κάτι συγκλονιστικό που θα του αλλάξει τη ζωή, μυστικό που εκμυστηρεύεται μόνο σε εκείνη στην αρχή της γνωριμίας τους. Δέκα χρόνια μετά που τους ξαναβρίσκουμε δεν έχουν καταλάβει ότι ο ένας είναι για τον άλλο κάτι πολύ σημαντικό και ζουν αυτή την αναμονή χωρίς να εξελίσσονται.

Η δεύτερη παράσταση που κάνει πρεμιέρα τον Νοέμβριο είναι η «Αλεξάνδρεια» της ομάδας Elephas tiliensis που θα παρουσιάζεται μέχρι τον ερχόμενο Ιανουάριο στη σκηνή της Πεσματζόγλου. Το έργο, βασισμένο στο «Αλεξανδρινό κουαρτέτο» του Λόρενς Ντάρελ, αφορά σε δύο ζευγάρια και ένα μικρό κορίτσι που ζουν στην Αλεξάνδρεια του Μεσοπολέμου. Μετά την πετυχημένη μεταφορά του διηγήματος της Ζυράννας Ζατέλη «Περσινή αρραβωνιαστικιά» η ομάδα με πρωτεργάτη τον Δημήτρη Αγαρτζίδη δημιουργεί μια παράσταση που εκτός από το έργο του Ντάρελ μπλέκει κείμενα δικά τους, αλλά και του καθηγητή Φιλοσοφίας Θεοφάνη Τάση, της Βαλεντίνας Καραμπάγια, του Μαρκήσιου Ντε Σαντ, του Κωνσταντίνου Καβάφη και άλλων.

Σύμφωνα με την κ. Μαγκανάρη «αν και γνωρίζονται στην καλύτερη περίοδο της ζωής τους, δεν καταφέρνουν ποτέ να συνδεθούν ερωτικά και ειδικά εκείνος δεν συνειδητοποιεί ότι εκείνη είναι ο πιο σημαντικός άνθρωπος της ζωής του». Ο Μάρτσερ προτείνει στη Μαίη να μείνουν μαζί και να περιμένουν μαζί αυτό το

«Αυτό που εξετάζουμε στην παράσταση είναι ο τρόπος με τον οποίο η πόλη και η εποχή επηρεάζουν τους ανθρώπους χωρίς να το καταλαβαίνουν» εξηγεί ο κ. Αγαρτζίδης. «Το ιδιόμορφο ερωτικό κουαρτέτο που δημιουργείται δοκιμάζει τα όριά του και την προσωπική του ηθική. Παράλληλα όμως παρατηρούμε και

με ποιο τρόπο γίνονται πείραμα της πόλης τους. Αυτή είναι και η αναλογία σε σχέση με το σήμερα που μας παρακίνησε να ξεκινήσουμε να δουλεύουμε αυτό το έργο», συνεχίζει ο ίδιος. Στην παράσταση εκτός από τον Δημήτρη Αγαρτζίδη παίζουν ο Θανάσης Δόβρης, η Ξένια Θεμελή, η Δέσποινα Κούρτη και η Νεφέλη Μαϊστράλη. Εξήντα χρόνια μετά την πρώτη της παρουσίαση στον ίδιο χώρο ανεβαίνει στις 10 Νοεμβρίου η παράσταση «Με τα δόντια» του Θόρντον Γουάιλντερ. Ο Γιάννης Μόσχος μετά την περσινή επιτυχία της παράστασης «Ασκήσεις για γερά δόντια» -πάλι στο Τέχνης- και τις «Διασκεδαστικές Ιστορίας περί Θνητότητας» -στο Φεστιβάλ Αθηνών- σκηνοθετεί το έργο «Με τα δόντια» με ηθοποιούς από τη νεότερη γενιά αποφοίτων της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης. Μια «αγία» οικογένεια κρατιέται με νύχια και με δόντια από τη ζωή. Επιβιώνει από τους παγετώνες, τους κατακλυσμούς, τους πολέμους. Επιζεί χιλιάδες χρόνια τώρα. Χωρίς να διδάσκεται, ωστόσο, τίποτα από την ιστορία. Απλώς ζει και θα συνεχίζει να ζει. Η εξωφρενική αυτή κατάσταση δεν έχει φυσικά ουδεμία σχέση με τη δική μας πραγματικότητα και έχουν αναλάβει να την παρουσιάσουν επί σκηνής η Φωτεινή Αθερίδου, ο Αντίνοος Αλμπάνης, ο Θανάσης Δήμου, η Ιωάννα Μαυρέα, ο Αγγελος Μπούρας και η Ιωάννα Παππά.

Κείμενο: Στάθης Δράκος

Σαν παιδική φωτογραφία

Γεννήθηκε καλλιτέχνης. Και παρέμεινε έτσι. Αυτή την εποχή θα τον βρείτε να υποδύεται τον Πάβελ του έργου «Αγαπητή Ελένα» στην κεντρική σκηνή του θεάτρου Επί Κολωνώ, ενώ στα σκαριά βρίσκεται και η πρώτη δισκογραφική του απόπειρα με τίτλο “Popetry”. Λίγη ποπ, πολλή ποίηση και μια προσπάθεια η οποία έχει ήδη αρχίσει να ανταμείβεται. Η πρώτη μπαλάντα του δίσκου ακούει στο όνομα “Fortune cookie” και έχει καταφέρει να εισχωρήσει στις playlists των πιο δημοφιλών αθηναϊκών ραδιοσυχνοτήτων, δίνοντας στον Δημήτρη Σαμόλη το νοητό βραβείο του πιο hot πρωτοεμφανιζόμενου τραγουδοποιού. Επρεπε λοιπόν να τον γνωρίσουμε λίγο καλύτερα.

Το θέατρο και η μουσική είναι δύο τέχνες αλληλένδετες για εκείνον, καθώς συνδέονται με τον ισχυρό δεσμό της ερμηνείας. Στην πρώτη περίπτωση, η ερμηνεία ολοκληρώνεται μέσα από τον λόγο και την πρόζα, ενώ στη δεύτερη μέσα από τις προσωπικές του μελωδίες και τους στίχους του. Αν έπρεπε να μπει στη διαδικασία να επιλέξει μεταξύ των δύο, θα πάθαινε κάποιου είδους βραχυκύκλωμα. Το πάθος του για το θέατρο τροφοδοτεί την ανάγκη του για μουσική, και το αντίστροφο. Με τον τρόπο αυτό, καταφέρνει και δίνει ζωή σε έναν δικό του καλλιτεχνικό κόσμο, του οποίου η αισθητική μπορεί να σε αφήσει με το στόμα ανοιχτό. Θα μου πεις, «τι διαφορετικό μπορεί να έχει αυτός ο Δημήτρης;»

η παιδική μελωδικότητα και ο μινιμαλισμός των ενορχηστρώσεων είναι χαρακτηριστικά τα οποία δυστυχώς λείπουν από τη σύγχρονη δισκογραφία, ίσως λόγω της επικρατούσας άποψης ότι η δύναμη της εικόνας και του εντυπωσιασμού είναι απαράμιλλη. Στη μουσική του Δημήτρη, ωστόσο, αυτό είναι και το πιο εντυπωσιακό στοιχείο. Το πώς δηλαδή μπορεί να στοχαστεί για τις μεγαλύτερες φιλοσοφικές αλήθειες μέσα από μια παιδική φωτογραφία, το πώς καταφέρνει να εκφράσει την ομορφιά του έρωτα μέσα από ένα τραγούδι με τίτλο “Your garlic breath”, αλλά και γενικότερα το πώς καταφέρνει να συνδυάσει τη δύναμη της ποίησης με την ποπ αισθητική.

Συναντηθήκαμε σε έναν αγαπημένο κήπο της πλατείας Κεράμεικού, ακούσαμε τζαζ και μιλήσαμε για το πώς φύτρωσε η ιδέα της μουσικής στη ζωή του. «Θεωρούσα πως το θέμα της σύνθεσης δεν ήταν κάτι που θα μπορούσα εύκολα να κάνω», μου είπε. «Κάθε φορά που μου έμπαινε η ιδέα αυτή στο κεφάλι, πίστευα ότι εισχωρούσα σε ξένα χωράφια. Οταν ξαφνικά στα 26 μου χρόνια κατάφερα να γράψω το πρώτο μου κομμάτι, ένιωσα πως κάτι άλλαξε ριζικά στη ζωή μου. Μια μικρή έκρηξη η οποία με μετέτρεψε σε κάτι που ήθελα από καιρό να γίνω. Η ζωή μου άλλαξε μέσα σε λίγα λεπτά».

«Λατρεύω τους στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου, με εμπνέει η μουσική της Lana Del Ray, ενώ μπορώ να ακούω με τις ώρες τους Dead Man’s Bones και τον Rufus Wainright. Είναι άνθρωποι οι οποίοι με έχουν επηρεάσει και έχουν δώσει στην πρώτη μου δισκογραφική δουλειά έναν ετερόκλητο χαρακτήρα για τον οποίο είμαι πολύ χαρούμενος». Μία σειρά από αναφορές οι οποίες έχουν αφήσει έντονο το στίγμα τους τόσο στο ήδη αγαπημένο “Fortune cookie”, όσο και στο εξαιρετικό “Paper and crayons” (το τραγούδι με το τόσο ιδιαίτερο animation video). Η απλότητα των στίχων,

Εντός των επόμενων μηνών κυκλοφορεί ο πρώτος προσωπικός δίσκος του Δημήτρη Σαμόλη. Ενας δίσκος σε παραγωγή του Ottomo, με τραγούδια που ποικίλουν ανάμεσα σε αισθαντικές folk μπαλάντες, μελωδίες που ακολουθούν μια πιο upbeat διάθεση, αλλά και μία σειρά από μουσικά θεατρικά στοιχεία. Ολα αυτά διασκορπισμένα σε μία μουσική συλλογή που περιμένουμε με ανυπομονησία να πάρουμε στα χέρια μας.

Φωτογραφίες: Βασίλης Τζάνης

Εικόνα εν κινήσει

Κείμενο: Aνδρέας Γιαννόπουλος

Λένε πως ο φωτογράφος πριν κάνει το κλικ πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι ουσιαστικό αντικείμενο της φωτογράφισης είναι ο ίδιος. Και κυρίως πως όσα βλέπει ο φακός του είναι προέκταση και προβολή του ματιού του. Στην περίπτωση του Βασίλη Τζάνη η θεωρία αυτή επιβεβαιώνεται εμφατικά. Και αυτό γιατί μέσα από τις φωτογραφίες του το βλέμμα μαγνητίζεται και ο θεατής αμέσως ταξιδεύει. Αυτή η ιδιότητά τους, να σε μεταφέρουν δηλαδή έστω και για μερικά δευτερόλεπτα στο σημείο που τραβήχτηκαν, κάνει τη δουλειά του Βασίλη εντυπωσιακή - παρόλο που παραμένει καθαρά ερασιτεχνική. Ο ίδιος εξάλλου, στα 33 του χρόνια, έχει επιλέξει να ασχοληθεί επαγγελματικά όχι με τη στατική αλλά με την… κινούμενη εικόνα και συγκεκριμένα το μοντάζ «σε tv trailers και music videos», όπως χαρακτηριστικά του αρέσει να λέει. Εδώ και

περίπου έξι χρόνια εργάζεται στον τηλεοπτικό σταθμό AΝΤ1, ενώ ακόμα και όταν δεν βρίσκεται στο κανάλι το πιθανότερο είναι να ετοιμάζει μπροστά από τον υπολογιστή του σπιτιού του κάποιο βίντεο. Μία από τις μεγάλες του αγάπες είναι να κινείται διαρκώς μέσα στις πόλεις, σε Ελλάδα και εξωτερικό, και να κρατά διαρκώς το κινητό του στο χέρι. «Ετσι έχω τη δυνατότητα να απαθανατίζω με τον φακό του όλες εκείνες τις στιγμές που μου κεντρίζουν το ενδιαφέρον», υποστηρίζει. Και τα καταφέρνει περίφημα, αν σκεφτεί κανείς πως όλες οι φωτογραφίες που ακολουθούν στις επόμενες σελίδες δεν έχουν τραβηχτεί με κάποια επαγγελματική φωτογραφική μηχανή, αλλά με το αγαπημένο του iPhone 5S.

Οκ τώβριος 2014

Κείμενο: Χχχχχ Χχχχχ / Φωτογραφία: Χχχχχ Χχχχχ

Κείμενο: Δημήτρης Χαλιώτης

Οκ τώβριος 2014

Εγγονή και ανιψιά

Πηγαίνοντας να συναντήσω την Αμαλία Αρσένη, για ένα πράγμα ήμουν σίγουρος. Δεν ήθελα να τη ρωτήσω τίποτα για τους γονείς της. Το να είσαι παιδί δύο (πρώην) υπουργών έχει, φαντάζομαι, τα καλά του και τα κακά του. Ομως εγώ δεν επέλεξα να μιλήσω μαζί της εξαιτίας του επωνύμου της. Η Αμαλία είναι η Αμαλία. Είναι μία νέα, πολύ ταλαντούχα ηθοποιός. Αλλά πάνω απ’ όλα είναι μία απίστευτα ώριμη για την ηλικία της -μόλις 24 χρονών- προσγειωμένη κοπέλα, που ειλικρινά χαίρεσαι να συζητάς μαζί της. Φέτος τον χειμώνα θα χτυπήσει θεατρικά σε διπλό ταμπλό. Από Τετάρτη έως Παρασκευή στο Μουσούρη και στον «Φον Δημητράκη» του Ψαθά, που επαναλαμβάνει για δεύτερη χρονιά ο Πέτρος Φιλιππίδης. Και κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο Θέατρο του Νέου Κόσμου με μία νέα ομάδα και ένα ιδιαίτερο έργο της Γερτρούδης Στάιν. Τη ρωτάω τι ξεχωρίζει στον τρόπο που σκιαγραφεί τους ήρωές του ο Ψαθάς. «Εστιάζει σε αυτές τις μικρές λεπτομέρειες που διαμορφώνουν έναν άνθρωπο. Κι αυτό το κάνει με ένα χιούμορ που πηγάζει μέσα από το οικείο του πράγματος. Δεν πλάθει χαρακτήρες που είναι αστείοι, για να κάνει τον θεατή να γελάσει. Απλά επειδή είναι πάρα πολύ οικεί-

οι οι χαρακτήρες του σου προκαλούν και το γέλιο μέσω μίας αυτοκριτικής που καλείσαι να κάνεις», μου απαντά. Η Αμαλία υποδύεται στην παράσταση τη Φωφώ. Μια νεαρή κοπέλα που εν μέσω κατοχής δεν έχει καμία διάθεση να μπλεχτεί με την αντίσταση, γιατί πολύ απλά φοβάται. «Θέλει μία ήρεμη ζωή. Το λέει. Δεν προσπαθεί να αποδείξει ότι είναι κάτι άλλο από αυτό που είναι. Επειδή όμως είναι ένα πολύ ηθικό άτομο, όταν στο τέλος βρίσκεται στην αντίσταση, δεν προδίδει τους φίλους της και συναγωνιστές της. Είναι ένας άνθρωπος που δεν είναι δυνατός και γίνεται δυνατός, επειδή οι αξίες και τα πιστεύω του είναι αυτά που είναι», μου εξηγεί η Αμαλία. Από το Μουσούρη και τον «Φον Δημητράκη» στο Θέατρο του Νέου Κόσμου και το «Μετρώντας τα φορέματά της» της Γερτρούδης Στάιν. Μία διαφορετική ερωτική ιστορία ανάμεσα σε δύο γυναίκες. «Το έργο είναι 60 φράσεις, οι οποίες δεν έχουν κάποια λογική αλληλουχία, αφού η Στάιν είχε επηρεαστεί από τα καλλιτεχνικά κινήματα της εποχής και εμπνεύστηκε το έργο από τους πίνακες του Πικάσο και των υπολοίπων σουρεαλιστών και ντανταϊστών φίλων της», μου λέει η Αμαλία. Η παρά-

σταση όμως της ομάδας τους είναι devised, δηλαδή το τελικό κείμενο έχει διαμορφωθεί μέσα από αυτοσχεδιασμούς που βασίζονται στο κείμενο της Στάιν. «Ακολουθούμε αυτό που έλεγε ο Πικάσο ότι 'για να βάλεις τη μύτη στο χέρι και το χέρι στη μύτη πρέπει να ξέρεις πολύ καλά πού είναι η μύτη και πού το χέρι'. Μέσα από τους αυτοσχεδιασμούς και με πολλή μελέτη προέκυψε λοιπόν μία ιστορία πολύ συγκεκριμένη», μου τονίζει. Είναι ενθουσιασμένη που συμμετέχει φέτος θεατρικά σε δύο τόσο διαφορετικές δουλειές. «Για μένα ένας ηθοποιός είναι καλό να δοκιμάζεται στα πάντα και εν τέλει να μπορεί να κάνει τα πάντα», σχολιάζει. Το θέατρο πραγματικά κυλάει στις φλέβες της Αμαλίας. Από μικρό παιδί θυμάται τον εαυτό της να πηγαίνει με τη θεία της, Κίττυ Αρσένη, κάθε Κυριακή να δουν παιδικές παραστάσεις. «Αυτό που πάντα με γοήτευε στο θέατρο είναι ότι ταξιδεύεις σε άλλους κόσμους. Το αγαπημένο μου έργο είναι 'Η μικρή μας πόλη' του Θόρντον Ουάιλντερ, που ουσιαστικά σου δείχνει ότι μια ζωή την έχουμε και πρέπει να ζούμε την κάθε στιγμή της. Κι από μικρή αναρωτιόμουν τι θα προλάβω να ζήσω σε μία ζωή… Μέσα από αυτή τη δουλειά λοιπόν έχω τη δυνατότητα να ζήσω πολλούς και διαφορετικούς κόσμους», παρατηρεί.

Κείμενο: Στάθης Δράκος

Οκ τώβριος 2014

Από το Βερολίνο με αγάπη

Υπάρχει η μουσική που σε κάνει να αισθάνεσαι, να ανατριχιάζεις και κάποιες φορές να δακρύζεις. Υπάρχει και η τέχνη εκείνη, η οποία σαν παλιό, σκονισμένο βιβλίο σε βάζει σε σκέψεις, σε κάνει να θυμάσαι και να νοσταλγείς. Η Sissi Rada, ή αλλιώς Σίσσυ Μακροπούλου, είναι ίσως η πιο νεαρή και χαρακτηριστική περίπτωση καλλιτέχνη που καταφέρνει να συνδυάσει αυτούς τους δύο καλλιτεχνικούς κόσμους σε ένα αδιαίρετο, άρτιο και πολλά υποσχόμενο σύνολο. Μία καλλιτέχνιδα που θα ακούει Ελιοτ Σμιθ μέχρι τα βαθιά της γεράματα, μια νεαρή τραγουδοποιός που μιλάει άφοβα για έναν «hipster της σειράς» και θα συμβούλευε το παιδί της να βγάλει το μάλλινο σκουφί, να μάθει να εξωτερικεύει τα συναισθήματά του και να εκφράζεται μέσα από τη δική του, προσωπική οπτική της τέχνης, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη. Δεν γίνεται. Αθήνα, ετοιμάσου. Τη γνώρισα λίγες εβδομάδες πριν, μέσα από το “Little white boat”. Ενώ ο τόσο μελωδικός ήχος της άρπας της θα ήταν υπό άλλες συνθήκες αρκετός για να την κάνει να ξεχωρίσει, στη δική της περίπτωση δεν ήταν μόνο αυτό. Υπήρχε κάτι βαθύ. Σαν κάτι να έβραζε για χρόνια, με μοναδικό σκοπό να δημιουργήσει μία αναπάντεχα ήρεμη έκρηξη συναισθημάτων. Και το κατάφερε. Ζει στo Βερολίνο, μία πόλη-σταθμό στην ιστορία της σύγχρονης μουσικής. Μία πόλη στην οποία ο κάθε μουσικός θα ονειρευόταν να δράσει καλλιτεχνικά ή μη. Μιλώντας μαζί της, δεν μπορούσε παρά να μου δημιουργηθεί η απορία αν σκέφτεται να ζήσει μόνιμα εκεί, ή αν θα προτιμούσε την Αθήνα. «Την Αθήνα θα διάλεγα, με όλο μου το είναι». Μια απάντηση. Κάθετη και χωρίς πολλά πολλά. «Χωρίς συγκεκριμένο λόγο. Στο εξωτερικό απλά

εκπαιδεύομαι και παράγω. Για την ώρα, το Βερολίνο μου προσφέρει πολλά σημαντικά για το μυαλό μου. Στην Αθήνα δεν θα μπορούσα να κάνω τα ίδια. Θα είχα όμως τις αισθήσεις μου. Τώρα κάνω απλά έναν συμβιβασμό». Ακούει και γράφει μουσική που τη συγκινεί. Αποκλειστικά. Και έτσι καταφέρνει να σκέφτεται με την καρδιά. Κάτι τέτοιο μου είπε πως μπορεί να της το χαρίσει μοναχά η μουσική, για αυτό και την κρατά στη ζωή της ως δώρο που εύχεται να μη χρειαστεί να χάσει ποτέ. Και μου γεννήθηκε έτσι μια ερώτηση που τυχαίνει να κάνω συχνά τόσο στον εαυτό μου, όσο και σε φίλους καλλιτέχνες. Αν δηλαδή για κάποιο λόγο έπρεπε να σταματήσει τη μουσική, τι θα ήταν αυτό που θα επέλεγε να κάνει στη ζωή της. «Αγαπώ τον κινηματογράφο και τον μελετώ με μεγάλη ευχαρίστηση», μου απάντησε. «Με ενδιαφέρουν όμως σε βάθος πολλά και διάφορα. Θα μου άρεσε να ήμουν από χορεύτρια μέχρι μπόξερ, από προπονητής σε ποδοσφαιρική ομάδα μέχρι dj σε κάποια ερημική παραλία όπου θα μπορούσα να παίζω κλασική μουσική, ακόμα και αν καταλήξω να κάνω μπάνιο μόνη μου». Θεωρεί ωστόσο και αυτή, όπως και εγώ, πως επέλεξε τον σωστό δρόμο. Εγινε αρπίστρια και κατάφερε να μας μαγέψει. Ποιος ξέρει… Μπορεί σε κάποιο παράλληλο σύμπαν να δίνει συμβουλές σε ποδοσφαιριστές. Θεωρεί πως το Facebook είναι ο σύγχρονος δολοφόνος της μουσικής. «Καταφέρνει καθημερινά να ευνουχίζει τις λέξεις, τη στοχευμένη σκέψη. Μακάρι όλοι εμείς που κατεβάζουμε μουσική να την ακούγαμε συστηματικά και ας μην την πληρώναμε. Ο καλλιτέχνης έτσι κι αλλιώς δεν αποσκοπεί ποτέ αληθινά στο κέρδος. Θέλει απλά να τον καταλαβαίνουν. Αυτή η ανασφάλεια τον ωθεί στην

παραγωγή. Τώρα πια, νιώθω πως όλοι έχουν μάθει μόνο να κοιτάνε, να μην ακούν. Αλλά θα κάνει τον κύκλο του και αυτό και θα περάσει. Ανυπομονώ». Και κάπου εδώ είναι που όλα έρχονται και δένουν. Η σκέψη είναι πηγαία. Είναι ζωντανή και γίνεται εύκολα ένα υπέροχα ρεαλιστικό τραγούδι. Ενα τραγούδι που έρχεται από το πουθενά και μένει στο πάντα. Μου εκμυστηρεύτηκε αργότερα, πως μια φορά της έτυχε να ακούσει μέσα σε μια στιγμή ένα ολοκληρωμένο τραγούδι στο κεφάλι της (μουσικήστίχους), ενώ κατάφερε να το τελειώσει μέσα σε ένα μόλις απόγευμα. Πόσο ωραίο συναίσθημα. Και πόσο παραγωγικό κεφάλι, σκέφτηκα. Αν έψαχνες κάτι νέο, κάτι συγκινητικό, έναν άνθρωπο που σε πείσμα των καιρών θα έβαζε στα εγγόνια του να ακούσουν τον Aphex Twin ως τον συνθέτη που είχε κάτι καινούργιο να δώσει στην παγκόσμια μουσική σκηνή τότε που η γιαγιά ήταν ακόμα νέα, ή μία ακροάτρια που θεωρεί πως ο σημερινός ελληνικός ήχος θα μπορούσε όντως να αντιπροσωπεύεται από τη νέα γενιά και τη Σtella και όχι από τη σαρωτικά αναπτυσσόμενη υποκουλτούρα, τότε πρέπει όντως να ασχοληθείς περισσότερο με τη Sissi Rada. Γιατί ακόμα και αν δεν καταφέρει να σε αγγίξει (πράγμα δύσκολο), σίγουρα θα καταφέρει να σε κάνει να σκεφτείς.

Κείμενο/Φωτογραφία: Νικήτας Καραγιάννης

Οκ τώβριος 2014

Εντεχνο στα decks

Στη διασκέδαση, το να βρεις έναν dj που παίζει καλή, ψαγμένη ελληνική μουσική είναι σαν να κέρδισες το λαχείο. Ετσι νιώθουν οι ακροατές του Γιάννη Κολλιάκου που -παρά τα 33 μόλις χρόνια του- παίζει σαν μουσική εγκυκλοπαίδεια. Τα ωραιότερα τραγούδια, μοναδικές ιστορικές εκτελέσεις, συγκίνηση, κέφι παρελαύνουν από τα decks του σαν βάλσαμο ψυχής. Τον συνάντησα στη Μυροβόλο, στον Κεραμεικό, όπου παίζει δυο φορές την εβδομάδα. Εδώ και καιρό έχω ξεχωρίσει την ευαισθησία και τη μοναδικότητα των επιλογών του Γιάννη, που κατάγεται από Πειραιά και Λουτράκι και από 20 ετών παίζει ως dj. «Με τη μουσική έμπλεξα στα 16, αλλά νωρίτερα, 10 ετών, βρέθηκα μπροστά σε μια κονσόλα με δύο πικ-απ SANYO στο δωμάτιο του θείου μου Μιχάλη, που ήταν συλλέκτης βινυλίων», αναμοχλεύει τις αναμνήσεις του. «Γοητεύτηκα!». Η μουσική του διαδρομή ξεκίνησε από ένα ραδιόφωνο στην Κόρινθο. Οταν ήταν μαθητής Α' Λυκείου, ο πατέρας μιας συμμαθήτριάς του είχε τον σταθμό ΚΕΝΤΡΟ FM. «Εκεί ήταν ο πρώτος μου κεραυνοβόλος έρωτας! Ξεκίνησα εκπομπές κάθε Σάββατο επειδή τις καθημερινές διάβαζα. Ο ραδιοσταθμός έπαιζε καλή ελληνική μουσική και ξένη ροκ. Με τις τηλεφωνικές συνεντεύξεις 'κόλλησα' και το υπέροχο μικρόβιο της δημοσιογραφίας. Θαύμαζα και αγαπούσα την Ελένη Δήμου, τη Μαρία Φαραντούρη, τον Κωνσταντίνο Βήτα, τον Λάκη Παπαδόπουλο». Σπούδασε δημοσιογραφία και ηχοληψία. Στην Αθήνα ξεκίνησε ως dj σε διάφορα στέκια για ηθοποιούς, τραγουδιστές, συγγραφείς, σκηνοθέτες και στιχουργούς που αγαπούσαν τη μουσική του και έρχονταν ξανά και ξανά. «Τους έκαναν εντύπωση η ηλικία μου και οι γνώσεις μου», μου λέει. «Ψάχτηκα περισσότερο και έτσι μπορώ να πω ότι σε ένα μεγάλο βαθμό έχω μελετήσει την ελληνική μουσική και τους δημιουργούς της. Πέρασα τέλεια στα Εξάρχεια το 2007-2008. Σε ένα ροκάδικο έπαιζα τα δικά μου, όπως Λένα Πλάτωνος, Σταμάτη Κραουνάκη, Νίκο Ξυδάκη και πολύ Ελένη Δήμου και Ελευθερία Αρβανιτάκη».

Μετά πήγε στο αγαπημένο του Baresco, «ένα ωραίο μπαρ στου Ζωγράφου με φοιτητόκοσμο. Μου άρεσε επειδή 18χρονα παιδιά μέσα από τις επιλογές μου αγάπησαν Θεοδωράκη, Χατζηδάκι, Ξαρχάκο, νέα τραγούδια και όχι μόνο Πυξ Λαξ, Τρύπες κλπ. Ενα βράδυ που ήμασταν όλοι 'γκολ', ο Θέμης, ο ιδιοκτήτης, ήθελε να ακούσει το 'Δεν είσαι εδώ' και το 'Δυο μέρες μόνο' με τη Γαλάνη. Οταν τα έπαιξα, έσπασε όλο το μαγαζί, μέχρι τις καρέκλες και τα σκαμπό! Περνούσε, βλέπεις, μια προσωπική φάση. Το συμβάν με τρόμαξε, αλλά ταυτόχρονα με γοήτευσε. Ο Θέμης έλεγε: 'Κολλιάκε, το μαγαζί για πάρτη σου'. Επαιζα Cure, Freddy Mercury, Massive Attack, punk, αλλά και Χατζηδάκι, Κραουνάκη, Ξυδάκη, Χρήστο Νικολόπουλο και λαϊκά του '60 και του '70 με Πάνο Γαβαλά και Καίτη Γκρέυ». Στη Μυροβόλο έφτασε επειδή η ιδιοκτήτρια τον «φλέρταρε» για καιρό όταν έπαιζε στο Alas, στον Κεραμεικό. «Επειδή εργαζόμουν εκεί δεν προλάβαινα, αλλά ένα βράδυ που ήρθα για ν' ακούσω τη Βίκη Οικονομοπούλου, μου είπε η κυρία Ψαρουδάκη ότι η μουσική μου της ταιριάζει. Από το 2011 συνεργαζόμαστε άψογα, δεν έχω κανένα πρόβλημα μ' αυτά που παίζω - κάτι πολύ βασικό. Κοίτα, χωρίς αυτή την ελευθερία δεν θα συνέχιζα πουθενά. Δεν λες σ' έναν σεφ πώς να μαγειρέψει. Αν το ξέρεις, κάν' το μόνος σου. Κανένας ιδιοκτήτης δεν πρέπει να υπαγορεύει στον dj τι να παίξει εφόσον τον έχει τεστάρει». Χαίρεται να παίζει για φίλους, στιχουργούς, συνθέτες και σκηνοθέτες, όπως τον Νίκο Σούλη, τον Γιώργο Παυριανό, τον Γιώργο Κρητικό, την Αλεξάνδρα Παλαιολόγου ή τον Δημήτρη Μανιάτη που γράφει στο Facebook «πάω στον γιατρό μου να με κάνει καλά». Για τα άλλα μαγαζιά που παίζουν ελληνική μουσική πιστεύει ότι «έχουν γίνει όλα ένα. Δεν έχουν ταυτότητα. Δεν μπορώ ν' ακούω τσάμικα και swing και new wave και ρεμπέτικα. Μπερδεύομαι. Θα μπορούσαν να κάνουν θεματικές βραδιές με ροκ, παλιό λαϊκό κλπ. Θέλω να ξέρω τι θα ακούσω, αν και σαφώς μου αρέσουν οι εκπλήξεις. Μαγαζιά έκλεισαν διότι οι ιδιοκτήτες έπαιζαν ό,τι να 'ναι. Σε ένα μπαρ που δεν πάει καλά δεν φταίει μόνο η μουσική, αλλά πολλά πράγματα, ακόμα και... οι καρέκλες».

«Τι είναι το χειρότερο που σου έχει τύχει;» τον ρωτάω. «Να με περιορίσουν στο τι θα παίξω», απαντάει κοφτά. «Φεύγω. Ευτυχώς, υπάρχουν μαγαζιά που με περιμένουν. Τα requests είναι πάλι λίγο περίεργα. Για παράδειγμα, έπαιζα το 'Χορός με τη σκιά μου' του Χατζηδάκι με τη Γαλάνη και μια κοπέλα γύρω στα 40 μου ζητάει Πέγκυ Ζήνα που δεν ταιριάζει στην... 'κασέτα' μου. Την κοίταξα χωρίς να πω τίποτα. Με ενοχλεί και το ότι ο κόσμος στέκεται στους τραγουδιστές και όχι στα τραγούδια. Εμένα με ενδιαφέρει κυρίως οι δημιουργοί και τα τραγούδια που παίζω να φτιάχνουν εικόνες. Αν θέλεις να ακούσεις συγκεκριμένα, πήγαινε σπίτι σου, φίλε μου! Μ' αρέσει να μου ζητάνε, αλλά μέσα στο κλίμα. Μαζωνάκη και Γαρμπή μπορεί και να παίξω επειδή μου αρέσουν, όχι όμως Παντελίδη, με τίποτα. Δεν μου ταιριάζουν αυτά. Θα συμβούλευα τους νέους dj να μην παίζουν playlist, αλλά να φτιάχνουν εικόνες. Υπάρχουν πολλά τραγούδια εντυπωσιασμού που δεν λένε τίποτα. Στη 'Λειτουργία των πόλεων' του Κραουνάκη υπάρχει το 'Φίλα με', που όταν το 'παιξα σηκώθηκε όλη η Μυροβόλος όρθια και με ρωτούσαν τι είναι». French Bar, Λαγονήσι. Εκεί παίζει κυρίως Σάββατα από πέρυσι, όπου είχε πρωτοπάει με τη Δέσποινα Κραουνάκη. «Με τη Δέσποινα ήταν η πρώτη φορά που έπαιζα με έναν άλλο dj, έχουμε πολύ καλή χημεία. Παίζουμε μετά από τα live. Θα ήθελα να βρω ένα χώρο όπου να παίζω και στους τοίχους να προβάλλονται βίντεο του Νίκου Σούλη, που σέβομαι πολύ από παιδί, επειδή μέσω της εικόνας του αγάπησα πολλά τραγούδια». Για τη δική του διασκέδαση, ο Γιάννης προτιμάει τα live στα Εξάρχεια ή τον Μύλο που είναι στέκι του -με μαύρη μουσική- επειδή εκεί ξέρει ότι δεν θα ακούσει «βλακείες».

Κείμενο: Δημήτρης Χαλιώτης / Φωτογραφίες: Μάριος Κουρουνιώτης

Οκ τώβριος 2014

75 εκατοστά πάνω από το έδαφος Αγαπώ τους ανθρώπους που είναι ταλαντούχοι και δεν είναι σοβαροφανείς. Η Σοφία Πάσχου είναι σίγουρα ένας από αυτούς. Στα 33 της χρόνια διδάσκει, σκηνοθετεί και παίζει θέατρο τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Αγγλία. Οι Patari Project, η ομάδα που δημιούργησε πριν από τρία χρόνια, είναι, κατά τη γνώμη μου, μία από τις τρεις καλύτερες θεατρικές ομάδες της Ελλάδας. Με θυμάμαι πριν από δύο χρόνια, όταν είχα δει την πρώτη τους παράσταση, το “10 cm up”, να πιάνω στο τέλος έναν έναν τους ηθοποιούς, να τους αγκαλιάζω και να τους φιλάω ενθουσιασμένος. Πίσω από όλη αυτή τη μαγεία κρύβεται η Σοφία. Κι όμως η ίδια δεν πλασάρεται σαν κάποια σπουδαία. «Στην Ελλάδα έχουμε μία νοοτροπία ότι κάνουμε κάτι πολύ σοβαρό όταν κάνουμε θέατρο. Μα ένα παιχνίδι είναι, μία χαρά! Φοβόμαστε τη χαρά!» μου λέει. «Την πρώτη φορά που δίδαξα στη Δραματική Σχολή Αρχή λέω στα παιδιά να κάνουμε έναν κύκλο. Και θυμάμαι η ενέργεια που υπήρχε ήταν λες και κάναμε βουντού! Ολοι με μαύρα ρούχα, με πρόσωπα ανέκφραστα, λες και έκαναν κάτι πολύ σοβαρό. Και λέω, τι λέτε ρε παιδιά! Πάμε να κάνουμε τον σκύλο!» Την ακούω και με πιάνουν τα γέλια. Πόσο δίκιο έχει! Το θέατρο μπήκε στη ζωή της ξαφνικά και εντελώς τυχαία. «Εκανα κλασικό τραγούδι. Ηθελα να πάω στη Λυρική για mezzo soprano. Στα 18 μου όμως ένιωθα ότι τραγουδούσα τόσο ψεύτικα, που αποφάσισα να μην πάω. Αλλά δεν ήξερα ακριβώς και τι ήθελα να κάνω… Κι έχω βγει με την κόρη της νονάς μου, που τότε τελείωνε το Εθνικό, και μου λέει: 'Γιατί δεν πας να κάνεις θέατρο;' Ετσι το αποφάσισα. Την άλλη μέρα πήγα στο πανεπιστήμιο όπου σπούδαζα ψυχολογία, παράτησα όλα τα μαθήματα και πήγα στη Βεάκη για να με προετοιμάσουν για τις εξετάσεις του υπουργείου», μου αποκαλύπτει κι ύστερα μου διηγείται την εμπειρία της από εκείνες τις εξετάσεις. «Εδωσα 'Λοκαντιέρα' και 'Ιφιγένεια εν Αυλίδι'. Νομίζω με πέρασαν γιατί δεν με άκουσαν. Ολο στοπ μου λέγανε. Βασικά πιστεύω ότι τους κέρδισα με το τραγούδι. Είπα το 'Τζιβαέρι'». Αφού τελείωσε εδώ τη Δραματική Σχολή, τα παρατάει όλα και φεύγει για το Λονδίνο. Στο μυαλό της

δεν υπάρχει το σενάριο επιστροφής στην Ελλάδα. «Στην αρχή δεν μιλούσα με Ελληνες εκεί. Ηθελα τόσο πολύ να μπω στην αγγλική νοοτροπία. Αυτό με βοήθησε πολύ, γιατί όταν πηγαίνει κανείς έξω με τη λογική του δεν ξαναγυρνάω πίσω οι κεραίες του είναι συνεχώς σηκωμένες», μου εξηγεί. Γράφεται στη LISPA, την περιβόητη σχολή σωματικού θεάτρου της Αγγλίας. «Εκεί ερωτεύτηκα και την τεχνική της πλατφόρμας. Από τότε μου μπήκε η ιδέα να κάνω κάτι με αυτή», μου εξομολογείται. Λίγα χρόνια αργότερα οι Patari Project θα γίνουν πραγματικότητα. «Δίδασκα την τεχνική της πλατφόρμας σε ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα εδώ στην Ελλάδα. Ηταν ένα γκρουπ που κάτι μου έκανε. Κάπως ενωθήκαμε όλοι μαζί. Κι αφού επέστρεψα στο Λονδίνο, το σκέφτηκα κι αποφάσισα να κάνω μια ομάδα στην Ελλάδα», θυμάται.

όμως λίγο από την πρόβα τους αρκεί να σας πω ότι αγάπησα τους Patari ακόμα πιο πολύ. Είναι εντυπωσιακή η δουλειά τους τόσο κινησιολογικά, όσο και στην επεξεργασία του κειμένου. Οχι, δεν έχει καμία σχέση με την εικονογραφική «Οδύσσεια» του Γουίλσον. Ούτε φυσικά με παιδικό θέατρο. Η «Οδύσσεια» των Patari λες και κατορθώνει να συμπυκνώσει σε μία ώρα όλη την ουσία του ομηρικού έπους. Είναι απλά μαγικό. Και είναι μαγικό, γιατί αυτά τα παιδιά με οδηγό τη Σοφία έχουν κάνει πραγματικότητα το «μαζί». Χωρίς κοστούμια, χωρίς φώτα, χωρίς σκηνικά, εκεί, μετέωροι πάνω σε μία πλατφόρμα 1x1,60, 75 εκατοστά πάνω από το έδαφος, με μόνο στήριγμα ο ένας τον άλλον, πλάθουν κόσμους με το σώμα τους, ταξιδεύουν με την ψυχή τους. Κάνουν θέατρο. Ενα θέατρο καθαρό και τόσο σπουδαίο.

Τι είναι αυτό που ξεχωρίζει τους Patari Project από τις εκατοντάδες άλλες θεατρικές ομάδες, που ξεπηδούν στη θεατρική Αθήνα ανά σεζόν; Οχι, δεν είναι μόνο το ταλέντο τους. Είναι και η πίστη τους. «Οι περισσότερες ομάδες δεν γίνονται από επιλογή, γίνονται από ανάγκη. Εγώ κι εσύ δεν έχουμε δουλειά και λέμε θα κάνουμε μια ομάδα. Αρχίζουμε πρόβες, βρίσκουμε χώρο, μετά ξαφνικά σε φωνάζει εσένα αυτός που θες να δουλέψεις μαζί του κι αφήνεις την ομάδα. Δεν γίνεται έτσι. Χρειάζεται μία πίστη. Και είναι φυσικά πολύ δύσκολο να υπάρξει αυτό στην Ελλάδα, γιατί δεν υπάρχει βοήθεια από κανέναν. Δεν υπάρχει παραγωγή. Εδώ αυτό που με έχει τσακίσει εμένα είναι ότι δεν μας δίνεται καν η δυνατότητα να κάνουμε αίτηση επιχορήγησης κάπου κι ας μας την απορρίψουν», σχολιάζει η Σοφία.

«Ονειρεύομαι για τους Patari Project να είναι μία ομάδα που να μπορεί να συνεχίσει και μετά από μένα. Θα ήθελα να σκηνοθετήσει κάποιος άλλος μία παράσταση κι εγώ να παίζω πάνω στην πλατφόρμα», μου εξομολογείται η Σοφία και προσθέτει: «Θα ήθελα να ασχοληθούμε με την εκπαίδευση. Να πάμε σε σχολεία, σε γηροκομεία, παντού. Να μην τα παρατήσουμε». Να μην τα παρατήσουν. Δεν πρέπει να τα παρατήσουν.

Παρ’ όλα αυτά οι Patari επιμένουν. Φέτος ανεβάζουν τον πήχη ακόμα πιο ψηλά. Εντυπωσιακά πιο ψηλά. Από τις 13 Οκτωβρίου και κάθε Δευτέρα και Τρίτη παρουσιάζουν στο θέατρο Olvio τη δική τους εκδοχή πάνω στην «Οδύσσεια» του Ομήρου. «Ηταν ανάγκη της ομάδας να ασχοληθούμε με ένα ολοκληρωμένο κείμενο αυτή τη φορά και όχι με κάτι δικό μας. Για μένα η 'Οδύσσεια' δεν μιλάει για την επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη. Μιλάει για κάτι άλλο», μου λέει η Σοφία χωρίς να θέλει να μου αποκαλύψει πού ακριβώς εστιάζει η παράστασή τους, διάρκειας μόλις μίας ώρας. Βλέποντας

Δεν θα έπρεπε να είναι έτσι. Θα έπρεπε τους αποδεδειγμένα ταλαντούχους ανθρώπους, εκείνους που μπορούν και θέλουν να προσφέρουν, να τους αγκαλιάζουμε, να τους κρατάμε εδώ. Ή τουλάχιστον να τους πείθουμε να γυρίσουν πίσω. Δεν θα έπρεπε να είναι έτσι. Μακάρι κάποτε να αλλάξει αυτό. Μπορεί να αλλάξει.

«Και για σένα; Τι ονειρεύεσαι για σένα;» τη ρωτάω. «Ονειρεύομαι να βρω επιτέλους πού είναι η βάση μου. Αυτό το Αθήνα-Λονδίνο όλη την ώρα οκτώ χρόνια τώρα με έχει κουράσει. Πέρυσι πήρα 30 πτήσεις. Θέλω να δω πού είναι η βάση μου, αλλά δεν με αφήνει η Ελλάδα να αποφασίσω ότι εδώ είναι η βάση μου. Θέλω πολύ, αλλά δεν μ’ αφήνει».

Κείμενο: Στάθης Δράκος

Ημερολόγιο αθωότητας

Κάπως έτσι, με τα παρακάτω λόγια και τη βαθι ά φωνή του Γιώργου Γεωγλερή, τελείωσε μία παράσταση η οποία για ακόμη μια φορά με συγκίνησε πο λύ και νομίζω πως πάντα θα με συγκινεί: «Η ιστορ ία δεν μπορεί να γράφεται με βάση μόνο τα επίσημα στοιχεία. Αν θέλουμε οι επόμενες γενιές να καταλάβουν τι έχουμε υποφέρει όλα αυτά τα χρόνια, χρειαζόμαστε απλά, καθημερινά δείγματα γραφή ς. Γράμματα από ανθρώπους που βρίσκονται σε καταναγκαστική εργασία στη Γερμανία. Ενα ημερολόγιο». Με βάση αυτή τη λογική, το «Ημερολόγιο της Αννας Φρανκ» συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία στον κόσμο. Μια ιστορία που δεν δημιουργήθηκε μέσα από την ανάγκη για ιστοριογραφία. Ή τουλάχιστον όχι με την κλασική έννοια του όρου. Η αφήγηση μιας καθημερινότητας η οποία μέσα στην τόση μαυρίλα της κατάφερε να μεταλαμπαδεύσει μέσα από πολλές μεταφράσεις, άπειρες θεατρικές παραστάσεις και διαφορετικές αναλύσεις το μήνυμα πως «οι άνθρωποι έχουν καλοσύνη στο βάθος της ψυχής τους». Οι διηγήσεις της πασίγνωστης πια έφηβης Γερμανοεβραίας από τη Φρανκφούρτη παίρνουν για ακόμη μια χρονιά πνοή μέσα από ένα ολοκαίνουργιο

καστ και τη σκηνοθετική ματιά του Αλέξανδρου Κοέν, ο οποίος πέρα από το όνομα και την πείρα φαίνεται να έχει την τόλμη να καλέσει νέους ηθοποιούς, να συνεργαστεί μαζί τους και να καταφέρει να μας χαρίσει μία πρεμιέρα η οποία στάθηκε κάτι παραπάνω από αντάξια του ονόματος και της ιστορίας του έργου. Η νεαρή Σταυρούλα Μάρκα ντύθηκε με όλη την αγνότητα που απαιτούσε η περίσταση και μετατράπηκε σε μία νεαρή έφηβη που γέλασε με όλη την αλήθεια του γέλιου της Αννας, τραγούδησε με όλη την ξεγνοιασιά του δεκατετράχρονου αυτού κοριτσιού και κατάφερε να περάσει με έναν μοναδικό τρόπο όλες τις στιγμές της απελπισίας, της αδυναμίας, αλλά και της απόγνωσης που προκαλεί ο διωγμός. Η χημεία της με τον Γιάννη Νταλιάνη εμφανής, αλλά και πολύ σημαντική για το κλίμα ζεστασιάς και οικειότητας που κατάφερε να δημιουργήσει η παράσταση. Ο πιο στενός οικογενειακός δεσμός της πλοκής, η σχέση πατέρα-κόρης δόθηκε με τον πιο επιτυχημένο τρόπο. Από την άλλη πλευρά, η ερμηνευτική ένταση του Χρήστου Σώζου σαν τον πιο ανίκανο να διαχειριστεί την κατάσταση, έναν σχεδόν υστερικό βαν Ντάαν, η ψυχρή και

πάντα ντελικάτη παρουσία της Κερασίας Σαμαρά, οι διακριτικές εκρήξεις της (μόλις) αποφοίτου του Εθνικού Θεάτρου Μαρίας Μοσχούρη, αλλά και η γενικότερη σκηνοθετική προσέγγιση με το video wall να αποτυπώνει τη φρίκη του κυνηγητού των Εβραίων σε μια συλλογή φρικαλέων φωτογραφιών και βίντεο-πορτρέτων, ανέβασαν την ένταση δημιουργώντας παράλληλα μια όμορφη κινηματογραφικότητα. Δυστυχώς, στην Αθήνα του 2014 είναι πολύ εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί αυτό το έργο είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Μακάρι να χρειαζόταν περαιτέρω επεξήγηση ο λόγος, αλλά δεν χρειάζεται. Μία παράσταση κλασική, μέσα από τη ματιά μιας ομάδας ανθρώπων που έχουν αποδείξει ότι σέβονται την τέχνη του θεάτρου και του λόγου και την αγγίζουν με τόση τρυφερότητα, όσα χρόνια και αν περάσουν. Μία πρεμιέρα που χάρισε σκέψη, παρουσίασε νέα πρόσωπα και δημιούργησε προσδοκίες για έναν πολλά υποσχόμενο καλλιτεχνικό χειμώνα.

Κείμενο/Φωτογραφίες: Νικήτας Καραγιάννης

Οκ τώβριος 2014

Ɖ ƕ £ƇƕƠ4ƙƖƢƯ¤ ƦƢƧ ƞƑƠƦƣƢƧ

Ποια είναι τα σημεία της Αθηνάς που επιλέγουμε «για να μη χαθούμε», κάθε φορά που κανονίζουμε συνάντηση;

ƈƯƠƦ ƕƗ ƕ Μακράν το κεντρικότερο σημείο της Αθήνας για ραντεβού, ειδικά τα τελευταία χρόνια με τη λειτουργία των δύο γραμμών του μετρό. Σταυροδρόμι πλήθους γραμμών των μέσων μαζικής μεταφοράς, διευκολύνει όλους όσοι έχουν δουλειές στο Κέντρο ή σχεδιάζουν να εξορμήσουν στα μαγαζιά του. Εδώ υπάρχουν τρία βασικά μέρη στα οποία κανονίζονται τα ραντεβού: το πρώτο είναι ακριβώς μπροστά στην είσοδο του μετρό, πάντα γεμάτο κόσμο που κάποιον/κάποιους περιμένει. Τα βλέμματα είναι καρφωμένα στα ρολόγια των κινητών και στα σκαλοπάτια για να σκανάρουν τους επιβάτες του μετρό που καταφθάνουν με τα τρένα. Ολόκληρο αυτό το κομμάτι της πλατείας, γύρω από το συντριβάνι και τα παγκάκια, βρίσκεται στο επίκεντρο των συναντήσεων της Αθήνας. Απέναντι, στην κορυφή του πεζόδρομου της Ερμού και μπροστά στα McDonald's, βρίσκεται το δεύτερο σημείο των ραντεβού, καθιερωμένο εδώ και δεκαετίες, από τότε που βρισκόταν εκεί το γνωστό ζαχαροπλαστείο του Παπασπύρου. Το ζαχαροπλαστείο έκλεισε, αλλά η συνήθεια πέρασε από γενιά σε γενιά μέχρι και σήμερα. Από την ημέρα που άνοιξε το πολυκατάστημα Public (λίγα μέτρα πιο πάνω, στη συμβολή με την οδό Καραγιώργη Σερβίας), πολλοί επιλέγουν να «στηθούν» έξω από την είσοδό του, ίσως επειδή θεωρείται ελαφρώς πιο διακριτικό. Στην αντίθετη κατεύθυνση και στη συμβολή της πλατείας με την οδό Μητροπόλεως, ραντεβού κανονίζονταν -μέχρι το τέλος των '80s- μπροστά στο ταχυδρομείο του Συντάγματος. Η δημοτικότητα αυτού του σημείου σημείωσε πτώση από τη στιγμή που ενισχύθηκε η αστυνόμευση, αφού η ιδέα να περιμένει κανείς ανάμεσα σε δεκάδες αστυνομικούς και κάτω από κάμερες ασφαλείας δεν άρεσε στους Αθηναίους.

ƀ ƕ ƠƝƞ ƕƣƑ ƕ Στον πάντα πλημμυρισμένο με κόσμο πεζόδρομο της Ερμού, το σημείο συνάντησης βρίσκεται στην ιστορική εκκλησία της Καπνικαρέας. Το πεζούλι γύρω από τον μικρό όμορφο ναό είναι πάντα γεμάτο με περαστικούς που δίνουν εδώ τα ραντεβού τους. Εχοντας στο χέρι μια λιχουδιά από τα γειτονικά ζαχαροπλαστεία και τα φαγάδικα, οι περισσότεροι συνδυάζουν τις συνατήσεις τους με ένα μικρό διάλειμμα, ενώ διασκεδάζουν με τους πλανόδιους μουσικούς που επίσης επιλέγουν αυτό το σημείο για να εξαργυρώσουν την τέχνη τους. Ακόμα και χωρίς ραντεβού, είναι ωραία να χαζεύεις την κίνηση.

Οκ τώβριος 2014

ƂƢƠƕƥƦƛƣƐƞ Ɲ Ενα από τα πιο δημοφιλή μέρη της πόλης για να δώσεις ραντεβού. Οι γραμμές του ΗΣΑΠ και του μετρό που έχουν εδώ στάσεις διευκολύνουν τους πάντες. Το προτιμούν οι πιο εναλλακτικοί τύποι της Αθήνας, το νεότερο πλήθος και φυσικά οι τουρίστες που από εδώ κατευθύνονται προς τους πολλούς αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής, στην Πλάκα, τη Ρωμαϊκή Αγορά, το Θησείο και αλλού. Τα ραντεβού δίνονται ως επί το πλείστον μπροστά στην είσοδο του ΗΣΑΠ δίπλα στα καρότσια των οπωροπωλών, αλλά και στο εσωτερικό του κτιρίου, ανάμεσα στα μηχανήματα έκδοσης εισιτηρίων, όπου είναι και ευκολότερο να εντοπίσεις εκείνους που περιμένεις. Ενα άλλο σημείο συνάντησης είναι μπροστά στην εκκλησία της πλατείας, όπου πολλοί αράζουν και παρατηρούν τους πλανόδιους μικροπωλητές και τις ομάδες χορευτών που δίνουν τα σόου τους μετά μουσικής, κι ένα τρίτο στη γυάλινη προθήκη που βρίσκεται πάνω από τα αρχαιολογικά ευρήματα της αρχαίας κοίτης του Ηριδανού. Οσο και αν αργήσει το ραντεβού σου, εδώ δεν βαριέσαι ποτέ. Ακόμα και μετά τη λήξη των δρομολογίων των τρένων, αργά το βράδυ, η πλατεία δεν ησυχάζει. Τα ραντεβού, απλά, διαδέχονται το ένα το άλλο για τη βραδινή ζωή της Αθήνας που συνεχίζεται.

ŸƗƓƕ Ż Ɲƣ ƒƠƛ

Η νεότερη αγαπημένη γειτονιά των Αθηναίων, η πλατεία Αγίας Ειρήνης πάνω στην οδό Αιόλου, ασφυκτιά από κόσμο και μπαρ. Οσοι πρόκειται να διασκεδάσουν εδώ γύρω δίνουν τα ραντεβού τους στις παρυφές της πλατείας ή μπροστά στον ιερό ναό. Ως επί το πλείστον συναντάμε ένα hip πλήθος της μόδας, λίγο μποέμ, αλλά με τον νου του πάντα στα πιο μοντέρνα γυρίσματα της πόλης. Στο κέντρο της πλατείας και μπροστά από το παλιό κιόσκι των ανθοπωλών βρίσκεται ένα μικρό παρτέρι που θα μπορούσε να αποτελεί το κεντρικό σημείο των συναντήσεων, αλλά κανείς δεν το προτιμά ακριβώς επειδή βρίσκεται στο οπτικό πεδίο όλων των θαμώνων της πλατείας που αράζουν στα τραπέζια των γειτονικών μαγαζιών. Καθόλου διακριτικό και ως εκ τούτου το αποφεύγουν όλοι. Αντιθέτως, τα παγκάκια δίπλα στο μοναδικό περίπτερο και ανάμεσα στα άλλα παρτέρια της πλατείας προσφέρουν μια πιο διακριτική γωνιά για συναντήσεις.

źƞ Ɛƚ Ɲ

Οι δύο είσοδοι του μετρό είναι τα κατ' εξοχήν σημεία επιλογής. Εύκολη πρόσβαση από τα τρένα (ανεβαίνεις με την κυλιόμενη και πέφτεις επάνω στο ραντεβού σου), με το πάρκο ακριβώς απέναντι, που με τα παγκάκια και τα πεζούλια του είναι ό,τι πρέπει για όσους περιμένουν, προσφέροντας απεριόριστη οπτική επαφή και ευκαιρία για ξεκούραση σε περίπτωση στησίματος. Η ανατολική είσοδος είναι η πιο δημοφιλής, με μικροπωλητές και περατζάδα ενώ η δυτική, κοντά στις γραμμές του τρένου, πολύ πιο διακριτική.

ƀƢƣƕƒ

Κλασικό σημείο συναντήσεων, στο κέντρο της πόλης, που και αυτό έγινε δημοφιλέστερο μετά τη λειτουργία του μετρό. Από την κορυφή της σκάλας, σε δυο βήματα, βρίσκονται τα καφέ της γειτονικής στοάς. Τα πεζούλια γύρω από τον πεζόδρομο, όπως και αυτό του συντριβανιού, βολεύουν για τον χρόνο της αναμονής.

ƀƢƟƫƠƐƞ Ɲ Από τη δεκαετία του '60, όταν η επιχείρηση Παπασπύρου επεκτάθηκε με νέο κατάστημα στη γωνία της πλατείας Κολωνακίου με την οδό Τσακάλωφ, το ζαχαροπλαστείο αυτό έγινε σημείο αναφοράς για τα κοσμοπολίτικα ραντεβού αυτής της ακριβής γειτονιάς. Τη δεκαετία του '80 δεν νοείτο να κανονίσεις αλλού συνάντηση, ενώ για ένα ελεύθερο τραπέζι στου Παπασπύρου έπεφταν κεφάλια, σε σημείο που θεωρείτο σοφή κίνηση να έχεις κάνει φίλο κάποιον από τους σερβιτόρους του μαγαζιού (τα γκαρσόνια του Παπασπύρου θεωρούνταν άνθρωποι-«κλειδιά» της κοσμικής Αθήνας). Ακόμα και αλλού να συναντούσες κάποιον, θα καταλήγατε εκεί στη συνέχεια, αφού το πανηγύρι του πέρα δώθε και της πασαρέλας συνεχιζόταν μέχρι τα ξημερώματα. Οι εποχές άλλαξαν, τα καταστήματα της πλατείας πέρασαν σε διαφορετικά -λιγότερο γκλάμουρ- χέρια, αλλά η γωνία της Τσακάλωφ παραμένει ένα δημοφιλές σημείο συνάντησης. Λίγο πιο πάνω, στο πρώτο Everest που άνοιξε στην Αθήνα (και στην Ελλάδα) ήταν το έτερο γνωστό ραντεβού της περιοχής, πριν ακόμη πεζοδρομηθεί η Τσακάλωφ. Παραδόξως, το κέντρο της πλατείας δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα δημοφιλές για συναντήσεις. Ισως επειδή όλοι όσοι σύχναζαν στο Κολωνάκι έπασχαν -όπως λέγαμε- από... «κολωνακίαση», την κοσμική ασθένεια των '80s που έβαζε τους νεόπλουτους να στήνονται στα πιο πολυσύχναστα σημεία ώστε να τραβούν την προσοχή και τα βλέμματα και, ίσως, κάποιο θαυμασμό για τα μοντέλα που φορούσαν.

žƛƥƙ ƓƢ

Διακριτικό και πιο «σοφιστικέ» αυτό το σημείο συνάντησης της Αθήνας, με πρώτη επιλογή τον σταθμό του ΗΣΑΠ και δεύτερη την πλατεία λίγο πιο πάνω. Η είσοδος του σταθμού κέρδισε πόντους και από την εποχή που μεταφέρθηκε εκεί το ΚΤΕΛ, οπότε βολεύει για ακόμα έναν λόγο. Με το Μοναστηράκι και τις καφετέριες του Θησείου σε απόσταση αναπνοής είναι επόμενο να έχει γίνει στέκι. Το γεγονός, επίσης, ότι από εδώ δεν περνούν αυτοκίνητα διευκολύνει περαιτέρω τους πάντες.

ƅ ƮƠƢ Ɲƕ «Ραντεβού στον Μπακάκο», ήταν για πολλές δεκαετίες η πιο γνωστή φράση στα χείλη των Αθηναίων που κανόνιζαν τις συναντήσεις τους στην Ομόνοια. Ο Μπακάκος, το παλιό ιστορικό φαρμακείο στη συμβολή της πλατείας με την οδό Αγίου Κωνσταντίνου ήταν το απόλυτο must των ραντεβού. Μιλάμε για μια πιο κλασάτη εποχή και Ομόνοια, πολύ πριν το κατάστημα αλλάξει χρήση και γίνει Zara. Τώρα που έκλεισε και το πολυκατάστημα, λίγοι είναι εκείνοι που το επιλέγουν. Το νέο σημείο συνάντησης της πλατείας βρίσκεται απέναντι, μπροστά στο πολυκατάστημα Hondos, με «παραφυάδες» εκατέρωθεν της εξόδου του ΗΣΑΠ. Στη συμβολή της πλατείας με την οδό Αθηνάς λειτουργούσε μέχρι πρότινος και το Everest, που είχε επίσης γίνει σημείο συναντήσεων. Από τη στιγμή που έκλεισε και αυτό, η γωνιά παραγκωνίστηκε. Ενα πολύ παλαιότερο ραντεβού ήταν κάτω από το Μινιόν, πριν εκείνο καταστραφεί και κλείσει για πάντα. Γενικά, η ιστορική πλατεία βρισκόταν, όπως είναι φυσικό, στην κορυφή της λίστας των αθηναϊκών ραντεβού.

ƆƟƕƦƙ Ɠƕ ƀ ƕƣƯƦƥ ƛ Το θέατρο Μουσούρη ήταν ανέκαθεν ένα σταθερό σημείο συναντήσεων είτε πρόκειται για τις παραστάσεις του είτε για εξόρμηση στα πολλά και δημοφιλή μπαράκια της πλατείας. Οσο λειτουργούσαν οι κινηματογράφοι Αττικόν και Απόλλων στη Σταδίου, πολλά ραντεβού δίνονταν εκεί, ενώ τώρα οι θιασώτες της Καρύτση και των γύρω δρόμων προχώρησαν προς το κέντρο της πλατείας. Συχνή ερώτηση των περαστικών: «Μήπως ξέρετε πού είναι το κτίριο του Παρνασσού;». Η γραφική Καρύτση είναι δημοφιλές ραντεβού και για πολλά ζευγάρια που θέλουν να αποφύγουν άλλα πολύ πιο «εκτεθειμένα» σημεία της πόλης.

Οκ τώβριος 2014

Η αστική γεωγραφία «Τα πράγματα είναι φθαρτά και η αντικατάσταση του παλαιού από το νέο είναι μια αναπότρεπτη ανάγκη και νόμος ζωής... Αφού η αρχιτεκτονική πλάθει δοχεία ζωής, θα πρέπει να τα βλέπουμε αυτά όχι σαν μνημεία, αλλά σαν έμψυχα όργανα, δηλαδή σαν πρόσκαιρες κατασκευές που η ζωή τους είναι περιορισμένη σε χρονική διάρκεια, όσο και η ανθρώπινη ζωή πάνω στη γη» Αρης Κωνσταντινίδης

Οταν πήγα στη Γαλλία να γίνω αρχιτέκτονας, ένα από τα βασικά μαθήματα που είχα την τύχη να παρακολουθήσω ήταν και αυτό της ιστορικής πολεοδομικής ανάπτυξης. Το μάθημα αυτό δεν ήταν μια τυφλή αποστήθιση ιστορικών στοιχείων της εξέλιξης των σημαντικών πόλεων της Ευρώπης, αλλά μια ανάποδη διασταύρωση σημερινών στοιχείων της πόλης που έρχονται από το παρελθόν. Κάθε καλοκαίρι, λοιπόν, που επέστρεφα στην Ελλάδα, προσπαθούσα αντίστοιχα να εντοπίσω απομεινάρια του παρελθόντος στην Αθήνα και την Καλαμάτα, τις πόλεις δηλαδή που γνώριζα καλά από μικρός. Η δυσκολία να τα βρω μου προκαλούσε μεγάλη απογοήτευση. Ετσι μου γεννήθηκε η ιδέα μιας ομάδας που εθελοντικά θα ασχολείται και θα προσδιορίζει σημειακά μέσα στην πόλη όψεις του παρελθόντος. Που θα εντοπίζει ακόμα και όψεις στοιχείων από πολιτισμούς που έχουν περάσει και χαθεί ή που δημιουργούν ακόμα και τώρα νέα ιστορία μέσα από την ταυτότητα των νέων της κατοίκων. Αστική γεωγραφία λοιπόν: ιστορία, πολιτισμός, αλληλεπιδράσεις διαφορετικών κόσμων στο

παρελθόν και σήμερα. Η σχετική ομάδα στο Facebook έχει τίτλο «Εμβαθύνοντας στην αστική γεωγραφία της νεοελληνικής πρωτεύουσας». Η καθημερινότητα του καθενός δεν μας έχει αφήσει σημαντικά περιθώρια για την ολοκλήρωση ενός περισσότερο επιστημονικού επιπέδου έρευνας. Ομως το κάθε μέλος θα συναντήσει σίγουρα ιστορίες, φωτογραφίες και άλλο υλικό που να το ερεθίσουν μέχρι να ξεκινήσει να ανακαλύπτει κρυμμένα τεκμήρια. Θα βοηθήσει επίσης τον καθένα να δει πώς ο ίδιος έχει επηρεάσει το αστικό τοπίο στο οποίο δραστηριοποιείται. Είτε αυτό είναι κατά την κίνησή του μέσα στην πόλη, είτε πρόκειται για την οικοδομική δραστηριότητα που ο ίδιος έχει ασκήσει (όχι απαραίτητα για εργασία, αλλά και για τη στέγασή του). Με το σκεπτικό ότι η προσωπική του συνεισφορά αποτελεί και αυτή ένα μεμονωμένο, αλλά πραγματικό τεκμήριο της ιστορίας-γεωγραφίας του χτισμένου περιβάλλοντος, θα οδηγηθεί συντομότερα στη συνειδητοποίηση της προσωπικής του ευθύνης και την ευθύνη του ως πολίτη. Και αυτό είναι το σημαντικότερο.

Το παράδειγμα της Ακρόπολης και του Μουσείου Γνωρίζουμε από σκίτσα και γκραβούρες για τον τούρκικο οικισμό που υφίστατο στην Ακρόπολη πριν από το 1840. Σε μια γερμανική αποτύπωση του 1840-60 βλέπουμε ένα μικρό σπίτι σημειωμένο με ένα «Μ», το οποίο είναι και το μοναδικό σπίτι που διατηρήθηκε μέχρι το 1880 για λόγους φύλαξης των αρχαιοτήτων. Και εδώ, στη δεξιά φωτογραφία από τη Γαλλική Εθνική Βιβλιοθήκη, βρήκαμε το μουσείο αυτό, ένα απλό οθωμανικό σπίτι από αυτά που συναντούμε συχνότερα στη Μακεδονία (στην περιοχή όπου διασώθηκαν περισσότερα από αυτά).

Τέλος ας κλείσουμε με λίγη γκρίνια. Το υλικό που υπάρχει στο διαδίκτυο είναι πραγματικά αρκετό ώστε να φτάσει κανείς σε ικανό βαθμό έρευνας επί σημαντικών ζητημάτων. Οσον αφορά στο υλικό που προέρχεται από ξένα ιδρύματα και σημαντικές ψηφιακές βιβλιοθήκες της Ευρώπης και της Αμερικής, αυτό τις περισσότερες φορές είναι ελεύθερο και προσβάσιμο σε υψηλή ανάλυση. Οσον αφορά όμως στα νεοελληνικά ιδρύματα και βιβλιοθήκες -οργανισμούς δηλαδή που έχουν χρησιμοποιήσει δημόσια κεφάλαια (εθνικούς και κοινοτικούς πόρους)-, αυτά κρατούν το υλικό σε ελάχιστη ανάλυση, έτσι ώστε να παραμένει άχρηστο ή στην καλύτερη περίπτωση ενδεικτικό για το τι οφείλει κανείς να ερευνήσει. Ετσι για άλλη μια φορά η έρευνα παραμένει «κλειστό επάγγελμα» για αυτούς που έχουν πρόσβαση. Για άλλη μια φορά ο στρουθοκαμηλισμός μας οδήγησε στην κατασπατάληση κεφαλαίων για την ψηφιοποίηση των ντοκουμέντων της ιστορίας μας, χωρίς δυστυχώς το υλικό αυτό να είναι ανοιχτό σε αυτόν που τελικά το χρεώθηκε: τον απλό πολίτη.

Αυτή είναι η πραγματική διάσταση της αστικής γεωγραφίας και η ομάδα στο Facebook έχει σκοπό να εμβαθύνει στην κατανόησή της, αλλά και να αποδώσει την πραγματική σημασία στα ορατά ή αόρατα τεκμήρια της ιστορίας της πόλης μας και μέσα από αυτό να την προστατεύσει. Γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος. Καλλιεργούμε την αγάπη μέσω της κατανόησης και ελπίζουμε στην προστασία.

Κείμενο: Χάρης Σαββίδης

Οκ τώβριος 2014

της Αθήνας Το παράδειγμα του Ιλισού και η κοίτη που έγινε λεωφόρος Είμαστε στο 1918 και η κοίτη είναι ακόμα στη θέση της. Παρόλα αυτά, έχουν αρχίσει να σχηματίζονται τα οικοδομικά τετράγωνα ένθεν και ένθεν του ποταμού (καθόλου άναρχα, αλλά με ρυθμό και κανονικότητα που ξαφνιάζει). Στη φωτογραφία αριστερά διακρίνεται ο Ιλισός ποταμός μεταξύ των γεφυρών Σταδίου και Ρηγίλλης και ο Κήπος του Διαδόχου το 1918 από αεροφωτογραφία Γάλλου αεροπόρου του Α' Παγκοσμίου Πολέμου (ψηφιοποιημένη στο gallica.bnf.fr) Δεξιά φαίνεται η ίδια περιοχή σε μία πρόσφατη αεροφωτογραφία.

Το παράδειγμα της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας Ενα εύγλωττο αποτέλεσμα πολιτικής απόφασης της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου. To 1905 οι επισκέπτες των αρχαιοτήτων της Αθήνας ανακάλυπταν αρχαία αγάλματα διάσπαρτα μέσα σε μία συνοικία που έμελλε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο να κατεδαφιστεί και να αποκαλυφτεί σε όλο της το εύρος η Αρχαία Αγορά. Στα αριστερά βλέπουμε το αντίστοιχο τουριστικό σχεδίασμα από τον γαλλικό «Μπλέ Οδηγό» της εποχής. Αυτή τη συνοικία αποφάσισαν να κατεδαφίσουν ολόκληρη προκειμένου να αναδείξουν τα ευρήματα. Αντίστοιχη είναι η εικόνα από αεροφωτογράφιση του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1918. Η σημερινή κατάσταση, αυτή που αποφάσισε η πολιτεία να είναι τη δεκαετία του 1950, μπορεί να αποσαφηνίζει την εικόνα που είχε το κέντρο της αρχαίας πόλης, προκάλεσε όμως ένα ανοιχτό ρήγμα στην ιστορία της πόλης, καταστρέφοντας το βασικό κύτταρο της οθωμανικής της εποχής.

Κείμενο: Cesare Callegari / Φωτογραφία: Χάρης Σαββίδης

Οκ τώβριος 2014

Ιστορίες πόλης Μετά από έξι χρόνια ανάμεσα στο Μιλάνο και την Αθήνα αποφάσισα τον τελευταίο χρόνο να εγκατασταθώ μόνιμα εδώ. Ηξερα ότι η Αθήνα θα μπορούσε εύκολα να γίνει πατρίδα μου και πως θα ήταν η τέλεια πόλη για να μάθω νέα πράγματα, να εξελίξω τη δουλειά μου και να ωριμάσω ως άνθρωπος. Να βελτιώσω τα συναισθήματα και τη σκέψη μου. Εχω πια καταλάβει ότι η μεγαλύτερη ικανοποίηση στη ζωή μου ήταν και είναι η γνωριμία με νέα πράγματα, να δοκιμάσω τον εαυτό μου σε ένα διαφορετικό τόπο ζωής και σκέψης. Να μάθω από διαφορετικούς πολιτισμούς. Να γίνω ένας πραγματικός πολίτης του κόσμου. Η Αθήνα δεν πρόδωσε τις προσδοκίες μου: ταξιδεύοντας μπρος-πίσω στο Μιλάνο, συνάντησα πολλούς ανθρώπους. Με μερικούς από αυτούς έχουμε γίνει και καλοί φίλοι. Και εξαιτίας ενός τέτοιου καλού φίλου, συνάντησα για πρώτη φορά την έννοια της αστικής γεωγραφίας. Μια έννοια εντελώς καινούργια για μένα. Κατά καιρούς έχω ζήσει σε διάφορες πόλεις -Μιλάνο, Ρώμη, Λονδίνο, Μόναχο-, αλλά είναι η πρώτη φορά που συναντώ κάποιον να με μυήσει σε αυτό το ιδιαίτερο είδος γεωγραφίας και ιστορίας. Και θεωρώ ότι δεν είναι τυχαίο που συνέβη εδώ στην Αθήνα: πάντα πίστευα ότι οι Ελληνες είναι ένας υπερήφανος λαός που ζει υπερήφανα στον τόπο του. Και κατά τη γνώμη μου, αυτή η υπερηφάνεια της ύπαρξης σε μια χώρα που αποτελεί «λίκνο του πολιτισμού» (όπως λέμε στην Ιταλία για την Ελλάδα) μπορεί να καλλιεργήσει το ενδιαφέρον στους Ελληνες για τον τόπο τους. Οχι μόνο για την ιστορία, την τέχνη ή το θέατρο, αλλά και για τον τρόπο που η πόλη μεταβάλλεται και αλλάζει όψη. Αυτό που συμπεραίνω από τα λόγια του Χάρη Σαββίδη (του φίλου που με εισήγαγε στην αστική γεωγραφία), είναι ότι πρέπει να καταλάβουμε πώς ήταν η Αθήνα πριν, πώς σε διαφορετικές χρονικές περιόδους της ιστορίας της, και πώς είναι σήμερα. Κυρίως, θα πρέπει να κατανοήσουμε γιατί έχει αλλάξει η όψη της, το μέγεθός της, η μορφολογία της, για ποιους λόγους και με ποιες διαδικασίες. Και εκεί είναι που το μυαλό μου διεύρυνε τους ορίζοντές του. Κατάλαβα ότι η αστική γεωγραφία είναι κάτι που πρέπει να μελετήσουμε σήμερα, προκειμένου να είμαστε δεκτικοί, προετοιμασμένοι και συνειδητοποιημένοι στον σχεδιασμό της μελλοντικής μας ζωής. Οπως με δίδαξε η γιαγιά μου (και η γιαγιά του καθενός υποθέτω): «Πρέπει να αντιμετωπίζεις τις εμπειρίες σου σαν θησαυρό». Γιατί όλοι γνωρίζουμε ότι οι εμπειρίες του παρελθόντος μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε μια παρούσα κατάσταση και να αποφασίσουμε ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να τη διαχειριστούμε.

Συνεπώς γίνεται εύκολα κατανοητό γιατί ο κ. Σαββίδης ενδιαφέρεται τόσο για την αστική γεωγραφία. Γιατί ως αρχιτέκτονας χρειάζεται να κατανοήσει τα διάφορα σχήματα που πήρε η πόλη μέσα στα χρόνια, ώστε να μπορεί να κατασκευάσει μια καλύτερη πόλη ανεγείροντας καλύτερα κτίρια. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Στο τραπέζι υπάρχουν πιο περίπλοκα επιχειρήματα. Είναι η ανάγκη να κατανοήσουμε γιατί σε κάποια συγκεκριμένη συγκυρία η Αθήνα έχει αλλάξει. Είναι να κατανοήσουμε πώς λήφθηκε μια απόφαση και φτιάχτηκε ένα νέο νοσοκομείο, μια νέα σχολή, ένα ξενοδοχείο (και όλες οι υποδομές που η πόλη χρειάστηκε και χρειάζεται), όσον αφορά τη συγκεκριμένη θέση, το συγκεκριμένο μέγεθος και το σχήμα-μορφή. Στο πλαίσιο της έρευνας για το πώς/πότε/πού/γιατί η Αθήνα τροποποίησε τη δομή της, ο κ. Σαββίδης μου μίλησε για μια ομάδα στο Facebook που ονομάζεται «Εμβαθύνοντας στην αστική γεωγραφία της νεοελληνικής πρωτεύουσας». Φυσικά, δεν είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί μια μεγάλη πόλη όπως η Αθήνα έχει αναπτυχθεί τόσο πολύ και να εμβαθύνουμε στις διάφορες πτυχές της ιστορικής της εξέλιξης, αλλά ο κ. Σαββίδης μου έδωσε γεγονότα ως παραδείγματα, τα οποία με κάνουν να θέλω να διερευνήσω και άλλα που εμένα μου φαίνονται «περίεργα», προκειμένου να βρω κάποια απάντηση. Για παράδειγμα, μου έθεσε το εξής ερώτημα: γιατί το Νοσοκομείο Αφροδίσιων και Δερματικών Νόσων «Ανδρέας Συγγρός» είναι εκεί που είναι; Διότι το 1910, το έτος ίδρυσής του, η περιοχή στην οποία σήμερα μπορούμε να δούμε το Hilton ήταν μια στρατιωτική περιοχή και γύρω από εκείνη υπήρχαν οίκοι ανοχής. Ετσι αποφασίστηκε να χτιστεί το συγκεκριμένο είδος νοσοκομείου, εκεί όπου τα σχετικά είδη ασθενειών ήταν ιδιαιτέρως διαδεδομένα. Και το βρήκα πολύ έξυπνο και απόλυτα πρακτικό για την κατάσταση που οι Ελληνες είχαν ανάγκη να αντιμετωπίσουν. Καθότι εκείνη την ιστορική στιγμή (το 1904 αρχίζει ο ελληνικός Αγώνας για τη Μακεδονία και το 1912 τα κράτη μέλη της Βαλκανικής Συμμαχίας κηρύττουν τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία σηματοδοτώντας έτσι την έναρξη του Πρώτου Βαλκανικού Πολέμου), η Ελλάδα είχε μεγάλη ανάγκη τους στρατιώτες της. Και έτσι, για να τους κρατήσει ακμαίους και ετοιμοπόλεμους, έπρεπε να λυθεί το συγκεκριμένο πρόβλημα. Η απόφαση αυτή όμως ήταν και μια πράξη σεβασμού και προστασίας των πολιτών (ίσως είμαι ηθελημένα αφελής, αλλά καταλαβαίνετε την ουσία). Αυτό δείχνει, κατά τη γνώμη μου, πώς η αστική γεωγραφία μας βοηθά να κατανοήσουμε πώς και γιατί έχει αναπτυχθεί ένα μέρος της πόλης μας. Και ίσως, με μια πιο βαθιά έρευνα (όχι απλή

ή άμεση, μια και τέτοια ζητήματα χρειάζονται χρόνια σπουδών προκειμένου να φτάσουν στον στόχο) μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε ποια ήταν τα πραγματικά συναισθήματα και η πραγματική σκέψη των ανθρώπων που εργάστηκαν για το έργο αυτό: το έκαναν για λόγους φιλανθρωπικούς; Υπήρχαν οικονομική κίνητρα τα οποία τους κινητοποίησαν; Ποιες από αυτές τις σκέψεις και πράξεις ήταν συναισθηματικές και ποιες ήταν υπολογιστικές; Και κυρίως, γιατί η πόλη ανέπτυξε αυτό το είδος ανθρωπισμού; Πιστεύω πραγματικά ότι, υπό το νέο φως της αστικής γεωγραφίας, η πόλη όπου ζεις μπορεί να ασκήσει μεγάλη επίδραση στην προσωπικότητα σου, ξεκινώντας από τον τρόπο που η πόλη έχει χτιστεί. Αλλο ενα «περίεργο» γεγονός είναι η οδός Ρίζου, όπου στη γωνία της λεωφόρου 3ης Σεπτεμβρίου με την οδό Δεριγνύ ξεκινά λοξά και κυκλικά προς την οδό Κοδριγκτώνος. Αν δείτε στο Google Maps, μοιάζει με έναν άχρηστο καμπύλο στενό δρόμο ανάμεσα σε δύο οικοδομικά τετράγωνα - κάτι που δεν χρειαζόταν. Αλλά αν κοιτάξουμε σε ένα χάρτη του 1883, βλέπουμε ότι αυτή η καμπύλη ταυτιζόταν με τη διαδρομή του τρένου που ξεκινούσε από την πλατεία Λαυρίου και κατέληγε στο Λαύριο. Η συγκεκριμένη γραμμή έχει προ πολλού σταματήσει να υπάρχει, αλλά η χάραξη αυτή παρέμεινε και αυτός ο κοινόχρηστος χώρος μετατράπηκε σε δρόμο. Γιατί δεν χτίστηκαν άλλα σπίτια; Γιατί δεν κατεδαφίστηκαν τα γύρω κτίρια για να δημιουργηθεί εκ νέου μια κατοικημένη περιοχή; Με όλα τα παραπάνω προσπάθησα να εξηγήσω, γιατί για μένα η αστική γεωγραφία και το έργο που κάνει η ομάδα του «Εμβαθύνοντας στην αστική γεωγραφία της νεοελληνικής Πρωτεύουσας» είναι σημαντικά. Επειδή πιστεύω σε κάτι που ο Indro Montanelli (ένας από τους σημαντικότερους δημοσιογράφους-συγγραφείς της Ιταλία) είπε κάποτε: «Μια κοινωνία που αγνοεί το παρελθόν της, ποτέ δεν θα είναι σε θέση να γνωρίζει το παρόν της». Και ακόμα και η αρχιτεκτονική της πόλης που ζούμε, της αγαπημένης μας Αθήνας, είναι μέρος του παρελθόντος μας.

Κείμενο: Στάθης Δράκος

Οκ τώβριος 2014

Πετάει η Σοφία;

Υπάρχουν ιστορίες που δεν γνωρίζουν ποτέ το φως της δημοσιότητας. Ισως όμως να είναι για καλό. Ισως και η μικρή Σοφία να μην ήθελε να ακουστεί η ιστορία της στο ευρύ κοινό. Ποιος θα την καταλάβαινε άλλωστε; Ολοι θα τη χλεύαζαν. Είναι δύσκολος καιρός για να ασχοληθεί κανείς με ένα μούλικο που ήθελε να πετάξει. Κανείς δεν πετάει σήμερα. Και αν το κάνει, είναι χαζός. Καθυστερημένος. Η μικρή Σοφία γεννήθηκε στις αρχές του 21ου αιώνα, εκεί που ο Δήμος Περιστερίου συνορεύει με το Ιλιον. Από πολύ μικρή έμοιαζε να είναι ένα πλάσμα διαφορετικό. Ενα κορίτσι που χρειαζόταν λίγο περισσότερη φροντίδα απ’ ό,τι τα υπόλοιπα παιδιά. Δεν είχε κάποιο εμφανές πρόβλημα, εκτός από ένα μικρό ψεύδισμα και κάποιες περίεργες συνήθειες που προκαλούσαν αμηχανία ακόμα και στην ίδια της την οικεγένεια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο αδερφός της, ο Δημητράκης. Την αγαπούσε πολύ, αλλά κάθε φορά που η μικρή Σοφία προσπαθούσε να τραγουδήσει δυνατά και καθαρά (όπως της συνέστησε η δασκάλα της χορωδίας), χτυπούσε τον τοίχο του δωματίου και την αποκαλούσε βλαμμένο ή καθυστερημένο. Και η Σοφία σταματούσε απότομα, νιώθοντας έναν ανεξήγητο πόνο στο στομάχι. Κάπως έτσι πληγώνεται το «μέσα» της Σοφίας. Μπορεί να μην το καταλάβαινε κανείς στο σπίτι, αλλά η Σοφία πονούσε και μπερδευόταν. Ακουγε πολύ συχνά αυτές τις λέξεις στο σχολείο, ειδικά τη δεύτερη, και παρότι δεν ήξερε τι ακριβώς σημαίνει, πάντα της προκαλούσε έναν κόμπο στο λαιμό. Οι γονείς τους τις περισσότερες φορές άκουγαν τις φωνές, αλλά άφηναν τα παιδιά να παίξουν. Παιδιά είναι άλλωστε. Θα τσακωθούν. Αδερφός της είναι, δεν γίνεται να μην την αγαπάει. Ταλαίπωροι άνθρωποι και αυτοί. Κλασικοί μικροαστοί, άνθρωποι της βιοπάλης. Γυρνούσαν απόγευμα από τη δουλειά. Σχεδόν την ίδια ώρα. Ετοίμαζαν το τραπέζι και έτρωγαν όλοι μαζί. Αυτοί και τα παιδιά. Ηταν μια ευτυχισμένη οικογένεια οι τέσσε-

ρίς τους. Μπορεί να μην είχαν λεφτά, αλλά η αγάπη τους έδενε. Οι συζητήσεις στο τραπέζι ήταν λακωνικές. Το φαγητό είναι μια ιερή στιγμή που δένει την οικογένεια. -Πώς πήγε το σχολείο; -Καλά. - Σίγουρα; -Αυτοί από την έκτη δημοτικού μας χτυπάνε πάλι. -Αγόρια είστε. Δεν είναι εύκολη η ζωή. -Μα είναι πιο μεγάλοι. -Η ηλικία δεν φέρνει απαραίτητα τη σοφία.

Η Σοφία δεν μιλούσε. Κάθε φορά που σκεφτόταν να πει για τα δικά της, ένιωθε ντροπή. Αλλωστε δεν ήξερε καν τι σημαίνει η λέξη «καθυστερημένος». Μπορεί να ήταν κάτι σαν χαρακτηριστικό, όχι απαραίτητα κακό. Κάτι το οποίο πιθανώς να τη στεναχωρούσε χωρίς λόγο. Οπότε το κλείδωνε μέσα της για να ξεχαστεί. Ισως να κατάφερνε να απαλύνει τον πόνο η καθημερινότητα. Θεωρώ πως και η σιωπή πλήγωνε τη Σοφία. Αλλά η γνώμη μου στην ιστορία της είναι ασήμαντη. Οταν το φαγητό τελείωνε, οι γονείς κάθονταν αγκαλιά στον καναπέ μέχρι να τους πάρει ο ύπνος. Δεν υπάρχει τίποτα πιο όμορφο από το να βλέπεις δυο αγαπημένους γονείς ξαπλωμένους στον καναπέ να παρακολουθούν ειδήσεις. Η ενημέρωση άλλωστε είναι πολύ σημαντική, και η γνώση όπλο. Το έλεγαν και στο σχολείο, οπότε η Σοφία δεν είχε λόγο να αμφιβάλλει πως όλα πήγαιναν καλά στο σπίτι, παρότι μέσα της θα ήθελε να περάσουν λίγο χρόνο συζητώντας ανούσια πράγματα ή παίζοντας. Αλλά οκ, είναι μεγάλοι άνθρωποι. Εχουν σοβαρότερα πράγματα να ασχοληθούν και είναι κουρασμένοι. Το είχε ακούσει πολλές φορές και το είχε εμπεδώσει, οπότε καθόταν σε μια καρέκλα και προσποιούταν ότι την ενδιέφεραν τα νέα του Χατζητέτοιου στην τηλεόραση. Μπορεί έτσι να γινόταν πιο ενερ-

γό μέλος στις συζητήσεις της οικογένειας. Μπορεί να γινόταν τόσο έξυπνη που κανείς να μην μπορούσε να την ξανααποκαλέσει χαζή στο σχολείο. Και ενώ γενικά το πλάνο της δεν πήγαινε πολύ καλά (κανείς δεν άντεχε τον Χατζητέτοιο, ούτε καν οι μεγάλοι), κάποια στιγμή, ανάμεσα στα μποτιλιαρίσματα και τις πανέμορφες φωτιές, ήρθε η είδηση για ένα παιδί που κατάφερε να γίνει άγγελος. Τόσο όμορφος, τόσο χαριτωμένος. Ετσι είπαν. «Εφυγε από τον κόσμο αυτόν και έγινε άγγελος. Πέταξε ψηλά». Κατάφερε κάτι που για τη μικρή Σοφία έμοιαζε όνειρο ακατόρθωτο. Να γίνει τόσο όμορφη, που κανένας να μην μπορεί να το αμφισβητήσει. Κανένας να μην μπορεί να την κοροιδέψει, ή να την αγγίξει. Να καταφέρει να πετάξει. Το έβαλε στόχο της ζωής της να πετάξει. Το χαζοανέφερε και στη μητέρα της ένα πρωί, αλλά εκείνη δεν έδωσε πολλή σημασία. «Τα πουλιά πετούν», της απάντησε. -Τα πουλιά μπορούν και πετούν. Η Σοφία έχει δύναμη, πολλή δύναμη. Αλλά δε φτάνει μέχρι εκεί. -Ο Φρέντι; -Τι έκανε ο Φρέντι; -Μπορεί να πετάξει ο Φρέντι; -Ναι. Οι παπαγάλοι πετάνε. -Και γιατί δε φεύγει; Γιατί δεν πετάει; -Μπορεί να φεύγει το βράδυ, να πετάει και να γυρνάει το πρωί για να σε ξυπνήσει.

Το επόμενο βράδυ η Σοφία δεν έκλεισε μάτι. Βασικά έκλεισε το ένα μάτι, ενώ με το άλλο περίμενε να δει τον παπαγάλο της να σηκώνεται και να ξεκινάει το βραδινό του ταξίδι. Αν κατάφερνε να πετάξει μαζί του, θα γινόταν κι εκείνη άγγελος. Δεν ξέρει πώς, ή γιατί. Δεν έχει σημασία. Το είπαν στην τηλεόραση. Ξέρουν. Και ξέρουν ότι η Σοφία θα γίνει αυτό που ονειρευόταν να γίνει. Η πιο σωστή, η πιο όμορφη. Μία Σοφία καθόλου διαφορετική.

Κείμενο: Πόπη Διαμαντάκου

Με στόχους κερδίζεται το μέλλον

Ενα γιορτινό πλήθος γεμάτο κέφι έχει πλημμυρίσει την καρδιά του ιστορικού κέντρου της πόλης˙ στην Πανδρόσου στο Μοναστηράκι τα μουσικά σύνολα του Δήμου της Αθήνας δίνουν ρυθμό στον ενθουσιασμό. Σαββατόβραδο και η πόλη θυμίζει τον παλιό καλό εαυτό της ή μάλλον δείχνει έναν καινούργιο ακόμη καλύτερο, της αισιοδοξίας που γεννά η αυτοπεποίθηση ότι μπορεί να τα καταφέρει μόνη της, να παραμερίσει ελαττώματα που την καθηλώνουν στη μιζέρια και να επενδύσει στα στέρεα υλικά της. Χαζεύω τον συνωστισμό των διαφορετικών, Αθηναίοι που απολαμβάνουν την σαββατιάτικη έξοδό τους, τουρίστες και ανάμεσά τους, επίσημοι επισκέπτες, ταξιδιωτικοί bloggers από 50 χώρες. Οι τελευταίοι επέλεξαν την Αθήνα να κάνουν την ετήσια συνάντησή τους (για την ακρίβεια, ο Δήμος της Αθήνας και το City of Athens Convention and Visitors Bureau ενώθηκαν με τον στόχο να φιλοξενήσουν το διεθνές συνέδριο TBEX με αρωγό το Υπουργείο Τουρισμού) για να δουν με τα ίδια τους τα μάτια ότι η πόλη που ως χθες την έκαναν πρωτοσέλιδα οι δυστυχίες και οι πληγές της, διατηρεί ακέραιες τις δυνάμεις της για να ξανακερδίσει αυτό που της ανήκει, τη θέση ανάμεσα στις πλουσιότερες σε ιστορία και πολιτισμό πόλεις στον κόσμο. Υπερβάλλω; Κι όμως, αυτό που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή δεν είναι εξαίρεση, δεν είναι απλώς ένα πανηγύρι χωρίς συνέχεια, αλλά έχει ρίζες σε έναν πολιτισμό που μπορεί να ομορφύνει την καθημερινότητα των Αθηναίων. Ενας στόχος που ευοδώθηκε.

Ακούγονται άριες από ένα πλακιώτικο μπαλκόνι, η Λυρική δίνει το παρών στη γιορτή, όπως έχει καθιερώσει τα τελευταία χρόνια, συνδέοντας την καθημερινότητα των Αθηναίων με ένα είδος τέχνης που αν και λαϊκό, αδίκως θεωρούνταν απροσπέλαστο από τους πολλούς. Το σημαντικό είναι ότι δεν πρόκειται απλώς για μια τουριστική σκηνοθεσία, για μια πινελιά της διοργάνωσης, άσχετη με την πραγματικότητα της πόλης. Ηδη το «Ετσι κάνουν όλες», μια από τις πιο γνωστές κωμικές όπερες, με τη συμμετοχή αποκλειστικά Ελλήνων μονωδών, έχει ξεκινήσει την ίδια ώρα τις παραστάσεις της αποδεικνύοντας -σε ό,τι αφορά αυτό το απαραίτητο κομμάτι του πολιτισμού μιας σύγχρονης Ευρωπαϊκής πόλης- πως η Αθήνα είναι παρούσα και έχει άποψη. Αποτέλεσμα στόχου και αυτό. Και λίγες μόλις ημέρες νωρίτερα, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, προσφέρθηκε στους Αθηναίους πολίτες, δωρεάν όπως τους οφείλεται, μια μοναδική βραδιά από τη δική τους συμφωνική ορχήστρα, τη Συμφωνική του Δήμου. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα παρουσιάστηκε το έργο «Ηλίας» του Μέντελσον υπό την διεύθυνση του μαέστρου Γιώργου Οικονόμου και με τρεις χορωδίες σε μια έξοχη σύνθεση, που δικαίωσε τις υψηλές απαιτήσεις του εγχειρήματος. Αυτό, ένας μόνον στόχος από τους πολλούς που έχουν θέσει τα μουσικά σύνολα του Δήμου.

Ναι, η πόλη έχει δυνάμεις, δικές της, ίσως δεν τις έχει γνωρίσει σε όλο τους το εύρος, ίσως δεν τις έχει προσθέσει στον λογαριασμό που της αποδίδεται, αλλά αποτελούν δικό της πλούτο και την καλούν να τον αξιοποιήσει. Την καλούν να σηκώσει το βλέμμα από τους μικρούς ορίζοντες, στους οποίους την εγκλωβίζει η γκρίνια, και να δει τη ζωή να πάλλεται από τα μικρότερα, τα πάμπολλα στέκια που ζωντανεύουν παντού, τους μικρούς γαστρονομικούς παραδείσους που δημιουργούνται στις γωνιές της, ως τα μεγαλύτερα, τα θέατρα και τις μουσικές της σκηνές. «Μεφίστο» στο Εθνικό Θέατρο, των Αριάν Μνούσκιν και Κλάους Μαν σκηνοθετημένο από τον Νίκο Μαστοράκη. Εργο για την κρίση των συνειδήσεων την εποχή της ανόδου του ναζισμού στη Γερμανία, επίκαιρο για τα ηθικά ζητήματα που θίγει. Και «Σταματία, το γένος Αργυροπούλου» στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. Ο μονόλογος μιας γυναίκας που γεννήθηκε στον μεσοπόλεμο, παντρεύτηκε αξιωματικό του Εθνικού Στρατού και εγκλωβίστηκε στον ασφυκτικό, μικροαστικό της μικρόκοσμο, ο οποίος παρουσιάζεται και σαν αφήγηση της σύγχρονης μικροϊστορίας των ανθρώπων της πόλης, με μια άρτια ερμηνεία από την Ελένη Ουζουνίδου. Ούτε κριτική, ούτε παρουσίαση παραστάσεων κάνουμε, σταθήκαμε μόνον σε ελάχιστα παραδείγματα από τον πολιτισμικό πλούτο μια Αθήνας, που βάζει στόχους και τους πετυχαίνει, ενώνει δυνάμεις και προχωρά.