De busramp tussen Heino en Raalte in 1924

Door: Jos Segbers

De Oranjefeesten eind augustus 1924 in Raalte zouden meerdere dagen duren met als hoogtepunt 31 augustus, de verjaardag van koningin Wilhelmina. Op het feestterrein werden allerlei spelen georganiseerd, waaronder het ringsteken te paard, een behendigheidswedstrijd op motoren en een concours hippique.

De firma Doevelaar organiseerde plezierritjes met een autobus vanaf het feestterrein richting Heino. Daar werd een rondje om de Hervormde kerk gereden om vervolgens weer terug naar Raalte te rijden. Een autobus was in die tijd een nieuwtje en er was de hele dag dan ook al veel belangstelling om zo’n ritje mee te maken. Tijdens de laatste rit in de nacht van dinsdag 26 op woensdag 27 augustus zatten er zestien personen in de bus waaronder chauffeur Jan Doevelaar met zijn broer Herman als bijrijder. Wanneer het gezelschap in Heino het rondje om de kerk heeft gemaakt en men op de terugreis naar Raalte is, slaat het noodlot toe. Jan Doevelaar bemerkte dat één van zijn carbidlampen aan de voorzijde niet brandde, waarop hij de autobus aan de kant van de weg zette. Direct daarna vloog de autobus in brand wat tot grote paniek leidde. Chauffeur Jan Doevelaar sloeg een ruit in en sprong met zijn brandende kleren uit de bus in een naastgelegen sloot, waarmee hij zijn leven redde. Zijn broer Herman, die naast hem zat, kwam er ook met lichte verwondingen van af. Omdat het portier aan de achterkant op slot zat en de chauffeur de sleutel bij zich had, zat de rest van de passagiers als ratten in de val. Zeven fietsers die van het feest in Raalte kwamen en getuigen waren van het ongeval, hielpen direct met het redden van de mensen. De bus had maar één uitgang, namelijk de deur aan de achterkant die dus op slot zat. De redders konden alleen door een neergelaten raam van één van de portieren een jongen en een meisje naar buiten trekken. Een negentienjarige jongen uit Wijhe redde zijn leven door direct na het ontstaan van de brand een raam kapot te slaan en naar buiten springen. Hij liep daarbij lichte verwondingen op.

De uitgebrande bus.

Het busongeluk werd breed uitgemeten in de plaatselijke krant.

Gerrit Jan Brouwer, die zelf ook meereed en één van zijn zoons bij het ongeluk verloor, deed het volgende relaas: ‘Ik sprong uit den wagen die een portier aan de voorzijde en een aan de achterzijde had. Ik ging snel naar achter den wagen en trok er passagiers uit. Ik heb er naar ik meen zes uitgehaald. Mijn zoon was daar niet bij. Ik heb hem ook niet weergezien. Alle passagiers vlogen in den wagen naar achteren door de vlammen heen. Op het allerlaatste moment sloeg mij een vlam tegemoet, waardoor ik moest terug wijken. Er kermde nog een man die uit het portier hing en deze heb ik nog kunnen krijgen. Ik legde hem in de sloot naast den weg waardoor zijn brandende kleeren doofden.’

Nadat de vlammen waren gedoofd werd de omvang van de ramp pas echt duidelijk. Er waren zes doden te betreuren, een zwaargewonde in kritieke toestand en diverse gewonden met lichte tot zware brandwonden. Het zwaargewonde slachtoffer overleed later alsnog in het Sophiaziekenhuis in Zwolle.

De oorzaak van de autobusramp is nooit precies achterhaald. Kortsluiting zou een mogelijkheid kunnen zijn, maar er was ook het gerucht dat de autobus zonder benzine was komen te zitten en dat er bij het bijvullen iets mis is gegaan. Ook had een meisje, die kort tevoren de autobus had verlaten, geklaagd over hitte in de autobus en zij had tot een vriendin gezegd: ‘Het is net of er iets brandt’.

Zes slachtoffers van ramp werden begraven in een gezamenlijk graf op de begraafplaats aan de Marktstraat in Raalte. Het zevende slachtoffer kwam uit Wesepe en is daar begraven. Een jaar later werd er op de begraafplaats in Raalte een monument onthuld ter herinnering aan de slachtoffers van de ramp. Dit monument is na het ruimen van deze begraafplaats verplaatst naar de algemene begraafplaats aan de Westdorplaan, waar het nu nog steeds staat.

De impact van de busramp was enorm. De burgemeester van Raalte ontving een telegram van koningin Wilhelmina waarin zij aangaf getroffen te zijn door het droevige ongeval en vroeg haar deelneming over te willen brengen aan de nabestaanden. In Heino en Raalte heerste grote verslagenheid na het ongeluk en nog jaren daarna werd er over gesproken.

Raalte 900 jaar

Raalte viert dit jaar haar negenhonderdjarig bestaan met diverse activiteiten vol historie en toekomstgerichte thema’s. Er worden exposities georganiseerd, er is een carillonconcert en een theaterweekend. Klik hier voor het hele programma