Recensie Held zonder vaderland

Wij danken dePolen

Als arts bij de Eerste Poolse Pantserdivisie hielp Dolek Guensberg bij de bevrijding van Nederland. Zijn dochter Miriam schreef Held zonder vaderland om haar vaders levensgeschiedenis te ontsluiten. Het boek laat zich beter als eerbetoon dan als biografie omschrijven. Het belang ervan schuilt erin dat bepaalde feiten over de Tweede Wereldoorlog, 75 jaar na dato, aan de vergetelheid worden ontrukt.

DOOR SANDRA BROERTJES

Bij de bevrijding van het Brabantse Dorst ontmoette dokter Guensberg Milleke Weyerman, zijn toekomstige vrouw: ‘(…) my very intense feeling for you radically changes the perspective of my life,’ zo schreef de stapelverliefde Dolek haar. Hun dochter Miriam (1950) was zich als kind al bewust van haar vaders pijnlijke herinneringen uit de tijd voor hij zijn Milly leerde kennen. Hij is voor haar onder meer een held omdat hij ‘zijn naasten nooit met zijn sores heeft willen belasten’ en toen ze hem eind jaren tachtig wilde interviewen, liep dat op

Miriam Guensberg

niets uit: ‘Een oorlog vertel je niet!’ vond Dolek. Held zonder vaderland bestaat uit achtenveertig korte, soms anekdotische, hoofdstukken. Terugkerende onderwerpen zijn de band tussen Dolek en Milleke en Guensbergs gevoelens voor haar vader en haar geëxecuteerde Poolse grootouders. Ook besteedt zij aandacht aan de geschiedenis van Polen en aan het lot van de Joodse gemeenschap in Doleks geboortedorp Nowy Targ. Guensberg laat haar vader enkele keren fictief verslag doen over de oorlog en ze verweeft dat met feiten over de opmars van zijn divisie door Europa, waarbij ze benadrukt hoe belangrijk de bijdrage van de Poolse militairen is geweest. Dzi kujemy Wam Polacy (Wij danken de Polen), zo stond op borden in het bevrijde Breda. De Poolse strijdmacht vormde een aanzienlijk deel van het geallieerde leger, maar dat de Polen in Brits uniform vochten bevorderde hun herkenbaarheid niet en al snel na de oorlog werd hun rol gemarginaliseerd. Polen werd oorlogsbuit

HENK GERRITSEN

van Stalin en de Poolse militairen die met de westerse geallieerden hadden gevochten, konden niet als vrije mannen naar hun land terugkeren. Dolek Guensberg heeft dat tot zijn dood betreurd. Hij werd anesthesist in Twente en bleef, net als toen hij zich vrijwillig aanmeldde voor het Poolse leger in ballingschap, daden stellen. Zo was hij de stuwende kracht achter het aanknopen van vriendschapsbanden tussen een Nederlandse en een Duitse Rotaryclub. De loffelijke woorden die hij daarvoor ontving zijn opgenomen in het boek. Ook uit andere historische documenten over haar vader heeft Guensberg geciteerd en zo maakt de lezer kennis met de werkelijke Dolek Guensberg. Ik had graag meer non-fictie over hem te lezen gekregen in dit boek dat door de uitgever wordt omschreven als biografie, maar in opbouw en stijl eerder een roman is.

DEZE RECENSIE VERSCHEEN EERDER IN DE BOEKENKRANT, EDITIE APRIL 2020.

nieuwe Wandelgids voor een bijzondere route rond Wageningen in 13 etappes

Het Pad van de Vrijheid is een bijzondere wandeling van 155 kilometer rond Wageningen. Opgedeeld in 13 etappes gaat de wandeling over de beboste hellingen van de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe, en door de verrassende, soms weidse landschappen van

de Betuwe en de Gelderse

Vallei. Prachtige uitzichten over de Nederrijn doen je bijna vergeten hoe hier is gestreden om de vrijheid. Ooit waren de Grebbeberg, de gebieden rond Oosterbeek en Ede en grote delen van de Betuwe het gruwelijke decor van de oorlog.

Wageningen is de stad waar 75 jaar geleden de vrede werd getekend. Het Pad van de Vrijheid wil de gewonnen vrijheid herdenken en beleven. De wandelgids vertelt met het beschrijven van bijna honderd markante punten langs de route het indrukwekkende verhaal van de strijd om de vrede. Het thema vrijheid krijgt kleur met inspirerende

gedichten en citaten.

• Inclusief routebeschrijvingen, route- kaarten en informatie over openbaar vervoer en over horeca en overnach- tingsmogelijkheden langs de route.

• De gids telt 240 pagina’s en kost € 18,50. ISBN 9784 492 474 315. Verkrijgbaar in de boekhandel of via www.uitgeverijblauwdruk.nl.

• De Stichting organiseert op verzoek wandelingen voor groepen. Neem contact op via www.padvandevrijheid.nl

vrijheid herdenken en beleven

Ò

18 19

16 17

14

15

13 12

d

11

Fragment van de eerste etappe van Wageningen naar Rhenen.

c

10