Militaire Courant editie juni 2023 by Militaire Courant

NO. 20, JUNI 2023, €4 WWW.MILITAIRECOURANT.NL

MILITAIRE COURANT

COMBAT FOTOGRAAF WESSEL SCHIET RAAK MIJN FUNCTIE, DE CAMERA ALS WAPEN, P.10

Veteranendag 2023, NAVO-oefening ‘Noble Jump’, generaal Eichelsheim en Topi Merah DEFENSIE

2 – MILITAIRE COURANT

Kolonel Blankestijn geeft uitleg over NAVO-oefening ‘Noble Jump‘ op Sardinië. Lees verder op pagina 6.

JUNI 2023 – 3

NOBLE JUMP

DEFENSIE

4 – MILITAIRE COURANT

REDACTIONEEL Erkenning en verbintenis Erkenning en verbintenis: daar draait het om in deze uitgave van de Militaire Courant. In de eerste plaats natuurlijk omdat we heel veel aandacht besteden aan veteranen, vooral in het kader van de Veteranendag. Die Veteranendag is bij uitstek de dag dat we de verbinding zoeken tussen de civiele wereld en de militaire, maar ook tussen de persoonlijke en vaak emotionele achtergrond van wat veteranen hebben meegemaakt en wat ze met zich meedragen, in goede en soms ook minder goede zin. De verbintenis van die dag is vanzelf ook weer een vorm van erkenning. En soms schort het daar wel aan. Je zult in deze editie een aantal verhalen lezen van militairen die, vooral elders in de wereld, te maken kregen met soms zeer moeilijke omstandigheden, en daar een weg in moesten vinden. Soms was dat een oplossing vinden voor een acuut probleem, zoals kolonel-vlieger Jorik meemaakte in Uruzgan, of het invullen van een opdracht waarvan je je achteraf afvraagt: waarom? Dat lees je onder meer in Topi Merah, over de Rode Baretten van het KNIL. Jorik ontving erkenning met het Vliegerkruis, van de Rode Baretten is net een lijvig boek verschenen. Maar ook de journalisten Olof van Joolen en Niels Roelen doken voor het boek Sporen in de persoonlijke achtergrond van veteranen, en wat een missie met hun leven deed. De actualiteit vergeten we ook niet: we keken mee bij de NAVO-oefening ‘Noble Jump’ op Sardinië, we spraken met Commandant der Strijdkrachten Eichelsheim, en we praatten met Volt-fractievoorzitter Laurens Dassen over welke rol Defensie in Europees perspectief zou moeten spelen. Maar natuurlijk sluiten we af met een oproep: kom naar de Veteranendag in Den Haag, op 24 juni! Niet alleen voor het defilé en de gezelligheid, maar ook om uw favoriete schrijvers te ontmoeten, tussen de boeken te snuffelen – en wie weet ontmoeten wij u ook nog even. Tot dan!

DEFENSIE

Versterking Nederlandse luchtverdediging

e Koninklijke Landmacht heeft op 1 juni een nieuwe luchtverdedigingseenheid opgericht: de 11 Luchtverdedigingsbatterij. Het vormt het begin van een reeks veranderingen om de

Nieuwe helikopters voor speciale operaties

efensie koopt veertien nieuwe helikopters voor speciale operaties, als opvolging van de Cougar- transporthelikopters. Dat gebeurt vanaf begin 2028. Het is

Nederlandse luchtverdediging te versterken. De nieuwe luchtverdedigingseenheid wordt ingezet met wapensystemen voor de korte en zeer korte afstand tegen helikopters, vliegtuigen en drones. Het bestaat uit een Stinger-peloton en een Counter Drone-peloton. Door de nieuwe eenheid kan de 13 Luchtverdedigingsbatterij zich gaan focussen op de middellange afstand. een van de maatregelen waarmee Defensie een squadron van het Defensie Helikopter Commando ombouwt tot Special Operations Force (SOF). De nieuwe helikopters zijn van het type H225M Caracal en worden aangeschaft bij Europese fabrikant Airbus Helicopters. Net als de Cougars krijgen de toestellen Vliegbasis Gilze-Rijen als thuisbasis.

DEFENSIE

Antal Giesbers Redacteur Militaire Courant

KORT NIEUWS

JUNI 2023 – 5

INHOUD

DEFENSIE

Herdenking 75 jaar VN-vredesmissies

e Nederlandse Vereniging voor de Verenigde Naties (NVVN) organiseerde vrijdag 26 mei op het Malieveld in Den Haag een herdenking van 75 jaar VN-vredesmissies. Verschillende

Nederland gaat Oekraïense F-16vliegers opleiden

ederland werkt aan een plan om zo snel mogelijk te kunnen beginnen met het opleiden van Oekraïense vliegers voor de F-16. Voor dit project werkt Nederland

‘peacekeepers’ vertelden over hun ervaringen. Ook Minister Kajsa Ollongren en Commandant der Strijdkrachten generaal Onno Eichelsheim waren aanwezig. Zij legden een krans ter ere van alle militairen en burgers die zijn ingezet bij VN-missies. ‘Vredesmissies zijn belangrijk én moeilijk,’ benadrukte Ollongren.

samen met Denemarken, België en het Verenigd Koninkrijk. ‘Het vliegen zelf zullen de Oekraïners met al hun ervaring snel beheersen, maar het leren omgaan met de ingewikkelde wapensystemen en bijbehorende computers zal veel meer tijd kosten,’ zegt voormalig luchtmachtofficier Patrick Bolder, strategisch analist bij de denktank HCSS.

Combat fotograaf Wessel schiet raak, p.10 DEFENSIE

NAVO-oefening Noble Jump

Mijn functie: beeldmaker Wessel

Actuele missies

CDS Onno Eichelsheim

Column Marc Bentinck

Politiek: Laurens Dassen van Volt

Factsheet: Patriot PAC2

Column Niels Roelen

Veteranendag: het programma

Veteranendag: boekenstand

Vliegerkruis voor kolonel-vlieger Jorik

Prijsvraag en colofon

Boeken Interview Siebe Postma over Topi Merah

Interview Niels Roelen en Olof van Joolen over Sporen

Recensie De verzetsman en de voetbalheld van Frank Krake

6 – MILITAIRE COURANT

JUNI 2023 – 7

OP OEFENING NAVO-flitsmacht laat op Sardinië tanden zien in een elegant ballet Een glooiend landschap met een prachtige baai in de verte, dat is wat je kunt verwachten op het Italiaanse eiland Sardinië. Het lijkt er heel vredig. Maar niets is minder waar, want hier in de omgeving van Teulada vond in april en mei 2023 de grootste oefening van de NAVO sinds jaren plaats. DOOR JAN LOUWERS

eze oefening van de NAVOflitsmacht draagt de elegante naam ‘Noble Jump’, maar het gaat er hard aan toe. De NAVO laat hier zijn spierballen zien, een ‘show of force’, zoals dat in militair jargon wordt genoemd. Zeker op de laatste dag, waarbij er volop met scherp geschoten gaat worden. En de Militaire Courant is uitgenodigd om hiervan getuige te zijn! In totaal nemen 2200 militairen uit zeven NAVO-landen deel aan de oefening: Duitsland, Nederland, Noorwegen, Tsjechië, Luxemburg, België en Letland.

Op Sardinië komt alles samen

Kolonel Tjeerd Blankestijn, plaatsvervangend commandant van de NAVO-flitsmacht, is zichtbaar enthousiast. ‘Hier op Sardinië komt alles samen. We laten zien dat we als NAVO in het geval van een crisis snel en krachtig op kunnen treden, met eenheden uit de verschillende NAVO-landen. Waar in het bondgenootschap dat ook maar nodig is. Afschrikken en indien nodig verdedigen en de vijand verslaan.’ We gaan zo kijken naar een ‘live fire demo’, een oefening waar met scherp geschoten wordt. Wat maakt dat zo bijzonder? ‘Op het slagveld is er chaos,’ ver-

‘Op het slagveld is er chaos, en dat is precies waar we op trainen’

telt kolonel Blankestijn. ‘En dat is precies waar we op trainen, om in de chaos de juiste dingen te blijven doen. Het scenario biedt een confrontatie met een vijand die ons gebied binnenvalt. We verdedigen ons en nemen vervolgens het initiatief. Dat klinkt misschien simpel, maar daar komt veel bij kijken. Verschillende eenheden uit verschillende landen moeten samenwerken. Soldaten te voet, pantservoertuigen, tanks, pantserhouwitsers, helikopters, alles komt samen. En er wordt geschoten met scherpe munitie, over militairen heen. Dat is een soort ballet, een complexe choreografie, alles moet op elkaar zijn afgestemd. Daar hebben we jaren en vooral ook de afgelopen weken hier op Sardinië met onze partners in de NAVO-flitsmacht intensief voor geoefend. En daarvan zie je vandaag het resultaat!’

Stilte voor de storm

Journalisten vanuit verschillende NAVO-landen hebben zich verzameld op een heuvel die een prachtig uitzicht geeft over het oefenterrein. Voordat de demonstratie start, worden oordopjes uitgedeeld. Dat belooft niet veel goeds. Of juist wel? Recht voor de heuvel waarop wij staan, bevinden zich vier Boxerpantserwielvoertuigen van het Nederlandse Leger – om precies te zijn van het 17 Pantserinfanteriebataljon Garderegiment Fuseliers Prinses Irene – die geschikt zijn voor het vervoer van zes militairen. Zij vormen de speerpunt van de NAVO-flitsmacht. Ook zijn er nog twee terreinwagens te zien met daarbij ‘snipers’, dat zijn mili-

tairen die met speciale geweren doelen op grote afstand kunnen raken. Verder is het rustig en stil. Maar deze rust is slechts van korte duur. Ons wordt verzekerd dat voor deze demonstratie het materiaal en personeel goed te zien zullen zijn. In een echte situatie zou dankzij camouflage alles onzichtbaar zijn. Want een demonstratie waarbij niets te zien is, zou niet de aandacht van het publiek en de journalisten vast kunnen houden.

Harde klappen

Met een zware grom komen de Boxers tot leven en bewegen zich voorwaarts. Boven op een heuvel stijgen de manschappen uit en zoeken dekking. Het vuur wordt geopend op de vijand in het voorterrein. En dan gaat het snel. Er blijken ook andere militairen en voertuigen aanwezig te zijn. Antitankrakketten en mortieren richten zich op de vijand. De oefendoelen worden een voor een geraakt, wat zorgt voor grote rookwolken en harde klappen. Maar de oordopjes zijn nog niet echt nodig. Er blijken ook (oefen-) gewonden te vallen, die snel worden afgevoerd met een van de Boxers. In het ‘achterterrein’ zijn ineens stofwolken te zien: CV90-pantservoertuigen van het Noorse leger. Ook deze openen het vuur. De Boxers zijn voorzien van een .50 zware mitrailleur, maar de CV90 beschikt dankzij het 35mmsnelvuurkanon over veel meer vuurkracht. En dat is te horen: de inslag van de granaten zijn luider en luider. Wat ook opvalt is dat alle schoten raak lijken te zijn. Het is een oefening, maar wel met

8 – MILITAIRE COURANT

Eenheden bewegen zich langs, naast en over elkaar heen, zonder elkaar te raken. echte munitie. Kortom, de mannen en vrouwen verstaan hun vak: doelen uitschakelen.

Elegant ballet

Inmiddels is de tijd rijp voor de Boxers om zich terug te trekken, terwijl de CV90s naderen om hun plaatsen over te nemen. Dit is het ballet waar kolonel Blankestijn het over had: eenheden bewegen zich langs, naast en over elkaar heen, zonder elkaar te raken. Terwijl de vijand wellicht denkt dat de NAVO-flitsmacht zich terugtrekt, is niets minder waar. Want nu is de tijd rijp voor initiatief. In de verte maken rookwolken duidelijk dat er wat gaande is. Het is grootser en zwaarder dan alles wat we tot dan toe gezien hebben: de Leopard 2 van het Noorse leger meldt zich aan de frontlijn. En als deze ‘koning van het slagveld’ het vuur opent, is het helemaal duidelijk waarom de oordopjes zijn uitgedeeld. De Leopards blijven op grote afstand, terwijl ze doelen onder vuur nemen. Een voor een worden de doelen in het voorterrein geraakt. Van achter een heuvelrug komt een enorme rookwolk tevoorschijn. Dat blijkt het werk van de Duitse Pantserhouwitser. Dit zijn de zwaarste wapens waar de NAVO- flitsmacht over beschikt. Het gaat hier om gemechaniseerde artillerie, wat betekent dat ze zich moeiteloos door zwaar terrein kunnen verplaatsen. Granaten kunnen over een afstand van 50 kilometer hun doel bereiken. De

Pantserhouwitsers zijn ook helemaal niet te zien. Ze staan ergens verdekt opgesteld, ver weg. En dan zwelt het gegrom verder aan. Nog eens zes Leopard 2-tanken mengen zich in het gevecht. Deze zijn van het Duitse leger, zij beschikken over de meest moderne versie: de Leopard 2A7V. Qua vuurkracht, mobiliteit en communicatie heer en meester op het slagveld. Ze passeren zowel de Boxers als de CV90s en rijden door naar de voorste linies. Maar dit is blijkbaar nog niet genoeg qua ‘show of force’, want ineens hangt er een Duitse aanvalshelikopter in de lucht, de Tiger AH. Rakketten worden door de Tiger afgevuurd, iedere keer is er een harde sis te horen.

Trots

Ineens stoppen de Duitse Leopards. Alle voertuigen komen tot stilstand. Het schieten en de explosies stoppen. Er is stilte op het slagveld. De oefening is voorbij. Kolonel Blankestijn kijkt tevreden. ‘Ik ben zo trots op deze mannen en vrouwen. Ze hebben er allemaal hard voor getraind en nu komt het er allemaal uit. Het is

een grootse oefening die indruk maakt op iedereen, maar de kleine details maken het extra bijzonder. Bijvoorbeeld, een soldaat heeft zojuist een antitankwapen afgevuurd, een Spike. Daar is veel op geoefend, de druk is groot als het wapen dan ook echt wordt ingezet. Het hele team leeft mee. En ja, de Spike heeft het doel geraakt. Overal waren voertuigen en manschappen, in deze chaos heeft iedereen zijn taak goed uitgevoerd. En op het einde de Leopard 2 tanks, dat is zo krachtig, een superieur wapen!’ Ik laat het na om de vraag te stellen of de Nederlandse Landmacht ook niet over eigen tanks zou moeten beschikken. In 2011 werden alle Nederlands Leopards namelijk verkocht, we incasseerden het vredesdividend. Dankzij samenwerking met de Duitsers kunnen we er nog wel gebruik van maken. De oordopjes kunnen uit. De troepen keren terug naar het kamp. Na onderhoud van het materieel wacht hen daar een heerlijke pastamaaltijd. Dat schaft de pot altijd, tweemaal daags op het prachtige eiland Sardinië.

Over de NAVO-flitsmacht De officiele benaming van de NAVO-flitsmacht is de Very High Readiness Joint Task Force (VJTF). Deze maakt onderdeel uit van de NATO Response Force (NRF). De NAVO is een bondgenootschap van 29 Europese landen aangevuld met Canada en de Verenigde Staten. NAVO staat voor Noord Atlantische Verdrags Organisatie en is opgericht in het jaar 1949. De doelstelling is om elkaar te steunen bij een eventuele dreiging van een vijandige mogendheid. Een aanval op een van de lidstaten wordt opgevat als een aanval op alle lidstaten.

JUNI 2023 – 9

OP OEFENING

Hoofdredacteur Militaire Courant Jan Louwers en luitenant-kolonel Niels, commandant Speerpunt NAVO-flitsmacht.

10 – MILITAIRE COURANT

Combat fotograaf Wessel De formele term is Beeldmaker, maar zelf noemt hij zich altijd combat fotograaf: korporaal-1 Wessel is bijna dagelijks in het veld, op de kazerne, bij ceremonies en in zijn studio bij het OOCL (Operationeel Ondersteuningscommando Land) bezig om, met fotografie en video, het militaire leven vast te leggen. Wie Wat Waar

Wessel Beeldmaker Apeldoorn

essel kwam op zijn twintigste bij de infanterie terecht. ‘Ik was daarvoor buitensportinstructeur, maar dat was een seizoensbaan. Ik zocht iets fulltime waarin ik toch veel buiten actief kon zijn, en dus keek ik rond bij Defensie. Ik heb een MAST (mariniers-selectietest) gedaan, maar besefte wel dat ik daar niet in verder wilde. Toen belde Defensie met de mogelijkheid om bij de infanterie te gaan. Daar heb ik allerlei taken uitgevoerd, waaronder chauffeur: ik heb eigenlijk altijd alles wel aangepakt wat op mijn pad kwam. In 2018 nam ik een keer mijn fotocamera mee, en daarmee is het balletje gaan rollen. ‘In 2022 nam de toenmalige combat fotograaf via Instagram

contact met mij op of ik zijn taak wilde overnemen. Ik had hem zelfs nog nooit ontmoet! Ik heb ook geen briefing of training van hem ontvangen: ik fotografeer al van kinds af aan, ik ben een autodidact en deed ook al veel aan sportfotografie, dus ik wist wel wat er van mij verwacht werd.’

Anticiperen

‘Tijdens de sollicitatie gaven de leidinggevenden wel aan wat ze van mij verwachtten, maar daar zaten geen vakspecifieke eisen of voorwaarden bij. Het doel was dat

‘In 2018 nam ik een keer mijn foto camera mee, en daarmee is het balletje gaan rollen.’

ik mensen “in het moment” zou vastleggen. Ik fotografeer alsof ik deel uitmaak van de actie, zodat ik dat gevoel het beste bij mensen kan overbrengen. Daarbij helpt het enorm dat ik uit het militaire vak kom. Niet alleen ben ik een van de mensen in het veld, ik hoor er gewoon bij, maar ook: ik heb kennis van wat er gebeurt en kan dus anticiperen, van tevoren bepalen hoe en waar ik de beste foto’s kan maken.’

Mis je het dat je niet langer een wapen in handen hebt en alleen via je lens ‘schiet’? ‘Soms mis ik dat wel, ja. Niet vanwege dat schieten, maar omdat je als infanterist een doel hebt dat je probeert te bereiken. Die spanning, die adrenaline die je als infanterist voelt, die heb ik niet, want ik loop alleen maar mee. Maar als ik mooie foto’s heb gemaakt, dan kan ik echt wel juichen, hoor!

Enorm divers

‘Hoewel mijn werk oorspronkelijk eruit bestond dat ik in het veld met de actie meeloop, is dat werk wel enorm veel diverser geworden, ik fotografeer nog steeds veel in het veld, maar werk ook op de kazerne, tijdens ceremonies, ik doe concertfotografie en maak portretten in onze studio. En daarnaast maak ik ook nog video’s.’

Je zegt ‘onze studio’: met hoeveel zijn jullie?

‘Ik doe dit werk samen met een collega. Maar die neemt binnenkort afscheid, dus we zoeken nog een militair die affiniteit heeft met fotografie en heel flexibel en zelfstandig kan werken. Als er een lezer is die dit vak wel ziet zitten… De rubriek ‘Mijn Functie’ is mede mogelijk gemaakt door Noventas verzekeringen.

JUNI 2023 – 11

MIJN FUNCTIE

DEFENSIE

12 – MILITAIRE COURANT

BOSNIË EN HERZEGOVINA (EUFOR Althea)

De European Force (EUFOR Althea) zet zich in voor de politieke en sociale stabiliteit in Bosnië en Herzegovina. Dit moet de kans op een nieuw (gewapend) conflict verminderen. 4 Nederlandse stafofficieren leveren hier een bijdrage aan.

Mali (EUTM en Minusma)

Nederland draagt met maximaal 6 militairen bij aan de EU-trainingsmissie in Mali (EUTM Mali). Die traint Malinese strijdkrachten en adviseert om de zogeheten G5-troepenmacht operationeel te maken. Deze G5 bestaat uit Mali, Burkina Faso, Mauritanië, Niger, Tsjaad. Ook levert Nederland maximaal 15 functionarissen voor de civiele missies van de EU in de Sahel (EUCAP Sahel). Die zijn gericht op versterking van de binnenlandse veiligheidssectoren in Mali en Niger. Voor de VN-missie Minusma draagt Nederland bij met maximaal 10 functionarissen van politie en Koninklijke Marechaussee, en 2 tot 3 militaire stafofficieren.

LITOUWEN (eFP)

Defensie levert een bijdrage aan de versterkte militaire aanwezigheid van de NAVO in Litouwen, de zogeheten enhanced Forward Presence. Het gaat om 270 militairen voor een multinationale battlegroup. Het bataljon waarvan Nederland deel uitmaakt, staat onder Duitse leiding en is gestationeerd in Rukla. Het is een van de ‘geruststellende maatregelen’ voor de Oost-Europese bondgenoten.

KOSOVO (EULEX)

EULEX is een missie van de Europese Unie. De missie bevordert de stabiliteit in Kosovo, door het bestuurlijk apparaat, politie, justitie en douane te ondersteunen. In totaal maken 2.000 mensen uit verschillende EU-landen deel uit van deze missie. Nederland heeft ongeveer 15 militairen voor EULEX in Kosovo, het merendeel marechaussees. De Nederlandse bijdrage bestaat ook nog uit personeel van de politie en uit specialisten van de ministeries van Buitenlandse Zaken en Justitie en Veiligheid.

Terwijl u dit leest, zetten militairen zich in verschillende delen van de wereld in voor vrede en veiligheid. Op korte termijn ten behoeve van de lokale bevolking, maar op lange termijn draagt globale stabiliteit ook bij aan veiligheid in Nederland.

Bron: Defensie.nl, 7 juni 2023

AFRIKA (ACOTA)

Nederland neemt soms deel aan het Global Peace Operations Initiative (voorheen Africa Contingency Operations Training & Assistance (ACOTA)-programma). Het programma vergroot de capaciteiten van 25 Afrikaanse landen door instructie en training. Zodat deze in Afrika vredesmissies kunnen uitvoeren (met een mandaat van de Verenigde Naties).

JUNI 2023 – 13

NEDERLANDSE MISSIES OOSTFLANK NAVO: EFP EN AP

Defensie levert een bijdrage aan de aanwezigheid van de NAVO in Roemenië, de zogeheten enhanced Forward Presence. Het gaat om 120 militairen voor een multinationale battlegroup. Het bataljon staat onder Franse leiding en is gestationeerd in Cincu. Door het zorgwekkende optreden van Rusland besloot de NAVO tot het sturen van extra militairen. Het is een van de ‘geruststellende maatregelen’ voor de OostEuropese bondgenoten. Nederland bewaakt met gevechtsvliegtuigen het luchtruim van de oostflank van het NAVO-gebied. Ze doet dat afwisselend met 16 andere NAVO-bondgenoten onder de naam Air Policing (AP).

LIBANON, SYRIË EN ISRAËL: UNTSO, USSC EN UNDOF

De United Nations Truce Supervision Organization (UNTSO) observeert de afgesproken bestandslijnen tussen Libanon, Syrië en Israël. Nederland levert 12 militairen aan deze missie. Nederland draagt verder met 3 burgers en 3 militairen bij aan de missie United States Security Coordinator (USSC) in Jeruzalem en Ramallah. USSC richt zich op het professionaliseren van de Palestijnse veiligheidssector. Nederland levert ook 1 militair aan de United Nations Disengagement Oberserver Force (UNDOF) voor vredesoperatie op de Golanhoogte tussen Israël en Syrië.

IRAK (CBMI)

Nederland helpt met adviseurs lokale strijdkrachten mee om de slagkracht van terreurorganisatie ISIS te breken.

STRAAT VAN HORMUZ (EMASOH)

Met enkele stafofficieren draagt Nederland bij aan de missie EMASOH (European-led Maritime Awareness in the Strait of Hormuz). Nederland neemt deel aan EMASOH voor het internationale recht op vrije doorvaart en doortocht door de Straat van Hormuz. Met deelname aan EMASOH bevordert Nederland de internationale rechtsorde.

BAHREIN (CMF)

Bij Combined Maritime Forces (CMF) werken marines uit 34 verschillende landen samen. CMF heeft een hoofdkwartier in Bahrein. De doelen: het bestrijden terrorisme en bewaken veiligheid op zee (CTF150); het bestrijden van piraterij (CTF 151); het bewaken van de veiligheid in de Perzische Golf (CTF 152); en het versterken van de maritieme veiligheid (CFT 153).

GAZASTROOK (EU BAM)

De European Union Border Assistance Mission (EU BAM) is een missie van de Europese Unie. De missie helpt bij het grensbeheer aan de grensovergang bij Rafah in de Gazastrook.

SOMALIË (VPD)

Marineschepen vergroten de veiligheid langs de scheepvaartroutes door de Golf van Aden en de Hoorn van Afrika bij Somalië. Zij verstoren en ontmoedigen hiermee zeerovers. Het aantal gekaapte schepen is sinds 2012 sterk gedaald. Defensie stuurt in sommige gevallen militaire beveiligingsteams mee op Nederlandse zeetransporten. BRON: DEFENSIE

14 – MILITAIRE COURANT

INTERVIEW

Commandant der Strijdkrachten: ‘Deze mensen zoeken de grens op en gaan er soms overheen!’ Maandag 3 april 2023 was een bijzondere dag voor vijftien Nederlandse militairen. Ze ontvingen uit handen van minister Ollongren een dapperheidsonderscheiding voor ‘moedig en beleidvol optreden’. Maar wat maakt iemand nu eigenlijk dapper? De Militaire Courant sprak met generaal Onno Eichelsheim, Commandant der Strijdkrachten, de hoogste militair van Nederland.

DOOR JAN LOUWERS

eneraal, we hebben zojuist verschillende indrukwekkende verhalen gehoord van militairen die een dapperheidsonderscheiding hebben gekregen. Wat heeft hierbij op u de meeste indruk gemaakt? ‘Uiteindelijk moeten onze militairen de klus klaren, en een dag als vandaag laat zien dat een aantal van onze militairen ook heel uitzonderlijke dingen doen. Ik sprak zojuist even met de betrokken mannen en vrouwen: zij vonden dat ze niets uitzonderlijks hebben gedaan, want ze hebben de klus met het team tot een goed einde gebracht. Dat is waar. Of het nu gaat om het vrachtschip de Taipan, waarbij gijzelaars worden ontzet, of om Afghanistan, waarbij gewonde militairen worden gered, of om

met helikopters een Talibanleider gevangen nemen, waarbij afgeweken wordt van het oorspronkelijke plan. Deze mannen en vrouwen zoeken de grens op en gaan daar soms ook overheen. Snel schakelen, met beleid, dat is een van de redenen waarom ze zo’n onderscheiding krijgen: een Bronzen Kruis, een Kruis van Verdienste of het Vliegerkruis. Op deze manier denken we onze militairen op een goede manier te eren. En daarvoor zijn ze nu vandaag gedecoreerd.’

Wat me opviel bij het verhaal over de Cougar-vlieger, was dat hij zich niet aan de richtlijnen hield. Liggen een berisping en een heldendaad niet heel dicht bij elkaar? ‘Het begint altijd bij een goede afweging van de risico’s die je loopt. We hebben procedures, maar het

JUNI 2023 – 15

Veteranen staan voor onze vrijheid en verdienen lof en waardering Daarom brengen wij ze in beeld

Welke veteraan wil jij persoonlijk bedanken Voor de manier waarop hij of zij Is opgestaan voor vrijheid en democratie

Bedank hem of haar via odeaandeveteraan.nl en wij brengen jouw veteraan in beeld.

Letterlijk, want de eerste 200 veteranen

vereeuwigen wij in een mini-standbeeld.

odeaandeveteraan.nl

JUNI 2023 – 17

INTERVIEW

zet werden en vuurcontact hadden. Wat maakt dat zo ‘Je kunt van een ongetraind bijzonder? ‘Je weet dat je je mensen moet trainen op gevechtspersoon niet verwachten dat hij contact, dat als er kogels dichtbij inslaan, ze meteen reageren. Als we ze dat niet leren, blokkeren ze. dit kan. Onze mannen en vrou- goed In deze trainingen steken we veel tijd en energie. De en vrouwen die nu onderscheiden zijn, hebwen kunnen dit gelukkig wel.’ mannen ben allemaal laten zien dat ze in de praktijk het juiste is niet de bedoeling om die klakkeloos uit te voeren. We verwachten soms ook van onze mensen om hier van af te wijken als de opdracht erom vraagt, dat er een goede risicoafweging gemaakt wordt. En dat heeft de vlieger van de Cougar goed gedaan!’

Bij uw speech legde u de nadruk erop dat een aantal van de onderscheiden militairen voor de eerste keer inge-

hebben kunnen doen. Je kunt van een ongetraind persoon niet verwachten dat hij dit kan. Onze mannen en vrouwen kunnen dit gelukkig wel. ‘Wat deze mannen en vrouwen hebben laten zien is uitzonderlijk. Maar dat kan alleen als het team goed functioneert. De krijgsmacht is één team en de mensen die nu zijn onderscheiden, zijn daar het resultaat van. Deze dapperheidsonderscheidingen stralen af op onze hele krijgsmacht!’

Speciale verzekeringen voor jou als militair

Speciaal Family & Friends programma

Als militair kun je optimaal gebruik maken van het voordeel dat Noventas op het gebied van verzekeringen biedt. Noventas is de ideale partner voor jouw schadeverzekeringen; militair, privé, beroep, bedrijf of als vereniging.

Ook voor veteranen en reservisten

Verzekeringen Defensie

Waarom Noventas

Het militaire beroep kent bijzondere risico’s. Noventas kent als verzekeringsspecialist de militaire beroepsrisico’s en heeft hierop een uitgebreid pakket verzekeringen afgestemd. Het Defensie Aanvullings Plan (DAP) en Defensie Ongevallen Plan (DOP) dekken deze beroeps risico’s af. PTSS en oorlogsrisico zijn in het DOP zelfs meeverzekerd. Zonder poespas via Noventas te regelen. Als Defensiemedewerker krijg je bij Noventas bovendien KORTING op al jouw privé schadeverzekeringen.

• Persoonlijk onafhankelijk maatwerkadvies • Pakketkorting op privé verzekeringen • Geen abonnementskosten • 24/7 bereikbaar • Ook dekking bij missies en bergingsopdracht

Verzekeringen Privé De schadeverzekeringen die Noventas aanbiedt zijn voor zowel militair als burgerpersoneel en hun gezin als ook voor veteranen en reservisten en hun gezin. Dus ook voor jou privé. Bovenop de collectivi teitskorting ontvang je ook nog een pakketkorting. Ook een eventuele zorgverzekering kun je gemakkelijk via Noventas regelen.

• Uniek in Nederland: Ongevallenverzekering met PTSS dekking • Gratis uitzendcertificaat • Snelle schadeafhandeling • Gratis juridische adviesdesk • Extra korting voor Veteranen

Vrijblijvende offerte? • Bel +31(0)880 300 100 of • Stuur een kopie van je polis naar: info@noventas.nl of • Vul het formulier in op noventas.nl/particulier/ verzekeringscheck/ of

• Scan de QR code

VERZEKERINGEN Noventas is genomineerd voor de VVP Advies Award

Noventas is partner van Onbekende Helden

www.noventas.nl 0880 300 100

Postbus 200 5660 AE Geldrop

COLUMN

‘Petites phrases’

at 9/11 voor de VS was, is 23/2 (2022) inmiddels voor de Europeanen – of zou dat moeten zijn. Na de Russische invasie van Oekraïne is veel niet meer hetzelfde in Europa: een Zeitenwende inderdaad, niet alleen voor Duitsland maar ook voor heel Europa. Onder druk van de Russische agressie, werd binnen de EU en haar lidstaten opeens van alles vloeibaar. De EU – ooit opgezet als groots vredesproject – moest opeens de taal van rauwe macht opnieuw leren spreken; intra-Europese verhoudingen gingen schuiven; vast communautair beleid werd overvleugeld door improvisatie; prioriteiten werden omgegooid. Zo riep de buitenlandchef van de EU, Josep Borrell, afgelopen maart de EU-lidstaten op tot het optuigen van niets minder dan een ‘oorlogseconomie’, om het dapper doorvechtende Oekraïense leger tijdig van voldoende wapens te kunnen voorzien. Getooid met hun ‘frontlijn-status’, zorgen Polen, de Baltische landen en Finland voor een verschuiving van het zwaartepunt van west naar (noord)oost – binnen de NAVO, maar óók de EU. Hun gecombineerde militaire slagvaardigheid én toegenomen internationaal gewicht zetten deze landen onomwonden in om de trans-Atlantische verankering van Europa voorop te blijven stellen.

partnerschap met China’. Nu de realiteit. Nadat de NAVO gedurende het afgelopen jaar én haar onmisbaarheid én haar veerkracht opnieuw had bewezen, heeft Macron zijn eerdere vaststelling dat het bondgenootschap ‘hersendood’ was moeten inslikken. Verder heeft hij moeten inzien dat zijn eigengereide pogingen om Poetin ‘een vernedering te besparen’ een slag in de lucht zijn gebleven. Zijn – aanvankelijk bescheiden gehouden – wapenleveranties aan Oekraïne heeft Frankrijk bij nader inzien toch maar in lijn gebracht met die van het VK, Duitsland, Polen en zelfs Nederland. En met China zijn de kansen op een partnerschap zoals wij dat verstaan vrijwel uitgesloten, zoals Macron ongetwijfeld weet. Met zijn geostrategische vergezichten haalt Macron in feite onvervalst Gaullistisch denken van stal. Achter zijn petites phrases over een multipolaire internationale orde waarin Europa zich ‘autonoom’, zo niet ‘soeverein’, moet kunnen opstellen, gaat de oude gedachte schuil dat Frankrijk Europa als hefboom moet gebruiken om zich te verweren tegen Russische maar ook Amerikaanse overheersing. Het diepgewortelde Franse wantrouwen tegen de anglo-saxons moge ons welbekend zijn, intussen komt Macrons recyclen van dit wantrouwen neer op een self-indulgence die het Westen zich eigenlijk steeds minder kan permitteren. Russen én Chinezen gaan maar al te graag mee in Macrons multipolaire discours, ja cultiveren het zelfs, om hoofdprijs Europa los te weken van de VS en daarmee de strategische eenheid van het Westen fataal te treffen. Evengoed schuwen Moskou en Beijing al samenwerkend niet de bipolaire confrontatie met het Westen. Tegelijkertijd sluimert tussen China en Rusland de nodige oude en nieuwe conflictstof. Gelegenheden genoeg dus voor het Westen om, diplomatiek en anderszins, gaten te schieten in een zich ontwikkelende as Moskou-Beijng – en daarmee de strategische uitdaging van een samenspannend Rusland en China te neutraliseren. Maar van het Westen vergt dit dan wél de discipline die bij saamhorigheid hoort: sharing risks, roles and responbilities. Voor dat laatste blijft overkoepelende Amerikaanse regie onmisbaar, bij voorkeur onder een voortgezet, Europe-minded Democratisch presidentschap. Aangenomen mag worden dat óók Frankrijk – het recalcitrante jongetje van de Westerse klas – zich zal willen voegen. Frankrijk zal er geen mindere bondgenoot om worden, integendeel zelfs.

Macron haalt in feite onvervalst Gaullistisch denken van stal.

Geldt 23/2 als een waterscheiding voor heel Europa, voor de Franse president Macron was het ook aanleiding om weer eens Franse stokpaardjes te berijden. Franse ambities zijn bekend: als enige EU-lidstaat die permanent deel uitmaakt van de VN-Veiligheidsraad én nucleair bewapend is, formuleert Frankrijk graag de grandes orientations stratégiques die volgens Parijs richtinggevend zouden moeten zijn voor Europa’s rol in de wereld. Meest besproken van deze orientations is Frankrijks streven naar ‘Europese strategische autonomie/soevereiniteit’. Naar Macrons overtuiging dient zich een multipolaire great game aan tussen grootmachten, waarin Europa binnen het Westen een eigenstandige poolfunctie moet kunnen innemen om zijn belangen ook zélf te kunnen verdedigen. Wat ‘zelf ’ in de praktijk kan betekenen, heeft Macron de afgelopen paar maanden laten zien: de VS en de NAVO zo nodig op afstand houden, onder gelijktijdige cultivering van een ‘speciale dialoog’ met Rusland en China. Zo distantieerde Macron, op bezoek in China, zich van het Amerikaanse China-beleid. Alsof dit niet genoeg was, bestond hij het om in Beijing op te roepen tot een ‘wereldwijd

MARC BENTINCK

Marc Bentinck is oud-diplomaat. Tussen 1983 en 2010 diende hij in de multilaterale veiligheidsdiplomatie, op welk terrein hij tegenwoordig gastcolleges en -seminars geeft, in combinatie met internationale onderzoeksopdrachten.

JUNI 2023 – 19

20 – MILITAIRE COURANT

Laurens Dassen (Volt): ‘We moeten meer investeren én gezamenlijk gaan inkopen’ Kan Defensie nog onafhankelijk van andere NAVO-lidstaten zijn eigen boontjes doppen? En is dat eigenlijk wenselijk? Laurens Dassen, fractievoorzitter van Volt, meent dat het hoog tijd is om vooral te focussen op Europese samenwerking. DOOR ANTAL GIESBERS

aurens Dassen, geboren in 1985 in Eindhoven, groeide op in de omgeving van de vliegvelden van Eindhoven en Volkel, en de legerbasis Oirschot. ‘Op de middelbare school heb ik een week praktijkstage mogen lopen bij Defensie,’ vertelt hij. ‘Ik werd elke ochtend opgehaald met de vrachtauto en naar Oirschot gereden. Daar deden we van alles: van opruimen tot oefeningen op de hei – we hebben zelfs in een simulator mogen schieten. Ik heb daarna nog wel gedacht om naar de Koninklijke Militaire Academie te gaan, maar koos uiteindelijk voor bedrijfskunde. Nu ik in de politiek werk, is Defensie een van mijn aandachtsgebieden. ‘Zeker met de huidige geopolitieke verhoudingen speelt Defensie een belangrijke rol. Daarom zijn we, met de SGP, VVD en het CDA, hard bezig om wettelijk structureel vast te leggen dat ons defensiebudget voldoet aan de 2% NAVO-norm. Dat is niet alleen een minimale vereiste binnen NAVO, maar zo kunnen we in Europees verband ook minder afhankelijk worden van Amerika. Door die 2% wettelijk vast te leggen, zorg je voor duidelijkheid op de langetermijninvesteringen. Dan ga je niet alleen de achterstand inhalen, maar kun je ook investeren in de toekomst. Want de industrie gaat niet opschalen als ze vrezen dat na drie jaar de kraan weer wordt dichtgedraaid. En door samen te werken haal je ook meer rendement uit elke bestede euro. ‘We hebben onze defensie in feite

de afgelopen tientallen jaren aan Amerika geoutsourcet: al geven we vier keer zoveel uit aan defensie als Rusland, toch zijn we niet in staat om onszelf adequaat te verdedigen. Door telkens weer wat van het budget af te snoepen, kampen we nu met achterhaald materieel en een tekort aan personeel. Daar betalen we nu de prijs voor – al is Nederland echt niet de enige in Europa. ‘Maar nu verlegt de VS zijn focus naar China en de Pacific, Trump heeft laten zien dat de band van de VS met de NAVO niet vanzelfsprekend is, en er komen meerdere grootmachten op. Daarnaast worden zaken als klimaatverandering en cybersecurity steeds urgenter. Dus is het belangrijk dat we zelfstandig kunnen opereren. Daarom vind ik dat we defensie vanuit Europees perspectief moeten benaderen.’

Hoe zie je de rol van Nederland binnen Europa?

‘We zijn een internationale partij, en uiteindelijk willen we naar Europese defensie: dat is onze langetermijnvisie. Dat betekent dat onze defensie meer Europees dan nationaal georiënteerd zou moeten zijn. Denken vanuit Europees perspectief betekent niet alleen dat alle landen structureel

‘Uiteindelijk willen we naar een Europese defensie: dat is onze lange termijnvisie.’

moeten voldoen aan die minimum investeringsgrens van 2% van ons GDP, we moeten daarnaast ook slimmer investeren. Want binnen Europa kiest elk land voor zijn eigen systemen en materieel – en dat is niet allemaal operabel met elkaar. Polen koopt materieel uit Zuid-Korea, de Fransen kopen alleen Frans, terwijl de Duitse industrie graag wil dat defensieuitgaven in Duitsland worden besteed. Maar als je een zelfstandiger Europese pilaar in de NAVO wilt hebben, dan zul je ook je defensie-industrie meer moeten ontwikkelen. ‘Alleen: je moet niet alles zelf willen kunnen, want dan moet je overal in investeren. Als we in Europa goed met elkaar samenwerken, en je ervoor kunt zorgen dat je kunt profiteren van elkaars specialisatie, dan kun je op een veel efficiëntere en daadkrachtigere manier optreden.’

Waar zou Nederland zich dan in moeten specialiseren?

‘We zijn een klein landje, maar op bepaalde vlakken springen we er wel uit. Zoals radarsystemen: dat wist ik ook niet, maar daarin zijn we top of the bill. Iemand vertelde mij dat Rutte pas bij een bezoek aan Amerika hoorde dat hun radarsystemen van Nederlandse makelij zijn. Maar ook onze marine is belangrijk vanwege onze ligging aan de Noordzee, dus daar moeten we een grote rol in blijven spelen. Dát zijn twee zaken waar ik op in zou zetten!’

Zie jij in de toekomst nog een rol voor Defensie bij het helpen bij rampen en vredesmissies, of komt dat in deze tijd

JUNI 2023 – 21

POLITIEK

‘Defensie krijgt steeds meer een rol op het cyberdomein en space.’ onvermijdelijk op het tweede plan?

‘Dat moet zeker een structurele rol blijven. Niet alleen is het een nobele taak, maar rampen en spanningen zijn de onderliggende oorzaken van conflicten, dus je helpt ook om die conflicten te voorkomen. Daarnaast is Defensie niet meer alleen het traditionele wapen: het krijgt ook steeds meer een rol op nieuwe terreinen, zoals het cyberdomein en space.’

Defensie kampt momenteel met een personeelstekort. Heeft dat met een

imagoprobleem te maken? En is dat imago beter sinds we beseffen dat we Defensie echt nodig hebben?

‘Ik zag laatst een filmpje van een trainingskamp in de jaren zeventig, waarin een vrachtwagen met bier en sloffen sigaretten werd aangereden. We dachten lang dat we Defensie niet echt nodig hadden: de geopolitieke vakantie van de laatste tien jaar, met alle bezuinigingen die er het gevolg van waren, leidde wel tot het beeld van schieten met neppistolen, losse flodders en verouderd materieel. Dat is niet meer het beeld dat we nu van Defensie hebben; de campagne Werken voor Defensie heeft daarin wel een positieve rol gespeeld. Nu begint men te beseffen dat militairen heel loyale, kundige en hardwerkende mensen zijn, die toch voor het landsbelang hun hoofd boven het maaiveld

durven uit te steken om niet altijd het makkelijkste werk te doen. We moeten daarin investeren, want Defensie draait voor een groot deel op mensen die zich dag in dag uit inzetten. ‘We kunnen meerdere visies samenbrengen door zowel het minimum van 2% NAVO-investeringen na te streven als te zoeken naar meer Europese samenwerking. Als we die 2% weten te realiseren, maar ook stappen weten te zetten om niet meer als lidstaat individueel een krijgsmacht op te bouwen, maar meer samen te werken en beter samen munitie en materieel in te kopen, zodat we minder afhankelijk zijn van andere grootmachten, dan zou ik erg blij zijn.’

22 – MILITAIRE COURANT

Patriot-lucht verdedigingssysteem Defensie maakt gebruik van speciaal materieel. Dit keer presenteren wij het Patriot-luchtverdedigingssysteem.

Het systeem

De basis voor het Patriot-raketsysteem bestaat uit een radar en raketten. De AN-MPQ53-radar is in staat om in een hoek van 120 graden tientallen kilometers ver te kijken en meerdere doelen tegelijk te volgen. Zijn de doelwitten eenmaal geïdentificeerd,

De rubriek ‘Factsheet’ is mede mogelijk gemaakt door Noventas verzekeringen.

dan kan de radar ze volgen en de raketten ernaartoe begeleiden. De computers van het wapensysteem kunnen tot 100 doelen tegelijk begeleiden en de opdrachten voor 9 raketten tegelijk berekenen. Het luchtbeeld van de AN-MPQ53 kan ook worden gedeeld met andere eenheden.

Inzet en aanpassingen

We hebben het Patriot-wapensysteem al sinds 1987; de Patriot werd vooral bekend tijdens de Golfoorlog in 1991, toen Nederlandse Patriots werden ingezet in Turkije en Israël. Ook tijdens de Golfoorlog van 2003 en in 2012 werden de systemen ingezet in Turkije. Na de Russische inval in Oekraïne in februari 2022 is het Patriotwapensysteem ingezet in Sliač (Slowakije), om een bijdrage te leveren aan de bescherming van het NAVO-verdragsgebied.

SPECIFICATIES PAC-2 Fabrikant Lengte Diameter gewicht Snelheid

Raytheon 5,3 meter 41 centimeter 900 kilo 5.000 kilometer per uur

DEFENSIE

atriot (Phased Array Tracking Radar to Intercept) is een grondgebonden luchtverdedigingswapensysteem voor de middellange afstand. Het systeem is ontworpen voor de luchtverdediging tot een hoogte van ongeveer 20 kilometer en een afstand van 60 kilometer. Het wapensysteem kan helikopters, bemande en onbemande vliegtuigen, ballistische raketten en kruisraketten uitschakelen. Het kan meerdere doelen tegelijk volgen en meerdere onderscheppingen tegelijk uitvoeren. Het wapensysteem is ondergebracht bij het 802 Squadron van het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando in Vredepeel.

JUNI 2023 – 23

FACTSHEET

Patriot PAC2

Koninklijke Schouwburg 08.45 Ontvangst ca.500 gasten in 10.10 11.00

de Koninklijke Schouwburg Begin programma Einde ceremonie

Malieveld

11.30 Begin medaille-uitreiking 12.10 Einde ceremonie, broodjeslunch voor gasten 12.40 Vertrek naar defilé, tribunes Kneuterdijk

08.30 10.00 12.00 13.50 15.00 17.00

Defilé Kneuterdijk

Muziekprogramma

13.00 Startschot vertrek defilé Malieveld 13.22 Paradecommandant meldt grond-

14.00 Fanfare Bereden Wapens en Tour of Duty band

Medaille-uitreiking Paleis Escher

en luchtdefilé aan Z.M. de Koning

13.23 Fly-past vliegt over defileerpunt 13.25 Kop defilé passeert defileerpunt 14.30 Einde defilé Kneuterdijk

15.30 16.30

Open voor alle gasten en publiek Dienst te velde, Rustpunt Aankomst veteranen motorrijders Feestelijke intocht defilé Einde intocht defilé Einde programma

Boulevard spelen afwisselend op twee podia bij de intocht van het defilé Slotconcert Orkest Koninklijke Marechaussee Afsluiting door DJ Femke

NEDERLANDSE

VETERANENDAG ZATERDAG 24 JUNI

veteranendag.nl Founder

Organisatie

Hoofdpartner

COLUMN

Samengevat

eduldig wachtend op een volgend appèl, hangt hij nog altijd in mijn kledingkast. Mijn DT-jasje, onaangedaan, zoals ik hem de laatste keer droeg. Als ik het knaapje opzijschuif kijken de koperen medailles me aan. Zoals de vergeelde vakantiefoto’s van vroeger de geur van lavendel uit de Provence of de zilte zeelucht van de Méditerranée oproepen, activeren de gekleurde linten herinneringen van Cyprus of Afghanistan. Ze triggeren een willekeurige waterval van verhalen, maar vooral van meer dan honderdvijftig namen en bijnamen die daaraan vastkleven. Anekdotes die wij (Norman, Edje, Davey, Margot, Atta, Karin, Larie, Henk, Boes, Guus, Miran, Hey, Rob, Delly, Hus, Theo, Mr Miyagi...) nooit zullen vergeten. Waarheden die met een paar biertjes op het Malieveld soms een beetje groeien als de vis die je nooit ving, maar even vaak is het andersom. Dan slank je de gebeurtenissen af, omdat je ze zelf soms nauwelijks kunt bevatten. ‘Ik hoop dat je dronken bent,’ belde ik op 14 september 2007 naar huis, ‘dat er ook nog normale dingen gebeuren op de wereld.’ Annelies voelt dat er iets aan de hand is. Zoals de kogels, mortiergranaten en antitankraketten ons driekwartier lang om de oren vlogen, vuurt zij nu in paniek haar vragen op me af. Ik heb wel antwoorden, maar wil ze nog niet geven en gooi de telefoon erop.

Toen de Apache-helikopters eindelijk boven onze hoofden hingen, waren we inmiddels bijna volledig omsingeld. Zat de Taliban voor mij in het maisveld op nog geen vijfentwintig meter afstand. Elke kogel die je daar hoort, is er eentje die je heeft gemist. Soms zo dichtbij dat ik hem kon voelen. Een zacht briesje van iemand die liefdevol langs je wang blaast. Onze harten pompten als een bezetene en toch waren we rustig. We deden wat we moesten doen, wat we geleerd hadden en lieten ons niet afleiden door het opspattende grind of de explosies. ‘Nee, u niet!’ beet Roeppe me toe om vervolgens zelf naar de plek te sprinten waar onze flank inmiddels openligt. Naast me krabbelt DJ, die net over het muurtje geklommen is dat nog enigszins dekking biedt, weer op en begint te vuren. Vijfenveertig minuten van onze levens waar filmscenario’s of boeken vol over te schrijven zijn, waar we uren over kunnen praten. Tegelijkertijd is het een herinnering die rustig opgeborgen in mijn kast mag blijven hangen en samengevat achter die medaille en in een die ene enkele zin: ‘Nooit voelde ik me zo in leven als de dag dat ik dacht dat ik dood zou gaan.’

NIELS ROELEN

Elke editie van de Militaire Courant schrijft Niels Roelen een verhaal bij een gebeurtenis uit de actualiteit.

JUNI 2023 – 25

26 – MILITAIRE COURANT

Erkenning en waardering: Veteranendag 24 juni 2023 De negentiende editie van de ‘Nederlandse Veteranendag’ wordt op zaterdag 24 juni gehouden. Veteranendag is de officiële herdenking van – en eerbetoon aan – de inmiddels meer dan 115.000 veteranen die zich hebben ingezet in dienst van de vrede, nu en in het verleden. Op de laatste zaterdag van juni vindt in Den Haag het Nationaal Defilé plaats, met een parade van legervoertuigen en een vliegshow.

ls opwarmer voor de Veteranendag springen op vrijdag 23 juni rond 13.00 meerdere parachutisten af boven de Hofvijver om vervolgens te landen in het water. Een bijzonder gezicht. Zaterdag 24 juni wordt voor de 19e keer de Nederlandse Veteranendag in Den Haag georganiseerd. De grote jaarlijkse ‘bedankDAGPROGRAMMA dag’ voor alle ruim 24 JUNI 2023 100.000 Nederlandse veteranen. Oud, jong, 09.00 – 17.30 uur man, vrouw, ingeMalieveld open zet in dienst van de vrede, waar ook ter 12.00 uur Aankomst 250 veteranen motor- wereld. De ceremoniële opening vindt, rijders op het Malieveld mede vanwege de verbouwing van het Bin13.00 uur nenhof, net als vorige Start defilé aan de Kneuterdijk jaren plaats in de Koninklijke Schouw13.05 uur burg. Ook het afneVliegshow boven Hofvijver men van het defilé door Z.M. de Koning 13.50 uur blijft op de bekende Intocht defilé op het Malieveld plek, de Kneuterdijk. Maar, anders 14.30 – 17.00 uur dan vorige jaren, Muziek op podium Malieveld wordt de medailleuitreiking georganiseerd op het Lange Voorhout, voor museum Escher, en niet op een ponton op de Hofvijver.

Maliveld

Het Malieveld blijft het centrale punt van de dag. Van de opvang van alle veteranen in de vroege ochtend en het samenstellen van het defilé rond de lunch tot het afsluitende feest met live muziek en een hapje, drankje etc.

Defilé

De hele dag - van negen tot vijf – is het Malieveld ‘open’. Om wat te eten, te drinken of te luisteren naar het Orkest van de Koninklijke Luchtmacht, de Booming Piano’s en de Veteranen Top 50. Nieuw is de verbeterde intocht van het defilé op het Malieveld. Bijna vierduizend veteranen en militairen worden gevolgd door historische en moderne legervoertuigen. Het defilé wordt afgenomen door Zijne Majesteit de Koning. Boven de veteranen vliegen historische en moderne vliegtuigen een luchtdefilé. Nergens in Nederland is zo’n combinatie te zien van veteranen uit alle missies, militairen van de hele krijgsmacht, civiele en militaire muziekkorpsen en legervoertuigen, historische en moderne. Ook veteranen die nu werken bij de politie, de douane, de Nederlandse Spoorwegen of Dienst Justitiële Inrichtingen, lopen mee. De detachementen komen daarna niet zomaar binnen, om vervolgens ergens in of bij een tent ‘te verdwijnen’, maar worden echt onthaald en welkom geheten op het centrale deel van het veld. Dat wordt zo gebouwd dat er een soort plein ontstaat, een gezellige ambiance met terrassen. Eric Corton presenteert daar het defilé, afgewisseld met muziek van verschillende bands en orkesten, gebracht vanaf twee podia. In totaal worden ongeveer 80.000 bezoekers verwacht, waaronder veel veteranen met hun begeleiding.

Plazatheater

Het Plazatheater, de huiskamer van het Malieveld met bijbehorend terras, komt wat meer centraal te staan, vergeleken met eerdere jaren. In de tent weer de veteranen-auteurs met hun boeken en een studio waar podcasts worden opgenomen (zie pagina 29). Daarnaast een indrukwekkende installatie waar alle medailles die de kinderen van de kidswedstrijd 2023 hebben gemaakt, te zien zijn. In en bij het Plazatheater worden vegetarische snacks aangeboden vanuit een foodtruck van de ECHOS Oirschot.

Muziek

Muziek is er natuurlijk ook, te beginnen bij de intocht van het defilé in het midden van het Malieveld. Op twee podia spelen dan afwisselend de ‘Tour of Duty band Boulevard’ en de Koninklijke Militaire Kapel ‘Johan Willem Friso’. Na de intocht van het defilé, neemt het orkest van de Koninklijke Marechaussee het podium over voor het afsluitende concert tot 17.00 uur.

Meekijken?

Op vrijdag 23 juni zendt Omroep Max het programma ‘Ode aan onze Veteranen’ live uit vanaf het Malieveld op NPO1 om 17.10 uur. Zaterdag 24 juni doet de NOS live verslag van het defilé tussen 13.00 en 14.00 uur op NPO 1 of NPO 2. En in de vroege avond zenden ze een samenvatting van de dag uit. Kijk voor meer info op www.veteranendag.nl

JUNI 2023 – 27

VETERANENDAG

Veteranendag: een traditie De Nederlandse Veteranendag is in 2005 ingesteld door het Ministerie van Defensie als eerbetoon aan ruim 115.000 Nederlandse veteranen. Het merendeel is ex-militair en ingezet tijdens de Tweede Wereldoorlog of daarna in Nederlands-Indië, Korea of voormalig Nederlands Nieuw-Guinea. Snel groeiende is de groep jonge veteranen die hebben deelgenomen aan vredesmissies zoals in Libanon, Cambodja, op de Balkan, Irak en Afghanistan. De datum van 29 juni was in eerste instantie gekozen als eerbetoon aan (en op de geboortedag van) Z.K.H. Prins Bernhard der Nederlanden, geboren 29 juni 1911 en overleden 1 december 2004. Vanaf 2009 wordt de dag op de laatste zaterdag van juni gehouden.

Het laatste deel! 10 juni 1942... De As-troepen herstellen hun tanks en ontvangen versterkingen waardoor ze het terrein dat ze verloren dankzij Operatie november

Crusader in 1941 terug

kunnen veroveren. Het doel van luitenant-generaal Rommel is nog steeds het innemen van de haven van Tobroek... Zijn plannen worden echter in de war gestuurd door onverwachte tegenstand. De vrije Franse troepen verschansen zich bij de bron van Bir Hakeim...

Geschreven en getekend door Olivier Speltens

3. El Alamein Van de auteur van

Verkrijgbaar in hardcover, Limited Edition en Collectors Edition

NORMANDië JUNI '44

De geallieerden lanceren een groots offensief in Normandië om Europa definitief van de nazi’s te verlossen. Het begin van D-day... Verkrijgbaar in hard- en softcover (64 pagina’s). Ieder deel bevat een historisch dossier.

WWW.SILVESTERSTRIPS.COM kijk op onze site voor meer oorlogstrips CM 2022-12 Afrikakorps 3 adv Militaire Courant.indd 1

05/12/2022 09:59

JUNI 2023 – 29

VETERANENDAG

Militaire vaardigheden helpen een marinier te overleven tijdens zijn aanhouding, verhoor en ontsnapping

Ronald van Leeuwen

Plazatheater stelt boeken van veteranen centraal: Sinds 2017 neemt de Militaire Courant deel aan de Veteranen dag: in opdracht van het Nationaal Comité Veteranendag organiseren we ook nu weer een boekenbeurs waar u de boeken, en de auteurs van die boeken, live kunt meemaken.

ok dit jaar geven we in het Plazatheater ruimte aan veteranenauteurs, zodat zij weer de mogelijkheid krijgen om hun ervaringen en boeken met het publiek te delen – en u de mogelijkheid hebt kennis te maken met deze veteranen en hun boeken en hun belevingswereld. Daarnaast is er een keur van boeken te koop die in de interessesfeer van veteranen liggen. Verder is er in de tent een huiskamerhoek ingericht, waar naar de live-uitzending in de Koninklijke Schouwburg en de vaandelceremonie op de Hofvijver gekeken kan worden. Tevens stond er een podium waar enkele auteurs werden geïnterviewd en

korte optredens van artiesten plaatsvinden. De ervaring leert dat de toestroom in de grote tent, die wordt ingericht als het Veteranentheater, groot is. Elk jaar weer is het mooi om te zien dat er een constante aanloop is, dat auteurs in gesprek gaan met (potentiële) lezers en dat er onderling ook tips worden uitgewisseld. Dit jaar gaan we met een tiental auteurs in gesprek. Dat zijn onder meer Renaldo Ishaak, Maaike Hoogewoning, Siebe Postma, Ronald van Leeuwen, Niels Roelen, Arnold Jansen op de Haar en Theo van den Doel. Natuurlijk zullen zij die dag ook hun boeken signeren. Kom dus langs en koop een boek!

30 – MILITAIRE COURANT

Topi Merah: de rode baretten van het KNIL Siebe Postma is zelf parachutespringer en was altijd al geïnteresseerd in militaire historie. Dus toen hij ontdekte dat er ook Nederlandse rode baretten (‘Topi Merah’) bij het KNIL hadden gediend, was daar de kiem voor een boek over deze paracommando’s geboren. Het werd, naast een historisch eerbetoon, ook een persoonlijke ode aan zijn vrienden, de veteranen… DOOR ANTAL GIESBERS

e interesse in militaire historie, waar komt die vandaan?

‘Toen ik jong was, namen mijn opa en oma mij vaak met een lokaal oorlogsboek op schoot. Toen ik wat ouder was, gingen we vaak kijken naar het defilé in Apeldoorn, waar we de langsmarcherende Canadese veteranen een handje probeerden te geven. Dan besefte je dat sommigen een vinger misten, of een hele hand: dat maakte veel indruk. In 1994 zag ik mijn eerste parachutedropping. Ik wist toen: dat wil ik ook. ‘Mijn vader is zeventien jaar reservist geweest en kwam op een dag thuis met een folder over de Parachute Groep Holland. Die trainen je in het originele parachutespringen uit de Tweede Wereldoorlog. Samen met mijn broertje en mijn vader heb ik in 2010 die cursus gevolgd en na vijf sprongen hadden we onze wing te pakken. Dit is anders dan het sportspringen vanaf grote hoogte uit een sportvliegtuigje. Wij springen vanaf lage hoogte met een bolparachute, groepsgewijs in wat een ‘stick’ heet en met een static line zodat de parachute zich meteen opent. Sinds die tijd heb ik elk jaar wel op herdenkingsgelegenheden in binnen- en buitenland gesprongen.’

Wat was de aanleiding om over de parachutisten van het KNIL te schrijven?

‘Tijdens een defilé in Wageningen zag ik Nederlanders met een rode baret. Dat intrigeerde, want ik wist niets van Nederlandse Airborne-troepen af. In 2011 kwam ik Theo Jacobs tegen, natuurlijk met rode baret. We hadden meteen een klik, hij nodigde mij thuis uit, de fotoboeken kwamen op tafel en we begonnen te praten. We werden meer dan vrienden: hij vervulde een beetje de rol van opa. We gingen samen op pad, ook naar reünies, waar ik veel verhalen te horen kreeg. Kapitein b.d.

‘De Indo’s en Molukkers waren hun eigen f amilie en land aan het verdedigen.’

Heb je ook een militaire achtergrond? ‘Ik heb na de havo overwogen om naar de KMA te gaan. Maar destijds zocht men bij Defensie vooral mensen met een beroepsopleiding in een bepaald vakgebied op zak, dus volgde ik de opleiding tot werktuigbouwkundige. Ik ben daarna eigenlijk meteen in het bedrijfsleven terechtgekomen.’

SIEBE POSTMA, TOPI MERAH. DE PARACOMMANDO’S VAN HET KONINKLIJK NEDERLANDS-INDISCH LEGER 1946-1950, FLYING PENCIL, 416 PAGINA’S (€ 39.00)

Siem Boons, zelf Topi Merah, die de historische collectie van het Korps Commandotroepen lange tijd beheerde en zijn opvolger Jack Bakker, gaven mij het vertrouwen om daarin rond te snuffelen. Toen Theo in 2016 op sterven lag, heb ik hem gezegd dat ik een boek over de paracommando’s zou gaan schrijven. Uiteindelijk kreeg ik tijdens de coronacrisis de tijd om dat ook te doen.’

Je schrijft in het boek dat de rode baretten beseffen dat hun optredens in Indonesië historisch ‘besmet’ zijn, maar wat is hun persoonlijke houding: is er sprake van schaamte, onverschilligheid of trots?

‘Nooit schaamte. Er is vaak trots, maar die is gericht op het doorlopen van een zware opleiding, het feit dat ze echt veelzijdig zijn ingezet, met vier actiesprongen. Maar hun inzet draaide uiteindelijk niet om de vijand uit de Tweede Wereldoorlog: ze kwamen in een onafhankelijkheidsstrijd terecht. Je ziet wel een verschil tussen de Hollandse en de Indopara’s. De Nederlander denkt nu genuanceerd: het was een kolonie, wat hadden we daar te zoeken? De Indo’s, Molukkers et cetera waren hun eigen familie en land aan het verdedigen. ‘Ik heb geluk dat ik nog met veteranen heb kunnen spreken, want de jongste is 96, de oudste is 101. Zij beseften zelf ook wel dat als ze hun verhaal niet deden, dat nooit meer zou gebeuren. Ik vond die persoonlijke verhalen heel belangrijk. De een kwam uit Drenthe, de ander van Java, maar het zijn allemaal mensen die daar samen verzeild raakten.’

Kon je je goed inleven in hun verhaal? ‘Ik ben natuurlijk parachutist.

JUNI 2023 – 31

VETERANENDAG

Daardoor weten ze dat je wat dat betreft aardig op de hoogte bent. In het militaire leven heb ik al mijn leven lang interesse. Ik ken de taal, het materieel, de organisatiestructuur. Ik heb voor de zekerheid het boek nog wel even laten redigeren door iemand van Defensie.’

Wat was je doel met het boek: een gedegen historie schrijven voor een zo breed mogelijk publiek, of wilde je meer de veteranen de erkenning geven die ze verdienen?

‘Waarom niet allebei? Het is een onbekend stuk uit onze militaire historie, terwijl er voor Airborne altijd veel interesse is bij mensen die aandacht hebben voor militaire historie. Toen ik keek naar wat erover gepubliceerd was, kon ik

alleen een beknopt boekje en een vuistdik leesboek vinden. Ik wilde een rijk geïllustreerd, toegankelijk en leesbaar boek maken dat toch de hele historie van de Topi Merah omvat. En ik wilde een boek met een hoge kwaliteit. Het is uiteindelijk nog mooier geworden dan ik had gedacht. Toen ik het aan Siem Boons liet zien, was hij compleet overrompeld dat het zo uitgepakt had. De veteranen zagen eindelijk hun verhaal op papier staan, en dan in zo’n mooi boek!’

Gaat het boek ook leiden tot meer erkenning, bijvoorbeeld vanuit de politiek? Je schrijft dat op het vaandel van het Korps Commandotroepen de wapenfeiten in Indonesië niet vermeld stonden, omdat men dat politiek te gevoelig vond. En dat het juist een

militaire delegatie uit Indonesië was die de aanzet ertoe gaf om dat wél te doen, omdat zij vonden dat daarmee een stuk van hún historie onder tafel werd geveegd…

‘Dat weet ik niet. Ik heb daar vanuit de politiek geen signaal over ontvangen. Maar toen ik vorig jaar bijvoorbeeld brigadegeneraal J. Swillens sprak, vond hij het boek heel interessant. En uiteindelijk was kolonel Paul Janssen, toen commandant van het Korps Commandotroepen, aanwezig bij de boekpresentatie in Roosendaal, die ook door het KCT was gefaciliteerd. Hij vroeg me of ik ook niet een boek over de commando’s van No.2 Dutch Troop wilde schrijven. Een hele mooie uitdaging, maar helaas is het qua te besteden tijd geen coronacrisis meer.’

32 – MILITAIRE COURANT

INTERVIEW

Vliegerkruis voor kolonel-vlieger Jorik: ‘Als je elkaar vertrouwt, dan hoef je niet te twijfelen’ Kolonel-vlieger Jorik ontving begin april 2023, evenals veertien andere militairen, een dapperheidsonderscheiding. Jorik kreeg het Vliegerkruis voor moedig optreden als commandant van een Cougar-helikopter-detachement in Afghanistan.

DOOR ANTAL GIESBERS

orik wordt in de nacht van 5 op 6 december 2009 uit bed gehaald voor een spoedoverleg met stafleden van Task Force 55, een Special Operations Force-eenheid. Het doel is om binnen enkele uren een Talibanleider te arresteren die hoog op de lijst met ‘most wanted’ genoteerd staat. Ondanks het tijdsaspect en de grote risico’s, wordt besloten om de lucht in de gaan, maar de eerste missie wordt afgeblazen omdat de Talibanleider inmiddels ergens anders zou verblijven. Datzelfde gebeurde tijdens een tweede missie, maar nu wordt besloten om toch door te gaan. ‘Belangrijk was het verrassingseffect, en dat betekende dat we ongezien en ongehoord het dorp moesten binnenvliegen waar de

Talibanleider zou zitten. En als je dat doet met een grote transporthelikopter als de Cougar, die veel geluid maakt, dan moet je goed nadenken vanuit welke richting je aanvliegt en hoe laag je kunt vliegen. Uiteindelijk kozen we ervoor om op het laatste moment over een bergrug te vliegen, zodat ze ons pas de laatste 30 seconden

zouden zien en horen. Daartoe moet je heel secuur navigeren. Dan ga je niet alleen af op je GPS, maar val je ook terug op je basisnavigatie, met een richting en een tijd, zoals ze dat in de Tweede Wereldoorlog deden. Het heeft er wel voor gezorgd dat we met drie Cougar-helikopters in de achtertuin van de Taliban konden landen, midden op het doel. Ik herinner me de gezichten nog van de mensen die in de akkers stonden: die hadden pas op het laatst door dat er iets gaande was. Maar tegen die tijd waren kapitein Gijs en zijn commandotroepen al uitgestegen om met getrokken wapens de huizen veilig te stellen. De verrassing was compleet, en de missie was een succes: er is zelfs geen schot gelost, voor zover ik weet. Al hebben we wel het een en

JUNI 2023 – 33

Vol verhalen van veteranen: ontnuchterend eerlijk, heftig, soms ontroerend en stuk voor stuk indrukwekkende bewijzen van de menselijke veerkracht.

Nu te koop in de (online) boekhandel

JUNI 2023 – 35

INTERVIEW

‘We zijn met drie Cougar-helikopters in de achtertuin van de Taliban geland.’ ander tot ontploffing gebracht dat we onschadelijk moesten maken.’

En is de Talibanleider gepakt?

We hebben in ieder geval de lokale Talibanstructuur een flinke slag toegebracht.’

Het is inmiddels bijna vijftien jaar geleden. Is die missie iets dat je nog dagelijks met je meedraagt?

‘Ik denk wel vaak terug aan die periode. Maar in eerste instantie bedenk ik me dan hoe lastig het is om leiding te geven, en hoe makkelijk je je zou kunnen onttrekken aan leiding geven. Dat zeggen ook mijn naasten over die periode: als ik naar het thuisfront belde, had ik het vooral daarover. ‘Essentieel, naast een goede voorbereiding, was wel het vertrouwen dat je in elkaar moet hebben tijdens zulke missies. Nu kende

merkte op dat sommige mensen zelfs al bij hun eerste inzet bijna instinctief de juiste beslissingen nemen. Is dat bij jou ook zo?

ik Gijs van de grondtroepen heel goed: we zaten samen op de KMA, sportten samen en kwamen elkaar veel tegen bij trainingen. We vormden zo’n band van vertrouwen dat toen we samen in Afghanistan zaten en het er echt om ging, we alles uit de kast konden halen. Je kunt in een hele korte tijd beslissingen nemen, je vertrouwt elkaar en hoeft dus niet te twijfelen of door te vragen. Het scheelt enorm dat je elkaar goed kent.’

‘Nou, je bouwt op de goede opleiding die je als Nederlandse militair krijgt. Maar waar je vooral veel van leert, is fouten maken. En vaak verschillende fouten: je moet je dan kwetsbaar opstellen, reflecteren en samen ervan proberen te leren. Daardoor wist ik specifieke fouten tijdens deze missie te vermijden.’

Wat vind je ervan dat je nu als dapperheidsonderscheiding het Vliegerkruis hebt ontvangen?

Zou jij het werken bij Defensie aan een nieuwe generatie aanraden?

‘Natuurlijk ben ik trots, alleen zeg ik wel: ik krijg die onderscheiding, maar die is voor alle mensen in ons detachement, en de mensen die ons ondersteunden en waar we mee samenwerkten. Wij hebben in die periode op de toppen van ons kunnen gepresteerd en hebben een bijzondere actie laten zien.’

De Commandant der Strijdkrachten

‘Defensie biedt ontzettend veel kansen en leermogelijkheden. Je kunt op allerlei andere manieren het beste uit jezelf halen. Je komt soms in hele moeilijke omstandigheden terecht, maar daar moet je niet voor terugdeinzen, want daar kun je alleen maar een beter mens van worden. Dat is de reden waarom ik dit verhaal ook graag aan mensen vertel.’

Mika langs de oostgrens www.youtube.com/landmacht

JUNI 2023 – 37

BOEKFRAGMENT Sporen Sporen is een indringende bundel met persoonlijke verhalen van Nederlandse veteranen over hun missie en hun terugkeer in de burgermaatschappij. De sporen van de missie

OLOF VAN JOOLEN EN NIELS ROELEN, SPOREN. VETERANEN NA HUN MISSIE, UITGEVERIJ VOLT, 272 PAGINA’S (€ 22,50)

Wie is de veteraan? Als je online wat rondzoekt of het links en rechts in je omgeving vraagt, krijg je al snel een beeld. Een veteraan, dat is een heel oude man die zijn leven in de waagschaal stelde tijdens de Tweede Wereldoorlog. De laatsten van zijn generatie danken we jaarlijks rond 4 en 5 mei of als we in september Operatie Market Garden herdenken: ceremonies die de oud-strijders steeds meer kromgetrokken en moeilijker lopend bezoeken. Thank you for your service! En anders is een veteraan een Nederlandse militair die naar Srebrenica ging, of naar Uruzgan, om deel te nemen aan een helemaal of gedeeltelijk mislukte missie. Goedbedoeld, maar met een opdracht waarvan de Haagse politiek naïef veronderstelde dat het haalbaar zou zijn. Ten onrechte denkend dat de maatschappij waarvan onze mannen en vrouwen een paar maanden deel uitmaken net zo maakbaar is als onze overgereguleerde postzegel aan de Noordzee. De man of vrouw die de klus moest klaren is zwaar gefrustreerd teruggekomen en zit thuis in een donker hoekje met mentale problemen. Lege flessen staan en liggen om hem heen, en met een beetje pech slaat hij regelmatig zijn vrouw. Bij Defensie kijkt niemand meer naar hem om. Zijn dit clichés? Natuurlijk. En zoals voor de meeste clichés geldt, zijn ze niet per definitie onwaar. Maar na negen jaar als defensieverslaggever voor eerst het Algemeen Dagblad (2006-2008) en recenter De Telegraaf (2016-2022) is mij duidelijk geworden dat

het werkelijke beeld veel diverser is. Ik heb de afgelopen jaren oud-strijders ontmoet in alle soorten en maten. Zo was er de inderdaad zwaar beschadigde Libanon-veteraan die een interviewafspraak bij hem thuis ten tijde van het oplaaien van het conflict in het Midden-Oosten op het laatste moment wilde afzeggen. Toen ik duidelijk maakte hem echt heel hard nodig te hebben voor mijn stuk, mocht ik een dag later alsnog komen en zag ik waarom hij onder de afspraak uit had willen komen. Geen stoel in zijn huis had nog poten. We moesten op de kale vloer zitten en hadden een aangrijpend gesprek. Of neem de Indiëganger die me belde om te zeggen dat hij zo in de war was na een auto-ongeluk. Alles kwam ineens terug, en nu wilde hij er een eind aan maken. Een telefoontje naar het Veteraneninstituut zorgde er gelukkig voor dat er hulp naar de man toe werd gestuurd en hij die onomkeerbare stap niet zette. Maar er waren ook heel andere verhalen. Zoals dat van Nederlands meest ervaren F-16vlieger Joost ‘Niki’ Luijsterburg, die me vertelde dat zijn missies boven Kosovo en Afghanistan tot de meest intense en professioneel meest bevredigende momenten van zijn lange loopbaan behoren. Hoe hij er met collega’s voor had gezorgd dat Servische artillerie gericht op een vluchtelingenkamp tot zwijgen werd gebracht. Hetzelfde gold voor de operators van elite-eenheid MARSOF van het Korps Mariniers die in Somalische wateren op piratenjacht gingen. Of generaal Nico Geerts, wiens commandantschap in Uruzgan een geslaagd toelatingsexamen vormde voor de top van de krijgsmacht. Als je daar kunt functioneren, kun je het overal. Oorlog als de definitieve bevestiging van persoonlijk en professioneel kunnen. Het kan heel goed, vertelde ook

Ridder Militaire Willems-Orde Gijs Tuinman me toen we spraken over de acties van ‘zijn’ commando’s diep in Zuid-Afghanistan. Die verhalen fascineerden me. Natuurlijk door de kinetische component. Ook al zeggen de vertellers er honderd keer bij dat oorlog gruwelijk is en schuwen ze niet om dat met heftige details te onderbouwen, ik ben zoals velen geboeid door verhalen van het slagveld. Over het beschikken over leven en dood en het zelf balanceren op het dunne randje tussen die twee. Dat zegt gelukkig niet alleen wat over mij; het is een universele fascinatie. Waarom anders speelden we vroeger als kinderen oorlogje, keek mijn generatie als tiener naar Tour of Duty en hebben zovelen thuis een plank vol boeken over de Tweede Wereldoorlog? Vechten of vluchten zit diep in ons DNA verankerd. De verhalen van de mensen die de ultieme gevechten leverden, kunnen we daardoor net zo moeilijk weerstaan als een stuk appeltaart met slagroom of een bakje chips. We moeten dit gewoon tot ons nemen. –Olof van Joolen

38 – MILITAIRE COURANT

‘Achter een uitzending gaat zoveel persoonlijks schuil’ Niels Roelen en Olof van Joolen zijn de schrijvers van het boek Sporen, een indringende bundel met persoonlijke verhalen van Nederlandse veteranen over hun missie en hun terugkeer in de burgermaatschappij. Jan Louwers sprak hen in de Militaire Courant podcast. DOOR JAN LOUWERS

o’n honderdduizend Nederlanders mogen zich veteraan noemen. Ze hebben gediend in de Tweede Wereldoorlog en Nederlands-Indië, of hebben zich daarna ingezet in een van de internationale missies voor vrede en veiligheid. Die relatief korte periode heeft hun leven gevormd en dikwijls ook een andere wending gegeven. Maar hoe precies? Kwamen ze met een trauma terug of bracht de uitzending juist het soort wijsheid dat alleen een oorlog je kan bijbrengen? Maakten ze na de missie radicaal andere keuzes of was deze juist de bevestiging dat ze de juiste keuzes in hun leven hadden gemaakt? Schrijver en veteraan Niels Roelen en Telegraaf-journalist Olof van Joolen spraken met veteranen van alle leeftijden, rangen, krijgsmachtsdelen, en uit alle missies sinds de Tweede Wereldoorlog. Hun verhalen zijn zonder uitzondering ontnuchterend eerlijk, heftig, en soms ontroerend. Stuk voor stuk vormen ze indrukwekkende bewijzen van de menselijke veerkracht. ‘Ik heb met een collega meerdere militaire boeken geschreven, maar dat waren vooral boeken op basis van research over een bepaald thema,’ begint Van Joolen. ‘Nu wilde ik iets doen met het feit dat ik al die jaar diverse mensen heb leren kennen die met mij hele mooie, persoonlijke verhalen deelden, en waarvan ik dacht: die zouden bewaard moeten worden. Want de uitzending zelf is een vrij technisch ding: waar ga je heen, wat doe je daar, et cetera. Maar er gaat zoveel persoonlijks achter schuil.’ ‘Voor mijzelf geldt dat mijn missie in Afghanistan en Cyprus wel al ver achter me liggen, maar dat

ik er door de boeken en artikelen die ik schrijf nog regelmatig mee word geconfronteerd. Dus ik vroeg me af: hoe zit dat bij andere mensen?’ zegt Roelen. ‘Tijdens een gezamenlijke fietstocht door een waterwingebied rondom Haarlem gingen we daar dieper op in. We besloten een boek te maken over de invloed die een uitzending heeft (gehad) op jouw leven. Want zo’n boek is er nog niet.’

Hoe maakte je de selectie welke veteranen je wilde spreken?

‘We wilden een dwarsdoorsnede,’ zegt Van Joolen. ‘Ten eerste wilden

‘Want een generaal beleeft een missie nu eenmaal anders dan een jonge soldaat.’

we mensen met verschillende rangen en taken, want een generaal beleeft een missie nu eenmaal anders dan een jonge soldaat. Het tweede criterium was dat we het hele tijdvak vanaf de Tweede Wereldoorlog wilden meenemen, dus niet alleen de recente missies zoals Uruzgan, maar ook Nederlands-Indië en Korea. Om mensen over die oudere conflicten te spreken is natuurlijk lastiger, omdat er daarvan nog maar weinig in leven zijn. Daarom zijn we in een of twee gevallen teruggevallen op bestaande interviews met veteranen die inmiddels al overleden zijn.’ ‘Verder laten we natuurlijk zowel mannen als vrouwen aan het woord, maar vooral ook: niet alleen mensen die het geestelijk heel zwaar hebben of hadden, maar juist ook de mensen die er wijzer en rijker van geworden zijn,’ aldus Roelen. ‘Want we wilden voorbij het cliché van de mopperende veteraan met veel geestelijke problemen die zich sociaal niet aangepast heeft. Van de pakweg honderdduizend veteranen heeft tien procent problemen, waarvan een derde heftig. Dus je kunt ook zeggen: bij 90.000 veteranen gaat het wél goed. Veel mensen halen juist kracht uit hun missie: het heeft hun leven richting gegeven.’

Hoe kwam je aan die mensen?

OLOF VAN JOOLEN EN NIELS ROELEN, SPOREN. VETERANEN NA HUN MISSIE, UITGEVERIJ VOLT, 272 PAGINA’S (€ 22,50)

Van Joolen: ‘We kennen er veel, maar het is ook een stapstenentechniek: je praat met iemand en die verwijst je weer door naar iemand. Natuurlijk hadden we ook mensen op ons lijstje staan die we niet kenden, zoals Hans van Griensven, de oud-Inspecteur Generaal der Krijgsmacht. Maar ook de commandant van de slag om Chora: die kreeg destijds

JUNI 2023 – 39

BOEKEN

‘Iedereen is door zijn uitzending veranderd. En dat is niet per se negatief’ behoorlijk de wind van voren in de media, maar hij wist toch zijn verhaal te doen, met al die emoties – en de achtergronden die de gemiddelde Nederlander niet kent. Fascinerend. En Onno Eichelsheim, de Commandant der Strijdkrachten: die liet zich ook op een manier zien zoals wij

dat in het publieke domein niet kennen.’ Roelen: ‘Dat is heel bijzonder, want er komen twee mannen je het hemd van het lijf vragen over je uitzending, en die vooral alles willen weten over wat dat met je gedaan heeft. Dus het gaat over privézaken. Toch hebben ze allemaal, zonder uitzondering, openheid gegeven en een stukje van zichzelf laten zien.’

Het boek begint met een stuk over Tiene Molendijk, een autoriteit op het gebied van PTSS. Waarom? ‘PTSS en moral injury zijn dingen die militairen meemaken,’ aldus Van Joolen. ‘Door het voor in het

boek te plaatsen geef je de lezer de context waarop hij kan terugvallen als mensen vertellen wat ze meegemaakt hebben en hoe ze daarop reageerden. Soms heb je zo’n kader nodig.’ ‘Je hoort duidelijk: iedereen is door zo’n uitzending veranderd. En dat is niet per se negatief,’ vult Roelen aan. ‘Zelfs bij mensen met PTSS of moral injury zie je de mentaliteit van militairen terug, van vallen maar ook weer opstaan en doorlopen. De meesten pakken hun leven weer op en geven daar invulling aan. Want het leven bestaat ook uit tegenslagen en verdriet. Het gaat erom hoe je daarmee omgaat en verdergaat.’

Dit interview is gebaseerd op een aflevering van de Militaire Courant podcast, waarin nog veel meer ter sprake komt. De podcast is te beluisteren via de website: www.militairecourant.nl en via de podcastkanalen, waaronder Spotify.

van wo-2 naar de koreaanse oorlog

boek 7.

mig madness

Winter 1952. Al meer dan twee jaar plaatst de Koreaanse oorlog Amerika tegenover het rode gevaar; de wereld staat op de drempel van een nucleair conflict... In het Koreaanse luchtruim overtroeft de Chinese luchtmacht, uitgerust met geweldige Sovjet-Russische Mig 15’s, de Amerikaanse straaljagers boven "Mig Alley", waar een hevige luchtstrijd wordt uitgevochten...

een avonturenreeks van Yann en Romain Hugault (

WWW.SILVESTERSTRIPS.COM

31 JAAR

2022-03 Angel Wings 7 adv Militaire Courant.indd 1

vooR strips

08/03/2022 11:14

JUNI 2023 – 41

BOEKEN Vergane glorie in oorlogstijd Wat hebben een Duitse voetbalheld en een kampcommandant in de Tweede Wereldoorlog met elkaar gemeen? De een heeft een glorieus verleden, wordt op schouders gedragen en ziet zijn gezicht zelfs terug in nationale propaganda, de ander zit aan de drank en lijkt weinig te geven om de vele slachtoffers die hij maakt. En toch zijn beiden een en dezelfde persoon. DOOR MARCEL VORMEER

n Frank Krakes laatste bestseller, De grootste bankoverval aller tijden, komt de Nederlandse verzetsman Gerhard Nijland in de problemen bij de Duitsers en belandt hij uiteindelijk in het concentratiekamp Ahlem, naast Hannover. Terwijl Gerhard op appel staat wordt hij toegeschreeuwd door een reusachtige SS-Untersturmführer in de persoon van Otto ‘Tull’ Harder. De bijzondere geschiedenis van deze kampcommandant leende zich voor het plot van Krakes nieuwe boek: De verzetsman en de voetbalheld. Otto ‘Tull’ Harder wordt geboren in Braunschweig en begint van jongs af aan op lokale veldjes te voetballen met wat vrienden. Door zijn atletische bouw wordt hij al snel een uitblinker, en zo begint zijn carrière langs verschillende clubs tot hij jaren later de ster van het Hamburgse HSV is geworden. Hij wordt met deze club twee keer landskampioen en maar liefst zeven keer Noord-Duits kampioen. Daarnaast vergaart hij extra roem als international in de Duitse Mannschaft. Na de eerste paar vrolijke en enthousiaste jaren van zijn carrière barst in 1914 de Eerste Wereldoorlog los en meldt hij zich direct om zijn vaderland te dienen. Vier jaar later keert hij terug als oorlogsheld, maar alle dood en verderf hebben hun sporen achtergelaten. Hij blijft echter nog een ruime tien jaar succesvol als

nationale voetbalheld. Als daar uiteindelijk dan toch een einde aan komt, mede door de fysieke effecten van zijn zware alcoholgebruik, zoekt hij vervanging voor dat sportieve saamhorigheidsgevoel. De NSDAP en daarna de SS bieden uitkomst. Als vervolgens de Tweede Wereldoorlog aanbreekt, wordt de ooit zo joviale voetballer aangesteld als kampbewaarder, en later kampcommandant. In plaats van de sportieve prestaties timmert hij nu aan de weg als oorlogsmisdadiger, en zijn karakter lijkt steeds duisterder te worden: ‘Het aantal

HHHHH FRANK KRAKE, DE VERZETSMAN EN DE VOETBALHELD. UITGEVERIJ ACHTBAAN, 96 PAGINA’S (€ 14,99)

‘Hij ondertekent de opdrachten tot executie en woont ze persoonlijk bij.’ dodelijke slachtoffers stijgt tot astronomische hoogtes. Harder ondertekent zonder vragen te stellen de opdrachten tot executie en woont ze persoonlijk bij. Wel regelt hij een voetbal voor de gevangenen en organiseert hij wedstrijdjes. Dat de aangeklede geraamtes amper nog kunnen lopen is daarbij een kleine bijkomstigheid.’ Net als bij De grootste bankoverval aller tijden heeft Krake grondig onderzoek gedaan, en dat komt terug in elke regel van het boek. Met zijn kortbondige schrijfstijl geeft hij duidelijke feiten weer en het verhaal is dan ook makkelijk te volgen. In combinatie met het geringe aantal pagina’s is het bijna een hap-slik-weg-geschiedenisles, en daar zit dan ook de enige kanttekening. Soms mist er net wat sfeer in de achtergrondinformatie om je dieper in het verhaal te zuigen. Daar staat tegenover dat het verhaal wel is doorspekt met foto’s van de locaties en hoofdpersonen, iets wat we ook al gewend zijn van Krakes eerdere werk. Met De verzetsman en de voetbalheld zet de auteur wederom een beeldend verhaal neer.

Op zoek naar leesinspiratie?

HET VERVOLG OP

‘DE GROOTSTE BANKOVERVAL ALLER TIJDEN’

Boekenkrant: de Beste Bron voor Boekennieuws. www.boekenkrant.com

Juni 2023 No. 6, jaargang 17

Marion Pauw: ‘Ik werd al snel de outsider in de groep’

P.9 P9 MARK UYL

Pieter Waterdrinker over Van huis en haard: ‘In Rusland is de hoop de nek omgedraaid.’ P14

Gerrit Barendrecht wint de Hebban Thrillerprijs 2023: ‘Ik kreeg de feedback dat het boek wel erg bloederig was.’ P10 PASCAL ITO

VERSCHIJNT 28 MAART 2023

Ga mee op avontuur met een personage dat uit zijn boek valt in Ramon de bizon! P13

In de boekhandel €49,50 W. van Zoetendaal & Gemeente Amsterdam

W W W. DE H A R MON

Onder de Amstel

Met de smakelijke recepten uit Kampeerkoken wil iedereen op de camping je vriend zijn! P17

Gratis verkrijgbaar bij 180 boekhandels Kijk op pagina 23 voor een boekhandel bij u in de buurt!

Haal de Boekenkrant gratis op bij de boekhandel!

EEN SPRAAKMAKEND EN WAARGEBEURD VERHAAL OVER VOETBAL, OORLOG EN EEN GROTE HUNKERING Hardcover| 100 pagina’s incl. illustraties en foto’s | Uitgeverij Achtbaan | ISBN: 978 90 824 7646 0 | € 14,99

IE.NL

JULIA LISNYAK

Victoria Mas over Een wonder: ‘Hoe kunnen mensen zo’n sterk geloof hebben in iets dat onzichtbaar is?’ P5

Kijk voor meer informatie op www.boekenkrant.com

Ik neem een abonnement op de Militaire Courant: € 16,– voor vier nummers

BON

NAAM STRAAT POSTCODE LAND E-MAIL TELEFOON IBAN NUMMER BETALING

M/V

PLAATS

AUTOMATISCHE INCASSO PER FACTUUR (+ 2,50 ADMINISTRATIEKOSTEN)

GEBOORTEDATUM

HANDTEKENING

Stuur deze bon naar: UHB uitgevers, Zonnebaan 54, 3542 EG Utrecht, Nederland

Ervaar de unieke geschiedenis van de vliegbasis Deelen (vlakbij Arnhem) van de oprichting tot heden In het museum is er bijzondere aandacht voor de opbouw van de vliegbasis in de bezettingstijd, het verloop van de luchtoorlog in de jaren 1940-1945 en voor het militaire gebruik tijdens en na de oorlog.

• Foto’s en tekeningen van de bouw van de ’Fliegerhorst’ voor de Duitse luchtmacht

• Wrakstukken van Duitse, Amerikaanse en Engelse oorlogsvliegtuigen • Vliegerkleding en andere uniformstukken • Een replica van de ‘vliegende bom’ V-1 • Restanten van de Canadese oorlogsdump uit 1945 • Plattegrond en foto’s van het na-oorlogse gebruik van de vliegbasis door de Koninklijke Luchtmacht

Museum Deelen, Delenseweg 20, 6877 AE Deelen • Openingstijden: zaterdag en zondag van 11.00 tot 17.00 uur, voor groepen op afspraak • Entree volwassenenen € 7,50 en kinderen € 5,00 • Donateurs gratis • museumdeelen.nl

Musea die de Militaire Courant verspreiden

JUNI 2023 – 43

COLOFON

ECHOS Home in Harskamp, Rotterdam, Havelte, Den Helder, Schaarsbergen, Ermelo, Oirschot Amersfoort Museum Nederlandse Cavalerie Amsterdam Verzetsmuseum Plantage Arnhem Museum Bronbeek Beek Oorlogsmuseum Eyewitness Best Museum Bevrijdende Vleugels Buren Marechausseemuseum Deelen Museum Vliegbasis Deelen Den Helder Marinemuseum Doorn Museum Huis Doorn Dordrecht Museum 1940 – 1945 Driebergen-Rijsenburg Museum Militaire Traditie Groesbeek Vrijheidsmuseum Hooge Mierde Museum De Bewogen Jaren ’39-‘50 Huisduinen Fort Kijkduin IJmuiden Bunker Museum Kornwerderzand Kazemattenmuseum Leeuwarden Fries Museum Lekkerkerk Museum De Vrijheid Naarden Nederlands Vestingmuseum Nieuwdorp Bevrijdingsmuseum Zeeland Nijverdal Memory Vrijheidsmuseum Noordwijk Museum Engelandvaarders Ommen Nationaal Tinnen Figuren Museum Oosterbeek Airbornemuseum Hartenstein Overloon Oorlogsmuseum Overloon Rotterdam Mariniersmuseum Soesterberg Nationaal Militair Museum Vlissingen Boekhandel ’t Spui Vught Geniemuseum Zundert Legerdump Zundert Kijk voor een compleet overzicht op www.militairecourant.nl.

Contact Militaire Courant Uphill Battle uitgevers Zonnebaan 54 3542 EG Utrecht, Nederland Telefoon +31302231718 info@militairecourant.nl

Prijsvraag

Redactie

redactie@militairecourant.nl

Bij deze prijsvraag verloten we een exemplaar van Topi Merah van Siebe Postma.

Abonnementen

4 nummers voor €16.– Vul de bon in of meld je aan via www.militairecourant.nl Overige vragen? abo@militairecourant.nl

e afgelopen 75 jaar zijn talloze publicaties over de onafhankelijkheidstrijd van Indonesië (1945-1950) verschenen. Een onderwerp dat altijd onderbelicht is gebleven, is de inzet van een bijzondere eenheid, de Topi Merah’s (de ‘rode baretten’), paracommando’s van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger. Deze eenheid, bestaande uit jonge kerels uit zowel Nederland als Nederlands-Indië, werd ver achter vijandelijke linies gedropt en voerde allerlei missies uit onder zware omstandigheden. Zo waren ze onder andere betrokken bij de gewaagde luchtlandingsoperatie te Djokjakarta om de top van Indonesische Republiek in handen te krijgen. De Topi Merah’s werden in een korte periode ook voor andere gewaagde luchtoperaties ingezet, waardoor ze een wereldrecord in handen kregen: maar liefst vier combat jumps in minder dan vier maanden tijd!

Advertenties

verkoop@militairecourant.nl

Online SIEBE POSTMA, TOPI MERAH. DE PARACOMMANDO’S VAN HET KONINKLIJK NEDERLANDS-INDISCH LEGER 1946-1950, FLYING PENCIL, 416 PAGINA’S (€ 39.00)

Win dit boek Wilt u kans maken op een exemplaar? Beantwoord dan de volgende vraag: In welk jaar begon Siebe Postma met parachutespringen? Stuur uw antwoord, onder vermelding van ‘Prijsvraag Militaire Courant’ naar info@militaire courant.nl. Vergeet niet uw naam en adresgegevens te vermelden.

n de vorige editie van de Militaire Courant vroegen we, naar aanleiding van het boek Afrikakorps van Olivier Speltens, welke operatie de aanleiding was voor Mussolini om Duitse hulp in te roepen. Het

Oplage 20.000 Volgende nummer

De volgende Militaire Courant verschijnt in september 2023.

Hoofdredacteur Jan Louwers Redactie Antal Giesbers,

Denise Hoek en Mirjam Mulder

Medewerkers Marc Bentinck,

Niels Roelen en Marcel Vormeer

Vormgeving Titus Vegter

Winnaar prijsvraag

www.militairecourant.nl Twitter @militairecourant Facebook @militairecourant www.instagram.com/militairecourant www.issuu.com/militairecourant

Uitgever Jan Louwers

goede antwoord was: Operation Compass. Uit de goede antwoorden trokken we als winnaar David Laks uit Heiloo. Van harte gefeliciteerd! OLIVIER SPELTENS, AFRIKAKORPS 1 T/M 3, UITGEVERIJ SILVESTER, 48 PAGINA’S PER DEEL (€ 19,95 PER DEEL)

De Militaire Courant informeert een breed publiek over militaire onderwerpen. De inhoud wordt verzorgd door een onafhankelijke redactie. De Militaire Courant is mede mogelijk gemaakt door Noventas Verzekeringen

OP MISSIE VOOR JOU JULLIE ONS Luister naar mijn verhaal op veteranendag.nl

NEDERLANDSE

VETERANENDAG ZATERDAG 24 JUNI

Founder

Organisatie

2319_Veteranendag_Militaire courant_185x260_Jaap.indd 1

Hoofdpartner

30-05-2023 14:24