Çağdaş 1985 sayı / issue: 4

CAGDAS1985 “Çağdaş1985” Mine Sanat Galerisi’ nin Sanat Postasıdır, Para ile Satılmaz / “Contemporary1985” The Free Of Charge Art Magazine published by Mine Art Gallery

SAYI: 4/OCAK-ŞUBAT 2012 / ISSUE: 4/ JANUARY-FEBRUARY 2012

H Ü L Y A D Ü Z E N L İ “ O R T A K

B İ R

A C I / /

F U K U Ş İ M A - G Ö L C Ü K ”

1 7 O C A K - 1 5 Ş U B AT 2 0 1 2 / 1 7 J A N U A R Y - 1 5 F E B R U A R Y 2 0 1 2

“自らを顧みず他人を救う英雄へ、捧ぐ...”

“Kendilerini

adamış

olan

gerçek

yardımsever

kahramanların

anılarına

saygıyla…”

Açılış Kokteyl: 17 Ocak Salı Saat: 18.00-20.30 2012 / Opening Coctail: 17 January Tuesday at: 18.00-20.30 Mine Sanat Galerisi Avrupa Şubesi, Topağacı Meydanı Dr. Müfide Küley Sokak Yasemin Apt. No:1 D: 5 Nişantaşı /İstanbul - TURKEY Te l . 0 2 1 2 2 3 2 3 8 1 3 e - p o s t a : m i n e g u l e n e r @ g m a i l . c o m w e b : w w w . m i n e s a n a t . c o m

Editör’ ün Bakışı Sevgili Dostlarım, Yeni bir yıla girerken umutlarla ve sanat tutkusuyla dolu günlere kavuşmamızı temenni ediyorum. İşte bu nedenle yeni sayımızda sizleri çok değerli sosyal psikolog Claude Steiner’in muhteşem bir metaforik öyküsüyle başbaşa bırakıyorum. Hepinize sevgi ve selamlarımı iletiyorum.

Serkan Gülener S ı c a k B i r Y u m o ş M a s a l ı Bir zamanlar, John ve Lucy adlı çocuklarıyla birlikte yaşayan Tim ve Maggie adında mutlu bir çift vardı. Onların ne kadar mutlu olduklarını anlamak için o zamanlar hayatın nasıl olduğunu anlamanız gerekir.

O mutlu günlerde herkese doğduğunda küçük bir Yumoş Çantası verilirdi. Bu çantaya her uzanan, her zaman bir tane Sıcak Yumoş çekip alabiliyordu. Sıcak Yumoşlar çok revaçtaydı, çünkü ne zaman birine Sıcak Yumoş verilse o kendini çok sıcak ve mutlu hissediyordu.

O günlerde Sıcak Yumoşlar almak çok kolaydı. Ne zaman birinin canı istese yanınıza gelip “Sıcak bir Yumoş istiyorum” diyebilirdi.

Siz de o zaman çantanızdan çocuğun eli büyüklüğünde bir Yumoş çıkarıp verirdiniz.

Yumoş gün ışığını görür görmez gülümser ve büyük, tüylü bir Sıcak Yumoş haline gelirdi.

Sıcak Yumoş’u birinin kafasının üstüne, omzuna veya kucağına koyduğunuzda kıvrılıp teninin üzerinde erirdi, bu da onların kendilerini çok iyi hissetmelerine neden olurdu. İnsanlar her zaman birbirlerinden Sıcak Yumoşlar isterlerdi ve herkes bunları ücretsiz aldığından, istendiğinde bunlardan bulmak hiç de sorun değildi. Elden ele dolaşan bir sürü Yumoş vardı ve herkes çok mutluydu, her zaman kendilerini sıcak ve mutlu hissediyorlardı.

Bir gün hastalar için sihirli iksir ve merhem yapan cadı çok sinirlendi çünkü herkes çok mutlu ve kendini iyi hissediyor, hiç kimse onun sihirli iksir ve merhemlerinden almıyordu. Cadı çok akıllıydı ve çok hain bir plan tasarladı. Güzel bir sabah vakti Maggie kızıyla oynarken cadı sessizce Tim’e yaklaştı ve kulağına şöyle fısıldadı, “Tim, Maggie’nin Lucy’ye verdiği bütün şu Yumoşlara bak. Biliyor musun, eğer böyle vermeye devam ederse, hepsi bitecek ve sana hiç kalmayacak!”

Tim çok şaşırmıştı. Döndü ve cadıya sordu, “Her uzandığımızda çantamızda Sıcak Yumoş olmayacağını mı söylemek istiyorsun?”

Cadı şöyle cevapladı, “Hayır, kesinlikle olmayacak, bir kez bitti mi, bu son demektir.

Bir daha hiç sahip olamazsın.” Bunları söyledikten sonra süpürgesine binip uçtu ve yol boyunca gülüp kıkırdadı.

Tim bunu ciddiye aldı ve Maggie her Sıcak Yumoş verdiğinde dikkat etmeye başladı. Çok endişeliydi çünkü Maggie’nin Sıcak Yumoşlarını çok seviyordu ve onlardan vazgeçmek istemiyordu. Maggie’nin bütün Sıcak Yumoşlarını çocuklara ve diğer insanlara harcamasının kesinlikle doğru olmadığını düşünüyordu.

Tim, Maggie’nin birine Sıcak Yumoş verdiğini gördüğünde şikâyet etmeye ve surat asmaya başladı. Maggie’de Tim’i çok sevdiği için diğer insanlara eskisi gibi Sıcak Yumoşlar vermeyi bıraktı ve çoğunu Tim için sakladı.

Çocuklar da onları izledi ve her isteyene Sıcak Yumoş vermenin yanlış olduğu inancına kapıldılar. Onlar da çok dikkatli olmaya başladılar. Anne babalarını çok yakından takip ettiler ve onların başkalarına çok fazla Sıcak Yumoş verdiklerini anladıklarında kıskançlık duydular ve söylendiler ve hatta bazen öfke nöbetine girdiler. Çantalarına baktıklarında her seferinde bir Sıcak Yumoş bulmalarına rağmen, birine verdiklerinde suçluluk hissetmeye başladılar, bu yüzden çantalarına daha az bakmaya başladılar ve bu konuda daha cimri oldular.

Cadıdan önce, insanlar üçlü, dörtlü, beşli gruplar halinde toplanır, kimin kime Sıcak Yumoş verdiğine asla dikkat etmezlerdi.

Cadının gelişinden sonra, insanlar eşleşmeye ve bütün Sıcak Yumoşlarını özel olarak birbirlerine ayırmaya başladılar. İnsanlar dikkatli olmayı unutup herhangi birine Sıcak Yumoş verdiklerinde endişeleniyorlardı, çünkü Sıcak Yumoşlarını paylaştıkları için muhtemelen birinin güceneceğini biliyorlardı. İnsanlar gittikçe daha az Sıcak Yumoş vermeye başladılar ve kendilerini daha az mutlu ve sıcak hissettiler. Acıdan iki büklüm olmaya başladılar ve hatta bazen Sıcak Yumoş yokluğundan ölenler bile oldu. İnsanlar gittikçe kendilerini daha da kötü hissettiler ve aslında pek işe yarıyor gibi gözükmese de sihirli iksir ve merhem almak için cadıya daha da çok gittiler.

Durum gerçekten de çok vahim bir hale geliyordu. Bütün bunları izleyen kötü cadı, aslında insanların ölmesini istemiyordu (ölü insanlar onun sihirli iksir ve merhemlerinden alamayacağı için), bu yüzden yeni bir plan tasarladı.

Herkese, ücretsiz olarak Yumoş Çantasına çok benzeyen bir çanta verildi, yalnız Yumoş Çantası sıcaktı, bu ise soğuk. Cadının çantasında Soğuk Dikenler vardı. Bu Soğuk Dikenler insanların kendilerini mutlu ve sıcak hissetmelerini sağlamıyordu; onun yerine aslında insanların kendilerini soğuk ve sinirli hissetmelerine neden oluyordu.

Ama Soğuk Dikenler hiç yoktan daha iyiydi ve insanların sırtlarının ağrıyıp bükülmesini önlüyordu.

Böylece, o günden sonra, birinden Sıcak Yumoş istendiğinde, çantasındakilerin tükeneceğinden endişelenenler, “Sana Sıcak Yumoş veremem ama onun yerine Soğuk Diken ister misin?” diye soruyordu.

Bazen insanlar birbirlerine doğru yürürken bu kez belki bir Sıcak Yumoş alabilirim diye düşünüyorlar ama içlerinden biri fikir değiştiriyor, onun yerine Soğuk Dikenler veriyordu. Böylece, sonuç olarak artık insanlar ölmüyor ama aslında birçok insan mutsuz ve kendini çok soğuk ve sinirli hissediyordu.

Cadının gelişinden beri durum çok karmaşık bir hal aldı çünkü etrafta gittikçe daha az Sıcak Yumoş kaldı ve hava gibi bedava olan Sıcak Yumoşlar son derece değerli hale geldi.

Bu da insanların Sıcak Yumoşları almak için her türlü şeyi yapmalarına neden oldu.

Cömert bir eş bulamayan insanlar Sıcak Yumoşları satın alabilmek için çok para kazanabilmek bunun için de çok uzun saatler çalışmak zorundaydılar.

Bazı insanlar “popüler” oldular ve geri vermek zorunda kalmadan bir sürü Sıcak Yumoş’a

sahip oldular. Daha sonra bu insanlar Sıcak Yumoşlarını “popüler olmayan” insanlara sattılar böylece onlar da hayatın yaşamaya değer olduğu hissine kapıldılar.

Başka bir şey daha oldu: bazı insanlar --her yerde olan ve ücretsiz elde edilebilen-Soğuk Dikenleri aldılar ve onları beyaz ve yumuşacık bir şekilde kapladılar, böylece onlar neredeyse Sıcak Yumoşlar gibi görünüyorlardı. Bu sahte Sıcak Yumoşlar aslında Plastik Yumoşlardı ve daha da çok soruna neden oldular. Örneğin, iki ya da daha fazla kişi bir araya geliyor ve birbirlerine bedava Plastik Yumoşlar veriyorlardı. Kendilerini iyi hissedeceklerini umuyor, ancak onun yerine daha da kötü hissediyorlardı. İnsanların kafası iyice karıştı, nedense Plastik Yumoşlardan dolayı soğuk ve öfkeli duygulara kapıldıklarını hiç fark etmediler.

Yani durum çok çok iç karartıcıydı ve bütün bunlar cadının gelmesi ve insanları, hiç umulmadık bir zamanda Sıcak Yumoş çantalarına baktıklarında artık hiç Yumoş bulamayacaklarına inandırmasıyla başladı.

Bir süre sonra, bu mutsuz yere büyük kalçalı, genç bir kadın geldi. O, cadı hakkında bir şey duymamış gibi ve Sıcak Yumoşların tükenmesinden endişe etmiyor gibi görünüyordu. Onları bedava veriyordu, hatta istenmediğinde bile. İnsanlar ona Koca Popolu Kadın dediler ve onu pek beğenmediler, çünkü o, çocuklara Sıcak Yumoşların tükenmesinden endişe duyulmaması gerektiği fikrini aşılıyordu. Çocuklar onu çok sevdiler çünkü onun yanında kendilerini çok iyi hissettiler ve istedikleri zaman Sıcak Yumoş vererek onun yolunu izlemeye başladılar.

Bu, yetişkinleri çok endişelendirdi. Çocukları Sıcak Yumoş stoklarını tüketmekten korumak için kanun çıkardılar. Kanun, umursamaz şekilde ve izinsiz olarak Sıcak Yumoş vermeyi, ceza gerektiren suç sayıyordu.

Ancak çocukların çoğu buna kayıtsız kaldı; kanuna rağmen istedikleri zaman ve her sorulduğunda Sıcak Yumoş vermeye devam ettiler. Çok fazla sayıda yetişkin olduğu kadar çok fazla da çocuk vardı bu yüzden belki de çocuklar kendi yollarında gideceklerdi. Şu anda ne olacağını söylemek oldukça zor. Yetişkinlerin kanunları, çocukların umursamazlıklarını durduracak mı?

Yetişkinler yine her zaman gerektiği kadar çok Sıcak Yumoş olacağı beklentisiyle şanslarını denemek için Koca Popolu Kadın’a ve çocuklara katılacaklar mı? İnsanlar bedava verdiği için Sıcak Yumoşların bol olduğu, çocukların geri getirmeye çalıştığı günleri hatırlayacaklar mı?

Bu mücadele her yere yayıldı ve muhtemelen tam sizin yaşadığınız yerde de devam ediyor.

Eğer isterseniz ki umarım istersiniz, siz de bedava Sıcak Yumoşlar vererek ve isteyerek bu mücadeleye katılabilir ve istediğiniz kadar sağlıklı ve sevgi dolu olabilirsiniz.

Please feel free to join us at this wonderful event.

Claude Steiner

Sahibi: Mine Sanat Galerisi / Genel Yayın Yönetmeni: Mine Gülener - Nur Gülener / Yazı İşleri Müdürü: Serkan Gülener / Grafik Tasarım: Azime Sarıtoprak-Oğuz Alp Dedeoğlu / Grafik Uygulama: Suat Şahin / Katkıda Bulunanlar: Yusuf Taktak - H. Avni Öztopçu - Coşkun Demirok / Baskı: Focus Basım Mine

Sanat

Galerisi

Asya

Şubesi

/

Bağdat

Caddesi

Ogün

Sok.

No:

3

/

B

Caddebostan/İstanbul

-

Tel:

0216

385

12

03

-

web:

www.minesanat.com

/

e-posta:

minegule-

ner@gmail.com Mine Sanat Galerisi Avrupa Şubesi / Dr. Müfide Küley Sok. Yasemin Apt. No: 1 D: 5 Nişantaşı/İstanbul - Tel: 0212 232 38 13 - Gsm: 0536 553 50 66

2

“Bu acı olayların diğer tarafına baktığımızda onurlu duran insan olmakla dünyayı bu h a l e g e t i r e n insan olmak arasındaki çelişkiyi

anlayamıyorum.”

Röportaj: Oğuz Alp Dedeoğlu

Hülya Düzenli ile Röportaj Serginizde iki acı olayı dile getiren işlere yer veriyorsunuz, çıkış noktanızdan bahseder misiniz? Öncelikle doğal afet meselesi üzerinde durmak gerekiyor. Hatta “Afet” meselesini konuşmak lazım... Çünkü insanın yarattığı bir nedenle de afetler oluşabilir. Sonuç olarak afet acı bir şey. Bir çok insan ömürleri boyunca süren mağduriyetler yaşıyor. Burada öncelikle yardımlaşan insanlara olan saygı ve özenin altını çizmem gerekiyor. Muhakkak ki çok onur duyulacak bir şey bu ve bunun zor bir şey olduğunu da deneyimledim. Sağlıkta, ulaşımda, arama-kurtarmada çalışan, psikolojik boyuta bakan hekimlerden tutun da polise kadar bu konuda her kademede çalışan insanlara saygı içinde olduğumu belirtmek isterim. Sergide yer alan işler iki yıllık bir çalışmanın ürünü. Bu fikir bende Van depreminden önce oluşmuştu. Bu nedenle Van’da ölenlere baş sağlığı, kalanlara kolaylıklar diliyorum. Ancak bu acı olayların diğer tarafına baktığımızda onurlu duran insan olmakla dünyayı bu hale getiren insan olmak arasındaki çelişkiyi anlayamıyorum. Ve bu çelişkiye dikkat çekecek işler yapıyorum.

Afetlerde bu çelişkiyi açıkça ortaya çıkaran bir durum var. Özellikle

uluslararası boyutlar için söylüyorum; diyelim ki siz bir afet anında can düşmanınıza yardıma gidiyorsunuz ya da o size yardıma geliyor.

Ne kadar güzel bir şey; fakat bu işler bittiğindedüşmalıklar yine devam ediyor. Bu da traji-komik bir şey... Aslında yardıma ihtiyaç olmadan asıl olması gerekenlerin ne olduğuna dikkat çekmek için afetlerin diğer tarafına bakmak gerektiğini düşünüyorum.

Depremde ortaya çıkan saf duyguya veya onura işaret ediyorsunuz. Çünkü afet üzerinden konuşulurken işin hep onur kısmı konuşuluyor.

Halbuki arka planda örneğin savaşları nereye koyacağız. Onların sebebiyle ortaya çıkan afet durumunu nereye koyacağız. Zapt etmeler, üstünlükler var savaşın içinde. Yalnız sadece askeri mücadele için de değil; gündelik hayatta da buna benzer durumlar var. Bu karabasanı birbirimizle olan ilişkinin küçük bir boyutundan uluslararası boyutlara kadar çekebilirsiniz. İşte o zaman nerede bu onur? Daha doğrusu ne yapalım da daha barışçıl ve kardeşliğin estiği bir dünyada yaşayabilelim. İşlerinizde evrensel birliktelik düşüncesi var ve bu konuda yerel kültürlerden yola çıkarak birlikteliğe dikkat çektiğiniz görülüyor.

Evet, orada aynılaşmaya da ilişkin bir durum var. Bir taraftan aynı şeyi üreten aynı şeyi tüketen aynı davranan aynı söyleyen bir prototip

3

yaratma tehlikesi var. Bir taraftan aynı olgularla beslenmek yaşamak var. Sanatın hiç sevmediği bir şey aynılaşmak… Farklı kültürlerin kendi söylemlerini koruyarak beraber olmaya dikkat çekmek istiyorum. Mesela siz ve ben ayrıyız ama bu ayrılık içinde birlikte olmayı başarabilmeliyiz. Zaten iki toplumun da yaşadığı afet birbirinden farklıydı. Bir tarafta yıkılan ev sayısı ile diğer tarafta yıkılan ev sayısı aynı değildi. Sosyal, ekonomik ve bilimsel nokta aynı değildi. Ama çok aynı şeylerde oldu. Örneğin; bir tarafta bir nükleer santralde yangın çıkarken, diğer tarafta da rafineri yangını olmuştu. İnsanın ürettiği ve çok ihtiyacımız olan enerji ile ilgili yerler olarak problem ortaktı. Her iki bölgede de tsunami problemi vardı. Ama dediğim gibi yıkılan ev sayısı aynı değildi. Veya insanların acıyı taşıyışları, dile getirişleri, farklıydı ama acı aynıydı.

Ve algılayışları da farklıydı. Dolayısıyla o farklılıklarla aynılıklar arasında ilişkiler kurmaya çalıştım. Bu konu hakkında aslında şöyle diyebiliriz: İki tarafta da birer ressam var: Birisi Gölcük’teki ressam bu minyatür ressamı bir vak’a-nüvîs gibi olayları çiziyor. Çünkü biliyorsunuz minyatür olayları tarif eden bir sanattır. Diğer tarafta ise bir estamp sanatçısı var o da bir estamp ressamı olarak kendi bölgesini çiziyor.

Çalışmalarınızda ayrıntılara inersek materyaller veya sanatçılar var mı?

esinlendiğiniz

Sahneleri çizerken minyatürlerdeki bazı sahnelerden veya estamptaki bazı sahnelerden faydalandım. Örnek olarak Japon sanatçılar Hokusai ve Hiroshige’den esinlendim. Bizim minyatürcülerden de aynı şekilde esinlendim. Bunun haricinde okumalarımdan yararlandım. Örneğin Metin And’ın kitabında depremle ilgili şöyle bir mit geçiyordu: Önce bir balık var; Balığın üstünde inek, İneğin üstünde bir kaya, kayanın üstünde melek ve onun üzerinde bir dünya var. Ve hareket ettiği zaman deprem oluyor. Bu mitte depremin sebebi açıklanmaya çalışılmış. Dolayısıyla bu görüntülerin içinde orijinalinden çalıştığım konular da var. Çalışmalarınızda dikkatimi çeken diğer nokta da kelebekler…

Fukuşima felaketi görüntülerindeki kelebekleri origami sanatından, Gölcük felaketini işleyen görüntülerdeki kelebekleri ise geleneksel katlama tekniğinden esinle yaptım. Çocukluğumda Anadolu da gördüğüm eşarp katlayarak yapılan hayvan figürlerini hatırlıyorum. Ben de Çanakkale’ye gittim ve bu katlamaların nasıl yapıldığını bir köylü kadından öğrendim.

Geleneğimizdeki bu kumaş katlama tekniğini kullanarak Gölcüğün kelebeklerini oluşturdum. Kenarlarına ise iğne oyası işleterek yerel etkiyi kullanmak istedim. Origami de geleneksel Japon kültürünü çok iyi tarif eden bir halk sanatıydı. İşte katlayarak yapılmış iki ayrı forma ulaşan kelebekler başka başka şeyler yaşadılar.Tuvallerde kendi yaşadıkları felaketi taşıyan bu kelebeklerin içinde deprem görüntüleri var. Fukuşima ve Gölcük deprem görüntülerini anlatan çizim çalışmalarında ise kelebeğin zarifliği, kırılganlığı ile birleştirilmeye çalışılmış geleneksel tekstil desenlerine yer verdim.

Bu anlatım dilini, malzeme, teknik, armoni, boyut vb. biraz anlatır mısınız?

Evet malzeme ve teknik oldukça zengin. Bazı resimlerde kağıt üzerine Çin mürekkebi ile çizim, etraflarına digital tasarımlar, katlanmış kağıt ve ipek kumaş, işleme, gerçek kelebek kanatları, oyulmuş plesiglas ile gravür boyası ve son olarak yağlı boya kullandım. Tüm sergide beyaz, siyah ve kırmızıdan başka renk kullanmadım. Boyutlarda örneğin Gölcük depremini anlatan resimler A3 boyutta yani dosya kağıdı ya da kitap boyutlarının oran özelliğini koruyor. Fukişima depremini anlatan resimler ince uzun dikey boyutlarda Japon resminin oran özelliğini koruyor. Bunun dışında dikdörtgen ve kare boyutları iç içe buluyorsunuz.

Serginizin dikkat çektiği noktaya ve amacına baktığımızda bir sorumluluğu da yerine getirme isteği taşıdığını söyleyebilirim. Örneğin satıştan elde edilecek gelirden bağış yapmayı düşünüyorsunuz sanırım.

Sanatçının çözüm öneren kişi noktasında olduğunu düşünmüyorum. Çünkü çözümü oluşturacak olan başka enstrümanlar var. Mesela teknoloji önemli bir şey: İnsanların daha rahat ve kolay iletişim içinde olabilecekleri bir telefon var elimizde. Hepimiz ne kadar mutluyuz. Ama dinlemeyi ne yapacağız? Benim hayatıma müdahale etme noktasına kadar gelen dinlemeleri oluşturan teknolojiyi ne yapacağız? Tabiki dinleme ile ilgili teknoloji bazı açılardan doğrudur. -nerede kullandığımıza bağlı…- Dolayısıyla biz bilim adamlarına kalkıp da “Bunu yapmayın, tasarlamayın!” diyemeyiz. Çünkü o tek başına değildir. Onun yanında siyasilere çok büyük iş düşüyor.

Dünya görüşlerine çok ihtiyaç var. Bütün buradaki insanların hepsinin birlikte ve doğru bir şey yapıyor olması lazım ki bu sözünü ettiğimiz sonuca ulaşalım. Dolayısıyla sanatçı bir dikkat

4

çekici olabilir. Uyaran olabilir. Tartışma açan fikirleri çoğaltan olabilir. Benim sadece böyle bir görevim olduğunu düşünüyorum.

Sorunuzun diğer yanına gelince evet, ben ve Mine Sanat Galerisi bu sergide yer alan yapıtların satışlarından elde edilecek gelirin bir bölümünü bağışlama kararı aldık. Serginin bir sosyal sorumluluk projesi özelliği oluştu.

Akut'a yapılacak bu bağış ile arama kurtarma konusunda yapacakları çalışmalar için umarım bizim de bir katkımız olur.

Bu görüşme için kendi adıma ve Mine Sanat Galerisi adına çok teşekkür ederim.

Bende size, Mine Sanat Galerisi’ne, bu çalışma sırasında özellikle teknik açıdan bana yardımı olan herkese ve sergimize geleceklere teşekkür ederim...

Ortak bir acı ile ortak bir payda arasında durmak olur mu?

Fazlaca hissizleşerek katılaşan, kendisinden bir düşman yaratan insan, bir felaket anında yumuşayıp yaraları sarabilecekmi?

Ve bir süre mücadele ettikten sonra yenildiğinde boyun eğebilecek mi kendi yarattığı felakete?

Küçük yardımlaşmalarla örtebilecekmi büyük açgözlülüğünü?

“Kendilerini adamış olan gerçek yardımsever kahramanların anılarına saygıyla…”

Hülya Düzenli

ORTAK BİR ACI Birçok insan aynı anda aynı korkuyu ve acıyı yaşadı…

Aniden ve karşı koyamadan …

Tarih değişti, yer değişti, saat değişti, birçok insan aynı anda aynı korkuyu ve acıyı yaşadı…

Yine yerin altı - üstü değişti…

Aniden ve karşı konulamadan…

Ortak bir acı…

Türkiye, Gölcük, 17 Ağustos 1999 saat.03.02 …

Japonya, Fukişima, 24 Eylül 2011 saat.13.59…

Birçok insan yardım ve ilgi gördü, yaralarını saramadan. Birçok insan yardım ve ilgi gösterdi yaraları saramadan… Kaygılar, sancılar, kuşkular, sorgular, sorular, kırgınlıklar, paylar, paydalar karıştı, acılar dağıldı… İnsanoğluna akılsızlıkları mı daha çok , kaderi mi daha çok acı verdi bilinmez…

Böyle acı günlerde ‘yardımlaşma’ , sonraki günlerde hep ‘yardımlaş ma !! ’ Böyle günlerde ‘onaralım, düzeltelim’ sonraki günlerde ‘satalım, mallarımıza katalım!’

Böyle günlerde ‘paylaşma’ sonraki günlerde ‘payıma-laşma!’

Böyle günlerde ‘acılarımıza ortak’ sonraki günlerde ‘neşenizden uzak!’

Böyle günlerde ‘afet’ sonraki günlerde ‘davet!’

Böyle günlerde ‘loji’ sonra ki günlerde ‘teknoloji!’

Böyle günlerde ‘santral’ sonra ki günlerde ‘nükleer santral!’ İnsanoğluna akılsızlıkları mı daha çok , kaderi mi daha çok acı verdi bilinmez…

Bir felaketi yaşamak nedir? .

5

YAKIN UÇTUK UZAKTIK, “Farklı

dönemleri olan sanatçının özellikle bu son UZAKTIK YAKIN GEÇTİK serisinde, kullanmış olduğu formlarla birlikte, özgürlük artık sadece bir arayış ya da temel bir yaklaşım olarak değil, kavram olarak da yerini alıyor.”

Hülya Küpçüoğlu Berna Erkün’ün yeni sergisinin adı benim yazımın da başlığını olarak değil, kavram olarak da yerini alıyor. Ancak resimlere ve oluşturuyor. ‘Yakın Uçtuk Uzaktık, Uzaktık Yakın Geçtik’… Oldukça içeriğine odaklandığımızda olayın sadece özgürlükle de sınırlı lirik bir söylemi içeren isim, öncelikle duygusal olanı çağrıştırıyor.

kalmadığını, sanatçının çevre olgusunu da gündeme getirmek istediğini

Aynı zamanda sanatçının resimlerinde gördüğümüz gibi içten gelerek fark ediyoruz. Bu yönelmede en belirgin etken, sanatçının, biçimsel yapılanın izleyiciye verdiği ilhamı da gündeme getiriyor.

anlamda resimlerinde yer yer peyzaj etkilerini arttırarak karşımıza

Sanatçının sanat hayatının başından beri değişmeyen temel yaklaşımı gelmesi, bu soyut ifade arasında flamingoların oldukça dikkat çeken bir özgürlük arayışı olarak karşımıza çıkıyor. Farklı dönemleri olan yaklaşımla, fırtına gibi esen, dinamik ve ekspresif yüzeylerin üzerinde sanatçının özellikle bu son serisinde, kullanmış olduğu formlarla iki boyutlu bir yaklaşımla sunuyor olması… Bu iki zıt yaklaşım bizi birlikte, özgürlük artık sadece bir arayış ya da temel bir yaklaşım

6

konuya yaklaştırmanın bir yolu da aynı zamanda. Berna Erkün, bir

gün gazetede gördüğü, flamingoların temel besin kaynaklarından olan

eserinden yola çıkarak geliştirdiği bireysel sentezlerle, resimlerinde

ve Tuz Gölü’nde bulunan artemiaların yok olmasıyla ilgili bir haber var olan insana yönelik söyleminin çerçevesini genişletiyor. Her ne üzerine, göç eden kuşlardan olan ve Türkiye’de Tuz Gölü’ne gelen kadar bu sergisinde ön planda olmasa da, sanatçının, Uzak Doğu ve flamingolara yoğunlaşıyor. Bu haber yanı sıra, kuşların, göç ederken

Doğu etkisi içerisinde, titiz ve detaycı yaklaşımı uzantısında, kağıtları

yakın uçtukları halde uzak olmaları veya birden bire toplanarak yakın

keserek yaptığı oymalara da değinmeliyiz ki, üçüncü boyuta çağrışım

uçmaları, belli bir düzen içinde hareket etmeleri serginin adının da

yapan bu öge ile Erkün, geometrik formlarla ilişki kurarak, bize, başka

ortaya çıkmasını sağlıyor. Bunun yanında azalan besin kaynakları,

bir yolun izlerini gösteriyor…

yağmurlar ve kuraklık sonucunda başka yerlere göç eden veya ölen Erkün’ün yapıtlarına baktığımız zaman renklerin ışıklı etkisi, kuşların sayısının hızla azalması, bu bağlamda yaşanan çevre felaketi, neredeyse insanın gözünü alan ve tüm yüzeye yayılmış bir etkide sanatçının yaklaşık 2005’lerden beri gündeme getirdiği bir konu.

görülüyor. Empresyonist dönem ve özellikle sanatçının ifadesi ile Monet

Ancak bu noktada, kuş formunun sanatçının resimlerine her ne kadar etkisi sanatçının resimlerinin değişmeyen temel gönderimlerinden.

2005’lerde yansıdığını söylesek de, aslında resim hayatının başından

Yanı sıra sanatçının yıllar boyunca yapmış olduğu çocuklarla resim

itibaren desenlerinde var olduğunu da eklemeliyiz. Eserler karşında çalışmaları neticesinde, çocuk resimleriyle ilgili bağlantılar ve lirik birkaç adım uzaklaşıp baktığımızda ise resimlerin içinde yaşananların

soyut dışavurumcu Cy Twombly’nin etkileri kaçınılmaz bir biçimde

sanatçının resimlerine belli oranda bir dram kattığını fark ediyoruz.

sanatçının resimlerine yansır. Erkün’ün resimlerinde görülen çizgi

Ancak kompozisyonlardaki renklerin mavi ya da pembe tonlarda ögesi ve onun yüzeydeki devinimi kimi zaman yüzeyde kullanmış oluşu, tıpkı sanatçının sergi ismindeki kelime oyunu gibi, imge ve

olduğu ekspresif akıtmalar ve serbest fırça izlerinin birlikteliğinde

renk ilişkisinde de ironik bir tavrı çağrıştırıyor. Konu bu mevsimsel hissedilen belli belirsiz gerilim bize, her ne kadar sanatçının resimleri olayın gelip geçiciliği ve aynı zamanda da sürekliliği arasında da gidip

farklı konu izlerinden oluşsa da tüm resimlere yayılan pozitif etkiyi

geliyor. Tüm bunlar sanatçının konuyu belli bir oranda geriye itiyor

gösterir.

gibi gösteriyor ki genelde resim düzleminde sadece tek bir kuş formuna Serginin adı “kısaca düz yazı şeklinde yazılmış şiir diyebileceğimiz yer vermiş olması, bizde bu düşünceyi kuvvetlendiriyor. Devingen

Haiku’yu andırıyor, Haiku hem şiirin hem de düz yazının izlerini

yapı içerisindeki dinginlik, dramatik yapı içerisindeki belirsizlik taşır.” Sanatçının Haiku ile tanışması, 1990’larda Oruç Aruoba’nın lirik söylemi işaret eden yapılar olarak karşımıza çıkıyor. Sanatçının

çevirisini yaptığı Başo’nun ‘Haiku’ adlı kitabını okuduktan sonra

resimleri her ne kadar ekspresif ve devingen olsa da, sanat hayatının

başlıyor ve kendisinde var olan sözcük oyunlarını neredeyse sonraki

başından beri var olan Zen felsefesine-Japon kültürüne yaptığı

tüm sergilerinde gösteriyor. Yeni sergisinde yine bir sözcük oyunu ile

göndermeler, titiz yaklaşımında ve resimlerinin geneline yayılan dingin karşımıza çıkan Erkün, olgunluk döneminde, bilgece bir yaklaşımla ve duru ifadenin izlerinde görülebilir. Erkün’ün resimleri içerisinde karşımıza çıkıyor. Filozofça bir söylemle bize çeşitli aforizmalar ya da seçtiği çeşitli yazılar ya da harita görseli gibi farklı bir malzemenin kısa metinler fısıldıyor. Şimdi durup, bu fısıltılara kulak kabartıp, sesli yüzeyde konumlandırması, önceki resimlerine atıfta bulunarak, az düşünme zamanı… önce bahsettiğimiz konuyu belli bir oranda geri çekmesi ile orantılı ve resimlerindeki çok katmanlı yapıyı vurgulamanın da bir yolu.

Erkün’ün eserlerinde yine 2005’lerden beri var olan Lübnan’lı filozof, yazar ve ressam Khalil Gibran’ın etkileri, bu yeni serisinde daha belirgin

Ermiş- Halil Cibran - Çevirmen: Aytunç Altındal, Anahtar Kitaplar

bir biçimde ortaya çıkıyor. Gibran eserlerinde genel olarak, Doğulu bir

Yayınevi ( arka kapak yazısı)

düşünce sistemi yanında, Uzak Doğu ve Yakın Doğu düşüncesini de Ocak 1995 sentezleyerek şiirsel bir anlatımla toplumsal olaylara farklı bakış açıları 'Haiku' Başo (Matsuo Kinsaku) Çevirmen: Oruç Aruoba, Varlık getiren bir filozof. Berna Erkün özellikle Gibran’ın ‘Kum ve Köpük’ adlı Yayınları, Ocak 1998

7