1
Schiebaraj
Centrum Beeldende Kunst Schiedam
2
Inhoudsopgave
2
Voorwoord
4
Leeswijzer
5
Voorgeschiedenis
6
CBK Schiedam
7
Projectteam
8
Samenwerking
9
Thema NL-TR 400
10
Huisstijl
16
Culturele programmering AMUSE
16
A-I-R GESTALTUNG
20
OPENING
21
NACHT VAN DE GESCHIEDENIS
24
CORNELIS HAGA IN TURKIJE
25
A-I-R SARAH VAN DER POLS
26
DAG VAN DE RECHTEN VAN HET KIND 28 SUIKERZOET FILMFESTIVAL
30
A-I-R HALIL ÖZPAMUK
32
LITERAIR CAFÉ
33
YOIA
34
WINTERHART
36
39
Wie volgt…
42
Mede mogelijk gemaakt door…
44
Colofon
Voorwoord Peter Groeneweg
Peter Groeneweg op het dak van de Monopole, foto Sebastiaan Knot
4
5
Gisteren opening Schiebaraj was een succes! Bedankt allemaal! #Schiebaraj Café Sjiek
Voorwoord We hebben fantasie, poëzie, ontmoeting, inspiratie, eten en drinken nodig om te leven, om samen te genieten. Als mens, als gezin, als vriend, als buurt, als stad. Schiebaraj was in het afgelopen najaar ‘the place-to-be’ waar dit gebeurde. Ons tijdelijk Turks-Nederlands fusionrestaurant, ook wel pop-up restaurant genoemd, in de voormalige Monopole: het was een genot om daar te mogen zijn. Ik vind Schiebaraj heel verrassend en meer dan geslaagd en ik geef graag mijn complimenten aan de initiatiefnemers, in het bijzonder aan het CBK Schiedam. Het CBK Schiedam heeft in samenwerking met ondernemers, kunstenaars en bewoners dit grootschalige participatieproject met succes opgezet. Het was weer druk in en rond de Monopole, de prachtig gelegen voormalige bioscoop in het hart van de stad op de kruising tussen winkels en museumkwartier. Het is een van de dragers van ons bijzondere erfgoed dat op een ludieke manier opnieuw in gebruik is
genomen. Schiebaraj heeft verschillende groepen geprikkeld om bijeen te komen en kennis uit te wisselen. CBK, hartelijk dank voor jullie inzet. Het is een van de initiatieven waar ik als wethouder Binnenstad bijzonder blij mee ben, omdat het kunst en cultuur van verschillende Schiedammers met uiteenlopende achtergronden en tradities bijeenbrengt. Uniek, omdat het kunst bij de Schiedammers brengt en een belangrijke rol vervult als het gaat om cultuureducatie en -participatie in onze stad. De dichtregel van Nazim Hikmet op de etalageruit van Schiebaraj typeert het project Schiebaraj treffend: Dus in welke toestand op welke plek ook Moet je leven als ging je nooit dood Ik wens de Monopole nog veel pop-up projecten en u natuurlijk veel leesplezier. Peter Groeneweg Wethouder Binnenstad
Leeswijzer Annerieke Kooi
Luuk Elderkamp, bedrijfsleider van Café Sjiek
Leeswijzer Samen eten en drinken verbindt! Met dat idee opende op 12 oktober 2012 in de voormalige bioscoop Monopole in Schiedam het Turks-Nederlandse pop-up restaurant Schiebaraj. Twee maanden lang kwamen Schiedammers, ondernemers en kunstenaars in Schiebaraj samen om heerlijk te eten, ideeën te delen én te werken. Schiebaraj is een participatieproject van het Centrum Beeldende Kunst (CBK) Schiedam en was van 12 oktober tot en met 21 december geopend. Het idee voor dit pop-up restaurant is ontstaan vanuit de viering van 400 jaar handelsbetrekkingen tussen Nederland en Turkije, dat het hele jaar 2012 in Nederland werd gevierd. En in Schiedam in het bijzonder aangezien de eerste ambassadeur, Cornelis Haga, uit onze stad afkomstig is. Dit boekje beoogt een vastlegging van een zeer geslaagd project dat geresulteerd heeft in een tien weken goed draaiend restaurant. Tezamen met een afwisselende thematische culturele programmering en grote diversiteit aan Artists-in-Restaurant heeft de stad dit initiatief als zeer uniek ervaren. De gekozen stijl voor deze publicatie is in dezelfde lijn als van eerder verschenen publicaties en de vorm is die van een knipselkrant, waarin ik hoop de lezer te prikkelen. Ik wens alle medewerkers aan het project, alle bezoekers en andere geïnteresseerden veel leesplezier. Annerieke Kooi Coördinator CBK Schiedam
7
Voorgeschiedenis
Voorgeschiedenis De locatie van Schiebaraj is minstens even bijzonder en belangrijk als het concept van het pop-up restaurant. Op de hoek van de Hoogstraat en de Appelmarkt, in het hartje van Schiedam, staat een bioscoopgebouw uit 1921. Het ontwerp is van de Schiedamse architect A. Stahlie en bevat elementen uit de Art Deco, de decoratieve stijlperiode die erg populair was in de jaren ‘20. Aanvankelijk heette de bioscoop Pandora. Deze werd in de jaren ’30 omgedoopt tot Monopole, onder welke naam het pand tot op heden bekend staat. Omstreeks 1970 sloot de Monopole zijn deuren. Het gebouw huisvestte daarna verschillende activiteiten, waaronder laatstelijk een discotheek. Sinds de jaren ’90 stond het pand leeg. Om verval tegen te gaan heeft de Gemeente Schiedam in 2010 opdracht gegeven tot cascoherstel, waarbij de buitenzijde in de oorspronkelijke staat is teruggebracht. Dit
Monopole, foto Robert Collette
unieke pand is door de centrale ligging, rijke historie en rauwe sfeer de ideale plek voor een Schiedams pop-up restaurant.
Volop drukte bij pop-up restaurant Schiebaraj. Leuk initiatief! #Schiedam pic.twitter.com/YT49nELd Marcel R. Bregman
CBK Schiedam
8
CBK Schiedam Het CBK Schiedam is de verzamelplaats van kunst, cultuur en creativiteit in de stad. Het centrum treedt op als initiatiefnemer en organisator van kunstprojecten; op scholen, in de wijken en bij ondernemers. We brengen kunst onder de aandacht door middel van tentoonstellingen en activiteiten. We zijn vraagbaak voor kunstenaar en liefhebber en brengen beiden met elkaar in contact. Als kunstuitleen hebben we een ruim en boeiend aanbod voor vele smaken. Een brede keuze bieden aan kunst, cultuur en creativiteit, dat is de missie van het CBK Schiedam. We laten ons daarbij inspireren door de stad Schiedam, haar bewoners, de historie en de actualiteit.
‌Participatieprojecten omvatten kunsten vormgevingsopdrachten die op een vraaggerichte manier tot stand komen en verband houden met de stedelijke ontwikkelingen, de behoeften van wijken en bewoners. Denk hierbij aan community-art projecten, opdrachten waarbij instellingen (bijv. scholen) worden betrokken, educatieve projecten over de (historie van de) stad en projecten die de creatieve economie stimuleren‌
(Uit: notitie CBK Schiedam, april 2009)
Bent u al in #Schiebaraj geweest in #Schiedam? ontdekschiedam.nu/nieuws289 VVV Promotie Schiedam
9
Projectteam
Projectteam Een projectteam van creatieven was verantwoordelijk voor het concept van Schiebaraj en bestond uit Annerieke Kooi, Anouk van Mil, Marco Jongeneel en Arne Hendriks. Annerieke Kooi is initiatiefnemer van het project en werkzaam als coördinator van het CBK Schiedam. Kooi is gefascineerd door het spanningsveld tussen kunst en toegepaste vormen van kunst. In het participatieproject is zij op zoek gegaan naar een sterk concept waar de uitdaging nadrukkelijk lag in het verbinding leggen tussen mensen in het algemeen en mensen uit verschillende culturen in het bijzonder. Met name de verscheidenheid aan samenwerkingspartners en het aantrekken van andere doelgroepen is in dit project van grote meerwaarde gebleken. Anouk van Mil is grafisch ontwerper, bedrijfskundige en tekstschrijver. In het werk van Van Mil gaan onderzoek en communicatie altijd samen. Haar insteek is immer creatief, ondernemend, idealistisch en nieuwsgierig. Van Mil is eerder als projectleider aan het CBK verbonden geweest, tijdens het tien dagen durende festival Stadslab Schiedam in september 2011. Marco Jongeneel is eigenaar van ontwerpbureau Vijf890. Hij is meervoudig organisator van het WK Skateboarden in Rotterdam en was bestuurslid van de Rotterdamse Kunststichting. Verder is hij initiatiefnemer van de ‘Kerngroep Westblaak’, strijdend voor ‘skaterechtvaardig-
Instructable Restaurant, Arne Hendriks
heid’. Jongeneel heeft eerder een project Groeten uit Schiedam in opdracht van het CBK uitgevoerd; een aantal ansichtkaarten met-op-het-eerste-oog-bekende kiekjes, die bij nadere beschouwing skaters tonen, die gevaarlijke skate-toeren verrichten. Arne Hendriks is geboren en getogen in Schiedam en is van oorsprong kunsthistoricus. Gaandeweg zijn loopbaan is hij zich meer gaan toeleggen op conceptuele benadering van kunst in relatie tot maatschappelijke vraagstukken; zowel op stedenbouwkundig macroniveau als op vormgevingstechnisch microniveau en op het gebied van duurzaamheid. Hendriks werd door het CBK gevraagd een variant op het Instructable Restaurant te maken Instructable Restaurant is het eerste restaurant ter wereld waar letterlijk alles wat je ziet, gebruikt en eet van het online documentatieplatform instructables.com afkomstig is. Het zou een zogenaamde Instructable Picknick worden in het kader van het themajaar, maar van lieverlee is het project uitgegroeid tot een heus restaurant.
Samenwerking
10
Samenwerking Het projectteam heeft twee grote partijen samengebracht die Schiebaraj een warm hart toedragen en het pop-up restaurant mede mogelijk hebben gemaakt. De keuze viel op juist deze partijen vanwege hun avontuurlijke en ondernemende inslag en omdat beide een grote Schiedamse achterban hebben. NMS supermarkt is een van origine Turkse supermarkt op het Nieuwlandplein in Schiedam; een multiculturele supermarkt. NMS verkoopt talloze producten uit verscheidene continenten en heeft bovendien een verse slagersafdeling waar het vlees nog ambachtelijk klaargemaakt wordt. Zowel eigenaar Ahmet Yarim als bedrijfsleider Ramazan Erdem zijn zeer ondernemende mensen die graag aan het avontuur dat Schiebaraj heet, meewerkten. Café Sjiek is een typisch Hollands eetcafé, gevestigd op het oudste plekje van de stad: de Oude Sluis, naast het zakkendra-
gershuisje. Café Sjiek wordt gerund door eigenaren Martin Strik, Jeroen Zeeman en Vincent van Ardenne en bestaat sinds 2002. Het pand heeft echter een lange geschiedenis. Sinds 1845 heeft het pand al een horecafunctie: het was hier waar de zakkendragers destijds hun verdiende loon kwamen verteren. Zoals de naam al zegt (sjiek: is Limburgs voor leuk en gezellig) is het goed toeven in het café. Het voelt alsof je bij een goede vriend op bezoek bent.
Bezoek NMS Supermarkt
Gisteren de tweede dag #schiebaraj en al wéér gezellig druk! Van harte Sjiek en bedankt allemaal… CBK Schiedam
11
Themajaar NL-TR 400
ANDERE PROJECTEN
Themajaar NL-TR 400 De themajaren zorgen ervoor dat elk jaar een aantal specifieke highlights van Schiedam aan een breder publiek voor het voetlicht worden gebracht en dat (bestaande) initiatieven samen komen. Bijzondere en afwisselende gebeurtenissen uit het rijke verleden van de stad komen tot leven tijdens de vele exposities, culturele evenementen en activiteiten. Schiedam geeft met het themajaar Verborgen Schatten in 2012 haar geheimen prijs. Een van de verborgen schatten van Schiedam is Cornelis Haga. Hij was de eerste ambassadeur van Nederland die 400 jaar geleden het recht kreeg om handel te drijven in het Ottomaanse Rijk. In 2012 vierden Turkije en Nederland dit 400 jarige handelsjubileum. Door Cornelis Haga heeft Schiedam een bijzondere positie in deze nationale viering. Bovendien kent Schiedam de grootste Turkse gemeenschap in Nederland. Op vrijdag 16 maart werd het themajaar feestelijk geopend in de Groteof Sint Janskerk. Projectleider: Aysel Kaya.
Marius Bauer in Turkije Stedelijk Museum Schiedam in de Grote- of Sint Janskerk Afz: Turkije Galerie Emmy Miltenburg De Turkse Tulp Galerie Connie Paap Schatkamers van Schiedam Een culturele wandeling langs tal van instellingen Tulpenfeest in Schiedam Nieuwland Week van de Amateurkunst In het teken van het themajaar Bazaar aan de Schie Stichting Mooiwerk Turkish treat Jenevermuseum Whirling Stichting Dance Motion Picture Verueno Muziek festival Biografie Cornelis Haga Stichting Musis en gemeentearchief Onthulling straatnaambord Hagastraat In welke naam zal ik u mijn verhaal vertellen? Stedelijk Museum Schiedam Betrekkingen Stichting Kunstwerkt Bruiloft Presentatie Over de liefde door Sevgi GĂźlen Verhalen van Turks Nederlandse huwelijken
Identiteit
12
Identiteit Het ontwerp voor de huisstijl werd door Vijf890 gemaakt en de raamstickers met logo en teksten werden uitgevoerd door reclamebureau Confetti. De huisstijl is een ‘fusion’ met een eigentijdse uitstraling, gebruikmakend van de kleuren van de logo’s van Café Sjiek en de NMS Supermarkt en van Oosterse patronen. In het kader van het pop-up karakter hebben we voor het interieur zoveel als mogelijk gebruik gemaakt van bestaand meubilair. Stoelen en tafels zijn allemaal uit het CBK meegenomen. Niet alleen is het een tijdloze en ruwe vormgeving, ook is het mogelijk om er allerlei andere opstellingen mee te maken. En bovendien bood het de mogelijkheid om met z’n allen aan lange tafels plaats te nemen, geheel volgens het concept van delen en bij elkaar aanschuiven. De lounge bestond uit gestapelde kratten geleend van NMS supermarkt in de-
zelfde kleuren als voor de huisstijl werden gebruikt. Op de kratten lagen kussens in tijkstreep met weer dezelfde kleuren. Dergelijke kussens zijn zowel in traditionele Turkse interieurs als in moderne Westerse huiskamers terug te vinden. Aangezien er alleen in een noodtoilet is voorzien tijdens de verbouwing van de Monopole, die bovendien direct in de restaurantruimte uitkomt, moesten we een andere oplossing verzinnen. We kozen voor een achteraf gelegen plek waar we tijdelijke toiletten in sympathieke strandhuisjes plaatsten. Heel erg pop-up! Speciaal voor Schiebaraj hebben we een professionele website laten maken. Via www.schiebaraj.nl konden de gasten reserveren voor het eten. Tevens werd op de website informatie gegeven over het project en de culturele activiteiten.
13
Flyer voorzijde
Flyer achterzijde
Theebon
Wijnetiket
14
15
16
AGENDA Zaterdag 15/09 14.00 – 17.30 uur Voorproefje Schiebaraj tijdens de opening van het culturele seizoen 2012. Donderdag 27/09 19.00 – 21.00 uur Bijeenkomst 400 jaar NL-TR: brainstorm en netwerkbijeenkomst. Maandag 8/10 – zondag 14/10 Artist-in-Restaurant: ontwerpbureau Gestaltung. Vrijdag 12/10 16.30 – 18.00 uur Feestelijke opening Schiebaraj door wethouders Johan Grijzen en Peter Groeneweg. Artist-in-Restaurant: onderzoeker en kunsthistoricus Arne Hendriks presenteert zijn plannen. Zaterdag 13/10 20.00 – 01.00 uur Nacht van de Geschiedenis: lezing en demonstratie buikdansen. Zaterdag 3/11 14.00 – 17.00 uur Cornelis Haga in Turkije in samenwerking met Gemeentearchief Schiedam: rondleiding en lezing. Maandag 12/11 – zondag 18/11 Artist-in-Restaurant: kunstenaar Sarah van der Pols samen met o.a. Marcel Wesdorp, Yasemin Sözer en studenten van de Willem de Kooning Academie Rotterdam. Zondag 18/11 Workshop etsen in het kader van de Internationale Dag van de Rechten van het Kind in samenwerking met communicatie- en projectbureau Tante Yo. Dinsdag 20/11 Kindergemeenteraad kookt en serveert in Schiebaraj in het kader van de Internationale Dag van de Rechten van het Kind in samenwerking met Stichting Kik’r. Donderdag 22/11 – zondag 25/11 Suikerzoet Filmfestival: demonstratie thee- en koffieceremonie met suikerzoete hapjes en vertoning van documentaire Martha Vonk gaat naar Istanbul van Hester Overmars. Donderdag 29/11 – zaterdag 1/12 Artist-in-Restaurant: fotograaf Halil Özpamuk schiet drie dagenlang snapshots in de Monopole. Zaterdag 8/12 Literair Café: met Orhan Zengin, Rob Dijkstra, Sietske Sötemann en muzikale begeleiding. Zondag 9/12 Yoga en Lunch in het penthouse van de Monopole in samenwerking met Yoia. Vrijdag 14/12 Winterhart: presentatie van Artist-in-Restaurant Arne Hendriks (en gasten) Vrijdag 21/12 Büyük Finali: eindfeest ter viering van 400 jaar Nederland-Turkije.
17
Krantenartikel Gemeentebericht Nieuwe Stadsblad 17.10.2012
Culturele programmering
18
Culturele programmering Tien weken lang had Schiebaraj een restaurantfunctie en werden Turks-Nederlandse fusion-gerechten geserveerd. Zowel Café Sjiek als NMS Supermarkt maakten hierbij gebruik van hun eigen identiteit en expertise. NMS leverde het merendeel van de noodzakelijke producten en Sjiek nam zelfs de volledige keuken, de bar en het eigen personeel mee. Het restaurant was van donderdag tot en met zondag geopend. Naast het draaien van een goedlopend restaurant werd er een doorlopend cultureel programma aangeboden. De programmering werd ingevuld door Artists-in-Restaurant (kortweg A-i-R, een verbastering van Artist-in-Residence) en daarnaast zijn er diverse activiteiten georganiseerd, waarin het thema ‘eten’, het themajaar NL-TR 400, de Monopole of een combinatie van deze elementen centraal stonden.
AMUSE Zaterdag 15 september 2012 Het weekend van de opening van het nieuwe culturele seizoen 2012 was voor Schiebaraj aanleiding om alvast voor één middag haar deuren te openen. In dat weekend in september vond tevens de opening van de tentoonstelling In welke taal zal ik u mijn verhaal vertellen in het Stedelijk Museum Schiedam plaats. Vanwege de fantastische ligging van de Monopole, direct tegenover het museum grepen wij deze gelegen-
heid aan om alvast een voorproefje te geven van het pop-up restaurant Schiebaraj. Voor de gelegenheid was de entree van de Monopole tijdelijk ingericht als Turkse supermarkt met verse groente en fruit en typisch Turkse producten. Chefkok Martin Strik van Sjiek bereidde een lekkere amuse van tonijn en burgul. De hapjes werden aan museumbezoekers en winkelend publiek aangeboden en vonden gretig aftrek onder de nieuwsgierige bezoekers.
19
Krantenartikel Gemeentebericht Nieuwe Stadsblad 17.10.2012
Al maanden voor de feestelijke opening van Schiebaraj zetten de ‘horecamannen in hart-en-nieren’ van het Schiedamse Café Sjiek zich enthousiast in om het pop-up restaurant mogelijk te maken. Vanuit hun schat aan ervaring en liefde voor het eten én avontuur hebben Vincent van Ardenne, Martin Strik en Jeroen Zeeman een interessante combinatie gezocht tussen de Turkse en Nederlandse keuken. Dit heeft geresulteerd in een uniek en wisselend menu, waarin beide kookculturen met elkaar verweven werden. De bijzondere gerechten samen met de hoge kwaliteitseisen en het sfeervolle gastheerschap van deze heren maakten Schiebaraj tot een bijzondere aanvulling in het Schiedamse horecalandschap. Met 10 weken lang lovende reacties en volle tafels als bewijs. Door Anouk van Mil, projectleider Schiebaraj
Krantenartikel Wennekerpand programma van 17 t/m 23 september 2012
Culturele programmering
20
Tijdens de borrel Hollandse bittergarnituur, olijven & gerookte amandelen Menu diner Brood met mezze ***** Petite grande entree (kebab / boregi / kipspies / gamba’s / herdersalade / mini soep) ***** Mixed plateau met hoofdgerechten (lamskoteletten, zeebaars & gÜzleme) ***** Petit grand dessert (granite, sutlu tatlisi, hangop) ****** Koffie / thee met baklava
Lekker hoor! @Schiebaraj pic.twitter.com/cfy55Fcu Soesja Boode
21
Entree van de Monopole tijdens ‘Amuse’
Culturele programmering
22
ARTIST-IN-RESTAURANT: GESTALTUNG Maandag 8 oktober t/m donderdag 11 oktober 2012 De eerste Artist-in-Restaurant was ontwerpbureau Gestaltung. Zij trapten als eerste af aangezien zij het werk voor aanvang van de opening opleverden. In het ontwerp voor het lichtplan ging Gestaltung uit van het concept van het pop-up restaurant. Vandaar dat het lichtplan een overkoepelend object was, een wolkendek, waar centraal verlichting uit scheen. Geen persoonlijke lichtpunten dus waar je knus met z’n tweetjes omheen zit tijdens een avondje dineren bij kaarslicht. Schiebaraj ging over verbinden en ontmoeten en kennis en ervaring uitwisselen. In de achterruimte van de benedenverdieping werden drie grote lichtarmaturen geplaatst. Daar werd de connectie met de keuken gelegd Dit was de plek waar overleggen plaats vonden en workshops werden gegeven. Tevens was daar de werkruimte voor de Artists-in Restaurant. De lounge was een ruimte waar juist wat intiemere gesprekken gehouden konden worden. Bezoekers zaten hier op banken met rode kaarsverlichting. Tevens was dit de presentatieruimte, geschikt voor borreltjes of speciale evenementen. Het dinerende publiek kon participeren óf ongestoord van het eten genieten. Arne Hendriks spreekt tijdens de opening Aan het plafond hangt het lichtontwerp van Gestaltung
23
Wethouder Grijzen opent pop-up restaurant Schiebaraj van @cbkschiedam in Monopole pic.twitter.com/m2YOOXJv Carolien & Ineke, Cultuurscouts
OPENING Vrijdag 12 oktober 2012 De opening van Schiebaraj in de voormalige bioscoop de Monopole vond onder grote belangstelling plaats. Wethouders Johan Grijzen (Cultuur) en Peter Groeneweg (Binnenstad) namen symbolisch de eerste
Aankondiging van de opening
hap van een Turks-Nederlands gerecht en roemden het pop-up initiatief. Peter Groeneweg daagde de aanwezigen uit om soortgelijke ideeën te initiëren. Tijdens de opening bereidden Turkse moeders van het project ‘Samen Smaken Maken’, onder begeleiding van Ayfer Ülker-Aydogdu en Sarab Hamel, de heerlijkste hapjes. Het publiek maakte onder andere kennis met verschillende soorten börek, gevuld met kaas en gehakt, diverse soorten gözleme en aardappel-, kool- en groenteballetjes. Tevens was het de beurt aan Artist-in Restaurant Arne Hendriks om uitleg te geven over het onderzoek naar de leegstand in de Hoogstraat. De komende tien weken was de Monopole zijn habitat van waaruit hij zijn fascinatie voor stedenbouwkundige groei en krimp aan een nader onderzoek kon onderwerpen. Het bleef niet bij een grote opkomst tijdens de opening: het hele weekend was het gezellig druk en liepen vele Schiedammers binnen om het bijzondere interieur te bewonderen. En om te genieten van het lekkere menu natuurlijk!
24
Krantenartikel AD 09.10.2012
25
Krantenartikel AD 13.10.2012
Heerlijk eten! Super initiatief. Cindy Meijer
Culturele programmering
Net bij de opening van #Schiebaraj geweest in #Schiedam, leuk inititatief, lekker eten en erg originele toiletten ;) twitpic.com/b3h65c Mariska Warnaar
NACHT VAN DE GESCHIEDENIS Zaterdag 13 oktober 2012 Het hele weekend stond Schiedam in het teken van oude verhalen en historische plekken, tijdens de Nacht van de Geschiedenis. Dit jaar was het thema bepaald vanuit de landelijke organisatie ‘Arm en rijk’. Op verschillende locaties konden liefhebbers van geschiedenis, cultuur, muziek of een goed verhaal genieten van een gevarieerd programma. Er was een uitgebreid programma van lezingen, optredens, demonstraties en rondleidingen. In de Monopole werd een lezing gegeven en was er een demonstratie buikdansen. Het voormalige filmtheater leende zich uitstekend voor een cultuurhistorisch evenement als dit. De Nacht van de Geschiedenis werd georganiseerd door Han van der Horst, Reinard Maarleveld en Marianne Ames.
26
27
CORNELIS HAGA IN TURKIJE Zaterdag 3 november 2012 De historische achtergrond van Schiebaraj werd verzorgd met een lezing en rondleiding over het leven van de eerste Nederlandse ambassadeur in Turkije, de Schiedammer Cornelis Haga. De middag begon met Turkse thee in het restaurant. Vervolgens ging een twintigtal geïnteresseerden onder begeleiding van Jaap van Berge de
stad in langs enkele belangrijke plaatsen uit het leven van Cornelis Haga. Tijdens de rondleiding werd onder andere de Muradiye Moskee bezocht. Aan het einde van de tocht hield dr. A.H. (Sander) de Groot, emeritus hoogleraar Turkologie, een lezing over het – niet onbesproken – luxe leven van Haga in Istanbul. Met dank aan het Archief van de Gemeente Schiedam.
Bijeenkomst ‘Cornelis Haga in Turkije’
Lezing door Sander de Groot
Lekker toch! Linzensoep en ballen op zijn Turks! Schiebaraj in het hart van de stad! #Schiedam pic.twitter.com/BNW1B5Sq Ben Dubbeldam
Culturele programmering
Tekening in Schiebaraj van Sarah van der Pols
28
29
ARTIST-IN-RESTAURANT: SARAH VAN DER POLS Maandag 12 november t/m zaterdag 17 november 2012 Eerder in 2012 vertoefde beeldend kunstenaar Sarah van der Pols twee weken aan de Pammukale University in Denizli, Turkije. Tijdens deze periode gaven de deelnemende kunstenaars gastlessen aan de afdeling Fine Arts van deze universiteit. Doel van het project was een interculturele dialoog op gang te brengen tussen de Europese Unie (medefinancier) en Turkije. CBK Schiedam heeft Van der Pols gevraagd een werk in Schiebaraj te maken. Naast een eigen werk nodigde zij op haar beurt kunstenaar Yasemin Sรถzer uit, tevens betrokken bij het interculturele project in Denizli. Daarnaast nodigde zij op dinsdag 13 november tweedejaars studenten van de afdeling Grafiek en Tekenen van de Willem de Kooning Academie Rotterdam uit om samen driedimensionale tekeningen te vervaardigen op deze rauwe locatie. En zo verschenen geheel onverwacht de mooiste spontane tekeningen in Schiebaraj.
Pop-up! fb.me/21fu7QDIV Martin Strik
Kunstwerk student Willem de Kooning Academie
Kunstwerk student Willem de Kooning Academie
Culturele programmering
30
DE DAG VAN DE RECHTEN VAN HET KIND Etsen maken Zondag 18 november 2012 Tijdens de workshop leerden Schiedamse kinderen etsen maken in het kader van de Internationale Dag van de Rechten van het Kind. Tijdens deze workshop, mede mogelijk gemaakt door Tante Yo, werd in eerste instantie uitgebreid gesproken over de Rechten van het Kind. Voor onze Westerse kinderen is dit zo vanzelfsprekend, maar in een groot deel van de wereld helemaal niet. Alle aanwezige kinderen kozen een ‘Recht’ zoals dat verwoord is in het Internationaal Verdrag Inzake de Rechten van het Kind, zoals het Recht op Voeding, het Recht op Onderwijs, het Recht op Spelen. De kinderen verbeeldden de gekozen Rechten in een tekening. Vervolgens werden de tekeningen in een plaat perspex geëtst, en de etsplaten afgedrukt op handgeschept papier.
Affiche workshop ‘Etsen maken’
Omgekeerde wereld
Bediening tijdens de Dag van de Rechten van het Kind
Dinsdag 20 november 2012 Het waren de kinderen die deze avond de keuken en de bediening van pop-up restaurant Schiebaraj overnamen. Schiedamse kinderen waren door Stichting Kik’r uitgenodigd om deze ‘volwassen’ werkzaamheden in het pop-up restaurant voor één avond op zich te nemen. Naast een groot aantal volwassenen, dat van het diner mocht genieten, zat ook de kindergemeenteraad aan tafel. De door Stichting Kik’r aangewezen gastheer en gastvrouw lanceerde stellingen over de rechten van het kind, die aan tafel werden besproken.
31
Resultaten van de workshop ‘Etsen maken’
Culturele programmering
32
SUIKERZOET FILMFESTIVAL Donderdag 22 november t/m zondag 25 november 2012 De stad Schiedam werd net als de afgelopen zeven jaar vier dagen lang overspoeld met filmliefhebbers, die de prachtigste films op Schiedams meest bijzondere locatie kwamen bewonderen tijdens het Suikerzoet Filmfestival. Dit jaar mocht de Monopole natuurlijk niet ontbreken als bijzondere locatie. Het gehele weekend konden mensen de documentaire ‘Martha Vonk gaat naar Istanbul’
van Hester Overmars zien, voorafgaand of gevolgd door een speciaal Suikerzoet Filmmenu. Op zaterdag en zondag kwamen moeders van ‘t Meesterwerk naar Schiebaraj om een demonstratie te geven van de Turkse koffie- en theeceremonie en zelfgemaakte Suikerzoete lekkernijen aan te bieden, onder andere tulumba tatlisi, helva en diverse vijgen/walnoot-hapjes. Het materiaal voor de theeceremonie werd geleend van NMS supermarkt, waaronder een semaver, cay tepsilisi, cezve, cay theeglazen en fincan kopjes.
Suikerzoete hapjes
Documentaire ‘Martha Vonk gaat naar Istanbul’
Ik heb bij NMS al een coupon gescoord voor een gratis kopje cai, oftewel thee! Eva Nagtegaal
33
Krantenartikel Suikerzoet Filmfestivalkrant 2012
Was een goeie!!! Tyler Wat Doe Je
Lekkkker!! Femke van den Biggelaar
Culturele programmering
34
Schiebaraj bezoekers geportretteerd door Halil Özpamuk
ARTIST-IN-RESTAURANT: HALIL ÖZPAMUK Donderdag 29 november t/m zaterdag 1 december 2012 Fotograaf Halil Ibrahim Özpamuk heeft in het kader van 400 jaar diplomatieke handelsbetrekkingen tussen Nederland en Turkije fotoportretten gemaakt van Schiedammers met een Turkse achtergrond. Deze zag hij als nieuwe ‘Ambassadeurs’ die hun steentje in de maatschappij bijdragen om de vriendschappelijke banden tussen de beide landen en culturen te versterken. De foto’s waren zowel in Schiebaraj te bewonderen als in projectruimte CS, op het Stationsplein in Schiedam.
Tijdens de Artist-in-Restaurant periode in Schiebaraj bewoog Özpamuk zich tussen de gasten in het restaurant en maakte snapshots. Via zijn camera, die doorgaans een grens is tussen geportretteerde en observator (fotograaf) kroop hij dicht op de huid van de geportretteerde en maakte hij heel intieme portretten van toevallige gasten. Halil Ibrahim Özpamuk is geboren in Turkije en opgegroeid in Rotterdam. Halil Özpamuk heeft een journalistieke achtergrond en houdt zich momenteel voornamelijk bezig met fotografie en documentaires. Momenteel werkt hij aan zijn eerste documentaire ‘Oude knokkers, jonge boksers!’.
35
LITERAIR CAFÉ
Even eten in Schiebaraj, leuk midden in de binnenstad van mooi Schiedam! Wijn is al top! pic.twitter.com/
Zaterdag 8 december 2012 Schiebaraj stond deze avond volledig in het teken van poëzie en muziek. Orhan Zengin en Rob Dijkstra brachten een TurksNederlands poëzieprogramma waarbij de één een gedicht in het Turks las en de ander daarna in het Nederlands. Vertaalster Sytske Sötemann, samensteller van de schitterende bloemlezing Moderne Turkse poëzie, verhaalde over de Turkse poëzie in de 20e eeuw en vertelde over haar beroep als vertaler. Het programma werd ondersteund door twee getalenteerde muzikanten van Codarts Academie Rotterdam: Marina LiontouMochamed en Alexandros Papadimitrakis. Zij speelden moderne en traditionele Turkse stukken, maar ook Griekse muziek waarbij Marina zong en de bezoekers een avond lang dansend door de Monopole gingen!
gBpbT47q Ben Dubbeldam
Dansende mensen tijdens het Literair Café
Culturele programmering
36
YOIA Zondag 9 december 2012 Op deze koude en waterige winterochtend vond een unieke samenwerking plaats tussen yogastudio Yoia en het CBK Schiedam. Een inspirerende yogales op een ietwat ongebruikelijke plek: het penthouse van de Monopole! Met prachtig uitzicht over de skyline van Schiedam, met haar historische centrum en hoge molens. De yogaochtend werd afgesloten met een meditatie en een overheerlijke en toepasselijke lunch in het restaurant.
Flyer voorzijde
Yogales in het penthouse van de Monopole
Lunch in het restaurant van Schiebaraj Flyer achterzijde
37
“Een mooie les in een prachtig, karakteristiek pand. Leuk ook dat het thema van de les verbinding was, dat wat Schiebaraj eigenlijk is...”
“Verbinden als thema was dubbel mooi omdat de yogales je in staat stelde je te verbinden met de ruwe schoonheid van een prachtig historisch pand. En zo ook te verbinden met de stad waar je woont, en daarmee een brug te slaan, van vroeger naar nu. En, net als bij het gebouw, gaat het bij de yoga om de essentie, los van de opsmuk. Daarmee ondersteunde de locatie op fantastische wijze het doel van de yogaworkshop.” Uitspraken van deelnemende cursisten
Heerlijk gegeten bij #schiebaraj en ook nog een workshop #buikdansen gehad! Het was weer a Perfect Day! #Welterusten! pic.twitter.com/oL6tckNW Joke van Noort
Culturele programmering
38
Iedere paar weken is op een krijtbord in de etalage van Schiebaraj aan de Hoogstraatkant een poëzieregel geschreven. De poëzieregel is in het Turks geschreven, in het Nederlands vertaald en samengesteld door Orhan Zengin en Rob Dijkstra • Yani nasil ve nerde olursak olalim ç gibi yasanasak ç Hiç ölünmeyecekmis Dus in welke toestand op welke plek ook Moet je leven als ging je nooit dood (Nazim Hikmet)
• Sana dün bir tepeden baktım azîziIstanbul! ŭ ŭ Görmedim gezmedigim, sevmedigim hiç bir yer
Mijn geliefd Schiedam, gisteren heb ik jou vanaf een andere molen bekeken!
Schiebaraj van buiten naar binnen
Ik zag geen plek waar ik niet van houd, waar ik niet heb rondgedwaald (Yahya Kemal Beyatli)
• ŭ nice yazsak söylesek gün bizim degil ŭ herçsey kendimize vaat ettigimiz anlar içindir
Hoeveel we ook schrijven of zeggen de dag is niet van ons maar voor de momenten waarop wij onszelf alles beloven (Murathan Mungan)
WINTERHART Vrijdag 14 december 2012 Winterhart was een evenement dat door de hele stad plaatsvond. Ook Schiebaraj nam deel aan het evenement met een presentatie van Artist-in-Restaurant Arne Hendriks. Hendriks nodigde op zijn beurt stedelijk onderzoeker Vincent Schipper uit. Zij bogen zich over de problematiek van de leegstand in steden, in het bijzonder die in de Hoogstraat. Vincent Schipper en Arne Hendriks werken regelmatig samen, onlangs nog in Tokyo waar zij het fenomeen ‘groei en krimp’ bestudeerden vanuit een stedenbouwkundig oogpunt.
39 39
Krantenartikel Winterhart Schiedamkrant 2012
Heerlijk gegeten! Marco Jongeneel
Jaa heeeel leuk! service een 9.8, eten 9.5 en aankleding 9.7. Aanradertje! Marjolein Rutgers
40 40
Uitnodigingsbrief De Bibliotheek Schiedam 22.01.2013
41
Wie volgt... Zaterdag 2 februari 2013 En toen was het voorbij… voor Schiebaraj dan. De volgende partij diende zich aan: de bibliotheek. Bibliotheek Schiedam heeft een nieuwe bedrijfsvoering en een nieuwe huisstijl en de Monopole biedt de bibliotheek een uitgelezen kans om haar nieuwe concept in de stad te presenteren. Geschoeid op de leest van het succesvolle CBK project, doen zij dit bij wijze van een pop-up bibliotheek. Door de bibliotheek ‘stand-up’ te noemen. De opening geschiedde door Kars Veling, voorzitter van de Vereniging Openbare Bibliotheken. Tevens spraken wethouder Johan Grijzen van Cultuur en Karin Visser, directeur van de Bibliotheek Schiedam het publiek toe op deze sympathieke ochtend. Met name het ondernemerschap van Visser als directeur werd geroemd, en daar is dit initiatief het levende bewijs van! Tenslotte nam de voorleesbrigade de ochtend op literaire wijze over.
Etalage van de bibliotheek in de Monopole
Stand-up bibliotheek in de Monopole
Hele leuke sfeer hier! Heel onderscheidend t.o.v. hoe je anders in Schiedam kunt eten – in positieve zin! Reimar von Meding
42
Krantenartikel Musis december 2012 / januari 2013
43
Mede mogelijk gemaakt door...
44
Aad Riepsaame
Geert Meedema
Ahmet Yarim
Halil Ă–zpamuk
Alexandros Papadimitrakis
Han van der Horst
Andy van der Meij
Hans de Kruijf
Annemiek Guis
Hans van der Sloot
Annemieke Loef
Henny van Leeuwen
Annerieke Kooi
Ineke Hagen
Anouk van Mil
Jaap van Berge
Arne Hendriks
Jacques Markus
Ayfer Ăœlker-Aydogdu
Janneke van Lisdonk
Aysel Kaya
Jeanette van Mil
Ben Dubbeldam
Jeroen Bot
Ber Heijster
Jeroen Zeeman
Bo Jongeneel
Jesse Franzen
Brenda Stad
Joch Elderkamp
Carolien Ruigrok- Nieuwland
Johan Grijzen
Caroline Nieuwendijk
John Verweij
Chris Coppens
Joke van Noort
Cilia Batenburg
Karin Vermeer
Cindy Meijer
Karin Visser
Diana Wind
Koos de Jong
Edwin Spek
Laurens Abbink Spaink
Eva Nagtegaal
Luuk Elderkamp
Eva Simon
Maikel van Berkel
Femke van den Biggelaar
Marcel R. Bregman
45
Marcel Wesdorp
Reinard Maarleveld
Marco Jongeneel
Renée Hartog
Marco Kruijt
Rob Dijkstra
Marianne Ames
Rob Roskam
Marijn Kuitert
Romanie Noordegraaf
Mariska Warnaar
Sander de Groot
Marjolein Rutgers
Sarab Hamel
Mink Kruijthoff
Sarah van der Pols
Miranda van Jaarsveld
Sean Jeronimus
Miranda Lockhorst
Sevgi Gülen
Marina Liontou Mochamed
Sietske Sötemann
Martin Strik
Soesja Boode
Moeders van ‘t Meesterwerk
Sonja Ammerlaan
Nathalie Lans
Studenten WdKA
Orhan Zengin
Suzanne Junte
Pamela Aandeweg
Tinka Heijnen
Pascal van Dalen
Tjitske Houkes
Peter Groeneweg
Ton Wallaard
Peter Heynsbroek
Vera van der Vlerk
Peter van Mil
Vincent van Ardenne
Peter Verschuuren
Yasemin Sözer
Pieter van der Most
Wies Peters
Ramazan Erdem
medewerkers Sjiek en Prego
Raymond Vredebregt
... en vele anderen
Reimar von Meding
Colofon
Schiebaraj Centrum Beeldende Kunst Schiedam, 2013
Opdrachtgever CBK Schiedam
Tekst Anouk van Mil en Annerieke Kooi
CBK Schiedam Wennekerpand Vijgensteeg 2 3111 PT Schiedam 010 470 98 27 www.cbkschiedam.nl
Redacteur Annerieke Kooi
Voorwoord Peter Groeneweg
Ontwerp en beeldredactie Studio Minke Themans
Lithograaf Marc Gijzen
Redactie Laurens Abbink Spaink, Tjitske Houkes en Anouk van Mil
Drukker Mediacenter, Rotterdam
Oplage 200 stuks
Fotografie CBK Schiedam, Anouk van Mil, Joke van Noort en Peter Scova Righini
47
48
