Sachxanhngoaigiao2015_vie by MOFA Viet Nam

Maõ soá:

32(V)8 CTQG - 2016

LỜI NHÀ XUẤT BẢN

ăm 2015 là một năm có nhiều sự kiện quốc tế rất quan trọng;

thiệu của Ủy viên Bộ Chính trị, Phó

là năm kỷ niệm lần thứ 70 ngày

Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao

thành lập ngành ngoại giao Việt

Phạm Bình Minh, đánh giá tầm quan

Nam với nhiều thành tựu nổi bật. Trong năm 2015, các chuyến thăm của Lãnh đạo Đảng và Nhà nước Việt Nam tới các đối tác chiến lược, bạn bè và các nước láng giềng; chuyến thăm của nhiều nguyên thủ các nước tới Việt Nam là những sự kiện quan trọng. Bên cạnh đó, chúng ta đã tổ chức thành công nhiều hội nghị quốc tế, tham gia tích cực các hoạt động của nhiều tổ chức quốc tế; và các hoạt động ngoại giao văn hóa cũng ghi nhận những dấu ấn tốt đẹp. Đây cũng là năm thành công của kinh tế đối ngoại, hội nhập sâu và có hiệu quả. Để phác họa rõ nét bức tranh toàn cảnh các hoạt động của ngành ngoại giao Việt Nam năm 2015, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia -

Cuốn sách mở đầu bằng Lời giới

trọng của việc xuất bản sách xanh ngoại giao trong việc hỗ trợ công tác thông tin, tuyên truyền trong nước và quốc tế về đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước Việt Nam. Nội dung chính của cuốn sách gồm sáu chương. Chương Một khái quát tình hình thế giới và khu vực, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước Việt Nam năm 2015. Chương Hai điểm lại các hoạt động ngoại giao song phương, trong đó nêu bật hoạt động ngoại giao với các nước láng giềng và các đối tác quan trọng, đặc biệt là việc xây dựng thành công khuôn khổ quan hệ đối tác chiến lược và đối

Sự thật tiếp tục phối hợp với Vụ

tác toàn diện với hầu hết các nước

Thi đua - Khen thưởng và Truyền

có ảnh hưởng lớn ở khu vực và trên

thống Ngoại giao, Bộ Ngoại giao

thế giới.

xuất bản cuốn sách xanh Ngoại giao Việt Nam - 2015.

Chương Ba đề cập hoạt động ngoại giao đa phương. 5

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Chương Bốn trình bày những

Cuốn sách hướng tới nhiều đối

kết quả của ngoại giao kinh tế,

tượng độc giả khác nhau, từ các nhà

ngoại giao văn hóa, công tác đối

nghiên cứu, giảng viên, sinh viên,

với người Việt Nam ở nước ngoài,...

học sinh đến đông đảo quần chúng

phục vụ sự nghiệp phát triển và bảo

quan tâm đến các hoạt động ngoại

vệ Tổ quốc.

giao của Việt Nam.

Chương Năm tập trung vào công tác đối ngoại Đảng, đối ngoại Quốc hội và đối ngoại nhân dân. Đặc biệt, Chương Sáu nêu rõ những nét lớn trong đường lối đối ngoại của Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII Đảng Cộng sản Việt Nam.

Trân trọng giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc. Tháng 6 năm 2016 NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA - SỰ THẬT

MỤC LỤC Trang Lời Nhà xuất bản........................................................................................................... 5 LỜI GIỚI THIỆU......................................................................................................... 9 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.......................................................................... 11

Chương Một

TÌNH HÌNH THẾ GIỚI VÀ KHU VỰC, CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƯỚC VIỆT NAM .............. 13

I. Tình hình thế giới và khu vực năm 2015........................................................ 13 II. Chủ trương chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước Việt Nam......... 15

Chương Hai

HOẠT ĐỘNG NGOẠI GIAO SONG PHƯƠNG ............................................ 19

I. Hoạt động ngoại giao với các nước láng giềng............................................. 19 II. Xây dựng khuôn khổ quan hệ đối tác chiến lược và đối tác toàn diện với hầu hết các nước có ảnh hưởng lớn ở khu vực và trên thế giới.............. 27 III. Hoạt động ngoại giao với các đối tác khác..................................................... 29

Chương Ba

HOẠT ĐỘNG NGOẠI GIAO ĐA PHƯƠNG ................................................. 40

I. Hoạt động ngoại giao tại Liên hợp quốc........................................................ 41 II. Hoạt động ngoại giao tại ASEAN.................................................................... 44 III. Hoạt động ngoại giao tại các cơ chế khu vực khác....................................... 46 IV. Hợp tác quốc tế và đấu tranh trong lĩnh vực dân chủ, nhân quyền............... 47

Chương Bốn

NGOẠI GIAO PHỤC VỤ SỰ NGHIỆP PHÁT TRIỂN VÀ BẢO VỆ TỔ QUỐC .......................................................................... 48

I. Ngoại giao kinh tế.............................................................................................. 48 7

Ngoại giao Việt Nam - 2015

II. Ngoại giao văn hóa và công tác thông tin đối ngoại.................................... 51 III. Công tác đối với cộng đồng người Việt Nam, bảo hộ công dân và pháp nhân Việt Nam ở nước ngoài................................................................. 54 IV. Ngoại giao góp phần giữ vững chủ quyền lãnh thổ, biển, đảo, bảo vệ an ninh Tổ quốc.................................................................................................. 58

Chương Năm

CÔNG TÁC ĐỐI NGOẠI ĐẢNG, ĐỐI NGOẠI QUỐC HỘI VÀ ĐỐI NGOẠI NHÂN DÂN .................................................................. 61

I. Công tác đối ngoại Đảng................................................................................... 61 II. Công tác đối ngoại Quốc hội............................................................................ 64 III. Công tác đối ngoại nhân dân........................................................................... 68

Chương Sáu

NHỮNG NÉT LỚN TRONG ĐƯỜNG LỐI ĐỐI NGOẠI CỦA ĐẠI HỘI ĐẢNG LẦN THỨ XII ................................................................... 73

I. Đánh giá kết quả việc thực hiện đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ XI............................................................................................................. 73 II. Dự báo tình hình thế giới những năm sắp tới............................................... 74 III. Mục tiêu, nhiệm vụ, đường lối, nguyên tắc và những định hướng lớn.......... 75 IV. Một số điểm mới trong đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ XII.......................................................................................................... 77

PHẠM BÌNH MINH Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao

LỜI GIỚI THIỆU

ăm 2015 có nhiều ý nghĩa rất

thế hệ luôn nêu cao tinh thần yêu

quan trọng vì là năm cuối thực

nước, đóng góp tích cực vào cuộc đấu

hiện các nhiệm vụ của Đại hội Đảng

tranh giành độc lập, thống nhất đất

lần thứ XI và Kế hoạch phát triển kinh

nước trước kia cũng như sự nghiệp

tế - xã hội 5 năm 2011-2015, chuẩn bị

đổi mới, hội nhập và bảo vệ Tổ quốc

Đại hội Đảng lần thứ XII, đồng thời

hiện nay. Kế thừa và phát huy truyền

là năm có nhiều ngày lễ trọng đại: kỷ

thống vẻ vang đó, trong năm qua,

niệm 85 năm ngày thành lập Đảng,

ngoại giao Việt Nam đã nỗ lực phấn

75 năm ngày thành lập nước, 40 năm

đấu và giành được nhiều thành tựu

ngày giải phóng miền Nam, thống

rất đáng tự hào, nổi bật là việc hoàn

nhất đất nước. Hòa trong không khí

thành quá trình xây dựng khuôn khổ

hào hùng của cả nước, ngành ngoại

quan hệ đối tác chiến lược và đối tác

giao cũng đã kỷ niệm 70 năm thành

toàn diện với hầu hết các nước có

lập, xây dựng và phát triển. Trong

ảnh hưởng lớn ở khu vực và trên thế

suốt chiều dài lịch sử của dân tộc,

giới, đồng thời lĩnh vực ngoại giao đa

đội ngũ cán bộ ngoại giao qua các

phương được nâng lên tầm cao mới. 9

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Năm 2015, Bộ Ngoại giao đã xuất

truyền sâu rộng, nghiên cứu quán

bản cuốn sách xanh đầu tiên Ngoại

triệt sâu sắc đường lối của Đại hội.

giao Việt Nam - 2014, thu hút được sự

Do đó, về nội dung, cuốn sách đề cập

chú ý của dư luận, bước đầu đáp ứng

các nội dung cốt lõi của đường lối đối

được những mục tiêu mà Bộ Ngoại

ngoại, những định hướng chiến lược

giao đề ra: sử dụng để tuyên truyền

của Đảng và Nhà nước về hoạt động

đường lối, chính sách và công tác đối

đối ngoại và hội nhập quốc tế, đặc

ngoại của Đảng và Nhà nước Việt

biệt là quan hệ của Việt Nam với các

Nam, phục vụ công tác nghiên cứu,

nước láng giềng và khu vực, các đối

giảng dạy, học tập và là tài liệu bổ ích

tác chiến lược, đối tác toàn diện, các

cho những người quan tâm đến hoạt

nước bạn bè truyền thống, sự tham

động đối ngoại của Việt Nam.

gia của Việt Nam vào các tổ chức,

Năm nay, Bộ Ngoại giao xuất bản

diễn đàn khu vực và quốc tế. “Ngoại

cuốn Ngoại giao Việt Nam - 2015 sau

giao đa phương - chủ động, tích cực hội

khi Đại hội Đảng lần thứ XII thành

nhập quốc tế, góp phần bảo vệ và phát

công tốt đẹp. Do đó, cuốn sách không

triển đất nước” là chủ đề của ngoại

chỉ điểm lại công tác đối ngoại của

giao Việt Nam năm 2015, vì vậy đây

Việt Nam trong năm 2015, mà còn là

sẽ là điểm nhấn của cuốn sách và sẽ

dịp để chúng ta nhìn lại cả hành trình

được thể hiện xuyên suốt cuốn sách.

5 năm đầy thắng lợi vừa qua. Đại

Về lĩnh vực hoạt động, cuốn sách đề

hội Đảng lần thứ XII đánh dấu bước

cập cả bốn trọng tâm công tác: ngoại

ngoặt có ý nghĩa quan trọng, tổng kết

giao chính trị, ngoại giao kinh tế,

30 năm đổi mới, đề ra phương hướng,

ngoại giao văn hóa, công tác đối với

nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội

người Việt Nam ở nước ngoài và lĩnh

5 năm (2016-2020) và chiến lược phát

vực đối ngoại Đảng, đối ngoại Quốc

triển 10 năm tới, mở ra một thời kỳ

hội, đối ngoại nhân dân.

phát triển mới của đất nước - thời kỳ

Tôi hy vọng cuốn sách đáp ứng

tiếp tục hội nhập quốc tế sâu rộng.

được kỳ vọng của mọi người và bạn

Để triển khai chủ trương của Đảng

đọc sẽ có quãng thời gian thú vị và bổ

ngay sau Đại hội, cần phổ biến, tuyên

ích khi đọc cuốn sách này. PHẠM BÌNH MINH

Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ABAC

Hội đồng tư vấn kinh doanh

BRICS

APEC

nổi (gồm Braxin, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi)

ACMECS Tổ chức chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyarwady - Chao Phraya - Mê Công ADB

Ngân hàng Phát triển châu Á

ADMM

Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN

AEC

Cộng đồng Kinh tế ASEAN

AIIB

Ngân hàng Đầu tư cơ sở hạ tầng châu Á

AIPA

Hội đồng Liên nghị viện Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

AMM

Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN

APA

Hội đồng Nghị viện châu Á

APEC

Diễn đàn Hợp tác kinh tế

CAD

Đôla Canađa

CICA

Hội nghị về phối hợp hành động và các biện pháp củng cố lòng tin ở châu Á

CLMV

Tổ chức Nghị viện Pháp ngữ

APPF

Diễn đàn Nghị sĩ châu Á Thái Bình Dương

ARF

Diễn đàn Khu vực ASEAN

ASEAN

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

ASEM

Diễn đàn Hợp tác Á - Âu

ASEP

Hội nghị đối tác Nghị viện Á - Âu

Cơ chế hợp tác bốn nước Campuchia, Lào, Mianma, Việt Nam

CLV

Cơ chế hợp tác ba nước Campuchia, Lào, Việt Nam

COC

Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông

COP21

Hội nghị lần thứ 21 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC) tại

châu Á - Thái Bình Dương APF

Nhóm các nền kinh tế mới

Paris, Pháp DOC

Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông

Đại hội

Đại hội đại biểu toàn quốc

Đảng

Đảng Cộng sản Việt Nam

EAS

Hội nghị cấp cao Đông Á

ECOSOC Hội đồng kinh tế - xã hội Liên hợp quốc EU

Liên minh châu Âu 11

Ngoại giao Việt Nam - 2015

EVFTA

Hiệp định thương mại tự do

RCEP

toàn diện khu vực

EU - Việt Nam FDI

Đầu tư trực tiếp nước ngoài

SCO

Tổ chức Hợp tác Thượng Hải

FEALAC

Diễn đàn Đông Á - Mỹ Latinh

TPP

Hiệp định đối tác xuyên

FTA

Hiệp định thương mại tự do

FTAAP

Khu vực thương mại tự do

Thái Bình Dương TTIP

GMS

Tiểu vùng sông Mê Công mở rộng

IAEA

Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế

Hiệp định đối tác thương mại và đầu tư xuyên Đại

châu Á - Thái Bình Dương

Tây Dương UN

Liên hợp quốc

UNCLOS Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển UNCTAD Hội nghị Liên hợp quốc về

IMF

Quỹ Tiền tệ quốc tế

IPU

Liên minh Nghị viện thế giới

UNESCO Tổ chức Giáo dục, Khoa

MDG

Mục tiêu phát triển thiên

học và Văn hóa của Liên

niên kỷ của Liên hợp quốc

hợp quốc

thương mại và phát triển

NDB

Ngân hàng phát triển mới

NGO

Tổ chức phi chính phủ

quát về quyền con người

ODA

Hỗ trợ phát triển chính thức

của Hội đồng Nhân quyền

OECD

Tổ chức Hợp tác và Phát

PCA

PSI

Hiệp định đối tác kinh tế

UPR

Cơ chế rà soát định kỳ phổ

Liên hợp quốc

triển kinh tế

USD

Đôla Mỹ

Hiệp định khung đối tác và

Ngân hàng Thế giới

hợp tác toàn diện Việt Nam -

WEF

Diễn đàn Kinh tế thế giới

WEF

Diễn đàn Kinh tế thế giới về

Sáng kiến an ninh chống phổ

Đông Á

biến vũ khí hủy diệt hàng loạt

WTO

Tổ chức Thương mại thế giới

Chương Một

TÌNH HÌNH THẾ GIỚI VÀ KHU VỰC, CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

hững năm gần đây, việc thực

vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu,

hiện Nghị quyết Đại hội Đảng

khủng bố và dịch bệnh có xu hướng

lần thứ XI diễn ra trong bối cảnh thế

trầm trọng hơn; một số vấn đề khu

giới và khu vực có nhiều biến động

vực, nhất là tranh chấp lãnh thổ, biển

phức tạp hơn. Kinh tế thế giới phục hồi

đảo căng thẳng hơn giai đoạn trước.

chậm hơn dự kiến, giá cả một số mặt

Tình hình thế giới và khu vực năm 2015

hàng, nhất là giá dầu, giảm sâu. Các

cũng nằm trong chiều hướng đó.

I. Tình hình thế giới và khu vực năm 2015 1. Tình hình kinh tế

Braxin (-3,8%) suy thoái sâu. Các nền

a) Kinh tế thế giới tiếp tục phục hồi

kinh tế phát triển như Nhật Bản, EU

nhưng tốc độ chậm lại, không đồng

phục hồi yếu, tăng trưởng chỉ đạt 1,9%.

đều và thiếu bền vững. Kinh tế thế giới

Riêng kinh tế Mỹ phát triển khả quan

năm 2015 tăng trưởng 3,1%1, thấp hơn

hơn, tăng trưởng đạt mức 2,4%.

mức 3,4% của năm 2014. Ngoại trừ

b) Thương mại toàn cầu suy giảm,

kinh tế Ấn Độ tăng trưởng 7,3%, mức

đẩy giá hàng hóa giảm sâu, nhất là giá

tăng trưởng của các nền kinh tế mới nổi

dầu. Thương mại thế giới năm 2015

và đang phát triển năm thứ năm liên

tăng 2,8%2, đánh dấu năm thứ tư liên

tiếp tiếp tục đà suy giảm, chỉ đạt 4% so

tiếp ở mức tăng dưới 3%. Dòng vốn đầu

với 4,6% của năm 2014; kinh tế Trung

tư mới toàn cầu chỉ tăng 0,9% so với

Quốc giảm tốc, kinh tế Nga (-3,7%),

năm 2014, tương đương 721 tỷ USD3.

1, 2. “Báo cáo triển vọng kinh tế thế giới của IMF”, tháng 4-2016. 3. “Báo cáo của UNCTAD”, tháng 2-2016.

Chương 1

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Dòng vốn đầu tư vào các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển giảm đáng kể, trong khi đó vốn FDI vào các nước phát triển tiếp tục tăng. c) Năm 2015 chứng kiến xu thế đẩy mạnh hợp tác, liên kết kinh tế trên phạm vi toàn cầu, nhất là ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương với sự hình thành Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC), kết thúc đàm phán Hiệp định TPP; đồng thời, nhiều liên kết quy mô lớn bước vào giai đoạn nước rút kết thúc như Hiệp định RCEP, Hiệp định TTIP, Hiệp định khu vực thương mại tự do Đông Bắc Á giữa Trung Quốc Nhật Bản - Hàn Quốc,... Nổi bật là cuối năm 2015, AEC đã ra đời theo đúng lộ trình, hứa hẹn đưa ASEAN trở thành

b) Châu Á - Thái Bình Dương tiếp tục dẫn dắt quá trình phục hồi kinh tế và liên kết kinh tế thế giới, vai trò của khu vực này trong cục diện kinh tế và chính trị quốc tế tiếp tục được nâng cao.

một thị trường thống nhất, cạnh tranh

Tình hình Đông Bắc Á không có

và năng động. AEC là cộng đồng của

biến động lớn, nhưng một số điểm

hơn 600 triệu dân với các nền kinh tế

nóng như tranh chấp tại biển Hoa

năng động, có tổng GDP đạt 2.600 tỷ

Đông, tình hình bán đảo Triều Tiên,...

USD và là một cộng đồng văn hóa đa

tiếp tục diễn biến phức tạp.

dạng, giàu bản sắc và truyền thống.

Tại Đông Nam Á, các nước đẩy

Đây là dấu mốc lịch sử của tiến trình

mạnh liên kết khu vực, hình thành

liên kết khu vực ở Đông Nam Á, thể

Cộng đồng ASEAN; ASEAN tiếp tục

hiện nhận thức chung và quyết tâm

duy trì đoàn kết, thống nhất, tiếp tục

của các quốc gia thành viên ASEAN

phát huy vai trò trung tâm trong cấu

là làm sâu sắc liên kết và hội nhập

trúc khu vực. Tuy nhiên, tình hình khu

nội khối.

vực diễn biến khó lường. Dư luận các

2. Tình hình chính trị - an ninh

hội trong nước; thúc đẩy hợp tác quốc tế để giải quyết các thách thức chung như chống khủng bố IS (lực lượng Nhà nước Hồi giáo tự xưng), chống phổ biến vũ khí hủy diệt, di cư bất hợp pháp; nổi bật là đối ngoại đa phương toàn cầu đạt được những thỏa thuận mang tính lịch sử, đó là các Mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030 và Thỏa thuận toàn cầu về biến đổi khí hậu tại COP21. Tuy nhiên, tình hình cũng có nhiều nét phức tạp mới.

nước trong khu vực và quốc tế tiếp tục bày tỏ quan tâm, hết sức lo ngại tình

a) Trong bối cảnh tình hình kinh

hình Biển Đông vẫn diễn biến phức

tế thế giới phục hồi chậm, các nước tiếp tục xu hướng tập trung phát triển kinh tế, duy trì ổn định chính trị - xã

tạp do các hành động đẩy mạnh quân sự hóa, không tôn trọng luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về

Tình hình thế giới và khu vực, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước Việt Nam

Chương 1

Luật Biển năm 1982, đơn phương thay

về vấn đề hạt nhân Iran sau 12 năm

đổi nguyên trạng, mở rộng kiểm soát

đàm phán đã góp phần làm dịu căng

trên thực địa, làm gia tăng căng thẳng,

thẳng ở khu vực, mở ra giai đoạn mới

ảnh hưởng đến hòa bình, ổn định

trong quan hệ của Iran với Hoa Kỳ

ở khu vực, trong khi việc xây dựng

và phương Tây. Tuy nhiên, tình hình

COC vẫn chưa có tiến triển thực chất;

Trung Đông vẫn rất phức tạp: nội

cùng với đó là sự gia tăng cạnh tranh

chiến ở Xyri, xung đột ở Yêmen, Libi,

chiến lược giữa các nước lớn. c) Làn sóng người tị nạn từ Trung Đông, Bắc Phi tràn vào EU trong năm 2015 đã dẫn đến cuộc khủng hoảng di cư trầm trọng nhất kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai, gây bất ổn an ninh - xã hội. Cuộc khủng hoảng nợ công Hy Lạp vẫn chưa được giải quyết triệt để trong khi sự toàn vẹn của liên minh bị đe dọa khi Anh đang chuẩn bị cho cuộc trưng cầu ý dân về khả năng ở lại hay ra khỏi EU. Khu vực châu Phi, Trung Đông và Mỹ Latinh cũng có những diễn biến mới. Mặc dù vẫn là châu lục có nhiều khó khăn, bất ổn, nhưng châu Phi tiếp tục thu hút sự quan tâm của các nước lớn. Tại khu vực Trung Đông, thỏa thuận giữa các nước P5+1 với Iran

Irắc; nội bộ các nước Arập chia rẽ, các nhóm Hồi giáo cực đoan, đặc biệt là tổ chức IS tiếp tục tìm cách mở rộng ảnh hưởng,... tác động tiêu cực đến hòa bình, ổn định của toàn khu vực. Tại Mỹ Latinh, xu hướng đối thoại gia tăng. Nổi bật là Hoa Kỳ - Cuba tái thiết lập quan hệ ngoại giao và triển khai nhiều hoạt động bình thường hóa, mở ra cơ hội lớn cho hợp tác tại khu vực. Tình hình thế giới và khu vực nói trên đã tác động đến môi trường an ninh và phát triển của Việt Nam; mặt phức tạp, khó khăn, thách thức gia tăng song cũng có nhiều cơ hội cho đất nước mở rộng quan hệ đối ngoại, đẩy mạnh hội nhập quốc tế sâu rộng, nâng cao vị thế trên trường quốc tế.

II. Chủ trương chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước Việt Nam 1. Tổng quan đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ XI

quan hệ, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế; là bạn, đối tác tin cậy và thành

“Thực hiện nhất quán đường lối đối

viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc

ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và

tế; vì lợi ích quốc gia, dân tộc, vì một nước

phát triển; đa phương hóa, đa dạng hóa

Việt Nam xã hội chủ nghĩa giàu mạnh. 15

Chương 1

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Nhiệm vụ của công tác đối ngoại là giữ vững môi trường hòa bình, thuận lợi cho đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; nâng cao vị thế của đất nước; góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội trên thế giới”1. Trên cơ sở mục tiêu, nhiệm vụ, các nguyên tắc và phương châm nói trên, Đại hội Đảng lần thứ XI đã đưa ra những định hướng lớn cho công tác đối ngoại, trong đó định hướng tổng thể là nâng cao hiệu quả của các hoạt động đối ngoại, tiếp tục đưa các mối quan hệ quốc tế đi vào chiều sâu. 2. Những định hướng lớn của công tác ngoại giao năm 2015 Tập trung hoàn thành tốt các nhiệm vụ của Đại hội Đảng lần thứ XI, củng cố cơ sở cho việc thực hiện những nhiệm vụ của Đại hội Đảng lần thứ XII trong giai đoạn hội nhập sâu rộng hơn; tiếp tục đưa tinh thần Nghị quyết số 22-NQ/TW ngày 10-4-2013 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế và Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới vào thực tiễn, cụ thể là những trọng tâm sau: Đưa quan hệ hợp tác với các nước đi vào chiều sâu, hiệu quả, gia tăng

đan xen lợi ích, đặc biệt là với các nước láng giềng, các nước lớn, các đối tác và các nước bạn bè truyền thống. Tích cực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, hỗ trợ tìm kiếm cơ hội mới, thị trường mới, thu hút đầu tư nước ngoài nhằm tạo việc làm, thúc đẩy tăng trưởng bền vững; tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực giải quyết tình trạng bất công, bất bình đẳng xã hội, hỗ trợ mạnh mẽ hơn các chương trình về kết nối, xóa đói giảm nghèo, thu hẹp khoảng cách phát triển, thúc đẩy kinh tế xanh để tạo cơ sở lâu dài, bền vững cho hòa bình, an ninh và phát triển. Tham gia chủ động và tích cực trong việc đàm phán và ký kết các FTA, Hiệp định TPP, Hiệp định RCEP, đàm phán trong khuôn khổ WTO, thực hiện các biện pháp trong lộ trình AEC. Nâng tầm đối ngoại đa phương, chủ động đóng góp vào các quan tâm chung về duy trì hòa bình, ổn định, ứng phó hiệu quả với các thách thức toàn cầu, qua đó nâng cao vị thế quốc tế của đất nước. Hoạt động tích cực, đóng góp sáng kiến tại các diễn đàn đa phương như ASEAN, Liên hợp quốc, APEC, ASEM, Hợp tác tiểu vùng sông Mê Công..., đăng cai tổ chức thành công IPU-132, đóng góp cho Liên hợp quốc trong việc xây dựng và triển khai Chương trình nghị sự phát triển bền vững sau năm 2015.

1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 235-236.

Tình hình thế giới và khu vực, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước Việt Nam

Quản lý tốt đường biên giới trên bộ với các nước láng giềng, xử lý hiệu quả các phức tạp nảy sinh; kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc chủ quyền, quyền chủ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng trên Biển Đông và thúc đẩy việc giải quyết các tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế. Đẩy mạnh công tác ngoại giao văn hóa, thông tin, truyền thông đối ngoại; công tác bảo hộ công dân và pháp nhân Việt Nam ở nước ngoài. Triển khai toàn diện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa trên cả ba kênh: đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước, đối ngoại Quốc hội, đối ngoại nhân dân, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước, bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, giữ vững ổn định chính trị - xã hội, nâng cao vị thế của đất nước. *

Chương 1

Trong triển khai thực hiện những định hướng lớn của công tác đối ngoại năm 2015 trên cơ sở đường lối của Đại hội Đảng lần thứ XI, công tác ngoại giao dưới sự lãnh đạo của Đảng đã được triển khai đồng bộ, toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, đạt được nhiều kết quả quan trọng, đóng góp cho thành tựu chung của đất nước trong 5 năm qua như đánh giá của Đại hội Đảng lần thứ XII (xem Chương Sáu). Đến nay, Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 185 quốc gia trong tổng số 193 quốc gia thành viên của Liên hợp quốc; tham gia hơn 70 tổ chức quốc tế và đóng vai trò là thành viên tích cực, chủ động và có trách nhiệm của các tổ chức này. Với việc Việt Nam đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với 15 đối tác và quan hệ đối tác toàn diện với 10 đối tác, chiều sâu và mức độ thực chất trong quan hệ với các quốc gia được nâng lên một

tầm vóc mới.

Trong năm 2014-2015, chủ đề của hoạt động ngoại giao được xác định là “ngoại giao đa phương - chủ động, tích cực hội nhập quốc teá”. Đại hội XI đã đánh dấu bước chuyển quan trọng về tư duy đối ngoại, đề ra chủ trương “chủ động, tích cực hội nhập quốc tế” và được cụ thể hóa bằng Nghị quyết số 22-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 31/NQ-CP ngày 13-5-2014 ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 22-NQ/TW và Chỉ thị số 15/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về hội nhập quốc tế. Thực hiện chủ trương đó, Việt Nam đã nỗ lực phấn đấu và đạt được những thành tựu to lớn, nâng ngoại giao đa phương của đất nước lên một tầm cao mới. Việt Nam được 17

Chương 1

Ngoại giao Việt Nam - 2015

cộng đồng quốc tế tín nhiệm bầu với số phiếu rất cao vào các cơ quan quan trọng của Liên hợp quốc, đã và đang hoàn thành tốt vai trò ủy viên tại các cơ quan này như: Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2014-2016, Hội đồng Thống đốc IAEA nhiệm kỳ 2013-2014, Ủy ban Di sản thế giới nhiệm kỳ 2013-2017, Hội đồng Chấp hành UNESCO nhiệm kỳ 2015-2019. Từ năm 2014, Việt Nam bắt đầu tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc. Việt Nam đã phát huy vai trò tích cực và có trách nhiệm trong các tổ chức quốc tế và khu vực, góp phần xây dựng Cộng đồng ASEAN, đề xuất nhiều sáng kiến thúc đẩy hợp tác trong APEC, EAS, ASEM, Ủy hội sông Mê Công quốc tế, tham gia đàm phán và đóng góp vào sự thành công của Hội nghị COP21, Chương trình Nghị sự 2030, đăng cai tổ chức thành công IPU-132,... Việt Nam đã đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế, tích cực tham gia đàm phán, ký kết các FTA khu vực và liên khu vực như EVFTA, RCEP, FTAAP, TPP,...

Chương Hai

HOẠT ĐỘNG NGOẠI GIAO SONG PHƯƠNG

ên cạnh việc không ngừng củng

việc xây dựng, thể chế hóa khuôn khổ

cố, tăng cường hơn nữa quan

quan hệ với các đối tác ưu tiên, quan

hệ truyền thống, đặc biệt với Lào và

trọng; tăng cường quan hệ với các nước

Campuchia, Việt Nam đã đẩy mạnh

bạn bè truyền thống và các nước khác.

I. Hoạt động ngoại giao với các nước láng giềng 1. Với Lào: Mối quan hệ hữu nghị truyền thống, đoàn kết đặc biệt, hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào tiếp tục phát triển tốt đẹp. Quan hệ chính trị, quốc phòng, an ninh và đối ngoại được tăng cường và đạt hiệu quả cao. Hai bên tiếp tục tăng cường trao đổi đoàn, nhất là đoàn cấp cao: Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thăm Lào tháng 3 và tháng 5-2015, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thăm Lào tháng 9-2015, Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan thăm Lào tháng 10-2015, Thủ tướng Lào Thoongxỉnh Thămmạvông thăm Việt Nam tháng 7-2015, Phó Chủ tịch nước Lào Bunnhăng Vôlachít thăm Việt Nam tháng 7-2015,... Hai bên phối hợp tổ chức các ngày lễ lớn của mỗi nước như: kỷ niệm 70 năm Quốc khánh Việt Nam, 125 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, 40 năm Quốc

khánh Lào, 95 năm ngày sinh Chủ tịch Cayxỏn Phômvihản,... Hai bên tích cực trao đổi theo kênh Đảng, tổ chức thành công Hội thảo lý luận lần thứ ba giữa hai Đảng (7-2015); duy trì tốt, đều đặn các cơ chế hợp tác song phương, như họp thường niên Ủy ban liên Chính phủ về hợp tác song phương (năm 2015 tiến hành Kỳ họp thứ 37 tại Hà Nội và Kỳ họp thứ 38 tại Viêng Chăn), họp thường niên cấp Bộ trưởng Bộ Ngoại giao và Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, tích cực triển khai Thỏa thuận hợp tác hai Bộ Ngoại giao giai đoạn 2014-2020, tiếp tục triển khai các thỏa thuận hợp tác an ninh, quốc phòng; xây dựng tuyến biên giới Việt Nam - Lào ổn định; đã hoàn thành Dự án tăng dày và tôn tạo hệ thống mốc quốc giới và ký Nghị định thư về đường biên giới và mốc quốc giới Việt Nam - Lào và Hiệp định về Quy 19

Chương 2

Ngoại giao Việt Nam - 2015

chế quản lý cửa khẩu biên giới Việt Nam - Lào; tiếp tục đẩy mạnh triển khai Thỏa thuận giữa hai Chính phủ về giải quyết vấn đề người di cư tự do và kết hôn không giá thú ở vùng biên giới Việt Nam - Lào. Công tác

tìm kiếm và quy tập hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam được triển khai tốt; mùa khô 2014-2015, hai bên đã quy tập 212 bộ hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam hy sinh tại Lào.

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và phu nhân hội kiến với Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Chummaly Xaynhaxỏn và phu nhân trong chuyến thăm, làm việc tại Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào (23 – 25-3-2015) - TTXVN

Về hợp tác kinh tế, thương mại

mô hình kiểm tra “một cửa, một lần

và đầu tư, thành công lớn, nổi bật

dừng” tại cặp cửa khẩu Lao Bảo -

trong năm 2015 là hai bên đã ký Hiệp

Đenxavẳn (2-2015) đạt kết quả tích

định thương mại song phương mới

cực, góp phần thúc đẩy kết nối hai nền

(3-2015) và Hiệp định thương mại

kinh tế. Đầu tư của doanh nghiệp Việt

biên giới (6-2015). Hai bên đã ký Bản

Nam sang Lào có khởi sắc với việc

ghi nhớ giữa hai chính phủ về chiến

khởi công dự án khai thác, chế biến

lược hợp tác trong lĩnh vực giao thông

muối mỏ kali trị giá gần 523 triệu USD

vận tải giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn

của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam tại

đến năm 2030 (9-2015); triển khai

tỉnh Khăm Muộn (9-2015); đã khánh

Hoạt động ngoại giao song phương

thành và bàn giao dự án sân bay quốc tế Áttapư với tổng trị giá 36 triệu USD do Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai đầu tư theo hình thức BT. Trong năm tài khóa 2014-2015, Lào đã cấp phép cho 27 dự án FDI của Việt Nam với vốn đăng ký 41,5 triệu USD. Lào đánh giá cao việc doanh nghiệp Việt Nam tăng cường đầu tư vào nông nghiệp, chăn nuôi bò, thủy sản,... Hợp tác về giáo dục - đào tạo và văn hóa - xã hội tiếp tục được thúc đẩy. Hai bên đều tăng số lượng lưu học sinh của mỗi nước, nỗ lực nâng cao chất lượng đầu vào, chất lượng đào tạo. Phong trào học tiếng Việt của cán bộ các Bộ, ngành Lào tiếp tục được duy trì. Các hoạt động giao lưu

Chương 2

văn hóa giữa hai nước được triển khai đều đặn. Hai bên phối hợp chặt chẽ với nhau tại các diễn đàn khu vực và quốc tế; tiếp tục tăng cường hợp tác, phối hợp với các nước thành viên khác của ASEAN trong việc xây dựng Cộng đồng ASEAN. 2. Với Campuchia: Quan hệ chính trị - ngoại giao giữa hai nước từng bước đi vào chiều sâu. Hoạt động trao đổi đoàn các cấp được duy trì đều đặn. Quốc vương Campuchia Norodom Sihamoni thăm, nghỉ dưỡng tại Việt Nam (10-2015); Chủ tịch Thượng viện Xay Chum chọn Việt Nam là nước đầu tiên đến thăm (12-2015) sau khi nhậm chức vào tháng 6-2015.

Quốc vương Campuchia Norodom Sihamoni thăm, nghỉ dưỡng tại Việt Nam (18 – 23-10-2015) - TTXVN

Chương 2

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng và Thủ tướng Campuchia Hun Sen cùng mở tấm vải phủ cột mốc số 275 (An Giang - Takeo) trên biên giới Việt Nam - Campuchia (26-12-2015) - VPCP

Các cơ chế hợp tác song phương

giới hai bên đã và đang nỗ lực triển

giữa hai nước tiếp tục được duy trì.

khai, quyết tâm sớm hoàn thành

Kỳ họp lần thứ 14 Ủy ban hỗn hợp

công tác này. Ngày 26-12-2015, Lễ

Việt Nam - Campuchia về hợp tác

khánh thành cột mốc số 30 (Gia Lai -

kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật và

Rattanakiri), số 275 (An Giang -

Hội nghị hợp tác và phát triển các tỉnh

Takeo) và đoạn đường nối trạm kiểm

biên giới Việt Nam - Campuchia lần

soát cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh (Gia

thứ tám được tổ chức tại Thành phố

Lai) với Ôdađao (Rattanakiri) đã diễn

Hồ Chí Minh tháng 10-2015 đã đạt

ra dưới sự chứng kiến của Thủ tướng

kết quả tốt đẹp. Bên cạnh đó, hợp tác

Chính phủ hai nước Việt Nam và

giữa các địa phương, nhất là các địa

Campuchia, thể hiện quyết tâm cao

phương dọc biên giới, cũng được tiến

của lãnh đạo và nhân dân hai nước

hành hiệu quả.

trong việc xây dựng đường biên giới

Công tác phân giới, cắm mốc biên giới trên đất liền được chính

Việt Nam - Campuchia hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển.

phủ hai bên đặc biệt quan tâm và

Hợp tác kinh tế - thương mại - đầu

chỉ đạo sát sao. Đến nay, hai bên đã

tư là một trong những lĩnh vực được

hoàn thành 83% khối lượng công

ưu tiên hàng đầu trong hợp tác giữa

việc. Ủy ban Biên giới, các cơ quan

hai nước. Kim ngạch thương mại song

chức năng và các địa phương biên

phương năm 2015 đạt 3,370 tỷ USD,

Hoạt động ngoại giao song phương

tăng 2% so với năm 2014. Đầu tư trực tiếp của Việt Nam vào Campuchia đã có những chuyển biến tích cực. Tính tới cuối năm 2015, Việt Nam đầu tư tại Campuchia 172 dự án với tổng số vốn đạt 3,361 tỷ USD, đưa Việt Nam vươn lên vị trí thứ 5 trong hơn 50 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư tại Campuchia. Hợp tác an ninh - quốc phòng giữa các lực lượng vũ trang được chú trọng. Hằng năm, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an/Nội vụ hai nước đều tiến hành trao đổi đoàn các cấp, thực hiện Kế hoạch hợp tác thường niên với nội dung và hiệu quả cao. Đáng chú ý, quân và dân hai nước vẫn tiếp tục chung sức, chung lòng trong công tác tìm kiếm, cất bốc và hồi hương hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam hy sinh tại Campuchia trong các cuộc chiến tranh. Hợp tác trong lĩnh vực giáo dục đào tạo, y tế, văn hóa cũng được tăng cường, không ngừng đổi mới cả về nội dung và phương thức. Hằng năm, chính phủ hai nước vẫn dành cho nhau hàng trăm suất học bổng dài hạn, ngắn hạn cho sinh viên, nghiên cứu sinh, cán bộ các Bộ, ngành, địa phương hai nước. Trong lĩnh vực

Chương 2

cấp thuốc miễn phí, nhất là ở các tỉnh giáp biên giới. Việt Nam cũng duy trì chính sách khám chữa bệnh cho người dân Campuchia sang khám chữa bệnh ở Việt Nam với mức viện phí như người dân Việt Nam. Các hoạt động trao đổi văn hóa, giao lưu nhân dân, quan hệ giữa các tổ chức đoàn thể xã hội với những nội dung phong phú, sinh động đang trở thành “nhịp cầu tinh thần” tăng thêm tình cảm và sự hiểu biết lẫn nhau giữa các dân tộc Việt Nam - Campuchia. Hai bên duy trì hoạt động trao đổi đoàn giữa Mặt trận Tổ quốc, Hội Hữu nghị, Hội Phụ nữ và giao lưu thanh niên. 3. Với Trung Quốc: Quan hệ Việt Nam - Trung Quốc trong năm 2015 cơ bản duy trì cục diện ổn định, có bước phát triển tích cực, hợp tác thực chất trên các lĩnh vực được thúc đẩy. Trao đổi đoàn cấp cao diễn ra thường xuyên với nhiều hình thức linh hoạt, đa dạng như thăm lẫn nhau, cử đặc phái viên, điện thoại qua đường dây nóng, gặp gỡ thường niên và gặp gỡ bên lề các diễn đàn đa phương, kịp thời trao đổi ý kiến về các vấn đề quan trọng trong quan hệ hai Đảng, hai nước, góp phần quan trọng thúc đẩy quan hệ song phương. Nổi bật là

y tế, Việt Nam có các hình thức hợp

chuyến thăm chính thức Trung Quốc

tác đa dạng, ở nhiều cấp khác nhau,

của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

trong đó có những hoạt động cụ thể

(4-2015); Chủ tịch nước Trương Tấn

như nhiều đoàn y, bác sĩ Việt Nam

Sang dự Lễ kỷ niệm 70 năm chiến

sang Campuchia khám chữa bệnh,

thắng phátxít tại Bắc Kinh (9-2015); 23

Chương 2

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng hội đàm với Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình trong chuyến thăm chính thức Trung Quốc (7 – 10-4-2015) - TTXVN

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung

Kim ngạch thương mại hai chiều năm

Quốc Tập Cận Bình thăm cấp Nhà

2015 đạt 66,6 tỷ USD, tăng 13,7% so

nước Việt Nam (11-2015). Các cơ chế

với năm 2014; trong đó giá trị xuất

hợp tác giữa hai nước tiếp tục được

khẩu của Việt Nam đạt 17,1 tỷ USD,

duy trì: hai bên đã tổ chức Phiên họp

tăng 14,8%, nhập khẩu là 49,5 tỷ USD,

lần thứ tám Ủy ban chỉ đạo hợp tác

tăng 13,3%. Tính lũy kế đến hết năm

song phương Việt Nam - Trung Quốc

2015, Trung Quốc có 1.284 dự án tại

tại Bắc Kinh (6-2015), Hội thảo lý luận

Việt Nam với tổng số vốn đăng ký

lần thứ 11 giữa hai Đảng tại Thượng

trên 9,98 tỷ USD, đứng thứ 9/110 quốc

Hải (6-2015); giao lưu, hợp tác giữa

gia và vùng lãnh thổ đầu tư tại Việt

các Bộ, ngành, nhất là các Bộ, ngành

Nam. Năm 2015 có hơn 1,78 triệu lượt

quan trọng như quốc phòng, công an,

khách Trung Quốc du lịch đến Việt

ngoại giao, và giữa các địa phương

Nam, giảm 8,5% so với năm 2014, tuy

khu vực biên giới tiếp tục được tăng

nhiên vẫn đứng đầu về lượng khách

cường và tiến triển tích cực.

du lịch nước ngoài đến Việt Nam.

Quan hệ hợp tác kinh tế, thương

Tình hình biên giới trên bộ và

mại, đầu tư, du lịch tiếp tục phát triển.

Vịnh Bắc Bộ cơ bản ổn định. Hai bên

Hoạt động ngoại giao song phương

Chương 2

đã ký Hiệp định tàu thuyền đi lại

Với phương châm kiên quyết, kiên

tại khu vực tự do đi lại ở cửa sông

trì giữ vững chủ quyền lãnh thổ biển

Bắc Luân và Hiệp định hợp tác, khai

đảo, Việt Nam chủ trương giải quyết

thác và bảo vệ tài nguyên du lịch

các mâu thuẫn, tranh chấp thông qua

thác Bản Giốc (11-2015), và nhất trí

các biện pháp hòa bình, phù hợp với

thực hiện tốt hai hiệp định này. Hai

luật pháp quốc tế, trong đó có Công

bên chính thức hoàn thành việc giải

ước của Liên hợp quốc về Luật Biển

quyết các vấn đề còn tồn tại ở biên

(UNCLOS) năm 1982, phát huy hiệu

giới trên bộ.

quả các biện pháp chính trị, ngoại

Tuy nhiên, vấn đề còn tồn tại lớn

giao để xử lý kịp thời những vấn đề

nhất trong quan hệ hai nước hiện

nảy sinh, giữ vững môi trường hòa

nay là vấn đề Biển Đông. Năm 2015,

bình, ổn định để phát triển, đồng thời

tình hình trên biển vẫn diễn biến hết

không để ảnh hưởng đến các lĩnh vực

sức phức tạp do các hoạt động phi

hợp tác hữu nghị, bình đẳng, cùng có

pháp của Trung Quốc ở Biển Đông.

lợi với Trung Quốc.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình thăm cấp Nhà nước Việt Nam (5 – 6-11-2015) - TTXVN

Chương 2

Ngoại giao Việt Nam - 2015

4. Với các nước ASEAN: Việt Nam

nghị cấp cao ACMECS lần thứ sáu

đã tích cực phối hợp chặt chẽ với các

(6-2015) tại Mianma, dự Lễ kỷ niệm

nước thành viên để thúc đẩy đoàn kết,

50 năm Ngày độc lập Xingapo tại

hợp tác, xây dựng Cộng đồng ASEAN

Xingapo (8-2015).

và duy trì vai trò trung tâm của

Điểm mới là Việt Nam đã thiết

ASEAN trong các cấu trúc khu vực.

lập quan hệ đối tác chiến lược với

Quan hệ song phương với các nước

Malaixia và Philíppin. Như vậy, tính

nhìn chung thuận lợi; đầu tư của các

đến nay, Việt Nam đã có quan hệ

nước ASEAN vào Việt Nam ổn định.

đối tác chiến lược với tất cả năm

Những hoạt động nổi bật trong

nước thành viên chủ chốt và sáng

năm 2015 là Chủ tịch nước Trương

lập của ASEAN (Xingapo, Thái Lan,

Tấn Sang dự Hội nghị cấp cao Á -

Inđônêxia, Malaixia và Philíppin),

Phi tại Inđônêxia (4-2015); Thủ tướng

tạo cơ sở vững chắc cho quan hệ

Nguyễn Tấn Dũng dự Hội nghị cấp

với các nước trên ngày càng đi vào

cao hợp tác CLMV lần thứ bảy, Hội

chiều sâu và thực chất. Với Philíppin,

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh và Ngoại trưởng Philíppin Rosario ký các văn kiện hợp tác nhân Kỳ họp lần thứ tám Ủy ban hợp tác song phương Việt Nam - Philíppin (21-10-2015) - Báo Thế giới và Việt Nam

Hoạt động ngoại giao song phương

Chương 2

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao hai nước đã

tiếp nhận lao động (7-2015), tạo cơ

đồng chủ trì Kỳ họp lần thứ tám Ủy

sở pháp lý để hợp tác giải quyết vấn

ban hợp tác song phương Việt Nam -

đề lao động của Việt Nam tại Thái

Philíppin tại Việt Nam (10-2015).

Lan. Xingapo duy trì vị trí là một

Với Thái Lan, trong năm 2015, lãnh

trong những đối tác thương mại đầu

đạo cấp cao hai nước quyết tâm đưa

tư hàng đầu của Việt Nam (đứng thứ

quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam -

ba về đầu tư vào Việt Nam với tổng

Thái Lan tiếp tục có những bước

số vốn 34 tỷ USD, kim ngạch thương

phát triển tốt đẹp. Hai bên duy trì

mại năm 2015 đạt trên 16 tỷ USD).

trao đổi các chuyến thăm cấp cao và

Với Inđônêxia, hai bên đã tổ chức

triển khai hiệu quả các cơ chế hợp tác

họp Ủy ban hợp tác song phương

song phương, đặc biệt là Thủ tướng

lần thứ hai. Với Mianma, trong năm

Nguyễn Tấn Dũng thăm chính thức

2015, hai bên đã tiến hành nhiều

Thái Lan và đồng chủ trì cuộc họp

hoạt động thiết thực nhằm kỷ niệm

Nội các chung giữa hai nước lần thứ

40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao

ba (7-2015). Hợp tác về lao động có

như: trao đổi các chuyến thăm cấp

bước tiến quan trọng khi hai nước

cao, họp Ủy ban hỗn hợp lần thứ

ký kết Bản ghi nhớ về hợp tác lao

tám (5-2015), tổ chức các hoạt động

động và Thỏa thuận về phái cử và

văn hóa nghệ thuật tại hai nước.

II. Xây dựng khuôn khổ quan hệ đối tác chiến lược và đối tác toàn diện với hầu hết các nước có ảnh hưởng lớn ở khu vực và trên thế giới Đại hội Đảng lần thứ XII đã khẳng định một trong những thành tựu đối ngoại nổi bật trong 5 năm qua là: “Quan hệ đối ngoại được mở rộng và ngày càng đi vào chiều sâu... Đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược, đối tác toàn diện với nhiều đối tác quan trọng”1. Đến nay, Việt Nam có quan hệ đối tác chiến lược với 15 nước và quan hệ đối tác toàn diện với 10 nước. Có đến hơn 50%, tức là 8 trong số 15 quan hệ đối tác chiến lược của Việt Nam hiện nay được thiết lập trong 5 năm vừa qua. Như vậy, Việt Nam đã cơ bản hoàn thành việc thể chế hóa khuôn khổ quan hệ với tất cả các nước lớn, gồm cả năm nước thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Các đối tác chiến lược và đối tác toàn diện của 1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2016, tr. 151.

Chương 2

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Việt Nam hết sức đa dạng, từ các nước láng giềng, các nước lớn đến các nước có ảnh hưởng quan trọng ở các khu vực khác nhau. Việc làm sâu sắc quan hệ với các đối tác quan trọng mang lại cho Việt Nam những lợi ích to lớn về kinh tế, thương mại, đầu tư, chính trị, an ninh, quốc phòng, văn hóa,... Về mặt chiến lược, Việt Nam đã xác lập được vị trí, nâng tầm vị thế của mình trong mối quan hệ bình đẳng với các đối tác này. Trong khuôn khổ chính sách đối ngoại của họ, Việt Nam có vị trí quan trọng trong chính sách đối với châu Á - Thái Bình Dương, các tổ chức quốc tế và khu vực. Khuôn khổ quan hệ mới này làm gia tăng hợp tác, cam kết chính trị ở những cấp cao nhất tôn trọng lựa chọn thể chế chính trị ở Việt Nam, công nhận vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; thu hẹp những khác biệt về quan điểm. Lòng tin và độ tin cậy với các nước này được nâng cao, tạo điều kiện tăng cường trao đổi, tiếp xúc cấp cao cũng như giao lưu nhân dân, gắn kết văn hóa. Về mặt kinh tế, những mối quan hệ đối tác chiến lược và đối tác toàn diện đã giúp Việt Nam tăng cường hợp tác, tranh thủ được các nguồn lực to lớn bên ngoài cho sự phát triển của đất nước. Nền kinh tế Việt Nam có cơ hội gắn kết với một thị trường rộng lớn trên 3,5 tỷ người, có tổng GDP lên đến 35.000 tỷ USD. Những thành viên của các liên kết kinh tế quan trọng tầm khu vực và liên kết khu vực mà Việt Nam đang tham gia như TPP, RCEP phần lớn đều là các đối tác chiến lược hay đối tác toàn diện của Việt Nam. Trong số mười bạn hàng và nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Việt Nam, hầu hết đều là các đối tác chiến lược và đối tác toàn diện như Trung Quốc, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Xingapo, Hàn Quốc. Thành tựu quan trọng này là kết quả của việc công tác đối ngoại đã làm tốt việc nghiên cứu và dự báo chiến lược, nắm bắt được nhu cầu và lợi ích của cả các đối tác trong bối cảnh nhiều nước điều chỉnh chiến lược, ngày càng coi trọng hơn vai trò của khu vực châu Á - Thái Bình Dương, khu vực Đông Nam Á nói chung và Việt Nam nói riêng. 28

Hoạt động ngoại giao song phương

Chương 2

III. Hoạt động ngoại giao với các đối tác khác 1. Châu Á

mạnh mẽ, thu được nhiều kết quả tích

- Với Ấn Độ: Quan hệ đối tác chiến

cực, thực chất. Tiếp xúc cấp cao được

lược tiếp tục được tăng cường. Năm

duy trì thường xuyên với nhiều hình

2015, hai bên tập trung triển khai các

thức phong phú, linh hoạt. Nổi bật

thỏa thuận hợp tác trong các lĩnh vực

là chuyến thăm chính thức Nhật Bản

ưu tiên, đẩy mạnh hợp tác kinh tế,

của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

thương mại, đầu tư, ODA, du lịch, lao

(9-2015), Thủ tướng Nguyễn Tấn

động. Trong chuyến thăm Ấn Độ của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam (5-2015), hai bên đã ký Tuyên bố tầm nhìn chung về quan hệ quốc phòng giai đoạn 2015-2020, Bản ghi nhớ giữa Cảnh sát biển Việt Nam và Lực lượng bảo vệ bờ biển Ấn Độ, nhất trí tiến tới thiết lập cơ chế đối thoại cấp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Năm 2015, kim ngạch thương mại hai chiều đạt 5,1 tỷ USD, hai bên xúc tiến giải ngân khoản vay ưu đãi 300 triệu USD mà Ấn Độ dành cho Việt Nam để nhập khẩu nguyên liệu cho ngành dệt may và dự án Nhà máy nhiệt điện Long Phú II tại Sóc Trăng (1,8 tỷ USD). Năm 2015, đầu tư mới của Ấn Độ vào Việt Nam tăng mạnh với 18 dự án mới, trị giá 222 triệu USD,

Dũng thăm Nhật Bản và dự Hội nghị cấp cao Nhật Bản - Mê Công lần thứ bảy (7-2015), Chủ tịch nước Trương Tấn Sang hội kiến Thủ tướng Shinzo Abe bên lề Hội nghị cấp cao Á - Phi và Lễ kỷ niệm 60 năm Hội nghị Băngđung tại Inđônêxia (4-2015), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng hội kiến Thủ tướng Shinzo Abe bên lề Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 27 và các hội nghị liên quan tại Malaixia (11-2015). Hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng - an ninh tiếp tục được tăng cường. Hợp tác kinh tế Việt Nam - Nhật Bản có bước đột phá với việc nhất trí tăng cường hợp tác, kết nối chiến lược phát triển kinh tế và năng lực sản

đến nay tổng vốn đầu tư của Ấn Độ

xuất. Năm 2015, kim ngạch thương

tại Việt Nam là 529 triệu USD cho 111

mại giữa hai nước đạt 28,526 tỷ USD,

dự án, đứng thứ 27 trong số các nhà

tăng 3,3% so với năm 2014. Trong năm

đầu tư nước ngoài ở Việt Nam.

tài khóa 2015, Nhật Bản tiếp tục là

- Với Nhật Bản: Quan hệ hai nước

quốc gia cung cấp ODA lớn nhất cho

trong năm 2015 tiếp tục phát triển

Việt Nam với tổng giá trị đạt 310,08 29

Chương 2

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Nhật Bản theo lời mời của Thủ tướng Shinzo Abe (15 – 18-9-2015) - TTXVN

tỷ Yên (khoảng 2,5 tỷ USD). Tính đến

tiếp tục được củng cố, ngày càng sâu

hết tháng 12-2015, Nhật Bản có 2.883

sắc hơn với nội dung hợp tác phong

dự án FDI còn hiệu lực tại Việt Nam

phú cả về chiều rộng lẫn chiều sâu.

với tổng số vốn đầu tư đăng ký lũy

Trao đổi đoàn diễn ra thường xuyên,

kế đạt 38,41 tỷ USD và là đối tác đầu

đặc biệt ở cấp cao: Thủ tướng Nga

tư lớn thứ hai của Việt Nam. Hợp tác

Medvedev thăm Việt Nam (4-2015);

trên các lĩnh vực nông nghiệp, văn

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thăm

hóa, giáo dục - đào tạo, khoa học kỹ

Nga, dự Lễ kỷ niệm 70 năm chiến

thuật được đẩy mạnh. Giao lưu giữa

thắng trong Chiến tranh vệ quốc vĩ

các địa phương và nhân dân hai nước

đại (5-2015). Hai bên triển khai hiệu

được tăng cường.

quả Danh mục các nhiệm vụ ưu tiên

2. Châu Âu

năm 2015. Về hợp tác kinh tế năm 2015, do

- Với Liên bang Nga: Quan hệ đối

Nga gặp nhiều khó khăn, nên kim

tác chiến lược toàn diện Việt - Nga

ngạch thương mại song phương chỉ

Hoạt động ngoại giao song phương

Chương 2

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và phu nhân hội kiến với Tổng thống Nga Putin trong chuyến thăm Nga dự Lễ kỷ niệm 70 năm chiến thắng trong Chiến tranh vệ quốc vĩ đại (8 – 10-5-2015) - TTXVN

đạt 2,2 tỷ USD, giảm 13% so với năm

máy điện hạt nhân Ninh Thuận I và

2014. Nga hiện có 113 dự án đầu tư

hợp tác trong lĩnh vực an toàn hạt

tại Việt Nam với tổng số vốn đăng ký

nhân. Hợp tác dầu khí được đẩy

đạt 1,94 tỷ USD. Việt Nam có 20 dự án

mạnh, các liên doanh dầu khí hai

đầu tư tại Nga với tổng số vốn đăng

nước như Vietsovpetro, Rusvietpetro,

ký là 2,5 tỷ USD. Việt Nam và Liên

Vietgazprom, Gazpromviet đều hoạt

minh Kinh tế Á - Âu (Nga, Cadắcxtan,

động hiệu quả trên lãnh thổ của nhau.

Bêlarút, Ácmênia, Curơgưxtan) đã

Hai bên cũng nghiên cứu mở rộng hợp

ký Hiệp định thương mại tự do vào

tác trong các lĩnh vực khác như thủy

tháng 5-2015.

điện, nhiệt điện, khai khoáng, luyện

Hợp tác trong các lĩnh vực chiến

kim, lắp ráp ô tô, nông nghiệp,...

lược như năng lượng hạt nhân, dầu

Hợp tác trong lĩnh vực quốc

khí đạt kết quả tích cực. Hai bên

phòng cũng được đẩy mạnh trên cơ

đang triển khai dự án xây dựng Nhà

sở các thỏa thuận đã ký kết. 31

Chương 2

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Thủ tướng Nga Medvedev và Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng họp báo sau cuộc Hội đàm trong chuyến thăm chính thức Việt Nam (4 – 7-4-2015) - TTXVN

- Với EU: EU là đối tác hợp tác

vực chính trị, kinh tế, thương mại, hỗ

toàn diện với Việt Nam. Hai bên đang

trợ phát triển, cải cách thể chế, pháp

tích cực triển khai khuôn khổ hợp

luật, biến đổi khí hậu. EU tiếp tục là thị

tác mới sau khi ký Hiệp định PCA

trường xuất khẩu lớn thứ hai, đối tác

(6-2012). Quan hệ Việt Nam - EU được

thương mại lớn thứ hai và nhà cung

tăng cường trong năm 2015 với việc ra

cấp ODA không hoàn lại lớn nhất cho

Tuyên bố báo chí ngày 2-12-2015 về

Việt Nam. Kim ngạch thương mại hai

kết thúc đàm phán Hiệp định EVFTA

chiều năm 2015 đạt 41,8 tỷ USD, tăng

trong chuyến thăm EU của Thủ tướng

12% so với năm trước. Trong đó, Việt

Nguyễn Tấn Dũng. Hai bên đang tích

Nam xuất khẩu sang EU 30,8 tỷ USD,

cực chuẩn bị hướng tới ký kết chính

nhập khẩu 11 tỷ USD. Tính đến hết

thức Hiệp định vào quý II-2016. Các

tháng 12-2015, có 23/28 nước EU đầu

quan hệ đối tác chiến lược giữa Việt

tư vào Việt Nam với 1.700 dự án và

Nam với Đức, Anh, Pháp, Italia, Tây

tổng số vốn đầu tư đạt 23,3 tỷ USD.

Ban Nha và đối tác chiến lược theo lĩnh

Hai bên tích cực triển khai gói hỗ trợ

vực với Hà Lan, Đan Mạch tiếp tục

phát triển 400 triệu euro của EU dành

được triển khai tích cực trên các lĩnh

cho Việt Nam giai đoạn 2014-2020.

Hoạt động ngoại giao song phương

Chương 2

- Với Đức: Quan hệ phát triển tích

lớn nhất của Việt Nam trong EU; kim

cực trên tất cả các lĩnh vực với điểm

ngạch thương mại hai chiều năm 2015

nhấn là chuyến thăm lịch sử cấp

đạt 8,9 tỷ USD, tăng 14,2% so với năm

Nhà nước đầu tiên của Chủ tịch nước

2014. Đức cam kết cung cấp cho Việt

Trương Tấn Sang tại Đức (11-2015) với

Nam khoản ODA trị giá 220 triệu euro

nhiều thỏa thuận hợp tác quan trọng

cho giai đoạn 2015-2017.

được ký kết; mở rộng hợp tác trên các

- Với Anh: Quan hệ được đánh

lĩnh vực kinh tế, giáo dục - đào tạo,

dấu mốc quan trọng với chuyến thăm

khoa học công nghệ, lao động. Hai

chính thức Việt Nam lần đầu tiên của

bên đã tổ chức nhiều hoạt động kỷ

Thủ tướng Anh kể từ khi hai nước

niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại

thiết lập quan hệ ngoại giao, thống

giao, triển khai Kế hoạch hành động

nhất các định hướng lớn cho hợp tác

chiến lược Việt Nam - Đức, chính

trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, an

thức khởi công dự án Ngôi nhà Đức

ninh, quốc phòng, giáo dục, khoa học

tại Thành phố Hồ Chí Minh (10-2015).

công nghệ; ký nhiều hợp đồng kinh

Đức duy trì vị trí đối tác thương mại

tế quan trọng. Kim ngạch thương mại

Thủ tướng Anh David Cameron và Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng họp báo chung trong chuyến thăm chính thức Việt Nam (27 – 31-7-2015) - TTXVN

Chương 2

Ngoại giao Việt Nam - 2015

hai chiều đạt 5,38 tỷ USD, tăng 25% so với năm 2014. Anh trở thành nhà đầu tư lớn thứ hai trong EU tại Việt Nam, với 239 dự án còn hiệu lực và tổng vốn đăng ký đạt 4,68 tỷ USD. - Với Pháp: Hai bên đã tiến hành nhiều chuyến thăm đa dạng ở các cấp, đáng chú ý là các cuộc trao đổi của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng với lãnh đạo cấp cao của Pháp nhân dịp dự COP21. Pháp là bạn hàng lớn thứ năm của Việt Nam trong EU (kim ngạch năm 2014 đạt 3,5 tỷ USD), đứng thứ ba trong số các nước EU đầu tư vào Việt Nam với tổng số vốn hơn 3,38 tỷ USD và là nhà tài trợ ODA châu Âu hàng đầu cho Việt Nam. - Với Italia: Quan hệ có bước tiến mới với chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của Tổng thống Italia kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1973. Kim ngạch trao đổi thương mại hai chiều đạt 2,89 tỷ USD, tăng 6% so với năm 2014. Italia cam kết triển khai gói hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam; chia sẻ chuyển giao công nghệ cho Việt Nam trong các lĩnh vực hợp tác mới như năng lượng tái tạo, cơ sở hạ tầng và phát triển bền vững. - Với Hà Lan: Quan hệ Việt Nam Hà Lan được đánh giá là điển hình của “mối quan hệ năng động và hiệu quả” giữa Việt Nam và một nước châu Âu. Thủ tướng hai nước đã có dịp gặp, trao đổi ý kiến và đồng chủ trì Phiên 34

đối thoại cấp cao về Đồng bằng sông Cửu Long diễn ra bên lề Hội nghị COP21 (Paris, 11-2015). Về chính trị, hai bên nhất trí duy trì trao đổi đoàn các cấp, tích cực hợp tác tại các diễn đàn quốc tế nhằm duy trì quan hệ chính trị tốt đẹp, tạo nền tảng thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực khác. Về thương mại, Hà Lan đã vươn lên thành đối tác lớn thứ ba của Việt Nam trong EU với kim ngạch hai chiều đạt 4,32 tỷ USD. Hà Lan tiếp tục giữ vị trí nhà đầu tư hàng đầu của châu Âu tại Việt Nam với 239 dự án có tổng vốn đăng ký đạt 6,65 tỷ USD, chiếm 34,6% tổng vốn FDI của EU, tập trung vào các lĩnh vực sản xuất, phân phối điện - khí và công nghiệp chế biến. Đồng thời, hai bên tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hai nước tăng cường hợp tác, đầu tư trong các lĩnh vực ưu tiên gồm biến đổi khí hậu, quản lý nước, nông nghiệp, năng lượng, đóng tàu và dịch vụ hậu cần cảng biển. - Với các nước Trung Đông Âu và SNG: Các nước này đều bày tỏ sự ủng hộ quan hệ hữu nghị truyền thống và hợp tác nhiều mặt với Việt Nam. Hai bên tích cực trao đổi đoàn các cấp, đặc biệt là cấp cao: Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thăm Cộng hòa Séc và Adécbaigian (5-2015); Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thăm Cadắcxtan (5-2015), Bungari (6-2015). Hợp tác song phương trong nhiều lĩnh vực có bước tiến mới.

Hoạt động ngoại giao song phương

Kim ngạch thương mại với khu vực Trung Đông Âu năm 2015 đạt 2,3 tỷ USD, tăng 5% so với năm 2014. Về hợp tác phát triển, Hunggari cam kết cung cấp 60 triệu euro tín dụng ưu đãi có ràng buộc cho Dự án xây dựng Bệnh viện Ung bướu Cần Thơ, 300 triệu USD cho Dự án xây dựng Nhà máy nước mặt Sông Hồng; Ba Lan cam kết cung cấp 250 triệu euro tín dụng ưu đãi cho một số dự án, trong đó có Dự án đóng mới sáu tàu tìm kiếm cứu nạn trên biển. Việt Nam đã ký Hiệp định thương mại tự do với Liên minh Kinh tế Á - Âu bao gồm một số thành viên của SNG vào tháng 5-2015.

Chương 2

3. Châu Mỹ - Với Hoa Kỳ: Quan hệ với Hoa Kỳ trong năm 2015 có nhiều bước phát triển quan trọng. Các cơ chế đối thoại, tiếp xúc giữa lãnh đạo cấp cao, giữa các cơ quan Chính phủ, Quốc hội được tăng cường. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã tiến hành chuyến thăm chính thức lịch sử đến Hoa Kỳ (7-2015). Dịp này, hai bên đã ra Tuyên bố chung về Tầm nhìn quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ, làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác lâu dài, tăng cường hợp tác trong các vấn đề khu vực và toàn cầu, xác định hướng quan hệ toàn diện, ổn định cho giai đoạn 2016-2020.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng hội đàm với Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama tại Nhà Trắng trong chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ (6 – 10-7-2015) - TTXVN

Chương 2

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Hợp tác trên các lĩnh vực kinh tế thương mại, đầu tư, khoa học công nghệ, giáo dục, đào tạo, khắc phục hậu quả chiến tranh,... có nhiều tiến triển, đạt đến tầm cao mới. Hoa Kỳ là một trong các đối tác phát triển quan trọng hàng đầu, là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam, và Việt Nam luôn đạt thặng dư thương mại. Sau khi Hiệp định TPP được ký kết, dự kiến xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường Hoa Kỳ sẽ tăng nhanh. Kim ngạch thương mại hai chiều năm 2015 đạt 45 tỷ USD, tăng 24% so với năm 2014. Về hợp tác quốc phòng, hai bên đã ký Tuyên bố tầm nhìn chung về quan hệ quốc phòng Việt Nam - Hoa Kỳ (6-2015). Các chuyến thăm Việt Nam của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu liên quân,

Bộ trưởng Hải quân Hoa Kỳ và các hoạt động giao lưu hữu nghị hải quân hai nước trong chuyến thăm cảng Đà Nẵng của hai tàu hải quân Hoa Kỳ (4-2015) đã góp phần tăng cường quan hệ hữu nghị hai nước. Về hợp tác an ninh, chuyến thăm Hoa Kỳ (3-2015) của Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam đã góp phần thúc đẩy hợp tác hai nước trong lĩnh vực an ninh, chống tội phạm. Đối với những khác biệt về quan điểm trong vấn đề dân chủ, nhân quyền,... Việt Nam đã tăng cường đối thoại trên tinh thần thẳng thắn, xây dựng, cung cấp thông tin làm rõ chủ trương, chính sách và những tiến bộ trong lĩnh vực này ở Việt Nam. - Với Canađa: Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Phó Thủ tướng,

Ngoại trưởng Hoa Kỳ J. Kerry thăm Việt Nam, hội đàm với Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh (7-8-2015) - Website Chính phủ

Hoạt động ngoại giao song phương

Chương 2

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình

triệu CAD cho các dự án ODA tại Việt

Minh đã gặp gỡ Thủ tướng mới của

Nam năm 2015. Hiện Canađa đang

Canađa J. Trudeau và Bộ trưởng Ngoại

tiếp tục triển khai 13 dự án đến năm

giao Dion; Bộ trưởng Phát triển -

2018 với giá trị 130,9 triệu CAD trong

Pháp ngữ M.C. Bibeau thăm Việt

các lĩnh vực hỗ trợ giám sát ngân hàng,

Nam. Nhân dịp dự APEC 23, Thủ

nâng cao khả năng cạnh tranh của các

tướng Canađa Trudeau đã công bố tài

doanh nghiệp vừa và nhỏ, phát triển

trợ 12,9 triệu CAD (2015-2020) cho dự

nông nghiệp,... Canađa đã có kế hoạch

án phát triển hợp tác xã tại Việt Nam

cho sáu dự án mới giai đoạn 2016-2022

nhằm giúp Việt Nam xóa đói giảm

trị giá 82,1 triệu CAD.

nghèo, phát triển đồng đều và bền

- Với các nước Mỹ Latinh: Quan hệ

vững, góp phần nâng cao năng lực

phát triển thuận lợi với các chuyến

cạnh tranh và sản lượng của các hợp

thăm và tiếp xúc cấp cao hai bên,

tác xã nông nghiệp.

nổi bật là Chủ tịch nước Trương

Viện trợ ODA của Canađa cho

Tấn Sang thăm Cuba; Phó Chủ tịch

Việt Nam đã giải ngân được hơn 88

nước Nguyễn Thị Doan thăm Braxin

Chủ tịch Cuba Raul Castro trao tặng Chủ tịch nước Trương Tấn Sang Huân chương Hữu nghị trong chuyến thăm chính thức Cuba (28-9 – 1-10-2015) - TTXVN

Chương 2

Ngoại giao Việt Nam - 2015

và Bôlivia...; Tổng thống Vênêxuêla

Với các nước Tây Á - châu Phi,

N. Maduro, Phó Thủ tướng Vênêxuêla

việc trao đổi đoàn diễn ra sôi động:

E. Jauna, Bộ trưởng Ngoại giao Braxin

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thăm

M.L.Vieira, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó

Angiêri (31-5 – 2-6), Phó Thủ tướng

Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Cuba

Hoàng Trung Hải thăm Nam Phi,

S.V. Mesa thăm Việt Nam,... Chuyến

Môdămbích, Ănggôla (8-2015) và Ixraen

thăm Cuba của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (28-9 – 1-10-2015) và các thỏa thuận quan trọng được ký kết trong chuyến thăm này đã tăng cường quan hệ hữu nghị, bạn bè truyền thống giữa hai nước. Quan hệ thương mại gia tăng, kim ngạch ngoại thương hai chiều giữa Việt Nam và các nước Mỹ Latinh năm 2015 đạt khoảng 11 tỷ USD, tăng 10% so với năm 2014. 4. Các nước Nam Á, Tây Á - châu Phi Với các nước Nam Á, Tổng thống Bănglađét thăm Việt Nam (8-2015), qua đó tăng cường sự tin cậy và hiểu biết lẫn nhau, tạo xung lực mới thúc đẩy quan hệ hai nước. Việt Nam và Pakixtan lần đầu tiên tổ chức Tham khảo chính trị cấp Thứ trưởng Ngoại giao (8-2015). Hai bên đã nhất trí nhiều biện pháp nhằm tăng cường quan hệ hữu nghị và hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế, thương mại, an ninh, giáo dục - đào tạo. Các chuyến thăm và cuộc họp song phương đã góp phần tích cực đưa Việt Nam tiếp cận

(12-2015), Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Đinh La Thăng thăm Thổ Nhĩ Kỳ (4-2015), Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát thăm Ai Cập (4-2015), Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến thăm Thổ Nhĩ Kỳ (5-2015); Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ (3-2015), Bộ trưởng đặc trách Ngoại thương, Đầu tư và Kinh tế Marốc (3-2015), Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Ixraen (4-2015), Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Ixraen (8-2015), Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Iran (3-2015) thăm Việt Nam. Về kim ngạch thương mại hai chiều, một số thị trường có mức tăng cao so với năm 2014 như: Ixraen (ước đạt 1,8 tỷ USD cả năm 2015, tăng 64% so với năm 2014), Nam Phi (ước đạt 1,2 tỷ USD, tăng 24%), Các tiểu vương quốc Arập thống nhất - UAE (ước đạt 5,7 tỷ USD, tăng 12%), Thổ Nhĩ Kỳ (ước đạt 2,2 tỷ USD). 5. Châu Đại Dương

gần hơn tới thị trường Nam Á, một thị

Nổi bật là chuyến thăm Ôxtrâylia

trường xuất khẩu và đầu tư đầy tiềm

và Niu Dilân của Thủ tướng Nguyễn

năng trong tương lai.

Tấn Dũng (3-2015); chuyến thăm

Hoạt động ngoại giao song phương

Chương 2

Việt Nam của Thủ tướng Niu

nhập khẩu xoài và thanh long trong

Dilân J. Key (11-2015). Việt Nam và

thời gian tới. Việt Nam và Niu Dilân

Ôxtrâylia đã ký Tuyên bố về tăng

nhất trí làm sâu sắc quan hệ đối tác

cường quan hệ đối tác toàn diện Việt

toàn diện, hướng đến nâng cấp quan

Nam - Ôxtrâylia (3-2015). Ôxtrâylia

hệ lên đối tác chiến lược trong thời

phản hồi tích cực trước đề nghị mở

gian tới. Trước các thảm họa thiên

cửa thị trường cho hàng nông sản

tai gây thiệt hại nghiêm trọng về

Việt Nam, cho phép nhập khẩu vải

người và của, Việt Nam đã kịp thời

tươi của Việt Nam từ năm 2015 và

giúp đỡ thiết thực cho Maicrônêxia

đang hoàn tất các thủ tục cho phép

(50 nghìn USD).

Chương Ba

HOẠT ĐỘNG NGOẠI GIAO ĐA PHƯƠNG

oạt động ngoại giao đa phương

trọng, các nước vừa và nhỏ, dù với

tại các tổ chức quốc tế, các cơ

tiềm lực hạn chế, cũng có thể có những

chế khu vực ngày càng có vai trò quan

đóng góp quan trọng, phát huy được

trọng và là phương thức hữu hiệu của

tiếng nói của mình.

các quốc gia trong đời sống quốc tế

Đại hội Đảng lần thứ XI đã đánh

của thế kỷ XXI bởi những nhân tố sau:

dấu bước chuyển quan trọng về tư

(a) quá trình toàn cầu hóa và cuộc cách

duy đối ngoại. Đại hội Đảng lần thứ XI

mạng khoa học công nghệ làm cho tính

đề ra chủ trương “chủ động, tích cực

tùy thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia,

hội nhập quốc tế” nhằm tham gia sâu

khu vực tăng lên mạnh mẽ; (b) cùng

rộng hơn vào các hoạt động của cộng

với quá trình dân chủ hóa trong quan

đồng khu vực và quốc tế, và đã được

hệ quốc tế có những bước tiến rõ rệt,

cụ thể hóa bằng Nghị quyết số 22 của

vai trò của các nước nhỏ ngày càng

Bộ Chính trị, trong đó xác định “chủ

tăng; (c) nhiều vấn đề toàn cầu gay gắt,

động, tích cực tham gia xây dựng và tận

phức tạp hơn nảy sinh nằm ngoài tầm

dụng hiệu quả các quy tắc, luật lệ quốc tế

giải quyết của một quốc gia, cần có sự

và tham gia các hoạt động của cộng đồng

hợp tác của các quốc gia và khu vực.

khu vực và quốc tế; chủ động đề xuất sáng

Tại các thể chế đa phương, các nước

kiến, cơ chế hợp tác trên nguyên tắc cùng

vừa và nhỏ chia sẻ quan điểm tương

có lợi; củng cố và nâng cao vai trò trong

đồng như bảo vệ bản sắc, chủ quyền,

cộng đồng khu vực và quốc tế”.

lợi ích... có điều kiện thuận lợi hơn để

Trong những năm qua, các Bộ,

tự bảo vệ mình và góp phần xây dựng

ngành, địa phương tiếp tục quán

trật tự kinh tế và chính trị thế giới công

triệt, đẩy mạnh triển khai thực hiện

bằng, dân chủ hơn. Trong hoạt động

Nghị quyết của Bộ Chính trị, Chương

của ngoại giao đa phương, việc đưa ra

trình hành động của Chính phủ và

các ý tưởng, sáng kiến có ý nghĩa quan

Chỉ thị số 15/CT-TTg của Thủ tướng

Hoạt động ngoại giao đa phương

Chương 3

Chính phủ về hội nhập quốc tế. Ban

toàn quốc giữa các Bộ, ban, ngành với

Chỉ đạo quốc gia về hội nhập quốc

63 tỉnh, thành phố, Phòng Thương

tế do Thủ tướng Chính phủ đứng

mại và Công nghiệp Việt Nam nhằm

đầu đã được thành lập, gồm Ban Chỉ

quán triệt thực hiện Chỉ thị số 15

đạo liên ngành hội nhập quốc tế về

của Thủ tướng Chính phủ, tăng

chính trị, an ninh, quốc phòng; Ban

cường phối hợp giữa Trung ương,

Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế

địa phương và các doanh nghiệp,

về kinh tế; và Ban Chỉ đạo liên ngành

tăng cường công tác chuẩn bị trong

hội nhập quốc tế về văn hóa, xã hội,

nước cho các bước triển khai sắp tới

khoa học, công nghệ và giáo dục, đào

sau khi hoàn tất đàm phán, ký kết

tạo. Trước những yêu cầu mới của hội

và triển khai một loạt các FTA thế hệ

nhập quốc tế, ngày 27-8-2015 Chính

mới để Việt Nam ngày càng hội nhập

phủ đã tổ chức hội nghị trực tuyến

quốc tế sâu rộng.

I. Hoạt động ngoại giao tại Liên hợp quốc Hoàn thành tốt các vai trò chủ chốt, vai trò thành viên tại các diễn đàn quan trọng.

quốc như: ECOSOC nhiệm kỳ 20162018; Hội đồng Chấp hành UNESCO

Việt Nam tiếp tục hoàn thành tốt

nhiệm kỳ 2015-2019, cho thấy sự tín

vai trò thành viên Hội đồng Thống

nhiệm cao của bạn bè quốc tế đối với

đốc IAEA nhiệm kỳ 2013-2015, thành

Việt Nam. Với các vị trí quan trọng

viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp

này, Việt Nam sẽ có cơ hội tham gia

quốc nhiệm kỳ 2014-2016, qua đó góp

sâu hơn nữa vào công việc chung của

phần nâng cao uy tín, vị thế của đất

Liên hợp quốc - tổ chức toàn cầu lớn

nước trên trường quốc tế và khẳng

nhất, từ đó trực tiếp tham gia định

định chính sách nhất quán của Việt

hình các quy tắc và chuẩn mực quốc

Nam trong lĩnh vực hòa bình, an ninh

tế. Hiện Việt Nam cũng đang ứng cử

quốc tế nói chung, giải trừ quân bị,

vào vị trí Ủy viên không thường trực

chống phổ biến vũ khí hạt nhân và

Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm

sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục

kỳ 2020-2021.

đích hòa bình nói riêng; bảo đảm và

Chủ động đóng góp vào việc xây dựng

thúc đẩy quyền con người. Trong năm

các quy tắc, luật lệ quốc tế và các vấn đề

2015, Việt Nam tiếp tục được cộng

quan tâm chung của cộng đồng quốc tế.

đồng quốc tế bầu với số phiếu cao vào

Tại Hội nghị lần thứ 21 các bên

các cơ quan quan trọng của Liên hợp

tham gia Công ước khung của Liên 41

Chương 3

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phát biểu tại Hội nghị COP21 ở Paris, Pháp (28-11 – 3-12-2015) - TTXVN

hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP21)

năng thực hiện, vừa tạo không gian

vào tháng 11 – 12-2015, Việt Nam đã

cho phát triển kinh tế - xã hội.

tích cực tham gia tiến trình đàm phán

Tại Hội nghị Thượng đỉnh Liên

Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu,

hợp quốc tháng 9-2015, các nước đã

qua đó thúc đẩy và bảo vệ lợi ích của

thông qua Chương trình nghị sự 2030

các nước đang phát triển nói chung và

vì phát triển bền vững với 17 Mục

Việt Nam nói riêng. Việt Nam cũng đã

tiêu phát triển bền vững thay thế các

chủ động xây dựng và đệ trình Đóng

Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ.

góp dự kiến do quốc gia tự quyết

Việt Nam đã tích cực tham gia vào

(INDC), bao gồm các nỗ lực giảm nhẹ

tiến trình đàm phán Chương trình

phát thải khí nhà kính, theo đó Việt

này, thúc đẩy những vấn đề mang

Nam cam kết đến năm 2030 giảm 8%

lại lợi ích thiết thân đối với các nước

lượng khí thải nhà kính so với kịch

đang phát triển, trong đó có Việt

bản thông thường bằng nguồn lực

Nam. Tại Hội nghị, Việt Nam đã chia

trong nước và giảm 25% nếu nhận

sẻ kinh nghiệm thành công của mình

được sự hỗ trợ quốc tế. Ngoài ra, Việt

trong sự nghiệp phát triển kinh tế -

Nam sẽ thực hiện các biện pháp thích

xã hội, thực hiện các Mục tiêu phát

ứng với biến đổi khí hậu. Đây là nỗ

triển thiên niên kỷ.

lực lớn, thể hiện trách nhiệm của Việt

Việt Nam tham gia tích cực và có

Nam đóng góp vào nỗ lực chung của

nhiều đóng góp chất lượng tại các hội

cộng đồng quốc tế, vừa đảm bảo khả

nghị trong khuôn khổ Liên hợp quốc

Hoạt động ngoại giao đa phương

Chương 3

về đại dương và luật biển (Hội nghị

Liên hợp quốc khóa 70 tháng 10-2015

lần thứ 25 các quốc gia thành viên

cũng như tại các hội nghị quốc tế

Công ước Luật Biển, Hội nghị tư vấn

khác như: Hội nghị cấp cao của Liên

không chính thức lần thứ 16, Thương

hợp quốc lần thứ 13 về ngăn ngừa tội

lượng Nghị quyết về Đại dương và

phạm và tư pháp hình sự tháng 4-2015

Luật Biển tại Đại hội đồng Liên hợp

tại Cata, Kỳ họp thứ 24 Ủy ban Liên

quốc khóa 70, Nhóm công tác của Đại

hợp quốc về ngăn ngừa tội phạm và

hội đồng Liên hợp quốc về bảo tồn đa

tư pháp hình sự tại Vienna (Áo).

dạng sinh học biển ở khu vực ngoài quyền tài phán quốc gia); Hội nghị

Làm sâu sắc hơn quan hệ Việt Nam Liên hợp quốc.

lần thứ 21 Cơ quan quyền lực đáy

Tháng 5-2015, Việt Nam đã đón

đại dương tại Giamaica; Hội thảo lần

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Ban

thứ 25 về khống chế xung đột tiềm

Ki-moon thăm chính thức - đây là lần

tàng ở Biển Đông tại Inđônêxia.

thứ hai ông đến thăm Việt Nam trong

Việt Nam đã tham gia thảo luận sâu

vòng 5 năm, cho thấy sự quan tâm

hơn các vấn đề pháp lý tại Đại hội đồng

sâu sắc của Liên hợp quốc đối với sự

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Ban Ki-moon hội kiến với Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh trong chuyến thăm Việt Nam (22 – 24-5-2015) - TTXVN

Chương 3

Ngoại giao Việt Nam - 2015

phát triển và đóng góp của ngoại giao

các nghị quyết trừng phạt của Hội

đa phương Việt Nam thời gian qua.

đồng Bảo an Liên hợp quốc. Đồng

Việt Nam đã chủ động phối hợp với

thời, Việt Nam tiếp tục tăng cường

các tổ chức trong hệ thống phát triển

tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình

Liên hợp quốc tại Việt Nam triển khai

Liên hợp quốc với việc cử 5 sĩ quan

sáng kiến “Một Liên hợp quốc” nhằm

tham gia các Phái bộ gìn giữ hòa bình

điều phối và làm hài hòa các hoạt

Liên hợp quốc ở Cộng hòa Nam Phi

động viện trợ của các tổ chức này tại

và Nam Xuđăng (năm 2014 cử 2 sĩ

Việt Nam, thể hiện quyết tâm của Việt

quan). Sự tham gia của Việt Nam vào

Nam trong việc nâng cao hiệu quả

Liên hợp quốc được các nước đánh

hợp tác phát triển và là đóng góp thực

giá cao. Liên hợp quốc đang đề nghị

chất của Việt Nam cho quá trình cải tổ

Việt Nam tiếp tục cử thêm các cá nhân

hệ thống phát triển Liên hợp quốc.

và nâng cấp từ việc cử các cá nhân lên

Việt Nam đã thực hiện tốt các nghĩa vụ báo cáo quốc gia về việc thực hiện

cử các đơn vị tham gia các Phái bộ gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc.

II. Hoạt động ngoại giao tại ASEAN

Trong năm 2015, với phương châm

tổng thể trên cả ba trụ cột Cộng đồng

“chủ động, tích cực và có trách nhiệm”,

cùng nhiều văn kiện hợp tác quan

Việt Nam đã khẳng định được uy tín

trọng với các đối tác.

và vai trò của mình trong ASEAN

Về chính trị - an ninh, Việt Nam

thông qua việc tham gia hợp tác sâu

tiếp tục thúc đẩy xây dựng và phát

rộng và toàn diện hơn với nhiều đóng

huy giá trị các công cụ và cơ chế bảo

góp tích cực cho công việc chung của

đảm an ninh khu vực; tăng cường

Hiệp hội, trong đó có việc triển khai

đoàn kết thống nhất và vai trò trung

lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN

tâm của ASEAN trong việc xử lý các

cuối năm 2015, soạn thảo các văn kiện

vấn đề khu vực, trong đó có vấn đề

chiến lược có tính chất định hướng

Biển Đông; xây dựng lòng tin và các

hợp tác ASEAN trong thời gian tới

chuẩn mực ứng xử, kịp thời ứng phó

như: Tuyên bố Kuala Lumpur về hình

với các thách thức an ninh truyền

thành Cộng đồng ASEAN, Tuyên bố

thống và phi truyền thống, những vấn

Kuala Lumpur về ASEAN 2025; Cùng

đề nảy sinh trong quan hệ với các đối

vững vàng tiến bước, Tầm nhìn Cộng

tác; tham gia tích cực và thúc đẩy hợp

đồng ASEAN 2025 và các kế hoạch

tác ASEAN trong các cơ chế, diễn đàn

Hoạt động ngoại giao đa phương

Chương 3

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng ký Tuyên bố Kuala Lumpur về thành lập Cộng đồng ASEAN tại Hội nghị cấp cao ASEAN-27 (22-11-2015) - TTXVN

do ASEAN dẫn dắt như EAS, ARF,

mại dịch vụ trong khuôn khổ Hiệp

ADMM và ADMM mở rộng...

định đối tác kinh tế toàn diện ASEAN -

Về kinh tế, Việt Nam là một trong

Nhật Bản (AJCEP) và đại diện ASEAN

hai thành viên có tỷ lệ hoàn thành

làm chủ tọa nhóm đầu tư trong các

cao nhất các biện pháp triển khai Kế

vòng đàm phán Hiệp định đối tác kinh

hoạch tổng thể Cộng đồng Kinh tế

tế toàn diện khu vực (RCEP).

ASEAN (với tỷ lệ 95,5%, đứng thứ

Về văn hóa - xã hội, Việt Nam tích

hai sau Xingapo). Ngoài các lĩnh vực

cực đề xuất các sáng kiến, đóng góp

truyền thống, Việt Nam đã tham gia

thúc đẩy hợp tác ASEAN trong các

tích cực hơn vào các lĩnh vực mới như

lĩnh vực liên quan đến lợi ích của

bảo hộ sở hữu trí tuệ, chính sách cạnh

người dân như thúc đẩy và bảo vệ

tranh, bảo vệ người tiêu dùng. Với

quyền của lao động di cư, các nhóm

vai trò điều phối quan hệ ASEAN -

yếu thế, bình đẳng giới, an sinh xã hội,

EU (2012-2015), Việt Nam có nhiều

biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường.

đóng góp thúc đẩy quan hệ hợp tác

Về quan hệ đối ngoại, Việt Nam đã

kinh tế, thương mại hai bên; làm tốt vai

làm tốt vai trò điều phối Quan hệ đối

trò chủ trì đàm phán Hiệp định thương

thoại ASEAN - EU (2012-2015), trong 45

Chương 3

Ngoại giao Việt Nam - 2015

đó đạt thỏa thuận xây dựng lộ trình

Hoa Kỳ, ASEAN - Nga và ASEAN -

hướng tới đối tác chiến lược; tích cực

Trung Quốc; tăng cường hiệu quả

đảm nhận vai trò Quan hệ đối thoại

hoạt động của EAS, xây dựng Kế

ASEAN - Ấn Độ; thúc đẩy nâng cấp

hoạch hành động giai đoạn 2016-2020

quan hệ ASEAN - Hoa Kỳ, ASEAN -

với sáu nước đối thoại quan trọng là

Niu Dilân lên tầm đối tác chiến lược,

Hoa Kỳ, Trung Quốc, Hàn Quốc, Ấn

tham dự các cuộc họp cấp cao ASEAN -

Độ, Canađa và Niu Dilân.

III. Hoạt động ngoại giao tại các cơ chế khu vực khác

Việt Nam đã chủ động, tích cực

thành. Đây là một cơ sở khoa học,

tham gia và đóng góp có trách nhiệm

khách quan để tìm ra các giải pháp

tại các cơ chế diễn đàn khu vực và

toàn diện, lâu dài, đáp ứng thỏa đáng

tiểu vùng như APEC, ASEM, Diễn

lợi ích của các bên liên quan, phù hợp

đàn hợp tác Đông Á - Mỹ Latinh, các

với Hiệp định Mê Công 1995. Việt

cơ chế hợp tác tiểu vùng Mê Công và

Nam đã được các nước thành viên Ủy

giữa Mê Công với các đối tác. Việt

hội sông Mê Công quốc tế tín nhiệm

Nam đã đề xuất ý tưởng, nội dung

bầu làm Giám đốc điều hành Ban Thư

nhằm góp phần thúc đẩy kết nối khu

ký Ủy hội.

vực, phát triển bền vững. Nhiều sáng

Trong chính sách đối ngoại của

kiến được các nước hoan nghênh như:

Việt Nam đến năm 2020, đăng cai tổ

sáng kiến tổ chức hội thảo thường

chức APEC 2017 là một nội dung ưu

niên về quản lý nguồn nước, dự án

tiên. Cùng với việc chuẩn bị hoàn tất

về khu bảo tồn sinh học phục vụ phát

các cam kết và đảm nhiệm những

triển bền vững, du lịch sinh thái trong

trọng trách trong khuôn khổ ASEAN,

hợp tác Mê Công - Đanuýp thuộc

Liên hợp quốc và WTO, APEC 2017 sẽ

khuôn khổ ASEM, sáng kiến về vận

là một bằng chứng sinh động cho quá

tải đa phương thức kết nối tiểu vùng

trình nâng tầm ngoại giao đa phương

Mê Công với các khu vực bên ngoài,...

và hội nhập quốc tế sâu rộng của Việt

Nghiên cứu đánh giá tác động của các

Nam. Đến nay, mọi công việc chuẩn

công trình thủy điện dòng chính Mê

bị cho APEC 2017 đã được Việt Nam

Công đối với khu vực đồng bằng sông

thực hiện một cách đầy đủ và đồng bộ

Cửu Long do Ủy ban Mê Công Việt

nhằm bảo đảm cho một năm APEC

Nam chủ trì xây dựng đã được hoàn

thành công trên mọi lĩnh vực.

Hoạt động ngoại giao đa phương

Chương 3

IV. Hợp tác quốc tế và đấu tranh trong lĩnh vực dân chủ, nhân quyền Là thành viên tích cực, chủ động

hình quyền con người theo Cơ chế

và có trách nhiệm của Hội đồng Nhân

rà soát định kỳ phổ quát (UPR) của

quyền, Việt Nam đã tham gia và đóng

Hội đồng Nhân quyền. Hiện nay, Việt

góp thực chất vào quá trình thảo luận

Nam đang nghiêm túc triển khai 182

của Hội đồng Nhân quyền, xây dựng

khuyến nghị chấp nhận tại cơ chế này.

nội dung nhiều văn kiện và đồng

Việc Việt Nam tiến hành đối thoại

thuận thông qua nghị quyết trong

thẳng thắn, thực chất về các vấn đề

nhiều lĩnh vực khác nhau của công

quyền con người với Hoa Kỳ (5-2015),

tác bảo đảm quyền con người trên thế

Ôxtrâylia (7-2015), Thụy Sĩ và Na Uy

giới. Với tinh thần đối thoại và hợp

(11-2015), EU (12-2015) được các nước

tác, Việt Nam chia sẻ và phấn đấu

đối tác trên đánh giá cao và ở mức độ

cùng với các nước, các tổ chức quốc tế

khác nhau đều thừa nhận Việt Nam

khác thúc đẩy những nội dung ưu tiên

có những “tiến bộ thực sự” về quyền

để bảo đảm quyền của những nhóm

con người. Đồng thời, hoạt động đối

dễ bị tổn thương như phụ nữ, trẻ em,

ngoại phối hợp chặt chẽ với an ninh,

người khuyết tật, các quyền kinh tế,

quốc phòng kiên quyết đấu tranh,

văn hóa - xã hội, tác động của biến

ngăn chặn các thế lực lợi dụng dân

đổi khí hậu,... Việt Nam cũng trình

chủ, nhân quyền can thiệp vào công

bày và đối thoại thành công về tình

việc nội bộ của đất nước.

Chương Bốn

NGOẠI GIAO PHỤC VỤ SỰ NGHIỆP PHÁT TRIỂN VÀ BẢO VỆ TỔ QUỐC

I. Ngoại giao kinh tế 1. Công tác đối ngoại đã đóng góp

2. Năm 2015 là năm bước ngoặt

tích cực vào việc thực hiện các mục

trong đàm phán các FTA của Việt

tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Đến

Nam, dấu mốc quan trọng là kết thúc

nay, Việt Nam đã thu hút được 260 tỷ

đàm phán Hiệp định TPP và FTA Việt

USD vốn đầu tư của 18.000 dự án FDI

Nam - EU. Với việc tham gia TPP,

đến từ 103 quốc gia và vùng lãnh thổ; có 50 quốc gia, tổ chức quốc tế cam kết tài trợ khoảng 80 tỷ USD vốn ODA cho Việt Nam. Việt Nam hiện có quan hệ kinh tế - thương mại - đầu tư với 224 thị trường ở tất cả các châu lục, tham gia 500 hiệp định song phương và đa phương. Những năm qua, Việt Nam đã tiếp tục đẩy mạnh vận động chính trị, ngoại giao ở các cấp, đặc biệt ở cấp cao, mở rộng diện vận động kết hợp chặt chẽ với đàm phán các FTA và trao đổi kỹ thuật để thúc đẩy các nước

EVFTA cùng các FTA trong khuôn khổ ASEAN và FTA song phương giữa Việt Nam và các đối tác khác như Liên minh Kinh tế Á - Âu (EAEU) ký kết tháng 5-2015 và Hàn Quốc (triển khai từ tháng 12-2015) - Việt Nam đã trở thành tâm điểm của mạng lưới các FTA gồm 58 đối tác, trong đó có tất cả 5 nước thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, 15 nước G20. Việc Việt Nam hoàn tất đàm phán, ký kết các FTA thế hệ mới với quy mô sâu rộng và tiêu chuẩn cao có ý nghĩa quan trọng, là bước triển khai chủ trương đa phương hóa, đa dạng

công nhận quy chế thị trường của Việt

hóa quan hệ đối ngoại và hội nhập

Nam. Đến nay, tổng số 62 nước đối

quốc tế toàn diện, góp phần tạo sự

tác đã công nhận Việt Nam có quy chế

đan xen về lợi ích, làm sâu sắc quan

kinh tế thị trường.

hệ giữa Việt Nam và các đối tác hàng

Ngoại giao phục vụ sự nghiệp phát triển và bảo vệ Tổ quốc

Chương 4

đầu của khu vực và thế giới, đặc biệt

chế này vừa được thành lập giúp Việt

là Hoa Kỳ, EU, Nga, Nhật Bản và nâng

Nam có quyền tham gia định hình

cao vị thế đối ngoại của đất nước.

luật chơi của các thể chế này nhằm

Việc Việt Nam tham gia TPP, RCEP, AIIB,... ngay từ khi những cơ

tranh thủ các điều kiện bảo vệ lợi ích của đất nước.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh dự WEF Davos (22 – 23-1-2015) - Hải Minh VPCP

3. Các hoạt động xúc tiến thương

có ý nghĩa thiết thực đã được tổ chức

mại, đầu tư, lao động, du lịch tại

thành công, như Ngày Việt Nam

các thị trường trọng điểm như Nhật

tại tỉnh Kinagawa, Nhật Bản nhân

Bản, Anh, Hoa Kỳ, Nga,... đã được

chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn

đẩy mạnh nhằm góp phần thúc đẩy

Phú Trọng (9-2015); Đối thoại doanh

thu hút đầu tư, ODA, mở rộng thị

nghiệp Việt - Mỹ nhân dịp Chủ tịch

trường xuất khẩu, hỗ trợ tháo gỡ khó

nước Trương Tấn Sang dự Hội nghị

khăn, giải quyết những tranh chấp

Thượng đỉnh Liên hợp quốc tại New

thương mại, bảo vệ lợi ích của các

York, Hoa Kỳ (9-2015); Diễn đàn

doanh nghiệp Việt Nam ở nước ngoài.

doanh nghiệp Việt Nam - Đức nhân

Nhiều hoạt động xúc tiến quảng bá

chuyến thăm Đức của Chủ tịch nước 49

Chương 4

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Trương Tấn Sang (11-2015); Sự kiện

Việt Nam di cư tự do tại các nước này

Việt Nam tại Anh; Diễn đàn hợp tác

được chính quyền sở tại cấp phép ở lại

kinh tế Ixraen và Xlôvakia...

lao động hợp pháp. Trang Ngoại giao

Các Cơ quan đại diện Việt Nam ở

kinh tế trực tuyến tiếp tục được triển

nước ngoài đã chủ động, tích cực phối

khai hiệu quả nhằm tăng cường phối

hợp vận động các doanh nghiệp, nhà

hợp, hỗ trợ hiệu quả hơn cho các Bộ,

đầu tư tiềm năng từ nhiều nước như

ngành, địa phương, doanh nghiệp tìm

Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn

kiếm đối tác, trao đổi trực tiếp với các

Quốc, Canađa, Đức, Hà Lan, Ấn Độ,

Cơ quan đại diện.

Tây Ban Nha, Séc, Ba Lan vào Việt Nam

Chương trình “Gặp gỡ địa phương -

tìm hiểu thị trường, cơ hội đầu tư, nhất

Đoàn ngoại giao” tại thành phố

là trong các lĩnh vực Việt Nam có nhu

Vinh, Nghệ An (5-2015) thu hút sự

cầu như công nghiệp, nông nghiệp,

tham dự của hơn 50 đại sứ, cán bộ

năng lượng, công nghệ cao; đồng thời

ngoại giao của 33 nước và tổ chức

hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam

quốc tế tại Việt Nam, thiết thực tăng

mở rộng thị trường xuất khẩu (thủy

cường kết nối Ngoại giao đoàn với

sản, nông sản, trái cây), tăng cường

các địa phương, tạo cơ hội cho các

đầu tư vào các thị trường tiềm năng

địa phương quảng bá tiềm năng, thế

ở châu Phi và Mỹ Latinh, mở rộng thị

mạnh, nhu cầu hợp tác đến các nước

trường lao động mới (Nhật Bản) và

và các tổ chức quốc tế.

củng cố các thị trường xuất khẩu lao

4. Tranh thủ mạng lưới các Cơ

động truyền thống (Hàn Quốc, Đài

quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài

Loan), đẩy mạnh xúc tiến - quảng bá

và quan hệ với các tổ chức nghiên

du lịch tại các thị trường trọng điểm

cứu quốc tế, ngành ngoại giao đã đẩy

(Trung Quốc, châu Âu). Trong quan

mạnh công tác nghiên cứu kinh tế thế

hệ với các nước và các chuyến thăm

giới, góp phần cung cấp thông tin, kịp

đoàn cấp cao, Bộ Ngoại giao tích cực

thời phục vụ tham mưu cho Chính

thúc đẩy quá trình đàm phán, ký kết

phủ và các Bộ, ngành trong điều hành

các thỏa thuận hợp tác lao động, nhất

kinh tế - xã hội. Nhiều báo cáo kinh tế

là với các địa bàn trọng điểm như

có nội dung thiết thực, bám sát diễn

Malaixia, Thái Lan nhằm bảo vệ các

biến kinh tế thế giới và những vấn đề

quyền và lợi ích chính đáng của lao

kinh tế được quan tâm trong nước,

động Việt Nam ở nước ngoài, tạo điều

xu hướng kinh tế thế giới và quan hệ

kiện cho hàng chục nghìn lao động

kinh tế quốc tế đến năm 2030...

Ngoại giao phục vụ sự nghiệp phát triển và bảo vệ Tổ quốc

Chương 4

II. Ngoại giao văn hóa và công tác thông tin đối ngoại 1. Ngoại giao văn hóa

ngoài hướng về quê hương, Tổ quốc.

Thời gian qua, hoạt động ngoại

Những sự kiện nổi bật ở nước ngoài

giao văn hóa tập trung thực hiện Đề

do Bộ Ngoại giao chủ trì phối hợp

án “Tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh,

với các Bộ, ngành và địa phương tổ

Anh hùng giải phóng dân tộc, Nhà

chức như: “Những ngày Việt Nam tại

văn hóa kiệt xuất ở nước ngoài”,

Nhật Bản”, “Tuần Việt Nam tại Italia”

“Chiến lược ngoại giao văn hóa đến

(2013), “Ngày Việt Nam tại Hà Lan”,

năm 2020” và “Tăng cường sự tham

“Những ngày Việt Nam tại Cata và

gia của Việt Nam vào UNESCO giai

UAE” (2014), và đặc biệt là “Những

đoạn 2013-2018”. Tại Bộ Ngoại giao,

ngày Việt Nam tại Hoa Kỳ” (2015)

Ban Chỉ đạo Ngoại giao văn hóa được

đã đưa chương trình Tuần/Ngày Việt

thành lập và hoạt động rất hiệu quả.

Nam ở nước ngoài trở thành thương

a) Ở ngoài nước, thông qua các hoạt động tôn vinh danh hiệu kép

hiệu, đi vào tâm trí người dân sở tại và được họ hưởng ứng tích cực.

“Anh hùng giải phóng dân tộc” và

Việt Nam cũng đóng góp tích

“Nhà văn hóa kiệt xuất” mà UNESCO

cực vào hoạt động tại các diễn đàn

công nhận đối với Chủ tịch Hồ Chí

đa phương như xây dựng và hình

Minh, Bộ Ngoại giao đã: (i) góp phần

thành “Cộng đồng Văn hóa - Xã hội

phát hiện, sưu tầm, lưu giữ và bảo vệ

ASEAN”; đưa ra sáng kiến thành lập

các hiện vật, tư liệu, dấu tích của Bác

“Mạng lưới các thành phố văn hóa

ở nước ngoài; (ii) tăng cường quảng

của FEALAC”. Trong khuôn khổ

bá hình ảnh, văn hóa, lịch sử, truyền

UNESCO, Việt Nam đã và đang phát

thống và con người Việt Nam ra thế

huy mạnh mẽ vai trò của mình với

giới thông qua hình tượng Chủ tịch

tư cách là thành viên Ủy ban Di sản

Hồ Chí Minh; (iii) góp phần phát triển

thế giới nhiệm kỳ 2013-2017 và vận

và làm sâu sắc thêm quan hệ giữa Việt

động thành công để Việt Nam trúng

Nam và các nước; (iv) đề cao và phát

cử là thành viên Hội đồng Chấp hành

huy giá trị tư tưởng, đạo đức, nhân

UNESCO nhiệm kỳ 2015-2019. Trong

cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh; (v)

năm 2015, Việt Nam đã vận động

nâng cao lòng tự hào dân tộc, góp

thành công UNESCO công nhận Nghi

phần gắn kết, củng cố và phát triển

lễ và trò chơi kéo co (hồ sơ đa quốc

cộng đồng người Việt Nam ở nước

gia được trình cùng với Hàn Quốc, 51

Chương 4

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Campuchia và Philíppin) là Di sản

phi vật thể, 2 di sản tư liệu và 1 khu

văn hóa phi vật thể đại diện của nhân

dự trữ sinh quyển thế giới. Các danh

loại; Lang Biang là Khu dự trữ sinh

hiệu trên đã góp phần khẳng định sự

quyển thứ chín tại Việt Nam; Vườn

đa dạng và truyền thống văn hóa lâu

quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng lần thứ

đời của Việt Nam, nâng cao uy tín của

hai là Di sản thiên nhiên thế giới; vận

Việt Nam trên trường quốc tế.

động thành lập hai trung tâm khoa

b) Ở trong nước, Việt Nam đã

học dạng II về vật lý và toán học của

tổ chức thành công nhiều sự kiện

UNESCO tại Việt Nam và xử lý một số

với các hình thức phong phú và đa

vấn đề nhạy cảm về chính trị và biển

dạng, các lễ hội, sự kiện văn hóa lớn

đảo trong khuôn khổ UNESCO. Từ

và thường kỳ như Lễ hội Trà quốc

năm 2011-2015, ngoại giao văn hóa đã

tế Thái Nguyên, Lễ hội Giỗ tổ Hùng

góp phần đem lại sự công nhận danh

Vương, Festival Huế, Lễ hội Hoa Đà

hiệu quốc tế cho 11 di sản mới của

Lạt, Festival Dừa Bến Tre, Lễ hội Hoa

Việt Nam gồm: 3 di sản văn hóa và

tam giác mạch Hà Giang,... Điểm mới

thiên nhiên thế giới, 5 di sản văn hóa

là ngày càng có sự tham gia của các

Lễ vinh danh dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại tại thành phố Vinh, Nghệ An (31-1-2015) - TTXVN

Ngoại giao phục vụ sự nghiệp phát triển và bảo vệ Tổ quốc

Chương 4

doanh nghiệp vào những hoạt động

tin về Việt Nam ra thế giới một cách

này, thể hiện sự bắt đầu gắn kết giữa

chính xác, kịp thời, phù hợp với từng

ngoại giao văn hóa với ngoại giao kinh

đối tượng, địa bàn; đưa thông tin thế

tế, ví dụ như chuyến đi của Ngoại giao

giới vào Việt Nam một cách có chọn

đoàn tham quan Di sản Tư liệu Mộc

lọc, phù hợp với chủ trương, quan

bản chùa Vĩnh Nghiêm kết hợp thúc

điểm của Đảng và Nhà nước.

đẩy quảng bá, xuất khẩu sản phẩm vải thiều Lục Ngạn (Bắc Giang) sang các thị trường Ôxtrâylia, Nhật Bản, Hoa Kỳ,... Việt Nam cũng đã phối hợp với các nước bạn tổ chức nhiều sự kiện văn hóa nước ngoài tại Việt Nam, được công chúng yêu thích và hưởng ứng tích cực, trong đó có thể kể đến Lễ hội Hoa anh đào Nhật Bản, Lễ hội Nhật Bản tại Hội An, Lễ hội Nhật Bản tại Thành phố Hồ Chí Minh (thường niên), Những ngày châu Âu tại Việt Nam (2011), Liên hoan âm nhạc châu Âu tại Việt Nam (2012), Những ngày Văn hóa Nga (2013), Ngày quốc tế Yoga Ấn Độ (2015), Đoàn nghệ thuật tỉnh Vân Nam, Trung Quốc sang biểu diễn tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh (2015),... 2. Công tác thông tin đối ngoại

- Triển khai hiệu quả công tác thông tin, tuyên truyền về các hoạt động đối ngoại của lãnh đạo Đảng và Nhà nước, các sự kiện chính trị và các ngày lễ lớn của đất nước. Nhờ áp dụng nhiều biện pháp, hình thức tuyên truyền mới, chú trọng tạo điểm nhấn cho từng hoạt động, làm nổi bật thông điệp của từng sự kiện, công tác thông tin đối ngoại đã góp phần tạo dấu ấn đậm nét về hình ảnh và vị thế của đất nước, củng cố và mở rộng quan hệ đối ngoại của Việt Nam, đẩy mạnh quan hệ kinh tế - thương mại, thu hút đầu tư nước ngoài, khuyến khích đồng bào Việt Nam ở nước ngoài gắn bó với quê hương, đất nước, đồng thời tạo đồng thuận trong nước, tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế đối với chủ trương, đường lối cuả Đảng và Nhà nước. - Đẩy mạnh thông tin, tuyên

Trong năm 2015, Bộ Ngoại giao đã

truyền về việc triển khai đường lối

tích cực phối hợp với các Bộ, ngành,

tích cực, chủ động hội nhập quốc tế

địa phương và các Cơ quan đại diện

theo tinh thần Nghị quyết số 22 của

Việt Nam ở nước ngoài triển khai thực

Bộ Chính trị, tăng cường tuyên truyền

hiện tốt công tác thông tin đối ngoại;

về sự tham gia tích cực và đóng góp

chú trọng gắn kết giữa thông tin đối

hiệu quả của Việt Nam trong việc xây

ngoại với thông tin đối nội, đưa thông

dựng Cộng đồng ASEAN, trong hoạt 53

Chương 4

Ngoại giao Việt Nam - 2015

động tại Liên hợp quốc cũng như các

Việt Nam ở nước ngoài tới năm 2020”;

tổ chức quốc tế và khu vực, về tiến

ký kết Thỏa thuận và Quy chế phối

trình hội nhập kinh tế quốc tế của

hợp với các Bộ, ngành về công tác

Việt Nam,...

thông tin đối ngoại của các Cơ quan

- Đẩy mạnh công tác phóng viên

đại diện Việt Nam ở nước ngoài. - Chú trọng đổi mới, cải tiến và nâng cao chất lượng sản phẩm thông tin đối ngoại, trong đó có việc xây dựng một số ấn phẩm tuyên truyền đặc sắc quảng bá về Việt Nam như video clip Welcome to Viet Nam bằng 10 thứ tiếng, sách Duyên dáng Việt Nam bằng bốn thứ tiếng Việt, Anh, Pháp và Arập, và đĩa DVD sách Duyên dáng Việt Nam bằng chín thứ tiếng (đĩa phim được chuyển thể từ cuốn sách Duyên dáng Việt Nam).

nước ngoài nhằm tranh thủ tiếng nói

Tăng cường nghiên cứu, ứng

khách quan của báo chí quốc tế trong

dụng công nghệ thông tin, phát huy

việc chuyển tải thông tin về Việt

vai trò của các phương tiện truyền

Nam, đặc biệt về các lễ kỷ niệm quan

thông hiện đại, truyền thông kỹ thuật

trọng của đất nước. Trong năm 2015,

số trong công tác thông tin đối ngoại

đã đón và hỗ trợ 1.348 phóng viên

của Bộ Ngoại giao. Trang thông tin

của 324 đoàn phóng viên nước ngoài

điện tử của Bộ Ngoại giao đang được

vào đưa tin, viết bài và làm phóng sự

triển khai nâng cấp thành Cổng thông

về Việt Nam.

tin điện tử và tích hợp đa phương tiện,

- Làm tốt công tác phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí. Qua cơ chế Người phát ngôn, Việt Nam đã kịp thời bày tỏ lập trường, quan điểm về nhiều vấn đề khu vực và quốc tế mà dư luận trong và ngoài nước quan tâm, thông tin đấu tranh bảo vệ biên giới lãnh thổ, chủ quyền biển đảo, bảo hộ công dân Việt Nam ở nước ngoài, tạo dư luận chung tích cực về Việt Nam.

- Tích cực triển khai “Đề án

có kết nối đồng bộ với Trang thông tin

nâng cao hiệu quả công tác thông tin

điện tử của các Cơ quan đại diện Việt

đối ngoại của các Cơ quan đại diện

Nam ở nước ngoài.

III. Công tác đối với cộng đồng người Việt Nam, bảo hộ công dân và pháp nhân Việt Nam ở nước ngoài

1. Trên cơ sở tổng kết 10 năm

công tác đối với người Việt Nam ở

thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW

nước ngoài, Chỉ thị số 45-CT/TW

ngày 26-3-2004 của Bộ Chính trị về

ngày 19-5-2015 của Bộ Chính trị về

Ngoại giao phục vụ sự nghiệp phát triển và bảo vệ Tổ quốc

Chương 4

tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị

triển khai theo hướng cụ thể, thực

quyết số 36 đã được ban hành, trong

chất và thu được kết quả thiết thực

đó bổ sung nhiều nội dung, khuyến

như: hỗ trợ con em kiều bào tiếp cận

nghị mới, tạo thuận lợi hơn cho đồng

nguồn sách giáo khoa trong nước; hỗ

bào Việt Nam ở nước ngoài hướng về

trợ việc dạy và học tiếng Việt ở các địa

quê hương, xây dựng đất nước.

bàn khó khăn như xây dựng nhà nổi

Nhờ những thành tựu trong công

làm lớp học và nhà đa năng ở vùng

cuộc đổi mới và chính sách rộng mở,

Biển Hồ, hỗ trợ lương cho giáo viên ở

số bà con về thăm quê hương hằng

Campuchia; tổ chức tập huấn cho 30

năm lên tới nửa triệu người, lượng

giáo viên kiều bào từ gần 20 nước về

kiều hối gửi về ngày càng tăng, đóng

giảng dạy tiếng Việt; tổ chức 3 đoàn

góp vào việc ổn định cán cân kinh tế

nghệ thuật đi biểu diễn phục vụ kiều

vĩ mô, an sinh xã hội của đất nước.

bào dịp Tết Nguyên đán ở Campuchia

2. Ủy ban Nhà nước về người Việt

(lần đầu tiên tại Xiêm Riệp, trong đó

Nam ở nước ngoài đã chủ động xây

đặc biệt có buổi biểu diễn trên nhà nổi

dựng kế hoạch, tổ chức nhiều hoạt

ở Biển Hồ), 7 tỉnh ở Đông Bắc Thái Lan

động và mời bà con kiều bào tham dự,

và lần đầu tiên ở miền Đông Thái Lan,

đồng hành với nhân dân trong nước

Osaka, Kansai (Nhật Bản) và Hồng

trong các sự kiện trọng đại: tham dự

Kông, Ma Cao (Trung Quốc).

Chương trình Xuân quê hương với

Về việc thu hút trí thức và doanh

chủ đề “Tổ quốc vinh quang” lần đầu

nhân kiều bào, Ủy ban tổ chức nhiều

được tổ chức tại Thành phố Hồ Chí

hoạt động hướng tới các chủ đề và

Minh, Lễ kỷ niệm 40 năm giải phóng

cho các đối tượng cụ thể nhằm tranh

miền Nam, thống nhất đất nước tại

thủ và huy động có hiệu quả nguồn

Thành phố Hồ Chí Minh; tham dự

lực của kiều bào về chất xám, kinh tế,

Lễ míttinh, diễu binh, diễu hành trên

vị trí ảnh hưởng của cộng đồng, cũng

Quảng trường Ba Đình nhân kỷ niệm

như tạo cơ hội để kiều bào đóng góp

70 năm Ngày thành lập nước; Đoàn

nhiều hơn, thực chất hơn: Tọa đàm

kiều bào tiêu biểu thăm quân và dân

“Kiều bào chung sức cùng đất nước

Trường Sa; Đoàn 15 đại biểu kiều bào

hội nhập và phát triển” tại Thành

từ 15 quốc gia và vùng lãnh thổ đã

phố Hồ Chí Minh (2-2015), Diễn đàn

về dự Đại hội thi đua yêu nước toàn

kết nối doanh nghiệp Việt kiều với

quốc lần thứ IX.

doanh nghiệp trong nước do Bộ Nông

Công tác gìn giữ và phát huy bản

nghiệp và Phát triển nông thôn chủ

sắc văn hóa dân tộc và tiếng Việt được

trì (2-2015); phối hợp với Ban Kinh tế 55

Chương 4

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Trung ương và Nhóm sáng kiến Việt

3. Hiện nay, có khoảng 500.000 lao

Nam tổ chức Diễn đàn “Chuyên gia

động, 230.000 cô dâu và hơn 100.000

trí thức người Việt Nam ở nước ngoài

sinh viên Việt Nam cư trú dài hạn

với phát triển kinh tế và hội nhập

ở nước ngoài; hàng triệu lượt công

của Việt Nam giai đoạn 2016-2020”

dân ra nước ngoài ngắn hạn để công

tại Hà Nội (6-2015) (được bình chọn

tác, du lịch, tham gia hoạt động đầu

là 1 trong 10 sự kiện ngoại giao

tư, thương mại mỗi năm; khoảng

kinh tế nổi bật năm 2015); Diễn đàn

130.000 tàu cá, 2,5 triệu ngư dân và

doanh nghiệp Việt Nam tại châu Âu

thuyền viên hoạt động khai thác hải

(Bungari, 8-2015); Tọa đàm của Hiệp

sản trên Biển Đông và các vùng biển

hội doanh nhân Thái - Việt hưởng

khác. Trong khi đó, trên thế giới vẫn

ứng cuộc vận động “Người Việt Nam

còn nhiều khu vực bất ổn, bạo loạn;

dùng hàng Việt Nam” tại Thái Lan

tai nạn, thiên tai xảy ra thường xuyên;

(10-2015); Hội nghị doanh nhân Việt

các nước ngày càng siết chặt chính

Nam toàn thế giới tại Nga (11-2015)

sách nhập cư, quản lý lao động nước

và Tọa đàm “Doanh nhân, doanh

ngoài; đặc biệt là các nước trong khu

nghiệp kiều bào phát triển cùng đất

vực tăng cường biện pháp cứng rắn

nước” tại Hà Nội (12-2015).

đối với tàu cá, ngư dân nước ngoài vi

Ngoài ra, để kiều bào tham gia

phạm vùng biển.

trực tiếp vào quá trình xây dựng

Từ tình hình trên, Bộ Ngoại giao

phương hướng phát triển đất nước,

luôn xác định bảo hộ công dân là một

Ủy ban cũng đã triển khai việc lấy ý

trong những nhiệm vụ quan trọng

kiến của kiều bào góp ý vào dự thảo

hàng đầu với phương châm “Chủ

Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XII,

động, kịp thời, nhanh chóng, hiệu

trong đó kiều bào đã đóng góp nhiều

quả”. Ngay từ đầu năm 2015, Bộ Ngoại

ý kiến về giải pháp cơ cấu lại nền kinh

giao đã đưa vào hoạt động Tổng đài

tế, tìm ra phương cách phát triển phù

Bảo hộ công dân và pháp nhân Việt

hợp với đất nước Việt Nam trong giai

Nam ở nước ngoài hoạt động 24/7.

đoạn 2016-2020. Nhiều trí thức kiều

Sau hơn 10 tháng hoạt động, Tổng

bào đưa ra những vấn đề cụ thể, đề

đài đã tiếp nhận 6.700 lượt thông tin

nghị trong nước quan tâm như thu

ở trong và ngoài nước, hỗ trợ trực tiếp

hút các giảng viên đang công tác tại

cho công dân gặp khó khăn.

những trường đại học, cơ sở giáo dục

Công tác bảo hộ công dân đã kịp

lớn ở nước ngoài về tham gia giảng

thời bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng

dạy trong nước...

của công dân và pháp nhân Việt Nam

Ngoại giao phục vụ sự nghiệp phát triển và bảo vệ Tổ quốc

Chương 4

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh dự Lễ khai trương Tổng đài Bảo hộ công dân do Bộ Ngoại giao và Tập đoàn Viettel hợp tác (2-2-2015) - Bộ Ngoại giao

ở nước ngoài, như đấu tranh với phía

hiện kịp thời, hiệu quả như trong

Trung Quốc để duy trì ngư trường

tình hình chiến sự ở Ucraina, động

truyền thống của Việt Nam trên vùng

đất ở Nêpan hay sau các vụ đánh

biển Hoàng Sa, Trường Sa; hỗ trợ pháp

bom khủng bố ở Bangkok (Thái Lan),

lý và phương tiện cho ngư dân bị bắt

Paris (Pháp) và Jakarta (Inđônêxia).

ở các nước trở về đoàn tụ với gia đình;

Năm 2015, Bộ Ngoại giao đã bảo hộ

trao đổi, đề nghị các nước trong khu

cho 2.655 lao động Việt Nam tại các

vực đối xử nhân đạo, xem xét lại các

địa bàn Malaixia, Thái Lan, Nga,

biện pháp cứng rắn mà họ áp dụng

Arập Xêút.

với ngư dân, tàu cá Việt Nam (năm

Trước tình hình công dân Việt

2015, Bộ Ngoại giao đã can thiệp, xử

Nam bị từ chối nhập cảnh vào Xingapo

lý 129 vụ, hỗ trợ 200 tàu cá và 1.471

và Malaixia, Bộ Ngoại giao đã chủ

ngư dân Việt Nam hoạt động trên các

động đối thoại trên nhiều cấp với các

vùng biển).

cơ quan chức năng của hai nước này

Công tác bảo hộ công dân trong tình huống khủng hoảng được thực

nhằm đảm bảo quyền nhập cảnh của công dân Việt Nam. 57

Chương 4

Ngoại giao Việt Nam - 2015

4. Với các địa phương, Bộ Ngoại

Bộ Ngoại giao cũng đang khẩn

giao đã đẩy mạnh phối hợp, thông tin

trương nghiên cứu việc xây dựng,

thường xuyên để xử lý kịp thời các vụ

hoàn thiện cơ chế xử lý công tác bảo

việc phát sinh và chủ động tăng cường

hộ công dân, đặc biệt là trong tình

giáo dục, tuyên truyền để công dân và

huống khủng hoảng nhằm nâng cao

ngư dân Việt Nam tôn trọng luật pháp

hiệu quả của công tác này trong thời

sở tại khi ở nước ngoài.

gian tới.

IV. Ngoại giao góp phần giữ vững chủ quyền lãnh thổ, biển, đảo, bảo vệ an ninh Tổ quốc

1. Công tác đối ngoại đã góp

khởi động khảo sát chung tại khu

phần quan trọng vào nhiệm vụ giữ

vực thỏa thuận ngoài cửa Vịnh Bắc

vững chủ quyền lãnh thổ, biển, đảo,

Bộ, chuẩn bị triển khai một số dự án

bảo vệ an ninh Tổ quốc. Năm năm

về hợp tác ít nhạy cảm trên biển để

qua, công tác biên giới với Trung

thực hiện mục tiêu phân định và hợp

Quốc, Lào, Campuchia đều có tiến

tác cùng phát triển tại vùng biển này.

triển. Với Trung Quốc, hai bên đã cơ

Với Lào, hai bên hoàn thành dự án

bản giải quyết xong hai vấn đề còn

tăng dày tôn tạo hệ thống mốc giới,

tồn tại trên đất liền ở khu vực cửa

đạt được nhiều thỏa thuận trong

sông Bắc Luân (ký Hiệp định tàu

việc phát triển đường biên giới hòa

thuyền đi lại tại khu vực tự do đi

bình, hữu nghị. Với Campuchia, hai

lại ở cửa sông Bắc Luân) và khu vực

bên đã hợp tác tốt giữ gìn an ninh,

thác Bản Giốc (ký Hiệp định hợp tác,

trật tự và giải quyết ổn thỏa các vấn

khai thác và bảo vệ tài nguyên du

đề phát sinh ở khu vực biên giới;

lịch thác Bản Giốc). Trên biển, Việt

tiếp tục công tác phân giới cắm mốc

Nam đã chủ động và tích cực duy

trên đất liền (hiện đã đạt hơn 80%).

trì đàm phán về vùng biển ngoài

Ngoài ra, Việt Nam còn tiến hành

cửa Vịnh Bắc Bộ, hợp tác trong lĩnh

đàm phán với Inđônêxia về phân

vực ít nhạy cảm và bàn về hợp tác

định vùng đặc quyền kinh tế; chuẩn

cùng phát triển. Hai bên đã đạt được

bị điều kiện để tiến hành đàm phán

“Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ

với Campuchia, Malaixia, Brunây về

bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên

phân định ranh giới trên biển tại các

biển”. Ngày 19-12-2015, hai bên đã

khu vực chồng lấn.

Ngoại giao phục vụ sự nghiệp phát triển và bảo vệ Tổ quốc

Chương 4

Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn nút hạ thủy tàu Cảnh sát biển 8005 tại Lễ hạ thủy do Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển tổ chức (30-11-2015) - TTXVN

2. Tình hình Biển Đông năm 2015 diễn biến phức tạp hơn do Trung Quốc tăng cường các hoạt động bồi đắp, tôn tạo, xây dựng quy mô lớn và triển khai trang thiết bị trên các đảo, bãi đá tại quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa. Trong bối cảnh đó, Việt Nam tiếp tục duy trì trao đổi về vấn đề trên biển với Trung Quốc; kiên quyết đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ ở Biển Đông. Trong các chuyến thăm và tiếp xúc cấp cao, hai bên đã trao đổi chân thành, thẳng thắn về vấn đề trên biển, nhấn mạnh nghiêm túc tuân thủ những nhận thức chung quan trọng đạt được giữa lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước; nghiêm túc thực hiện “Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam - Trung Quốc”, sử dụng tốt cơ chế đàm phán cấp Chính phủ về biên giới lãnh thổ Việt - Trung, kiên trì thông qua hiệp thương và đàm phán hữu nghị, tìm kiếm giải pháp cơ bản và lâu dài mà hai bên đều có thể chấp nhận được, tích cực bàn bạc các giải pháp mang tính quá 59

Chương 4

Ngoại giao Việt Nam - 2015

độ không ảnh hưởng đến lập trường và chủ trương của mỗi bên, bao gồm tích cực nghiên cứu và bàn bạc về vấn đề hợp tác cùng phát triển. Hai bên đã nhất trí cùng nhau kiểm soát tốt bất đồng trên biển, thực hiện đầy đủ và có hiệu quả DOC, thúc đẩy sớm đạt được COC trên cơ sở hiệp thương thống nhất, không có hành động làm phức tạp, mở rộng tranh chấp; xử lý kịp thời, thỏa đáng vấn đề nảy sinh, duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông và quan hệ Việt - Trung. Ngoài kênh song phương với Trung Quốc, Việt Nam đồng thời cũng chủ động tranh thủ các diễn đàn quốc tế và khu vực để vận động các nước ủng hộ lập trường đúng đắn, thiện chí của mình về vấn đề Biển Đông. Tại các diễn đàn đa phương này, đặc biệt là ASEAN, Việt Nam tích cực đóng góp vào việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không ở Biển Đông; đề cao việc tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982; giải quyết các tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực; triển khai đầy đủ và hiệu quả DOC và sớm hoàn tất COC. Trước những diễn biến phức tạp ở Biển Đông, ASEAN và các đối tác đã tăng cường thảo luận vấn đề Biển Đông; các văn kiện quan trọng như Tuyên bố Chủ tịch Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 26 và 27, Thông cáo chung Hội nghị các Bộ trưởng ASEAN lần thứ 48 (AMM-48), Tuyên bố Chủ tịch Diễn đàn khu vực ASEAN lần thứ 22 (ARF-22), Hội nghị cấp cao Đông Á lần thứ 10 (EAS-10) đều nhấn mạnh những nội dung quan trọng nói trên.

3. Công tác đối ngoại an ninh,

chặn nguy cơ xung đột; nêu cao quan

quốc phòng được triển khai mạnh

điểm của Việt Nam kiên định giải

mẽ. Các hoạt động này đã góp phần

quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa

tăng cường quan hệ tin cậy về chính

bình; góp phần bảo vệ độc lập, chủ

trị, đan xen lợi ích với các nước, ngăn

quyền và lợi ích quốc gia - dân tộc.

Chương Năm

CÔNG TÁC ĐỐI NGOẠI ĐẢNG, ĐỐI NGOẠI QUỐC HỘI VÀ ĐỐI NGOẠI NHÂN DÂN

I. Công tác đối ngoại Đảng

iện nay, Đảng Cộng sản Việt Nam đang triển khai quan hệ

cốt trong tổng thể các mối quan hệ

với 228 chính đảng ở 112 quốc gia

trao đổi, tiếp xúc với nội dung thực

trên khắp các châu lục, trong đó có 98

chất giữa Lãnh đạo cấp cao và các

đảng cộng sản, công nhân, 59 đảng

cấp của Đảng Cộng sản Việt Nam với

cầm quyền, 38 đảng tham gia liên

Lãnh đạo Đảng Nhân dân Cách mạng

minh cầm quyền, tham chính,...; có

Lào, Đảng Nhân dân Campuchia đã góp

17 thỏa thuận hợp tác được ký kết với

phần hết sức quan trọng trong việc

các đảng cầm quyền và tham chính ở

giải quyết các vấn đề thực tiễn, củng

các nước, góp phần củng cố nền tảng

cố nền tảng quan hệ hữu nghị và hợp

chính trị, thúc đẩy hợp tác giữa Việt

tác giữa Việt Nam với hai đối tác đặc

Nam với các nước trên thế giới.

biệt Lào và Campuchia. Việc duy trì

giữa Việt Nam với các nước. Các cuộc

Trong năm 2015, công tác đối

các lớp nghiên cứu, trao đổi chuyên đề

ngoại Đảng tiếp tục được triển khai

với cán bộ cấp cao; hội thảo lý luận,...

chủ động, tích cực, đa dạng, đa tầng

tiếp tục là những biện pháp tích cực,

nấc từ Trung ương đến địa phương, cả

hiệu quả trong việc củng cố vững chắc

kênh đa phương và song phương và

quan hệ hợp tác đặc biệt giữa Đảng

đạt được những thành tựu quan trọng.

Cộng sản Việt Nam và Đảng Nhân

1. Đảng Cộng sản Việt Nam chú

dân Cách mạng Lào. Các cơ chế tiếp

trọng củng cố vững chắc, tăng cường

xúc, trao đổi đoàn các cấp, kịp thời có

quan hệ với các đảng cộng sản, đảng

các biện pháp xử lý đối với các vấn

cầm quyền ở các nước xã hội chủ

đề phức tạp phát sinh, đặc biệt liên

nghĩa, các nước láng giềng. Đây là

quan đến vấn đề biên giới, lãnh thổ

các mối quan hệ được Đảng Cộng sản

với Đảng Nhân dân Campuchia được

Việt Nam hết sức coi trọng, làm nòng

duy trì tốt. 61

Chương 5

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Chummaly Xaynhaxỏn tiếp kiến đồng chí Hoàng Bình Quân, Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương nhân dịp dự giao lưu hữu nghị với Ban Đối ngoại Trung ương Đảng Nhân dân Cách mạng Lào (7-2015) - BĐNTW

Quan hệ trên kênh Đảng giữa

Chủ trương của Đảng Cộng sản

Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng

Việt Nam là chủ động mở rộng và

Cộng sản Trung Quốc được duy trì thông

tăng cường quan hệ với các đảng

suốt qua các hình thức tương đối đa

cầm quyền, đảng tham gia chính

dạng như điện đàm giữa hai Tổng Bí

quyền, đảng có vai trò, vị trí quan

thư, trao đổi đoàn cấp cao, hội thảo lý

trọng trong việc hình thành và triển

luận, trao đổi các đoàn nghiên cứu,...

khai chính sách của các nước đối với

Quan hệ truyền thống tốt đẹp

Việt Nam. Đây là hướng đột phá để

giữa Đảng Cộng sản Việt Nam và

mở rộng và tăng cường quan hệ đối

Đảng Cộng sản Cuba tiếp tục phát

ngoại của Đảng trong thời gian tới.

triển, hai bên tổ chức nhiều đoàn cấp

Trong năm 2015, Đảng Cộng sản

cao thăm nhau, cùng trao đổi nhiều

Việt Nam đã ký biên bản tăng cường

vấn đề thiết thực, cụ thể.

toàn diện quan hệ với Đảng Nước Nga

Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục

Thống nhất giai đoạn 2015-2017 nhân

duy trì quan hệ với Đảng Lao động

chuyến thăm chính thức Việt Nam

Triều Tiên thông qua một số hoạt động

của Chủ tịch Đảng Nước Nga Thống

tiếp xúc, trao đổi đoàn.

nhất Medvedev. Quan hệ trên kênh

Công tác đối ngoại Đảng, đối ngoại Quốc hội và đối ngoại nhân dân

Chương 5

Đảng giữa Việt Nam và Hoa Kỳ tiếp tục được thúc đẩy và đạt được nhiều bước tiến tích cực. Trong lần đầu tiên thăm Việt Nam, lãnh đạo cấp cao Đảng Cách mạng Thể chế (PRI) cầm quyền tại Mêhicô và lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam cam kết triển khai các định hướng lớn để phát triển quan hệ hai Đảng, tích cực triển khai quan hệ hợp tác toàn diện giữa hai nước. Ngoài ra, Đảng Cộng sản Việt Nam đã cử các đoàn Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội thăm Pháp; Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương đi Hunggari, Ba Lan, Séc; Phó Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương dẫn đầu đoàn thăm và làm việc tại Hàn Quốc theo lời mời của Đảng Thế giới mới (Seanuri).

Chính trị, Phó Chủ tịch Đảng Xã hội

Đảng Cộng sản Việt Nam chủ

các nước Mỹ Latinh; Hội thảo quốc tế

trương chú trọng củng cố, tăng cường

“Các chính đảng và một xã hội mới”

thực chất quan hệ với các đảng cộng

do Đảng Lao động Mêhicô đăng cai tổ

sản, công nhân có quan hệ truyền

chức; Hội nghị quốc tế các chính đảng

thống và có vị trí, vai trò trên chính

châu Á (ICAPP).

chủ nghĩa thống nhất Vênêxuêla; đoàn Đảng Công nhân Bănglađét, đoàn Đảng Cộng sản Bồ Đào Nha...). Đảng Cộng sản Việt Nam cũng tích cực tham gia và đóng góp có hiệu quả tại các diễn đàn đa phương chính đảng, thúc đẩy trao đổi thông tin, tăng cường quan hệ với các đảng cộng sản, công nhân, cánh tả trên thế giới. Đảng Cộng sản Việt Nam chủ động tham gia tích cực năm diễn đàn đa phương gồm: Cuộc gặp gỡ các đảng cộng sản và công nhân quốc tế do Đảng Cộng sản Hy Lạp khởi xướng; Hội thảo quốc tế các đảng cộng sản do Đảng Lao động Bỉ đăng cai tổ chức; Diễn đàn Sao Paulo của các đảng cánh tả

trường các nước. Trong năm 2015,

Thông qua các diễn đàn đa phương,

Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục

Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục thúc

coi trọng việc củng cố, tăng cường

đẩy trao đổi thông tin, kinh nghiệm,

quan hệ hữu nghị truyền thống với

tích cực tuyên truyền về tình hình phát

các đảng cánh tả Mỹ Latinh, thúc

triển kinh tế - xã hội của đất nước, chủ

đẩy quan hệ với các đảng khu vực

trương, đường lối đối ngoại của Đảng;

châu Phi, đồng thời tăng cường tiếp

kịp thời thông tin, vận động sự ủng hộ

xúc, trao đổi kinh nghiệm với nhiều

rộng rãi của bạn bè quốc tế đối với các

đảng ở khu vực khác (đón đoàn

vấn đề có ý nghĩa chiến lược với Việt

Đảng Cộng sản Séc - Môrava; đoàn

Nam; tích cực đóng góp một cách xây

Tổng Bí thư Đảng Mặt trận Giải phóng

dựng, có trách nhiệm và hiệu quả cho

Dân tộc En Xanvađo; đoàn Ủy viên Bộ

thành công chung của diễn đàn, góp 63

Chương 5

Ngoại giao Việt Nam - 2015

phần vào sự nghiệp chung vì hòa bình,

Nguyễn Phú Trọng đã có ba chuyến

độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã

thăm quan trọng đến Trung Quốc

hội, vì hợp tác bình đẳng và phát triển

(tháng 4), Hoa Kỳ (tháng 7), Nhật Bản

bền vững.

(tháng 9) - ba cường quốc hàng đầu

2. Tiếp tục phát huy hiệu quả

thế giới. Các chuyến thăm đã thành

kênh đối ngoại Đảng, góp phần xử lý

công tốt đẹp, đạt được các mục tiêu

các vấn đề liên quan đến an ninh và

đề ra, góp phần chủ động và tích cực

phát triển của đất nước trong quan

triển khai đường lối đối ngoại độc

hệ giữa Việt Nam với các nước xã hội

lập, tự chủ, hòa bình, đa dạng hóa, đa

chủ nghĩa láng giềng. Trong những

phương hóa và đưa các mối quan hệ

năm qua, quan hệ kênh Đảng đã góp

đối ngoại đi vào chiều sâu của Đảng

phần quan trọng giải quyết các vấn đề

và Nhà nước Việt Nam.

nảy sinh trong quan hệ giữa Việt Nam

Tựu trung lại, công tác đối ngoại

với một số nước, nhất là các nước láng

Đảng trong năm 2015 đã có những

giềng. Trong những thời điểm khó

đóng góp quan trọng vào tổng thể kết

khăn, giao thiệp giữa Đảng Cộng sản

quả công tác đối ngoại của đất nước.

Việt Nam với các đảng đã góp phần

Thông qua hoạt động đối ngoại Đảng,

tháo gỡ vướng mắc, khai thông bế tắc,

các nước ngày càng hiểu rõ và coi

giữ nhịp cho quan hệ Nhà nước và

trọng vị trí, vai trò lãnh đạo của Đảng

tổng thể quan hệ chung phát triển ổn

Cộng sản Việt Nam đối với hệ thống

định, lành mạnh và đúng hướng.

chính trị và đất nước. Đối ngoại Đảng

3. Các hoạt động đối ngoại cấp cao

cũng góp phần củng cố nền tảng chính

của Lãnh đạo Đảng đóng góp tích cực

trị để phát huy quan hệ hợp tác giữa

và quan trọng trong việc tăng cường

Việt Nam với các nước. Các hoạt động

quan hệ của Việt Nam với các đối

đối ngoại trên kênh Đảng đã góp phần

tác quan trọng. Năm 2015 là năm đối

triển khai toàn diện, thúc đẩy mạnh

ngoại Đảng có nhiều thành công rực

mẽ và làm sâu sắc hơn quan hệ giữa

rỡ trong các hoạt động đối ngoại cấp

Việt Nam với các nước trong giai đoạn

cao của Lãnh đạo Đảng. Tổng Bí thư

mới trên tất cả các lĩnh vực.

II. Công tác đối ngoại Quốc hội

Hoạt động đối ngoại của Quốc

cùng với các kênh đối ngoại Đảng,

hội đã trở thành một bộ phận không

ngoại giao Nhà nước và đối ngoại

thể tách rời của đối ngoại Việt Nam,

nhân dân góp phần quan trọng vào

Công tác đối ngoại Đảng, đối ngoại Quốc hội và đối ngoại nhân dân

Chương 5

việc triển khai hiệu quả chính sách

nghiệm và thúc đẩy quan hệ hợp tác

đối ngoại của Việt Nam. Quốc hội

giữa Quốc hội Việt Nam và Quốc hội

tích cực tham gia hoạt động tại các

các nước. Trong năm qua, Quốc hội

tổ chức liên nghị viện quốc tế và khu

Việt Nam đã đón nhiều đoàn Chủ tịch

vực, các diễn đàn liên nghị viện, các

Nghị viện các nước thăm hữu nghị

tổ chức Nghị sĩ hữu nghị, thực hiện

chính thức Việt Nam như Chủ tịch

những thỏa thuận hợp tác, trao đổi

Duma quốc gia Nga, Chủ tịch Hạ viện

đoàn với các nước.

Đông Urugoay, Chủ tịch Quốc hội Hàn

1. Hợp tác song phương giữa

Quốc, Chủ tịch Hạ viện Cadắcxtan,

Quốc hội Việt Nam với nghị viện các

Chủ tịch Quốc hội Lào, Chủ tịch Quốc

nước phát triển mạnh mẽ ở nhiều cấp

hội Thụy Điển, Chủ tịch Quốc hội

độ khác nhau. Hiện nay, Quốc hội

Xingapo, Chủ tịch Thượng viện Bỉ,

Việt Nam có quan hệ với hầu hết nghị

Chủ tịch Quốc hội Hunggari, Chủ tịch

viện các nước mà Việt Nam có quan

Thượng viện Séc.

hệ ngoại giao, đặc biệt là với quốc hội

2. Việt Nam là thành viên của

các nước láng giềng, các đối tác chiến

nhiều tổ chức, diễn đàn liên minh

lược và đối tác toàn diện, với các nước

nghị viện khu vực và thế giới như:

ASEAN. Quan hệ hợp tác ngày càng

IPU, AIPA, APPF, ASEP, APF, APA

mở rộng nhằm trao đổi kinh nghiệm

và nhiều diễn đàn chuyên đề hoặc các

về quy trình làm luật, thực hiện chức

cơ chế hợp tác liên minh nghị viện

năng thẩm tra, giám sát... Việc trao

vùng như Hội nghị thường niên Ủy

đổi đoàn diễn ra sôi động, trong đó

ban đối ngoại của Quốc hội ba nước

nổi bật là lần đầu tiên Chủ tịch Quốc

Campuchia - Lào - Việt Nam.

hội Việt Nam thăm hữu nghị chính

Đặc biệt, Quốc hội Việt Nam

thức Hoa Kỳ, tạo mốc son mới trong

đã đăng cai tổ chức thành công

lịch sử quan hệ giữa cơ quan lập pháp

Đại hội đồng IPU-132 tại Hà Nội vào

và nhân dân hai nước. Ngoài ra, các

tháng 3-2015 với sự tham gia của gần

đoàn công tác do các thành viên Ủy

2.000 đại biểu, trong đó có hơn 100

ban Thường vụ Quốc hội dẫn đầu đã

Chủ tịch và Phó Chủ tịch Quốc hội các

đến làm việc tại các nước như Hoa Kỳ,

nước. Đây là sự kiện chính trị với quy

Hàn

Malaixia,

mô và tầm cỡ hết sức to lớn, mang ý

Inđônêxia, Thổ Nhĩ Kỳ, Hy Lạp, Cộng

nghĩa lịch sử, ngoại giao quan trọng,

hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên,

thể hiện tinh thần chủ động và tích

Mông Cổ, Lào, Thái Lan, Ôxtrâylia,

cực hội nhập sâu rộng của Quốc hội

Nhật Bản, Đức,... nhằm trao đổi kinh

Việt Nam, tạo dấu ấn và hình ảnh đất

Quốc,

Pháp,

Bỉ,

Chương 5

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng và Chủ tịch Nhân Đại Trung Quốc Trương Đức Giang tại lễ đón và hội đàm trong chuyến thăm chính thức Trung Quốc (23 – 27-12-2015) - TTXVN

nước Việt Nam đổi mới, yêu chuộng

quốc gia, giữa các nghị viện và thúc

hòa bình, mến khách trong lòng bạn

đẩy bước phát triển mới của cộng đồng

bè quốc tế. Tuyên bố Hà Nội với chủ

quốc tế giai đoạn sau năm 2015; đồng

đề “Các mục tiêu phát triển bền vững -

thời thể hiện sâu sắc tinh thần chủ

biến lời nói thành hành động” do Quốc

động, tích cực và thực chất của Quốc

hội Việt Nam đề xuất khẳng định

hội Việt Nam trong tiến trình hội nhập

Nghị viện sẽ góp phần hỗ trợ chính

quốc tế, không chỉ vì lợi ích quốc gia -

phủ các nước thành viên thực hiện tốt

dân tộc, mà còn vì hòa bình, hợp tác

các mục tiêu trên, đáp ứng quan tâm

và phát triển của cộng đồng quốc tế

và kỳ vọng của người dân về một thế

và nhân loại. Việc tổ chức thành công

giới hòa bình, ổn định và thịnh vượng.

Đại hội đồng IPU-132 góp phần kế

Kết quả của Đại hội đồng IPU-132 đã

thừa và tiếp tục nâng cao vai trò của

nói lên tiếng nói chung của Nghị viện

đất nước và Quốc hội Việt Nam trong

các nước, góp phần bảo vệ hòa bình,

các hoạt động ngoại giao trên thế giới,

tăng cường hữu nghị, hợp tác giữa các

tạo điểm nhấn quan trọng về ngoại

Công tác đối ngoại Đảng, đối ngoại Quốc hội và đối ngoại nhân dân

Chương 5

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, các Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng và Nguyễn Thị Kim Ngân chụp ảnh lưu niệm với các đại biểu tham dự Đại hội đồng Liên minh Nghị viện thế giới lần thứ 132 (IPU-132) tại Hà Nội tháng 4-2015 - Quốc hội

giao Nhà nước nói chung và đối ngoại Quốc hội nói riêng, đánh dấu bước phát triển mới trong hoạt động ngoại giao nghị viện Việt Nam và ghi lại dấu ấn sâu sắc trong cơ chế hợp tác liên nghị viện toàn cầu. Tiếp sau Đại hội đồng IPU-132, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đã dự Hội nghị lần thứ tư các Chủ tịch Quốc hội trên thế giới được tổ chức tại New York vào tháng 9-2015, tham gia đồng chủ trì phiên thảo luận về chủ đề “Biến các mục tiêu phát triển bền vững thành hành động” nhằm thúc đẩy tinh thần của Tuyên bố Hà Nội, đồng thời bày tỏ cam kết của Việt Nam đóng góp vào việc xây dựng khung

pháp lý, tăng cường hợp tác tìm giải pháp cho các vấn đề cấp bách toàn cầu và cộng đồng quốc tế quan tâm. Tháng 10-2015, các Nghị viện thành viên đã bầu Việt Nam là một trong hai quốc gia đại diện cho các quốc gia và vùng lãnh thổ thuộc khu vực châu Á Thái Bình Dương tham gia Ban Chấp hành IPU nhiệm kỳ 2015-2019 càng khẳng định tình cảm, niềm tin của Quốc hội các nước đối với Quốc hội Việt Nam. Là thành viên của AIPA, Quốc hội Việt Nam có nhiều đóng góp tích cực về mặt tổ chức, phương thức hoạt động, đề cao vai trò của AIPA và tăng cường cơ chế phối hợp giữa AIPA và ASEAN, nhất là thúc đẩy tiến trình 67

Chương 5

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng dự Hội nghị lần thứ tư các Chủ tịch Quốc hội trên thế giới (9-2015) - Văn phòng Quốc hội

xây dựng Cộng đồng ASEAN và phát

thông tin; thẩm tra và phê chuẩn việc

huy vai trò của ASEAN trong các cấu

gia nhập một số điều ước quốc tế,

trúc khu vực đang định hình.

đóng góp ý kiến đối với một số thỏa

3. Thực hiện nhiệm vụ của cơ quan

thuận hợp tác quốc tế. Về hoạt động

lập pháp và giám sát, Quốc hội đã chủ

giám sát, Quốc hội đã tổ chức Phiên

trì, tham gia vào việc xây dựng, sửa

giải trình về Cộng đồng ASEAN và

đổi nhiều luật và bộ luật liên quan tới

sự tham gia của Việt Nam; giám sát

hội nhập và đối ngoại của đất nước

việc thực hiện các cam kết quốc tế của

như Luật ký kết, gia nhập và thực

Việt Nam, Luật Cơ quan đại diện Việt

hiện điều ước quốc tế (sửa đổi); Luật

Nam ở nước ngoài; phê chuẩn đề nghị

tín ngưỡng, tôn giáo; Luật về an toàn

bổ nhiệm đại sứ của Việt Nam...

III. Công tác đối ngoại nhân dân

Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể

phần thiết thực vào những thành

và tổ chức nhân dân đã tích cực triển

tựu đối ngoại chung của cả nước.

khai các hoạt động đối ngoại, góp

Lực lượng tham gia đối ngoại nhân

Công tác đối ngoại Đảng, đối ngoại Quốc hội và đối ngoại nhân dân

Chương 5

dân ngày càng mở rộng, bao gồm các

làm việc và dự Đại hội các Hội Cựu

đoàn thể, tổ chức nhân dân ở Trung

chiến binh tại Campuchia và Lào;

ương và địa phương cũng như các

Hội Liên hiệp Phụ nữ đón đoàn Chủ

cá nhân, với lĩnh vực hoạt động,

tịch Hội Phụ nữ Lào; Liên hiệp các

nội dung, tính chất hoạt động đối

tổ chức hữu nghị Việt Nam phối hợp

ngoại nhân dân ngày càng đa dạng,

với Hội Hữu nghị Lào - Việt tổ chức

quan hệ với các đối tác ngày càng

các hoạt động “Theo dấu chân Chủ

được mở rộng.

tịch Hồ Chí Minh”, “Theo dấu chân

1. Thông qua đối ngoại nhân dân,

Chủ tịch Cayxỏn Phômvihản”...),

quan hệ đoàn kết, hữu nghị, hợp tác với

đồng thời duy trì có hiệu quả các

nhân dân các nước tiếp tục được củng cố

cơ chế ba bên như Diễn đàn Thanh

và mở rộng.

niên khu vực Tam giác phát triển

Các đoàn thể và tổ chức nhân

Việt Nam - Lào - Campuchia, Gặp

dân tổ chức tốt các hoạt động giao

gỡ lãnh đạo Hội Mỹ thuật ba nước

lưu hữu nghị và hợp tác song

Việt Nam - Lào - Campuchia, Gặp gỡ

phương với Lào và Campuchia (Hội

lãnh đạo Hội Chữ thập đỏ ba nước.

Hữu nghị Việt Nam - Lào cử đoàn

Nhiều hoạt động giao lưu, hợp tác

sang thăm và làm việc tại Lào; Hội

trong năm kỷ niệm 65 năm thiết

Cựu chiến binh cử các đoàn thăm,

lập quan hệ ngoại giao Việt Nam -

Lễ kỷ niệm 65 năm Ngày truyền thống của Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam (17-11-2015) - LHHN

Chương 5

Ngoại giao Việt Nam - 2015

Trung Quốc (Gặp gỡ hữu nghị thanh

Diễn đàn Nhân dân ASEAN, Diễn

niên Việt Nam - Trung Quốc nhân

đàn Nhân dân Á - Âu (AEPF) trong

các chuyến thăm của Tổng Bí thư

khuôn khổ ASEM, Diễn đàn Xã hội

hai Đảng tháng 4 tại Trung Quốc

thế giới, Hội nghị Kỷ niệm 60 năm

và tháng 11 tại Việt Nam), tổ chức

Hội nghị Băngđung, Kỷ niệm 70

Du lịch đỏ “Theo dấu chân Bác Hồ”,

năm Ngày thành lập Liên hiệp Công

Diễn đàn Nhân dân Việt - Trung và

đoàn thế giới, Hội nghị Đại hội đồng

Liên hoan Nhân dân biên giới Việt -

và Hội đồng Điều hành Hội Luật gia

Trung, v.v.. Nhiều đoàn thể, tổ chức nhân dân đã triển khai các hoạt động song phương và đa phương, thể hiện mong muốn và trách nhiệm của nhân dân Việt Nam đóng góp xây dựng Cộng đồng ASEAN hướng về người dân. Nhiều hoạt động hòa bình, hữu nghị, hợp tác cũng tiếp tục được thúc đẩy với các đối tác khác (Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, Hàn Quốc, EU, Chilê, Áchentina, v.v..). Các tổ chức hòa bình - hữu nghị Việt Nam đã có nhiều hoạt động kỷ niệm, tri ân bạn bè quốc tế nhân dịp 40 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; 70 năm Quốc khánh; các dịp lễ kỷ niệm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam với các nước. 2. Các tổ chức nhân dân Việt Nam tiếp tục tham gia có trách nhiệm trong các hoạt động đa phương, tham gia vào nhiều diễn đàn, cơ chế quốc tế và khu vực.

ASEAN, Đại hội đồng UNESCO lần thứ 38, Hội nghị Thượng đỉnh doanh nghiệp châu Á, Hội chợ Thương mại ASEAN - Trung Quốc, v.v.); đồng thời, đăng cai tổ chức tốt nhiều hoạt động đa phương tại Việt Nam (Liên đoàn Luật sư tổ chức tọa đàm với Hiệp hội Luật sư châu Á - Thái Bình Dương, Hội Nhà văn tổ chức Hội nghị quốc tế quảng bá văn học Việt Nam và Liên hoan thơ châu Á - Thái Bình Dương, Hội Liên hiệp Phụ nữ tổ chức Diễn đàn Phụ nữ hòa bình và phát triển, Hội Nhà báo tổ chức Lễ kỷ niệm 40 năm Liên đoàn Nhà báo ASEAN, v.v.); nhiều tổ chức tham gia là thành viên của các diễn đàn, cơ chế đa phương (Hội Nông dân Việt Nam gia nhập Hội Nông dân châu Á vì sự phát triển bền vững, Trung tâm Phụ nữ phát triển tham gia Quy chế tư vấn phi chính phủ tại ECOSOC, Liên đoàn Luật sư Việt Nam chính thức tham gia Hiệp hội Luật sư quốc tế). Những

Các tổ chức đã tích cực tham gia,

hoạt động trên đã thể hiện tốt vai trò,

đóng góp tại nhiều diễn đàn, hội nghị,

vị thế của tổ chức trong các cơ chế đa

hội thảo quốc tế và khu vực (tham gia

phương, qua đó góp phần giới thiệu

Công tác đối ngoại Đảng, đối ngoại Quốc hội và đối ngoại nhân dân

Chương 5

về Việt Nam, nâng cao vị thế và hình

phát triển kinh tế - xã hội, khắc phục

ảnh đất nước đối với bạn bè, đối tác

hậu quả chiến tranh, ứng phó với biến

quốc tế.

đổi khí hậu,...

3. Các tổ chức nhân dân và chính

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và

quyền các cấp tiếp tục hợp tác với các tổ

nhiều đoàn thể, tổ chức nhân dân triển

chức phi chính phủ nước ngoài để tranh

khai được nhiều hoạt động thiết thực

thủ các nguồn lực góp phần phát triển kinh tế - xã hội; tham gia vận động, đoàn kết với người Việt Nam ở nước ngoài, tăng cường công tác thông tin đối ngoại. Năm 2015, Bộ Ngoại giao với vai trò là cơ quan đầu mối về quản lý nhà nước đối với hoạt động của các tổ chức phi chính phủ nước ngoài đã cấp mới, sửa đổi và bổ sung trên 200 giấy đăng ký cho các tổ chức phi chính phủ hoạt động tại Việt Nam; đẩy mạnh phối hợp giữa các cơ quan trong Ủy ban công tác về các tổ chức phi chính phủ nước ngoài để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của các tổ chức phi chính phủ nước ngoài tại Việt Nam, qua đó tranh thủ nguồn lực và chuyển tải các thông tin về Việt Nam tới cộng đồng quốc tế. Năm 2015, qua kênh viện trợ phi

nhằm tập hợp, đoàn kết người Việt Nam ở nước ngoài. Công tác thông tin tuyên truyền đối ngoại được tăng cường nhằm giới thiệu với bạn bè quốc tế về Việt Nam, về chủ trương, chính sách đối nội và đối ngoại của Việt Nam. 4. Công tác đối ngoại địa phương được củng cố. Năm 2015, các địa phương đã đẩy mạnh và làm sâu sắc quan hệ với các đối tác theo hướng đa dạng hóa, đa phương hóa, tích cực tìm kiếm, mở rộng và ký kết 114 thỏa thuận quốc tế, trong đó có 41 thỏa thuận hợp tác quốc tế cấp địa phương với các địa phương nước ngoài (châu Á: 27 cặp quan hệ, châu Âu: 11 cặp quan hệ, châu Mỹ: 3 cặp quan hệ) và 73 thỏa thuận trên các lĩnh vực với các đối tác, doanh nghiệp nước ngoài, qua đó đóng góp

chính phủ nước ngoài, Việt Nam đã

tích cực vào việc tăng cường quan hệ

huy động được 300 triệu USD. Các tổ

hợp tác hữu nghị, quảng bá hình ảnh

chức nhân dân đã có vai trò tích cực

địa phương nói riêng và Việt Nam nói

trong việc vận động nguồn lực tài

chung ra bên ngoài.

chính cũng như những hỗ trợ khác từ

Bên cạnh đó, trong năm 2015, Bộ

các tổ chức phi chính phủ nước ngoài

Ngoại giao đã luôn quan tâm thúc

và các đối tác quốc tế khác, góp phần

đẩy công tác đối ngoại địa phương, 71

Chương 5

Ngoại giao Việt Nam - 2015

tổ chức nhiều hoạt động hỗ trợ địa

giữa đại diện hiệp hội doanh nghiệp

phương phát triển kinh tế - xã hội,

nước ngoài với đại diện lãnh đạo địa

hội nhập quốc tế như: Hội nghị giao

phương nhằm tăng cường hiểu biết

ban trực tuyến toàn quốc định hướng

thực tế và tìm kiếm cơ hội đầu tư, kinh

công tác đối ngoại địa phương năm

doanh của các doanh nghiệp nước

2015 (1-2015), Hội nghị trực tuyến

ngoài đến với các địa phương cũng

toàn quốc quán triệt Chỉ thị số

như hỗ trợ địa phương khi ra nước

15/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ

ngoài; tăng cường bồi dưỡng cán bộ

về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số

làm công tác đối ngoại địa phương.

22 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc

Năm 2015 là năm cuối cùng thực hiện

tế (8-2015), bốn hoạt động gặp gỡ

Đề án bồi dưỡng nghiệp vụ đối ngoại,

Đại sứ Italia, Tây Ban Nha, Ixraen và

ngoại ngữ và biên phiên dịch cho

Nhật Bản; ký kết Bản ghi nhớ (MoU)

công chức ngoại vụ địa phương giai

với các hiệp hội doanh nghiệp châu

đoạn 2011-2015, Bộ Ngoại giao đã hỗ

Âu (Eurocham), Đức (GBA), Pháp

trợ đào tạo hơn 1.500 lượt trong tổng

(CCIFV), Italia (Icham) và Mạng lưới

số 6.670 lượt cán bộ làm công tác đối

doanh nghiệp châu Âu - Việt Nam

ngoại địa phương trong cả giai đoạn

(EVBN); tổ chức các buổi tọa đàm

5 năm của Đề án.

Chương Sáu

NHỮNG NÉT LỚN TRONG ĐƯỜNG LỐI ĐỐI NGOẠI CỦA ĐẠI HỘI ĐẢNG LẦN THỨ XII

I. Đánh giá kết quả việc thực hiện đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ XI - Thành tựu: “Môi trường hòa bình

diện thế giới, khu vực, Đảng, Nhà nước

thuận lợi cho phát triển, độc lập, chủ

đã có định hướng chỉ đạo và các chính

quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ

sách đúng đắn, kịp thời trên cơ sở lợi ích

tiếp tục được giữ vững. Quan hệ đối ngoại được mở rộng và ngày càng đi vào chiều sâu. Quan hệ với các nước láng giềng và các nước trong ASEAN được củng cố. Đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược, đối tác toàn diện với nhiều đối tác

quốc gia - dân tộc. Nhiều chủ trương, giải pháp xử lý các vấn đề phức tạp, trong đó có vấn đề Biển Đông, đã tạo được sự đồng thuận cao trong toàn Đảng, toàn dân và được dư luận quốc tế ủng hộ”.

quan trọng. Hội nhập quốc tế được đẩy

- Những tồn tại: “Công tác đối

mạnh, góp phần quan trọng vào việc tăng

ngoại và hội nhập quốc tế có mặt chưa chủ

cường nguồn lực cho phát triển, thực hiện

động và hiệu quả chưa cao. Chưa có giải

công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

pháp đồng bộ, hữu hiệu để hạn chế các tác

Chủ động, tích cực tham gia các công việc chung của cộng đồng quốc tế, các diễn đàn, tổ chức khu vực và quốc tế, nâng cao vị thế của đất nước. Đối ngoại của Đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân được triển khai đồng bộ, hiệu quả, có bước phát triển mới”. - Nguyên nhân thắng lợi: “Nhận thức đúng về xu thế của thời đại và cục

động tiêu cực trong quá trình đẩy mạnh hội nhập quốc tế. Trong nhận thức và chỉ đạo thực tiễn có lúc chưa theo kịp những chuyển biến mau lẹ, phức tạp của tình hình thế giới và khu vực. Sự phối hợp, kết hợp giữa các ngành, các địa phương còn thiếu chặt chẽ. Công tác nghiên cứu chiến lược, dự báo tình hình còn hạn chế”1.

1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Sđd, tr. 151-152.

Chương 6

Ngoại giao Việt Nam - 2015

II. Dự báo tình hình thế giới những năm sắp tới

“Trên thế giới, trong những năm tới

quốc tế. Các thể chế đa phương đứng

tình hình sẽ còn nhiều diễn biến rất phức

trước những thách thức lớn. Các nước

tạp, nhưng hòa bình, độc lập dân tộc, dân

đang phát triển, nhất là những nước vừa

chủ, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế

và nhỏ đang đứng trước những cơ hội và

lớn. Quá trình toàn cầu hóa và hội nhập

khó khăn, thách thức lớn trên con đường

quốc tế tiếp tục được đẩy mạnh. Hợp tác,

phát triển. Trong bối cảnh đó, tập hợp lực

cạnh tranh, đấu tranh và sự tùy thuộc lẫn

lượng, liên kết, cạnh tranh, đấu tranh

nhau giữa các nước, nhất là giữa các nước

giữa các nước trên thế giới và khu vực vì

lớn ngày càng tăng. Cuộc cách mạng khoa

lợi ích của từng quốc gia tiếp tục diễn ra

học - công nghệ, đặc biệt là công nghệ

rất phức tạp.

thông tin tiếp tục phát triển mạnh mẽ,

Những vấn đề toàn cầu như an ninh

thúc đẩy sự phát triển nhảy vọt trên nhiều

tài chính, an ninh năng lượng, an ninh

lĩnh vực, tạo ra cả thời cơ và thách thức

nguồn nước, an ninh lương thực, biến

đối với mọi quốc gia.

đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh có nhiều

Tình hình chính trị - an ninh thế giới

diễn biến phức tạp. Cộng đồng quốc tế

thay đổi nhanh chóng, diễn biến rất phức

phải đối phó ngày càng quyết liệt hơn với

tạp, khó lường; tình trạng xâm phạm chủ

các thách thức an ninh truyền thống, phi

quyền quốc gia, tranh chấp lãnh thổ và tài

truyền thống, đặc biệt là an ninh mạng và

nguyên, xung đột sắc tộc, tôn giáo, can

các hình thái chiến tranh kiểu mới.

thiệp lật đổ, khủng bố, chiến tranh cục bộ,

Kinh tế thế giới phục hồi chậm, gặp

chiến tranh mạng,... tiếp tục diễn ra gay

nhiều khó khăn, thách thức và còn có

gắt ở nhiều khu vực.

nhiều biến động khó lường. Các quốc gia

Cục diện thế giới theo xu hướng đa

tham gia ngày càng sâu vào mạng sản

cực, đa trung tâm diễn ra nhanh hơn. Các

xuất và chuỗi giá trị toàn cầu. Biến động

nước lớn điều chỉnh chiến lược, vừa hợp

của giá cả thế giới, sự bất ổn về tài chính,

tác, thỏa hiệp, vừa cạnh tranh, đấu tranh,

tiền tệ và vấn đề nợ công tiếp tục gây ra

kiềm chế lẫn nhau, tác động mạnh đến cục

những hiệu ứng bất lợi đối với nền kinh

diện thế giới và các khu vực. Những biểu

tế thế giới. Tương quan sức mạnh kinh tế

hiện của chủ nghĩa dân tộc cực đoan, chủ

giữa các quốc gia, khu vực đang có nhiều

nghĩa cường quyền áp đặt, chủ nghĩa thực

thay đổi. Hầu hết các nước trên thế giới

dụng ngày càng nổi lên trong quan hệ

đều điều chỉnh chiến lược, cơ cấu lại nền

Những nét lớn trong đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ XII

Chương 6

kinh tế, đổi mới thể chế kinh tế, ứng dụng

kinh tế - chính trị chiến lược ngày càng

tiến bộ khoa học - công nghệ để phát triển.

quan trọng trên thế giới. Đồng thời, đây

Cạnh tranh kinh tế, thương mại, tranh

cũng là khu vực cạnh tranh chiến lược

giành các nguồn tài nguyên, thị trường,

giữa một số nước lớn, có nhiều nhân tố bất

công nghệ, nhân lực chất lượng cao giữa

ổn. Tranh chấp lãnh thổ, chủ quyền biển,

các nước ngày càng gay gắt. Xuất hiện

đảo trong khu vực và trên Biển Đông tiếp

nhiều hình thức liên kết kinh tế mới, các

tục diễn ra gay gắt, phức tạp. ASEAN

định chế tài chính quốc tế, khu vực, các

trở thành Cộng đồng, tiếp tục phát huy

hiệp định kinh tế song phương, đa phương

vai trò quan trọng trong duy trì hòa bình,

thế hệ mới.

ổn định, thúc đẩy hợp tác, liên kết kinh tế

Châu Á - Thái Bình Dương, trong đó

trong khu vực, nhưng cũng đứng trước

có khu vực Đông Nam Á, tiếp tục là trung

nhiều khó khăn, thách thức cả bên trong

tâm phát triển năng động, có vị trí địa

và bên ngoài”1.

III. Mục tiêu, nhiệm vụ, đường lối, nguyên tắc và những định hướng lớn - Mục tiêu: “Bảo đảm lợi ích tối cao của quốc gia - dân tộc”.

- Đường lối: “Độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển; đa dạng hóa,

- Nhiệm vụ: “Trên cơ sở vừa hợp

đa phương hóa trong quan hệ đối ngoại;

tác, vừa đấu tranh, hoạt động đối ngoại

chủ động và tích cực hội nhập quốc tế; là

nhằm mục tiêu giữ vững môi trường

bạn, là đối tác tin cậy và thành viên có

hòa bình, ổn định, tranh thủ tối đa các

trách nhiệm của cộng đồng quốc tế”.

nguồn lực bên ngoài để phát triển đất

- Nguyên tắc: “Bảo đảm lợi ích tối

nước, nâng cao đời sống nhân dân; kiên

cao của quốc gia - dân tộc, trên cơ sở các

quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững

nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế,

chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và

bình đẳng và cùng có lợi”.

toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ

- Những định hướng lớn: “Nâng

Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã

cao hiệu quả các hoạt động đối ngoại, tiếp

hội chủ nghĩa; nâng cao vị thế, uy tín của

tục đưa các mối quan hệ hợp tác đi vào

đất nước và góp phần vào sự nghiệp hòa

chiều sâu, nâng cao chất lượng, hiệu quả

bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ

công tác đối ngoại đa phương, chủ động

xã hội trên thế giới”.

và tích cực đóng góp xây dựng, định hình

1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Sđd, tr. 70-73.

Chương 6

Ngoại giao Việt Nam - 2015

các thể chế đa phương. Kiên quyết đấu

Nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế

tranh, làm thất bại mọi âm mưu, hành

quốc tế, thực hiện đầy đủ các cam kết quốc

động can thiệp vào công việc nội bộ, xâm

tế, xây dựng và triển khai chiến lược tham

phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất,

gia các khu vực mậu dịch tự do với các

toàn vẹn lãnh thổ, an ninh quốc gia và

đối tác kinh tế, thương mại quan trọng,

ổn định chính trị của đất nước. Tiếp tục hoàn thành việc phân định biên giới trên bộ, thúc đẩy giải quyết các vấn đề trên biển trên cơ sở những nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 và quy tắc ứng xử của khu vực. Chú trọng phát triển quan hệ hợp tác, hữu nghị, truyền thống với các nước láng giềng, thúc đẩy quan hệ với các đối tác lớn, đối tác quan trọng. Chủ động, tích cực và có trách nhiệm cùng các nước ASEAN xây dựng Cộng đồng vững mạnh. Mở rộng, làm sâu sắc hơn và nâng cao hiệu quả quan hệ đối ngoại của Đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân.

ký kết và thực hiện hiệu quả các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới trong một kế hoạch tổng thể với lộ trình hợp lý, phù hợp với lợi ích của đất nước. Đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác, nhất là các đối tác chiến lược và các nước lớn có vai trò quan trọng đối với phát triển và an ninh của đất nước, đưa khuôn khổ quan hệ đã xác lập vào thực chất. Chủ động tham gia và phát huy vai trò tại các cơ chế đa phương, đặc biệt là ASEAN và Liên hợp quốc. Chủ động, tích cực tham gia các cơ chế đa phương về quốc phòng, an ninh, trong đó có việc tham gia các

Triển khai mạnh mẽ định hướng chiến

hoạt động hợp tác ở mức cao hơn như hoạt

lược chủ động và tích cực hội nhập quốc

động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc,

tế. Bảo đảm hội nhập quốc tế là sự nghiệp

diễn tập về an ninh phi truyền thống và

của toàn dân và cả hệ thống chính trị, đẩy

các hoạt động khác. Đẩy mạnh hội nhập

mạnh hội nhập trên cơ sở phát huy tối đa

quốc tế trong lĩnh vực văn hóa, xã hội,

nội lực, gắn kết chặt chẽ và thúc đẩy quá

khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo và

trình nâng cao sức mạnh tổng hợp, năng

các lĩnh vực khác.

lực cạnh tranh của đất nước; hội nhập

Tăng cường công tác nghiên cứu, dự

kinh tế là trọng tâm, hội nhập trong các

báo chiến lược, tham mưu về đối ngoại;

lĩnh vực khác phải tạo thuận lợi cho hội

đổi mới nội dung, phương pháp, nâng cao

nhập kinh tế; hội nhập là quá trình vừa

hiệu quả công tác tuyên truyền đối ngoại;

hợp tác vừa đấu tranh, chủ động dự báo,

chăm lo đào tạo, rèn luyện đội ngũ cán

xử lý linh hoạt mọi tình huống, không để

bộ làm công tác đối ngoại; bồi dưỡng kiến

rơi vào thế bị động, đối đầu, bất lợi.

thức đối ngoại cho cán bộ chủ chốt các cấp.

Những nét lớn trong đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ XII

Chương 6

Bảo đảm sự lãnh đạo thống nhất của

ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân

Đảng, sự quản lý tập trung của Nhà nước

dân; giữa ngoại giao chính trị với ngoại

đối với các hoạt động đối ngoại. Phối hợp

giao kinh tế và ngoại giao văn hóa; giữa

chặt chẽ hoạt động đối ngoại của Đảng,

đối ngoại với quốc phòng, an ninh”1.

IV. Một số điểm mới trong đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ XII Đường lối đối ngoại của Đại hội

bình, ổn định; phấn đấu sớm đưa nước ta

Đảng lần thứ XII kế thừa và phát

cơ bản trở thành nước công nghiệp theo

triển đường lối của Đại hội Đảng lần

hướng hiện đại”.

thứ XI, nhưng có những bổ sung, phát triển; mang nội hàm mới trong thời kỳ đất nước bước vào giai đoạn hội nhập sâu rộng hơn. Thứ nhất, lần đầu tiên, nhiệm vụ đối ngoại được nêu như một thành tố chủ đề của Đại hội. Chủ đề của Đại hội Đảng lần thứ XI, đồng thời cũng là tiêu đề của Báo cáo chính trị là: “Tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy sức mạnh toàn dân tộc, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công

Như vậy, bên cạnh bốn thành tố của chủ đề Đại hội Đảng lần thứ XI là sự lãnh đạo của Đảng; dân tộc, dân chủ; đổi mới; mục tiêu xây dựng đất nước, chủ đề Đại hội Đảng lần thứ XII bổ sung thêm thành tố thứ năm: “bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định”. Thành tố này là hai nhiệm vụ quan trọng nhất của đối ngoại. Chủ đề Đại hội bao hàm những nhiệm vụ trọng yếu trong nhiệm kỳ Đại hội. Việc bổ sung các nhiệm vụ

nghiệp theo hướng hiện đại”. Chủ đề Đại

đối ngoại vào chủ đề Đại hội khẳng

hội và tiêu đề Báo cáo chính trị tại Đại

định tầm quan trọng của đối ngoại

hội Đảng lần thứ XII là: “Tăng cường

trong tổng thể đường lối phát triển và

xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh;

bảo vệ Tổ quốc của Đảng trong 5 năm

phát huy sức mạnh toàn dân tộc, dân chủ

tới và các năm tiếp theo.

xã hội chủ nghĩa; đẩy mạnh toàn diện,

Thứ hai, Đại hội Đảng lần thứ XII

đồng bộ công cuộc đổi mới; bảo vệ vững

nhấn mạnh, nêu ngay đầu tiên mục

chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa

tiêu “bảo đảm lợi ích tối cao của quốc gia -

1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Sđd, tr. 153-156.

Chương 6

Ngoại giao Việt Nam - 2015

dân tộc” và coi là mục tiêu có tính chất

thành tựu nổi bật của nền ngoại giao

bao trùm mà toàn thể hệ thống chính

Việt Nam. Tuy nhiên, đó mới chỉ là

trị phải phấn đấu thực hiện. Đồng thời,

bước đầu. Việc tiếp tục phát huy thành

để hoạt động đối ngoại có hiệu quả

quả quan trọng đó, nỗ lực đưa mối

trong giai đoạn mới hội nhập quốc tế sâu rộng hơn, Đại hội Đảng lần thứ XII chỉ rõ phải dựa “trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, bình đẳng và cùng có lợi”, hai vế này gắn kết và qua lại lẫn nhau. Trong thời đại ngày nay, để đạt được lợi ích quốc gia - dân tộc, không thể đi ngược lại các giá trị tiến bộ, nhân văn của nhân loại, mà cần tuân thủ các tiêu chuẩn, chuẩn mực và thể chế quốc tế được thừa nhận rộng rãi; tôn trọng lợi ích chính đáng của các quốc gia - dân tộc khác và lợi ích chung của cộng đồng quốc tế. Thứ ba, trong định hướng lớn đưa quan hệ với các nước đi vào chiều sâu, hiệu quả, Văn kiện của Đại hội Đảng lần thứ XII lần đầu tiên nêu rõ: “Đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác, nhất là các đối tác chiến lược và các nước lớn có vai trò quan trọng đối với phát triển và an ninh của đất nước, đưa khuôn khổ quan hệ đã xác lập vào thực chất”. Đại hội Đảng lần thứ XII đã chỉ ra tầm quan trọng của mối quan hệ với các đối tác quan trọng và các nước lớn, và trước mắt còn nhiều dư địa để thúc đẩy hơn nữa mối quan hệ đó nhằm phục vụ lợi ích thiết thực của đất nước. Trong thời gian qua, việc thiết lập khuôn khổ quan hệ với các đối tác quan trọng là một trong những 78

quan hệ này vào chiều sâu, ổn định, bền vững có ý nghĩa to lớn đối với sự thành công của hoạt động đối ngoại của Việt Nam, tạo vị thế vững chắc để Việt Nam có thể thích ứng linh hoạt với những chuyển biến nhanh chóng, khó lường trên chính trường quốc tế. Thứ tư, Đại hội Đảng lần thứ XII xác định rõ các quan điểm chỉ đạo, định hướng lớn đối với quá trình hội nhập quốc tế, nhấn mạnh nổi bật vai trò của đối ngoại đa phương. Đại hội Đảng lần thứ XII nêu hội nhập quốc tế là “định hướng chiến lược”, đặt vấn đề này ở tầm cao, cụ thể hơn so với các Đại hội trước, thể hiện quyết tâm của toàn Đảng, toàn dân đối với chủ trương hội nhập. Trong những năm qua, Việt Nam mới tập trung nhiều vào việc tham gia quá trình đàm phán và ký kết các thỏa thuận quốc tế. Trong những năm tới, Việt Nam sẽ bước vào giai đoạn khó khăn hơn là thực hiện những cam kết trong Cộng đồng ASEAN, các cam kết trong WTO, đặc biệt là các cam kết của FTA thế hệ mới có đòi hỏi cao hơn nhiều so với các FTA đã ký trước đây, có phạm vi điều chỉnh rộng lớn, bao gồm không chỉ các vấn đề thương mại, đầu tư, mà còn nhiều vấn đề khác như lao động -

Những nét lớn trong đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ XII

Chương 6

công đoàn, môi trường, doanh nghiệp

mới, chuyển cụm từ ngoại giao nhân dân

nhà nước, quyền sở hữu trí tuệ,...

sang đối ngoại nhân dân, mở rộng

Công việc trong giai đoạn mới đòi

phạm vi, bao gồm hoạt động của các

hỏi sự thay đổi mạnh mẽ hơn nữa về

đoàn thể, các tổ chức chính trị - xã hội,

tư duy, chuyển từ “tham gia tích cực”

đề cao vai trò của đối ngoại nhân dân

sang “chủ động đóng góp xây dựng luật

trong tổng thể hoạt động đối ngoại

chơi chung”; hoàn thiện hệ thống luật

của đất nước.

pháp phù hợp với các cam kết quốc tế

Thứ bảy, về hoạt động đối ngoại

và nâng cao sức cạnh tranh của nền

quốc phòng, an ninh, Đại hội Đảng

kinh tế nhằm bảo vệ lợi ích của đất

lần thứ XII nhấn mạnh chủ trương:

nước trong quá trình hội nhập.

“Chủ động, tích cực tham gia các cơ

Thứ năm, quan điểm chỉ đạo việc

chế đa phương về quốc phòng, an ninh,

thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc

trong đó có việc tham gia các hoạt động

được nêu cụ thể: “Kiên quyết, kiên trì

hợp tác ở mức cao hơn như hoạt động

đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập, chủ

gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, diễn

quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ

tập về an ninh phi truyền thống và các

của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước,

hoạt động khác”. Lĩnh vực này trước

nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa”. Nội

đây thường được coi là “nhạy cảm”,

hàm cần quán triệt của quan điểm này

song từ năm 2014, Việt Nam bắt đầu

là kiên quyết bảo vệ đến cùng độc lập,

tham gia các hoạt động gìn giữ hòa

chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn

bình của Liên hợp quốc. Điều này

lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng,

đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ về

Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội

tư duy, khẳng định Việt Nam là một

chủ nghĩa; nhưng kiên trì tận dụng

thành viên tích cực, có trách nhiệm

mọi biện pháp hòa bình, phù hợp với

của cộng đồng quốc tế, sẵn sàng

luật pháp quốc tế.

tham gia gánh vác sứ mệnh cao cả

Thứ sáu, công tác đối ngoại nhân dân được tiếp cận theo phương cách

của Liên hợp quốc nhằm duy trì hòa bình và an ninh thế giới.

Chịu trách nhiệm xuất bản Q. GIÁM ĐỐC - TỔNG BIÊN TẬP TS. HOÀNG PHONG HÀ

Chịu trách nhiệm nội dung PHÓ GIÁM ĐỐC - PHÓ TỔNG BIÊN TẬP TS. ĐỖ QUANG DŨNG

Biên tập nội dung:

ThS. NGUYỄN KIM NGA

HOÀNG THU QUỲNH

LÊ THỊ HẰNG

Trình bày bìa:

LÊ THỊ HÀ LAN

Chế bản vi tính:

HOÀNG MINH TÁM

Sửa bản in: Đọc sách mẫu:

BAN QUỐC TẾ PHÒNG BIÊN TẬP KỸ THUẬT

In 1.500 cuốn, khổ 18,2 x 25,7 cm, tại Công ty in Tiến Bộ. Địa chỉ: 175 Nguyễn Thái Học, Hà Nội. Số đăng ký xuất bản: 574-2016/CXBIPH/8-06/CTQG. Quyết định xuất bản số: 6727-QĐ/NXBCTQG, ngày 23-12-2015. Mã số ISBN: 978-604-57-2334-0. In xong và nộp lưu chiểu tháng 8 năm 2016. 80