Zendeginame mashahire jahan

‫زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﮫ ﻣﺸﺎھﯿﺮ ﺑﺰرگ ﺟﮭﺎن‬ ‫ﮔﺮدآوری‪ :‬اﻟﻨﺎز ﻣﺤﺐ ﻋﻠﯿﺎن‬ ‫ﻣﺤﻔﻞ دوﺳﺘﺎن اﻣﯿﺪ ‪20‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﻓﻼﻃﻮن‬ ‫اﻓﻼﻃﻮن در ﺳﺎل ‪ 427‬ﻗﺒﻞ از ﻣﻴﻼد در ﺧﺎﻧﻮاده اي اﺷﺮاﻓﻲ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣـﺪ ‪.‬در‬ ‫‪ 18‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﺎ ﺳﻘﺮاط آﺷﻨﺎ ﺷﺪ وﻣﺪت ‪10‬ﺳﺎل را ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮدي ﺳﻘﺮاط ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد‬ ‫‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻋﺪام ﺳﻘﺮاط ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺳﻔﺮ را آﻏﺎز ﻛﺮد ﻛﻪ ﻃﻲ اﻳﻦ ﺳﻔﺮﻫﺎ از ﻧﻘﺎط‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﺟﻬﺎن ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺼﺮ و ﺳﻴﺴﻴﻞ و ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ دﻳﺪن ﻛﺮد‪ .‬او در اﻳﻦ ﺳﻔﺮﻫﺎ‬ ‫ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ آﺷﻨﺎ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ آن ﻫﺎ در اﻓﻜـﺎراﻓﻼﻃﻮن ﻫﻮﻳـﺪا‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ اﻓﻼﻃﻮن ﺑﻪ آﺗﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ‪ 40‬ﺳﺎل داﺷﺖ ‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﺎن ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﻌﺮوﻓﺶ را ﺑﻪ ﻧﺎم »آﻛﺎدﻣﻲ « ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮد ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪرﺳﻪ را ﻣﻴﺘـﻮان‬ ‫اوﻟﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺤﺴﻮب ﻛﺮد ﻛﻪ در آن دروﺳﻲ ﻧﻈﻴـﺮ ﻓﻠـﺴﻔﻪ ‪ ،‬رﻳﺎﺿـﻴﺎت و‬ ‫ﻧﺠﻮم ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﻴﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻓﻼﻃﻮن ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﻫﻤﺎن آﺛﺎر اوﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺎﻟﺒﻲ ادﺑﻲ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻳﻦ آﺛﺎر ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﻴﺘـﻮان ﺑـﻪ ﻗﺮﻳﺤـﻪ ادﺑـﻲ‬ ‫اﻓﻼﻃﻮن ﭘﻲ ﺑﺮد ‪ .‬ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺮﻳﻦ اﺛـﺮ اﻓﻼﻃـﻮن ﻛﺘـﺎب‬ ‫»ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ «اﺳﺖ او دراﻳﻦ ﻛﺘﺎب درﺑﺎره ي ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﺳـﺨﻦ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫راﻧﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬از اﺧﻼق ﺗﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻫﻨﺮ وﺗﺮﺑﻴﺖ و ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﻴﻌﻪ ﺳﺨﻦ راﻧـﺪه‬ ‫اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎي اﻓﻼﻃﻮن ﻣﻴﺘﻮان ﺑﻪ ﺳﻴﺮ اﻓﻜﺎر او ﭘﻲ ﺑـﺮد ﻛﺘـﺐ وي را‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺮاﺳﺎس دوره اي از زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻪ اﻓﻼﻃﻮن اﻗﺪام ﺑﻪ ﻧﮕﺎرش آن ﻛﺮده‬ ‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ ‪:‬‬ ‫دﺳﺘﻪ اول ﻛﺘﺐ و رﺳﺎﻻﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دردوران ﺟﻮاﻧﻲ او ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷـﺪه اﻧـﺪ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎي اﻳﻦ دوران اﻛﺜﺮاً دﻳﺎﻟﻮﮔﻬﺎﻳﻲ ﺑﺪون ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ﺳـﻤﺖ و‬ ‫ﺳﻮي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎي اﻳﻦ دوران ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫آﺛﺎر دوره ي ﻣﻴﺎﻧﺴﺎﻟﻲ ﺑﺮﺧﻼف دوره ي ﺟﻮاﻧﻲ ﺣﺎوي دﻳﺎﻟﻮﮔﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫ﮔﻴﺮي اﺳﺖ ‪ .‬درآﺛﺎر اﻳﻦ دوره اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﻓﻠﺴﻔﻪ اﻓﻼﻃﻮن ﻧﻈﻴـﺮ‬ ‫اﻳﺪه و ﻣﺜﻞ ﻣﻄﺮح ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬اﺛﺮ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﻓﻼﻃﻮن در اﻳﻦ دوره ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ اﺳﺖ‬ ‫‪.‬‬ ‫و ﺑﺎﻻﺧﺮه آﺛﺎر دوران ﻛﻬﻮﻟﺖ اﻓﻼﻃﻮن ﻛﻪ ﻣﻴﺘـﻮان آن ﻫـﺎ را آﺛـﺎر دوران‬ ‫ﭘﺨﺘﮕﻲ و اﺻﻼح آﺛﺎر ﻗﺒﻠﻲ داﻧﺴﺖ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل از آﺛﺎر اﻳﻦ دوره ﻣﻴﺘـﻮان ﺑـﻪ‬ ‫»ﻗﺎﻧﻮن « و » ﻧﻮاﻣﻴﺲ« اﺷﺎره ﻛﺮد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﻓﻼﻃﻮن در ﻓﻠﺴﻔﻪ راه اﺳﺘﺎدش ﺳﻘﺮاط را دﻧﺒﺎل ﻛﺮد ‪.‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ دﻏﺪﻏـﻪ‬ ‫ي اﺻﻠﻲ او اﻧﺴﺎن ﺑﻮد واز ﻓﻼﺳﻔﻪ ي ﻃﺒﻴﻌﻲ دورﺷﺪ ‪ .‬او ﻗـﺴﻤﺖ زﻳـﺎدي از‬ ‫ﺗﻼش ﺧﻮد را ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻧﻈﻴﺮ اﺧﻼق ‪ ،‬ﺣﻖ و ﻋﺪاﻟﺖ ﻛـﺮد ‪ .‬اودر‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ي ﺳﻘﺮاط و ﺷﺨﺺ ﺟﺪﻟﻲ را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻴﻜﺸﺪ ‪ .‬ﻛﻪ ﺳﻘﺮاط‬ ‫و آن ﺷﺨﺺ درﺑﺎره ي وﻣﻌﻨﺎ وﻣﻔﻬﻮم ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺤﺚ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ‪ .‬ﺳﻘﺮاط آن ﺷﺨﺺ‬ ‫را ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮدن ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺪاﻟﺖ واﻣﻴﺪارد ﻛﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ آن ﺷﺨﺺ ﻣﺠﺒـﻮر‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ‪ :‬ﺣﻖ در ﻗﺪرت اﺳﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ در ﻧﻔﻊ ﻗﻮﻳﺘﺮ )ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻌﻀﻲ از‬ ‫ﺗﻌﺎﺑﻴﺮ ﻧﻴﭽﻪ ( ‪ .‬ﺳﭙﺲ وي از ﺳﻘﺮاط ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ ﺗﻌﺮﻳﻔﺶ را اراﺋﻪ دﻫـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺳﻘﺮاط ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ از اراﺋﻪ دادن ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻃﻔﺮه ﻣﻴﺮود وﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻴﺪﻫﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ ﻧﻮﻋﻲ راﺑﻄﻪ ي ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻴﻦ اﻓﺮاد در اﺟﺘﻤﺎع اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﺟﺎﻣﻌﻪ واﺟﺘﻤﺎع راﺣﺖ ﺗـﺮ اﺳـﺖ‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ي ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻳﻚ ﻓﺮد ﺳـﺎﻟﻢ‬ ‫راﺣﺖ ﺗﺮ ﻣﻴﺸﻮد ‪.‬‬ ‫اﻓﻼﻃﻮن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ي اﺧﻼق وﻋﺪاﻟﺖ را ﺑﻪ اﺟﺘﻤﺎع وﺑﻪ ﺗﺒـﻊ آن‬ ‫ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ آن اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻢ ﻛﻢ ﺑﻪ ﻓﻠـﺴﻔﻪ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻓﻼﻃﻮن ﻛﻪ از ﻧﻜﺎت ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي اﻓﻼﻃﻮن اﺳﺖ ﻣﻮاﺟـﻪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﻴﺸﻮﻳﻢ ‪ .‬او ﭘﺲ از ﻃﺮح ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﻜﻪ ﺣﺮص و ﻃﻤﻊ و ﻳﺎ ﺑﺮﺗﺮي ﺟﻮﻳﻲ‬ ‫ﺳﺒﺐ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ اﻓﺮاد وﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺪام ﺑﺎ ﻫﻢ در ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻴﺮﺳﺪ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن را از ﻟﺤﺎظ رواﻧـﺸﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﻗﺮاردﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي آن ﺑﻪ ﭘﻲ رﻳﺰي ﺟﺎﻣﻌﻪ اي اﻳﺪه آل ﻧﺎﻳﻞ ﮔﺮدد ‪.‬‬ ‫در روان ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻓﻼﻃﻮن رﻓﺘﺎرﻫﺎي اﻧﺴﺎن از ﺳﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻴـﻞ و اراده وﻋﻘـﻞ‬ ‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻴﮕﻴﺮد ‪ .‬ﻣﻴﻞ اﻧﺴﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاردي ﻧﺸﻴﺮ ﺗﻤﻠـﻚ ﺷـﻬﻮت و ﻏﺮاﻳـﺰ‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد ‪ .‬ﻣﺮﻛﺰ اﻣﻴﺎل ﻧﻴﺰ در ﺑﺪن ﺷﻜﻢ اﺳﺖ ‪.‬ﻫﻴﺠﺎن ﻫﻢ ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺠﺎﻋﺖ‬ ‫‪ ،‬ﻗﺪرت ﻃﻠﺐ و ﺟﺎه ﻃﻠﺒﻲ را در ﺑﺮﻣﻴﮕﻴﺮد ‪ .‬ﻋﻘﻞ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺌﻮل ﻣـﻮاردي ﻧﻈﻴـﺮ‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪ و داﻧﺶ و ﻫﻮش اﺳﺖ ‪.‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﻫﻢ در اﻓـﺮاد ﻣﺨﺘﻠـﻒ داراي‬ ‫درﺟﺎت ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺜﻼً در ﺑﺎزارﻳﺎن وﻛﺴﺒﻪ ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﻣﻴﻞ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ را در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎزي ﻣﻴﻜﻨﺪ و در ﺟﻨﮕﺠﻮﻳﺎن و ﻟـﺸﮕﺮﻳﺎن ﻫﻴﺠـﺎن‬ ‫ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ را ﺑﺮﻋﻬﺪه دارد ‪.‬و ﻋﻘﻞ ﻧﻴﺰ ﭘﺎﻳﻪ ي رﻓﺘﺎر ﺣﻜﻤﺎﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪاز اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت اﻓﻼﻃﻮن ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ي ارﻣﺎﻧﻴﺶ ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﺑﺮاي‬ ‫اﻳﺠﺎد ان راﻫﻜﺎري ﻫﻢ اراﺋﻪ ﻣﻴﺪﻫﺪ ‪ .‬آرﻣﺎﻧﺸﻬﺮ او ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻳﺴﺖ ﻛﻪ در آن ﻫﺮ‬ ‫ﻛﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ذاﺗﺶ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺎﺑﻊ رﻓﺘﺎري ﻛﻪ در ﻓﻮق ذﻛﺮ ﺷـﺪﻧﺪ ‪ ،‬در‬ ‫ﺟﺎي ﺧﻮدش ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﻣﺜﻼً ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﻞ در او ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻘﻂ ﻣﺸﻐﻮل‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻛﺴﺐ وﻛﺎر ﺧﻮد ﺷﻮد ودر ﻛﺎر ﺳﻴﺎﺳﺖ دﺧﺎﻟﺖ ﻧﻜﻨﺪ ﻳﺎ ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺠﺎﻋﺖ‬ ‫وﻫﻴﺠﺎن او دردرﺟﻪ اي ﺑﺎﻻ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﻐﻠﺶ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫در ارﻣﺎﻧﺸﻬﺮ اﻓﻼﻃﻮن ﺳﺰاوارﺗﺮﻳﻦ ﮔﺮوه ﺑﺮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻓﻼﺳﻔﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫درآن ﻫﺎ ﻋﻨﺼﺮ ﻋﻘﻞ در درﺟﻪ ي ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻗﺮاردارد )ﻧﻮﻋﻲ از ﻧﺨﺒﻪ ﮔﺮاﻳﻲ ( ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﻼﻃﻮن ﻧﻴﺰﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻘﺮاط ﺗﻤﺎﻳﻠﺶ را ﺑﻪ ارﻳﺴﺘﻮﻛﺮاﺳﻲ ‪0‬ﺣﻜﻮﻣﺖ‬ ‫اﺷﺮاف(ﻧﺸﺎن داده وﺑﻪ ﻋﻨﺎد ﺑﺎ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﺮﻣﻲ ﺧﻴﺰد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ‬ ‫ﻛﻪ اﺷﺮاف ﻳﺎ ﺷﺮﻳﻔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻟﺰاﻣﺎً ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ داراي‬ ‫ﻗﺪرت و ﺛﺮوت اﻧﺪ ‪.‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﻓﺮاد داراي ﺣﻜﻤﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﻻزم‬ ‫را ﺑﺮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ‪ .‬واﻣـﺎ راﻫﻜـﺎر اﻓﻼﻃـﻮن ﺑـﺮاي ﺗـﺸﻜﻴﻞ‬ ‫آرﻣﺎﻧﺸﻬﺮش‪ :‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻮدﻛﺎن زﻳﺮ ‪10‬ﺳﺎل راﺟﻤﻊ ﻛﺮد وآﻣﻮزش ﻫﻤﮕـﺎﻧﻲ‬ ‫آن ﻫﺎ را ﺷﺮوع ﻛﺮد ‪ .‬اﻳﻦ آﻣﻮزﺷﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ‪ ،‬ورزش‬ ‫وﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﻴﺸﻮد ‪.‬دراﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي دﻳﻦ ﺗﻚ ﺧـﺪاﻳﻲ‬ ‫از اﻫﻴﻤﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮرداراﺳﺖ ‪.‬‬ ‫اﻓﻼﻃﻮن ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ از ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮده ﻫـﺎي ﻣـﺮدم‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه ي او اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﺪاي ﻗﺎدر و ﻣﻬﺮﺑـﺎن ودرﻋـﻴﻦ‬ ‫ﺣﺎل ﻗﻬﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮل رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺮدم راﺣﺖ ﺗﺮ ﺷـﻮد و ﮔـﺮاﻳﺶ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺟﺮم وﺟﻨﺎﻳﺖ ﺧﻮدﺑﻪ ﺧﻮد ﻛﻢ ﺷﻮد ‪.‬اﻳﻦ اﻣﻮزﺷـﻬﺎ ﺗـﺎ ﺳـﻦ ‪20‬‬ ‫ﺳﺎﻟﮕﻲ اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ ‪ .‬ﺳﭙﺲ دراﻳﻦ ﺳﻦ از ﻛﻠﻴﻪ ي آﻣـﻮزش دﻳـﺪﮔﺎن‬ ‫اﻣﺘﺤﺎﻧﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪﺷﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ دراﻳـﻦ اﻣﺘﺤـﺎن اﻛﺜﺮﻳـﺖ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﺬف ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬اﻳﻦ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر وﺑـﺎزار و ﻛـﺸﺎورزي و‪...‬‬ ‫ﺷﻤﻐﻮل ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ‪.‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻗﺒﻮل ﺷﺪﮔﺎن اﻳﻦ اﻣﺘﺤﺎن ﺗﺎ ﺳـﻦ ‪ 30‬ﻛـﻪ زﻣـﺎن‬ ‫ﺑﺮﮔﺰاري اﻣﺘﺤﺎﻧﻲ دوﺑﺎره اﺳﺖ اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ‪.‬‬ ‫ﻣﺮدود ﺷﺪﮔﺎن اﻳﻦ دوره ﻣﺸﺎﻏﻠﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺳﭙﺎﻫﻴﺎن وﻟﺸﮕﺮﻳﺎن را اﺷﻐﺎل ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬ ‫ﻧﻤﻮد ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺘﺤﺎن را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ ‪ ،‬آﻣـﻮزش‬ ‫اﻧﻬﺎ ‪ 5‬ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻃﻮل ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ ﻛﻪ دراﻳﻦ ‪ 5‬ﺳﺎل ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ ﻧﻈﻴـﺮ‬ ‫رﻳﺎﺿﻴﺎت و ﻓﻠﺴﻔﻪ و اﻳﺪه وﻣﺜﻞ اﻓﻼﻃﻮﻧﻲ آﺷﻨﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ‪ 5‬ﺳﺎل ‪ ،‬اﻓﺮاد آﻣﻮزش دﻳﺪه ﺑﺎﻳﺪ ‪ 15‬ﺳﺎل را ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﺑﺪون ﻫﻴﭻ‬ ‫ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ اي وﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي آن ﻫﺎ ﻧـﻮﻋﻲ اﻣﺘﺤـﺎن‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﻮد ‪ .‬ﺑﻌﺪاز اﻳﻦ ‪ 15‬ﺳﺎل ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺘﺤﺎن را ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬ ‫ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ آﻣﺎده ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد دﭼﺎر ﻓﺴﺎد ﻧﺸﻮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ زﻧﺪﮔﻲ درﺳﻄﺢ ﭘـﺎﻳﻴﻦ وﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺳﺮﺑﺎزان داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬آن ﻫـﺎ از داﺷـﺘﻦ زن و ﻓﺮزﻧﺪاﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ ﻣﺤـﺮوم‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ وزن وﻓﺮزﻧﺪ آﻧﻬﺎ اﺷﺘﺮاﻛﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﻋـﺸﻖ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺴﺮ و‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ وﻇﻴﻔﻪ ي ﺧﻄﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺣﺎﻛﻤﺎن آن ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ راي ﮔﻴﺮي‬ ‫ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ ودرﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫‪.‬دراﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻧﺰاع ودرﮔﻴﺮﻳﻲ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺗـﺼﺎﺣﺐ ﺣﻜﻮﻣـﺖ اﺗﻔـﺎق‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد ‪.‬‬ ‫از ﻧﻈﺮ اﻓﻼﻃﻮن در ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻖ و ﻋﺪاﻟﺖ ﺗﺤﻘﻖ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ ‪.‬‬ ‫زﻳﺮا ﻫﺮﻛﺲ ﺑﺮﺣﺴﺐ اﺳﺘﻌﺪاد ﻫﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﺎﻳﺶ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺧـﻮد‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻓﺮﺻﺘﻬﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﺮاي اﻓﺮاد از ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻳﻜـﺴﺎن‬ ‫اﺳﺖ ‪ .‬از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ اﻓﻼﻃﻮن ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﺑﺎ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻳﻮﻧﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫اﻓﻼﻃﻮن ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﭘﻴﻜﺮه اي اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﻧﻈـﺮ ﻣﻴﮕﻴـﺮد ﻛـﻪ ﺣﻜـﺎم‬ ‫ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺳﺮآن ﻫﺴﺘﻨﺪ وﺳﻴﻨﻪ ي ان را ﺳﺮﺑﺎزان وﻟـﺸﮕﺮﻳﺎن ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫـﺪ‬ ‫‪.‬ﻣﺮدم ﻋﺎدي ﻧﻈﻴﺮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن‪،‬ﭘﻴﺸﻪ وران وﻛﺸﺎورزان ﻫﻢ ﺷﻜﻢ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻴﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﻓﻼﻃﻮن در اواﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗـﺸﻜﻴﻞ‬ ‫دوﻟﺖ آرﻣﺎﻧﻴﺶ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬ازاﻳﻦ رو در ﻛﺘﺎب »ﻗﺎﻧﻮن« ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ دوﻟﺘﻬﺎي‬ ‫ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ ﻣﻴﭙﺮدازد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﻌﻴﺎر او ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي دول ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻧﺰدﻳﻜﻲ آن دول ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ آرﻣﺎﻧﻲ‬ ‫اوﺳﺖ ‪.‬او ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎي ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ را ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ آرﻣﺎﻧﺸﻬﺮش ﺑﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ‬ ‫ﻫﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﻴﻜﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﺗﻴﻤﻮﻛﺮاﺳﻲ ‪ -2‬اﻟﻴﮕﺎرﺷﻲ ‪ – 3‬دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ‪ -4‬ﺟﺒﺎري ﻳﺎ ﻣﺴﺘﺒﺪ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻴﻤﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺘﻔﺎﺧﺮان اﺳﺖ ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﭙﺎرت ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻮع ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻً در اﺛﺮ زراﻧﺪوزي ﻃﺒﻘﻪ ي ﺣﺎﻛﻢ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﻪ ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬ ‫اﻟﻴﮕﺎرﺷﻲ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻮاﻧﮕﺮان و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان اﺳﺖ ‪ .‬دراﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬ ‫ﭘﻮل ﻣﻌﻴﺎر ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻧﻮع ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻢ اﻓﺰاﻳﺶ زراﻧﺪوزي‬ ‫درﺟﺎﻣﻌﻪ وﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن اﻳﺠﺎد ﺟﺎﻣﻌﻪ اي دو ﻗﻄﺒﻲ واﻳﺠـﺎد ﺷـﻜﺎﻓﻬﺎي ﻋﻈـﻴﻢ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم آن‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻣﻲ اﻧﺠﺎﻣﺪ ‪.‬‬ ‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻫﻢ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درآن اﻓﺮاد ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ اﻣـﺮ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺸﻐﻮل اﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮآن ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ د رآن داﻳﻤﺎً ﺑﺮ‬ ‫ﺳﺮ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺣﻜﻮﻣﺖ در رﻗﺎﺑﺖ وﻧﺰاع ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻴﺒﺮﻧﺪ ‪.‬ﭘﺲ ازآﻧﻜﻪ ﻳﻜﻲ از اﻳـﻦ‬ ‫ﮔﺮوﻫﻬﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻛﺎﻣﻞ ﻗﺪرت ﺷﺪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد ﺣﻜﻮﻣﺖ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ از‬ ‫ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ وﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻣﺴﺘﺒﺪ وﻳﺎ ﺑﻌﺒﺎرﺗﻲ دﻳﮕﺮ ﺟﺒﺎراﻧﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آن ﮔﺸﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ دﻳﺪ اﻓﻼﻃﻮن ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻫﻤﺎن ﻧﻈﺮﻳﻪ ي »ﻣﺜﻞ« ﻛـﻪ ﭘﺎﻳـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻲ او را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﺘﻮان ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺜﻞ اﻓﻼﻃﻮن را‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺷﺮح داد‪:‬‬ ‫اﻓﻼﻃﻮن ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮاﻛﻠﻴﺘﻮس وﭘﺎرﻣﻨﻴﺪس ﻫﻤﻪ دﻧﻴﺎي اﻃﺮاﻓﻤـﺎن ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫وﺳﻴﻠﻪ ي ﺣﻮاس از آن ﻣﻄﻠﻊ ﻣﻴﺸﻮﻳﻢ را دﻧﻴﺎﻳﻲ ﻣﺘﺤﺮك ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘـﺬﻳﺮ و ﻓﻨـﺎ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻴﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺬا او ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ دﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ي ﺣﻮاﺳـﻤﺎن درك‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺴﺖ واﺻﻼً اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﻛﺎﻣﻼً واﻗﻌﻲ ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬ ‫دﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺣﺲ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ دﻧﻴﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ زﻣﺎن وﻣﻜﺎن ودرﻗﻴﺪ ﺗﺤﺮك‬ ‫و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺲ ﺣﻘﺎﻳﻖ واﻗﻌﻲ واﺻﻴﻞ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻦ دﻧﻴﺎي ﻣﺤـﺴﻮس‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ ودر ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮي از آن ﻗﺮاردارد ‪.‬ﻣﺤﺴﻮﺳﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ادراك ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‬ ‫ﻇﻮاﻫﺮ وﭘﺮﺗﻮﻫﺎﻳﻲ از آن ﺣﻘﺎﻳﻖ اﺻﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻓﻼﻃﻮن ﺑـﻪ ﻫﺮﻳـﻚ از اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻛﻪ درﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻗﺮار دارﻧﺪ ﻣﺜﺎل ﻳﺎ اﻳـﺪه ﻣﻴﮕﻮﻳـﺪ ‪ .‬ﻣﺜـﺎل ﺑـﺮاي‬ ‫اﻓﻼﻃﻮن ﻛﺎﻣﻼً ﺣﻘﻴﻘﻲ و ﻣﻄﻠﻖ وﻻﻳﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ ﻳﺎ ﻣﺜﻞ ﻓﺮاﺗﺮ از اﺑﻌﺎد‬ ‫ﻣﻜﺎن وزﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ﻟﺬا ﺗﻨﻬﺎ راه ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺑﺮرﺳﻲ آن ﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮدن ﻋﻘﻞ و‬ ‫ﺧﺮد اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫اﻓﻼﻃﻮن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻋﺎﻟﻢ را ﺑﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪه ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪:‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻗﺴﻤﺖ اول دﻧﻴﺎي ﻣﺤﺴﻮﺳﺎت وﻇﻮاﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي ﺣﻮاس ادراك ﻣﻴـﺸﻮد‬ ‫وﻗﺴﻤﺖ دوم ﻋﺎﻟﻢ اﻳﺪه ﻫﺎوﻣﺜﻞ ﻛﻪ راه ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ آن ﺑﺪون اﺳـﺘﻔﺎده از ﻋﻘـﻞ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ﻣﻌﺮوﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﺮح ﻣﺜﻞ اﻓﻼﻃﻮﻧﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺸﻮد اﺳﺐ ﻣﺜـﺎﻟﻲ اﺳـﺖ ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ درﻃﻮل زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد اﺳﺒﻬﺎي زﻳﺎدي دﻳﺪه ﺑﺎﺷﻴﻢ اﻳﻦ اﺳـﺒﻬﺎ از‬ ‫رﻧﮕﻬﺎ وﻧﮋادﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﻮده اﻧﺪ واﺣﺘﻤﺎﻻً ﻫﻤﻪ آن ﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻓﺮﻗﻬﺎﻳﻲ ﻫﺮﭼﻨﺪ‬ ‫ﺟﺰﻳﻲ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺎ دراﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮدات اﺳﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻧﻪ ﺣﻴـﻮاﻧﻲ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﮓ ‪ ،‬ﺷﻜﻲ ﻧﺪارﻳﻢ ‪ ،‬دﻟﻴﻞ اﻳﻦ اﻣﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ درﻋﺎﻟﻤﻲ ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬ ‫ﻣﺜﺎل ﻳﺎ اﻳﺪه ﻫﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ وﻛﺎﻣﻞ از اﺳﺐ وﺟﻮددارد ﻛﻪ اﺳﺒﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻴﺒﻴﻨﻴﻢ‬ ‫از آن اﻳﺪه ي اﺻﻴﻞ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ وﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ‪.‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﻴﺘﻮان اﺳـﺐ‬ ‫ﻣﺜﺎﻟﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﺳﺒﻬﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻛﺮد ‪.‬‬ ‫اﻓﻼﻃﻮن ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﻧﻈﺮﻳﻪ ي ﻣﺜﻞ ﺧﻮد ﻧﭙﺮداﺧﺖ وآن را در ﺣﺪ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺑـﺎﻗﻲ‬ ‫ﮔﺰارد ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ او وﺟﻮد ﺧﺪاﻳﺶ را ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﺛﺒﺎت ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ‪.‬وﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎدﻳﺪن آﺛﺎرش ﭘﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد او ﻣﻴﺒﺮﻳﻢ ودراﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻈﺮﻳﻪ‬ ‫ي ﻣﺜﻠﺶ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﻛﺘﻔﺎ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑـﻪ ﺧﻴـﺮي وﻳﺎزﻳﺒـﺎﻳﻲ‬ ‫وﺟﻮددارد ﭘﺲ ﺧﻴﺮ ﻣﻄﻠﻖ و زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻣﻄﻠﻘﻲ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ وﺟﻮدداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

www.ParsBook.org

‫آﻧﺪره ﻣﺎري آﻣﭙﺮ‬ ‫آﻧﺪره ﻣﺎري آﻣﭙﺮ در ‪ 22‬ژاﻧﻮﻳﻪ ﺳﺎل ‪ 1775‬در ﺷﻬﺮ ﻟﻴﻮن ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ ‪ .‬او‬ ‫در ﻛﻮدﻛﻲ اﻋﺪام ﭘﺪرش را دﻳﺪ واﻳﻦ ﻣﻮﺿـﻮع ﺳـﺨﺖ درروح ﺣـﺴﺎﺳﺶ اﺛـﺮ‬ ‫ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫از ﺳﺎل ‪ 1796‬ﺗﺪرﻳﺲ رﻳﺎﺿﻲ ‪ ،‬ﺷﻴﻤﻲ وزﺑﺎن را ﺷﺮوع ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﺳـﺎل ‪ 1801‬ﺑـﻪ‬ ‫اﺳﺘﺎدي رﻳﺎﺿﻴﺎت داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺎرﻳﺲ ﻧﺎﺋﻞ ﮔﺮدﻳﺪ ‪.‬آﻣﭙﺮ ﺑـﺎ ﻳـﺎﻓﺘﻦ راﺑﻄـﻪ ﻣﻴـﺎن‬ ‫اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ و ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻠﻢ را ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﺮاوان ﺑﺨﺸﻴﺪ واز اﻳﻦ راه ﺷﻬﺮﺗﻲ‬ ‫ﺑﺴﺰا ﻳﺎﻓﺖ ‪.‬در ﺳﺎل ‪ 1809‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﺳﺘﺎدي آﻧﺎﻟﻴﺰ وﻣﻜﺎﻧﻴﻚ در ﭘﻮﻟﺘﻴﻚ ﻣﻨـﺼﻮب‬ ‫ﺷﺪ‪.‬‬ ‫آﻣﭙﺮ در ﺳﺎل ‪ 1814‬ﺑﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ آﻛﺎدﻣﻲ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻧﺎﺋﻞ آﻣﺪ ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ دوران زﻧﺪﮔﻲ‬ ‫وي در راه ﺑﺮرﺳﻲ وﻛﺎوش درﺑﺎره ي اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ و ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ ﮔﺬﺷﺖ ودردوران‬ ‫آﺧﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﮔﻔﺘﺎرﻫﺎ وﻛﺘﺎﺑﻬﺎي زﻳﺎدي دراﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ درآورد ‪.‬‬ ‫آﺧﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺰرگ ﻋﻠﻤﻲ او ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از » ﺗﺌﻮري ﻧﻤﻮدﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮودﻳﻨﺎﻣﻴـﻚ ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ ﻓﻘﻂ از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ‪ « .‬آﻣﭙﺮ در ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ژوﺋﻦ ‪ 1836‬ﻃـﻲ ﺗﻔﺘـﻴﺶ‬ ‫ﻋﻘﺎﻳﺪ در ﻣﺪرﺳﻪ ي ﺷﺒﺎﻧﻪ روزي ﻣﺎرس زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺪرود ﮔﻔﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺳﺎل ‪ 1881‬ﻛﻨﮕﺮه ي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﻦ ﻫﺎ واﺣﺪ ﺟﺮﻳﺎن را ﺑـﻪ ﻧـﺎم اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻜﺪان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ‪ ،‬آﻣﭙﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪ واز آن ﭘﺲ ﻧﺎم او ﻫﻤﻮاره ورد ﺗﻤﺎم زﺑـﺎن ﻫـﺎ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫آﻟﺒﺮت اﻧﺸﺘﻴﻦ‬ ‫آﻟﺒﺮت اﻧﺸﺘﻴﻦ در ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﻣﺎرس ‪ 1879‬درﺷﻬﺮ اوﻟﻢ آﻟﻤﺎن ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ‪.‬او ﭘﺴﺮ‬ ‫اول از دو ﭘﺴﺮ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻮد ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮاده درﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﻮﻧﻴﺦ ﻛﻪ درآن ﭘـﺪر‬ ‫وﻋﻤﻮﻳﺶ ﻳﻌﻘﻮب ﻳﻚ ﻛﺎرﮔﺎه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺑﺮق داﻳﺮ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﻘﻞ ﻣﻜﺎن ﻛﺮد ‪ ،‬ﻳﻚ‬ ‫ﺳﺎل ﭘﺲ از آن دﺧﺘﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺎرﻳﺎ ﻧﻴﺰ درﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮاده ي آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ‪ ،‬ﻛﺘﺎب دوﺳﺖ و دوﺳﺘﺪار ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﻮد وﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﺷﻴﻮه ﻫـﺎي ﻓﻜـﺮي‬ ‫ﻟﻴﺒﺮال وﺑﻪ دور از ﺧﺸﻚ اﻧﺪﻳﺸﻲ ﻣﺒﺎﻫﺎت ﻣﻴﻜﺮد ‪ .‬ﭘﻴﺶ ازاﻧﻜﻪ اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ‬ ‫ﺑﺮود واﻗﻌﻪ اي رخ داد ﻛﻪ اورا دﮔﺮﮔﻮن ﻛﺮد ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ي ﺧﻮد او ﺑﭽﻪ ﭼﻬﺎر ﻳﺎ ﭘﻨﺞ‬ ‫ﺳﺎﻟﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻮدم ﭘﺪروم ﺑﻪ ﻣﻦ ﻳﻚ ﻗﻄﺐ ﻧﻤـﺎ ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ از ﻣـﺸﺎﻫﺪه آن‬ ‫اﺣﺴﺎس دﻳﺪن ﻳﻚ ﻣﻌﺠﺰه را ﻛـﺮدم ‪ .‬دروراي اﻋﻤـﺎق ان ﮔﻮﻧـﻪ اﺷـﻴﺎء ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﻣﻴﺒﻮد ‪.‬‬ ‫آﻟﺒﺮت ﻛﻮﭼﻮﻟﻮ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻛﻮدك ﻋﺠﻮﺑﻪ اي ﻧﺒﻮد وﺣﺘﻲ ﻣﺪت زﻳـﺎدي ﻃـﻮل‬ ‫ﻛﺸﻴﺪ ﺗﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ آﻣﻮﺧﺖ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش وﺣﺸﺖ زده ﺷﺪﻧﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺒﺎدا ﻓﺮزﻧﺪﺷﺎن ﻧﺎﻗﺺ وﻏﻴﺮ ﻋﺎدي ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺣﺮف زدن ﻛﺮد‪،‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫وﻟﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺳﺎﻛﺖ وﺧﺎﻣﻮش ﺑﻮد و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎزﻳﻬﺎي ﻋﺎدي را ﻛﻪ ﻣﺎﺑﻴﻦ ﻛﻮدﻛﺎن اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻣﻴﮕﺮﻓﺖ وﻣﻮﺟﺐ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﻛﻮدك وﻣﺤﺒﺖ ﻓﻲ ﻣﺎﺑﻴﻦ ﻣﻴﺸﻮد را دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺖ ‪.‬‬ ‫آﻟﺒﺮت ﻣﺮﺗﺒﺎً وﻫﺮﺳﺎل از ﭘﺲ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮد و ازآن‬ ‫ﻟﺬت ﻓﺮاوان ﺑﺮد و ﺣﺘﻲ درﻣﻮاردي از دروس ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﻋﻴﺎت و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣـﺬﻫﺒﻲ‬ ‫ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺑﺴﺘﮕﻲ داﺷﺖ ﭼﻨﺎن ﻗـﻮي ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧـﺴﺖ در ﻫـﺮ ﻣـﻮرد ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺸﺎﮔﺮداﻧﺶ ﻗﺎدر ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺌﻮاﻟﻬﺎي ﻣﻌﻠﻢ ﺟﻮاب دﻫﻨﺪ ‪ ،‬او ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻣﻴﻜﺮد ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ در ﺷﺶ ﺳﺎﻟﮕﻲ وارد ﻣﺪرﺳﻪ ﺷﺪ ‪ .‬او ﮔﺮﭼﻪ آﺑﺶ ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻤـﺎن اﺑﺘـﺪاﻳﻲ‬ ‫ﺧﻮد درﻳﻚ ﺟﻮي ﻧﻤﻲ رﻓﺖ در آﻧﺠﺎ ﻋﻤﻠﻜـﺮد آﻣﻮزﺷـﻲ ﺧـﻮﺑﻲ داﺷـﺖ ‪ .‬او‬ ‫درﺳﺎﻟﻬﺎي ﻧﺨﺴﺖ ﻣﺪرﺳﻪ ﺷﺎﮔﺮدي ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮد اﻣﺎ واﻗﻊ اﻣﺮ آن اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻧﻤـﺮه‬ ‫ﻫﺎي ﻋﺎﻟﻲ ﻣﻴﮕﺮﻓﺖ وﺑﺮﺧﻼف روش ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺣﻔﻈﻲ آزاردﻫﻨﺪه وﺳﺨﺖ ﻣﺪرﺳﻪ‬ ‫ﺑﺎرﻫﺎ ﺷﺎﮔﺮد اول ﻛﻼس ﻧﻴﺰ ﺷﺪ ‪ .‬اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ درده ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻪ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن )ﮔﻴﻤﻨﺎزﻳﻮم (‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻟﻮﺋﻴﺘﭙﻮﻟﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺖ ودرآن ﺗﺤﺖ آﻣـﻮزش ﺳـﺨﺖ ﺳـﺮﺑﺎزﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮل آن اﻳﺎم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ‪ .‬اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﺗﺎ ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎﻟﮕﻲ در ﮔﻴﻤﻨﺎزﻳﻮم ﻟﻮﺋﻴﺘﭙﻮﻟـﺪ‬ ‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ ودرآن ﺑﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻤﺮه ﻫﺎي ﺧﻮب دردرس رﻳﺎﺿﻲ وزﺑﺎن ﻻﺗﻴﻦ اداﻣﻪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫داد ‪ .‬او ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻫﻢ ﻣﺤﺒﻮب ﻣﺮﺑﻴﺎن ﺧﻮد ﻧﺒﻮد ‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ درس ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ او زﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺪراو ﻫﺮﻣﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻓﺮﻗﻲ ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ آﻟﺒﺮت ﭼﻪ رﺷﺘﻪ اي را ﺑﺮاي ﺣﺮﻓﻪ ي‬ ‫آﻳﻨﺪه زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ ‪ ،‬ﻫﺮﻳﻚ را ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﺪ درآن ﻧﺎﻛﺎم ﺧﻮاﻫﺪﻣﺎﻧـﺪ ‪.‬‬ ‫دردوره ي دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن دو اﺗﻔﺎق درﺧﻮر ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص ﺑﺮاي او ﭘﻴﺶ آﻣـﺪ ‪.‬ﻧﺨـﺴﺖ‬ ‫آﻧﻜﻪ دردوازده ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻣﺼﻤﻢ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﻌﻤﺎي ﺟﻬﺎن ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺪ ‪ .‬درآن ﺳـﺎل ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي ﻣﺎدام اﻟﻌﻤﺮ ﺧﻮددرﺑﺎره ي ﺟﻬﺎن ﻋﻈﻴﻢ را ﺷﺮوع ﻛـﺮد ﻧـﺴﺨﻪ اي از‬ ‫ﻛﺘﺎب ﻫﻨﺪﺳﻪ ي اﻗﻠﻴﺪس ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﭼﻨﮓ آورد ﻛﻪ درآﻳﻨﺪه از آن ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﺘﺎب‬ ‫ﻣﻘﺪس ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻳﺎد ﻛﺮد ‪ .‬او ﺣﺴﺎب دﻳﻔﺮاﻧﺴﻴﻞ و اﻧﺘﮕﺮال را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ي ﺧـﻮد‬ ‫آﻣﻮزي ﻳﺎدﮔﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮ ﻣﻮﺛﺮ در زﻧﺪﮔﻲ اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ ﻣﺎﻛﺲ ﺗﺎﻟﻤﻮد ازدوﺳﺘﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﺧـﺎﻧﻮاده‬ ‫ي او ﺑﻮد ‪.‬او ﺑﻪ اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻲ درﺑﺎره ي ﻋﻠﻮم و ﺑﻌﺪاً درﺑﺎره ي ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻴﺪاد وﺑﻌﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﻫﺎ ﺑﺎ او درﺑـﺎره ي آن ﻫـﺎ ﺑـﻪ ﮔﻔﺘﮕـﻮ ﻣﻴﻨﺸـﺴﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ذوﻗﻲ اﺻﻠﻲ اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﭼﻪ درروزﻫﺎي دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن وﭼﻪ در ﺳﺎﻟﻬﺎي آﻳﻨﺪه‬ ‫ي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﻮد ‪ .‬آﻟﺒﺮت ﺑﺎ ﺧﻮدآﻣﻮزي ﻧﻮازﻧﺪﮔﻲ ﭘﻴﺎﻧﻮ را ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺖ وﺗـﺎ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﭘﻴﺎﻧﻮو وﻳﻮﻟﻦ اداﻣﻪ داد‪ .‬ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺑﺮﻗﻲ ﭘﺪر اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ در‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺳﺎل ‪ 1894‬ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ و ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﻴﻼن اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﻜﺎن ﻛﺮد ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫آﻟﺒﺮت ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن را ﺗﻤﺎم ﻛﻨﺪ در ﻣﻮﻧﻴﺦ ﻧﺰد اﻗﻮام ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ ‪ .‬اوﻛـﻪ‬ ‫درﻣﺪرﺳﻪ اﻛﻨﻮن از ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺷﺎدﺗﺮﺷﺪه ﺑﻮد وﻏﻢ دوري از ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﻢ داﺷﺖ از‬ ‫ﻛﺎرﻣﺪرﺳﻪ دل ﻛﻨﺪه وﺑﻪ آن ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎ ﺷﺪ ‪ .‬ﻧﻤﺮات اﻣﺘﺤﺎﻧﻲ اش ﻟﻄﻤﻪ دﻳﺪ و ﻛﺎر‬ ‫او ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﻛﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﻠﻤﺎن از وي ﺧﻮاﺳﺖ دﻳﮕﺮ از ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺮود ‪ .‬اﻟﺒﺮت‬ ‫اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ وﺑﻲ آﻧﻜﻪ واﻟﺪﻳﻨﺶ را ﻣﻄﻠﻊ ﻛﻨﺪ ﮔﻴﻤﻨـﺎزﻳﻮم را ﺑـﺪون‬ ‫اﺧﺬ ﻣﺪرك دﻳﭙﻠﻢ ﺗﺮك ﻛﺮد ‪ .‬اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﭼﻨﺪي ﺑﻌﺪ ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﺴﻪ ي ﭘﻠﻲ ﺗﻜﻨﻴﻚ‬ ‫زورﻳﺦ از داوﻃﻠﺒﺎن دﻳﭙﻠﻢ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﺪ وﺑـﻪ ﺟـﺎي آن از آن ﻫـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫اﻣﺘﺤﺎن ورودي ﻣﻴﮕﻴﺮد وي ﺑﺮاي دادن اﻳﻦ اﻣﺘﺤﺎن در ﺳﺎل ‪ 1895‬ﺑـﻪ زورﻳـﺦ‬ ‫رﻓﺖ وﮔﺮﭼﻪ دراﻣﺘﺤﺎن ﻣﻮاد رﻳﺎﺿﻲ وﻋﻠﻮم ﻧﺠﻮﻣﻲ از ﻋﻬـﺪه ﺑﺮآﻣـﺪ ‪ ،‬درﻛـﻞ‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪ ‪ .‬ﭘﺲ از آن در ﺳﺎل ‪ 1896‬ﺑﺎردﻳﮕﺮ اﻣﺘﺤﺎن ورودي ﻣﻮﺳـﺴﻪ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻛﺮد واﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺮاي ﮔﺬراﻧﻴﺪن ﻳﻚ دوره ‪4‬ﺳﺎﻟﻪ ﻛﻪ وي را واﺟﺪ ﺷـﺮاﻳﻂ ﺷـﻐﻞ‬ ‫دﺑﻴﺮي ﻣﻴﻜﺮد ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ‪ .‬اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ در ﺑﻬﺎرﺳﺎل ‪ 1900‬دوره ي درﺳﻲ ﺧﻮدرا در‬ ‫ﭘﻠﻲ ﺗﻜﻨﻴﻚ زورﻳﺦ ﺗﻤﺎم ﻛﺮد ودر ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻛﺎري ﺑﺮآﻣـﺪ ‪ .‬او درﺟـﻪ ي‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺧﻮدرادررﺷﺘﻪ ي ﻓﻴﺰﻳﻚ وﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﻪ داﻧﺸﺠﻮي دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳـﻪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎ ﺳﻤﺖ ﻣﺪرس دﺳﺘﻴﺎر ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﺧﻮد داﻧـﺸﮕﺎه درآﻣﺪﻧـﺪﮔﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻞ ﻧﺒﻮد از ﻧﻈﺮ ﻣﺎﻟﻲ ﺳﺮﺑﺎر ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻮﻳﮋه ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻮاده درﮔﻴﺮ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﻤﻠﻤﻲ ﭘﺎره وﻗـﺖ ﻣـﺸﻐﻮل‬ ‫ﻛﺎرﺷﻮد ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺻﺎف ﺑﻮدن ﻛﻒ ﭘﺎﻫﺎﻳﺶ وﻧﻴﺰ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري وارﻳﺲ از ﺧﺪﻣﺖ‬ ‫ﺳﺮﺑﺎزي ﻣﻌﺎف ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﻣﺎه ژوﺋﻦ ﺳﺎل ‪ 1902‬ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻋﺪت ﻣﺎرﺳﻞ ﮔﺮاﺳـﻤﻦ دراداره‬ ‫ي ﺛﺒﺖ اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺳﻮﺋﻴﺲ در ﺑﺮن ﻛﺎري ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﻓﻨﻲ درﺟﻪ ﺳﻪ ﺑﺪﺳﺖ‬ ‫آورد ‪ .‬ﺑﺎﻓﺮارﺳﻴﺪن ﺳﺎل ‪ 1905‬ﺳﻦ او دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﺴﺖ و ﺷـﺶ ﺳـﺎل رﺳـﻴﺪ ودر‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ﺧﻮد اداره ﺛﺒﺖ اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺷﻬﺮ ﺑﺮن اﺣﺘﺮام زﻳﺎدي ﻛﺴﺐ ﻛﺮده ﺑـﻮد ‪.‬‬ ‫ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻓﻜﺮي او در آن اﻳﺎم ازﻫﺮزﻣﺎن دﻳﮕﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮد ‪ .‬اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ درﻣﺎه ﻣـﻪ‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1905‬ﻛﺎر ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ اي را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن آورد ﻛﻪ ‪ 17‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺟﺎﻳﺰه ي ﻧﻮﺑﻞ‬ ‫را ﻧﺼﻴﺐ او ﻣﻴﻜﺮد ‪.‬او در ژوﺋﻦ آن ﺳﺎل ﻧﻴﺰ ﻣﻘﺎﻟﻪ ي دﻳﮕﺮي ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘـﺎس‬ ‫آن ﺑﻪ درﻳﺎﻓﺖ درﺟﻪ ي دﻛﺘﺮاي داﻧﺸﮕﺎه زورﻳﺦ ﻧﺎﺋﻞ آﻣﺪ ‪ .‬اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﭘـﺲ از آن‬ ‫ﭼﻬﺎرﻣﻘﺎﻟﻪ ي ﻋﻠﻤﻲ دﻳﮕﺮ در ﻣﺠﻠﻪ ي ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﺘﺒﺮ آﻧﺎﻟﻦ در ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﻨﺘﺸﺮ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻛﺮد در ﻣﻘﺎﻟﻪ ي ﺳﻮم آن ﻧﻈﺮﻳﻪ ي ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺧﺎص دﻳﺪ اﻧﺴﺎن درﺑـﺎره ي ﺟﻬـﺎن‬ ‫ﻫﺴﺘﻲ را ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ داد ‪ .‬او ﻫﻤﻪ ي اﻳﻦ ﺗﻮﻓﻴﻘﺎت را ﺑﺎ ﻛﺎر درﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ در‬ ‫اﺗﺎق ﭘﺸﺘﻲ آﭘﺎرﺗﻤﺎن ﻛﻮﭼﻚ ﺧﻮد در ﺑﺮن ﺑﻪ دﺳﺖ آورد ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺧـﺎص را‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺧﻼﺻﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﻫﻤﻮاره ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫‪ -2‬درﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر زﻣﺎن ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻴﺸﻮد‬ ‫‪ -3‬درﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر‪ ،‬ﺟﺮم ﻣﺘﺤﺮك ﺑﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻴﺸﻮد ‪E=MC2‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺧﺎص ﻣﺪﻋﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻮدن ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ و ﻓﻘﻂ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن )ﻓﻀﺎ( ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ دﻧﻴﺎ ﻣﻄﻠـﻖ ﺑﻮدﻧـﺪ ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻴﺰي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﻛﻪ ﻧﺴﺒﻲ اﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻣﻴﺸﺪ ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﻇﻬﺎرات اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺳﺒﺐ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺣﻮادث ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻧﺎﻇﺮ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬ ‫ﺑﺎ ﻧﺎﻇﺮي دﻳﮕﺮ ﻛﻨﺪﺗﺮ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻧﺪ واﻳﻦ ﺷﺎﻣﻞ وﻗﺎﻳﻊ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ زﻧـﺪﮔﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﻴﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﺎل ‪1905‬ﺧﻮد ﮔﻮﻧﻪ اي ﭘﺎﻧﻮﺷﺖ رﻳﺎﺿﻲ ﻧﻴﺰ اﻓﺰود ‪.‬وي در آﻧﺠﺎ‬ ‫وﺟﻮد راﺑﻄﻪ اي ﺑﻴﻦ اﻧﺮژي وﺟﺮم را ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﻴﺪ ‪.‬ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﻤـﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻛﺮدن ان راﺑﻄﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ داد ﻣﺤﺘﻮاي اﻧﺮژي )‪ (E‬ﻣﻘﺪار ﻣﺎده ي ﺑﻪ ﺟﺮم ‪ M‬ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﻣﻘﺪار ﺟﺮم در ﻣﺠﺬور ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ‪ C‬اﺳﺖ ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮل را ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ‪ E=MC2‬ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ي ﺳﺎل ‪ 1905‬اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ را اﻣﺮوزه ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪ ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬ ‫ي ﺑﻴﺎﻧﻲ از واﻗﻌﻲ ﺑﻮدن ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ‪ .‬اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻈﺮﻳﻪ ي ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺧـﺎص‬ ‫ﺑﺮاي ﻋﻠﻢ ﺑﻪ اﻧﺪازه ي اﻫﻤﻴﺖ وﺟﻮد اﺗﻢ ﺑﺮاي آن ﺑﻨﻴﺎدي اﺳﺖ ‪ .‬ﭘﺲ از ﻧﻈﺮﻳﻪ ي‬ ‫ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺧﺎص ‪ ،‬ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻋﺎم را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد داد‪ .‬ﭼﻜﻴﺪه آﻧﭽﻪ اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ در ﻧﻈﺮﻳﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻋﺎم ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ‪:‬‬ ‫‪ _1‬ﺟﺮم ﻟﺨﺘﻲ )اﻳﻨﺮﺳﻲ ( دوﻛﻠﻤﻪ ي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﭼﻴﺰ واﺣﺪي اﺳﺖ )اﺻﻞ ﻫـﻢ‬ ‫ارزي(‬ ‫‪ _2‬دراﻧﺪﻳﺸﻪ ي ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻓﻀﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻬﺎرﺑﻌﺪ را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ‪ :‬ﻃـﻮل ‪ ،‬ﻋـﺮض‪،‬‬ ‫ارﺗﻔﺎع و زﻣﺎن ‪ .‬زﻣﺎن ﺑﻌﺪ ﭼﻬﺎرم اﺳﺖ وﻫﺮﺣﺎدﺛﻪ ﻛﻪ در ﻛﻴﻬﺎن رخ دﻫﺪ درﻳـﻚ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﭼﻬﺎرﺑﻌﺪي ﻓﻀﺎ – زﻣﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ روي ﻣﻴﺪﻫﺪ ‪.‬‬ ‫‪ _3‬ﻓﻀﺎ – زﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﺟﺮام ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺧﻤﻴﺪه ﻳﺎ ﺗﻮرﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﺰان اﻳﻦ ﺗﻮرﻓﺘﮕﻲ ﻣﻴﺰان ﻗﻮت ﻳﺎ ﺷﺪت ﻣﻴﺪان ﺟﺎذﺑﻪ ي ﺛﻘﻠﻲ )ﮔﺮاﻧﻲ ( اﺳـﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺳﻴﺎره اي ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﺮد ﺧﻮرﺷﻴﺪ در ﺣﺮﻛـﺖ اﺳـﺖ ﻣـﺴﻴﺮش ازآن رو‬ ‫ﺑﻴﻀﻲ ﺷﻜﻞ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ آن را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻴﻜﺸﺪ ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ازآن رو اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻴﺪان )ﺗﻮرﻓﺘﮕﻲ ﻛﻪ در ﻓﻀﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺣﻀﻮر ﺟﺮم ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ (‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻤﻜﻨﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺎره ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ درﻓﻀﺎ – زﻣﺎن در‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺑﮕﻴﺮدﻳﻚ ﺑﻴﻀﻲ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس دو ﻓﺮﺿﻴﻪ ي ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺧﺎص و ﻋﺎم اﻳﻨـﺸﺘﻴﻦ‬ ‫اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ﻣﺘﺤﺮك در ﺳﻤﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪.‬زﻣﺎن ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻴﺸﻮد ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر )‪ 300000‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﺮﺛﺎﻧﻴﻪ (‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻤﻜﻦ ﺗﻤﺎم ﺳﺮﻋﺘﻬﺎﺳﺖ ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﻋﻼوه ﺑﺮ آن در ﻛﻨﺎر ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻳﺎدي ﻛﻪ ﻣﻄﺮح ﻛﺮده اﺳﺖ ادﻋﺎ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻛﺎﺋﻨﺎت ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻓﻀﺎﻳﻲ در ﺧﻮد ﺑﺴﺘﻪ وﭘﺎﻳﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ‪ .‬اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﭼﺎپ وﻧﺸﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ ي ﻧﺴﺒﺖ ﻋﺎم ‪ ،‬دو ﻣﻘﺎﻟﻪ ي دﻳﮕﺮ در ﺳﺎل ‪ 1917‬اﻧﺘﺸﺎر‬ ‫داد ‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ دو ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰي اﻟﻜﺘﺮون ﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺎﺑﺶ ﻧﻮر ﻣﻴﭙﺮداﺧﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﺳﺎس ﻛﺎر ﻟﻴﺰرﻫﺎ ﺷﺪ ودﻳﮕـﺮي ﺑـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﻛﻴﻬـﺎن‬ ‫ﻣﻴﭙﺮداﺧﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز آن را ﻋﻤﻮﻣﺎً اﺳﺎس داﻧﺶ ﻛﻴﻬﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻴﺪاﻧﻨـﺪ ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻼﺷﻬﺎي ﻓﻜﺮي زﻳﺎد در ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻪ آن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻟﻄﻤﻪ ي ﺧﻮدرا زد و‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫او ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ )ﻧﻴﻮﺗﻦ و ﻣﺎﻛﺴﻮل( دراﺛﺮ آن ﻛﺎرﻫﺎي ﻓﻜﺮي دﺷﻮار دﭼﺎر ﻧـﺎراﺣﺘﻲ‬ ‫ﻋﺼﺒﻲ ﺷﺪ ‪ .‬وﺿﻊ ﺟﺴﻤﻲ او ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮرده ﺑﻮد ‪ .‬او ﺣﺘﻲ در ﻣﺪﺗﻲ ﻛﻪ ﺿـﻌﻒ‬ ‫ﺟﺴﻤﻲ داﺷﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ي ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﻣﻮﻟﺪ و ﺧﻼق ﺑﻮد ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺮﺿـﻴﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﺑﻌﺪي او ﺗﻮﺿﻴﺢ وﺑﻴﺎن رﻳﺎﺿﻴﺎﺗﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﻴﺮوي ﮔﺮاﻧﺶ واﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨـﺎﻃﻴﺲ ﻣـﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ي اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ درﻣﻮرد ﻫﻢ ارزي ﺟﺮم و اﻧﺮژي ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎده ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺑـﺴﺘﻪ‬ ‫ي ﻣﺘﺮاﻛﻤﻲ از اﻧﺮژي ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪ ،‬ﻃﻮرﻳﻜﻪ اﻳﻦ دوﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻛﺸﻒ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﭘﺪﻳـﺪه ي رادﻳﻮاﻛﺘﻴـﻮ ﺷـﺪﻧﺪ ‪.‬‬ ‫دراﻳﻦ زﻣﺎن اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ اي ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻮﺷﺖ واﻇﻬﺎرداﺷـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻴﺘﻮان ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺟﺮم ﺑﻪ اﻧﺮژي ﺑﻤﺐ اﺗﻤﻲ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر وﻗـﺖ اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬ ‫دﺳﺘﻮر ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﻈﻴﻤﻲ راداد ﻛﻪ وي ﻣﺴﺌﻮل ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻤﺐ اﺗﻤـﻲ ﺷـﺪ ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر از ﺷﻜﺎﻓﺖ ﻫﺴﺘﻪ اوراﻧﻴﻮم اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1945‬اوراﻧﻴﻮم ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻤﺐ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه ﺑﻮد وﺳﺎﺧﺘﻦ‬ ‫ﺑﻤﺐ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ در ﻟﻮس آﻻﻣﻮس ﺑﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳـﺘﻲ ﻓﻴﺰﻳﻜـﺪان آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ‬ ‫راﺑﺮت اوﭘﻨﻬﺎﻳﻤﺮ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ‪.‬آزﻣﻮدن ﭼﻨﻴﻦ وﺳـﻴﻠﻪ اي در ﻣﻘﻴـﺎس ﻛﻮﭼـﻚ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اوﻟﻴﻦ ﺑﻤﺐ اﺗﻤﻲ درﺳﺎﻋﺖ ‪ 5،5‬ﺻﺒﺢ روز ‪ 16‬ژوﺋﻴﻪ ‪1945‬‬ ‫ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪ وﻧﻴﺮوي اﻧﻔﺠﺎري ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 20‬ﻫﺰارﺗﻦ ‪ TNT‬آزادﻛﺮد ‪.‬‬ ‫دوﺑﻤﺐ دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺑﻤﺐ اوراﻧﻴﻮم ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘـﺴﺮك ﺑـﻪ وزن ‪ 4/5‬ﺗـﻦ و‬ ‫دﻳﮕﺮي ﺑﻤﺐ ﭘﻠﻮﺗﻮﻧﻴﻤﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪ ‪ .‬اوﻟﻲ روي ﻫﻴﺮوﺷﻴﻤﺎ ودوﻣﻲ روي ﻧﺎﻛـﺎزاﻛﻲ‬ ‫درژاﭘﻦ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﺪ ‪.‬‬ ‫اوﭘﻨﻬﺎﻳﻤﺮ ﻣﺴﺌﻮل ﭘﺮوژه ودﻳﮕﺮان از ﺷﺪت ﻋﺬاب وﺟﺪان ﻟﺐ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض ﮔﺸﻮدﻧﺪ‬ ‫وﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻧﺪ ‪ .‬آﻟﺒﺮت اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ دراﻳﻦ زﻣﺎن اﻋـﻼم ﻛـﺮد ﻛـﻪ اﮔـﺮ روزي‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻢ دوﺑﺎره ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﻴﺎﻳﻢ دوﺳﺖ دارم ﻛﻪ آﻫﻨﮕﺮ ﺷﻮم ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎﻟﻬﺎي ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ دﻳﮕﺮ ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ او روﺑﻪ زوال ﺑﻮد ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﻪ‬ ‫وﻳﻮﻟﻦ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻨﻮازد وﻧﻪ ﺗﻮان اﻧﺪاﺧﺘﻦ زورق ﺑﺎدﺑﺎﻧﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ آب داﺷﺖ ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 19‬آورﻳﻞ ﺳﺎل ‪ 1955‬در ﺳﻦ ‪ 76‬ﺳـﺎﻟﮕﻲ در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺧﻮاب ﺑﻮد در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﭘﺮﻳﻨﺴﺘﻮن درﮔﺬﺷﺖ ‪ .‬اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﭼﻴـﺰي ﺑـﻴﺶ از ﻳـﻚ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪ ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺴﻮف وﻳﻚ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪار ﺑﻮد او ﻣﺪﺗﻬﺎي ﻃـﻮﻻﻧﻲ در ﺧـﺎﻃﺮه ي‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ او را ﻣﻴﺸﻨﺎﺧﺘﻨﺪ زﻧﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ ‪ .‬ﻓﺮدي ﻣﺘﻌﻬﺪ و ﻓﺮوﺗﻦ ﻛﻪ ﻧﺒـﻮغ‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ او ﺷﻨﺎﺧﺖ وآﮔﺎﻫﻲ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي را از اﺳﺮار ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﺑـﻪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ارﻣﻐﺎن آورد ودرﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮ او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺘﻔﻜﺮان ﻛﻪ درزﻣﻴﻦ‬ ‫وﺟﻮدداﺷﺘﻪ و زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪ ‪ .‬درﭘﺎﻳﺎن ﺑﻪ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺸﺎﻫﻴﺮ درﺑﺎره ي اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت وي ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ ‪:‬‬ ‫»ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﺎ درﺑﺎره ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻛﺮد از ﻗﺪرت ﻣﻬﻢ ﺟﻬﺎن اﻣﺮوزي‬ ‫ﺧﺎرج اﺳﺖ ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻧﺴﻠﻬﺎي آﻳﻨﺪه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻔﻬـﻮم واﻗﻌـﻲ آن را درك‬ ‫ﻛﻨﺪ‪« .‬‬ ‫دﻛﺘﺮ ﻫﺎروﻟﺪ دوز‪ ،‬رﺋﻴﺲ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺮﻧﻴﺴﺘﻮن درآﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫»وي داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺰرگ اﻳﻦ ﻋﺼﺮ وﺑﻪ واﻗﻊ ﻳﻜﻲ از ﺟﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻋﺪاﻟﺖ و راﺳﺘﻲ ﺑﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﻧﺎراﺳﺘﻲ وﻇﻠﻢ ﻣﺼﺎﻟﺤﻪ ﻧﻜﺮد ‪«.‬‬ ‫ﺟﻮاﻫﺮ ﻟﻌﻞ ﻧﻬﺮو ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ﻫﻨﺪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ارﺷﻤﻴﺪس‬ ‫ارﺷﻤﻴﺪس داﻧﺸﻤﻨﺪ ورﻳﺎﺿﻴﺪان ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ در ﺳـﺎل ‪ 212‬ﻗﺒـﻞ از ﻣـﻴﻼد در ﺷـﻬﺮ‬ ‫ﺳﻴﺮاﻛﻮز ﻳﻮﻧﺎن ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﮔﺸﻮد ودرﺟـﻮاﻧﻲ ﺑـﺮاي آﻣـﻮﺧﺘﻦ داﻧـﺶ ﺑـﻪ‬ ‫اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ رﻓﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ دوران زﻧﺪﮔﻴﺶ را در زادﮔﺎﻫﺶ ﮔﺬراﻧﻴﺪ وﺑﺎ ﻓﺮﻣـﺎﻧﺮواي‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻬﺮ دوﺳﺘﻲ ﻧﺰدﻳﻚ داﺷﺖ ‪ .‬دراﻳﻨﺠﺎ ﺳﺨﻦ از ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﺤﻤﺎﻣﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮﻳﺖ اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫درداﺳﺘﺎن ﻫﺎ ﭼﻨﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 2000‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ در ﺷـﻬﺮ ﺳـﻴﺮاﻛﻮز‬ ‫ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ اﻳﺎﻟﺖ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﺳﻴﺴﻴﻞ آن زﻣﺎن ارﺷـﻤﻴﺪس ﻣﻜﺎﻧﻴﻜـﺪان و رﻳﺎﺿـﻴﺪان‬ ‫وﻣﺸﺎور درﺑﺎر ﭘﺎدﺷﺎه ﻫﻴﺮون ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ ﻛﺸﻔﻬﺎي ﺧﻮد را در ﺧﺰﻳﻨـﻪ ي‬ ‫ﺣﻤﺎم اﻧﺠﺎم داد ‪ .‬روزي ﻛﻪ او در ﺣﻤﺎﻣﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺧﺰﻳﻨﻪ ي ﺣﻤﺎم ﭘﺎﻧﻬﺎد‬ ‫ودر آن ﻧﺸﺴﺖ وﺣﻴﻦ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻻ آﻣﺪن آب ﺧﺰﻳﻨﻪ را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛـﺮد ﻧﺎﮔﻬـﺎن‬ ‫ﻓﻜﺮي ﺑﻪ ﻣﻐﺰش ﺧﻄﻮر ﻛﺮد‪.‬او ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻟﻨﮕﻲ را ﺑﻪ دور ﺧﻮد ﭘﻴﭽﻴﺪ وﺑﺎاﻳﻦ ﺷﻜﻞ‬ ‫وﺷﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﺎﻧﻪ روان ﺷﺪ وﻣﺮﺗﺐ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻴﺰد ‪ :‬ﻳﺎﻓﺘﻢ ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻢ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ‬ ‫‪ heureca! heureca‬او ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ؟ ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﻪ او ﻣﺄﻣﻮرﻳـﺖ داده ﺑـﻮد‬ ‫رازﻛﺎر ﺟﻮاﻫﺮﺳﺎز ﺧﻴﺎﻧﺘﻜﺎر درﺑﺎر او را ﻛﺸﻒ واورا رﺳﻮا ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺷﺎه ﻫﻴﺮون ﺑﺮﻛﺎر‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺟﻮاﻫﺮﺳﺎز ﺷﻚ ﻛﺮده ﺑﻮد و ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﻪ او ﺑﺨـﺸﻲ از ﻃﻼﻳـﻲ را ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺎج ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﺑﻪ وي داده ﺑﻮد ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺑﺎﻗﻲ آن را ﺑـﺎ‬ ‫ﻓﻠﺰ ﻧﻘﺮه ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ارزﻧﺘﺮ ﺑﻮد ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮده وﺗﺎج را ﺳـﺎﺧﺘﻪ اﺳـﺖ ‪ .‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ‬ ‫ارﺷﻤﻴﺪس ﻣﻴﺪاﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﻠﺰات ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن وزن ﻣﺨﺼﻮص وﻣﺘﻔﺎوت دارﻧﺪ وﻟﻲ او ﺗﺎ‬ ‫آن ﻟﺤﻈﻪ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻓﻜﺮ ﻣﻴﻜﺮد ﻛﻪ ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ﺗﺎج ﺷﺎﻫﻲ را ذوب ﻛﻨﺪ ‪ ،‬آن را ﺑﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﺷﻤﺶ ﻃﻼي ﻧﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﺪ ‪ .‬اﻣﺎ در اﻳـﻦ روش ﺗـﺎج‬ ‫ﺷﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ از ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺮﻓﺖ ‪ ،‬ﭘﺲ او ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد راه دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻴﺎﺑﺪ ‪.‬در‬ ‫آن روز ﻛﻪ در ﺧﺰﻳﻨﻪ ﺣﻤﺎم ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد دﻳﺪ ﻛﻪ آب ﺧﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ آﻣﺪ و ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ داد ﻛﻪ ﺑﺪن او ﻣﻴﺰان ﻣﻌﻴﻨﻲ از آب را در ﺧﺰﻳﻨﻪ ﭘﺲ زده و ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻛﺮده‬ ‫اﺳﺖ ‪ .‬او ﺑﺎ ﻋﺠﻠﻪ و ﺳﺮاﺳﻴﻤﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺷﺮوع ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﻋﻤﻠـﻲ اﻳـﻦ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﺮد ‪ .‬او ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ ﻛﻪ اﺟﺴﺎم ﻫﻢ اﻧﺪازه ‪ ،‬ﻣﻘﺪار آب ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ را ﺟﺎﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪوﻟﻲ اﮔﺮ از ﻧﻈﺮ وزﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ ﻳﻚ ﺷﻤﺶ ﻧﻴﻢ ﻛﻴﻠﻮﻳﻲ ﻃﻼ‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ﻳﻚ ﺷﻤﺶ ﻧﻘﺮه ﺑﻪ ﻫﻤﺎن وزن اﺳﺖ )ﻃﻼ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دو ﺑﺮاﺑـﺮ ﻧﻘـﺮه وزن‬ ‫دارد ( ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﺘﺮي آب را ﺟﺎﺑﻪ ا ﻛﻨﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﺿـﻴﻪ ارﺷـﻤﻴﺪس‬ ‫ﺑﻮدو آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎي او اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ را اﺛﺒﺎت ﻛﺮد ‪ .‬او ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ ﻇﺮف‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫آب و ﺳﻪ وزﻧﻪ ﺑﺎ وزﻧﻬﺎي ﻣﺴﺎوي داﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻪ وزﻧﻪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧـﺪ از ﺗـﺎج‬ ‫ﺷﺎﻫﻲ ‪ ،‬ﻫﻢ وزن آن ﻃﻼي ﻧﺎب و دوﺑﺎره ﻫﻢ وزن آن ﻧﻔﺮه ﻧﺎب ‪ .‬او درآزﻣـﺎﻳﺶ‬ ‫ﺧﻮد ﺗﺸﺨﻴﺺ داد ﻛﻪ ﺗﺎج ﺷﺎﻫﻲ ﻣﻴﺰان ﺑﻴﺸﺘﺮي آب را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺶ ﻃﻼي ﻫﻢ‬ ‫وزﻧﺶ ﭘﺲ ﻣﻴﺮاﻧﺪوﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﻴﺰان آب ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻴﺰان آﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺶ ﻧﻘـﺮه‬ ‫ﻫﻢ وزن آن را ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺎج ﺷﺎﻫﻲ از ﻃﻼي ﻧﺎب‬ ‫وﺧﺎﻟﺺ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه ﺑﻠﻜﻪ ﺟﻮاﻫﺮ ﺳﺎز ﻣﺘﻘﻠﺐ و ﺧﻴﺎﻧﺘﻜـﺎر آن رااز ﻣﺨﻠـﻮﻃﻲ از‬ ‫ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ارﺷـﻤﻴﺪس ﻳﻜـﻲ از ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮﺗﺮﻳﻦ‬ ‫رازﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﺖ را ﻛﺸﻒ ﻛﺮد آن ﻫﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻴﺘﻮان وزن اﺟﺴﺎم ﺳﺨﺖ را ﺑﺎ ﻛﻤﻚ‬ ‫ﻣﻘﺪار آﺑﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻛﺮد ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن )وزن ﻣﺨﺼﻮص( را ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ » اﺻﻞ ارﺷـﻤﻴﺪس «‬ ‫ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻫﻨﻮز ﭘﺲ از ‪ 23‬ﻗـﺮن ﺑـﺴﻴﺎري از داﻧـﺸﻤﻨﺪان در‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺧﻮد ﻣﺘﻜﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺻﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ارﺷﻤﻴﺪس دررﺷﺘﻪ ي رﻳﺎﺿﻴﺎت از ﻇﺮﻓﻴﺘﻬـﺎي ﻫﻮﺷـﻲ ﺑـﺴﻴﺎر واﻻ و‬ ‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد ‪ .‬او ﻣﻨﺠﻨﻴﻖ ﻫﺎي ﺷﮕﻔﺖ آوري ﺑﺮاي دﻓﺎع از ﺳﺮزﻣﻴﻦ‬ ‫ﺧﻮد اﺧﺘﺮاع ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﻓﺘﺎد ‪ .‬او ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺳﻄﺢ وﺣﺠـﻢ ﺟـﺴﻤﻬﺎﻳﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺮه‪،‬اﺳﺘﻮاﻧﻪ و ﻣﺨﺮوط را ﺣﺴﺎب ﻛﻨﺪ وروش ﻧﻮﻳﻨﻲ ﺑﺮاي اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي‬ ‫درداﻧﺶ رﻳﺎﺿﻲ ﭘﺪﻳﺪ اورد ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻋﺪد ﻧﻴﺰ ازﻛﺎرﻫﺎي ﮔﺮاﻧﻘﺪر‬ ‫وي اﺳﺖ ‪ .‬او ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻲ درﺑﺎره ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت وروﺷﻬﺎي اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي اﺷـﻜﺎل و‬ ‫اﺣﺠﺎم ﻫﻨﺪﺳﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺨﺮوط ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺣﻠﺰوﻧﻲ و ﺧﻂ ﻣﺎرﭘﻴﭻ ‪ ،‬ﺳﻬﻤﻲ ‪ ،‬ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﻛﺮه و اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻣﻴﺪاﻧﺴﺖ ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮآن ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ درﺑﺎره ﺳﻄﺢ ﺷﻴﺒﺪار ‪ ،‬ﭘﻴﭻ اﻫﺮم و‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﺛﻘﻞ ﻛﺸﻒ ﻛﺮد ‪ .‬ارﺷﻤﻴﺪس درﻣﻮرد ﺧﻮدش ﮔﻔﺘﻪ اي دارد ﻛﻪ ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬ ‫ﮔﺬﺷﺖ ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺟﺎودان ﻣﺎﻧﺪه و آن اﻳﻨﺴﺖ ‪ » :‬ﻧﻘﻄﻪ اﺗﻜﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪﻫﻴـﺪ ‪ ،‬ﻣـﻦ‬ ‫زﻣﻴﻦ را از ﺟﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد « ﻋﻴﻦ ﻫﻤﻴﻦ اﻇﻬﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻳﮕـﺮي در ﻣﺘـﻮن‬ ‫ادﺑﻲ زﺑﺎن ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ از ﻗﻮل ارﺷﻤﻴﺪس ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﻔﻬﻮم در ﻫﺮدو ﺻـﻮرت‬ ‫ﻳﻜﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ارﺷﻤﻴﺪس ﻫﻢ ﭼﻮن ﻋﻘﺎب ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻴﺮ وﻣﻨﺰوي ﺑﻮد ‪.‬درﺟﻮاﻧﻲ ﺑﻪ ﻣـﺼﺮ ﻣـﺴﺎﻓﺮت‬ ‫ﻛﺮد وﻣﺪﺗﻲ در ﺷﻬﺮ اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﭘﺮداﺧـﺖ ودراﻳـﻦ ﺷـﻬﺮ دودوﺳـﺖ‬ ‫ﺻﻤﻴﻤﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻳﻜﻲ ﻛﻮﻧﻮن ) اﻳﻦ ﺷﺨﺺ رﻳﺎﺿﻲ دان ﻗﺎﺑﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ارﺷﻤﻴﺪس ﭼﻪ‬ ‫از ﻟﺤﺎظ ﻓﻜﺮي و ﭼﻪ از ﻧﻈﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺮاي وي اﺣﺘﺮام ﺑﺴﻴﺎر داﺷﺖ( ودﻳﮕـﺮي‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اراﺗﻮﺳﺘﻦ ﻛﻪ ﮔﺮﭼﻪ رﻳﺎﺿﻲ دان ﻻﻳﻘﻲ ﺑﻮد اﻣﺎ ﻣﺮدي ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻴﺮﻓﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﻮﻳﺶ اﺣﺘﺮام ﺧﺎرق اﻟﻌﺎده اي ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ارﺷﻤﻴﺪس ﺑﺎ ﻛﻮﻧﻮن ارﺗﺒﺎط وﻣﻜﺎﺗﺒﻪ داﺋﻤﻲ داﺷﺖ وﻗﺴﻤﺖ ﻧﻬﻢ وزﻳﺒﺎﻳﻲ ازآﺛـﺎر‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ راه دراﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ او در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺖ وﺑﻌﺪﻫﺎﻛﻪ ﻛﻮﻧـﻮن درﮔﺬﺷـﺖ‬ ‫ارﺷﻤﻴﺪس ﺑﺎﻳﻜﻲ از ﺷﺎﮔﺮدان ﻛﻮﻧﻮن ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ ﻣﻴﻜﺮد ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ ازروﺷﻬﺎي ﻧﻮﻳﻦ ارﺷﻤﻴﺪس دررﻳﺎﺿﻴﺎت ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻋﺪد ﭘﻲ ﺑﻮد ‪ .‬وي‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﺪد ﭘﻲ ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺤﻴﻂ داﻳﺮه ﺑﻪ ﻗﻄﺮ آن روﺷﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ داد‬ ‫‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از آن روﺷﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﺬر ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ اﻋﺪاد ﺑﻪ دﺳﺖ داد و از‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي آن ﻫﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ وي ﻗﺒﻞ از رﻳﺎﺿﻴﺪان ﻫﻨﺪي ﺑﺎ ﻛﺴﺮﻫﺎي ﻣﺘﺼﻞ‬ ‫ﻳﺎ ﻣﺪاوم آﺷﻨﺎﻳﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬در ﺣﺴﺎب روش ﻏﻴﺮﻋﻤﻠﻲ و ﭼﻨﺪ ﻋﻤﻠﻲ ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﺎن‬ ‫را – ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﺶ اﻋﺪاد از ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ – ﺑﻪ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ‬ ‫و ﭘﻴﺶ ﺧﻮد دﺳﺘﮕﺎه ﺷﻤﺎري اﺧﺘﺮاع ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آن ﻣﻤﻜﻦ ﺑـﻮد ﻫـﺮ ﻋـﺪد‬ ‫ﺑﺰرﮔﻲ را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ وﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ ‪.‬‬ ‫داﻧﺶ ﺗﻌﺎدل ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي ارﺷﻤﻴﺪس ﻛﺸﻒ ﺷﺪ ووي ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ آن را‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ وﺿﻊ ﺗﻌﺎدل اﺟﺴﺎم ﻏﻮﻃﻪ ور ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺒﺮد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﺮﺧﻲ از اﺻﻮل ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ را ﺑﻪ وﺿﻮح و دﻗﺖ ﺑﻴﺎن ﻛـﺮد‬ ‫وﻗﻮاﻧﻴﻦ اﻫﺮم را ﻛﺸﻒ ﻛﺮد ‪.‬درﺳﺎل ‪ 1906‬ﻫﺎﻳﺒﺮگ ﻣﻮرخ داﻧﺸﻤﻨﺪ وﻣﺘﺨـﺼﺺ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ رﻳﺎﺿﻴﺎت ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ در ﺷﻬﺮ ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﻛﺸﻒ ﻣﺪرك ﺑﺎارزﺷﻲ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺪرك ﻛﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم » ﻗﻀﺎﻳﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ و روش آﻧﻬﺎ « ﻛـﻪ ارﺷـﻤﻴﺪس‬ ‫ﺑﺮاي دوﺳﺖ ﺧﻮد اراﺗﻮﺳﺘﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ي ﺣﺠـﻢ‬ ‫ﻳﺎﺳﻄﺢ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم ﺷﻜﻠﻲ ﺑﺎ اﺣﺠﺎم و ﺳﻄﻮح ﻣﻌﻠﻮم اﺷﻜﺎل دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي‬ ‫آن ‪ ،‬ارﺷﻤﻴﺪس ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ روش ﻳﻜﻲ از ﻋﻨـﺎوﻳﻦ‬ ‫اﻓﺘﺨﺎر ارﺷﻤﻴﺪس اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﻣﺠﺎز ﻣﻴﺪارد ﻛﻪ وي راﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺻـﺎﺣﺐ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ و اﻣﺮوزي ﺑﺪاﻧﻴﻢ ‪ ،‬زﻳﺮا وي ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از آن ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮي‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻴﺒﺮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﻛﻪ ذﻫـﻦ او را ﻣـﺸﻐﻮل ﻣﻴﺪاﺷـﺘﻨﺪ‬ ‫ﺑﭙﺮدازد دوﻣﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪ اي ﻛﻪ ﻣﺎ را ﻣﺠﺎز ﻣﻴﺪارد ﻛﻪ ﻋﻨﻮان »ﻣﺘﺠﺪد«ﺑﻪ ارﺷﻤﻴﺪس‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﻢ روﺷﻬﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ي اوﺳﺖ ‪ .‬وي دوﻫﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻧﻴـﻮﺗﻦ وﻻﻳﺒﻨﻴـﺘﺲ‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ اﺧﺘﺮاع ﺣﺴﺎب اﻧﺘﮕﺮال ﺷﺪ و ﺣﺘﻲ در ﺣﻞ ﻳﻜﻲ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻜﺘـﻪ‬ ‫اي را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮان او را از ﭘﻴﺸﻘﺪﻣﺎن ﻓﻜﺮ اﻳﺠـﺎد ﺣـﺴﺎب دﻳﻔﺮاﻧـﺴﻴﻞ‬ ‫داﻧﺴﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫زﻧﺪﮔﻲ ارﺷﻤﻴﺪس ﺑﺎ آراﻣﺶ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﮔﺬﺷﺖ ﻫﻤﭽﻮن زﻧﺪﮔﻲ ﻫـﺮ رﻳﺎﺿـﻴﺪان‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﻣﻤﻜﻨﺎت ﻫﻮش و ﻧﺒﻮغ ﺧﻮدرا ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ي اﺟﺮا درآورد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ روﻣﻴﺎن در ﺳـﺎل ‪ 212‬ﻗﺒـﻞ از ﻣـﻴﻼد ﺷـﻬﺮ‬ ‫ﺳﻴﺮاﻛﻮز را ﺑﻪ ﺗﺼﺮف ﺧﻮد درآوردﻧﺪ ‪ ،‬ﺳﺮدار روﻣﻲ ﻣﺎرﺳﻠﻮس دﺳـﺘﻮرداد ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺳﭙﺎﻫﻴﺎﻧﺶ ﺣﻖ اذﻳﺖ و آزار وﺗﻮﻫﻴﻦ وﺿﺮب و ﺟﺮح اﻳـﻦ داﻧـﺸﻤﻨﺪ‬ ‫وﻣﺘﻔﻜﺮ ﻣﺸﻬﻮر وﺑﺰرگ را ﻧﺪارﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﺎاﻳﻦ وﺟﻮد ارﺷﻤﻴﺪس ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻏﻠﺒﻪ روﻣﻴﺎن ﺑﺮ‬ ‫ﺷﻬﺮ ﺳﻴﺮاﻛﻮز ﺷﺪ‪ .‬او ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي ﺳﺮﺑﺎز ﻣﺴﺖ روﻣﻲ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪ و اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﻴﺪان ﺑﺎزار ﺷﻬﺮ در ﺣﺎل اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ ي رﻳﺎﺿﻲ ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ آﺧﺮﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎت او اﻳﻦ ﺑﻮد‪ :‬داﻳﺮه ﻫﺎي ﻣﺮا ﺧﺮاب ﻧﻜﻦ ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻮد ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ارﺷﻤﻴﺪس ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪﺗﻤﺎم دوراﻧﻬﺎ ﺧﺎﺗﻤـﻪ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ‪ .‬اﻳﻦ رﻳﺎﺿﻴﺪان ﺑﺰرگ در ﺳﻦ ‪ 75‬ﺳﺎﻟﮕﻲ در ﺳﺎل ‪ 287‬ﻗﺒـﻞ از ﻣـﻴﻼد‬ ‫وﻓﺎت ﻳﺎﻓﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ارﺳﻄﻮ‬ ‫ارﺳﻄﻮ در ﺳﺎل ‪ 384‬ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد در ﺷﻬﺮ اﺳـﺘﺎﮔﻴﺮا در ﻣﻘﺪوﻧﻴـﻪ ﻛـﻪ در ‪300‬‬ ‫ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﺷﻤﺎل اﺗﻦ ﻗﺮاردارد ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ‪ .‬ﭘﺪر او دوﺳـﺖ و ﭘﺰﺷـﻚ ﭘﺎدﺷـﺎه‬ ‫ﻣﻘﺪوﻧﻴﻪ ‪ ،‬ﺟﺪ اﺳﻜﻨﺪر ﻣﻘﺪوﻧﻲ ﺑﻮد ‪ .‬ارﺳﻄﻮ در ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﺼﻴﻞ در آﻛﺎدﻣﻲ‬ ‫اﻓﻼﻃﻮن راﻫﻲ آﺗﻦ ﺷﺪ‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﻼﻃﻮن )‪ (nous‬ﻳﻌﻨﻲ »ﻋﻘﻞ ﻣﺠـﺴﻢ «‬ ‫آﻛﺎدﻣﻲ ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺖ ‪ .‬وي ﭘﺲ از ﻣﺮگ اﻓﻼﻃﻮن آﻛﺎدﻣﻲ را ﺗﺮك ﻛﺮد و ﺑﻪ آﺳﻴﺎي‬ ‫ﺻﻐﻴﺮ رﻓﺖ‪ .‬درآﻧﺠﺎ ﺑﺎ دﺧﺘﺮ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﭘﻮﻧﻔﻮذ ازدواج ﻛﺮد ﺑﻌـﺪ‬ ‫از ﻣﺪت ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻓﻴﻠﻴﭗ ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﻘﺪوﻧﻴﻪ ‪ ،‬ارﺳـﻄﻮ را ﺑـﺮاي آﻣـﻮزش‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪش اﺳﻜﻨﺪر ﺑﻪ درﺑﺎر ﺧﻮد دﻋﻮت ﻧﻤﻮد زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ارﺳﻄﻮ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴـﺖ‬ ‫اﺳﻜﻨﺪر ﻛﺮد اﺳﻜﻨﺪر ‪ 13‬ﺳﺎل داﺷﺖ ‪ .‬او ﺣﺪود ‪ 12‬ﺳﺎل ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از آن ﺑﻪ آﺗﻦ رﻓﺖ و ﻣﺪرﺳﻪ ي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻟﻮﻛﻴﻮن « ﺑﻨﺎﻛﺮد ‪ .‬ﺑﺮ ﺧـﻼف‬ ‫آﻛﺎدﻣﻲ اﻓﻼﻃﻮن ﻛﻪ درآن ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ رﻳﺎﺿﻴﺎت و ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ي ﻧﻈﺮي‬ ‫ﺑﻮد در ﻟﻮﻛﻴﻮن ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎﻳﻲ در ﻣﻮرد زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ‪ ،‬اﺧـﻼق‪،‬‬ ‫ﻫﻨﺮ و ﺷﻌﺮ ﻧﻴﺰ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﺪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد دراﻳﻦ زﻣـﺎن وي از ﺣﻤﺎﻳﺘﻬـﺎي ﻫﻤـﻪ ﺟﺎﻧﺒـﻪ وﻓـﺮاوان اﺳـﻜﻨﺪر‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردارﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻫﺎي او ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺗﺄﺳﻴﺲ اوﻟﻴﻦ »ﺑـﺎغ‬ ‫وﺣﺶ« ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻴﺸﻮد ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ اﺳﻜﻨﺪر در ﺳﺎل ‪ 323‬ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد ‪ ،‬آﺗﻨﻲ ﻫـﺎ ﺑﺮﻋﻠﻴـﻪ ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬ ‫ﻣﻘﺪوﻧﻲ ﺷﻮرش ﻛﺮدﻧﺪ ارﺳﻄﻮ ﻧﻴﺰ از اﺛﺮات اﻳﻦ ﺷﻮرش در اﻣﺎن ﻧﻤﺎﻧﺪ ‪.‬در اﻳـﻦ‬ ‫زﻣﺎن ﻳﻜﻲ از روﺣﺎﻧﻴﻮن اﺗﻦ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ارﺳﻄﻮ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ او ﻣﻨﻜﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺻـﺪﻗﻪ‬ ‫وﻗﺮﺑﺎﻧﻲ اﺳﺖ ‪ .‬ارﺳﻄﻮ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻓﺮار از آﺗﻦ و اﺧﺘﻔﺎ ﺷﺪ ﺗـﺎ ﻣـﺎﻧﻊ‬ ‫ﺟﻨﺎﻳﺖ دوم آﺗﻨﻴﺎن ﺑﺮﺿﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺷﻮد ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ واﻗﻌﻪ او در ﺳـﻦ ‪63‬‬ ‫ﺳﺎﻟﮕﻲ درﮔﺬﺷﺖ ‪.‬‬ ‫اﻛﺜﺮ آﺛﺎر ﺑﻪ ﺟﺎﻣﺎﻧﺪه از ارﺳﻂ ﻛﺘﺐ ﻣﺪوﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد او ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺟﺰوات درﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﮔﺮدان او ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ ‪ .‬ﺳـﺒﻚ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻦ او ﺑﺮﺧﻼف اﻓﻼﻃﻮن ﻓﺎﻗﺪ آراﺳﺘﮕﻲ ﻫﺎي ادﺑﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫آﺛﺎر ارﺳﻂ ﺗﻤﺎم ﻋﻠﻮم ﻳﻮﻧﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از رﻳﺎﺿﻴﺎت را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻴﺸﻮد ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ‬ ‫از ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﻛﻪ ارﺳﻄﻮ ﺑﻪ آن ﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑـﻮد ﻛـﻪ در‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﺟﺪي و ﻣﺪون ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﺎدﻗﺖ در ﺗﻤﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ارﺳﻄﻮ اﺷﺘﻴﺎق ﻋﺠﻴﺐ او ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮي دﻧﻴﺎ وﺗﻔـﺴﻴﺮ‬ ‫آن ﻣﺸﺎﻫﺪات آﺷﻜﺎر ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬ارﺳﻄﻮ ﺑﺮﺧﻼف اﺳﺘﺎدش ﺗﻼﺷـﻲ در ﺑـﻪ ﭘـﺮواز‬ ‫درآوردن ﭘﺮﻧﺪه ذﻫﻦ ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ وﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻴﺪﻫﺪ ﺑﺎ ﻧﻮﻋﻲ واﻗﻊ ﮔﺮاﻳﻲ ﺧﻮب ﺑﺒﻴﻨـﺪ‬ ‫وﺳﭙﺲ ﻣﺸﺎﻫﺪاﺗﺶ را ﺑﺎ وﺿﻊ ﻗﻮاﻧﻴﻦ دﻗﻴﻘﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ ‪ .‬او ﺑﺎ ﺟﺮأت‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدن و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺸﺨﺺ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﻋﻠﻢ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻣﻴﺪﻫﺪ ‪.‬‬ ‫ﮔﺮﭼﻪ ﺗﺎﺑﻪ اﻣﺮوز اﻛﺜﺮ ﻧﻈﺮﻳﺎن ارﺳﻄﻮ در ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﻛﺮه زﻣﻴﻦ ‪،‬‬ ‫ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎي ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻚ زن وﻣﺮد ﻳﺎ رد ﻧﻈﺮﻳﻪ ي اﺗﻤـﻲ دﻣﻮﻛﺮﻳﺘـﻮس و ﺳـﻘﻮط‬ ‫اﺟﺴﺎم ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺮاﺳﺎس وزن و ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ ردﺷﺪه اﺳﺖ ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻋﻠﻮم ارﺳﻄﻮ وﺣﺘﻲ ﺑﻌﻀﻲ از ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎي او درزﻣﻴﻨـﻪ ي ﻋﻠـﻮم‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﺎ ﻫﺰاران ﺳﺎل در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺳـﺒﺐ‬ ‫ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ اﻳﻦ ادﻋﺎ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎت ارﺳﻄﻮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠـﻮم را ﻫـﺰار‬ ‫ﺳﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺒﺤﺜﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ ﺑﺰرگ ﺑﺎآن ﻣﻮاﺟﻪ‬ ‫ﻣﻴﺸﻮﻳﻢ ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪات او ﺑﻠﻜﻪ ﺷﻴﻮه ي ﺗﻔﺴﻴﺮ واﺳﺘﻨﺘﺎﺟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ او ﺑـﺮاي اﻳـﻦ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪات ودرﻛﻞ ﺑﺮاي ﺗﻔﻜﺮ وﺿﻊ ﻛﺮده اﺳﺖ ‪.‬درواﻗﻊ در ﻣﻴﺎن ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻄﺮوﺣﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ارﺳﻄﻮ ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺒﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﻣﻮرد دﺳﺘﺒﺮد زﻣﺎن واﻗـﻊ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ ارﺳﻄﻮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ارﺳﻄﻮ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان واﺿـﻊ‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺮح ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ اﺛﺮ ارﺳﻄﻮ در ﻣﻨﻄﻖ » ارﻏﻨﻮن « )‪ (organon‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻨﺞ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﻣﻘﻮﻻت )‪ (categories‬ﺗﻌﺒﻴـﺮات )‪ ( on interpretation‬و ﺗﺤﻠﻴـﻞ )‪(analytics‬‬ ‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ارﺳﻄﻮ ﺗﻤﺎم ﻋﻠﻮم را درداﻳﺮه ي ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﻴﺪاﻧﺪ او داﻧﺶ ﺑﺸﺮي را ﺑﻪ ﺳـﻪ ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﻋﻤﺪه ي زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻈﺮي‬ ‫‪ -2‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻤﻠﻲ‬ ‫‪ -3‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ادﺑﻲ‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ادﺑﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاردي ﻫﻤﭽﻮن ﺷﻌﺮ وادﺑﻴﺎت وﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴـﺮ‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻴﺸﻮد ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ي ﻋﻤﻠﻲ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ي ﻣﻮاردي ﻧﻈﻴﺮ اﺧﻼق و ﺳﻴﺎﺳـﺖ و‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺖ ‪ .‬او ﻓﻠﺴﻔﻪ ي ﻧﻈﺮي را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪:‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫‪ -1‬ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﻲ ‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ ﻓﻴﺰﻳﻚ و زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ‬ ‫‪ -2‬رﻳﺎﺿﻴﺎت‬ ‫‪ -3‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻚ وﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﻲ‬ ‫ارﺳﻂ ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ي ﻳﻚ ﺷﻲ در ﺟﻬﺎن دو ﺗﻔﺴﻴﺮ از آن اراﺋﻪ ﻣﻴﺪﻫﺪ ‪:‬‬ ‫ﻳﻜﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﻟﻘﻮه اش ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻴﺸﻮد ودﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ‬ ‫آن ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل درﻧﮕﺎه او ﻳﻚ داﻧﻪ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻳﻚ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣـﻞ اﺳـﺖ ‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻮه ﺑﻪ ﻓﻌﻠﻴﺖ درآﻣﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﻴﺎه ﻣﻴﺸﻮد ‪ .‬ﻳﺎ ﺧـﺎك ﺑـﺎﻟﻘﻮه‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻛﻮزه ﺑﺎﺷﺪ وﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻛﻮزه اﻳﻦ ﻗﻮه ﺑﻪ ﻓﻌﻠﻴﺖ در ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪ‪.‬‬ ‫ارﺳﻄﻮ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﻴﻪ و ﺑﺎﻟﻘﻮه اﺷﻴﺎ»ﻫﻴﻮﻟﻲ « ﻳﺎ »ﻣﺎده ي ﺧﺎم « ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ‪ .‬ﺣﺎﻟـﺖ‬ ‫ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ اﻳﻦ ﻣﺎده ي ﺧﺎم را ﻧﻴﺰ »ﺻﻮرت « ﻣﻲ ﻧﺎﻣﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫ﺑﺮاي ارﺳﻄﻮ ﻣﺮﻛﺐ اﺳﺖ از ﻣﺎده ﺧﺎم ﻳﺎ ﻫﻴﻮﻟﻲ وﺻﻮرت آن ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي او اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ اﺳﺖ ﺟﺪاﻳﻲ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻫـﺴﺖ‬ ‫وآن اﻳﻦ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺻﻮرت ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻴﺘﻮان ﻣـﺮگ و زوال‬ ‫وﻓﺴﺎد ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ را ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ ﻧﺘﻴﺠﻪ ي ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺻـﻮرت‬ ‫ﻣﺎده داﻧﺴﺖ ‪ .‬دراﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺻﻮرت و ﻣـﺎده ي ﺧـﺎم‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫داراي ﺣﺎﻻت ﻧﺴﺒﻲ اﻧﺪ و ﺷﻜﻠﻲ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ دارﻧﺪ ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺟـﺴﻢ‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺎده ي ﺟﺴﻢ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻧﺒﺎت ‪ ،‬ﻫﻴﻮﻟﻲ ﺣﻴﻮان اﺳﺖ و ﺟﻤـﺎد‬ ‫ﻧﻴﺰﻫﻴﻮﻟﻲ ﻧﺒﺎت ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺟﺪاﻳﻲ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﻣﺎده و ﺻﻮرت ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﮔﺎه ﺑﺎ ﻣﺎده اي اوﻟﻴﻪ روﺑﺮوي ﻧﺸﻮﻳﻢ ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺎده اﻟﻤﻮاد از ﻧﻈـﺮ ارﺳـﻄﻮ‬ ‫اﻣﺮي ﻛﺎﻣﻼً ذﻫﻨﻲ اﺳﺖ و وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺪارد ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ارﺳﻂ ﺑـﺮاي دﮔﺮﮔـﻮﻧﻲ‬ ‫ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻃﺮاف ﻣﺎ رخ ﻣﻴﺪﻫﺪ ﭼﻬﺎر ﻋﻠﺖ اوﻟﻴﻪ وﺟﻮددارد ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﻋﻠﺖ ﻣﺎدي )‪(material cause‬‬ ‫‪ -2‬ﻋﻠﺖ ﺻﻮري )‪(formal cause‬‬ ‫‪ -3‬ﻋﻠﺖ ﻓﺎﻋﻠﻲ ﻳﺎ ﻣﺤﺮﻛﻪ )‪(efficient cause‬‬ ‫‪ -4‬ﻋﻠﺖ ﻏﺎﻳﻲ )‪(final cause‬‬ ‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺮاي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﻤﻪ ي اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻻزم ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﺑﺎ ﻛﻤﻲ‬ ‫دﻗﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻮﻋﻲ اﺗﺤﺎد در ﺳﻪ ﻋﻠﺖ آﺧﺮ ﻣﻴﺸﻮﻳﻢ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻋﻠـﺖ ﺻـﻮري و‬ ‫ﻏﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان زﻳﺎدي ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ دارﻧﺪ ‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﻓﺎﻋﻠﻲ ﻳﺎ ﻣﺤﺮﻛﻪ ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷـﻮق و‬ ‫ﻣﻴﻞ وﻛﺸﺸﻲ اﺳﺖ درراﺳﺘﺎي ﻋﻠﺖ ﺻﻮري و ﻏﺎﻳﻲ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ارﺳﻄﻮ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻓﻼﻃﻮن وﻟﻲ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي دﻳﮕﺮ وﺟﻮد را داراي ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﻧﻴﺰ ﺑﺎز ﻣﺎﻧﻨﺪ او در ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﺶ دﭼﺎر ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻤﺎل ﮔﺮاﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه اي‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت از اﻓﻼﻃﻮن ﻣﻴﺸﻮد ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اوﺑﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒـﻲ از ﺟﻤـﺎد ‪ ،‬ﻧﺒـﺎت ‪،‬‬ ‫ﺣﻴﻮان و اﻧﺴﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ دراﻳﻦ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ وﺟﻮد ﻛﻤـﺎﻟﻲ‬ ‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ وﺑﻪ درﺟﻪ ي ﺑﺎﻻﺗﺮي ﺻﻌﻮد ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه ي ارﺳﻄﻮ وﺟﻪ ﺗﻤﺎﻳﺰ وﺑﺮﺗﺮي اﻧﺴﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻴﻮان ﻋﻘﻞ اوﺳﺖ ‪ ،‬ﭘـﺲ‬ ‫ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ ﻳﻜﻲ از ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ درﺟﺎت ﻛﻤﺎل اﺳﺖ ‪ .‬دراﻳﻦ رده ﺑﻨﺪي ارﺳـﻄﻮ ﻋﻘـﻞ‬ ‫ﻣﺠﺮد وﺻﺮف ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً در ﺣﺎﻟﺖ ﺻﻮرت و ﻓﻌﻞ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺎده و ﻫﻴﻮﻟﻲ در‬ ‫ﻗﻠﻪ ﻗﺮاردارد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺧﻼﺻﻪ اﯼ از زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺘﻬﻮون‬ ‫وان ﺑﺘﻬﻮون( ﻣﺘﻮﻟﺪ ‪ ١۶‬دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ – ١٧٧٠‬ﭤﻮت ‪ ٢۶‬ﻣﺎرس ‪) ١٨٢٧‬‬ ‫ﯾﮑﯽ از ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺪاﻧﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد را‬ ‫در وﯾﻦ ﺳﭙﺮﯼ ﮐﺮد‪ .‬وﯼ ﯾﮑﯽ از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬارﺗﺮﯾﻦ‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎﯼ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ در دوران ﮐﻼﺳﻴﮏ و ﺁﻏﺎز دورﻩ روﻣﺎﻧﺘﻴﮏ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺘﻬﻮون ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺪان ﺗﺎرﯾﺦ هﻤﻴﺸﻪ ﻣﻮرد ﺳﺘﺎﯾﺶ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﭤﺘﻪ‪ .‬ﺁوازﻩ او ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺪاﻧﺎن‪ ،‬ﺁهﻨﮕﺴﺎزان‪ ،‬و ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎﻧﺶ را در‬ ‫ﺗﻤﺎم دوران ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻤﻴﻖ ﻗﺮار دادﻩ‪ .‬در ﻣﻴﺎن ﺁﺛﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬ ‫وﯼ ﻣﯽﺗﻮان از ﺳﻨﭥﻮﻧﯽ ﻧﻬﻢ‪ ،‬ﺳﻨﭥﻮﻧﯽ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺳﻨﭥﻮﻧﯽ ﺳﻮم‪،‬‬ ‫ﺳﻮﻧﺎت ﭘﻴﺎﻧﻮ ﭘﺎﺗﺘﻴﮏ‪ ،‬ﻣﻬﺘﺎب و هﺎﻣﺮﮐﻼوﯾﺮ‪ ،‬اﭘﺮاﯼ ﭤﻴﺪﻟﻴﻮ و ﻣﻴﺴﺎ‬ ‫ﺳﻮﻟﻤﻨﻴﺲ ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺘﻬﻮون در ﺷﻬﺮ ﺑﻦ ﺁﻟﻤﺎن ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺪرش ﯾﻮهﺎن وان ﺑﺘﻬﻮون اهﻞ‬ ‫هﻠﻨﺪ )ﭤﻼﻧﺪر ﺁن زﻣﺎن( ﺑﻮد و ﻣﺎدرش ﻣﺎﮔﺪاﻟﭥﻨﺎ ﮐﭥﻮﭤﺮﯾﭻ وان ﺑﺘﻬﻮون‬ ‫ﺗﺒﺎر اﺳﻼو داﺷﺖ‪.‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﺘﻬﻮون ﭘﺪرش ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺪرش ﯾﻮهﺎن ﯾﮑﯽ از‬ ‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺪاﻧﺎن درﺑﺎر ﺑﻦ ﺑﻮد‪ .‬او ﻣﺮدﯼ اﻟﮑﻠﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﺮد‬ ‫ﺑﺘﻬﻮون را ﺑﻪزور ﮐﺘﮏ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﻮدﮐﯽ اﻋﺠﻮﺑﻪ هﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺗﺰارت ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﮕﺬارد‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﺘﻬﻮون ﺑﺰودﯼ ﺑﺮ هﻤﻪ ﺁﺷﮑﺎر ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﮔﺮﭤﺖ‪.‬‬ ‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺘﻬﻮون ﺗﺤﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﺎﻟﯽ ﺷﺎهﺰادﻩ اﭤﻠﭥﮑﺘﻮر )هﻤﺎن‬ ‫درﺑﺎرﯼ ﮐﻪ ﭘﺪرش در ﺁن ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮد( ﻗﺮار ﮔﺮﭤﺖ‪ .‬ﺑﺘﻬﻮون در ﺳﻦ ‪١٧‬‬ ‫ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻣﺎدر ﺧﻮد را از دﺳﺖ داد و ﺑﺎ درﺁﻣﺪ اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻪ از درﺑﺎر‬ ‫ﻣﯽﮔﺮﭤﺖ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دو ﺑﺮادر ﮐﻮﭼﮏﺗﺮش را ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺘﻬﻮون در ﺳﺎل ‪ ١٧٩٢‬ﺑﻪ وﯾﻦ ﻧﻘﻞ ﻣﮑﺎن ﮐﺮد و ﺗﺤﺖ ﺁﻣﻮزش ژوزٿ‬ ‫هﺎﯾﺪن ﻗﺮار ﮔﺮﭤﺖ‪ .‬وﻟﯽ هﺎﯾﺪن ﭘﻴﺮ در ﺁن زﻣﺎن در اوج ﺷﻬﺮت ﺑﻮد و ﺑﻪ‬ ‫ﻗﺪرﯼ ﮔﺮﭤﺘﺎر‪ ،‬ﮐﻪ زﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻤﯽ را ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺻﺮٿ ﺑﺘﻬﻮون‬ ‫ﺑﮑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺘﻬﻮون را ﺑﻪ دوﺳﺘﺶ ﯾﻮهﺎن ﺁﻟﺒﺮﺷﺖﺑﺮﮔﺮ‬ ‫ﻣﻌﺮﭤﯽ ﮐﺮد‪ .‬از ﺳﺎل ‪ ١٧٩۴‬ﺑﺘﻬﻮون ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺪﯼ و ﺑﺎ ﻋﻼﻗﻪ ﺷﺪﯾﺪ‬ ‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ ﭘﻴﺎﻧﻮ و ﺁهﻨﮕﺴﺎزﯼ را ﺷﺮوع ﮐﺮد و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻧﻮازﻧﺪﻩ ﭼﻴﺮﻩدﺳﺖ ﭘﻴﺎﻧﻮ و ﻧﻴﺰ ﮐﻢﮐﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺁهﻨﮕﺴﺎزﯼ ﺗﻮاﻧﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺘﻬﻮون ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺷﻴﻮﻩ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد و ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﻋﻤﺮ ﺑﻪ‬ ‫هﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩ اداﻣﻪ داد‪ :‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﮐﺎر ﺑﺮاﯼ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﯾﺎ درﺑﺎر )ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ‬ ‫اﮐﺜﺮ ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺪاﻧﺎن ﭘﻴﺶ از او ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ( ﺑﻪ ﮐﺎر ﺁزاد ﭘﺮداﺧﺖ و ﺧﺮج‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد را از ﺑﺮﮔﺬارﯼ اﺟﺮاهﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﭤﺮوش ﺁﺛﺎرش و ﻧﻴﺰ‬ ‫دﺳﺘﻤﺰدﯼ ﮐﻪ ﻋﺪﻩاﯼ از اﺷﺮاٿ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ او ﭘﯽ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ‬ ‫او ﻣﯽدادﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫زﻧﺪﮔﯽ او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺪان ﺑﻪ ﺳﻪ دورﻩ »ﺁﻏﺎزﯼ«‪» ،‬ﻣﻴﺎﻧﯽ« و‬ ‫«ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ« ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫در دورﻩ ﺁﻏﺎزﯼ )ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً از ﺳﺎل ‪ ١٨٠٢‬ﺁﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد( ﮐﺎرهﺎﯼ‬ ‫ﺑﺘﻬﻮون ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ هﺎﯾﺪن و ﻣﻮﺗﺰارت ﺑﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در هﻤﺎن زﻣﺎن‬ ‫ﻣﺴﻴﺮهﺎﯼ ﺟﺪﯾﺪﺗﺮ و ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ دﯾﺪ وﺳﻴﻊﺗﺮﯼ در ﮐﺎرهﺎﯾﺶ را ﮐﺸﭣ‬ ‫ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از ﺁﺛﺎر ﻣﻬﻢ وﯼ در دوران ﺁﻏﺎزﯼ‪ :‬ﺳﻨﭥﻮﻧﯽهﺎﯼ‬ ‫ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ١‬و ‪ ، ٢‬ﺷﺶ ﮐﻮارﺗﺖ زهﯽ‪ ،‬دو ﮐﻨﺴﺮﺗﻮ ﭘﻴﺎﻧﻮ‪ ،‬دوازدﻩ ﺳﻮﻧﺎت‬ ‫ﭘﻴﺎﻧﻮ )ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻮﻧﺎﺗﻬﺎﯼ ﻣﺸﻬﻮر ﭘﺎﺗﭥﺘﻴﮏ و ﻣﻬﺘﺎب‪).‬‬ ‫دوران ﻣﻴﺎﻧﯽ ﮐﻤﯽ ﺑﻌﺪ از ﺑﺤﺮان روﺣﯽ ﺑﺘﻬﻮون ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮐﺮﯼ ﺁﻏﺎز‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﺁﺛﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاﯼ ﮐﻪ درون ﻣﺎﯾﻪ اﮐﺜﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺮد و‬ ‫ﺳﺘﻴﺰ اﺳﺖ در اﯾﻦ دوران ﺷﮑﻞ ﮔﺮﭤﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺁﺛﺎر ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ و‬ ‫ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﯾﻦ ﺁﺛﺎر ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﮐﻼﺳﻴﮏ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺁﺛﺎر دورﻩ‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﯽ‪ :‬ﺷﺶ ﺳﻨﭥﻮﻧﯽ ( ﺷﻤﺎرﻩهﺎﯼ ‪ ٣‬ﺗﺎ ‪ ، (٨‬ﺳﻪ ﮐﻨﺴﺮﺗﻮ ﭘﻴﺎﻧﻮ‬ ‫)ﺷﻤﺎرﻩهﺎﯼ ‪ ٣‬ﺗﺎ ‪ (۵‬و ﺗﻨﻬﺎ ﮐﻨﺴﺮﺗﻮﯼ وﯾﻮﻟﻦ‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﮐﻮارﺗﺖ زهﯽ‬ ‫)ﺷﻤﺎرﻩهﺎﯼ ‪ ٧‬ﺗﺎ ‪ ، (١١‬هﭥﺖ ﺳﻮﻧﺎت ﭘﻴﺎﻧﻮ )ﺷﻤﺎرﻩهﺎﯼ ‪ ١٣‬ﺗﺎ ‪(١٩‬‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻮﻧﺎﺗﻬﺎﯼ واﻟﺪﺷﺘﺎﯾﻦ و ﺁﭘﺎﺳﻴﻮﻧﺎﺗﺎ‪ ،‬و ﺗﻨﻬﺎ اﭘﺮاﯼ ﺑﺘﻬﻮون‬ ‫»ﭤﻴﺪﻟﻴﻮ‪».‬‬ ‫دورﻩ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﭤﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﯼ ﺑﺘﻬﻮون در ﺳﺎل ‪ ١٨١۶‬ﺁﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ﺁﺛﺎر دوران‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺳﺘﺎﯾﺸﻨﺪ و ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﻋﻤﻴﻘﺎً ﻣﺘﭥﮑﺮاﻧﻪ و‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﺘﻬﻮون ﺗﻮﺻﻴﭣ ﮐﺮد‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﮑﻨﯽهﺎﯼ ﺑﺘﻬﻮون را در ﺁﺛﺎر اﯾﻦ دورﻩ ﻣﯽﺗﻮان‬ ‫ﯾﺎﭤﺖ )ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﮐﻮارﺗﺖ زهﯽ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ١۴‬در دو دﯾﭥﺰ ﻣﻴﻨﻮر داراﯼ‬ ‫‪ ٧‬ﻣﻮوﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺘﻬﻮون در ﺁﺧﺮﯾﻦ ﻣﻮوﻣﺎن ﺳﻨﭥﻮﻧﯽ‬ ‫ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ٩‬ﺧﻮد از ﮔﺮوﻩ ﮐﭥﺮ اﺳﺘﭥﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ(‪ .‬ﺁﺛﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﯾﻦ دورﻩ‪:‬‬ ‫ﺳﻮﻧﺎت ﭘﻴﺎﻧﻮﯼ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ٢٩‬هﺎﻣﺮﮐﻼوﯾﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺴﺎ ﺳﻮﻟﻤﻨﻴﺲ‪ ،‬ﺳﻨﭥﻮﻧﯽ‬ ‫ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ، ٩‬ﺁﺧﺮﯾﻦ ﮐﻮاﺗﺖهﺎﯼ زهﯽ ) ‪ (١۶ - ١٢‬و ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺳﻮﻧﺎتهﺎﯼ‬ ‫ﭘﻴﺎﻧﻮ ) ‪ .(٣٢ - ٢٠‬ﺑﺘﻬﻮون در اﯾﻦ زﻣﺎن ﺷﻨﻮاﯾﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ از‬ ‫دﺳﺖ دادﻩ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺘﻬﻮون را اﯾﻨﭽﻨﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﭣ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪» :‬ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ذهﻦ در ﮐﻞ ﺑﺸﺮﯾﺖ‪».‬‬ ‫ﺑﺘﻬﻮون ﺑﻴﺸﺘﺮ اوﻗﺎت ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان و ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺮدم ﻧﺰاع و ﺑﻪ ﺗﻠﺨﯽ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺮﻣﻮزﯼ داﺷﺖ و ﺑﺮاﯼ اﻃﺮاﭤﻴﺎﻧﺶ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ راز ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﯾﺶ ﮐﺜﻴﭣ و ﺑﻪ هﻢ رﯾﺨﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬در‬ ‫ﺁﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﻬﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ هﻢ رﯾﺨﺘﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﮑﺎن‬ ‫ﻣﯽداد‪ .‬ﻃﯽ ‪ ٣۵‬ﺳﺎل زﻧﺪﮔﯽ در وﯾﻦ ﺣﺪود ﭼﻬﻞ ﺑﺎر ﻣﮑﺎن‬ ‫زﻧﺪﮔﯽاش را ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪ .‬در ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﺷﺮاﻧﺶ هﻤﻴﺸﻪ ﺑﯽدﻗﺖ ﺑﻮد‬ ‫و اﮐﺜﺮ اوﻗﺎت ﻣﺸﮑﻞ ﻣﺎﻟﯽ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ اﺑﻮرﻳﺤﺎن ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬ ‫اﺑﻮرﻳﺤﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺣﻤﺪ ﺧﻮارزﻣﻲ ‪ ،‬از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان اﻳﺮاﻧﻲ دوره‬ ‫ي اﺳﻼﻣﻲ در ﻋﻠﻮم ﺣﻜﻤﺖ ‪ ،‬اﺧﺘﺮ ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،‬رﻳﺎﺿﻴﺎت ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ و ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎل‬ ‫‪ 362‬ق‪ 973 /‬م در »ﺑﻴﺮون « ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻛﺎث )ﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﻲ »ﺧﻴﻮه« ﺑﺮﻛﺮاﻧﻪ راﺳﺘﺎ‬ ‫آﻣﻮدرﻳﺎ( ودرﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ي ﮔﻤﻨﺎم ﺧﻮارزﻣﻲ ﺗﺒﺎر ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺧﻮد او ‪ » :‬ﺷـﺎﺧﻪ‬ ‫اي از درﺧﺖ ﺗﻨﺎور اﻳﺮاﻧﻲ اﻧﺪ « زاده ﺷﺪ ‪ .‬وﻫﻢ از دوره ﻧﻮﺑﺎوﮔﻲ ﺧﺼﻠﺖ ﺟﺴﺘﺠﻮ‬ ‫ﮔﺮي واﺳﺘﻌﺪاد ﺗﺘﺒﻊ وﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﻲ در وي ﻧﻤﺎﻳﺎن و ﺷﻜﻮﻓﺎ ﮔﺮدﻳﺪ ‪ .‬ﻫﻴﭻ اﻃﻼﻋﻲ‬ ‫درﺑﺎره ي اﺻﻞ و ﻧﺴﺐ ودوره ي ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﻴﺮوﻧﻲ دردﺳﺖ ﻧﻴـﺴﺖ ‪ .‬ازاﺳـﺘﺎدان‬ ‫وﺑﺰرﮔﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻋﻠﻢ آﻣﻮﺧﺘﻨﺪ ﻣﻴﺘﻮان اﺑﻮﻧﺼﺮ ﻣﻨﺼﻮرﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻋﺮاﻗﻲ از ﺧﺎﻧﺪان‬ ‫»ﺷﺎﻫﻴﻪ « ﺧﻮارزم ﻛﻪ ﺧﻮد از رﻳﺎﺿﻴﺪاﻧﺎن و ﻣﻨﺠﻤﺎن ﺑﺰرگ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻮد ﻧﺎم ﺑـﺮد‬ ‫ﻛﻪ اﻣﺮ ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﺗﻌﻠﻴﻢ اورادر ﺷﻬﺮ ﻛﺎث ﺑﺮﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫درﻫﻔﺪه ﺳﺎﻟﮕﻲ از ﺣﻠﻘﻪ اي ﻛﻪ ﻧﻴﻢ درﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﻢ درﺟﻪ ﻣﺪرج ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﺮد ﺗﺎ ارﺗﻔﺎع ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﻧﺼﻒ اﻟﻨﻬﺎر رادرﻛﺎث رﺻﺪ ﻛﻨﺪ وﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻋـﺮض‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ زﻣﻴﻨﻲ آن را اﺳﺘﻨﺘﺎج ﻧﻤﺎﻳﺪ ‪ .‬ﭼﻬﺎرﺳﺎل ﺑﻌﺪﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻳﻚ رﺷﺘﻪ از‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻫﺎ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﺸﻴﺪ و ﺣﻠﻘﻪ اي ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ 15‬ذراع ﺗﻬﻴـﻪ ﻛـﺮد در ‪9‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺧﺮداد ‪ 376‬ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻣﺎه ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ )ﺧﺴﻮﻓﻲ( را در ﻛﺎث رﺻـﺪ ﻛـﺮد و ﻗـﺒﻼً ﺑـﺎ‬ ‫اﺑﻮاﻟﻮﻓﺎ ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ داده ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ در ﻫﻤﺎن زﻣـﺎن ﻫﻤـﻴﻦ روﻳـﺪاد را در‬ ‫ﺑﻐﺪاد رﺻﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺧﺘﻼف زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ ﺑﻪ آﻧﺎن اﻣﻜـﺎن داد‬ ‫ﻛﻪ اﺧﺘﻼف ﻃﻮل ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﻴﺎن دو اﻳﺴﺘﮕﺎه را ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻨﺪ ‪ .‬وي ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﺎ‬ ‫اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﭘﺰﺷﻚ ﺑﺨﺎراﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻜﺎﺗﺒﺎت ﺗﻨﺪي درﺑﺎره ي ﻣﺎﻫﻴﺖ و‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺮﻣﺎ وﻧﻮر ﭘﺮداﺧﺖ ‪.‬‬ ‫دردرﺑﺎر ﻣﺄﻣﻮن ﺧﻮارزﻣﺸﺎﻫﻲ ﻗﺮب و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻋﻈﻴﻢ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻫﻢ د‬ ‫ردرﺑﺎر ﺷﻤﺲ اﻟﻤﻌﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻮس ﺑﻦ وﺷﻤﮕﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺮده ‪ ،‬درﺣﺪود ﺳﺎل ‪ 404‬ﻫﺠﺮي‬ ‫ﻗﻤﺮي ﺑﻪ ﺧﻮارزم ﻣﺮاﺟﻌﺖ ﻛﺮده ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﻮد ﻏﺰﻧﻮي ﺧﻮارزم را‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ درﺻﺪد ﻗﺘﻞ او ﺑﺮآﻣﺪ و ﺑﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ درﺑﺎرﻳﺎن از ﻛﺸﺘﻦ وي درﮔﺬﺷﺖ واو را‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 408‬ﻫﺠﺮي ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻏﺰﻧﻪ ﺑﺮد ‪ .‬در ﺳـﻔﺮ ﻣﺤﻤـﻮد ﺑـﻪ ﻫﻨﺪوﺳـﺘﺎن ‪،‬‬ ‫اﺑﻮرﻳﺤﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ او ﺑﻮد ودر آﻧﺠﺎ ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺎ و ﻋﻠﻤﺎء ﻫﻨﺪ ﻣﻌﺎﺷﺮت ﻛـﺮد وزﺑـﺎن‬ ‫ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﻳﺖ را آﻣﻮﺧﺖ و ﻣﻮاد ﻻزﻣﻪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺘﺎب ﺧﻮد ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ »ﻣﺎﻟﻠﻬﻨﺪ «‬ ‫را ﺟﻤﻊ آوري ﻛﺮد ‪ .‬ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺳﻔﺮ ﻛـﺮد ودر آن ﻫـﺎ‬ ‫اﻗﺎﻣﺖ ﮔﺰﻳﺪ و ﻋﺮض ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺣﺪود ‪ 11‬ﺷﻬﺮ ﻫﻨﺪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد ‪ .‬ﺧﻮد ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ درزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻗﻠﻌﻪ ﻧﻨﺪﻧﻪ )‪ (nandana‬ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻴﺒﺮد ‪ ،‬از ﻛﻮﻫﻲ در‬ ‫ﻣﺠﺎورت آن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺨﻤﻴﻦ زدن ﻗﻄﺮ زﻣﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد و ﻧﻴﺰ روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫او زﻣﺎن زﻳﺎدي را در ﻏﺰﻧﻪ ﮔﺬراﻧﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎد رﺻﺪﻫﺎي ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اي ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻂ او در آﻧﺠﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎ رﺷﺘﻪ اي از ﮔﺬرﻫﺎي ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﺼﻒ‬ ‫اﻟﻨﻬﺎر ﺷﺎﻣﻞ اﻧﻘﻼب ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﻲ ﺳﺎل ‪ 398‬آﻏﺎز ﻣﻴـﺸﻮد و ﻣـﺎه ﮔﺮﻓﺘﮕـﻲ روز ‪30‬‬ ‫ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻫﻤﺎن ﺳﺎل را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ دارد ‪ .‬او ﺑﻪ رﺻﺪ اﻋﺘﺪاﻟﻴﻦ واﻧﻘﻼﺑـﻴﻦ در ﻏﺰﻧـﻪ‬ ‫اداﻣﻪ داد ﻛﻪ آﺧﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ اﻧﻘﻼب زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ ﺳﺎل ‪ 400‬ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻫﻮش وداﻧﺶ وﺑﻴﻨﺶ ﻓﺮاﻋﺎدي ﺧﻮد در ﻧﺰد ﺧﻮارزﻣﺸﺎه ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﻲ‬ ‫واﻻ واﺣﺘﺮاﻣﻲ ﺧﺎص ﻳﺎﻓﺖ ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﻛﻪ راﻳﺰن آن اﻣﻴـﺮان در اﻣـﻮر ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ ‪.‬‬ ‫دراواﻳﻞ ﺟﻤﺎدي اﻟﺜﺎﻧﻲ ﺳﺎل ‪ ، 409‬ﺑﻴﺮوﻧﻲ درروﺳﺘﺎي »ﺟﻴﻔﻮر« ﻛﺎﺑـﻞ ﻣـﺸﻐﻮل‬ ‫رﺻﺪ ﻛﺮدن ﻋﺮض ﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ آن ﻧﻮاﺣﻲ ﺑﻮد ‪ ،‬وﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳـﺎن‬ ‫آن ﺳﺎل ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻫﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر رﺻﺪ اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻦ ‪ ،‬ﻣﺪﺗﻬﺎي‬ ‫ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻳﺎ ﻣﺘﻨﺎوب در ﻏﺰﻧﻴﻦ ﺑﺴﺮ ﺑﺮده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫آﺛﺎر اﺑﻮرﻳﺤﺎن ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت ﺑﺴﻴﺎر در ﻧﺠﻮم و ﻫﻴﺌﺖ وﻣﻨﻄﻖ و ﺣﻜﻤﺖ دارد از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت او‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺴﻌﻮدي اﺳﺖ ‪ .‬در ﻧﺠﻮم وﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺴﻌﻮد ﻏﺰﻧﻮي ﻧﻮﺷﺘﻪ‬ ‫‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻛﺘﺎب او » آﺛﺎر اﻟﺒﺎﻗﻴﻪ ﻋﻦ اﻟﻘﺮون اﻟﺨﺎﻟﻴﻪ « در ﺗﺎرﻳﺦ و آداب و ﻋـﺎدات‬ ‫ﻣﻠﻞ و ﭘﺎره اي ﻣﺴﺎﺋﻞ رﻳﺎﺿﻲ و ﻧﺠﻮﻣﻲ ﻛﻪ در ﺣﺪود ﺳﺎل ‪ 390‬ﻫﺠﺮي ﺑﻨﺎم ﺷﻤﺲ‬ ‫اﻟﻤﻌﺎﻟﻲ ﻗﺎﺑﻮس ﺑﻦ وﺷﻤﮕﻴﺮ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﻣﺴﺘـﺸﺮق ﻣﻌـﺮوف‬ ‫آﻟﻤﺎﻧﻲ زاﺧﺎﺋﻮ در ﺳﺎل ‪ 1878‬ﻣﻴﻼدي در ﻟﻴﭙﺰﻳﻚ ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﭼﺎپ ﻛﺮده و ﻣﻘﺪﻣـﻪ‬ ‫اي ﺑﺮآن ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻛﺘﺎب دﻳﮕﺮ وي » ﻣﺎﻟﻠﻬﻨﺪ ﻣﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻓﻲ اﻟﻌﻘﻞ او ﻣﺮذوﻟـﻪ « درﺑـﺎره ي ﻋﻠـﻮم و‬ ‫ﻋﻘﺎﻳﺪ وآداب ﻫﻨﺪي ﻫﺎ ﻛﻪ آن را ﻫﻢ ﭘﺮوﻓﺴﻮر زاﺧﺎﺋﻮ ﺗﺮﺟﻤﻪ ودرﻟﻨـﺪن ﭼـﺎپ‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ و ﻛﺘﺎب » اﻟﺘﻔﻬﻴﻢ ﻓﻲ اواﺋﻞ ﺻﻨﺎﻋﻪ اﻟﺘﻨﺠﻴﻢ « درﻋﻠﻢ ﻫﻴﺌـﺖ و ﻧﺠـﻮم‬ ‫وﻫﻨﺪﺳﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ‪ 63‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد ﻛﺘﺎﺑﻨﺎﻣﻪ اي از آﺛﺎر ﻣﺤﻤﺪ ﺑـﻦ زﻛﺮﻳـﺎي رازي‬ ‫ﭘﺰﺷﻚ و ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻣﺸﻬﻮر ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮد وﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از آﺛﺎر ﺧﻮد را ﺿﻤﻴﻤﻪ آن ﻛـﺮد ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﻪ ‪ 13‬ﻋﻨﻮان ﺳﺮﻣﻴﺰﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از آن ﻫﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻮﺿـﻮع و ﮔـﺎه‬ ‫ﺑﺎاﺷﺎره ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻨﺪرﺟﺎت آن ﻫﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه اﻧﺪ ‪.‬اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﺎﻗﺺ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﺳﺖ زﻳﺮا ﺑﻴﺮوﻧﻲ دﺳﺖ ﻛﻢ ‪ 14‬ﺳﺎل ﭘﺲ از ﺗﻨﻈﻴﻢ آن زﻧﺪه ﺑﻮد و ﺗـﺎ ﻟﺤﻈـﻪ ي‬ ‫ﻣﺮگ ﻧﻴﺰ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﺮد ‪ .‬ﺑﻌﻼوه ﻫﻔﺖ اﺛﺮ دﻳﮕﺮ او ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و از ﺗﻌـﺪاد ﻓـﺮاوان‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ﻧﺎم ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﭼﻬﺎرﭘﻨﺠﻢ آﺛﺎر او از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﺪون آن‬ ‫ﻛﻪ اﻣﻴﺪي ﺑﻪ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ آن ﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬از آﻧﭽﻪ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه در ﺣﺪود ﻧﻴﻤـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﺎپ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫آﺛﺎر ﮔﺮاﻧﺒﺎر و ﭘﺮﺷﻤﺎر ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ رﺷﺘﻪ ﻫـﺎي داﻧـﺶ‬ ‫ﺑﺸﺮي در آن روزﮔﺎر ﻧﮕﺮدﻳﺪه ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ اﻓﻜﺎر ﻣﺘﻌﺎﻟﻲ ﺧﻮد ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ي اﺑﻌﺎد ﻣﻌﺮﻓـﺖ‬ ‫را در ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬اﮔﺮ داﻧﺶ ﻫﺎي ﻧﻘﻠﻲ را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﻢ ‪ ،‬وي در ﻣﻌﺎرف ﻋﻘﻠﻲ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﺎً درﻫﻤﻪ ي ﺷﻌﺐ ﻋﻠﻮم اﺛﺒﺎﺗﻲ و اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮ و اﺛﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﭘﺲ ‪ ،‬آﺛﺎر‬ ‫او را_ اﻋﻢ از ﻣﻮﺟﻮد ﻳﺎ ﻣﻔﻘﻮد _ ﻣﻴﺘﻮان ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻛﻠﻲ ﻋﻠـﻮم وﻓﻨـﻮن‬ ‫اﺣﺼﺎ ﻛﺮد ‪ .‬ﺷﻤﺎر آن ﻫﺎ اﻋﻢ از ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻳﺎ رﺳﺎﻟﻪ وﻛﺘﺎب ‪ ،‬آن ﭼـﻪ ﺑﻴﺮوﻧـﻲ ﺧـﻮد‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ 160‬ﻋﻨﻮان ﻣﻴﺸﻮد ‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺠﻤﻮع ‪ 25‬ﻋﻨـﻮان رﺳـﺎﻟﻪ ي دﻳﮕـﺮ از‬ ‫اﺳﺘﺎدش اﺑﻮﻧﺼﺮ ﻋﺮاق و دوﺳﺘﺶ اﺑﻮﺳﻬﻞ ﻣﺴﻴﺤﻲ را ﻫﻢ – ﻫﺮدو ﺑﻪ ﻧﺎم او ﻛـﺮده‬ ‫اﻧﺪ – وﺧﻮد د رﻓﻬﺮﺳﺖ آﺛﺎرش آورده ﺑﺮآن ﺷـﻤﺎره ﺑﻴﻔـﺰاﻳﻴﻢ ‪ ،‬روي ﻫـﻢ ‪185‬‬ ‫ﻋﻨﻮان اﺛﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻣﻨﺴﻮب ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫از اﻳﻦ ﺷﻤﺎره ‪ 40‬ﻋﻨﻮان اﺛﺮ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺴﺦ ﺧﻄﻲ در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﻬﺎن‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ 30‬اﺛﺮ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪه و ‪ 25‬اﺛﺮ ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻬـﺎي اروﭘـﺎﻳﻲ و‬ ‫ﻓﺎرﺳﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻋﻼﻳﻖ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎرﮔﺴﺘﺮده و ژرف ﺑﻮد و او را ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً‬ ‫در ﻫﻤﻪ ي ﺷﻌﺒﻪ ﻫﺎي ﻋﻠﻮﻣﻲ ﻛﻪ درزﻣﺎن وي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﺨﺖ ﻛﺎرﻣﻴﻜﺮد‬ ‫‪ .‬وي از ﻓﻠﺴﻔﻪ ورﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻧﻈﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﻲ اﻃﻼع ﻧﺒﻮد اﻣﺎ ﮔﺮاﻳﺶ او ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻮي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ در ﻃﺒﻴﻌﺖ ودر اﻧﺴﺎن ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻮد ‪ .‬درداﺧـﻞ‬ ‫ﺧﻮد ﻋﻠﻮم ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺬب آن رﺷﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻴﺸﺪ ﻛﻪ در آن زﻣـﺎن ﺑـﻪ ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫رﻳﺎﺿﻲ در ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪﻧﺪ ‪ .‬در ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،‬دارو ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،‬و زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳـﻲ ﻳﻌﻨـﻲ‬ ‫رﺷﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن ﻫﺎ اﻋﺪاد ﻧﻘﺶ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺟﺪي اﻧﺠﺎم‬ ‫داد اﻣﺎ در ﺣﺪود ﻧﻴﻤﻲ از ﻛﻞ ﻣﺤﺼﻮل ﻛﺎر او در اﺧﺘﺮ ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،‬اﺧﺘﺮﺑﻴﻨﻲ ورﺷﺘﻪ‬ ‫ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﻫﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻠﻮم دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﻨﻲ آن روزﮔﺎران ﺑﻪ ﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻴﺮﻓﺘﻨﺪ ‪.‬‬ ‫از آﺛﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ دردﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻴﺘﻮان اﻳﻨﻬﺎ را ﻧـﺎم ﺑـﺮد ‪:‬‬ ‫اﺳﻄﺮﻻب ‪ ،‬ﺳﺪس ‪ ،‬ﺗﺤﺪﻳﺪ ‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﻴﻬﺎ ‪ ،‬ﺳﺎﻳﻪ ﻫﺎ ‪ ،‬وﺗﺮﻫﺎ ‪ ،‬ﭘﺎﺗﻨﺠﻠﻲ ‪ ،‬ﻗﺮه اﻟﺰﻳﺠﺎت ‪،‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ‪ ،‬ﻣﻤﺮﻫﺎ ‪ ،‬اﻟﺠﻤﺎﻫﺮ و ﺻﻴﺪﻧﻪ ‪ .‬ﺑﻴﺮوﻧﻲ درﺑﺎره ي ﺣﺮﻛﺖ وﺿﻌﻲ زﻣﻴﻦ و ﻗﻮه‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ي ﺟﺎذﺑﻪ ي آن دﻻﻳﻞ ﻋﻠﻤﻲ آورده اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﺘﺎب ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺴﻌﻮدي‬ ‫را ﺗﺼﻨﻴﻒ ﻛﺮد ﺳﻠﻄﺎن ﭘﻴﻠﻮاري ﺑﺮاي او ﺳﻴﻢ ﺟﺎﻳﺰه ﻓﺮﺳﺘﺎد اﺑﻮرﻳﺤﺎن آن ﻣـﺎل را‬ ‫ﭘﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﻣﻦ از آن ﺑﻲ ﻧﻴﺎزم زﻳﺮا ﻋﻤﺮي ﺑـﻪ ﻗﻨﺎﻋـﺖ ﮔﺬراﻧﻴـﺪه ام‬ ‫وﺗﺮك آن ﺳﺰاوار ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازي ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ در ﺗﻔﻜﺮ او اﻳﻔﺎ ﻣﻴﻜﺮد ‪.‬وي ﺑﺮﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ زﻣﺎن ﺧﻮد ﺗﺴﻠﻂ ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺖ اﻣﺎ داراي اﺑﺘﻜـﺎر واﺻـﺎﻟﺖ زﻳـﺎدي ﻧﺒـﻮد‬ ‫وﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ زﻣﺎن ﺧﻮد ﺗﺴﻠﻂ ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺖ اﻣـﺎداراي اﺑﺘﻜـﺎر و اﺻـﺎﻟﺖ‬ ‫زﻳﺎدي ﻧﺒﻮد وﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي ﺗﺎزه اي از ﺧﻮد ﻧﺴﺎﺧﺖ ‪.‬‬ ‫درزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻴﺎن ﺑﺮ ﺷﻤﺎﻟﺸﺮﻗﻲ اﻳـﺮان ﺷـﺎﻣﻞ ﺧﺮاﺳـﺎن ﺑـﺰرگ و‬ ‫ﺧﻮارزم ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺘﺨﺘﻲ ﺑﺨﺎرا ‪ ،‬زﻳﺎرﻳﺎن ﺑﺮﮔﺮﮔﺎن وﻣﺎزﻧـﺪران وﻣﻨـﺎﻃﻖ اﻃـﺮاف ‪،‬‬ ‫ﺑﻮﺋﻴﺎن ﺑﺮﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻳﺮان ﺗﺎ ﺑﻐﺪاد ‪ ،‬ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﺻﻔﺎرﻳﺎن ﺑﺮﺳﻴﺴﺘﺎن و ﻏﺰﻧﻮﻳﺎن‬ ‫ﺑﺮﺟﻨﻮب اﻳﺮان ﺧﺎوري )ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮﻛﺰي و ﺟﻨﻮﺑﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﻣـﺮوز ( ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬ ‫ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ وﻫﻤﻪ ي آﻧﺎن ﻣﺸﻮق داﻧﺶ و ادﺑﻴﺎت ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﺎﻣﺎﻧﻴﺎن ﺑـﻴﺶ از‬ ‫دﻳﮕﺮان در اﻳﻦ راه اﻫﺘﻤﺎم داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻛﻪ در ﺟﺮﺟﺎﻧﻴـﻪ ي ﺧـﻮارزم ﻧـﺰد‬ ‫اﺑﻮﻧﺼﺮ ﻣﻨﺼﻮر ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻣﺪﺗﻲ ﻧﻴﺰ در ﮔﺮﮔﺎن ﺗﺤﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣـﺎدي و‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﻌﻨﻮي زﻳﺎرﻳﺎن ﻛﻪ ﻣﺮدآوﻳﺞ ﺳﺮ دودﻣﺎن آن ﻫﺎ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮد و ﭘﺲ‬ ‫از آن ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ در اﻳﺮان ﺧﺎوري آن زﻣﺎن ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺧﻮد اداﻣـﻪ‬ ‫داد ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﻮد ﻏﺰﻧﻮي ﻣﻴﺎﻧﻪ ي ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺎ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺖ ووﺳـﺎﺋﻞ‬ ‫ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻖ در اﺧﺘﻴﺎر او ﻧﺒﻮد وﻟﻲ اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ اي از ﺗﻼش ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت دراﺧﺘﻴﺎر او ﻧﺒﻮد وﻟﻲ اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ اي از ﺗـﻼش ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻤﻲ ﺧﻮد دﺳﺖ ﻧﻜﺸﻴﺪ ‪ .‬ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻬﺎي ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﻫﻨـﺪي و‬ ‫ﻋﺮﺑﻲ ﻫﻢ ﺗﺴﻠﻂ داﺷﺖ ‪ .‬او ﻛﺘﺎب داﺋﺮه اﻟﻤﻌﺎرف ﺧﻮد راﺑﻪ ﻧﺎم ﺳـﻠﻄﺎن ﻣـﺴﻌﻮد‬ ‫ﻏﺰﻧﻮي ﺣﺎﻛﻢ وﻗﺖ ﻛﺮد ‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﺪﻳﻪ او را ﻛﻪ در ﺳﻪ ﺑﺎر ﺷـﺘﺮ ﺳـﻜﻪ ﻧﻘـﺮه ﺑـﻮد‬ ‫ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ و ﺑﻪ او ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ‪ ،‬ﻛﻪ ﻛﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧـﺪﻣﺖ ﺑـﻪ داﻧـﺶ و‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش آن ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﻮل ‪ .‬ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﻮﻋﻠﻲ ﺳﻴﻨﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ در اﺻﻔﻬﺎن‬ ‫ﻣﻲ ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ ﻓﻜـﺮي داﺷـﺘﻨﺪ ‪ .‬ﺑﻴﺮوﻧـﻲ در ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﻲ ﻫﺎي ﻣﺤﻤﻮد ﻏﺰﻧﻮي ﺑﻪ ﻫﻨﺪ )ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن اﻣﺮوز ﻗـﺴﻤﺘﻲ از آن اﺳـﺖ (‬ ‫اﻣﻜﺎن ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺑﺮود ‪ ،‬زﺑﺎن ﻫﻨﺪي ﻓﺮاﮔﻴﺮد ودرﺑﺎره اوﺿﺎع ﻫﻨﺪ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮل اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ‪» ،‬ﻫﻨﺪﺷﻨﺎﺳﻲ« اوﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫داﺷﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻮم ﭼﺎپ ﻣﺴﻜﻮ اﺑﻮرﻳﺤﺎن را داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻫﻤﻪ ي ﻗﺮون و اﻋﺼﺎر ﺧﻮاﻧـﺪه‬ ‫اﺳﺖ ‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻧﺎم ﺑﻴﺮوﻧﻲ راﺑﺮداﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﻫـﺎ وﺗـﺎﻻر‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻧﻬﺎده وﻟﻘﺐ »اﺳﺘﺎد ﺟﺎوﻳﺪ « ﺑﻪ او داده اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫اﺑﻮرﻳﺤﺎن ﺑﻴﺮوﻧﻲ در ﺳﺎل ‪ 440‬ﻫﺠﺮي در ﺳﻦ ‪ 78‬ﺳﺎﻟﮕﻲ در ﻏﺰﻧﻪ ﺑﺪرود ﺣﻴـﺎت‬ ‫ﮔﻔﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﻘﺮاط‬ ‫ﺑﻘﺮاط ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺪر ﻋﻠﻢ ﻃﺐ ﺟﺪﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻲ را از ﺧﺮاﻓﺎت ﺟﺪا ﻛﺮد وي ﻛﻪ در ﺟﺰﻳﺮه ي ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﺗﻮس ﺑﻪ دﻧﻴـﺎ آﻣـﺪ‬ ‫ﭘﺴﺮ ﻳﻚ ﻃﺒﻴﺐ ﺑﻮد ‪ .‬ﺑﻘﺮاط اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻌﺎﺻﺮﻳﻦ ﺧﻮدرا ﻛـﻪ ﺑﺮاﺳـﺎس آن ﺑﻴﻤـﺎري‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺪاﻳﺎن اﻧﺘﻘﺎم ﺟﻮ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ رد ﻛﺮد وﺑﻪ ﺟﺎي آن اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﻳﻚ ﻋﻠﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ دارد ‪ .‬او ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻋﻠﺖ را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ ودرﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﺷﺪت آن ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري را ﺑﺮاي ﻳـﻚ ﺑﻴﻤﺎرﺧـﺎص ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ي آن ﺑﺎ ﻣﺮاﺣﻞ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻫﻤﺎن ﺑﻴﻤﺎري ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺑﻘـﺮاط ﺑﺮاﺳـﺎس‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻳﻚ ﻣﺪرﺳﻪ ي ﻃﺐ را ﺑﻨﻴﺎن ﻧﻬﺎد ‪.‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه ي ﭘﺰﺷﻜﻲ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻘﺮاط ﻗﺒﻮل داﺷﺖ آن ﺑﻮد ﻛﻪ روش درﻣـﺎن ﻳـﻚ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺑﻴﻤﺎر دﻳﮕﺮ ﻣﻮﺛﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ وي اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي ﻳﻜﻲ‬ ‫ﻏﺬاﺳﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮي زﻫﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﺑﻘﺮاط ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دﻳﮕـﺮ ﭘﺰﺷـﻜﺎن را‬ ‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻴﻜﺮد ﻛﻪ از درﻣﺎﻧﻬﺎي ﺳﺎده ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ رژﻳﻢ ﻏﺬاﻳﻲ ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺣﺖ زﻳﺎد‬ ‫و ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻤﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬او ﻣﻴﮕﻔﺖ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﭘﺰﺷـﻜﺎن ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﺑﻴﻤـﺎري را‬ ‫درﻣﺎن ﻛﻨﻨﺪ ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪ .‬در ﺑﻴﻤﺎران روﺑﻪ ﻣـﺮگ ﻧﺒﺎﻳـﺪ از‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫روﺷﻬﺎي ﺳﺎده درﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ‬ ‫ﻫﺎي ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﻫﻢ ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ‪.‬‬ ‫از دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﺎي ﺑﻘﺮاط ﭼﻴﺰي ﻛﻪ اﻣﺮوزه رﻓﺘﺎر ﺧﻮب ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮد ﺑﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﮔﺰاره ﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎري زﻣﺎﻧﻲ ﺳﺨﺖ ﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ذﻫﻦ ﻣﻀﻄﺮب ﺑﺎﺷـﺪ وﺑﻌـﻀﻲ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎران زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ازرﻓﺘﺎر ﺧﻮب ﭘﺰﺷﻚ رﺿﺎﻳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻬﺒﻮدي ﺧﻮدرا ﺑـﺎز‬ ‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬وي ﻣﻌﺘﻘﺪﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎدم ﺑﻴﻤﺎران ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻠﻮك ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪاﻧﻪ را رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ ‪.‬درزﻣﺎن وي ﮔﺎﻫﻲ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺑـﺮاي از ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺮدن ﺑﻌﻀﻲ از ﺑﻴﻤﺎران ﺧﻮد ﺗﻄﻤﻴﻊ ﻣﻴﺸﺪﻧﺪ واﻣﻜﺎن داﺷﺖ ﻛﻪ ﻳـﻚ ﺣـﺎﻛﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻲ دﺳﺘﻮر دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ دﺷﻤﻦ ﺧﻮد از ﺳﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺑﻘﺮاط ﮔﻔﺖ‬ ‫‪ :‬ﭘﺰﺷﻚ درﻣﻮرد ﺑﻴﻤﺎر ﻣﺴﺌﻮل اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺑﻘﺮاط ﺗﻌﻬﺪﻧﺎﻣﻪ اي را ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻫﻢ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﻮﻗﻊ اﺧـﺬ درﺟـﻪ ي‬ ‫دﻛﺘﺮي اﻇﻬﺎر ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ ‪ .‬درﺑﺨﺸﻲ از اﻳﻦ ﺳﻮﮔﻨﺪﻧﺎﻣﻪ آﻣﺪه اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻦ ﻋﻤﻴﻘﺎً ﺗﻌﻬﺪ ﻣﻴﻜﻨﻢ ﻛﻪ ﺧﻮد را وﻗﻒ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺑﻨﻤﺎﻳﻢ ‪ .‬ﻣﻦ ﺣﺮﻓﻪ ي‬ ‫ﺧﻮدرا ﺑﺎ وﺟﺪان وﺷﺮاﻓﺖ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﻢ دادو ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺑﻴﻤﺎران ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ وﻇﻴﻔﻪ ي‬ ‫ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﻘﺮاط ﺳﻬﻢ ﺑﺴﻴﺎري در ﻫﻨﺮ ﺷﻔﺎي ﺑﻴﻤﺎران داﺷﺘﻪ وﻟـﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻤﻲ از زﻧﺪﮔﻲ ﺷﺨﺼﻲ او دردﺳﺖ اﺳﺖ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳﺴﺎن ﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎورﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻪ او ﺑﻪ ﻣﺼﺮ رﻓﺘﻪ ودرآﻧﺠﺎ ﭘﺰﺷﻜﻲ را آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺳـﭙﺲ در ﺑـﺴﻴﺎري از ﺟﺎﻫـﺎ از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ آﺗﻦ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮده و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ زادﮔﺎه ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺠـﺴﻤﻪ‬ ‫ﺑﺪون ﭘﻮﺷﺶ در ﺟﺰﻳﺮه ي ﺗﻮس ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮاً ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻘﺮاط ﺑـﻮده‬ ‫واورا ﻣﺮدي ﻛﻮﺗﺎه ﻗﺪ ﺑﺎ رﻳﺸﻬﺎي ﻣﺠﻌﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺨﻨﺎن ﺑﻘﺮاط ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ زﻳـﺮا داﻧـﺸﺠﻮﻳﺎن او ﻧﻜﺘـﻪ ﻫـﺎﻳﻲ از‬ ‫درﺳﻬﺎﻳﺶ را ﺟﻤﻊ آوري ﻛﺮده وﺑﺎاﻧﺘﺸﺎر ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻲ آﻧﻬﺎ را ﺷﺮح داده اﻧﺪ ‪ .‬ﺑﻴﺶ‬ ‫از ‪ 50‬ﻛﺘﺎب ﺑﺎ ﻧﺎم ﺑﻘﺮاط وﺟﻮددارد وﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎﻳﺶ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ آﻧﻜـﻪ اورا ﭘـﺪر‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻃﺐ ﺑﻨﺎﻣﻴﻢ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺟﺎن داﻟﺘﻮن‬ ‫ﺟﺎن داﻟﺘﻮن در ﺳﺎل ‪ ، 1766‬دراﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮاده ي او درﻳﻚ ﻛﻠﺒـﻪ‬ ‫ي ﻛﻮﭼﻚ در روﺳﺘﺎﻳﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ‪ .‬ﺟﺎن در ﻛﻮدﻛﻲ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑـﺮادرش‬ ‫در ﻳﻚ ﻣﺰرﻋﻪ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﺮد ودرﻣﻐﺎزه ي ﭘﺪر در ﺑﺎﻓﺘﻦ ﻟﺒﺎس او را ﻳﺎري ﻣﻴﺪادﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺑﺎوﺟﻮد ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﻮدن اﻧﺪﻛﻲ از ﻟﻮازم اوﻟﻴﻪ ي زﻧﺪﮔﻲ ‪ ،‬آن ﻫﺎ ﺧﺎﻧﻮاده ي ﻓﻘﻴﺮي‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﺴﺮان ﻓﻘﻴﺮ در آن زﻣﺎن از داﺷﺘﻦ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدﻧـﺪ ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﺟﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺴﻲ در ﻣﺪرﺳﻪ اي در ﻧﺰدﻳﻜﻲ زادﮔﺎﻫﺶ ﻣـﺸﻐﻮل‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺷﻮد ‪.‬‬ ‫او ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻋﻼﻗﻪ ي زﻳﺎدي ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪاد ‪ .‬آﻣﻮزﮔﺎران ﻧﻴﺰ اورا ﺑـﻪ ﻳـﺎدﮔﻴﺮي‬ ‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ‪.‬در ‪ 12‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ‪ ،‬اواوﻟﻴﻦ ﻣﺪرﺳﻪ ي ﺧﻮدرادر ﺷـﻬﺮي ﻧﺰدﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺘﺶ ﺑﺎزﻛﺮد اﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﻤﺒﻮد ﭘﻮل ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻦ آﻧﺠﺎ و ﻛـﺎرﻛﺮدن‬ ‫در ﻣﺰرﻋﻪ ﻋﻤﻪ اش ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ 3‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮادر ﺑﺰرﮔﺘﺮ وﻳﻜﻲ از دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﻣﺪرﺳﻪ اي را در ﻛﻨﺪال‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑﺎزﻛﺮد وﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺲ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪ .‬ﻻﺗﻴﻦ ‪ ،‬ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻧـﺴﻮي و ‪ 21‬ﻣﻮﺿـﻮع‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ و رﻳﺎﺿﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ‪ .‬ﺟﺎن ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﻫﻮاي اﻃﺮاف ﺧـﻮد ﻣـﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ‪ .‬او ﭘﺮواﻧﻪ ﻫﺎ ‪ ،‬ﺣﻠﺰون ‪ ،‬و ‪ ....‬را ﺟﻤﻊ آوري ﻣﻴﻜﺮد ‪ .‬ﺟﺎن داﻟﺘﻮن ﭘﻲ‬ ‫ﺑﺮد ﻛﻪ دﭼﺎر ﻛﻮررﻧﮕﻲ اﺳﺖ وﺑﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي آن روي آورد ‪.‬‬ ‫در ‪ ، 1793‬ﺟﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﻠﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ رﻓـﺖ و در ﻛـﺎﻟﺞ ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺲ ﺷﺪ ‪.‬ودرآﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮروي ﮔﺎزﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ‪.‬‬ ‫او ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ واﺟﺰاء ﻣﺨﺘﻠﻒ وﭼﮕﻮﻧﮕﻲ درﺳﺖ ﺷﺪن آن ﻫﺎ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ ‪.‬ﺟﺎن ﻧﻈﺮﻳﻪ‬ ‫اي داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ آن ‪ ،‬ﻫﺮ ﻋﻨﺼﺮي از اﺗﻢ ﻫﺎ ﻣﺠﺰا ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه و ﺗﻤﺎم ﻋﻨﺎﺻﺮ‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ زﻳﺮا اﺗﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪه ﻫﺮ ﻛﺪام از آﻧﻬـﺎ ‪ ،‬ﺑـﺎ دﻳﮕـﺮي‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫او ﻓﻜﺮ ﻣﻴﻜﺮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻋﻨﺼﺮي وزن ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ دارد ‪ ،‬زﻳﺮا از اﺗﻢ ﻫـﺎي ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ، 1808‬ﺟﺎن داﻟﺘﻮن ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﺎ ﻣﻀﻤﻮن ‪» ،‬ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻧﻮﻳﻦ‬ ‫در ﻓﻠﺴﻔﻪ ي ﺷﻴﻤﻲ « ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ درآن وزن ﺑﺴﻴﺎر ي از اﺗﻢ ﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬ ‫را ﺟﻤﻊ آوري وﻟﻴﺴﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺪار ﻋﺪدي وزن ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ او ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮده ﻛﺎﻣﻼً دﻗﻴﻖ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻣﺒﻨـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮاي »ﺟﺪول دوره اي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ « اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎري ﻧﻈﺮﻳـﻪ ي داﻟﺘـﻮن در‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﻮرد ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺗﻢ را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺧﻮد ﺑﺮاي دﻓـﺎع از ﻧﻈﺮﻳـﻪ اش‬ ‫اداﻣﻪ ﻣﻴﺪاد ‪.‬‬ ‫ﺟﺎن داﻟﺘﻮن در ﺳﺎل ‪ 1844‬درﮔﺬﺷﺖ ‪ ،‬اوﺑﺎ اﻓﺘﺨﺎر در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳـﭙﺮده‬ ‫ﺷﺪ ﺑﻴﺶ از ‪ 400000‬ﻧﻔﺮ ﺑﺪن ﺑﻲ ﺟﺎن اورا ﻫﻨﮕﺎم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﺗﺎﺑﻮت ﻣﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان آﺧﺮﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ وآزﻣﺎﻳﺶ ‪ ،‬او از ﻛﺎﻟﺒﺪ ﺷﻜﺎﻓﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛـﺮد ﺗـﺎ‬ ‫دﻟﻴﻞ ﻛﻮررﻧﮕﻲ ﺧﻮد را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ‪ .‬او ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭼﺸﻤﺎن او دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﺑﻴﻤـﺎري‬ ‫ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ اﺷﻜﺎل از ﻗﻮه درك و اﺣﺴﺎس ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ او در ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﻐﺰ اوﺑـﻮد‬ ‫ﻛﻪ از ﻛﺎراﻓﺘﺎده ﺑﻮد ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺗﺎ ﻟﺤﻈﺎت آﺧﺮ زﻧﺪﮔﻲ او ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻠـﻢ و داﻧـﺶ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻛﺮد ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان در ﻫﺮﺟﺎ ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ي داﻟﺘﻮن درﺑﺎره ي ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺗﻢ را ﻣـﻮرد‬ ‫ﻗﺒﻮل ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ ‪ .‬ﻳﻚ ﭘﺴﺮ ﺳﺎده ي روﺳﺘﺎﻳﻲ روش ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺮاي اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن و ﻧﮕﺎه‬ ‫ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻲ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺎرﻛﺮدن را ﺑﻪ ﻣﺮدم و اﻫﻞ داﻧﺶ ﻧﺸﺎن داد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﭼﺎرﻟﺰ داروﻳﻦ‬ ‫درﭼﻨﻴﻦ روزي در ﺳﺎل ‪ 1809‬ﻣﻴﻼدي ﭼﺎرﻟﺰ داروﻳﻦ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ‪ .‬داروﻳﻦ زﻳﺴﺖ‬ ‫ﺷﻨﺎس ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ي اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ دردوازده ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮاﮔﻴﺮي ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷـﻜﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ادﻳﻨﺒﻮرگ رﻓﺖ اﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻋﻼﻗﻪ اي ﻧﺪاﺷﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﻋﻠـﻮم‬ ‫ﻣﺬﻫﺒﻲ روي آورد ‪.‬او در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎورد وﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻮي اﻛﺘﺸﺎف ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ وﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻳﻚ ﻫﻴﺎت ﻃﺒﻴﻌﻲ دان ﺑﻪ ﺟﺰاﻳـﺮ اﻗﻴـﺎﻧﻮس‬ ‫آرام رﻓﺖ ‪ .‬او دراﻳﻦ ﺣﻮزه ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﭘﺮداﺧﺖ ورﺳﺎﻟﻪ ي ﺧﻮدرا ﺑﺎ ﻧـﺎم »اﺻـﻞ‬ ‫اﻧﻮاع« ﻣﻄﺮح ﺳﺎﺧﺖ ‪.‬‬ ‫اودراﺻﻞ اﻧﻮاع ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﺑﺤﺚ ﻣﻔﺼﻞ رﻳﺸﻪ ﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻧـﺴﻞ‬ ‫ﻣﻴﻤﻮن ذﻛﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ي او ﺗﺎﺣﺪود زﻳﺎدي ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ و ﺣﺘﻲ درﺳـﺎﻟﻬﺎي‬ ‫اﺧﻴﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ ي او ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﻨﻴﺎد اﻧﻮاع ‪ ،‬اﻧـﺴﺎن وﭘﻴـﺪاﻳﺶ‬ ‫اﻧﺴﺎن از دﻳﮕﺮ آﺛﺎر اوﻳﻨﺪ ‪.‬‬ ‫داروﻳﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ درﻣﻴـﺎن ﻣﻮﺟـﻮدات اﻋـﻢ از ﺣﻴﻮاﻧـﺎت واﻧـﺴﺎن و ‪...‬‬ ‫ﻫﺮﻣﻮﺟﻮدي ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺳﺎزﮔﺎري ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ از ﭼﺮﺧـﻪ ي ﻃﺒﻴﻌـﺖ ﺧـﺎرج‬ ‫ﻣﻴﮕﺮدد ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ در ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺮﻣﺎ ﺑﺮاي ﺳﺎزﮔﺎري ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺪﻧﺸﺎن ﻣـﻮ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫درآورد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮرﻛﻠﻲ ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ از ﻣﻴﺎن اﻋﻀﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻳﻚ ﺟﻤﻌﻴـﺖ ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﻔـﻊ‬ ‫ﺟﺎﻧﺪاراﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺳﺎزﮔﺎري ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﻧﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻴﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑـﻪ آن »‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ي اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﻲ داروﻳﻦ « ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد ‪ .‬داروﻳﻦ ﺑﺎورداﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ارﺗﻘﺎي‬ ‫اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻓﻜﺮي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻻزم ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ درﻣﺤﻴﻂ ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰار ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ‪ ،‬آﺗﺶ و ﻏﻴﺮه ﻣﻴﺴﺮﺷﺪ ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﻲ درﺟﻬـﺖ‬ ‫اﺻﻼح ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺪن ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ دﻳﮕﺮ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺎزي ﻧﺪاﺷﺖ ﺗﺎدرﻣﻮﻗﻊ‬ ‫ﻟﺰوم ﺳﺎزﮔﺎري ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﻣﺜﻼً وﻗﺘﻲ ﺳﺮدش ﻣﻴﺸﺪ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزي ﻧﺒﻮد ﺑـﺪﻧﺶ ﺑـﺎ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﻟﺒﺎس ﮔﺮم ﻣﻴﭙﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺳـﺮدش ﻧـﺸﻮد ‪ .‬زﻳـﺮا اﻧـﺴﺎن‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ذﻫﻨﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ ‪ .‬دﻳﮕﺮ دراﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮﺗﺮي ﺟﺴﻤﻲ و ﺳﺎزﮔﺎري اﻫﻤﻴﺖ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي ﺑﻘﺎ ﺑﺮﺗﺮي ﻓﻜﺮ وﺗﻌﺎون اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬ ‫داروﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺳﺘﻴﺰه ﺟﻮ ‪ ،‬ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪ و ﻓﺎﻗﺪ روﺣﻴﻪ ي ﺗﻌـﺎون‬ ‫وﻫﻤﻜﺎري ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﺒﻮد اﺑﺰار وﺣﺪت ﻣﻮاﺟﻬﻨﺪ در ﻣﻌﺮض ﻧﺎﺑﻮدي ﻫـﺴﺘﻨﺪ زﻳـﺮا‬ ‫ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺟﺰو ﺿﺮورﺗﻬﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻓﺮادي ﻛﻪ از ﺗﻌﺎون‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردارﻧـﺪ ‪ ،‬ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻣﻴـﺸﻮﻧﺪ ﻛـﻪ از ﺗﻌـﺎون ﻛﻤﺘـﺮي‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮي ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻓﻜﻮر و‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﺴﺘﻌﺪ واﺧﻼﻗﻲ ﺑﺎﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎﻟﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﭼﻪ اﻓﺮاد ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﻓﻜﻮرﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ وﻫﺮﭼﻪ اﻓﺮاد ﻓﻜﻮر ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻜﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳـﻴﺮ‬ ‫ﻧﺰوﻟﻲ ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫داروﻳﻦ د رﺗﺤﻘﻴﻘﺎت وﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮده ي ﺧﻮد ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﻃﻲ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻔﺮ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﺸﺘﻲ ﻛﺎوﺷﮕﺮي ﺑﻪ دوردﻧﻴﺎ اﻧﺠﺎم ﺷـﺪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﺳﺎده و ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ دو دﺳﺘﺎورد ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ د رﻣﻮرد ﺟﺎﻧﻮران رﺳﻴﺪ ‪:‬‬ ‫‪-1‬ﻧﻴﺎز ﻣﺸﺘﺮك‪ :‬اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻧﺪاران دراﻧﺘﻬﺎي ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻧﺴﻞ وﻧﻴﺎي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﻧﻮع اﺻﻠﻲ ﻣﻲ رﺳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪-2‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﻲ ‪ :‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺧﻮد ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺘﻮار ﺑﻮد ﻛﻪ از ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ‬ ‫در ﻣﻮرد ﺟﺎﻧﺪاران ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻮد ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪:‬‬ ‫‪(1-2‬ﺟﺎﻧﺪارن ﭘﻴﭽﻴﺪه اﻧﺪ‬ ‫‪ (2-2‬ﺟﺎﻧﺪاران ﻣﺘﻨﻮﻋﻨﺪ ‪ :‬ﻫﺰاران ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﺎﻧﺪاران ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﮔﺎه ﺑﻪ ﮔﺎه اﻳﻦ ﻟﻴﺴﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺸﻮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﺑـﻲ ﺟﺎﻧـﺎن اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﺼﻴﺼﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻴﺸﻮد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫‪ (3-2‬ﺳﺎزش ﺟﺎﻧﺪاران ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ‪ :‬ﺟﺎﻧﺪاران ﺑﺎ ﻃﺮز ﻋﺠﻴﺒﻲ ﺑﺎ دﻧﻴـﺎي اﻃـﺮاف‬ ‫ﺧﻮد ﺳﺎزش ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ وﺧﻮد را وﻓﻖ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ ﺗﺎ اﻣﻜﺎن اداﻣﻪ ي ﺑﻘﺎء را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺧﻮد ﺑﺮاﺳﺎس ﺷﻮاﻫﺪ وﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺗﻴﺴﺖ ﻛﻪ از ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪه‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪ (1‬ﺟﺎﻧﺪاران زﻳﺎدﺗﺮ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ‪.‬‬ ‫‪ (2‬اﻣﺎ آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﺑﻨﺪ زﻳﺎد ﻧﻤﻴﺸﻮﻧﺪ )ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً درﻳﻚ ﺗﻌـﺎدل ﻧـﺴﺒﻲ‬ ‫ﻣﻴﻤﺎﻧﻨﺪ(‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﻣﺘﻨﻮﻋﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ (4‬ﺗﻨﺎﺳﺒﻲ ﺧﺎص ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮددارﻧﺪ ‪:‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮد ﺷﺎﻣﻞ دوري ﺗﺴﻠﺴﻠﻲ از ﺳﺌﻮال وﺟﻮاب اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ‪:‬‬ ‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬ﺟﺎﻧﺪاران ﭼﺮا ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﻨﺪ ؟ ﺟﻮاب ‪ :‬زﻳﺮا ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻧﺪه اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬ﭼﺮا ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻧﺪه اﻧﺪ ؟ ﺟﻮاب ‪ :‬ﭼﻮن ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ ‪ :‬ﺗﻨﺎزع ﺑﻘﺎء ﺑﻌﻼوه وراﺛﺖ )اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت واﻟﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧـﺪان‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ( ﺑﺎﻋﺚ ودﻟﻴﻞ وﺟﻮد اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ از ﺣﻴﺎت )ازﻣﻴﺎن ﺑﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﮔﻮﻧﻪ و‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻤﻜﻦ (ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫رﻧﻪ دﻛﺎرت‬ ‫رﻧﻪ دﻛﺎرت )‪ (rene decates‬ﻓﻴﻠﺴﻮف رﻳﺎﺿـﻴﺪان و ﻓﻴﺰﻳﻜـﺪان ﺑـﺰرگ ﻋـﺼﺮ‬ ‫رﻧﺴﺎﻧﺲ ‪ ،‬درروز ‪ 31‬ﻣﺎه ﻣﺎرس ‪ 1596‬ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ‪ .‬او اﻫﻞ ﺗﻮرن ﻓﺮاﻧﺴﻪ وﻓﺮزﻧـﺪ‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﺎورﻳﻦ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮﺗﺎﻧﻲ ﺑﻮد ‪ .‬در ﺳﻴﺰده ﻣﺎﻫﮕﻲ ﻣﺎدرش را از دﺳـﺖ‬ ‫داد ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1606‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﺴﺮ ده ﺳﺎﻟﻪ اي ﺑﻮد ﻫﺮروز ﺑﺎ ﺑﻴﻢ و وﺣﺸﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻪ ي »ژزوﺋﻴﺘﻬﺎ « ﺑﻨﺎم ﻻﻣﻨﺶ ﻣﻴﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫دﻛﺎرت ﻃﻲ ﻫﺸﺖ ﺳﺎل ﺗﺤﺼﻴﻞ دراﻳﻦ ﻣﺪرﺳـﻪ ‪ ،‬ادﺑﻴـﺎت ‪ ،‬ﻣﻨﻄـﻖ ‪ ،‬اﺧـﻼق ‪،‬‬ ‫رﻳﺎﺿﻴﺎت و ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﻴﻌﻪ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ ‪ .‬درﺳﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﮕﺮﻓﺖ از ادﺑﻴـﺎت ﻗـﺪﻳﻢ‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﻜﺮ ارﺳﻄﻮﻳﻲ ﻗﺮارداﺷﺖ ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم دوره و ﺧﺮوج از ﻻﻓﻠﺶ ‪ ،‬ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﺣﻘـﻮق و ﭘﺰﺷـﻜﻲ‬ ‫ﻣﺸﻐﻮل ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ درﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﺟﻬـﺎﻧﮕﺮدي ﭘﺮداﺧﺘـﻪ و آﻧﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫داﻧﺸﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻓﺮا ﺑﮕﻴﺮد ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ ارﺗﺶ ﻫﻠﻨﺪ در آﻣﺪ ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ان را ﺷﺎﻫﺰاده اي ﺑﻨﺎم ﻣﻮرﻳﺲ‬ ‫ﺑﺮﻋﻬﺪه داﺷﺖ ﻛﻪ در ﻓﻨﻮن ﺟﻨﮓ وﻧﻴﺰ ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻋﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﻬﺎرﺗﻲ ﺑﻪ ﺳـﺰا داﺷـﺖ و‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از اﺷﺮاف ﻓﺮاﻧﺴﻪ دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن او ﻓﻨـﻮن رزﻣـﻲ را ﻓـﺮا‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ‪ .‬دﻛﺎرت در ﻣﺪﺗﻲ ﻛﻪ در ﻗﺸﻮن ارﺗﺶ ﻫﻠﻨﺪ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗـﻪ ي‬ ‫ﺧﻮد ﻳﻌﻨﻲ رﻳﺎﺿﻴﺎت ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ‪.‬‬ ‫در ‪ 1611‬روز ﺷﺸﻢ ژوﺋﻦ دﻛﺎرت در ﻳﻚ ﺟﻠـﺴﻪ ي ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان‬ ‫»اﻛﺘﺸﺎف ﭼﻨﺪ ﺳﻴﺎره ي ﺳﺮﮔﺮدان در اﻃﺮاف ﻣﺸﺘﺮي « ﺷـﻨﻴﺪ ﻛـﻪ در آن ﺳـﺎل‬ ‫ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﭼﻪ اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ درروح او ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﻓـﺮاوان ﻛـﺮد‬ ‫دﻛﺎرت در ﺳﺎل ‪ 1616‬اﻣﺘﺤﺎن ﺧﻮد را در رﺷﺘﻪ ي ﺣﻘـﻮق ﮔﺬراﻧﻴـﺪ و در اﻳـﻦ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم وارد ﻗﺸﻮن »ﭘﺮﻧﺲ دوﻧﺎﺳﻮ« ﺷﺪ و وﻗﺘﻲ در ﭘﺎدﮔﺎن »ﺑﺮدا« ﻣﺸﻐﻮل ﺧﺪﻣﺖ‬ ‫ﺑﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ درزﻧﺪﮔﻲ ﻫﻴﭻ ﺳﺌﻮاﻟﻲ را ﺑﻲ ﺟﻮاب ﻧﮕـﺬارد ودراﻃـﺮاف‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﻔﻜﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ ‪.‬‬ ‫از‪ 1619‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻲ در اروﭘﺎ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺣﺖ ﭘﺮداﺧﺖ و ﭼﻨﺪ ﺳـﺎﻟﻲ ﻫـﻢ در‬ ‫ﭘﺎرﻳﺲ اﻗﺎﻣﺖ ﻛﺮد اﻣﺎ زﻧﺪﮔﻲ در ان ﺟﺎ راﻛﻪ ﻣﺰاﺣﻢ ﻓﺮاﻏﺖ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮد ﻣﻴﺪﻳﺪ ‪،‬‬ ‫ﻧﭙﺴﻨﺪﻳﺪ ودرﺳﺎل ‪ 1628‬ﻣﻴﻼدي ﺑﺎردﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﻠﻨﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ودرآن دﻳﺎر ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1649‬ﻣﻴﻼدي ‪ ،‬ﻣﺠﺮد‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ودور از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻏﻮﻏﺎي ﺳﻴﺎﺳـﻲ واﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺗﻤـﺎم‬ ‫اوﻗﺎت ﺧﻮد را ﺻﺮف ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻧﻤـﻮد ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت وي ‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺗﻔﻜﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻮد وﻛﻤﺘﺮ از ﻛﺘﺎب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﺮد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫در ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 1649‬ﺑﻪ دﻋﻮت ﻛﺮﻳﺴﺘﻴﻦ ‪ ،‬ﻣﻠﻜﻪ ي ﺳﻮﺋﺪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ ي ﺧﻮﻳﺶ‬ ‫ﺑﻪ درﺑﺎر وي در اﺳﺘﻜﻬﻠﻢ رﻓﺖ ‪ .‬اﻣﺎ زﻣﺴﺘﺎن ﺳﺮد اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﺳﻜﺎﻧﺪﻳﻨﺎوي از ﻳﻚ‬ ‫ﺳﻮ وﺿﺮورت ﺳﺤﺮﺧﻴﺰي در ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺞ ﺑﺎﻣﺪاد ﺑﺮاي ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﻠﻜﻪ از ﺳﻮي دﻳﮕـﺮ ‪،‬‬ ‫دﻛﺎرت را ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع آب وﻫﻮا و ﺳﺤﺮﺧﻴﺰي ﻋﺎدت ﻧﺪاﺷﺖ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﻤـﺎري ذات‬ ‫اﻟﺮﻳﻪ ﻣﺒﺘﻼ ﺳﺎﺧﺖ ‪.‬‬ ‫از ﻛﻨﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺪﻳﺸﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ در ﺟﻬـﺎن در‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ي دﻛﺎرت ﺑﺮاﺻﻞ ﺷﻚ در وﺟﻮد اﺷﻴﺎء وﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎﻣﺒﺘﻨﻲ اﺳﺖ ‪ .‬دﻛـﺎرت از‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻣﻮزش ﻣﻮﺟﻮد اروﭘﺎي زﻣﺎن ﺧﻮد ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮرﺳﻲ ﺟﺎﻣﻊ و ﻣﻔﺼﻞ ارﺳـﻄﻮ‬ ‫وداﻧﺶ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪه ودوره ي »‪ «A‬رادر ﺑﻴـﺴﺖ ﺳـﺎﻟﮕﻲ ﺑـﻪ ﭘﺎﻳـﺎن‬ ‫رﺳﺎﻧﻴﺪه ﺑﻮد وﻟﻲ وي در ﭘﺎﻳﺎن اﺣﺴﺎس ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﺰ ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ رﻳﺎﺿﻲ ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي را ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻘﻦ ﻳﺎ ﺑﺎدﻗﺖ ﻋﻴﻨﻲ ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ واز ﺧﻮد اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﭼﺮا ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺣﻘﺎﻳﻖ را ﻛﻼً ﺑﺎ ﻫﻤﺎن دﻗﺖ و ﻳﻘﻴﻦ رﻳﺎﺿﻲ ﺑﺪاﻧﺪ ‪.‬اﻳﻦ اﺻﻞ ﻛﻢ ﻛﻢ دراو‬ ‫ﻗﻮت ﻣﻴﮕﻴﺮد ﺗﺎ آﻧﻜﻪ در دﻫﻢ ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ 1619‬ﻛﻪ ﺗﻌﻄـﻴﻼت زﻣـﺴﺘﺎﻧﻲ ﺧـﻮد را در‬ ‫ﺗﻮاﺑﻊ »اوﻟﻢ « ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﻴﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻋﻠﻤﻲ را ﺑﻪ وﺟﻮداورد ﻛﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ي ان‬ ‫ﭘﺮده ي ﺗﺎرﻳﻜﻲ را از روي ﻣﻌﺮﻓﺖ دورﺳﺎزد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫دﻛﺎرت اﻫﻞ ﺟﻨﮓ و ﻧﻈﺎم ﻧﺒﻮد وﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ در ‪ 24‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻈﺎم را‬ ‫ﺗﺮك ﻛﺮد و در ﺳﺎل ‪ 1626‬ﺑﻪ ﭘﺎرﻳﺲ رﻓﺖ ‪ .‬دراﻳﻦ ﺳـﺎل ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎ ﺻـﺤﺒﺖ از‬ ‫اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي دورﺑﻴﻦ ﻫـﺎي ﻧﺠـﻮﻣﻲ اﻧﺠـﺎم ﻣﻴﮕﺮﻓـﺖ ‪» .‬ژان‬ ‫ﻓﺎﺑﺮﻳﺴﻴﻮس« اﻫﻞ ﻓﻼﻣﺎﻧﺪ وﮔﺎﻟﻴﻠﻪ وﺑﻌﺪ از آﻧﻬﺎ »ﺷﺎﻳﺰ« ﻟﻜـﻪ ﻫـﺎي ﺧﻮرﺷـﻴﺪ را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮده ﺑﻮدﻧﺪ ‪ .‬دﻛﺎرت ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ اﻳﻦ وﺿﻊ ﺷﺮوع ﺑـﻪ ﺗﻔﺤـﺺ ﻋﻤﻴﻘـﻲ‬ ‫درداﻧﺶ آﺳﻤﺎن ﻧﻤﻮد ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ دورﺑﻴﻦ دﻗﻴـﻖ و ﻛـﺎﻣﻠﻲ اﻗـﺪام ﻛـﺮد‬ ‫وﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﻋﺪﺳﻲ اﻧﻜﺴﺎر اﺷﻌﻪ ي ﻧﻮراﻧﻲ در ﻋﺪﺳﻴﻬﺎ‬ ‫را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮاردﻫﺪ ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1626‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻛﺎرﮔﺮان ﻣﺸﻐﻮل ﺗﺮاﺷﻴﺪن‬ ‫ﺷﻴﺸﻪ اي ﺑﻪ اﻣﺮ او ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﻛﺸﻒ ﻗﺎﻧﻮن اﻧﻜﺴﺎر ﻧﻮر ﮔﺮدﻳﺪ ‪ .‬ﻃﻮل ﻧﻜـﺸﻴﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﺠﻮم ﻋﻠﻤﻲ را ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﻈﺮي ﺧﻮد را دﻧﺒـﺎل ﻛﻨـﺪ ‪.‬‬ ‫دﻛﺎرت ﻣﺼﻤﻢ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺘﺎﺑﻲ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﻬﺎن ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ اودرﺳﺎل ‪1626‬‬ ‫درآﻣﺴﺘﺮدام زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮد وﺑﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻻﻫﻪ و ﻟﻴﺪ ﺳﻔﺮ ﻣﻴﻜﺮد ‪ .‬روزي دراﻳـﻦ‬ ‫ﺷﻬﺮ اﻃﻼع ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻤﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم »اﺳﻨﻠﻴﻮس « ﻛﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از آﻣﺪن او ﺑﻪ ﻫﻠﻨﺪ‬ ‫وﻓﺎت ﻛﺮده ﺑﻮد ﻗﺎﻧﻮن اﻧﻜﺴﺎر را ﻛﺸﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺒﺐ ﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻌﺪﻫﺎ دﻛﺎرت را ﺑﻪ دزدي ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﻛﻨﻨﺪ وﻟﻲ اﻣﺮوزه ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛـﺎﻣﻼً از ﻧﻈـﺮ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫داﻧﺸﻤﻨﺪان روﺷﻦ اﺳﺖ ‪ .‬اﺳﻨﻠﻴﻮس داﻧﺸﻤﻨﺪي ﻋﺎﻟﻲ ﻗﺪر ﺑﻮد و ﻛﺴﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫اوﻟﻴﻦ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻋﻠﻤﻲ را روي ﻛﺮه زﻣـﻴﻦ اﻧﺠـﺎم داد ‪ .‬روﺷـﻨﻔﻜﺮ ﺟـﻮان‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرﻳﺎن ﻗﺮﻧﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ اﻓﺘﺎد ﻛﻪ راه رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎن رﻳﺎﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬وي ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ اﻳﻦ اﻧﺪﻳـﺸﻪ ﻏـﺮق در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ي‬ ‫رﻳﺎﺿﻲ ﺷﺪ وﺑﺎاﺧﺘﺮاع ﻫﻨﺪﺳﻪ ي ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ اﺑﺰار رﻳﺎﺿﻲ ﺿﺮوري ودرﻗﻴﺎس‬ ‫ـﺎت‬ ‫ـﺎداش زﺣﻤـ‬ ‫ـﻮد ﭘـ‬ ‫ـﺮ ﺑـ‬ ‫ـﻞ درك ﺗـ‬ ‫ـﺪس ﻗﺎﺑـ‬ ‫ـﺘﺎﻧﻲ اﻗﻠﻴـ‬ ‫ـﻪ ي ﺑﺎﺳـ‬ ‫ـﺎ ﻫﻨﺪﺳـ‬ ‫ﺑـ‬ ‫ﺧﻮدراﮔﺮﻓﺖ‪.‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ دﻛﺎرت ﻣﺸﻐﻮل ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺘﺎب ﺧﻮد ﺑﻮد ﺧﺒﺮ ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ‬ ‫در ﺗﻤﺎم ﻧﻘﺎط اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ واو ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺤﺘﺎط ﺑـﻮد از اﻧﺘـﺸﺎر ﻛﺘـﺎب ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﻨﺼﺮف ﺷﺪ ‪.‬‬ ‫دﻛﺎرت ﻫﻨﺪﺳﻪ ي ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ را ﻛﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي ذي ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻮد ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ وﺟﻮدآورد ‪ .‬زﻳﺮا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي ﻫﻨﺪﺳﻪ ي اﻗﻠﻴﺪﺳﻲ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻋﺪه ي ﻣﻌـﺪودي‬ ‫از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻛﻪ داراي اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﺎرق اﻟﻌﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ‪ .‬دﻛﺎرت ﺑﻌـﺪ‬ ‫از اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺎﻫﻜﺎر ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﺧﻮد ﺑـﻪ ﻧـﺎم »ﮔﻔﺘـﺎري در‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺣﻘﻴﻘﺖ در ﻋﻠﻮم « را درﺳﺎل ‪ 1639‬اﻧﺘﺸﺎر داد ‪ .‬وي دراﻳـﻦ ﺗﺄﻟﻴﻔـﺎت‬ ‫اﺛﺮﮔﺬار‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ي رﺷﺪ ﻓﻜﺮي وﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آﻏﺎز ﺑـﻪ ﺷـﻚ در ﺻـﺤﺖ وﺳـﻘﻢ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد را ذﻛﺮ ﻛﺮده و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻴﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫دﻳﺪه ي ﺷﻚ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺷﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ وﺟﻮد دارد ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛـﻪ ﺷـﻚ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪ » .‬ﺷﻚ ﻣﻴﻜﻨﻢ ‪ ،‬ﭘﺲ وﺟﻮد دارم « روش ﺧﻮد وي ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن آن ﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫اﺳﺖ ‪.‬اواﻋﻤﺎل آن روش را ﺑﻪ ﻗﻠﻤﺮو ﻫﺎي ﻓﻜﺮي دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﮔﺴﺘﺮش داد وﺑﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺸﻒ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ در آن ﻗﻠﻤﺮو ﻫﺎ ﻧﻴﺰ از راه ﺗﺒﺪﻳﻞ وﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﺷﻜﻞ و راه ﺣﻞ رﻳﺎﺿﻲ ‪ ،‬ﻣﻴﺴﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺘـﻮان ﺑـﻪ ﺻـﻮرﺗﻲ‬ ‫رﻳﺎﺿﻲ درآورد وﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻤﺎر ﺣﺪاﻗﻠﻲ از ﻗﻀﺎﻳﺎي اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﻲ ﻳـﺎ اﺣﻜـﺎم‬ ‫ﻣﺒﺮﻫﻦ رﻳﺎﺿﻲ ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻧﻈﻢ ﺑﺨﺸﻴﺪ ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﺒﺮي ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻞ آﻧﻬﺎ ﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻋﺪ ﺟﺒﺮي ﺟﻮاﺑﻬﺎي دﻗﻴﻖ و ﻗﻄﻌﻲ ﻻزم ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫آﻣﺪ ‪ .‬دﻛﺎرت ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را ﻣﺎﺷﻴﻦ ﭘﻴﭽﻴﺪه ي ﻋﻈﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪي ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر اﻓﺘﺎده و ﻛﺎر ان ﺑﺪون ﻛﻤﻚ ﺑﻌﺪي وي ‪ ،‬ﺗﺎ اﺑـﺪ اداﻣـﻪ‬ ‫دارد ‪.‬‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮرﺧﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﻮﺗﻦ را دﻛﺎرت ﻣﻤﻜﻦ اﻟﻮﺟﻮد ﻛﺮد ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺑﺎ‬ ‫روش دﻛﺎرت ﻣﻴﺘﻮان ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻋﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻮد ‪ .‬دﻛﺎرت رﻳﺎﺿﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫دان ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﻨﺪان ﺑﻪ رﻳﺎﺿﻴﺎت ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺪاﺷـﺖ ‪.‬دﻛـﺎرت در ‪ 11‬ﻓﻮرﻳـﻪ‬ ‫‪ 1650‬ﺑﻪ ﻣﺮض ذات اﻟﺮﻳﻪ زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺪرود ﮔﻔﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫رودﻟﻒ دﻳﺰل‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1858‬در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ وﻛﺎر ﺧﻮدرا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﻳﺨﭽﺎل‬ ‫ﺑﺮﻗﻲ آﻏﺎز ﻛﺮد ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺪت ‪ 10‬ﺳﺎل او روي ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎي ﺣﺮارﺗـﻲ ﻣﺨﺘﻠـﻒ از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﻮا ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﻛﺎرﻛﺮد ‪ .‬اﻳﺪه ﻫﺎي دﻳﺰل ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﻮﺗـﻮر‬ ‫وﻗﺘﻲ اﺣﺘﺮاق در ﺳﻴﻠﻨﺪر رخ ﻣﻴﺪﻫﺪ در ﺳﺎل ‪ 1893‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻌـﺪ از‬ ‫آن ﻛﻪ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺣﻖ اﻣﺘﻴﺎزش درﺧﻮاﺳﺖ داده ﺑﻮد اﻣﺘﻴﺎز ‪ 608845‬را ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر دﻳﺰﻟﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي دﻳﺰﻟﻲ اﻣﺮوزي‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪ ﻫﺎي ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺷﺪه و ﺑﻬﺒـﻮد ﻳﺎﻓﺘـﻪ از ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ‬ ‫اﺻﻠﻲ رودﻟﻒ دﻳﺰل ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬آﻧﻬـﺎ اﻏﻠـﺐ درزﻳﺮدرﻳـﺎﻳﻲ ﻫـﺎ ‪ ،‬ﻛـﺸﺘﻲ ﻫـﺎ ‪،‬‬ ‫ﻟﻮﻛﻮﻣﻮﺗﻴﻮﻫﺎ و ﺑﺎرﻛﺶ ﻫﺎي ﺑﺰرگ ودردﺳـﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪي ﺑﺮﻗـﻲ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ او ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻮﺗﻮر ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ اﺷﺘﻌﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻛﻪ اﺳﻢ او را ﺑﺮ ﺧـﻮد‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻮد ‪ ،‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﺣﺮارﺗﻲ و ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﺣﺘﺮام ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺧﺘﺮاﻋﺎت دﻳﺰل ﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺸﺘﺮك دارﻧﺪ ‪:‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫‪-1‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻳﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﺑـﻪ ﺗﺒـﺪﻳﻼت‬

‫ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻨﺪ ‪.‬‬ ‫‪-2‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎً درﮔﻴﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪-3‬‬

‫اﻧﮕﻴﺰه اﻳﺠﺎد آﻧﻬﺎ در اﺻﻞ ﻓﻜﺮ ﻣﺨﺘﺮع درﺑﺎره ي ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬

‫ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫دﻳﺰل در واﻗﻊ ﺑﺎ اﻧﮕﻴﺰه ي ﻗﺎدر ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮاي رﻗﺎﺑﺖ در ﺻﻨﻌﺖ‬ ‫‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﺪه ي ﻣﻮﺗﻮردﻳﺰﻟﻲ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫در ‪ Augsburg‬دردﻫﻢ آﮔﻮﺳﺖ ‪ ، 1983‬ﻣﺪل اوﻟﻴﻪ دﻳﺰل ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﻠﻨﺪر آﻫﻨﻲ ده‬ ‫ﻓﻮﺗﻲ ﺑﺎ ﻳﻚ ﭼﺮخ ﻃﻴﺎر در ﭘﺎﻳﻪ اش ‪ ،‬ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑـﺎر ﺑـﺎ ﻧﻴـﺮوي ﺧـﻮدش ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎردرآﻣﺪ ‪ .‬دﻳﺰل دوﺳﺎل دﻳﮕﺮ را ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﺻﻼﺣﺎت ﮔﺬارﻧﺪ و درﺳﺎل ‪1896‬‬ ‫ﻣﺪل دﻳﮕﺮي ﺑﺎ ﻛﺎراﻳﻲ ﺗﺌﻮري ‪ %75‬درﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺨﺎر ﺑﺎ ﻛﺎراﻳﻲ ‪ %15‬ﻣﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻛﺮد ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ، 1898‬دﻳﺰل ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﺮ ﺑﻮد ‪ .‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي او ﺑﺮاي دادن ﻧﻴﺮو ﺑﻪ ﺧﻄﻮط‬ ‫ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ وآﺑﻲ ‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﻬﺎ ‪ ،‬ﺑﺎرﻛﺶ ﻫﺎ و ﻛﻤﻲ ﭘﺲ از‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫آن در ﻣﻌﺪن ﻫﺎ ‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ‪ ،‬ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ وﺣﻤـﻞ و ﻧﻘﻠﻬـﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮﺳـﻲ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺗﻮﻣﺎس اﻟﻮا ادﻳﺴﻮن‬ ‫ﺗﻮﻣﺎس اﻟﻮا ادﻳﺴﻮن ﻣﺨﺘﺮع وﺑﺎزرﮔﺎن اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ‪ ،‬در ‪ 11‬ﻓﻮرﻳﻪ ﺳـﺎل ‪1847‬‬ ‫ﻣﻴﻼدي در ﺷﻬﺮ ﻣﻴﻼن اﻳﺎﻟﺖ اوﻫﺎﻳﻮ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ وﺳﺎﻟﻬﺎي ﻛﻮدﻛﻲ را در ﭘـﻮرت‬ ‫ﻫﺮون ﻣﻴﺸﻴﮕﺎن ﺑﺴﺮﺑﺮد ‪.‬‬ ‫»ال« ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﺳﺎل ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳـﻪ ﺑـﺮود ودوران ﻧﻮﺟـﻮاﻧﻲ را ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻓﺮوﺧﺘﻦ ﺳﺎﻧﺪوﻳﭻ و آب ﻧﺒﺎت در ﻛﻨﺎر رﻳﻞ ﻗﻄﺎر و ﻳـﺎ ﺳـﺒﺰي‬ ‫ﻓﺮوﺷﻲ ﮔﺬراﻧﺪ ‪.‬او ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮوش اﺟﻨﺎس ﺧﻮد ﻣﺮﺗﺒﺎً ﺑﺎ ﺗﺮن ﻣﻴـﺎن ﭘـﻮرت‬ ‫ﻫﺮون ودﻳﺘﺮوﻳﺖ دررﻓﺖ و آﻣﺪ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﺷﺮﻛﺖ راه آﻫﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﻲ‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﻚ روزﻧﺎﻣﻪ ي دﻳﺘﺮوﻳﺘﻲ را ﺑﺪﺳﺖ آورد ﺑﺎ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﭘﻮل ﺣﺎﺻـﻞ از‬ ‫ﻓﺮوش روزﻧﺎﻣﻪ ‪ ،‬آل ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﭼﺎپ دﺳﺖ دوم ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨـﺪ ‪ .‬او‬ ‫دﺳﺘﮕﺎﻫﺶ را در ﻳﻚ واﮔﻦ ﺑﺎرﻛﺸﻲ ﻧﺼﺐ ﻛﺮد ودر ﺳـﻦ ‪ 15‬ﺳـﺎﻟﮕﻲ اوﻟـﻴﻦ‬ ‫ﺷﻤﺎره ي روزﻧﺎﻣﻪ ي ﺧﻮدرا ﺑﺎ ﻧﺎم » وﻳﻜﻠﻲ ﻫﺮاﻟﺪ « ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺖ ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻛﺎرﻫﺎﻳﺶ را ادﻳﺴﻮن ﺧﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪاد ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ وﺗﻨﻬﺎ روزﻧﺎﻣـﻪ اي‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻗﻄﺎر در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ ﺣﺮوﻓﭽﻴﻨﻲ وﭼﺎپ ﻣﻴﺸﺪ ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1862‬وي اﺗﻔﺎﻗﺎً ﺑﺎ ﺗﻠﮕﺮاف ﻛﻪ در آن زﻣﺎن وﺳﻴﻠﻪ ي ﻧﻮﻇﻬﻮري ﺑـﻮد‬ ‫آﺷﻨﺎﺷﺪ و ﺑﺎ وﺟﻮد ﻛﻢ ﺷﻨﻮاﻳﻲ ﭼﻨﺪي ﺑﻌﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ دراداره ي راه آﻫـﻦ ﺑـﻪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻋﻨﻮان ﺗﻠﮕﺮاﻓﭽﻲ ﺷﻐﻠﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﻴﺎﺑﺪ و ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦ زﻳﺎد ﻳﻜﻲ از ﭼﺎﺑﻚ دﺳﺖ‬ ‫ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺄﻣﻮران ﺗﻠﮕﺮاف در اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺷﻮد‬ ‫ادﻳﺴﻮن ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻚ ﺳﺎل داﺷﺖ ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ اﺧﺘﺮاع ﺧﻮد را ﻛﻪ در‬ ‫ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺷﻤﺎرش آراء ﺑﻮد ﻋﺮﺿﻪ ﻛـﺮد ‪ .‬آن دﺳـﺘﮕﺎه ﻓـﺮوش‬ ‫ﻧﺮﻓﺖ واو ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﺗﺎ اﺣﺘﻴﺎج وﺗﻘﺎﺿﺎي ﻋﺎﻣﻪ اﻳﺠﺎب ﻧﻜﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ‬ ‫اﺧﺘﺮاع دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺎﻓﺘﺪ‪.‬‬ ‫درﺳﺎل ‪ 1869‬ادﻳﺴﻮن ﻛﻪ اداره ي راه آﻫﻦ را ﺗﺮك ﻛﺮده ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻓﻨﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﻳﻚ ﻣﻮﺳﺴﻪ ي ﺻﺮاﻓﻲ ﺑﺰرگ در ﻧﻴﻮﻳﻮرك درآﻣﺪ ‪.‬‬ ‫دراﻳﻦ ﻣﻘﺎم او ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﺧﺘﺮاع ﻣﻮﻓﻘﺶ را ﻛﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻠﮕـﺮاف ﭼـﺎﭘﻲ‬ ‫ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻮد ﺛﺒﺖ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺗﻠﮕﺮاف ادﻳﺴﻮن ﺑﺮﺧﻼف اﻧﻮاع راﻳﺞ ﻛـﻪ ﻋﻼﺋـﻢ‬ ‫ﻣﻮرس را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﺪاﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﻛﺸﻴﺪه ﺑﻪ ﮔﻮش اﭘﺮاﺗﻮر ﻣﻴﺮﺳـﺎﻧﻴﺪﻧﺪ ‪،‬‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺧﻂ وﻧﻘﻄﻪ ﺑﺮروي ﻧﻮارﻛﺎﻏﺬي ﭼﺎپ ﻣﻴﻜﺮد ‪ .‬او ﺣـﻖ اﻣﺘﻴـﺎز‬ ‫اﺧﺘﺮاﻋﺶ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﻬﻞ ﻫﺰار دﻻر ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺻﺮاﻓﺨﺎﻧﻪ واﮔﺬار ﻛـﺮد و ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﻮل آن در ﺷﻬﺮ ﻧﻴﻮآرك اﻳﺎﻟﺖ ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ ﻳﻚ ﻛﺎرﮔﺎه ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺑـﺮاي ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﺮﭘﺎﻧﻤﻮد ‪ .‬درﻣﺤﻞ ﺟﺪﻳﺪ او ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻟﻮازم ﺟـﺎﻧﺒﻲ ﺗﻠﮕـﺮاف ‪ ،‬ﻳـﻚ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ي ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮرس را ﻃﺮاﺣـﻲ ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﺳـﻮد‬ ‫ﻫﻨﮕﻔﺘﻲ از آن ﺣﺎﺻﻞ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫ادﻳﺴﻮن ﻣﺪﺗﻬﺎ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ را درﺳﺮداﺷﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔـﺎﻫﺶ را ﺑـﻪ ﻣﺤـﻞ ﺑـﺎزﺗﺮ و‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺎﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ي ﻛﺎﻓﻲ ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﺳﺎل ‪1876‬‬ ‫در ﻣﻨﻄﻘﻪ »ﻣﻨﻠﻮﭘﺎرك« ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ ﻳﻚ ﻻﺑﺮاﺗﻮار ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻨﻴـﺎد ﻧﻬـﺎد‬ ‫وﮔﺮوﻫﻲ از اﻓﺮاد ﻻﻳﻖ و ﻣﺴﺘﻌﺪ را ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﺳﻴﺲ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻧﻘﻄﻪ ي ﻋﻄﻔـﻲ دررﺷـﺘﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎي ادﻳـﺴﻮن واز‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﺑﺘﻜﺎرﻫﺎي او ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻴﺮود ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﻜﺎه ﻣﻨﻠـﻮ ﭘـﺎرك ﻧﺨـﺴﺘﻴﻦ‬ ‫ﻣﻮﺳﺴﻪ اي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻮﻟﻴﺪ وﺗﻜﻤﻴﻞ اﺑﺪاﻋﺎت ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮﭘﺎ ﺷـﺪ و‬ ‫آن راﺑﺎﻳﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ي اوﻟﻴﻪ ي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺑﺰرﮔﻲ داﻧﺴﺖ ﻛـﻪ از‬ ‫آن ﻧﻈﺎرت و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺗﻮﻣﺎس ادﻳﺴﻮن وﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﺎرﻣﻨﺪان وي ﺻﺪﻫﺎ‬ ‫اﺧﺘﺮاع ﻛﻮﭼﻚ وﺑﺰرگ دراﻳﻦ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﮕﻲ ﺑـﻪ ﻧـﺎم‬ ‫ادﻳﺴﻮن ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﮔﺮاﻣﺎﻓﻮن‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫از ﻗﺪﻳﻢ اﻻﻳﺎم ‪ ،‬داﺷﺘﻦ وﺳﻴﻠﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﺑـﺎ آن ﺻـﺪا را ﺿـﺒﻂ ﻛـﺮد از‬ ‫آرزوﻫﺎي ﺑﺸﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ .‬ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺗﻮﺟﻪ ادﻳﺴﻮن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺟﻠﺐ ﺷﻮد‬ ‫‪ ،‬ﻟﺌﻮن اﺳﻜﻮت ﻣﺎرﺗﻴﻦ وﻳﻞ ﻓﺮاﻧﺴﻮي )‪ 1857‬م‪ (.‬ودﻳﮕﺮان ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻛـﺮده و‬ ‫ﮔﺎم ﻫﺎﻳﻲ در اﻳﻦ راه ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ؛ اﻣﺎ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي آن ﻫـﺎ ﻋﻤـﻼً ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺒﻮد زﻳﺮا ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ دور ﮔﻮش دادن ‪ ،‬ﺻﺪاي ﺿـﺒﻂ ﺷـﺪه از ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻴﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1877‬ادﻳﺴﻮن ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ وﺳﻴﻠﻪ اي ﺷﺪ ﻛﻪ واﻗﻌﺎً ﻛﺎر ﻣﻴﻜـﺮد ‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺻﺪا را ﺿﺒﻂ ودوﺗﺎ ﺳﻪ ﺑﺎر ﭘﺨﺶ ﻛﻨﺪ‬ ‫» ﺿﺒﻂ ﺻﻮت « ادﻳﺴﻮن ﻛﻪ ﻓﻨﻮﮔﺮاف )آواﻧﮕﺎر( ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑـﻮد ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ‬ ‫ﺳﺎده داﺷﺖ ‪ :‬اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﻓﻠﺰي ﺑﻮد ﺑﺎ ﻳﻚ دﺳﺘﻪ ي ﮔﺮداﻧﻨﺪه ﻛﻪ در ﻳﻚ اﻧﺘﻬﺎي‬ ‫آن ﺳﻮزﻧﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﻮق ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﺴﻲ اﺳـﺘﻮاﻧﻪ را ﻣـﻲ‬ ‫ﭼﺮﺧﺎﻧﺪ ودرون ﺑﻮق ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲ ﻛﺮد ‪ ،‬ﺑﺮاﺛﺮ ارﺗﻌﺎش ﺳﻮزن روي ورﻗﻪ ﻧﺎزك‬ ‫ﺣﻠﺒﻲ دور اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺧﺮاش ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ اﻓﺘﺎد ‪.‬ﺑﺮاي ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاي ﺿﺒﻂ ﺷﺪه ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد ﺳﻮزن را ﺑﻪ اﺑﺘﺪاي ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ودوﺑﺎره اﺳﺘﻮاﻧﻪ را ﺑﻪ ﭼﺮﺧﺶ‬ ‫در آورﻧﺪ ‪.‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺻﺪا اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮد وﺻﻔﺤﻪ ﺣﻠﺒﻲ ﻫﻢ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪﺑﺎر‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺧﺮاب ﻣﻴﺸﺪ ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻫﻤﻴﻦ وﺳﻴﻠﻪ اﺑﺘﺪاﻳﻲ در ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ﺑـﺴﻴﺎر‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ ﻣﻴﻨﻤﻮد وﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻮرد اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬روزﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ادﻳﺴﻮن را » ﺟﺎدوﮔﺮ ﻣﻨﻠﻮﭘﺎرك « ﻟﻘﺐ دادﻧﺪ ‪ .‬ﺣﺘﻲ دوﻟﺖ رﺳـﻤﺎً وي را ﺑـﻪ‬ ‫واﺷﻨﮕﺘﻦ دﻋﻮت ﻛﺮد ﺗﺎ اﺧﺘﺮاﻋﺶ را درﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕـﺬارد ‪ .‬ده‬ ‫ﺳﺎل ﺑﻌﺪ )‪ 1877‬م‪ (.‬ادﻳﺴﻮن ‪ ،‬اﺳﺘﻮاﻧﻪ ي ﻣﻮﻣﻲ را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ورق ﺣﻠﺒﻲ ﻛﺮد‬ ‫وﺑﺎﻻﺧﺮه اﻣﻴﻞ ﺑﺮﻟﻴﻨﺮ ﻣﺨﺘﺮع اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ آﻟﻤﺎﻧﻲ ﺗﺒﺎر ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ي ﻣﻮﻣﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻔﺤﻪ ي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ‪ ،‬ﮔﺮاﻣﺎﻓﻮن را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﻣﺮوزي درآورد ‪.‬‬

‫ﻻﻣﭗ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬ ‫ﺳﺎﺑﻘﻪ ي ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ اواﺳﻂ ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣﻴﺮﺳﺪ ‪ .‬در ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1854‬م‪ .‬ﻫﺎﻳﻨﺮﻳﺶ ﮔﻮﺑﻞ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻻﻣﭗ ﺑﺮق را اﺧﺘﺮاع ﻛﺮدﻛـﻪ ﺣـﺪود ‪400‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﻧﻮر ﻣﻴﺪاد اﻣﺎ آﻧﺮا ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻮد ﺑﻪ ﺛﺒـﺖ ﻧﺮﺳـﺎﻧﺪ ‪ .‬ﭘـﺲ از وي ﺟﻴﻤـﺰ‬ ‫وودوارد ‪ ،‬وﻳﻠﻴﺎم ﺳﺎﻳﺮ‪ ،‬ﻣﺘﻴﻮ اﻳﻮاﻧﺰ و ﺟﻮزف ﺳﻮوان ﻣﺪﻟﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﭼﺮاﻏﻬـﺎي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را اراﺋﻪ ﻛﺮدﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﻛﻤﻲ ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ادﻳﺴﻮن ﻧﻴﺰ وارد اﻳﻦ ﻋﺮﺻـﻪ ي ﺟﺪﻳـﺪ ﺷـﻮد ‪ ،‬واﻟـﻴﺲ‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻧﻮﻋﻲ ﭼﺮاغ ﺑﺮق را رواﻧﻪ ي ﺑﺎزار ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ اي‬ ‫از آن ﺑﻪ دﺳﺖ ادﻳﺴﻮن رﺳﻴﺪ )‪ (.1877‬دﺳﺘﮕﺎه واﻟﻴﺲ از ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑﺎ ﻳـﻚ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺣﺒﺎب ودوﻣﻴﻠﻪ ‪ ،‬ﻓﻠﺰي ﻣﺘﺤﺮك ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام ﺗﻜﻪ ذﻏﺎﻟﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ‬ ‫ﻣﻴﺸﺪ ‪ .‬ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮق از ﻣﻴﻠﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻴﺸﺪ ﻛﻪ دو ﻗﻄﻌﻪ ذﻏـﺎل ﺑـﺴﻮزﻧﺪ‬ ‫وﻣﻴﺎﻧﺸﺎن ﻗﻮس اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺴﻴﺎر درﺧﺸﺎﻧﻲ ﺑﻪ رﻧﮓ آﺑﻲ ﭘﺪﻳﺪار ﺷـﻮد ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﭼﺮاغ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﺑﺎزده ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ داﺷﺖ زﻳﺮا ﻣﺼﺮف ﺑﺮق آن زﻳﺎد و ﻋﻤﺮ‬ ‫ذﻏﺎل ﻫﺎﻳﺶ ﻛﻢ ﺑﻮد ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ‪ ،‬ادﻳﺴﻮن ﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ اﺧﺘﺮاع واﻟﻴﺲ ﭘﻲ‬ ‫ﺑﺮده ﺑﻮد ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ آن را اﺻﻼح ﻛﻨﺪ وﺑﻪ ﺟﺎي ذﻏﺎل ﻣـﺎده ي ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬ ‫ﺗﺮي ﺑﻴﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺮق ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺪت زﻳﺎدي روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺪﻫﺪ و ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﻧﺴﻮزد‬ ‫واز ﺑﻴﻦ ﻧﺮود ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺳﺎل ﺗﻼش ﺑﻲ وﻗﻔﻪ و آزﻣـﺎﻳﺶ ﺻـﺪﻫﺎي ﻣـﺎده ي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ‪،‬‬ ‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ادﻳﺴﻮن و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدن ﻫﻮاي داﺧﻞ ﺣﺒﺎب و‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺦ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻛﺮﺑﻮﻧﻴﺰه )ذﻏﺎﻟﻲ ﺷﺪه ( ﻻﻣﭙﻲ ﺑﺴﺎزﻧﺪ ﻛﻪ ﺗـﺎ ﭼﻬـﻞ‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﻧﻮر ﺑﺪﻫﺪ اﻳﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اوﻟﻴﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ آن ﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻜﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ وزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻧﺪ ﻋﻤﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭼﺮاغ ﺑـﺮق را‬ ‫ﺑﻪ ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ ‪ ،‬ادﻳﺴﻮن ﺗﺸﺨﻴﺺ داد ﻛﻪ زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﺶ‬ ‫آن ﻓﺮارﺳﻴﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫او از روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎران و ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دﻋﻮت ﻛـﺮد ﺗﺎدرﺷـﺐ ‪ 31‬دﺳـﺎﻣﺒﺮ‬ ‫‪ 1879‬ﺑﺮاي دﻳﺪن اﺧﺘﺮاع ﺟﺪﻳﺪش ﺑﻪ ﻣﻨﻠﻮﭘـﺎرك ﺑﻴﺎﻳﻨـﺪ ‪ .‬ﺑـﻪ دﺳـﺘﻮر او‬ ‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و اﻃﺮاف آن را ﺑﺎ ﺻﺪﻫﺎ ﻻﻣﭗ ﺑﺮق آراﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮرﻳﻜﻪ ﻣﺤﻮﻃﻪ ي‬ ‫ﻣﻨﻠﻮﭘﺎرك و ﺟﺎده ي ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ آن ﻏﺮق در ﻧﻮر ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ .‬ادﻳﺴﻮن ﻣﻴﻬﻤﺎﻧـﺎن‬ ‫ﺧﻮدرا ﺑﺎ ﭼﻴﺰي روﺑﺮو ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪاﺷﺖ ‪ .‬ﻣﻨﻈﺮه ي ﻻﻣـﭗ‬ ‫ﻫﺎي ﻧﻮراﻧﻲ ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار داد ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃﻮرﻳﻜـﻪ‬ ‫وﻗﺘﻲ ادﻳﺴﻮن ﻧﻘﺸﻪ ي ﺧﻮدرا ﺑﺮاي ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ي ﺑﺰرگ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ‬ ‫در ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻣﻄﺮح ﻛﺮد ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدش ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﮔـﺮم ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺣﺎﺿـﺮ‬ ‫روﺑﺮو ﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﻋﺼﺮ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ‬ ‫در ‪ 27‬ژاﻧﻮﻳﻪ ‪ 1880‬ادﻳﺴﻮن ﺗﻘﺎﺿﺎﻧﺎﻣﻪ ي درﻳﺎﻓﺖ اﻣﺘﻴـﺎز اﺧﺘـﺮاع »ﻻﻣـﭗ‬ ‫روﺷﻨﺎﻳﻲ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ« را ﺑﻪ اداره اﺧﺘﺮاﻋﺎت آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺗـﺴﻠﻴﻢ ﻛـﺮد اﻣـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫درﺧﻮاﺳﺘﺶ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﺸﺪ ‪ .‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛـﻪ ﻃﺮاﺣـﻲ و‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ ﻻﻣﭗ ادﻳﺴﻮن ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت وﻳﻠﻴﺎم ﺳـﺎﻳﺮ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه اﺳـﺖ ‪،‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ اﻣﺘﻴﺎز اﺧﺘﺮاع رﺷﺘﻪ ي ذﻏﺎﻟﻲ ﺷﺪه ﭘﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ )ﻣﺎده ي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه ي ﻧﻮر ﻻﻣﭗ ( ﺑﻪ ادﻳﺴﻮن ﺗﻌﻠﻖ ﮔﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫در ‪ 13‬ﻓﻮرﻳﻪ ‪ 1880‬وي ﺑﻪ ﻛﺸﻒ ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪه ي ﻣﻬﻢ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻧﺎﺋـﻞ آﻣـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﻛﻨﻮن ﺑﻪ اﺛﺮ ادﻳﺴﻮن ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ‪ .‬دوﺳﺎل ﭘﺲ از ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻻﻣـﭗ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮﻛﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ »اﻳـﺴﺘﮕﺎه ﭘـﺮل‬ ‫اﺳﺘﺮﻳﺖ « ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪ و در ﭼﻬﺎرم ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﻫﻤﺎن ﺳـﺎل ﻧﺨـﺴﺘﻴﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮوي اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ در ﺟﻬﺎن ﺑﺎ ﻗﺪرت ‪ 110‬وﻟﺖ و ‪ 59‬ﻣﺸﺘﺮي در ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﻣﺤﻠﻪ ي ﻣﻨﻬﺘﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ ادﻳﺴﻮن اﻓﺘﺘﺎح ﮔﺮدﻳﺪ ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺪي ﺑﻌﺪ ادﻳﺴﻮن ﻛﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺣﻖ اﻣﺘﻴﺎز ﻻﻣﭗ ﺑﺮق را در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن از آن ﺧﻮد‬ ‫ﻛﻨﺪ وﺑﺮرﻗﻴﺒﺶ ﺟﻮزف ﺳﻮوان – ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ادﻳﺴﻮن ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ اﺧﺘﺮاع ﻻﻣﭗ‬ ‫ﺣﺮارﺗﻲ رﺷﺘﻪ ﻛﺮﺑﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد – ﭘﻴﺮوز ﺷﻮد اﻣﺎ ﭘﺲ از ﻳﻚ دﻋﻮاي ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻲ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ‪ ،‬دو ﻃﺮف ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺷﺪن از ﻣﻨﺎﻓﻊ‬ ‫اﺧﺘﺮاﻋﺸﺎن در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺷﺮﻛﺖ »ادﻳﺴﻮن « را ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮدﻧﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1892‬ﺟﺰﺋﻲ از ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺑﺰرگ ﺟﻨﺮال اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ )ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑـﻪ ادﻳـﺴﻮن (‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺧﺘﺮاﻋﺎت ادﻳﺴﻮن ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻜﻤﻴﻞ اﻳﺪه ﻫﺎي دﻳﮕﺮان و ﻛﺎر دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻲ‬ ‫ﮔﺮوه ﺑﺰرﮔﻲ از ﺗﻜﻨﺴﻴﻦ ﻫﺎ وﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت او ﺑـﻪ ﺗﺤﻘﻴـﻖ و‬ ‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ‪ .‬ﻟﻮﺋﻴﺲ ﻻﺗﻴﻤﺮ دﺳﺘﻴﺎر آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ – آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ادﻳﺴﻮن‬ ‫ﻛﻪ در ﭘﺮوژه ي ﭼﺮاغ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ داﺷﺖ ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ي اﻳـﻦ اﻓـﺮاد‬ ‫اﺳﺖ ‪ .‬اﮔﺮ اﻣﺮوز ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺎﻣﻲ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ او ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﻲ آﻳﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ادﻳﺴﻮن ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻫﻤﻜﺎران ﺧﻮدرا در اﻓﺘﺨﺎر و اﻋﺘﺒﺎر اﺧﺘﺮاﻋﺎﺗﺶ ﺳـﻬﻴﻢ‬ ‫ﻧﻤﻴﻜﺮد ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون ﻗﺪرت ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻫﻤﺖ‬ ‫ﺑﻠﻨﺪ ادﻳﺴﻮن دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻣﻤﻜـﻦ ﻧﺒـﻮد ‪ .‬ﻧـﻴﻜﻼ ﺗـﺴﻼ‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻜﺪان ﺑﺰرگ وﻳﻜﻲ از ﻫﻤﻜﺎران ادﻳﺴﻮن درﺑﺎره ي روش او ﺑـﺮاي ﺣـﻞ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ ‪:‬‬ ‫» اﮔﺮ ادﻳﺴﻮن ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ ﺳﻮزﻧﻲ را دراﻧﺒﺎر ﻛﺎﻫﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻜﺎر ﻓـﺮاوان‬ ‫داﻧﻪ ﺑﻪ داﻧﻪ رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻛﺎه را ﻛﻨﺎر ﻣﻲ زد ﺗﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺳﻮزن ﻧﻤﺎﻳـﺎن ﺷـﻮد ‪.‬‬ ‫ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﺄﺳﻒ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ وﻗﺖ و اﻧﺮژي او ﺻﺮف ﻳﺎﻓﺘﻦ‬ ‫ﻳﻚ ﻓﺮﻣﻮل ﺟﺰﺋﻲ ﻳﺎ اﻧﺠﺎم دادن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اي ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻴﺸﺪ ‪ «.‬ادﻳﺴﻮن ﺧـﻮد‬ ‫ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ‪ » :‬ﻧﻮآوري ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻳﻚ درﺻﺪ اﻟﻬﺎم روح و‬ ‫ﻧﻮد وﻧﻪ درﺻﺪ ﻋﺮق رﻳﺨﺘﻦ و ﺗﻼش ﻛﺮدن «‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫دراول ﻓﻮرﻳﻪ ‪ 1893‬ادﻳﺴﻮن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن »ﺑﻠﻚ ﻣﺎرﻳـﺎ « ﻧﺨـﺴﺘﻴﻦ اﺳـﺘﻮدﻳﻮي‬ ‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺘﺤﺮك را در دﺳﺖ اورﻧﺞ ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳـﺎن ﺑـﺮد ‪.‬او ﻛﻮﺷـﻴﺪ ﺗـﺎ‬ ‫اﺧﺘﺮاع دورﺑﻴﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺮداري را ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ دﻫﺪ و ﺣـﻖ اﺳـﺘﻔﺎده ي‬ ‫اﻧﺤﺼﺎري از آن را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد اﻣﺎ در ‪ 10‬ﻣﺎرس ‪ 1902‬ادﻋـﺎي او درﻳـﻚ‬ ‫دادﮔﺎه اﺳﺘﻴﻨﺎف اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه رد ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ‪ 1894‬او درزﻣﻴﻨﻪ ي ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻓﻴﻠﻢ و ﺻﺪا ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ اﻧﺠﺎم داد ﻛﻪ ﺳـﺮاﻧﺠﺎم‬ ‫ﺑﻪ اﺧﺘﺮاع ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮﻓﻮن اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻧـﺎﺟﻮري از ﻛﻴﻨـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻜﻮپ وﮔﺮاﻣﺎﻓﻮن اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﺑﻮد ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﺮدم ﻣﻮاﺟﻪ ﻧﺸﺪ ‪.‬‬ ‫ادﻳﺴﻮن در ﻃﻮل ﺣﻴﺎت ﻋﻠﻤﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ‪ 2500‬اﻣﺘﻴـﺎز اﺧﺘـﺮاع را در‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ي اﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ ،‬اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ و آﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻮد ﺛﺒﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫رﻗﻤﻲ ﺣﻴﺮت اﻧﮕﻴﺰ و ﺑﺎورﻧﻜﺮدﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ ‪ .‬واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫اﺧﺘﺮاﻋﺎت وي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪه ي ﻛﺎرﻫﺎي داﻧﺸﻤﻨﺪان ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﻮدﻧـﺪ و ادﻳـﺴﻮن‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﭘﺮﺷﻤﺎري در ﻛﻨﺎر ﺧﻮد داﺷﺖ ﻛﻪ در ﭘﻴﺸﺒﺮد ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‬ ‫و ﺑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﻴﺪن ﻧﻮآوري ﻫﺎﻳﺶ ﻳﺎرﻳﺶ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ دﻫﻨﻲ ذﻏﺎﻟﻲ ﺗﻠﻔﻦ ‪،‬‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺗﻜﺜﻴﺮ ‪ ،‬ﻣﻴﻜﺮوﻓﻦ ‪ ،‬ﮔﺮاﻣﺎﻓﻮن ‪ ،‬دﻳﻜﺘﺎﻓﻮن ‪ ،‬ﻛﻴﻨـﻪ ﺗﻮﺳـﻜﻮپ )ﻧـﻮﻋﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻓﻴﻠﻢ ( ‪ ،‬دﻳﻨﺎم ﻣﻮﺗﻮر و ﻻﺳﺘﻴﻚ ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣـﻮارد و‬ ‫وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ادﻳﺴﻮن وﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ اﺑﺪاع ﻳﺎ اﺻﻼح ﺷﺪﻧﺪ ‪.‬‬ ‫دروﺻﻒ ﺷﺨﺼﻴﺖ ادﻳﺴﻮن ﺑﺎﻳﺪ اذﻋﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ او اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ ﻛـﻮش‬ ‫ﺑﻮد ‪ .‬ادﻳﺴﻮن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻨﺮ او ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﺣﻴﻄـﻪ‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ و ﻓﺮوش زﻳﺮﻛﺎﻧﻪ ي ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺟﻠﻮه ﮔﺮ ﻣﻴﺸﺪﻧﺪ و ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻓﺮوش اﺟﻨﺎس ﻣـﺸﺎﺑﻪ ‪ ،‬از ﻫـﻴﭻ ﺗﻼﺷـﻲ ﻓﺮوﮔـﺬار‬ ‫ﻧﻤﻴﻜﺮد‪.‬دﻋﻮاﻫﺎي ﻗﻀﺎﻳﻲ او درﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي دﻳﮕﺮرﻗﻤﻲ اﻋﺠﺎب اﻧﮕﻴﺰ دارﻧﺪ‬ ‫‪.‬‬ ‫در ‪ 6‬ژاﻧﻮﻳﻪ ‪ 1931‬ادﻳﺴﻮن درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﺎﻣﻪ ي ﺛﺒﺖ آﺧـﺮﻳﻦ اﺧﺘـﺮاع ﺧـﻮد‬ ‫»وﺳﻴﻠﻪ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ي اﺷﻴﺎء ﻫﻨﮕﺎم آﺑﻜﺎري« را ﺑﻪ اداره ي اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﻓﺮﺳﺘﺎد‬ ‫اﻣﺎ ﭘﻴﺶ از درﻳﺎﻓﺖ ﭘﺎﺳﺦ در اواﺧﺮ ﻫﻤﺎن ﺳﺎل در ﺳﻦ ‪ 84‬ﺳﺎﻟﮕﻲ درﮔﺬﺷﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﺑﻮﻧﺼﺮ ﻓﺎراﺑﻲ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ‪ ،‬درﺳﺎل ‪259‬ﻫﺠﺮي درﻓﺎراب ﻣﺎوراءاﻟﻨﻬﺮ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ‪ ،‬ﭘﺪرش از‬ ‫ﺳﺮداران ﺗﺮك ﺳﭙﺎه ﺳﺎﻣﺎﻧﻴﺎن ﺑﻮد ‪ .‬ﻓﺎراﺑﻲ از ﻣﺎوراءاﻟﻨﻬﺮ ﺑﻪ ﻗﺼﺪﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻮم ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻐﺪاد رﻓﺖ و در ﻣﺤﻀﺮ »اﺑﻮﺑﺸﺮ ﻣﺘﻲ ﺑﻦ ﻳﻮﻧﺲ اﻟﻘﻨﺎﺋﻲ « اﺳﺘﺎد ﺑﺰرگ ﻣﻨﻄـﻖ و‬ ‫ﺣﻜﻤﺖ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪ وﺳﭙﺲ از اﺳﺘﺎدي »ﻳﻮﺣﻨﺎ ﻧﺎم « ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺣﺮان ‪ ،‬ﻛـﻪ از‬ ‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﺪﮔﺎن ﺣﻮزه ي ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺮو ﺑﻮد ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﻨﻄﻖ وﻋﻠﻮم ﻓﻠﺴﻔﻲ را ﻓـﺮا‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ ‪ ،‬اوﻫﻤﻪ ي ﻛﺘﺐ ارﺳﻄﻮ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮد و ﺑﺮﻣﻌﺎﻧﻲ اﻧﻬﺎ واﻗﻒ ﺷﺪ ‪ ،‬ﭘـﺲ از‬ ‫ﺑﻐﺪاد ﺑﻪ ﻣﺼﺮ وازآﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺷﺎم رﻓﺖ‪.‬‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﻓﺎراﺑﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺷﺮﺣﻬﺎي او ﺑﺮآﺛﺎر ارﺳﻄﻮ ﺧﺎﺻﻪ ﺑﺮﻣﻨﻄﻘﻴﺎت ﻣﻌﻠـﻢ اول‬ ‫اﺳﺖ ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺎ ﻛﺎرﻫﺎي او ﻣﻨﻄﻖ ارﺳﻄﻮ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪه ﺷﺪ‬ ‫‪ .‬اورا ﺗﺎﻟﻲ ﻣﻌﻠﻢ اول ﻳﻌﻨﻲ ارﺳﻄﻮ داﻧﺴﺘﻪ و »اﻟﻤﻌﻠﻢ اﻟﺜﺎﻧﻲ « ﻟﻘﺐ داده اﻧﺪ اﻣـﺎ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻋﻠﻤﻲ او دراﻳﻦ ﺣﺪ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ آﺛﺎر ﻣﻬﻢ اﺑﺪاع ﻛﺮد ﻛـﻪ ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺑﺰرﮔﻲ از آن دردﺳﺖ وﺑﺴﻴﺎري ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻃﺒﻊ و ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ‬ ‫ازآن ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻴﺘﻮان ﺑﻪ رﺳﺎﻟﻪ ي » ﻓﻲ ﻣﺒﺎدي آرا اﻫﻞ اﻟﻤﺪﻳﻨﻪ اﻟﻔﺎﺿﻠﻪ « ﻛﻪ ﺣﺎوي‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻓﺎراﺑﻲ در اﺧﻼق اﺳﺖ و »اﻟﺠﻤﻊ ﺑﻴﻦ راﻳﻲ اﻟﺤﻜﻴﻤﻴﻦ اﻓﻼﻃﻮن اﻻﻟﻬـﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫وارﺳﻄﻮ « را ﻧﺎم ﺑﺮد ﻛﻪ ﻓﺎراﺑﻲ درآن ﻛﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ اﺻﻮل ﻋﻘﺎﻳـﺪ اﻓﻼﻃـﻮن‬ ‫وارﺳﻄﻮ را ﺑﺎﻫﻢ وﻓﻖ دﻫﺪ ‪ .‬ﻛﺘﺎب »اﻏﺮاض ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﻴﻌﻪ « ﻛـﻪ ﺷـﺮح وﺗﺤﺮﻳـﺮ‬ ‫روﺷﻨﻲ اﺳﺖ از ﻛﺘﺎب » اﻟﺤﺮوف « ارﺳﻄﻮ در ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﻴﻌﻪ‪» ،‬ﻓﺼﻮص اﻟﺤﻜﻢ « ‪،‬‬ ‫»ﻋﻴﻮن اﻟﻤﺴﺎﺋﻞ« ‪» ،‬اﺣﺼﺎءاﻟﻌﻠﻮم« و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺘﺎب و رﺳﺎﻟﻪ ي دﻳﮕﺮ ‪.‬‬ ‫اﺷﻌﺎري ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻓﺎراﺑﻲ ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ رﺑﺎﻋﻲ از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﻬﺎﺳﺖ ‪:‬‬ ‫اﺳﺮار وﺟﻮد ﺧﺎم وﻧﺎﭘﺨﺘﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ‬ ‫وآن ﮔﻮﻫﺮ ﺑﺲ ﺷﺮﻳﻒ ﻧﺎﺳﻔﺘﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ‬ ‫ﻫﺮﻛﺲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﻘﻞ ﭼﻴﺰي ﮔﻔﺘﺴﺖ‬ ‫آن ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻪ اﺻﻞ ﺑﻮد ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ‬ ‫ﻛﺘﺎب ﻓﺎراﺑﻲ در ﻋﻠﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎب اﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﻣﺤﺴﻮب‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﭼﻨﺪﺑﺎر ﺑﻪ ﻃﺒﻊ رﺳﻴﺪه وﺗﺮﺟﻤﻪ اي ازآن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻮي‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺎراﺑﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻲ ﻛﻪ درﺗﻤﺪن اﺳﻼﻣﻲ ﻋﻨﻮان ﻓﻴﻠﺴﻮف داﺷـﺘﻪ اﻧـﺪ‬ ‫دراﻏﻠﺐ ﻋﻠﻮم زﻣﺎن ﺧﻮد ﺻﺎﺣﺐ اﺛﺎري ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت وي دررﻳﺎﺿـﻴﺎت‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫وﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺧﻮب وﻟﻲ در ﻃﺐ و ﻃﺒﻴﻌﻴﺎت ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ .‬روش ﻓﻠـﺴﻔﻲ او را‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ د رﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﻚ روش ﻧﻮاﻓﻼﻃﻮﻧﻲ اﺳﻼﻣﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪ ‪.‬‬ ‫اﺛﺮ ﻓﺎراﺑﻲ در ﺣﻜﻤﺎي ﺑﻌﺪاز او ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﺳﺨﻦ از ﺣﻜﻤﺖ‬ ‫ﻣﺸﺎء ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻋﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ درﺗﻤﺪن اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آﻣﺪه اﺳـﺖ او واﺑـﻦ ﺳـﻴﻨﺎ‬ ‫ﺑﻌﻨﻮان دو ﻓﺮد ﺷﺎﺧﺺ از ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ودرﻛﻨﺎر ﻫﻢ وﻫﻤﺮاه اﻓﻼﻃﻮن وارﺳـﻄﻮ‬ ‫ذﻛﺮﺷﺪه اﻧﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث‬ ‫ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث در ﺟﺰﻳﺮه ي ﺳﺎﻣﻮس ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﺮاﻧﻪ ﻫﺎي اﻳـﻮﻧﻲ ‪ ،‬زاده ﺷـﺪ ‪ .‬او در‬ ‫ﻋﻬﺪ ﻗﺒﻞ از ارﺷﻤﻴﺪس ‪ ،‬زﻧﻮن واودوﻛﺲ ‪ 500‬ﺗﺎ ‪) 569‬ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد ( ﻣﻲ زﻳﺴﺖ‬ ‫‪ .‬اودرﺟﻮاﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﻔﺮﻫﺎي زﻳﺎدي رﻓﺖ واﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﺎﺑـﻞ و‬ ‫ﻣﻐﺎن اﻳﺮاﻧﻲ اﺷﻨﺎ ﺷﻮد و داﻧﺶ آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺎﻣﻮزد ‪ .‬ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث‬ ‫‪ ،‬داﻧﺶ ﻣﻐﺎن را آﻣﻮﺧﺖ ‪.‬او روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ ‪ 22 ،‬ﺳﺎل در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻫﺎي ﺧـﺎرج از‬ ‫ﻳﻮﻧﺎن ﺑﻮد و ﭼﻮن از ﺳﻮي ﭘﻮﻟﻮﻛﺮاﺗﻮس ‪ ،‬ﺷﺎه ﻳﻮﻧﺎن ﺑﻪ آﻣﺎزﻳﺲ ‪ ،‬ﻓﺮﻋﻮن ﻣـﺼﺮ‬ ‫ﺳﻔﺎرش ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﻪ رازﻫﺎي ﻛﺎﻫﻨﺎن ﻣﺼﺮي دﺳﺖ ﻳﺎﺑـﺪ ‪ .‬او‬ ‫ﻣﺪﺗﻬﺎ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺮد ودر ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺎﻫﻨﺎن وروﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺼﺮي ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮدي‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ وآﮔﺎﻫﻲ ﻫﺎ وﺑﺎورﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺴﺐ ﻛﺮد و ازآﻧﺠﺎ رواﻧﻪ ي ﺑﺎﺑـﻞ ﺷـﺪ و‬ ‫دوران ﺷﺎﮔﺮدي را ازﻧﻮ اﻏﺎز ﻛﺮد ‪ .‬وﻗﺘﻲ او درﺣﺪود ﺳﺎل ‪ 530‬از ﻣﺼﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ‪،‬‬ ‫درزادﮔﺎه ﺧﻮد ﻣﻜﺘﺐ اﺧﻮﺗﻲ را ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺖ ﻛﻪ ﻃﺮزﻓﻜﺮ اﺷﺮاﻓﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﺪف‬ ‫او از ﺑﻨﻴﺎن ﻧﻬﺎدن اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻋﺎﻟﻲ رﻳﺎﺿﻴﺎت وﻣﻄـﺎﻟﺒﻲ‬ ‫را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ واﺧﻼﻗﻲ ﺗﺪرﻳﺲ ﻛﻨﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ دﻫﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺷﻴﻮه ي ﺗﻔﻜﺮ اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ ﺑﺎ ﺳﻨﺖ ﻗﺪﻳﻤﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ‪ ،‬ﻛﻪ در آن زﻣﺎن ﺑﺮ ﺳﺎﻣﻮس‬ ‫ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻣﺘﻀﺎد ﺑﻮد ‪ .‬وﭼﻮن اﻳﻦ ﻣﺸﺮب ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺑﺎ ﻣﺬاق ﻣﺮدم ﺳﺎﻣﻮس ﺧـﻮش‬ ‫ﻧﻴﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر ‪ ،‬زادﮔﺎﻫﺶ را ﺗﺮك ﮔﻔﺖ وﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﺒﻪ ﺟﺰﻳﺮه آﭘﺘﻴﻦ‬ ‫)ازﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻳﻮﻧﺎن ( رﻓﺖ و در ﻛﺮاﺗﻮن ﻣﻘﻴﻢ ﺷﺪ‪ .‬وي ﻧﻈﺮات رﻳﺎﺿﻲ‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﺗﺮﻫﺎت ﻓﻠﺴﻔﻲ وﺑﺎورﻫﺎي دﻳﻨﻲ درﻫﻢ آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﻮد ‪.‬او درﻋﻴﻦ ﺣـﺎل‬ ‫ﻫﻢ ﻋﺎرف وﻫﻢ رﻳﺎﺿﻴﺪان ﺑﻮد و ﺑﻘﻮﻟﻲ ﻳﻜـﺪﻫﻢ ﺷـﻬﺮت او ﻧﺘﻴﺠـﻪ ي ﻧﺒـﻮغ وي‬ ‫وﻣﺎﺑﻘﻲ ﻣﺎﺣﺼﻞ ارﺷﺎد ورﺳﺎﻟﺖ اوﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث وﻣﺴﺌﻠﻪ ي اﺳﺘﺪﻻل در رﻳﺎﺿﻴﺎت‬ ‫ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﻧﻘﺶ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث را در ﺗﺒﻴﻴﻦ اﺻﻮل رﻳﺎﺿﻴﺎت درك ﻛﻨـﻴﻢ ‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻤﻲ درﺑﺎره ي ﺟﺎﻳﮕﺎه رﻳﺎﺿﻴﺎت در ﻋﺼﺮ وي و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺗـﺎ زﻣـﺎن وي‬ ‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ي ﺧﻮد ‪ ،‬درﺧﻮر ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺒﻨﺎي رﻳﺎﺿﻴﺎت ﺑـﺮ »اﺳـﺘﺪﻻل« اﺳـﺘﻮار اﺳـﺖ ‪ ،‬ﻗﺒـﻞ از‬ ‫ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﻈﺮ روﺷﻨﻲ درﺑﺎره ي اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﺑﻌﺒﺎرﺗﻲ اﺳﺘﺪﻻل ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اي ﻧﺒﻮد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫درواﻗﻊ ﻣﻴﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﻨﺎﺑﻪ ﻗﻮل ﻣﺸﻬﻮر ‪ ،‬ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث درﺑﻴﻦ اروﭘﺎﺋﻴﺎن اوﻟﻴﻦ ﻛـﺴﻲ‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ روي اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺻﺮار ورزﻳﺪ ﻛﻪ درﻫﻨﺪﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺘﺪا »اﺻـﻮل ﻣﻮﺿـﻮع «‬ ‫و»اﺻﻮل ﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ « را ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮد وآﻧﮕﺎه ﺑﻪ اﺗﻜﺎء آﻧﻬﺎ ﻛﻪ »ﻣﻔﺮوﺿﺎت « ﻫﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪه‬ ‫ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ ،‬روش اﺳﺘﻨﺘﺎﺟﻲ ﻣﺘﻮاﻟﻲ را ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ وﺑﻪ ﭘﻴﺶ رﻓﺖ ‪.‬از ﻧﻈﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬ ‫»اﺻﻮل ﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ « ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از »ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ ﻻزم وﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد واﺿﺢ «‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث اﺳﺘﺪﻻل را وارد رﻳﺎﺿﻴﺎت ﻛﺮد‪ ،‬از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺣﻮادث ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ‬ ‫وﻗﺒﻞ از ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث ‪ ،‬ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻗﻮاﻋﺪي ﻛﻪ ﻣﺎﺣﺼﻞ ﺗﺠﺎرب‬ ‫وادراﻛﺎت ﻣﺘﻔﺮق ﺑﻮده اﻧﺪ ‪ ،‬ﺗﺠﺎرب وﻗﻮاﻋﺪي ﻛﻪ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧـﻪ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺣﺘﻲ ﻛﺴﻲ دران زﻣﺎن ﺣﺪس ﻧﻤﻴﺰد درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺣﺘﻲ ﺗـﺼﻮر‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻪ رﻳﺎﺿﻴﺎت ﺑﺪون اﺳﺘﺪﻻل ﭼﻪ وﺿﻊ و ﺣﺎﻟﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣـﺎ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ‪ .‬اﻣﺎ در آن ﻋﺼﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﮔﺎم ﺑﻠﻨﺪي ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﻈـﻢ ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪ‬ ‫ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﺪ‪ .‬ﺑﻨﻴﺎن ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻣﺠﻤﻊ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮري ﺑﺮاﻣﻮزش رازﻫـﺎي ﻋـﺪد‬ ‫ﻗﺮارداﺷﺖ ‪.‬ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرﺛﻴﺎن ﻋﺪد‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎن ﻫﺴﺘﻲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫـﺪ ‪ ،‬ﻋﻠـﺖ‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ و ﻧﻈﻢ در ﻃﺒﻴﻌﺖ اﺳﺖ ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﻫﺎي ذاﺗﻲ ﺟﻬﺎن ﻣﺎ ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣـﺖ و دوام‬ ‫ﺟﺎوداﻧﻲ آن را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪ .‬ﻋﺪد‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﻃﺒﻴﻌﺖ اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﺮﺧﺪاﻳﺎن وﺑﺮﻣـﺮگ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ وﺷﺮط ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ وداﻧﺸﻲ اﺳﺖ ‪ .‬ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎ ‪،‬ﺗﻘﻠﻴﺪ و ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬ ‫اي از ﻋﺪد ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﺳﺘﺎﻳﺶ آﻣﻴﺰي از ﻋﺪد ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺧﻴـﺎل ﺑـﺎﻓﻲ ﻫـﺎي اﺳـﺮارآﻣﻴﺰي‬ ‫درآﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻫﺎي رﻳﺎﺿﻲ ‪ ،‬از ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺧـﺎور ﻧﺰدﻳـﻚ‬ ‫اﻗﺘﺒﺎس ﺷﺪه ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرﻳﺎن ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻮاﻫﺎي ﻣﻮزون وﺧﻮش آﻫﻨﮕﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪ ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ آﻫﻨﮓ ﻣﻮزون روي ﺻﺪاي ﺳﻪ ﺳﻴﻢ ‪ ،‬زﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ ﻣﻲ اﻳﺪ ﻛﻪ ﻃﻮل اﻳﻦ ﺳﻴﻢ ﻫﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻋﺪدﻫﺎي ‪3‬و‪4‬و‪6‬ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرﻳﺎن‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻋﺪدرادرﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ ‪.‬از ﺟﻤﻠﻪ ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ﺗﻌـﺪاد‬ ‫وﺟﻪ ﻫﺎ ‪ ،‬راﺳﻬﺎ و ﻳﺎل ﻫﺎي ﻣﻜﻌﺐ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﺪدي ‪. 6 ، 8 ،12‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرﻳﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺻﻔﺤﻪ اي را ﺑﺎﻳﻚ ﻧﻮع ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﺿﻠﻌﻲ ﻣﻨﺘﻈﻢ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﻢ ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ وﺟﻮددارد ؛ دور و ﺑﺮﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ از ﺻـﻔﺤﻪ‬ ‫را ﻣﻴﺘﻮان ﺑﺎ ‪ 6‬ﻣﺜﻠﺚ ﻣﺘﺴﺎوي اﻻﺿﻼع ‪ ،‬ﺑﺎ ‪4‬ﻣﺮﺑﻊ ‪ ،‬وﻳﺎ ﺑﺎ ‪3‬ﺷﺶ ﺿـﻠﻌﻲ ﻣﻨـﺘﻈﻢ‬ ‫ﭘﺮﻛﺮد ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ دوروﺑﺮ ﻧﻘﻄﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣـﻞ ﺑﭙﻮﺷـﺎﻧﺪ ‪.‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﺸﻮد ‪ ،‬ﺗﻌﺪاداﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺿﻠﻌﻲ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ ‪3‬و‪4‬و‪ 6‬ﻣﻄﺎﺑﻘـﺖ دارد‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫واﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻌﺪاد اﺿﻼع اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺿﻠﻌﻲ ﻫﺎ رادرﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ‪،‬ﺑﻪ ﻫﻤـﺎن ﻧـﺴﺒﺖ‬ ‫‪3‬و‪4‬و‪ 6‬ﻣﻴﺮﺳﻴﻢ ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻫﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻜﺘﺐ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮري اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ ﻫﻤﻪ ي ﭘﺪﻳـﺪه‬ ‫ﻫﺎي ﮔﻴﺘﻲ از ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﻋﺪدي ﻣﺸﺨﺼﻲ ﭘﻴـﺮوي ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ وﻳـﻚ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ‬ ‫وﺟﻮددارد ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرﻳﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ ،‬ﺑﻴﻦ اﺟﺮام آﺳـﻤﺎﻧﻲ را‬ ‫ﺗﺎ زﻣﻴﻦ در ﻓﻀﺎي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻣﻴﺘﻮان ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ﻣﻌﻴﻨﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ درﻣﻜﺘﺐ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮري ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖ ﻧﺴﺒﺘﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻧـﺴﺒﺖ‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﻲ وﻫﻨﺪﺳﻲ ‪ ،‬درﺑﺎره ي ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺎز ﻳﺎ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﻣﻌـﺮوف‬ ‫اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ ﻋﺪد را ﺑﻪ ﺳﻨﺒﺖ ﻫﻤﺴﺎز ﮔﻮﻳﻨﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ وارون آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺴﺎﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﺑﻪ‬ ‫زﺑﺎن دﻳﮕﺮ ﺳﻪ ﻋﺪد ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﻫﻤﺴﺎز ﻳﺎ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ ‪ ،‬وﻗﺘﻲ وارون آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺗﺼﺎﻋﺪ ﺣﺴﺎﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺳﻪ ﻋﺪد ‪3‬و‪4‬و‪ 6‬ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ‪ ،‬زﻳـﺮا ﻛـﺴﺮﻫﺎ‬ ‫‪ 1/6 ،4/1،4/3‬ﺑﻪ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﺣﺴﺎﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ زﻳﺮا ‪:‬‬ ‫‪1/4-1/6=1/3-1/4‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻲ اﻧﺪازه اي ﻛﻪ ﻣﻜﺘﺐ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮري ﺑﺮاي ﻋـﺪد ﻗﺎﻳـﻞ ﺑـﻮد ‪.‬و‬ ‫ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ زﻳﺎدي ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ وﻛﺸﻒ وﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎي ﻋـﺪدﻫﺎ ﻣﻴﻜﺮدﻧـﺪ ‪،‬‬ ‫درواﻗﻊ ‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻫﺎي ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻋﺪدﻫﺎ را ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ‪ .‬ﺑـﺎوﺟﻮد اﻳـﻦ ‪ ،‬ﻣﻜﺘـﺐ‬ ‫ﻓﻴﺜﺎﻏﻮري ﻫﻢ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﻫﺎي آن زﻣﺎن ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ را دور از اﻋﺘﺒﺎر‬ ‫ﺧﻮد ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﻴﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آن ﻫﺎ ﻣﺮدﻣﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻌﻴﺸﺘﻲ وﻋﻤﻠﻲ ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺑﺮده ﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘـﺴﺖ ﻣـﻲ ﺷـﻤﺮدﻧﺪ‬ ‫وﻟﻮژﺳﺘﻴﻚ ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ ‪ .‬ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث ﻣﻴﮕﻔﺖ ﻛﻪ او ﺣـﺴﺎب را واﻻﺗـﺮ از ﻧﻴﺎزﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻣﻴﺪاﻧﺪ ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ در ﻣﻜﺘﺐ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮري ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺷﻤﺎر ﻋﻤﻠﻲ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ درﺑﺎره ي وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻋﺪدﻫﺎ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ‪.‬در ﺿﻤﻦ ‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲ ﻋـﺪد را‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﻳﺎري ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ‪ .‬ﺑـﺎ وﺟـﻮداﻳﻦ رواج ﻧـﻮﻋﻲ‬ ‫دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻋﺪدﻧﻮﻳﺴﻲ را درﻳﻮﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرﻳـﺎن و ﻳـﺎ ﻫـﻮاداران‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ اﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ ‪.‬دراﻳﻦ ﻧﻮع ﻋﺪدﻧﻮﻳﺴﻲ ﻛﻪ از ﻓﻴﻨﻴﻘﻲ ﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ‪،‬‬ ‫از ﺣﺮف ﻫﺎي اﻟﻔﺒﺎي ﻓﻴﻨﻴﻘﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻋﺪدﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪9 :‬ﺣﺮف اﻟﻔﺒﺎ ﺑﺮاي‬ ‫ﻋﺪدﻫﺎي از ‪0‬ﺗﺎ ‪9‬و‪9‬ﺣﺮف ﺑﻌﺪي ﺑـﺮاي ﻧـﺸﺎن دادن دﻫﮕـﺎن )‪10‬و‪20‬و‪(90...‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫و‪9‬ﺣﺮف ﺑﻌﺪي ﺑﺮاي ﺻﺪﻫﺎ)‪100‬و‪200‬و‪ (900....‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜـﻪ ﺣـﺮف از ﻋـﺪد‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﻮد ‪ ،‬ﺑﺎﻻي ﻋﺪد ﺧﻂ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻣﻴﮕﺬاﺷـﺘﻨﺪ ‪.‬ﺑـﺮاي ﻧـﺸﺎن دادن‬ ‫ﻋﺪدﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ‪.‬وﻗﺘﻲ ﻧـﺸﺎﻧﻪ اي ﺷـﺒﻴﻪ‬ ‫وﻳﺮﮔﻮل را ﺟﻠﻮ ﻋﺪدي ﻣﻴﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﺎي ﻫﺰارﺑﺮاﺑـﺮ آن ﺑـﻮد‪ ،‬ﺑـﺮاي ده‬ ‫ﻫﺰارﺑﺮاﺑﺮ ﻋﺪد ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻠﻮ ﻋﺪد ﻣﻴﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ ‪.‬‬ ‫دراﻓﺴﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﭼﻨﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﺼﺒﺎن ﻣﺬﻫﺒﻲ وﺳﻴﺎﺳﻲ ‪ ،‬ﺗﻮده ﻫﺎي ﻣﺮدم را‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ او ﺷﻮراﻧﺪﻧﺪ وﻣﻜﺘﺐ وﻣﻌﺒﺪ او را آﺗﺶ زدﻧﺪ و وي در ﻣﻴﺎن ﺷﻌﻠﻪ ﻫﺎي آﺗﺶ‬ ‫ﺟﺎن ﺳﭙﺮد‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺗﻮﻣﺎس ﻓﻮﻟﺮ‬ ‫ﺗﻮﻣﺎس ﻓﻮﻟﺮ درﺳﺎل ‪ 1710‬دراﻓﺮﻳﻘﺎ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ‪ .‬اوﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻲ ﺳﻮاد ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑـﻪ‬ ‫زورﺑﻌﻨﻮان ﺑﺮده اي درﻣﺰارع ورﺟﻴﻨﺎي اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﺮد وﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﻳـﻚ روز‬ ‫ﻫﻢ از ﻛﻼس درﺳﻲ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪﻧﺸﺪ ‪ .‬او ﺷﻤﺮدن ﺗﺎ ‪ 100‬را ﺧﻮدش ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺖ و ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﻤﺮدن ﭼﻴﺰﻫﺎي دوروﺑﺮش ﺣﺴﺎﺑﺶ را ﺑﻬﺘﺮﻛﺮد ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮﻫﻤﻴﻦ ﺳﻮاد اﻧﺪك ‪ ،‬ﻓﻮﻟﺮ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ اﻟﻮار ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﻘﻒ ﺧﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻧﺮده و‬ ‫ﺗﻴﺮﭼﻪ ﺑﺮاي ﺣﺼﺎر دور آن وﺧﻼﺻﻪ آن ﭼﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻻزم ﻣﻴﺸﻮد را‬ ‫ﺧﻮد ﺣﺴﺎب ﻛﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﺎي ﺷﮕﻔﺖ آور او ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﻬﺮﺗﺶ آن ﭼﻨﺎن ﻓﺮاﮔﻴـﺮ‬ ‫ﺷﺪ ﻛﻪ در ﺳﻦ ﭘﻴﺮي او را ﺑﺎ ﻃﺮح ﺳﺌﻮاﻟﻬﺎي ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺮاي ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻣﻐﺰﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﻣﺘﺤﺎن ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﺌﻮاﻟﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﻫﺎﻟﻲ ﭘﻨﺴﻴﻠﻮاﻧﻴﺎ از او ﭘﺮﺳﻴﺪ ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖ‪:‬‬ ‫ﻓﻜﺮ ﻛﻦ ﻛﺸﺎورزي ‪6‬ﻣﺎده ﺧﻮك دارد و ﻫﺮ ﺧﻮك ‪ 6‬ﺗﺎ ﺧﻮك ﻣﺎده در ﺳﺎل ﺑﻪ دﻧﻴﺎ‬ ‫ﻣﻲ آورد وﺑﺎزﻫﻤﻪ ي آﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﻫﺸﺖ ﺳﺎل ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ زاد و وﻟﺪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ‪ ،‬ﺣـﺎﻻ‬ ‫ﻛﺸﺎورز ﺑﻌﺪاز ‪ 8‬ﺳﺎل ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﻮك دارد ؟ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﻣﻴﺘﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ 7×6‬ﻳﺎ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ‪ (7×7×7×7×7×7×7×7)×6‬ﻧﻮﺷﺖ ‪ .‬ﻓﻮﻟﺮ درﻋﺮض ‪10‬دﻗﻴﻘـﻪ ﺟـﻮاب‬ ‫درﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ‪34588806‬را ﺗﺤﻮﻳﻞ داد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺮگ ﻓﻮﻟﺮ ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ اي »ﻛﺎﻣﺒﻴﻦ ﺳﻨﺘﻴﻨﻞ« ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ او ﻗﺎدر ﺑﻮده ﺗﻌﺪاد ﺗﻴﺮﭼﻪ‬ ‫ﻫﺎ ‪ ،‬داﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﻮ و ﻫﺮاﻧﺪازه اي را درﻣﻘﻴﺎس ﺑﺰرﮔﻲ ﺣﺴﺎب ﻛﻨﺪ ‪ ،‬ﻗﻄـﺮ ﻣـﺪار‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ زﻣﻴﻦ را ﺑﮕﻮﻳﺪ وﺟﻮاب ﻫﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اي را زودﺗﺮ از ﺻﺪ ﺗﺎ آدم ﻗﻠﻢ و ﻛﺎﻏﺬ‬ ‫دار ﺑﺪﺳﺖ آورد ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ از ﻓﻮﻟﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ از اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﺗﺤﺼﻴﻞ اﻛﺎدﻣﻴﻚ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﻏـﺼﻪ‬ ‫ﻣﻴﺨﻮرد ﺟﻮاب داد‪» :‬ﻧﻪ آﻗﺎ ! ﺧﻴﻠﻲ ﻫﻢ ﺧﻮب ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻫﻴﭻ آﻣﻮزﺷﻲ ﻧﺪادﻧﺪ‬ ‫زﻳﺮا ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر آدﻣﻬﺎي درس ﺧﻮاﻧﺪه اي ﻛﻪ اﺑﻠﻬﺎﻧﻲ ﺑﺰرگ ﻫﺴﺘﻨﺪ ! «‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﻨﻴﺎﻣﻴﻦ ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ‬ ‫ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ در ‪ 1706‬در ﺑﻮﺳﺘﻮن ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ‪ .‬او ﻫﻮش و اﺳﺘﻌﺪادش را‬ ‫درﺧﻮاﻧﺪن و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﻪ زودي ﻧﺸﺎن داد ‪ .‬در ﺳﻦ ده ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻣﺪرﺳﻪ را ﺗﺮك ﻛﺮد‬ ‫ﺗﺎ ﺣﺮﻓﻪ ي ﭘﺪرش ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﻤﻊ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد ‪ .‬ﺑﻨﻴﺎﻣﻴﻦ ﺟﻮان ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬ ‫ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺸﺎن ﻧﺪاد ودرﺳﺎل ﺑﻌﺪ درﻣﻐﺎزه ي ﭼﺎپ ﺑﺮادرش ﺟﻴﻤﺰ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮدي‬ ‫ﻛﺮد ‪.‬ﺑﻌﺪاز ‪5‬ﺳﺎل ﻣﻐﺎزه ي ﺑـﺮادرش را ﺗـﺮك ﻛـﺮده وﺑـﻪ ﻧﻴﻮﻳـﻮرك رﻓـﺖ‬ ‫‪.‬درﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻛﺎري ﭘﻴﺪاﻧﻜﺮد ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﻓﻴﻼدﻟﻔﻴﺎ رﻓﺖ ‪.‬ﻓﻴﻼدﻟﻔﻴﺎ درآن زﻣـﺎن‬ ‫ﺷﻬﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮي ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﭼﺎﭘﮕﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮد ﺛﺮوت ﺑـﻪ او ﻓﺮﺻـﺖ داد ﺗـﺎ روي‬ ‫اﺧﺘﺮاﻋﺎت وﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪي ﻫﺎﻳﺶ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻛﻪ اﺟﺎﻗﻬﺎي ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ‬ ‫ﻧﺎﻛﺎرا ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬او اﺟﺎق ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ را ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ي ﺑﻬﺘﺮ از ﺣـﺮارت ﻃﺮاﺣـﻲ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬اﺟﺎق او ﻫﻮاي ﺳﺮد را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮔﺮم ﻣﻴﻜﺮد وﺳﭙﺲ ﻫﻮاي ﮔـﺮم ﺷـﺪه را ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﺮﺧﺶ در ﻣﻴ‪Ĥ‬ورد ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﺟﺎﻗﻬﺎ در اﻣﺮﻳﻜﺎ واروﭘﺎ ﺑﺴﻴﺎر راﻳﺞ ﺷﺪﻧﺪ ‪ .‬اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ در اروﭘـﺎ‬ ‫ﻛﺸﻒ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺟﻠﺐ آن ﺷﺪ وﺷﺶ ﺳﺎل ﺻﺮف ﺗـﻼش ﺑـﺮاي‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﻛﺮد ‪ .‬ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ ﺑﺮروي رﻋﺪ وﺑﺮق واﻳـﻦ اﻳـﺪه ﻛـﻪ ﺑﺎرﻫـﺎي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺳﺒﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪ رﻋﺪ وﺑﺮق ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪ ‪ .‬ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد ﻛﻪ‬ ‫از ﻣﻴﻠﻪ ﻫﺎي ﺑﺮﻗﮕﻴﺮ رﻋﺪوﺑﺮق ﺑﺮاي دور ﻛـﺮدن اﻟﻜﺘﺮﻳـﺴﻴﺘﻪ از ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺗﺎ از ﺳﻮﺧﺘﻦ آن ﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ﻳﻚ ﻛﻠﻴﺪ آﻫﻨـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫دﻧﺒﺎﻟﻪ ي ﻳﻚ ﻛﺎﻳﺖ درﻳﻚ ﻃﻮﻓﺎن ‪ ،‬او ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺎرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺷﺪ ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ رﻋﺪ و ﺑﺮق اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﻴﺎﻣﻴﻦ ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي آﺧﺮ ﻋﻤﺮش را ﺻﺮف دﻧﺒﺎل ﻛﺮدن ﻋﻼﻗـﻪ ﻣﻨـﺪي ﻫـﺎ‬ ‫وﻛﺎرﻫﺎﻳﺶ ﺑﺮروي ﻛﻠﻮﻧﻴﻬﺎ وﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق ﺑﺮاي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﻛـﺮد ‪.‬او در ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1790‬درﻛﺸﻮري ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي وﺑﻬﺒﻮدش ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰاﻳﻲ داﺷﺖ ‪ ،‬درﮔﺬﺷﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﮔﺎﻟﻴﻠﺌﻮ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ‬ ‫ﮔﺎﻟﻴﻠﺌﻮ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ در ﺳﺎل ‪ 1564‬در ﭘﻴﺰا واﻗﻊ در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ‪ .‬وي ﺗﺎ ‪ 19‬ﺳﺎﻟﮕﻲ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﻮد رادرادﺑﻴﺎت ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻧﻤﻮده ﺑﻮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜـﻪ روزي در ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ي ﭼﻬﻞ ﭼﺮاﻏﻲ ﻛﻪ درﺑﺎﻻي ﺳﺮش ﻧﻮﺳﺎن ﻣﻴﻜـﺮد‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ او را ﺟﻠﺐ ﻛﺮد ‪ .‬اوﻫﻨﮕﺎم ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻨﺪ داﻣﻨﻪ ي ﻧﻮﺳﺎن ﻫﺮ‬ ‫ﺑﺎر ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ ﻣﻴﺸﻮد ﻟﻴﻜﻦ زﻣﺎن ﻧﻮﺳﺎن ﻫﻤﻮاره ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ ‪ .‬اﻏﻠﺐ اﻧﺴﺎن ﻫﺎ‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ دراﻳﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﭼﻴﺰ ﺧﺎﺻﻲ را ﻧﻤﻲ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ‪ ،‬وﻟﻲ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ از روح ﻛﻨﺠﻜـﺎو و‬ ‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد او از آن ﻟﺤﻈﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ اﺟﺮاي ﻳﻚ رﺷـﺘﻪ‬ ‫آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ وزﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻳـﻚ رﻳـﺴﻤﺎن ﺑـﺴﺖ‬ ‫وازﻣﺤﻠﻲ آوﻳﺰان ﻧﻤﻮد و آن را ﺑﻪ ﺳﻮ وآن ﺳﻮ ﺑﻪ ﻧﻮﺳﺎن در آورد ‪.‬‬ ‫درآن دوران ﻫﻨﻮز ﺳﺎﻋﺘﻬﺎي دﻗﻴﻖ ﺑﺎ ﻋﻘﺮﺑﻪ ي ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﺒﻮد وﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﮔﺎﻟﻴﻠـﻪ‬ ‫ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي زﻣﺎن ﺣﺮﻛﺖ وزﻧﻪ ﻫﺎي آوﻳﺰان ودرﺣﺎل ﻧﻮﺳـﺎن از ﺿـﺮﺑﺎت‬ ‫ﻧﺒﺾ ﺧﻮد ﺳﻮد ﻣﻲ ﺟﺴﺖ ‪ .‬او درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪاﺗﺶ در ﻛﻠﻴﺴﺎي ﺟـﺎﻣﻊ ﭘﻴـﺰا‬ ‫ﺻﺤﺖ دارد ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ داﻣﻨﻪ ﻧﻮﺳﺎن ﻫﺮﺑﺎر ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﺪ اﻣﺎ ﻫﺮ ﻧﻮﺳـﺎن زﻣـﺎن‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻮﺳﺎﻧﻬﺎي ﻗﺒﻠﻲ را د رﺑﺮ ﻣﻴﮕﺮﻓﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮔﺎﻟﻴﻠـﻪ ﻗـﺎﻧﻮن آوﻧـﮓ را‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻛﺸﻒ ﻛﺮده ﺑﻮد ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن آوﻧﮓ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ اﻣﺮوزه ﻫﻤﭽﻨﺎن در اﻣﻮر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻴﺮود ﻣﺜﻼً ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺣﺮﻛﺎت ﺳﺘﺎرﮔﺎن وﻳﺎ ﻣﻬﺎر روﻧﺪ ﻛﺎر ﺳﺎﻋﺘﻬﺎ از اﻳﻦ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎي او درﺑﺎره ي آوﻧﮓ آﻏﺎز ﻓﻴﺰﻳﻚ دﻳﻨﺎﻣﻴـﻚ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮد ‪ .‬واﻛﻨﺸﻲ ﻛﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺮﻛﺖ وﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴـﺸﻮﻧﺪ‬ ‫درﺑﺮﻣﻴﮕﻴﺮد‪ .‬ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ در ﺳﺎل ‪ 1588‬در داﻧﺸﮕﺎه ﭘﻴـﺰا ﻣـﺪرك دﻛﺘـﺮي ﮔﺮﻓـﺖ‬ ‫ودرﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﺑﺮاي ﺗﺪرﻳﺲ رﻳﺎﺿﻴﺎت ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ ‪ .‬او در ‪ 25‬ﺳﺎﻟﮕﻲ دوﻣـﻴﻦ ﻛـﺸﻒ‬ ‫ﺑﺰرگ ﻋﻠﻤﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﻴﺪ ‪ ،‬ﻛﺸﻔﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪ ي‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎﻣﺎﻧﺪه ي دوﻫﺰارﺳﺎﻟﻪ ﺷﺪ و دﺷﻤﻨﺎن زﻳﺎدي ﺑﺮاﻳﺶ آﻓﺮﻳﺪ ‪ .‬دردوران ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺑﺴﻴﺎري از ﻋﻠﻮم ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎي ارﺳﻄﻮ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺑﺰرگ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ در‬ ‫ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد ﻣﻴﺰﻳﺴﺖ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد اﺛﺮ او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ وﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬ ‫ي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻋﻠﻮم ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪ ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻗﺎﻧﻮﻧﻬﺎ و ﻗﻮاﻋـﺪ ارﺳـﻄﻮ‬ ‫ﺷﻚ ﻣﻴﻜﺮد اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻞ و ﻋﺎﻗﻠﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪ ‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻳـﻦ ﻗﻮاﻋـﺪي ﻛـﻪ‬ ‫ارﺳﻄﻮ ﺑﻴﺎن ﻛﺮده ﺑﻮد اﻳﻦ ادﻋﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺟﺴﺎم ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﻨﺪ ﺗـﺮ ا زاﺟـﺴﺎم ﺳـﺒﻚ‬ ‫ﺳﻘﻮط ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ادﻋﺎ ﻣﻴﻜﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪه اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮرﻳﻜﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫او ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت اﻳﻦ ﺧﻄﺎ ازاﺳﺘﺎدان ﻫﻢ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺧﻮد دﻋﻮت ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورد ﺗﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻤﺮاه او ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺮج ﻣﺎﻳﻞ ﭘﻴﺰا ﺑﺮوﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ دو ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺗﻮپ ﻳﻜﻲ ﺑﻪ وزن ﭘﻨﺞ ﻛﻴﻠﻮ ودﻳﮕﺮي ﺑﻪ وزن ﻧﻴﻢ ﻛﻴﻠـﻮ ﺑـﺎ ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖ واز ﻓﺮاز ﺑﺮج ﭘﻴﺰا ﻫﺮ دو ﮔﻠﻮﻟﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻫـﺎ ﻛـﺮد‪،‬‬ ‫درﻛﻤﺎل ﺷﮕﻔﺘﻲ ﺗﻤﺎم ﺣﺎﺿﺮان درﺻﺤﻨﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮدو ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻪ زﻣﻴﻦ رﺳﻴﺪﻧﺪ ‪ .‬ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻬﻢ را ﻛﺸﻒ ﻛﺮد‬ ‫)ﺳﻘﻮط اﺟﺴﺎم ﺑﻪ وزن آن ﻫﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺪارد (‬ ‫درﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﻛﻪ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺷﺎﻳﻊ ﺷﺪ ﻛـﻪ در ﺳـﻮﺋﻴﺲ‬ ‫ﻋﺪﺳﻲ ﻫﺎ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮده اﻧﺪ وﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧـﺪ اﺟـﺴﺎم را از ﻣـﺴﺎﻓﺎت دور‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ‪.‬ازاﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﻃﻼع ﺻﺤﻴﺤﻲ دردﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ اﻳـﻦ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ از »زاﺧﺎري ﻳﺎﻧﺴﻦ « ﻛﻪ درﻣﻴﺪان ﻣﻴﺪﻟﺒﻮرك ﻋﻴﻨﻚ ﺳﺎز ﺑـﻮد ‪،‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ دورﺑﻴﻦ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻨﻨﺪه ي اﺷﻴﺎء را ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1590‬و‪ 1609‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑـﻮد‬ ‫وﻟﻲ ﻋﻴﻨﻚ ﺳﺎز دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻫﺎﻧﺲ ﻳﭙﺮﺷﻲ « اﺧﺘﺮاع او را ﺑـﺎ ﺗﺮدﺳـﺘﻲ از او‬ ‫ﻣﻴﺮﺑﺎﻳﻨﺪ ودر اﻛﺘﺒﺮ ‪ 1608‬اﻣﺘﻴﺎز آن را ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻮد ﺛﺒﺖ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﻫﻢ در اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ دورﺑﻴﻦ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﮔﺮدﻳﺪ وﻟﻲ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻗـﺪرت زﻳـﺎدي‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻧﺪاﺷﺖ اﻣﺎ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻬﻢ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺻﻞ اﺧﺘﺮاع ﻛﺸﻒ ﺷﺪه ﺑﻮد وﺳﺎﺧﺘﻦ دورﺑﻴﻦ‬ ‫ﻗﻮي ﺗﺮ ﻓﻘﻂ ﻛﺎر ﻓﻨﻲ ﺑﻮد ‪ .‬اﻳﻦ دورﺑﻴﻦ ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﺣﻜﻮﻣـﺖ وﻧﻴـﺰ ﺗﻘـﺪﻳﻢ ﺷـﺪ‬ ‫ودرﻛﻨﺎر ﻧﺎﻗﻮس »ﺳﻦ ﻣﺎرك« ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ ‪ .‬ﺳﻨﺎﺗﻮرﻫﺎ وﺗﺠﺎر ﺛﺮوﺗﻤﻨـﺪ در ﭘـﺸﺖ‬ ‫دورﺑﻴﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ وﻫﻤﮕﻲ دﭼﺎر ﺣﻴﺮت وﺗﻌﺠﺐ ﺷـﺪﻧﺪ ﭼـﻮن آﻧﻬـﺎ ﺧـﺮوج‬ ‫ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ را از ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻣﺠﺎور وﻛﺸﺘﻲ ﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ دردورﺗـﺮﻳﻦ ﻧﻘـﺎط اﻓـﻖ در‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮدﻧﺪ ‪ ،‬وﻟﻲ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﻓﻮراً دورﺑﻴﻦ را ﺑﻪ ﻃـﺮف آﺳـﻤﺎن‬ ‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ي ﻣﻨﺎﻇﺮي ﻛﻪ ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﻫﻴﭻ ﭼﺸﻤﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷـﺎي‬ ‫آن ﻧﺒﻮد ﺷﻮر وﺷﻌﻔﻲ ﻓﺮاوان در ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد ‪.‬‬ ‫ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻣﺎه ﺑﺮﺧﻼف ﮔﻔﺘﻪ ي ارﺳﻄﻮ ﻛﻪ آن را ﻛـﺮه اي ﺻـﺎف و‬ ‫ﺻﻴﻘﻠﻲ ﻣﻴﺪاﻧﺴﺖ ﭘﻮﺷﻴﺪه از ﻛﻮﻫﻬﺎ و دره ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ‬ ‫ﻫﺎي آن ﻫﺎرا ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺮ ﻣﻴﺴﺎزد ‪ .‬ﺑﻌﻼوه ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﭼﻬﺎر ﻗﻤﺮ ﻛﻮﭼﻚ ﺑـﻪ‬ ‫دور ﺳﻴﺎره ي ﻣﺸﺘﺮي در ﺣﺮﻛﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻟﻜﻪ ﻫﺎي ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﺑﻪ ﭼـﺸﻢ‬ ‫دﻳﺪ ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺰرگ در ﺳـﺎل ‪ 1610‬ﺗﻤـﺎم اﻳـﻦ ﻧﺘـﺎﻳﺞ را در ﺟـﺰوه اي ﺑﻨـﺎم‬ ‫»ﻗﺎﺻﺪآﺳﻤﺎن « اﻧﺘﺸﺎر داد ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﺴﻴﻦ وﺗﻤﺠﻴﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺸﺖ وﻟـﻲ اﻧﺘـﺸﺎر‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻛﺘﺎب ﻗﺎﺻﺪ آﺳﻤﺎن ﻓﻘﻂ ﺗﺤﺴﻴﻦ وﺗﻤﺠﺪ ﻫﻤﺮاه ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺟﻤﻌﻲ از ﻣﺮدم ﺑﺮ او‬ ‫اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدﻧﺪ از او ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﺗﻌﺪاد ﺳﻴﺎرات را ﻫﻔﺖ ﻧﻤﻴﺪاﻧـﺪ و ﺣـﺎل‬ ‫آﻧﻜﻪ ﺗﻌﺪاد ﻓﻠﺰات ﻫﻔﺖ اﺳﺖ وﺷﻤﻌﺪان ﻣﻌﺒﺪ ﻫﻔﺖ ﺷﺎﺧﻪ دارد ودر ﻛﻠﻪ ي آدﻣﻲ‬ ‫ﻫﻔﺖ ﺳﻮراخ ﻣﻮﺟﻮداﺳﺖ ‪ ،‬ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ در ﺟﻮاب ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﺳﺌﻮاﻻت ﻓﻘﻂ ﮔﻔﺖ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ‬ ‫ﺧﻮد در دورﺑﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ از ﺷﻤﺎ رﻓﻊ اﺷﺘﺒﺎه ﺷﻮد ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪات وﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ او را ﺑﻪ اﻳﻦ وادي رﻫﻨﻤﻮن ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس آﻧﻬﺎ زﻣـﻴﻦ درﻣﺮﻛﺰﻳـﺖ ﻋـﺎﻟﻢ ﻗﺮارداﺷـﺖ و ﺧﻮرﺷـﻴﺪ‬ ‫وﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺑﻪ دور آن ﻣﻴﮕﺸﺘﻨﺪ ﻣﺮدود ﻣﻴﺸﻤﺮد ‪ .‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻧﻴﻢ ﻗﺮن ﭘـﻴﺶ از آن‬ ‫ﻛﻮﭘﺮﻧﻴﻚ اﺛﺮ ﺑﺰرگ ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻃﻲ آن ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد ﺧﻮرﺷـﻴﺪ درﻣﺮﻛـﺰ دﺳـﺘﮕﺎه‬ ‫ﺳﺘﺎره اي ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ وزﻣﻴﻦ و ﺳﻴﺎره ﻫﺎ ﺑﻪ دور آن ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ ‪ ،‬در ﻣﻌـﺮض اذﻫـﺎن‬ ‫ﻋﻤﻮم ﻗﺮار داده ﺑﻮد ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ ي ﻛﻮﭘﺮﻧﻴﻚ ﻣﻮرد ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻛﻠﻴـﺴﺎ ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ آﺷﻜﺎرا اﻋﻼم داﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺻﺤﺖ دارد و او‬ ‫ﺑﺎآن ﻣﻮاﻓﻖ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ي ﻛﻮﭘﺮﻧﻴﻚ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺳـﭙﺮده ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫اﻋﻼﻣﻴﻪ ي ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﺷﺪﻳﺪي را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ ‪ .‬روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻋﺎﻟﻲ ﻣﻘﺎم ﻛﻠﻴﺴﺎي‬ ‫ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ دوﺑﺎره ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﺎﻧﻪ ﻓﺮﺿﻴﻪ ي ﻛﻮﭘﺮﻧﻴﻚ راﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮده و آن را‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﻄﺮود ﺷﻤﺮدﻧﺪ ‪ .‬ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺑﺎ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎي ﺑﺰرﮔـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻛﺎردﻳﻨـﺎل »ﺑﻼرﻳـﻦ« و‬ ‫ﻛﺎردﻳﻨﺎل »ﺑﺎرﻳﻨﻲ « ﺳﺎﺑﻘﻪ دوﺳﺘﻲ داﺷﺖ ﻛﻪ از او ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ وﻟـﻲ اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎي ﺑﺰرگ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺎﻧﻊ آن ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ واﺗﻴﻜﺎن در ﺳﺎل ‪ 1616‬اﺻـﻮل و‬ ‫ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻛﻮﭘﺮﻧﻴﻚ را ﻣﺤﻜﻮم ﻛﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﻧﻴﻤﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﺤﻜﻮم ﻛﻨﺪ زﻳﺮا‬ ‫ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﻏﻴﺮ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﺮاي اﻳﺸﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺒﻮد ‪ .‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﻛـﺎر ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻃﺒﻌﺎً ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﻣﺤﻜﻮم ﺷﻮد وﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺧﻮد ﭘﺎپ ﻫﻢ از ﺻﻤﻴﻢ ﻗﻠﺐ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻛﻮﭘﺮﻧﻴﻚ ﺑﻮد ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ وﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ او اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑـﻮد ‪.‬‬ ‫درﺳﺎل ‪ 1632‬ﻛﻪ دوﺳﺖ او ﻛﺎردﻳﻨﺎل ﺑﺎرﺑﺮﻳﻨﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم »اورﺑﻦ ﻫﻔﺘﻢ « ﭘﺎپ ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﻮد از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد وﺿﺮﺑﺖ ﺑﺰرﮔﻲ را وارد ﻧﻤﻮد ‪ .‬وي ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﻪ زﺑـﺎن‬ ‫اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ در آن ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﻣﺸﻐﻮل ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از آﻧﻬـﺎ از‬ ‫ﺑﻄﻠﻤﻴﻮس ودوﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ از ﻛﻮﭘﺮﻧﻴﻚ دﻓﺎع ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﻛﺘـﺎب ﺧـﺸﻢ و‬ ‫ﻏﻀﺐ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺸﺖ و ﺑﺪﺗﺮ از ﻫﻤـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ ﺑـﺮاي ﭘـﺎپ اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻮءﺗﻔﺎﻫﻢ اﻳﺠﺎد ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ اﺑﻠﻪ و اﺣﻤﻘﻲ ﻛﻪ درﻣﻜﺎﻟﻤﺎت از ﺑﻄﻠﻤﻴﻮس دﻓـﺎع‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺧﻮد اوﺳﺖ ‪ .‬ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ را ﺑﻪ رم اﺣﻀﺎر ﻛﺮدﻧﺪ و او رادر ﻣﻨﺰل ﻳﻜﻲ اﻋـﻀﺎي‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻋﺎﻟﻲ رﺗﺒﻪ ي دﻳﻮان ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺟﺎي دادﻧﺪ ‪ .‬درﻫﻤﻴﻦ اوﻗﺖ دﺧﺘﺮ ﭘﺪر ﻣﻘﺪس‬ ‫ﻣﺸﻐﻮل ﺗﻬﻴﻪ ﻧﺎﻣﻪ ي اوﺑﻮد و درروز ‪20‬ﻣﺎه ژوﺋﻦ ‪ 1633‬ﻣﺤﻜﻮم را ﺑﻪ آﻧﺠﺎ اﺣﻀﺎر‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ودر ‪ 22‬ژوﺋﻦ وادارش ﻧﻤﻮدﻧﺪﻛﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ ي زﻳﺮ را اﻣﻀﺎءﻛﻨﺪ ‪:‬‬ ‫» ﻣﻦ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ در ‪ 70‬ﺳﺎل زﻧﺪﮔﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ زاﻧﻮ در آﻣـﺪه ام ودرﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ‬ ‫ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس را ﭘﻴﺶ ﭼﺸﻢ دارم و ﺑﺎ دﺳﺘﻬﺎي ﺧﻮد ﻟﻤـﺲ ﻣﻴﻜـﻨﻢ ﺗﻮﺑـﻪ ﻣﻴﻜـﻨﻢ‬ ‫وادﻋﺎي ﺧﺎﻟﻲ از ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺣﺮﻛﺖ زﻣﻴﻦ را اﻧﻜﺎر ﻣﻴﻜﻨﻢ وآﻧـﺮا ﻣﻨﻔـﻮر و ﻣﻄـﺮود‬ ‫ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻢ «‬ ‫ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ درﻣﻨﺰل دوﺳﺘﺶ ﭘﻴﻜﻮﻟﻮﻣﻴﻨﻲ اﺳﻘﻒ ﺷﻬﺮ ﺳﻦ ﻣﺤﺒﻮس ﺷـﺪ‬ ‫وﻟﻲ ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻪ او اﺟﺎزه داده ﺷﺪ ﺗـﺎ درﺧﺎﻧـﻪ ي ﻳﻴﻼﻗـﻲ ﺧـﻮد واﻗـﻊ‬ ‫درآرﺳﺘﺮي اﻗﺎﻣﺖ ﻛﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺗﺎ دم ﻣﺮگ ﺑﺮ اﻋﺘﻘﺎد ﺧﻮﻳﺶ ﭘﺎ ﺑﺮﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪ او ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ازﻣﺎﻳـﺸﻬﺎي‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺧﻮد اداﻣﻪ داد و ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ در ﺳﺎل ‪ 1642‬در آرﺳﺘﺮي د رﺣﻮﻣـﻪ ي‬ ‫ﻓﻠﻮراﻧﺲ دار ﻓﺎﻧﻲ را وداع ﮔﻮﻳﺪ دو ﻛﺘﺎب ارزﺷﻤﻨﺪ دﻳﮕﺮ را ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ رﺷـﺘﻪ ي‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﺮ در آورد ‪ .‬آﺛﺎر او ﻧﺨﺴﺖ در ﺳﺎل ‪ 1835‬از ﺳـﻮي ﻛﻠﻴـﺴﺎي ﻛﺎﺗﻮﻟﻴـﻚ از‬ ‫ﻟﻴﺴﺖ ﺳﻴﺎه )‪ ،‬ﻟﻴﺴﺖ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ ( ﺧﺎرج ﺷﺪ و اﺟﺎزه ي اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ اﻣﺮوزه‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﺳﺨﺖ ﻛﻮش ﻛﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ او ﻣـﺪﻳﻮن‬ ‫اﺳﺖ اﺣﺘﺮام ﻣﻴﮕﺬارﻳﻢ ‪ .‬او ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻳﻚ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳـﻦ آزادي‬ ‫را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻘـﺪ ﻛﻨـﺪ و ﻧﻈﺮﻳـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪي را ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬارد ‪ .‬او ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻳﻚ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺧـﻮد را‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﺎر دﺳﺘﻮرﻫﺎ و ﻳﺎ رواﻳﺎت دﻳﻨﻲ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪه ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﻣﺶ ﺟﺎودان‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﻟﻜﺴﺎﻧﺪر ﮔﺮاﻫﺎم ﺑﻞ‬ ‫اﻟﻜﺴﺎﻧﺪر ﮔﺮاﻫﺎم ﺑﻞ )‪ (alexander graham bell‬درادﻳﻨﺒﻮرگ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣـﺪ و‬ ‫درداﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎي ادﻳﻨﺒﻮرگ وﻟﻨﺪن ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮد در ﺳﺎل ‪ 1870‬ﺑﻪ ﻛﺎﻧﺎدا رﻓـﺖ و‬ ‫ﻣﻘﻴﻢ ﺑﺴﺘﻮن ﺷﺪ ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﺮوﻻل ﻫﺎ آﻣﻮزش ﻣﻴﺪاد ﺗﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬ ‫زﻳﺎدي درزﻣﻴﻨﻪ ي ﺻﻮت و وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ آن ﻫﺎ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻨﺪ وﮔﻮش‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺮده ﺑﻮد ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﻨﺸﻲ در او ﺑﻮﺟﻮد آورد ﺗﺎ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻛﺎر ﺗﻠﻔـﻦ را‬ ‫درﻳﺎﺑﺪ و آن را ﺑﺴﺎزد ‪.‬‬ ‫درﺳﺎل ‪ 1876‬دﻫﻢ ﻣﺎرس در ﺷﻬﺮ ﺑﺴﺘﻮن ﻛﺎﻧﺎدا وي اﺧﺘﺮاع ﺗﻠﻔـﻦ را ﺑـﻪ ﺛﺒـﺖ‬ ‫رﺳﺎﻧﺪ ‪ .‬درﺳﺎل ‪ 1880‬ﻧﻴﺰ ﺗﻠﻔﻦ ﻧﻮري )ﻓﺘﻮﻓﻮن( را ﺳﺎﺧﺖ ﻛـﻪ ﻛـﺎراﻳﻲ ﺧـﻮﺑﻲ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ ‪ .‬وي درزﻣﻴﻨﻪ ي ﻣﺪوﻻﺳﻴﻮن ﻧﻮر ﻧﻴﺰ آزﻣﺎﻳﺸﺎﺗﻲ اﻧﺠﺎم داد ‪.‬‬ ‫ﮔﺮاﻫﺎم ﺑﻞ ﺧﻮد درﻣﻮرد اﺧﺘﺮاع ﺧﻮد ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ‪ » :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻠﻔﻦ ‪ ،‬آن ﻃﻮري ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻴﺸﻨﺎﺳﻴﻢ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻔﻜﺮات ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺰرﮔﻤﺮداﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از آن ﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎر ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﻔﻴﺪي ﻗﺪرداﻧﻲ ﻛﺮد ‪«.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺟﺎﺑﺮﺑﻦ ﺣﻴﺎن‬ ‫ﺟﺎﺑﺮﺑﻦ ﺣﻴﺎن در ﺣﺪود ﺳﺎل ‪ 750‬ﻣﻴﻼدي ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ اﻣﺎ در ﻣﻮرد ﺗﺎرﻳﺦ دﻗﻴـﻖ‬ ‫ﺗﻮﻟﺪ و ﺣﺘﻲ ﻣﺮگ و ﻣﺤﻞ ﺗﻮﻟﺪ وي اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ وﺟﻮد دارد ﭘـﺎره اي از ﻗـﺮاﻳﻦ‬ ‫اﻳﻦ ﮔﻤﺎن را ﺑﺮﻣﻲ اﻧﮕﻴﺰد ﻛﻪ او ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻲ وزادﮔﺎﻫﺶ ﻃﻮس از ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺧﺮاﺳﺎن‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﻔﺖ ﻛﻮﻓﻲ ﻛﻪ دررواﻳﺎت ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﺎم ﺟﺎﺑﺮ‬ ‫آﻣﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ زادﮔﺎه اوﻧﻴﺴﺖ ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ وي ﻣـﺪﺗﻲ در‬ ‫ﻛﻮﻓﻪ اﻗﺎﻣﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﺑﺮ ﻓﻴﻠﺴﻮف وﻛﻴﻤﻴﺎﮔﺮ )ﺷﻴﻤﻴﺪان ( ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ي اﻳﻨﻬـﺎ او ﻳـﻚ‬ ‫ﺻﻮﻓﻲ ﺑﻮد ‪ .‬آﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﭘﺴﻮﻧﺪ ﺻﻮﻓﻲ را ﻫﻤﭽﻮن ﺟﺰﺋﻲ از ﻧﺎم ﺧﻮد ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ وﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﺎﺑﺮﺑﻦ ﺣﻴﺎن ﺻﻮﻓﻲ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻴﺸﺪ ‪.‬ﻧﺎم اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻـﺎدق‬ ‫)ع( ﻓﺮاوان در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺟﺎﺑﺮآﻣﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬زﻳﺮا وي از ﺷﺎﮔﺮدان اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق‬ ‫)ع( ﺑﻮده اﺳﺖ ‪.‬ارﺗﺒﺎط ﺟﺎﺑﺮ ﺑﺎ اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق )ع( ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫‪ ،‬زﻳﺮا ﺷﻬﺎدت اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق )ع( درﺳﺎل ‪ 765‬ﻣﻴﻼدي ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺪود ‪ 20‬ﺳـﺎل‬ ‫ﭘﺲ از وﻻدت ﺟﺎﺑﺮ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺟﺎﺑﺮ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﻴﻤﻴﺪان ﻋﺮب اﺳﺖ ‪ .‬وي اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺷﻴﻤﻲ ﺷﻬﺮت‬ ‫وآوازه ﺑﺨﺸﻴﺪ وﺑﻲ ﺗﺮدﻳﺪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﻛـﺴﺐ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﺷﻴﻤﻴﺪان رادارد ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮاً ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻠﻨﺪي ﻣﻘﺎم ‪ ،‬ﭘﺮآوازﮔﻲ وداﻧﺶ ﻋﻈﻴﻢ او ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ اورا ﻣﻮرد ﻗﺪرداﻧﻲ و ﺳﺘﺎﻳﺶ وﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻮرد ﺣﺴﺎدت و‬ ‫ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮزي ﺧﻮد ﻗﺮاردﻫﻨﺪ ‪ .‬ﻋﻘﻴﺪه ﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻮد ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪاﺷﻴﺎ را‬ ‫ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﺎك وآب ﺑﻪ ﮔﻴﺎه وﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﻴـﺎه ﺑـﻪ ﻣـﻮم‬ ‫وﻋﺴﻞ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي زﻧﺒﻮر ﻋﺴﻞ وﺗﺒﺪﻳﻞ ﻗﻠﻊ ﺑﻪ ﻧﻘﺮه درزﻳﺮزﻣﻴﻦ و‪ ...‬ﻛﻴﻤﻴﺎﮔﺮ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻃﺒﻴﻌﺖ واﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎ وآزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ ﻫﻤﺎن ﻛﺎر ﻃﺒﻴﻌﺖ را‬ ‫درﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ اﻣﺎ ﻛﻴﻤﻴﺎﮔﺮ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﺷﻲ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻲ ء دﻳﮕﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اي ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺻـﻄﻼﺣﺎً آﻧـﺮا اﻛـﺴﻴﺮ‬ ‫ﻣﻴﻨﺎﻣﻨﺪ ‪.‬‬ ‫اﻛﺴﻴﺮ در ﻋﻠﻢ ﻛﻴﻤﻴﺎ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ي دارو در ﻋﻠﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺳﺖ ‪ .‬ﺟﺎﺑﺮاﻛﺴﻴﺮ را ﻛﻪ از‬ ‫آن درﻛﺎرﻫﺎي ﻛﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﺮد ازاﻧﻮاع ﻣﻮﺟﻮدات ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ )ﻓﻠﺰات ‪،‬‬ ‫ﺣﻴﻮاﻧﺎت و ﮔﻴﺎﻫﺎن( ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آورد ‪.‬او ﺧﻮد ‪ ،‬دراﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﻫﻔﺖ ﻧﻮع‬ ‫اﻛﺴﻴﺮ وﺟﻮد دارد ‪ :‬اﻛﺴﻴﺮ ﻓﻠﺰي ‪ ،‬اﻛﺴﻴﺮ ﺣﻴﻮاﻧﻲ ‪ ،‬اﻛﺴﻴﺮ ﮔﻴﺎﻫﻲ ‪ ،‬اﻛﺴﻴﺮ ﺣﻴﻮاﻧﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫–ﮔﻴﺎﻫﻲ ‪ ،‬اﻛﺴﻴﺮ ﻓﻠﺰي – ﮔﻴﺎﻫﻲ ‪ ،‬اﻛﺴﻴﺮ ﻓﻠـﺰي – ﺣﻴـﻮاﻧﻲ ‪ ،‬اﻛـﺴﻴﺮ ﻓﻠـﺰي –‬ ‫ﺣﻴﻮاﻧﻲ _ﺣﻴﻮاﻧﻲ – ﮔﻴﺎﻫﻲ ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﺑﺮ ﻓﻠﺰات اﺻﻠﻲ را ﻫﻔﺖ ﺗﺎ ﻣﻴﺪاﻧﺴﺖ ‪ :‬ﻃﻼ ‪ ،‬ﻧﻘﺮه ‪ ،‬ﻣﺲ ‪ ،‬آﻫﻦ ‪ ،‬ﺳﺮب ‪ ،‬ﺟﻴﻮه و‬ ‫ﻗﻠﻊ ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻠﺰات ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺟﺎﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﺻﻨﻌﺖ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻛﻴﻤﻴﺎ ﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻔﺖ ﻓﻠﺰ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺎاﻳﻦ ﺣﺎل ‪ ،‬ﺧﻮد اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ از ﺗﺮﻛﻴﺐ‬ ‫دو ﻛﺎﻧﻲ اﺳﺎﺳﻲ ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﮔﻮﮔﺮد و ﺟﻴﻮه ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺒﺴﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪،‬‬ ‫دردل زﻣﻴﻦ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﻓﻠﺰات ﻫﻔﺘﮕﺎﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ‬ ‫ﺗﻔﺎوت ﻋﺮﺿﻲ وﺟﻮددارد ﻧﻪ ﺟﻮﻫﺮي ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻔﺎوت ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﮔـﻮﮔﺮد و‬ ‫ﺟﻴﻮه ﺗﺎﺑﻊ دو ﻋﺎﻣﻞ زﻣﻴﻨﻲ وزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ‪ .‬اﻣﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﮔـﻮﮔﺮد وﺟﻴـﻮه‬ ‫ﺗﺎﺑﻊ دو ﻋﺎﻣﻞ زﻣﻴﻨﻲ و زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﻌﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﺧﺎك زﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ اﻳـﻦ‬ ‫دو ﻛﺎﻧﻲ درآن ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﻨﺪ وﻫﭽﻨﻴﻦ ﺗﻔﺎوت وﺿﻌﻴﺖ ﻛﻮاﻛﺐ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﻴﺪاﻳﺶ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﻮﮔﺮد وﻳﺎ ﺟﻴﻮه ﺗﻔﺎوت ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺟـﺎﺑﺮ از‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ ﻓﻠﺰات وﺗﺒﺪﻳﻞ آﻧﻬﺎ ‪:‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻗﻠﻊ داراي ﭼﻬﺎرﻃﺒﻊ اﺳﺖ ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮان ﺳﺮد وﺗﺮ وﻧﺮم وﺑﺎﻃﻨﺶ ﮔـﺮم و ﺧـﺸﻚ و‬ ‫ﺳﺨﺖ ‪ ....‬ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺎه ﺻﻔﺎت ﻗﻠﻊ ﺑﻪ درون آن ﺑﺮده ﺷﻮد و ﺻﻔﺎت ﺑﺎﻃﻨﻲ آن ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﻴﺮون آورده ﺷﻮد ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮش ﺧﺸﻚ ودرﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻠﻊ ﺑﻪ اﻫﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻴﺸﻮد ‪.‬‬ ‫آﻫﻦ از ﭼﻬﺎر ﻃﺒﻊ ﭘﺪﻳﺪآﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ‪ ،‬دو ﻃﺒﻊ ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ ﺣـﺮارت‬ ‫وﺧﺸﻜﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ آن اﺧﺘﺼﺎص دارد ودوﻃﺒﻊ دﻳﮕﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮودت ورﻃﻮﺑﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻦ آن ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮ آن ‪ ،‬ﺳﺨﺖ و ﺑﺎﻃﻦ آن ﻧﺮم اﺳﺖ ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮ ﻫﻴﭻ ﺟـﺴﻤﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺨﺘﻲ ﻇﺎﻫﺮ آن ﻧﻴﺴﺖ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺮﻣﻲ ﺑﺎﻃﻦ آن ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺳﺨﺘﻲ ﻇﺎﻫﺮش اﺳﺖ‬ ‫‪.‬ازﻣﻴﺎن ﻓﻠﺰات ﺟﻴﻮه ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻫﻦ اﺳﺖ ‪ .‬زﻳﺮا ﻇﺎﻫﺮ آن آﻫﻦ و ﺑـﺎﻃﻦ آن ﺟﻴـﻮه‬ ‫اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻃﻼ ﻇﺎﻫﺮآن ﮔﺮم وﺗﺮ و ﺑﺎﻃﻨﺶ ﺳﺮد و ﺧﺸﻚ اﺳﺖ ‪.‬ﭘﺲ ﺟﻤﻴﻊ اﺟﺴﺎم )ﻓﻠﺰات (‬ ‫راﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺒﻊ ﺑﺮﮔﺮدان ‪،‬ﭼﻮن ﻃﺒﻌﻲ ﻣﻌﺘﺪل اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻣﺲ ﮔﺮم وﺧﺸﻚ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺧﺸﻜﻲ آن از ﺧﺸﻜﻲ آﻫﻦ ﻛﻤﺘﺮاﺳﺖ زﻳـﺮا ﻃﺒـﻊ‬ ‫اﺻﻠﻲ ﻣﺲ ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﻃﻼ ‪ ،‬ﮔﺮم وﺗﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ .‬اﻣﺎ درآﻣﺪن ﺧﺸﻜﻲ ﺑﺮآن ‪ ،‬آن‬ ‫را ﻓﺎﺳﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدن ﺧﺸﻜﻲ ‪ ،‬ﻣﺲ ﺑﻪ ﻃﺒﻊ اوﻟﻴـﻪ ي ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﺮﻣﻴﮕﺮدد‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺟﻴﻮه ﻃﺒﻊ ﻇﺎﻫﺮي آن ﺳﺮد وﺗﺮوﻧﺮم وﻃﺒﻊ ﺑﺎﻃﻨﻲ اش ﮔﺮم وﺧﺸﻚ و ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‬ ‫‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻇﺎﻫﺮ آن ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺟﻴﻮه وﺑﺎﻃﻨﺶ آﻫﻦ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺟﻴـﻮه را ﺑـﻪ‬ ‫اﺻﻞ آن ﻳﻌﻨﻲ ﻃﻼ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻲ ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺑﻪ ﻧﻘﺮه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻲ‬ ‫ﻧﻘﺮه اﺻﻞ ﻧﺨﺴﺖ آن ‪ ،‬ﻃﻼ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﻃﺒﺎﻳﻊ ﺑﺮودت و ﻳﺒﻮﺳـﺖ ‪ ،‬ﻃﻼﺑـﻪ‬ ‫درون ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻓﻠﺰ ‪ ،‬ﻧﻘﺮه و ﺑﺎﻃﻦ آن ﻃﻼ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‬ ‫‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻲ آن را ﺑﻪ اﺻﻠﺶ ﻳﻌﻨﻲ ﻃﻼ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻲ ‪ ،‬ﺑﺮودت آﻧـﺮا ﺑـﻪ‬ ‫درون اﻧﺘﻘﺎل ده ‪ ،‬ﺣﺮارت آن آﺷﻜﺎر ﻣﻴﺸﻮد ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺧـﺸﻜﻲ آن را ﺑـﻪ درون‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻦ ‪ ،‬درﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ آﺷﻜﺎر وﻧﻘﺮه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻃﻼ ﻣﻴﺸﻮد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫» هﻨﺮﯼ ﻓﻮرد «‬ ‫در ﺁﻣﺮﯾﻜﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﮔﺸﻮد ‪ .‬ﭘﺪرش دهﻘﺎن ﺑﻮد ‪ .‬او ﻓﻘﻂ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻼت دوران اﺑﺘﺪاﯾﯽ را ﺑﮕﺬراﻧﺪ ﭼﻮن ﭘﺪرش ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد آﻪ آﺎر آﺸﺎورزﯼ‬ ‫ﺑﺮاﯼ او ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ ‪ .‬او از آﻮدآﯽ ﻋﺎﺷﻖ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻮد ﭘﺪرش آﻪ ﺷﻮر‬ ‫و ﺷﻮق او را دﯾﺪ ﺑﺮاﯼ او آﺎرﮔﺎﻩ آﻮﭼﻜﯽ داﯾﺮ آﺮد او ﺷﺒﻬﺎ ﺑﻌﺪ از آﺎر ﺑﻪ‬ ‫ﺁزﻣﺎﯾﺸﺎﺗﯽ در ﺁﻧﺠﺎ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ ‪ .‬در ﺳﻦ ‪ 12‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﺮاﯼ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر‬ ‫ﻟﻮآﻮﻣﻮﺗﻴﻮ را دﯾﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ آﻪ ﻣﺪﻟﯽ از ﺁن را اراﺋﻪ دهﺪ ‪ .‬ﺗﻼش‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ آﺮد ﺗﺎ ﺗﺼﻤﻴﻤﺶ در اﯾﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ ‪ .‬در ﺳﻦ ‪17‬‬ ‫ﺳﺎﻟﮕﯽ در آﺎرﮔﺎﻩ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﺎزﯼ ﺑﻪ آﺎرﺁﻣﻮزﯼ ﭘﺮداﺧﺖ و ﺳﻪ ﺳﺎل در ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪ‬ ‫آﺎر ﭘﺮداﺧﺖ ‪ .‬او ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺮﯾﺎﺗﯽ در اﯾﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ‪ .‬وﯼ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺧﻮد را اداﻣﻪ دهﺪ ‪ .‬ﻓﻮرد اﯾﻤﺎن‬ ‫آﺎﻣﻞ داﺷﺖ آﻪ روزﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در آﺎرﮔﺎهﺶ ﺧﻮدروﯾﯽ ﭘﺪﯾﺪ ﺁورد‬ ‫‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎل ﺷﺮآﺘﯽ ﺷﻐﻞ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﺎزﯼ را ﺑﻪ او ﭘﺸﻨﻬﺎد داد‬ ‫‪ .‬او ﺑﺎز ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ آﻪ از ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺟﺪا ﺷﺪﻩ و راهﯽ ﺷﻬﺮ دﯾﮕﺮﯼ ﺷﻮد ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ در ﺁﻧﺠﺎ ﺧﺎﻧﻪ و آﺎرﮔﺎهﯽ آﻮﭼﻚ داﯾﺮ آﺮد و هﺮ روز ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ از‬ ‫آﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺁزﻣﺎﯾﺸﺎت ﺧﻮد اداﻣﻪ داد ‪ .‬در ﺳﻦ ‪ 29‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اوﻟﻴﻦ‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺑﻨﺰﯾﻨﯽ ﺧﻮد را‬ ‫ﺑﺴﺎزد ‪ .‬او ﺣﺪود ‪ 1‬ﺳﺎل اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﺶ را در ﺗﻤﺎم زﻣﻴﻨﻪ هﺎ ﻣﻮرد ﺁزﻣﺎﯾﺶ ﻗﺮار‬ ‫داد و ﺳﺮاﻧﺠﺎم اوﻟﻴﻦ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺧﻮد را ﻓﺮوﺧﺖ ‪ .‬آﺎرﺧﺎﻧﻪ اﯾﯽ آﻪ در ﺁن‬ ‫ﻣﺸﻐﻮل آﺎر ﺑﻮد وﻗﺘﯽ آﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ او ﻗﺮار داد ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺒﻨﺪد ﻓﻮرد ﻗﺒﻮل‬ ‫ﻧﻜﺮد ﭼﻮن ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺁزﻣﺎﯾﺸﺎت ﺧﻮد را اداﻣﻪ دهﺪ ‪ .‬در اﯾﻦ هﻨﮕﺎم در اوج‬ ‫ﻓﻘﺮ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﯽ ﺷﺮآﺖ را ﺗﺮك آﺮد ‪ .‬ﻓﻮرد ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ دار را‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮدروهﺎﯼ ﺑﻨﺰﯾﻨﯽ ﺧﻮد ﮔﺮد هﻢ ﺟﻤﻊ آﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺮ‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس ‪ 3‬ﺳﺎل ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﻬﺎ ﻧﻈﺎرت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬او ﺗﻮاﻧﺴﺖ در هﺮ‬ ‫ﺳﺎل ‪ 6‬ﺗﺎ ‪ 7‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻨﺪ ‪ .‬در اﯾﻦ هﻨﮕﺎم او ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﯽ ﻣﯽ‬ ‫اﻧﺪﯾﺸﻴﺪ آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد ﻣﺼﺮف ﻋﻤﻮم ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ در اﯾﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﺷﺮآﺎﯼ‬ ‫ﺧﻮد اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﭼﻮن ﺁﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺳﻮد ﺧﻮد و ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻣﯽ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﻧﺪﯾﺸﻨﺪ ‪ .‬ﻓﻮرد اﺳﺘﻌﻔﺎﯼ ﺧﻮد را اراﺋﻪ داد ‪ .‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم ارو ‪Arrow‬‬ ‫را در ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ راﻧﯽ ﺷﺮآﺖ داد و ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ اﺧﺘﻼف ﻧﻴﻢ ﻣﺎﯾﻞ از‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ دﯾﮕﺮ ﺑﺮﻧﺪﻩ ﺷﻮد ‪ .‬در اﯾﻦ هﻨﮕﺎم ﺁوازﻩ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ او ﭘﻴﭽﻴﺪ ‪ .‬او ﺷﺮآﺖ‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر ﻓﻮرد را داﯾﺮ آﺮد در اﯾﻦ ﺷﺮآﺖ او ﻣﺪﯾﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ آﺎرﮔﺎﻩ ‪،‬‬ ‫ﺳﺮ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ و ﺳﺮ ﻣﻬﻨﺪس ﺷﺮآﺖ ﺑﻮد ‪ .‬در اوﻟﻴﻦ ﺳﺎل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد ‪1780‬‬ ‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﺪل ‪ A‬را ﻓﺮوﺧﺖ و اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﻬﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻜﻤﺘﺮﯾﻦ و ﻣﻄﻤﺌﻦ‬ ‫ﺗﺮﯾﻦ اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﻬﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ ‪ .‬در دوﻣﻴﻦ ﺳﺎل اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ هﺎﯼ ﻣﺪل ‪ A, B,C‬را‬ ‫وارد ﺑﺎزار آﺮد و آﻢ آﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺷﺮآﺘﺶ را ‪ 100‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ در روز رﺳﺎﻧﺪ ‪ .‬او‬ ‫ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ آﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﯽ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺴﺎزد ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮد در اﺧﺘﻴﺎر او ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ‪ .‬روزﯼ در ﯾﻚ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ راﻧﯽ ﯾﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ ﺗﺼﺎدف آﺮد و ﻓﻮرد ﯾﻚ ﻗﻄﻌﻪ از اﯾﻦ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻮﭘﺎپ را آﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﺮﯾﻌﺘﺮﯾﻦ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ در ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺁزﻣﺎﯾﺸﺎت‬ ‫زﯾﺎدﯼ روﯼ ﺁن اﻧﺠﺎم داد و ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺁﻟﻴﺎژ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺁن را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ آﻨﺪ‬ ‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم درﯾﺎﻓﺖ آﻪ ﺁﻟﻴﺎژ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ در ﺁن واﻧﺎدﯾﻢ اﺳﺖ ‪ .‬در ﺁن زﻣﺎن در‬ ‫ﺁﻣﺮﯾﻜﺎ آﺎرﮔﺎهﻬﺎﯼ رﯾﺨﺘﻪ ﮔﺮﯼ ﻗﺎﻟﺒﮕﻴﺮﯼ ﺁن را ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬او ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺷﺪ‬ ‫آﻪ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺷﺨﺼﯽ ﻗﺎﻟﺒﮕﻴﺮﯼ ﺁن را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﺪ ‪ .‬ﭘﺲ ﻗﻄﻌﻪ اﯾﯽ‬ ‫از ﺁن را ﺑﺮاﯼ او ﻓﺮﺳﺘﺎد ‪ .‬ﺑﺎز اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﯽ دﯾﮕﺮ را ﻃﺮاﺣﯽ آﺮد ‪ .‬ﻣﺪل ﻣﻌﺮوف و‬ ‫ارزان ‪ T‬را وارد ﺑﺎزار آﺮد ‪ .‬او ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎﻧﺶ ﻓﺮﺻﺖ اﻧﺘﺨﺎب رﻧﮓ اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﻬﺎ را‬ ‫داد ‪ .‬دﯾﮕﺮ ﺷﺮآﺖ او ﺟﻮاﺑﮕﻮﯼ ﻧﻮﺁورﯼ هﺎﯼ او را ﻧﻤﯽ داد ﭘﺲ ﯾﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬ ‫ﺑﺰرگ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﺎﺳﻴﺲ آﺮد ‪ .‬و ﭘﺪر روﺑﺎﺗﻬﺎﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻟﻘﺐ ﮔﺮﻓﺖ ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪات‬ ‫آﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻓﻮرد ﺑﻪ ﻣﺮز ‪ 4000‬در ﺳﺎل رﺳﻴﺪ ‪.‬‬ ‫ﻓﻮرد هﻤﻮارﻩ ﭘﻮل را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺳﻴﻠﻪ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﻘﻖ ﺁرﻣﺎﻧﻬﺎﯼ ﺧﻮد ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ‪.‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ 1960‬ﺷﺮآﺖ ﻓﻮرد دوﻣﻴﻦ ﺷﺮآﺖ ﺑﺰرگ دﻧﻴﺎ ﺑﻮد ‪ .‬ﻓﻮرد ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت‬ ‫ﺧﻮد را در وﺻﻴﺖ ﻧﺎﻣﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺮدم ﻗﺮار داد ‪:‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫·‬

‫ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪.‬‬

‫·‬

‫اﯾﻤﺎن ﻣﺎدﻩ اﺻﻠﯽ و ﺧﻤﻴﺮ ﻣﺎﯾﻪ دﺳﺘﻴﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺁرزوهﺎﺳﺖ ‪.‬‬

‫·‬

‫اﯾﻤﺎن اﺑﺰار ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪﯼ اﺳﺖ آﻪ دﯾﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺳﺮاﺳﺮ آﺎر و ﺗﻼش او ﮔﻮاﻩ اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎﺳﺖ آﻪ ‪ :‬ﺑﺮاﯼ ﻓﺮدﯼ آﻪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ اش اﯾﻤﺎن ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻧﺎﭘﺬﯾﺮش ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ وﺟﻮد ﻧﺪارد‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫هﻨﺮﯼ ﻓﻮرد )ﺗﻮﻟﺪ ‪ ٣٠‬ژوﺋﻴﻪ ‪ - ١٨۶٣‬ﻣﺮگ ‪ ٧‬ﺁورﯾﻞ ‪ (١٩۴٧‬ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬار ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪٔ ﺧﻮدروﺳﺎزﯼ‬ ‫ﻓﻮرد ﺑﻮد‪ .‬او اوﻟﻴﻦ ﮐﺴﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮدروﯼ ارزانﻗﻴﻤﺖ ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬او ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻧﻘﻼﺑﯽ در‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ اروﭘﺎ و ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ اﯾﺠﺎد ﮐﺮد]ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻣﻨﺒﻊ[‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮﻩ‪ ،‬دﺳﺘﻤﺰد ﺑﺎﻻ و ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﯾﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﯼ او ﭼﻨﺎن‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد و ﺟﻮاﻣﻊ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ اﯾﺠﺎد ﮐﺮد ﮐﻪ ﺁن را ﻓﻮردﯾﺴﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ .‬هﻨﺮﯼ ﻓﻮرد ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﯾﻦ و‬ ‫ﻣﺘﻤﻮلﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدان ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ‪ .‬او ﭘﺲ از ﻣﺮگ هﻤﻪٔ ﺛﺮوﺗﺶ را ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎد ﻓﻮرد ﺑﺨﺸﻴﺪ وﻟﯽ ﺗﺮﺗﻴﺒﯽ داد ﮐﻪ‬ ‫ﺧﺎﻧﻮادﻩاش ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﺁن را در دﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ١٩١٨‬ﻧﻴﻤﯽ از ﺧﻮدروهﺎﯼ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻓﻮرد ﻣﺪل ﺗﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻤﺎم ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻴﺎﻩرﻧﮓ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﻮرد در زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ ﺧﻮد‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬هﺮ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮدروﯾﯽ ﺑﻪ رﻧﮓ دﻟﺨﻮاﻩ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻴﮑﻪ اﯾﻦ رﻧﮓ ﺳﻴﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﺗﺎ‬ ‫ﭘﻴﺶ از راﻩاﻧﺪازﯼ ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮدروﯼ ﺳﻴﺎﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﺮد ﻣﺪل ﺗﯽ ﺑﻪ رﻧﮓهﺎﯼ دﯾﮕﺮ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮﻣﺰ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬

‫هﻨﺮي ﻓﻮرد‬ ‫ﺁﻟﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ(‪ .‬هﻨﺮي ﻓﻮرد اﻏﻠﺐ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﺨﺘﺮع اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬اﻳﻦ ﻧﺎم ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ آﺎرل ﺑﻨﺰ‬ ‫ﺳﻲام ﺟﻮﻻي ﺳﺎل ‪ 1863‬در هﻨﺮي ﻓﻮرد ﻳﻚ ﻓﺮد ﺧﻼق ﺑﻮد آﻪ ﺻﻨﻌﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ را ﻣﻨﻘﻠﺐ آﺮد‪ .‬ﻓﻮرد در‬ ‫آﺎر ﻣﻲآﺮد‪.‬در اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺘﺶ در ﻣﻴﺸﻴﮕﺎن ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬در آﻮدآﻲ در ﻣﺰرﻋﻪ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ‪Deadborn‬‬ ‫ﺳﺎﻟﮕﻲ‪ ،‬ﻓﻮرد ﻣﺰرﻋﻪ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ را ﺗﺮك آﺮد ‪ 17‬ﺗﻌﻤﻴﺮﮔﺎﻩ ﻣﺎﺷﻴﻦهﺎي ﻣﺰرﻋﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲاﻧﺪوﺧﺖ‪ ..‬در ﺳﻦ‬ ‫ﺁﻧﺠﺎ آﺎرش را در ﺗﻌﻤﻴﺮﮔﺎهﻬﺎي ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﻮﺗﻮرهﺎي ﻧﻘﻞ ﻣﻜﺎن آﺮد‪ .‬ﺟﺎﻳﻲ آﻪ در ‪ Detroit‬و ﺑﻪ‬ ‫‪ Westinghouse‬ﻓﻮرد ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ آﺎر ﺣﺮﻓﻪاي ﺑﻮد و ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮآﺖ ﺑﺨﺎراداﻣﻪ داد‪ .‬در ‪ 1882‬هﻨﺮي‬ ‫‪ .‬ﻣﺎﺷﻴﻦهﺎي ﺑﺨﺎر را راﻩاﻧﺪازي و ﺗﻌﻤﻴﺮ آﻨﺪ اﺳﺘﺨﺪام ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺗﺎ‬ ‫ﮔﺎزوﺋﻴﻠﻲ ﻃﺮاﺣﻲ آﺮد‪ .‬ﺗﻮﻣﺎس ادﻳﺴﻮن ﺳﭙﺲ ﻳﻚ ﺷﻐﻞ ﺑﻪ هﻨﺮي ﻓﻮرد در ‪ 1891‬ﻓﻮرد ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر آﻮﭼﻚ‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس ارﺷﺪ ﺷﺮآﺖ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺨﺶ ادﻳﺴﻮن ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻓﻮردﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد آﺮد و ﻓﻮرد‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺎم آﺎﻟﺴﻜﻪ ﺑﺪون اﺳﺐ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬او ﺷﻐﻠﺶ ﺑﺎ ادﻳﺴﻮن را رهﺎ آﺮد ﺗﺎ ﮔﺎزوﺋﻴﻠﻲ ﺳﺎﺧﺖ آﻪ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎ را دﻧﺒﺎل آﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 5‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬هﻨﺮي ﻓﻮرد ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎ ﻋﻼﺋﻘﺶ در‬ ‫آﺎرﺁﻳﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮد ‪ .‬اداﻣﻪ داد‪ .‬او ﺳﺮﻋﺖ و آﺎرﺁﻳﻲ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ داد ‪ T‬و ﻣﺪل ‪ A‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺪل‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎ را ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ و اﻗﺘﺼﺎديﺗﺮ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﻪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ داﺷﺖ‪ .‬او ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﺳﻤﺒﻠﻲ را ﺗﻮﺳﻌﻪ داد ﺗﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺟﻨﮓ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬ ‫ﻋﻨﻮان رﺋﻴﺲ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻓﻮرد‪ ،‬آﻪ ﻳﻚ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺧﻴﺮﻳﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در ﻃﻲ ﺁﺧﺮﻳﻦ دورة زﻧﺪﮔﻲ هﻨﺮي ﻓﻮرد‪ ،‬او ﺑﻪ‬ ‫‪ .‬ﺁورﻳﻞ ‪ 1947‬درﮔﺬﺷﺖ ﺑﻮد ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲآﺮد‪ .‬هﻨﺮي ﻓﻮرد در هﻔﺘﻢ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﺤﻤﻮد ﺣﺴﺎﺑﻲ‬ ‫ﻣﺤﻤﻮد ﺣﺴﺎﺑﻲ ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﺒﺎس ﻣﻌﺰاﻟﺴﻠﻄﻨﻪ درﺳﺎل ‪ 1281‬ﻫﺠﺮي ﺷﻤﺴﻲ درﺗﻬﺮان‬ ‫ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬او درﺳﻦ ﭼﻬﺎرﺳﺎﮔﻲ ﻛﻪ ﺳﻔﺎرت اﻳﺮان درﺑﻐـﺪاد ﺑـﻪ ﭘـﺪرﺑﺰرگ وي‬ ‫واﮔﺬار ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ آن ﺷﻬﺮ رﻓﺖ ‪ .‬ﭘـﺲ از دو ﺳـﺎل اﻗﺎﻣـﺖ‬ ‫درﺑﻐﺪاد ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ دﻣﺸﻖ وﭘﺲ ازﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻪ ﺷـﻬﺮ ﺑﻴـﺮوت ﻋﺰﻳﻤـﺖ‬ ‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﻲ درﺳﻦ ‪ 7‬ﺳﺎﻟﮕﻲ درﻳﻚ ﻣﺪرﺳﻪ ي ﻓﺮاﻧﺴﻮي درﺑﻴﺮوت ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺷـﺒﺎﻧﻪ‬ ‫روزي ﺷﻤﻐﻮل ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺷﺪ و ﺗﺤﺼﻴﻼت اﺑﺘﺪاﻳﻲ را درﻫﻤﺎن ﻣﺪرﺳـﻪ ﺑـﻪ ﭘﺎﻳـﺎن‬ ‫رﺳﺎﻧﻴﺪ ‪ .‬ﺑﺎ آﻏﺎز دوره ي ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ ﺷﺮوع ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻣﺪﺳﻪ ي‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻮﻳﺎن درﺑﻴﺮوت ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪ واز آن ﭘﺲ در ﻣﻨﺰل ازﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ درس‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ واز ﻣﺎدر زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ آﻣﻮﺧﺖ و از ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺮآن ‪ ،‬ﮔﻠﺴﺘﺎن و ﺑﻮﺳﺘﺎن ﺳﻌﺪي‬ ‫‪ ،‬ﻏﺰﻟﻴﺎت ﺣﺎﻓﻆ وﻣﻨﺸ‪Ĥ‬ت ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم ﻓﺮاﻫﺎﻧﻲ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﻮد ‪ .‬وي ﭘﺲ از دوﺳﺎل‬ ‫ﺑﺮاي اداﻣﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻴﺮوت وارد ﺷﺪ ‪.‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋـﺪم‬ ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪ ،‬وي رادرﻛﻼس اول اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﻛﺮدﻧـﺪ وﻟـﻲ‬ ‫درآﺧﺮ ﺳﺎل ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ‪ ،‬زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ را ﺑﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﻓﺮاﮔﺮﻓـﺖ ودر اﻣﺘﺤﺎﻧـﺎت‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺪرﺳﻪ ﺷﺮﻛﺖ و ﻣﺮﺑﻴﺎﻧﺶ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻼس ﭘﻨﺠﻢ ارﺗﻘﺎ ﻳﺎﺑﺪ ‪.‬ﭘﺲ از‬ ‫آن در ﻛﺎﻟﺞ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻴﺮوت ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﻛﺮد ‪.‬‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﻲ ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﻛﺎﻟﺞ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻲ را ﺷﺮوع ﻛﻨﺪ ‪ .‬او در ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1299‬ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻋﻠﻮم ادﺑﻴﺎت ﺧﻮد را از آﻧﺠﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد ‪ ،‬ﺳﭙﺲ در داﻧﺸﻜﺪه ي‬ ‫ﺑﻴﺮوت ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ وﻣﺪرك ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ راه و ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﺧـﻮدرا از آن‬ ‫ﻣﺪرﺳﻪ درﺳﺎل ‪ 1301‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد ‪.‬وي ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ وﻧﺠﻮم‬ ‫ورﻳﺎﺿﻲ درداﻧﺸﮕﺎه آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻴﺮوت ﭘﺮداﺧﺖ ودررﺷﺘﻪ ﻫﺎي زﻳـﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳـﻲ‬ ‫وﺑﺮق ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﻲ در ﺳﺎل ‪ 1305‬درﻣﺪرﺳﻪ ي ﻋﺎﻟﻲ ﻣﻌـﺪن درﭘـﺎرﻳﺲ ﻣـﺪرك ﺧـﻮدرا‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد و درﺳﺎل ‪ 1306‬دﻛﺘﺮاي ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺧﻮدرا ازداﻧﺸﮕﺎه ﺳﻮرﺑﻦ ﭘـﺎرﻳﺲ‬ ‫اﺧﺬﻧﻤﻮد ‪.‬‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﻲ دراﺑﺘﺪا دروزارت ﻓﻮاﻳﺪ ﻋﺎﻣﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﮔﺮدﻳﺪ ‪ ،‬ﺳﭙﺲ در دوران ﻧﺨﺴﺖ‬ ‫وزﻳﺮي دﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪق رﻳﻴﺲ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ي ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﮔﺮدﻳﺪ ‪.‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣـﺸﺎﻏﻞ‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻛﻪ دﻛﺘﺮ ﺣﺴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آن اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺖ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ :‬رﻳﺎﺳﺖ داﻧﺸﮕﺎه ﻓﻨﻲ ‪،‬‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان ‪ ،‬وزﻳﺮ ﻓﺮﻫﻨـﮓ دردوﻟـﺖ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫دﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪق ‪ ،‬ﻋﻀﻮ داﺋﻤﻲ ﺷﻮراي اﺗﻤﻲ ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ ‪ ،‬ﻋﻀﻮ آﻛﺎدﻣﻲ ﻋﻠﻮم ﻧﻴﻮﻳﻮرك ‪،‬‬ ‫ﻋﻀﻮ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻋﻀﻮ اﻧﺠﻤﻦ اﺻـﻄﻼﺣﺎت ﻋﻠﻤـﻲ ‪ ،‬رﻳـﻴﺲ اﻧﺠﻤـﻦ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ ﻓﻀﺎﻳﻲ اﻳﺮان ورﻳﻴﺲ اﻧﺠﻤﻦ ژﺋﻮﻓﻴﺰﻳﻚ اﻳﺮان ‪.‬‬ ‫از ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي دﻳﮕﺮ دﻛﺘﺮ ﺣﺴﺎﺑﻲ ﻣﻴﺘﻮان ﻣﻮارد زﻳﺮ را ذﻛﺮ ﻧﻤﻮد ‪ :‬ﻧﻘـﺸﻪ ﻛـﺸﻲ‬ ‫وﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري راه ﻫﺎي ﺳﺎﺣﻠﻲ اﻳﺮان ﻣﻴﺎن ﺑﻨﺎدر ﺧﻠـﻴﺞ ﻓـﺎرس از ﺑﻮﺷـﻬﺮ ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﻨﺪرﻟﻨﮕﻪ درﺳﺎل ‪ 1307‬ﺗﻬﻴﻪ ي ﻧﻘﺸﻪ ي راه ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﺷﻤﺸﻚ ‪ ،‬ﻧﺼﺐ وراه اﻧﺪازي‬ ‫اوﻟﻴﻦ دﺳﺘﮕﺎه رادﻳﻮﻟﻮژي ‪ ،‬ﺷﺮوع واژه ﮔﺰﻳﻨﻲ ﻋﻠﻤﻲ ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﺎﻋﺖ اﻳﺮان ‪.‬‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﻲ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﺴﺐ داﻧﺶ در ﺷﺎﺧﻪ ي ﻋﻠﻮم ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺎزﺑﺎﻧﻬـﺎي ﻓﺮاﻧـﺴﻮي ‪،‬‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪ ،‬آﻟﻤﺎﻧﻲ وﻋﺮﺑﻲ آﺷﻨﺎﻳﻲ وﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻬﺎي ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﻻﺗﻴﻦ‬ ‫‪ ،‬ﭘﻬﻠﻮي ‪ ،‬اوﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻲ و اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ اﺷﺮاف داﺷﺖ ‪.‬‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﮔﺮد اﻳﺮاﻧﻲ ﭘﺮﻓﺴﻮر آﻟﺒﺮت اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ ﺑﻮد ‪ .‬دﻛﺘﺮ ﺣﺴﺎﺑﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ ﺧﻮد را در ﻛﻨﺎر داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺷـﺮودﻳﻨﮕﺮ ‪ ،‬ﺑـﻮرن ‪ ،‬ﻓﺮﻣـﻲ و ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻜﺪان دﻳﮕﺮ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ ﺑﺎ ﺑﺮﺗﺮاﻧﺪراﺳﻞ وآﻧﺪره ژﻳﺪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎي ﺟﻬﺎن‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻧﻤﻮد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫دﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﻮد ﺣﺴﺎﺑﻲ ﺗﺎ ﺳﻦ ﻧﻮد ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺗﺪرﻳﺲ در ﻣﺪرﺳﻪ ي وزارت راه ‪،‬‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ي ﻓﻨﻲ ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ي ﻋﻠﻮم و ﭼﻨـﺪﻳﻦ داﻧـﺸﮕﺎه درﺧـﺎرج از ﻛـﺸﻮر‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ‪ .‬وي ﻋﻤﺮ ﭘﺮﺑﺮﻛﺖ ﺧﻮدرا ﺻﺮف ﺧﺪﻣﺎت ارزﻧﺪه ي ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﻛﺮد ودر اﻧﺘﻘﺎل ﻋﻠﻮم ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﺳﻬﻢ ﻋﻤﺪه اي داﺷﺖ ‪ .‬اﻳـﺸﺎن‬ ‫در ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﺘﺎدان ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻴﺎن وداﻧﺶ ﭘﺰوﻫﺎن رﺷﺘﻪ ي ﻓﻴﺰﻳﻚ و ﺗﺎﺳﻴﺲ داﻧـﺸﻜﺪه‬ ‫ﻫﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﭘﮋوﻫﺸﻲ دراﻳﺮان ﻧﻘﺶ ﻣﻮﺳﺲ وﻣﻌﻠﻢ را اﻳﻔﺎ ﻧﻤﻮد‬ ‫ﭘﺮﻓﺴﻮر ﻣﺤﻤﻮد ﺣﺴﺎﺑﻲ در ‪ 12‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ﺳﺎل ‪ 1371‬ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ي ﺑﻴﻤﺎري ﻗﻠﺐ‬ ‫در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن داﻧﺸﮕﺎه ژﻧﻮ ﺑﻪ درود ﺣﻴﺎت ﮔﻔﺖ ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از آﺛﺎر ﭘﺮﻓﺴﻮر ﺣﺴﺎﺑﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬ ‫*ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻓﺘﻮاﻟﻜﺘﺮﻳﻚ‬ ‫*رﺳﺎﻟﻪ ي راه ﻣﺎ )ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻪ (‬ ‫*ﻧﺎم ﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ‬ ‫*ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺟﺪﻳﺪ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ي اﻳﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن‬ ‫*دﻳﺪﮔﺎﻧﻲ ﻓﻴﺰﻳﻚ‬ ‫*اﻟﻜﺘﺮو دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫*ﻧﮕﺮه ي ﻛﺎﻫﻨﺮﺑﺎﻳﻲ‬ ‫*ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺎﻣﺪ‬ ‫*دﻳﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻮاﻧﺘﻴﻚ‬ ‫*داراﻟﻔﻨﻮن اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻴﺮوت‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس‬ ‫ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس درﺳﺎل ‪ 129‬ﻣﻴﻼدي در ﭘﺮﮔﺎﻣﻮن ﻳﻮﻧﺎن )ﺑﺮﮔﺎﻣﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ در ﺗﺮﻛﻴـﻪ (‬ ‫وي ﭘﺰﺷﻚ ﻫﺸﺘﻢ اﺳﺖ از ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻛﻪ ﻫﺮﻳﻚ درزﻣﺎن ﺧﻮد ﺑﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺑـﻮده‬ ‫اﻧﺪ ‪ .‬اﺳﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻫﺸﺖ ﭘﺰﺷﻚ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ زﻣﺎﻧﻲ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ‪:‬‬ ‫‪ -1‬اﺳﻘﻠﺒﻴﻮس اول‬ ‫‪ -2‬ﻏﻮرس ﻣﻴﻨﺲ‬ ‫‪ -3‬ﺑﺮﻣﺎﻧﻴﺪس‬ ‫‪ -4‬اﻓﻼﻃﻮن‬ ‫‪ -5‬اﺳﻘﻠﺒﻴﻮس دوم‬ ‫‪ -6‬ﺑﻘﺮاط‬ ‫‪ -7‬ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس‬ ‫آﻧﭽﻪ ازاﺣﻮال ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس ﻣﻌﻠﻮم وﻧﺰد ﺧـﻮاص و ﻋـﻮام ﻣـﺸﻬﻮراﺳﺖ اﻧﻜـﻪ وي‬ ‫ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ و آﺧﺮﻳﻦ ﻃﺒﻴﺐ ﺑﺰرگ اﺳﺖ وﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻪ ي او در ﻋﻠﻢ ﻧﺮﺳـﻴﺪ‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻋﻠﻢ او ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﮕﺮدﻳﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫از آﻏﺎز ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﺳﻮﻓﺴﻄﺎﺋﻴﺎن درآن ﻓﻦ اﺧـﺘﻼف ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫ﭘﺪﻳﺪ آورده و ﻣﺤﺎﺳﻦ آن را ازﺑﻴﻦ ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ واو ﺑﺮﺿﺪ آﻧﺎن ﻗﻴﺎم ﻛﺮد و ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫ي آﻧﺎن را اﺑﻄﺎل ﻛﺮد و ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺑﻘﺮاط وﭘﻴﺮوان او را اﺳﺘﻮار ﺳﺎﺧﺖ وﺑﻪ ﻧﺼﺮت آﻧﻬﺎ‬ ‫اﻗﺪام ﻛﺮد وﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎري درﻛﺸﻒ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻓﻦ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮد وي ﻫﺸﺘﺎد و‬ ‫ﻫﻔﺖ ﺳﺎل زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮد ‪ .‬ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس درﺑﺮﺧﻲ از ﺗﺄﻟﻴﻔﺎﺗﺶ آورده اﺳﺖ ﻛﻪ ‪:‬‬ ‫ﭘﺪرم ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﺮا ﻫﻨﺪﺳﻪ و ﺣﺴﺎب ورﻳﺎﺿﻴﺎت آﻣﻮﺧﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﻦ ‪ 15‬ﺳﺎﻟﮕﻲ رﺳﻴﺪم‬ ‫؛ درآن وﻗﺖ ﻣﺮا ﺑﻪ آﻣﻮﺧﺘﻦ ﻣﻨﻄﻖ واداﺷﺖ ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻴـﺎﻣﻮزم ‪،‬‬ ‫وﻟﻲ در ﺧﻮاب دﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﭘﺰﺷﻜﻲ وادارد وآﻧﮕﺎه ﻣﺮا ﺑـﻪ ﻓﺮاﮔـﺮﻓﺘﻦ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻦ ﮔﻤﺎﺷﺖ ‪.‬دراﻳﻦ وﻗﺖ ‪ 17‬ﺳﺎل داﺷﺘﻢ ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻟﺪ ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس ‪ 95‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از ﻣﺴﻴﺢ ﺑﻮدوآﻧﺎن ﻛﻪ او را ﻫﻢ روزﮔـﺎر ﺑـﺎ ﻣـﺴﻴﺢ‬ ‫داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ وﮔﻮﻳﻨﺪ وي ﺑﻪ ﺳﻮي ﻋﻴﺴﻲ رو آورد ﺗﺎ ﺑﻪ وي اﻳﻤـﺎن آورد ‪ ،‬درﺳـﺖ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ‪ ،‬زﻳﺮا ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس درﻣﻮاردي از ﻛﺘﺐ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻗـﺴﻤﺘﻲ از ﻣﻮﺳـﻲ و ﻣـﺴﻴﺢ‬ ‫ﻳﺎدﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻴﺸﻮد ﺑﻌﺪ از ﻣﺴﻴﺢ ﻣﻴﺰﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬ازﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ او را‬ ‫ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﺴﻴﺢ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻴﻬﻘﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس ﭘﺰﺷﻚ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ درزﻣﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣـﻲ ﻛﺮدﻛـﻪ اروﭘـﺎ ﺗﺤـﺖ ﺗـﺴﻠﻂ‬ ‫اﻣﭙﺮاﻃﻮري روم ﺑﻮد درآن زﻣﺎن ﻧﮕﺎه روﻣﻲ ﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺰﺷـﻜﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺗﺄﻛﻴـﺪ ﺑـﺮ‬ ‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﺑﻮد ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻗﻨﺎﺗﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل آب ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻓﻀﻮﻻت وﮔﺮﻣﺎﺑﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺷﺨﺼﻲ اﻓﺮاد ﺳـﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻫﻤﻪ ي اﻳﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻫﺎ ﻣﺤـﺪودﻳﺘﻬﺎﻳﻲ ﻧﻴـﺰ در ﻧﮕـﺮش آﻧﻬـﺎ‬ ‫وﺟﻮدداﺷﺖ ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي ﻓﺮدي ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ وﻛﺎﻟﺒﺪﺷﻨﺎﺳـﻲ‬ ‫را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻲ آوردﻧﺪ ‪ .‬ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ ﻃﺐ درروﻣﻲ ﻫﺎ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس ﭘﺲ از ﺗﺤﺼﻴﻞ ﭘﺰﺷﻜﻲ در ﭘﺮﻏﺎﻣﺲ آﺳﻴﺎي ﺻﻐﻴﺮ وﻛﻮرﻳﻨﺖ درﻳﻮﻧﺎن ﺑﻪ‬ ‫اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ درﻣﺼﺮرﻓﺖ ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ وﻣﻮزه ﺑﺰرگ آﻧﺠﺎ داراي دو اﺳـﻜﻠﺖ ﻛﺎﻣـﻞ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﺑﻮد ‪ .‬ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس اﻋﺘﻘﺎدداﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤـﺎر از روي ﻧﻘـﺸﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ ﭘﺰﺷﻚ ﻫﻢ ﻧﻴﺎزدارد ﻛﻪ دﺑﻦ اﻧﺴﺎن را ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ ‪ .‬ﭼﻮن ﻗﺎﻧﻮن روﻣﻲ ﻫﺎ‬ ‫ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺟﺴﺪ اﻧﺴﺎن را ﻣﻤﻨﻮع ﻛﺮده ﺑﻮد ‪ ،‬ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺑﺪن ﻳﻚ ﺧﻮك ‪ ،‬ﺑﺰ‬ ‫و ﻣﻴﻤﻮن دﺳﺖ زد ‪.‬او ﺟﺰﺋﻴﺎت زﻳﺎدي ﻳﺎدﮔﺮﻓﺖ وﻟـﻲ ﺗﻤـﺎم ﺟﺰﺋﻴـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺟﺎﻧﻮران ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺮاي ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﺻﺪق ﻧﻤﻴﻜﺮد ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺷﺒﻜﻪ رﮔﻬﺎي ﺧﻮﻧﻲ ﻛـﻪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫درزﻳﺮ ﻣﻐﺰ ﺟﺎﻧﻮران ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ دراﻧﺴﺎن وﺟﻮدﻧﺪارد ‪ .‬ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 157‬ﻣﻴﻼدي ﺑﻪ ﭘﺮﻏﺎﻣﺲ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺪرﺳﻪ ﮔﻼدﻳﺎﺗﻮرﻫﺎ‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮاواﻧﻲ درﻣﻮرد ﻛﺎﻟﺒﺪﺷﻨﺎﺳﻲ اﻧﺴﺎن ﻛـﺴﺐ ﻛـﺮده ﺑـﻮد‬ ‫‪.‬ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس ﺟﻨﮕﺠﻮﻳﺎن زﺧﻤﻲ را درﻣﺎن ﻣﻴﻜﺮد واز اﻳﻦ راه ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﻛﺎﻟﺒﺪﺷﻨﺎﺳﻲ‬ ‫اﻧﺴﺎن را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس درﺳـﺎل ‪ 162‬ﻣـﻴﻼدي ﺑـﻪ روم ﺑﺮﮔـﺸﺖ وﻓﻮاﻳـﺪ داﻧـﺴﺘﻨﻲ ﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻮدرادرﻣﻌﺮض دﻳﺪ ﻫﻤﮕﺎن ﻗﺮار داد ‪ .‬ادﻣﻮس ﻛﻪ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد و‬ ‫از ﻓﻠﺞ ﻣﺨﺘﺼﺮ دردﺳﺖ ﺧﻮد رﻧﺞ ﻣﻲ ﺑﺮد ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﺤﻠﻲ از درﻣـﺎن‬ ‫او ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ از ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس ﭘﺰﺷﻚ ﺟﺪﻳﺪ ﺷﻬﺮ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻛﺮد ‪.‬ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس‬ ‫از آدﻣﻮس درﻣﻮرد آﺳﻴﺐ دﻳﺪﮔﻲ ﻫﺎي ﺗﺎزه ﭘﺮﺳﺶ ﻛﺮد و ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫آدﻣﻮس ازاراﺑﻪ ﭘﺮت ﺷﺪه و ﮔﺮدﻧﺶ ﻣﺠﺮوح ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس ﻣﻴﺪاﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻋﺼﺎب اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺑﻪ ﺳﺘﻮن ﻣﻬﺮه ﻫﺎ ارﺗﺒﺎط دارد وﺑﻪ ﺟـﺎي‬ ‫اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺑﺎﻳﺪ روي اﻋﺼﺎب ﮔﺮدن او ﻛﺎر ﻛﺮد ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻬﺒـﻮد‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ ‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﺎرﻛﻮس اورﻟﻴﻮس اﻣﭙﺮاﻃﻮر روم ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس را ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻤﺖ ﭘﺰﺷﻚ درﺑﺎر ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس دردوره ي زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﺗﻌﺪاد ﺑﺴﻴﺎرزﻳﺎدي ﻛﺘﺎب وﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻧﻮﺷﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﺻﺪﻋﻨﻮان از آﻧﻬﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﻬـﺎي وي ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ اي از‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ ﻫﺎ ‪ ،‬ﻧﻈﺮات و ﻧﻴﺰ ﺧﻄﺎﻫﺎي آﺷﻜﺎر اﺳﺖ ‪ .‬او ﻧﺸﺎن دادﻛﻪ رگ ﻫﺎ وﺳﻴﻠﻪ ي‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻮن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻪ ﻫﻮا وﻟﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻒ ﻣﻬﻢ را ﻛﻪ ﻗﻠﺐ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺧـﻮن اﺳـﺖ از‬ ‫دﺳﺖ داد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ آﻣﻮزه ﻫﺎي ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس درﺑﻴﻦ اوﻟﻴـﺎي اﻣﻮرﻣـﺬﻫﺒﻲ ﻗـﺮون‬ ‫وﺳﻄﻲ از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪ ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﻧﺘﻴﺠـﻪ ي‬ ‫ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﭼﻬﺎرﻣﺎﻳﻊ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺪن ﻳﺎ اﺧﻼط ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮﻧﻬـﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﻓﻜﺮ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺧﻮن ﮔﻴـﺮي‬ ‫ﻳﺎﺣﺠﺎﻣﺖ از ﺑﻴﻤﺎر ﺳﺒﺐ اﻳﺠﺎد ﺗﻌﺎدل دراﺧﻼط ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ودرﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﺒﺐ ﺳﻼﻣﺘﻲ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎر ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﺗﺎ اواﻳﻞ ﻗﺮن ﻫﺠﺪﻫﻢ ﻛﻪ اوﻟﻴﺎي اﻣﻮر ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫ﺧﻄﺎﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس را ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس درزﻣﺎن ﻧﺮون ﻗﻴﺼﺮ ﺷﺸﻢ روم ﻣﻴﺰﻳـﺴﺖ‪ .‬وي ﺑـﻪ اﻃـﺮاف و اﻛﻨـﺎف‬ ‫ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻣﻴﻜﺮد ودوﺑﺎره ﺑﻪ روم رﻓﺖ ودرآﻧﺠﺎ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﻛﺮد و ﺑﺎ ﭘﺎدﺷـﺎه ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ي ﻣﺠﺮوﺣﻴﻦ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ رﻓﺖ ‪.‬درﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻋﻠﻮم رﻳﺎﺿﻲ ﺗﺒﺤﺮ ﻳﺎﻓﺖ ودر ‪42‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺳﺎﻟﮕﻲ اﺳﺘﺎدﮔﺸﺖ وداﻧﺶ ﺑﻘﺮاط را زﻧﺪه ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﺮ ﻛﺘﺐ ازدﺳـﺖ رﻓﺘـﻪ ي او‬ ‫ﺷﺮوﺣﻲ ﻧﻮﺷﺖ ﭘﺪرش ﻣﻬﻨﺪس ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻋﺼﺮ ﺧﻮد ﻧﻈﻴﺮ ﻧﺪاﺷﺖ ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس درﺳﻦ ‪ 88‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس از روم ﺑﻴﺮون رﻓﺖ و ﺑﻪ ﺳﻴﺴﻴﻞ‬ ‫رﺳﻴﺪ ودرﻫﻤﺎﻧﺠﺎ درﮔﺬﺷﺖ ‪ .‬ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻲ ﺗﺎ ﺣﺪود ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﻛﺘﺎب ﺗﺄﻟﻴﻒ‬ ‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از آﻧﻬﺎ در آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻧﻴﺎﻳﺸﮕﺎه ﺻﻠﺢ از ﻣﻴﺎن رﻓﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺟﻴﻤﺰ ﭘﺮﺳﻜﺎﻟﺖ ژول‬ ‫ژول درﺳﺎل ‪ 1818‬دراﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ وﻧﺰد داﻟﺘﻮن ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﭘﻴـﺮوي‬ ‫از اورﺳﺘﺪ آﻣﭙﺮ و ﻓﺎرادي ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑﺎره ي اﻟﻜﺘﺮﻳـﺴﻴﺘﻪ ﭘﺮداﺧـﺖ ‪ .‬او ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺖ ودﻣﺎﺳﻨﺠﻲ را ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮد ﻛـﻪ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ‬ ‫دﻣﺎي آب را در ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ آﺑﺸﺎر را اﻧﺪازه ﺑﮕﻴﺮد ‪ .‬او ﻗﺒﻞ از رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺑﻴـﺴﺖ‬ ‫ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻣﻘﺎﻟﻪ اي را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ درآن ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ي ﻣﻴـﺰان ﮔﺮﻣـﺎي‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ از ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﺳﻴﻢ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم او ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺸﻬﻮري را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن »ژول« ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﺪ‬ ‫‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻘﺪارﮔﺮﻣﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻳﻚ ﻣﺪار ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺠﺬور ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ وﻧﻴﺰ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺪاراﺳﺖ ‪ .‬او ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎ ده ﺳﺎل زﺣﻤﺖ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻳﺎﻓﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﺎر ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻻزم اﺳـﺖ‬ ‫ﺗﺎدﻣﺎي واﺣﺪ ﺟﺮم آب را ﺑﻪ اﻧﺪازه ي ﻳﻚ درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد ‪ .‬ﺟﻴﻤﺰ ژول‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1889‬ﭼﺸﻢ از ﺟﻬﺎن ﻓﺮوﺑﺴﺖ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻳﻮﻫﺎن ﻛﭙﻠﺮ‬ ‫ﻳﻮﻫﺎن ﻛﭙﻠﺮ در ‪16‬ﻣﺎه ﻣﻪ ‪ 1571‬درواﻳﻞ دراﺷﺘﺎت ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ دوران ﻛﻮدﻛﻲ ﻛﭙﻠﺮ‬ ‫ﺑﺎ ﻓﻘﺮ وﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ وﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺗﻮأم ﺑﻮد‪ .‬ﻛﭙﻠﺮ ﺑﺮاي ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑـﻪ ﻣﺪرﺳـﻪ ي ﻃـﻼب‬ ‫ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن رﻓﺖ و دراﺛﺮ ﻫﻨﺮ و اﺳﺘﻌﺪادي ﻛﻪ از ﺧـﻮد ﻧـﺸﺎن داد ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ي‬ ‫اﺳﺘﺎداﻧﺶ رواﻧﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻮﺑﻴﻨﮕﻦ ﺷﺪ ‪.‬ﻛﭙﻠﺮ درﺳﺎل ‪ 1594‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻌﻠﻢ رﻳﺎﺿﻴﺎت‬ ‫ﻣﺪرﺳﻪ ي ﺷﺒﺎﻧﻪ روزي ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن در ﮔﺮاﺗﺰ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ ‪.‬وي ﺑﺮاي اﻓـﺰودن ﺑـﻪ‬ ‫درآﻣﺪ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺧﻮدﺗﻘﻮﻳﻤﻬﺎي ﻧﺠﻮﻣﻲ ﻛﻪ درﻣﻴﺎن ﺳﺎﻳﺮ ﭼﻴﺰﻫﺎ وﺿﻊ ﻫﻮا‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬ ‫ﺷﺎﻫﺰاده ﻫﺎ ‪ ،‬ﺧﻄﺮات وﻗﻮع ﺟﻨﮓ وﻗﻴﺎم ﺗﺮﻛﻬﺎ را ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻴﻜـﺮد ‪ ،‬ﭼـﺎپ‬ ‫وﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻴﻨﻤﻮد ‪.‬ﺷﻬﺮت وي دراﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ زودي ﭘﺨﺶ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻃﺎﻟﻊ ﺑﻴﻦ‬ ‫اﻣﭙﺮاﺗﻮر رودﻟﻒ واﻋﻀﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ي دﻳﮕﺮ درﺑﺎر او ﺷﺪ واﻳﻦ روش ﻣﻨﺒﻊ درآﻣﺪ‬ ‫ﻛﭙﻠﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫از وي ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ » :‬ﻃﺎﻟﻊ ﺑﻴﻨﻲ از ﮔﺪاﻳﻲ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ « از ﺳﺮزدن ﮔﻬﮕﺎه او‬ ‫ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﻓﺎﻟﮕﻴﺮي ﻛﻪ ﺑﮕﺬرﻳﻢ ‪ ،‬ﻳﻮﻫﺎن ﻛﭙﻠﺮ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺟﺎﻳﮕـﺎه او درﻣﻴـﺎن‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان اﺳﺖ ‪ .‬او ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮاﺳﺖ رﻣﺰ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ي‬ ‫ﺷﻤﺴﻲ را ﮔﺸﻮد وﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ ﺑﺮاي ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺎرات آن ﻓﺮﻣﻮل ﺑﻨﺪي ﻛـﺮد ‪ .‬ﻛﭙﻠـﺮ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫دراﺛﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت در ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم ﺑﺎ ﺧﻮد ﮔﻔﺖ ﭼﻮن ﺑـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ ﻫﻴﺌـﺖ ﻛﻮﭘﺮﻧﻴـﻚ‬ ‫ﺳﻴﺎرات ﺑﻪ دورﺧﻮرﺷﻴﺪ دواﻳﺮي ﻃﻲ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﺗﻤـﺎم اﺿـﻼع‬ ‫ﻣﺮﻳﺦ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي ﺗﻴﻜﻮ رﺻﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ روي ﻳﻚ داﻳﺮه ي ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﻴﺮد )ﺗﻴﻜﻮ ﺑﺮاﻫﻪ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺎرات ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﺶ وﺗـﺼﻮﻳﺮ داﻳـﺮه‬ ‫ﻫﺎي ﻫﻢ ﻣﺮﻛﺰ وﻓﻖ ﻧﻤﻴﺪﻫﺪ ‪ ( .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻴﻜﻮ ﺑﺮاﻫﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ رﺻﺪﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬ ‫واﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺳﺮﮔﺮم ﺑﻮد ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ وﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺧﻮد اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻧﺪاد و‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻳﻮﻫﺎن ﻛﭙﻠﺮ ﻛﻪ درﺳﺎل آﺧﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻴﻜﻮ ﺑﺮاﻫـﻪ دﺳـﺘﻴﺎر وي‬ ‫ﺑﻮد واﮔﺬار ﺷﺪ ‪.‬‬ ‫ﻛﭙﻠﺮ ﺑﺎداﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ي ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت وﺑﺎاﻳﻤﺎن ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪ ي ﻛﭙﺮﻧﻴﻚ ﻛﻤﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺸﻒ ﻗﻮاﻧﻴﻦ رﻳﺎﺿﻲ ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪه ي ﻣﺴﺄﻟﻪ ي ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺎرات ﺑﺴﺖ ‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫رﺻﺪي ﻳﺎدﺷﺪه درﻧﻈﺮﻳﻪ ي ﺑﺰرگ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﺮﻛﺰي ﻛﻮﭘﺮﻧﻴﻚ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺻﺪق‬ ‫ﻧﻤﻴﻜﺮد ‪.‬وﻛﭙﻠﺮ ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪ ﻣﺪت ده ﺳﺎل از ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را ﺻﺒﻮراﻧﻪ وﻗﻒ ﻛﺎر ﺳـﺨﺖ‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻤﻠﻲ درﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺎرات وﻗﻮاﻧﻴﻦ رﻳﺎﺿﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻛﻨﺪ ‪ .‬اوﻫﻤـﻪ ي‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ وﺑﺪون ﻳﺎري ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻛﺴﻲ اﻧﺠﺎم داد وارزش ﻛﺎر اوﺑﻪ‬ ‫ﺟﺰ از ﺳﻮي ﭼﻨﺪ ﺗﻦ درك ﻧﺸﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻛﭙﻠﺮ در ﺳﺎل ‪ 1609‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﻧﻴﺮوي اﻟﻬﺎم ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﺪ » ﺳﺘﺎره ي ﻣـﺮﻳﺦ‬ ‫روي ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻴﺮوﻧﻲ اﺳﺖ « ﻧﺒﻮغ ﻛﭙﻠﺮ ﺑﺎ ﻛﺸﻒ ﺑﻴﻀﻲ ﺑﻮدن ﺷﻜﻞ ﺣﻘﻴﻘـﻲ ﻣـﺴﻴﺮ‬ ‫زﻣﻴﻦ ﺑﻪ دور ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از آن ﻳـﻚ داﻳـﺮه ي ﻛﺎﻣـﻞ داﻧـﺴﺘﻪ‬ ‫وﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﭙﻠﺮ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻴﻀﻲ ﺷﻜﻞ ﺳﻴﺎره را ﻛﺸﻒ ﻛﺮد ﺷﺮوع ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺣﺮﻛﺖ آن ﻧﻤﻮد وﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻓﻼن وﻗﺖ ﺑﺎﻳﺪ درﻓﻼن ﻣﻮﺿﻊ ﻗﺮار ﮔﻴـﺮد‬ ‫وﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺳﺘﺎره را دررأس ﻣﻮﻋﺪ در ﻣﺤﻞ ﻣﻮﻋﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد‪ .‬او آن ﻧﺘﻴﺠﻪ را از‬ ‫راه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ي راﺑﻄﻪ ي ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻲ زﻣﻴﻦ و ﻣﺮﻳﺦ و ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ ‪ ،‬زﻳﺮاداده ﻫﺎي رﺻﺪي ﺗﻨﻬﺎ در ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻴﻀﻲ ﺻﺪق ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﻛﭙﻠﺮ در ﭘﻲ اﻧﺠﺎم آن ﻛﺎر دﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ وﻣﺪار‬ ‫ﺳﻴﺎرات ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه دﻳﮕﺮ ﺷﺪ‪ .‬دﺳﺘﺎورد اودرآن زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﻛﻢ رﻳﺎﺿﻴﺎت در آن زﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ وﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﺑﻮد ‪ .‬وي ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﺸﻒ اﻧﻄﺒﺎق‬ ‫دﻗﻴﻖ ارﻗﺎم ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت رﺻﺪي ﺑﺎ ﺑﻴﻀﻲ ﺑﻮدن ﻣﺪارﻫﺎ ﻛﺸﻒ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫ﻫﺮ ﺳﻴﺎره ﺑﻪ دور ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ آن از ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻜﺲ دارد ‪ .‬در ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1609‬درﻛﺘﺎب »ﻧﺠﻮم ﺟﺪﻳﺪ« دو ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﻪ اوﻟﻲ ﻧﺎم او را اﺑﺪي ﺳـﺎﺧﺘﻪ ذﻛـﺮ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻧﻤﻮد ‪.‬اﻳﻦ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺣﺮﻛﺖ داﻳﺮه اي ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺪر در ﻧﻈﺮ ﺑﻄﻠﻤﻴﻮس ﻋﺰﻳﺰ ﺑـﻮده‬ ‫اﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﻠﻲ از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ و ﻧﺠﻮم ﻗﺪﻳﻢ را ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ﻛﭙﻠﺮ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺎرات در ﺳﺎل‪ 1618‬ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﻛﺸﻒ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮم ﺧﻮد ﺷﺪ ‪ .‬ﻛﭙﻠﺮ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ي آن ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺳـﻪ ﮔﺎﻧـﻪ ي زﻳـﺮ را‬ ‫درﺑﺎره ي ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺎرات ﺑﻴﺎن ﻛﺮد ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﻣﺪار ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺎرات ﺑﻪ ﮔﺮد ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻳﻚ ﺑﻴﻀﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ در ﻳﻜـﻲ‬ ‫از دوﻛﺎﻧﻮن آن ﻗﺮاردارد ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﺧﻂ وﺻﻞ ﻛﻨﻨﺪه ي ﻫﺮ ﺳﻴﺎره ﺑﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ در زﻣﺎﻧﻬـﺎي ﻣـﺴﺎوي ﻣـﺴﺎﺣﺎت‬ ‫ﻣﺴﺎوي ﺟﺎروب ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﻣﻜﻌﺐ ﻓﺎﺻﻠﻪ ي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺮﺳﻴﺎره ﺗﺎ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺎﻣﺮﺑﻊ زﻣﺎن ﻳـﻚ دور ﻛﺎﻣـﻞ‬ ‫ﮔﺮدش ﺳﻴﺎره ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دارد ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن دوم راﻣﻴﺘﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪ :‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳـﻴﺎره ﻧﻘـﺎط دور‬ ‫ﺑﻴﻀﻲ ﻣﺴﻴﺮ درﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﺎ ﺧﻮرﺷﻴﺪ زﻳﺎدﺗﺮو ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻤﺘﺮ اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻛﻪ ﺳﻴﺎره ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻴﻀﻲ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﺎ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻛﻤﺘﺮ و‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻴﺎره زﻳﺎدﺗﺮ ﻣﻴﺸﻮد ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺒﺐ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺳﻴﺎره ﭼﻪ ﺑـﻪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻧﺰدﻳﻚ وﭼﻪ ازآن دور ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺴﺎت درﻧﻮردﻳﺪه اش در ﻓﻀﺎ در ﻓﻮاﺻـﻞ‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﺛﺎﺑﺖ ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮم ﻛﭙﻠﺮ را ﻫﻢ ﻣﻴﺘﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﻓﺎﺻﻠﻪ ي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺮ‬ ‫ﺳﻴﺎره ﺗﺎ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻪ ﺗﻮان ﺳﻪ وزﻣﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪن ﻳﻚ دورﺳـﻴﺎره ﺑـﻪ ﺗـﻮان دو‬ ‫رﺳﺎﻧﻴﺪه وﻧﺴﺒﺖ اﻋﺪاد ﺣﺎﺻﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﻤﻮاره ﺛﺎﺑﺖ وﺑﺮاي ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﺳﻴﺎرات ﻳﻜﻲ اﺳﺖ ‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از اﻳﻦ‪ ،‬ﻛﭙﻠﺮ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎراﺻﻞ ﻣﺎﻧﺪ )اﺻـﻞ ﺟﺒـﺮ( را‬ ‫درﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺣﺪس زد ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺻﻮرت ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺖ ‪.‬ﻛﭙﻠـﺮ در‬ ‫‪ 15‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪ 1631‬زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺪرود ﮔﻔﺖ ‪.‬‬ ‫ﻛﭙﻠﺮ ﺑﻪ زودي ﭘﺲ از ﻣﺮگ از ﺧﺎﻃﺮه ﻫﺎ رﻓﺖ وﻫﻴﭻ ﻛـﺲ آﺛـﺎر او را ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻴﻜﺮد وﻟﻲ دوران اﻓﺘﺨﺎر او زﻣﺎﻧﻲ آﻏﺎز ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﻮﺗﻦ وﻻﭘـﻼس ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ ‪ .‬او ﺧﻮد ﻗﺒﻼً دراﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد ‪» :‬ﻣﻦ ﻛﺘﺎب ﺧﻮد را ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﻢ‬ ‫‪ ،‬ﺧﻮاه ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن آن ﻣﺮدان ﻓﻌﻠﻲ ﻳﺎ آﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺪارد ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺳﺎﻟﻬﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن واﻗﻌﻲ ﺧﻮد را ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻧﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺷـﺶ‬ ‫ﻫﺰار ﺳﺎل اﻧﺘﻈﺎر ﻛﺸﻴﺪ ﺗﺎ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮي ﺑﺮاي آﺛﺎر او ﭘﻴﺪا ﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫راﺑﺮت ﻛﺦ‬ ‫راﺑﺮات ﻛﺦ در ﻫﺎﻧﻮور ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ‪ .‬وي در ﺧﺎﻧﻮاده اي ﻛﻪ ﻗـﺒﻼً دوازده ﻓﺮزﻧـﺪ‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﮔﺸﻮد ‪ .‬او ﻳﻜﻲ از ﺳﻴﺰده ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﺪ ‪.‬‬ ‫راﺑﺮت ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺧﻮد را در ﮔﻮﺗﻴﻨﮕﺘﻦ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﻴﺪ ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1866‬درﺟﻪ ي دﻛﺘﺮي ﺧﻮدرا از داﺷﻨﮕﺎه ﮔﻮﺗﻴﻨﮕﻦ درﻳﺎﻓـﺖ ﻧﻤـﻮد ‪ .‬او‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﻜﺮوب ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻴﺮود ‪ .‬دراﺑﺘﺪاي ﻛﺎر راﺑﺮات‬ ‫ﻛﺦ ﻣﺜﻞ دﻳﮕﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺰرگ ‪ ،‬ﻧﺒﻮﻏﻲ در وي دﻳﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﺪ وﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ ﻓﻜﺮ‬ ‫ﻧﻴﻤﻜﺮد ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻴﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ روزي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﺎﺳـﺘﻮر ﻋﻠـﻢ ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺷﻨﺎﺳﻲ را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ واﺳﺎس ﻣﺤﻜﻢ ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺪ ‪ .‬او ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺑـﻮد‬ ‫ودوﺳﺖ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻜﺘﺸﻒ ﺷﻮد ‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﻤﺴﺮش ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ واﻳﺪه ي او ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ‬ ‫ﻣﻴﻜﺮد ‪ .‬درﺳﺎﻟﻬﺎي ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺮاح درارﺗﺶ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﻛﺎرﺷﺪ ‪ .‬راﺑﺮت ﻛﺦ‬ ‫در اﺑﺘﺪاي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺧﻮد ‪ ،‬ﺧﻮن ﺣﻴﻮان ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎري ﺧﺎﺻﻲ‬ ‫را ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار داد و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﺳﻴﻠﻬﺎﻳﻲ درآن ﺧﻮن وﺟﻮددارﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺑﺎﺳﻴﻠﻬﺎ ﺳﺮم ﺳﻴﺎه زﺧﻢ را ﻛﺸﻒ ﻛﺮد ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻳﻚ ﺑـﺎﻛﺘﺮي را ﺑـﻪ ﺑـﺪن‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﻮﺷﻲ اﻧﺘﻘﺎل داد وﻣﺮﺗﺒﺎً از ﻣﻮﺷﻲ ﺑﻪ ﻣﻮش دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮد ‪.‬دراﻳﻦ اﻧﺘﻘـﺎل ﻫـﺎ‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﻞ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد روﺑﻪ رو ﺷﺪ ‪.‬‬ ‫او ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻴﻜﺮوب را ﺧﺎرج از ﺑﺪن ﻣﻮود زﻧﺪه ﻛﺸﻒ ﻛﻨﺪ ‪.‬اﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎ ﺑـﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻴﻜﺮوب را درﺧﺎرج از ﺑﺪن ﻣﻮﺟﻮد زﻧـﺪه ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﻴﻜﺮدﻧـﺪ ‪ .‬او ﻧﺘﻴﺠـﻪ ي‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﻮد را در ﻣﺠﻠﻪ اي ﻣﻨﺘﺸﺮﻛﺮده وﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻴﺘﻮان ﺑـﺎ‬ ‫رﻧﮓ ﻛﺮدن ﻣﻴﻜﺮوب ﻫﺎ آﻧﻬﺎ را زﻳﺮ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد ‪ .‬او ﺑـﻪ واﺳـﻄﻪ‬ ‫ﻛﺸﻒ ﺧﻮد ‪ ،‬ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺸﻬﻮري ﺷﺪه ﺑﻮد ودﻳﮕﺮ ﮔﻤﻨﺎم ﻧﺒﻮد وﻫﻤﻪ اورا ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‬ ‫‪.‬‬ ‫ﻛﺦ اﺻﻮل وﻗﻮاﻋﺪي را ﺑﻨﻴﺎن ﻧﻬﺎد وﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد ﻛﻪ اﺑﺘﺪاﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﻜﺮوب را در ﺑﺪن‬ ‫ﺑﻴﻤﺎر ﺗﺸﺨﻴﺺ داد وﺳﭙﺲ آن را ﻛﺸﺖ داده ووارد ﺑـﺪن دﻳﮕـﺮي ﻛـﺮد ‪ ،‬اﮔـﺮ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎري اﺻﻠﻲ دوﺑﺎره ﺑﺮوز ﻛﺮد دراﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻴﺘﻮان ﻣﻴﻜﺮوب اوﻟﻴـﻪ را ﻋﺎﻣـﻞ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎري زا داﻧﺴﺖ ‪.‬‬ ‫وي در ﺳﺎل ‪ 1882‬ﻣﻴﻜﺮوب ﺳﻞ را ﻛﺸﻒ ﻛﺮد وﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ اﻇﻬﺎر ﻛـﺮد ﺗﻠﻘـﻴﺢ‬ ‫ﺳﺮم ﻣﻴﺘﻮان از ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪن ﺟﺎﻧﺪاران دﻳﮕﺮ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻴﻜﻬـﺎي ﺧـﺎص‬ ‫ﺧﻮد ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﻋﻔﻮﻧﻲ ﮔﺸﺖ ‪ .‬درﺳﺎل ‪ 1891‬رﻳﺎﺳﺖ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﻧﺴﺘﻴﺘﻮي اﻣﺮاض ﻋﻔﻮﻧﻲ را ﺑﺪﺳﺖ آورد ‪ .‬ﻛﺦ درﺳـﺎل ‪ 1893‬ﺑـﺮاي ﺗـﺸﺨﻴﺺ‬ ‫وﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي ﻃﺎﻋﻮن ووﺑﺎ ﺑﻪ آﺳﻴﺎﺳﻔﺮ ﻛﺮد ‪ .‬ﻛـﺦ در زﻣﻴﻨـﻪ ي ﺑﻴﻤـﺎري ﺧـﻮاب‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ را اﻧﺠﺎم داد وﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻴﻤﺎري ﺧﻮاب ﻣﮕﺲ ﺗﺴﻪ ﺗﺴﻪ ﻣـﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬او در ﺳﺎل ‪ 1905‬ﺑﻪ اﺧﺬ ﺟﺎﻳﺰه ي ﻧﻮﺑﻞ ﻧﺎﺋﻞ آﻣﺪ ‪ .‬ﻛﺦ در ﺳﺎﻟﻬﺎي اواﺧﺮ‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺮﺑﺎرش ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻴﻜﺮوب آن را ﻛﺸﻒ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪ ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺰرگ ﺟﻬﺎن در ‪27‬ﻣﻪ ﺳﺎل ‪ 1910‬دراﺛﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﺳـﻞ در ﺳـﻦ ‪65‬‬ ‫ﺳﺎﻟﮕﻲ دﻳﺪه از ﺟﻬﺎن ﻓﺮو ﺑﺴﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﭘﻴﺮ ﺳﻴﻤﻮن ﻻﭘﻼس‬ ‫ﭘﻴﺮ ﺳﻴﻤﻮن ﻻﭘﻼس در ‪ 23‬ﻣﺎرس ‪ 1749‬در ﺣﻮاﻟﻲ »ﻳﻮن ﻟﻮك « ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‬ ‫‪ .‬ﭘﺪرش دﻫﻘﺎن ﻓﻘﻴﺮي ﺑﻮد واز ﻛﻮدﻛﻲ ﺧﻮدش اﻃﻼﻋﻲ دردﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ‪ .‬ﻻﭘﻼس‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮﺛﺮﺗﺮﻳﻦ داﻧﺸﻮران درﻃﻮل ﺗـﺎرﻳﺦ ﻣﻴﺒﺎﺷـﺪ ‪ .‬او ﺑـﻪ ﻣﺤـﺾ اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫رﻳﺎﺿﻴﺪان ﻣﺸﻬﻮري ﺷﺪ و اﻓﺘﺨﺎراﺗﻲ ﻛﺴﺐ ﻧﻤﻮد اﺻﻞ وﻧﺴﺐ ﺧﻮد را ﻣﺨﻔﻲ ﻧﮕﺎه‬ ‫ﻣﻴﺪاﺷﺖ ﻣﺸﻬﻮراﺳﺖ ﻛﻪ ﻻﭘﻼس ﺑﺮاي ﻣﻼﻗـﺎت داﻻﻣﺒـﺮ رﻳﺎﺿـﻴﺪان ﺑـﺎارزش ‪،‬‬ ‫درﻳﻜﻲ ازروزﻫﺎي ﺳﺎل ‪ 1770‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ي او ﻣﻴﺮود وﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻴﺪﻫﺪ ﻛﻤﻚ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ازﻃﺮف رﻳﺎﺿﻴﺪان ﺑﺰرگ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او ﻧﻤﻴﺸﻮد ‪.‬‬ ‫ﻻﭘﻼس ﻣﺄﻳﻮس ﻧﻤﻴﺸﻮد وﻧﺎﻣﻪ اي ﺑﺮاي داﻻﻣﺒﺮ ﻣﻴﻔﺮﺳﺘﺪ ودرآن اﻓﻜـﺎر ﺧـﻮﻳﺶ‬ ‫رادرﺑﺎره ي اﺻﻞ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺷﺮح ﻣﻴﺪﻫﺪ ‪.‬داﻻﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‬ ‫را اﺣﻀﺎر ﻣﻴﻜﻨﺪ وﺑﻪ اوﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮﺻـﻴﻪ وﺳـﻔﺎرش‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺛﺮ ﻧﻤﻴﺪﻫﻢ وﻟﻲ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن ﺧﻮد وﺳـﻴﻠﻪ ي ﺧـﻮﺑﻲ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫آوردﻳﺪ ‪ ،‬داﻻﻣﺒﺮ ﻓﻮراﻻﭘﻼس را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﺳﺘﺎد ﻣﺪرﺳﻪ ي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﭘﺎرﻳﺲ اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬درﻣﺮﺣﻠﻪ ي اول ﻻﭘﻼس ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ درﺑﺎره ي ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﺴﺎب اﻧﺘﮕـﺮال ‪،‬‬ ‫اﺧﺘﺮﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬رﻳﺎﺿﻲ‪ ،‬ﻛﻴﻬﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ي ﺑﺎزي ﻫﺎب ﺑﺨﺖ آزﻣﺎﻳﻲ و ﻋﻠﻴﺖ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮد‪ .‬دراﻳﻦ دوره ﺳﺎزﻧﺪه ‪ ،‬وي ﺳﺒﻚ وﻣﻮض ﻓﻠﺴﻔﻲ و ﺑﺮﺧﻲ ﺷﻴﻮه ﻫـﺎي‬ ‫رﻳﺎﺿﻲ ﺧﻮد را ﺳﺎﺧﺘﻪ وﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻛﺮد وﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اي ﺑﺮاي ﭘﮋوﻫﺸﻲ دردو زﻣﻴﻨـﻪ –‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻت وﻣﻜﺎﻧﻴﻚ آﺳﻤﺎﻧﻲ – ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﻘﻴﻪ ي ﻋﻤﺮ را ﺑـﻪ ﻛـﺎر رﻳﺎﺿـﻲ‬ ‫درﺑﺎره ي آن ﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ‪.‬‬ ‫درﻣﺮﺣﻠﻪ ي دوم درﻫﺮ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻋﺪه رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ وﺑﻌﺪﻫﺎ آﻧﻬﺎ را در رﺳﺎﻟﻪ ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺧﻮد ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺳﻤﺎوي )‪-1799‬‬ ‫‪ (1825‬وﻧﻈﺮﻳﻪ ي ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ اﺣﺘﻤﺎﻻت )‪ (1812‬ﮔﻨﺠﺎﻧﻴﺪ ‪ .‬اﻃﻼع از ﺑﺨـﺶ اﻋﻈـﻢ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي ﺷﻴﻮه ﻫﺎي رﻳﺎﺿﻲ اي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ او درآن زﻣﺎن ﻳﺎ‬ ‫ﻗﺒﻞ از آن ‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد آورده واﺑﺪاع ﻛﺮده ﺑﻮد ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺗﻮاﺑـﻊ‬ ‫ﻣﻮﻟﺪ ‪ ،‬ﻛﻪ ازآن ﭘﺲ ﺑﻨﺎم وي ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪﻧﺪ ‪ .‬ﺑﺴﻂ ‪ ،‬ﻛـﻪ آن ﻧﻴـﺰ درﻧﻈﺮﻳـﻪ ي‬ ‫دﺗﺮﻣﻴﻨﺎن ﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم وي ﮔﺮدﻳﺪ ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﺳﻴﺪن ﺑﻪ راه ﺣـﻞ‬ ‫ﻫﺎي ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ دراﻧﺘﮕﺮال ﮔﻴﺮي ﻋﺒﺎرﺗﻬﺎي اﺧﺘﺮ ﺷﻨﺎﺳﻲ وﺗﺎﺑﻊ ﮔﺮاﻧﺸﻲ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺎ دﺧﺎﻟﺖ ﭘﻮاﺳﻮن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻊ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﺮق وﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ‬ ‫درآﻣﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻃﻲ ﻫﻤﻴﻦ دوره ﺑﻮد ﻛﻪ ﻻﭘﻼس ﺑﻪ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺣﻮزه ي ﻋﻼﻳﻘﺶ ﻳﻌﻨـﻲ‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﻻووازﻳﻪ درزﻣﻴﻨﻪ ي ﻧﻈﺮﻳﻪ ي ﮔﺮﻣـﺎ ﺑـﻮد‪ ،‬وارد ﮔﺮدﻳـﺪ‬ ‫وﺗﺎﺣﺪودي درﻧﺘﻴﺠﻪ ي آن ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻮد ﻛﻪ وي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از اﻋﻀﺎي ﻣـﻮﺛﺮ‬ ‫ﺣﻠﻘﻪ ي دروﻧﻲ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ي ﻣﻮردﺗﻮﺟﻪ ﻻﭘﻼس دﻧﺒﺎل ﻧﻤﻮدن ﻛﺎر ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺑـﻮد ‪ ،‬زﻳـﺮا ﻧﻴـﻮﺗﻦ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن اﺻﻠﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ آﺳﻤﺎﻧﻲ را ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد وﻻﭘـﻼس ﻣﻴﺨﻮاﺳـﺖ اﻳـﻦ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫رادرﻣﻮرد ﺗﻤﺎم اﺟﺴﺎم ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ي ﺷﻤﺴﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪ .‬ﻻﭘﻼس ﺷﺮوع ﺑـﻪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺳﻴﺎرات ﻛﺮد ﺗﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺟﺴﺎم ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ اﺟﺴﺎم ﺗـﺎﺑﻊ‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻛﻪ ﻻﭘﻼس ﻧﺰد ﺧﻮد ﻣﻄﺮح ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻣﻮﺿﻮع ﺛﺒﺎت دﺳﺘﮕﺎه ﺷﻤـﺴﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺑﻪ وﺿﻌﻲ ﻛﻪ داراﺳﺖ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﺎه روي زﻣﻴﻦ ﺳﻘﻮط ﻣﻴﻜﻨﺪ‬ ‫وﺳﻴﺎرات ﺑﺮﺟﺮم ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪه وﻣﻌﺪوم ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ ‪.‬ﻧﻴﻮﺗﻦ ﻫﻢ اﻳﻦ ﺳﺌﻮال را‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻛﺮده ﺑﻮد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻬﮕﺎﻫﻲ دﺳﺖ ﺧﺪاوﻧـﺪ در‬ ‫ﻛﺎر ﺑﻴﺎﻳﺪ وﺣﺮﻛﺎت آن ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺎدي ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ ‪ .‬وﻟﻲ ﻻﭘﻼس ﮔﻔﺖ اﮔـﺮ‬ ‫ﭼﻪ وﺿﻊ ﺳﻴﺎرات ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ وﻟﻲ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻨﺎوﺑﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻻﭘﻼس ﺗﻤﺎم اﻳﻦ اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان » ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ آﺳﻤﺎﻧﻲ « ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﺳـﺎﺧﺖ‬ ‫وﻟﻲ ﭼﻮن ﻓﻬﻢ ﻣﻄﺎﻟﺒﺶ ﺑﺮاي ﻫﻢ ﻛﺲ ﻣﻘﺪور ﻧﺒﻮد ﻟﺬا ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﺘﺎﺑﻲ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻋﺎدي ﻫﻢ از آن ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﮔﺮدﻧﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﺷﺮح‬ ‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ « ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ‪.‬‬ ‫ﻻﭘﻼس ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﺠﻮم ورﻳﺎﺿﻴﺎت ‪ ،‬اﺳﺘﺎدي ﻋﺎﻟﻲ ﻗـﺪر در ﻋﻠـﻢ ﻓﻴﺰﻳـﻚ ﺑـﻮد‬ ‫ودرﺑﺎره ي ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺋﻴﻦ واﻧﺘﺸﺎر اﻣﻮاج ﺻﻮﺗﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي ﻓﺮاواﻧﻲ داﺷﺖ ‪.‬از‬ ‫ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ آﺛﺎر ﻻﭘﻼس »ﺗﺌﻮري ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ اﺣﺘﻤﺎﻻت « را ﻛﻪ درﺳـﺎل ‪ 1812‬ﻧﻮﺷـﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ ﻣﻴﺘﻮان ﻧﺎم ﺑﺮد ‪ .‬ﻻﭘﻼس ﻛﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪي ﺑﻲ ﻫﻤﺘﺎ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﭘﻲ درﭘﻲ ﻋﻮض ﻣﻴﺸﺪﻧﺪ ﺗﻤﻠﻖ ﻣﻴﮕﻔﺖ و از آن ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻴﻜﺮد ‪ .‬درﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺗﺎ زاﻧﻮ ﺗﻌﻈﻴﻢ ﻣﻴﻜﺮد وﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﺘﻠﻬﺎ ﺑﻮد ﻛـﻪ از ﻃـﺮف‬ ‫اﻣﭙﺮاﻃﻮر ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﻬﺎي ﻛﻨﺖ )ﺳﻨﺎﺗﻮر( رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ ‪.‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ وﻗﺘﻲ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن اﺳﻴﺮ ﺷﺪ ﺑﻪ اوﭘﺸﺖ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻋـﺰﻟﺶ رأي داد و ﺧـﻮد را در‬ ‫داﻣﺎن ﻟﻮﺋﻲ ﻫﻴﺠﺪﻫﻢ اﻧﺪاﺧﺖ واز ﻃﺮف او ﺑﻪ ﺳﻤﺖ رﺋـﻴﺲ ﻛﻤﻴﺘـﻪ ي ﺗﺠﺪﻳـﺪ‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻼت ﻣﺪرﺳﻪ ي ﭘﻠﻲ ﺗﻜﻨﻴﻚ و ﻋﻀﻮ ﺳﻤﺖ ﻣﺠﻠﺲ اﻋﻴﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻻﭘﺎس ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ اوﺻﺎف ﺟﻮاﻧﺎن را ﺗﺸﻮﻳﻖ وﻛﻤﻚ ﻣﻴﻜﺮد ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛـﻪ وﻗﺘـﻲ‬ ‫ﻳﻜﻲ از اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ﺟﻮان ﻧﺎﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻨﺎم »ﺑﻴﻮ« از ﻃﺮف آﻛﺎدﻣﻲ ﻣﻮرد ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ ‪ ،‬او را ﻧﺰد ﺧﻮد ﺧﻮاﻧﺪ و ﻣﻌﻠﻮم ﮔﺮدﻳﺪ ﻻﭘﻼس ﻗﺒﻼً اﻳﻦ اﻛﺘﺸﺎف را ﻣـﻮرد‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮارداده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻻﭘﻼس اواﺧﺮ ﻋﻤﺮ را در » آرﻛﻮري« ﻧﺰدﻳﻚ ﭘﺎرﻳﺲ در ﻋﻤﺎرت ﻳﻴﻼﻗﻲ ﺧﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺮﺗﻮﻟﻪ ﺑﻮد ﮔﺬراﻧﻴﺪ ‪ .‬او روز ﭘﻨﺠﻢ ﻣﺎرس ‪ 1828‬در ‪ 78‬ﺳﺎﻟﮕﻲ درﮔﺬﺷﺖ‬ ‫درﺣﺎﻟﻴﻜﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﺣﺮف او اﻳﻦ ﺑﻮد ‪» :‬آﻧﭽﻪ ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ ﻧـﺎﭼﻴﺰ و آﻧﭽـﻪ ﻧﻤﻴـﺪاﻧﻴﻢ‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ ووﺳﻴﻊ اﺳﺖ ‪«.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫آﻧﺘﻮان ﻟﻮران ﻻووازﻳﻪ‬ ‫آﻧﺘﻮان ﻟﻮران ﻻووازﻳﻪ در ‪ 26‬اوت ‪ 1743‬درﭘﺎرﻳﺲ از ﭘﺪر وﻣـﺎدري ﺛﺮوﺗﻤﻨـﺪ‬ ‫وﻣﺮﻓﻪ زاده ﺷﺪ ‪.‬او زﻳﺮ ﻧﻈﺮ اﺳﺘﺎداﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ‪ ،‬ﻧﺠﻮم ‪ ،‬ﮔﻴـﺎه ﺷﻨﺎﺳـﻲ ‪ ،‬ﺷـﻴﻤﻲ ‪،‬‬ ‫وزﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،‬را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم دوره ي ﺣﻘﻮق ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﻮم ﮔﺮاﻳﻴﺪ وﺳﻪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ در آن ﻫﻨﮕﺎم‬ ‫ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻲ ‪ 25‬ﺳﺎه ﺑﻮد ﺑﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎن ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻋﻠـﻮم ﺑﺮﮔﺰﻳـﺪه ﺷـﺪ ‪.‬‬ ‫ﻻووازﻳﻪ ﻛﻪ درﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار ﺷﻴﻤﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﻮد ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺳﻨﺠﺶ‬ ‫ﺗﻮأم ﺑﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي ﺻﺤﻴﺢ را ﭘﺎﻳﻪ و اﺳﺎس اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﻗﺮارداد‪ .‬وي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛـﺴﻲ‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺮازو را ﺟﻬﺖ ﺳﻨﺠﺶ وﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻓﻌﻞ واﻧﻔﻌﺎﻻت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ درآزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه‬ ‫وارد ﻛﺮد ‪ .‬ﻗﺒﻞ از او داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺷﻴﻤﻲ درﻣﻮرد ﺳـﻮﺧﺘﻦ ‪ ،‬ﻋﻘﻴـﺪه ي ﻋﺠﻴﺒـﻲ‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ و آﻧﺮا اﻳﻦ ﻃﻮر ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ » ﺟﺴﻢ ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ داراي ﻣـﺎده اي‬ ‫اﺳﺖ ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻟﻮژﺳﺘﻴﻦ وﭼﻮن ﺟﺴﻢ ﻣﺸﺘﻌﻞ ﺷﻮد ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺎده از آن ﺧـﺎرج‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺟﺴﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘـﺪار ﺑﻴـﺸﺘﺮي از اﻳـﻦ ﻣـﺎده‬ ‫درﺑﺮدارد و ﺷﻌﻠﻪ ﻫﻤﺎن ﻓﻠﻮژﻳﺴﺘﻴﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺟﺴﻢ ﻣﺘﺼﺎﻋﺪ ﻣﻴﮕﺮدد«‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ‪ ،‬ﻗﺪﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺟﺴﻤﻲ در ﻫﻮا ﻣﻴﺴﻮزد ﺳﺒﻜﺘﺮ‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد زﻳﺮا ﻣﺎده ي ﻓﻠﻮژﻳﺴﺘﻴﻦ آن ﺧﺎرج ﻣﻴﮕـﺮدد‪.‬اﻳـﻦ ﻧﻈﺮﻳـﻪ ي ﻧﺎدرﺳـﺖ‬ ‫ﺳﺮاﺳﺮﻗﺮن ‪ 18‬را ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﻣﺴﻤﻮم ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ‪ .‬وﺣﺘﻲ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺰرگ ﻧﻴﺰ ﺑﺪان‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﭘﺮﻳﺴﺘﻠﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﮔﺎز اﻛﺴﻴﮋن را ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻬﻴﻪ‬ ‫ﻧﻤﻮد آن را » ﻫﻮاي ﺑﺪون ﻓﻠﻮژﻳﺴﺘﻴﻦ « ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ‪.‬‬ ‫ﻻووازﻳﻪ ﻛﻪ ﺷﻴﻤﻴﺪان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اي ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ اﺳـﺖ اﻣﻜـﺎن درك و ﺷـﻨﺎﺧﺖ‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﮔﺎزي ﺷﻜﻞ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد ‪.‬دردوران ﺳﻠﻄﻪ ي »ﻧﻈﺮﻳﻪ ي آﺗـﺶ زاﻳـﻲ«‬ ‫)ﻧﻈﺮﻳﻪ اي ﻛﻪ درﺑﺎﻻ ذﻛﺮ ﺷﺪ( وﺳﺎﻳﻞ ﺗﺠﺮﺑﻲ زﻳﺎدي ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳـﺒﺐ‬ ‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﺷﻴﻤﻲ ﺷﺪﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻋﺘﺒﺎر اﻳﻦ ﺗﺤـﻮﻻت ﻣـﺪﻳﻮن‬ ‫زﺣﻤﺎت ﻻووازﻳﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ درك درﺳﺘﻲ از اﻛﺴﻴﮋن را ﻣﻴﺴﺮ ﻛﺮد ‪.‬‬ ‫اﻧﮕﻠﺲ ‪ f.engels‬ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﻻووازﻳﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ و ﺿـﺪ ﻓﻠﻮژﻳـﺴﺘﻮن‬ ‫اﻓﺴﺎﻧﻪ اي را در اﻛﺴﻴﮋﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺮﻳﺴﺘﻠﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آورده ﺑـﻮد ﺑﻴﺎﺑـﺪ ودرﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫ﻗﺎدرﺑﻮد ﻛﻞ ﻧﻈﺮﻳﻪ ي آﺗﺶ زاﻳﻲ را از ﭘﺎ درآورد اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ آﺗﺶ زا را ازﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد ‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ آن ﻧﻈﺮﻳﺎت ﭘﺎﺑﺮﺟـﺎ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﻓﻘﻂ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻴﺎﻧﺸﺎن واروﻧﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدواز ﻛﻠﻤﻪ ي ﻓﻠﻮژﻳﺴﺘﻴﻚ ﺑﻪ ﻋﺒﺎراﺗﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻛﻪ اﻛﻨﻮن درزﺑﺎن ﺷﻴﻤﻲ اﻋﺘﺒﺎردارﻧﺪ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد وﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻋﺘﺒﺎرﺷـﺎن‬ ‫ﺣﻔﻆ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫راه ﻻووازﻳﻪ ﺑﺮاي ﻛﺸﻒ اﻛﺴﻴﮋن ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﺮ از راه دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻋﺼﺮاﻧﺶ ﺑﻮد‬ ‫‪.‬دراﻏﺎز اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪﻓﺮاﻧﺴﻮي ﻧﻴﺰ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ي اﺗﺶ زاﻳﻲ داﺷﺖ وﻟﻲ ﻫﺮ‬ ‫ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻣﻴﺮﺳﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻛﻨﺎره ﻣﻴﮕﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫دراول ﻧﻮاﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪1772‬ﺷﺮح ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺗﺶ درزﻣﻴﻨﻪ ي اﺣﺘﺮاق ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ در‬ ‫ﻫﻮا را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬وزن ﻫﻤﻪ ي ﻣﻮاد از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻠـﺰات ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاﺛﺮ اﺣﺘﺮاق وﺳﻮﺧﺘﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻨﻴﻦ واﻛﻨﺸﻬﺎ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻘﺪارزﻳﺎدي ﻫﻮا داﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﻻووازﻳﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ﻛﺮد وﮔﻔـﺖ ‪» :‬ﻫـﻮا‬ ‫ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ﮔﺎزﻫﺎي ﺑﺎ ﺧﻮاص ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﻴﻦ ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﻮاد ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺘﻲ‬ ‫از آن ﺑﺎ ﻣﺎده ي ﺳﻮزﻧﺪه ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻴﺸﻮد«‬ ‫دراﻏﺎز ‪ ،‬ﻻووازﻳﻪ اﻳﻦ ﺟﺰء از ﻫﻮا را ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻫﻮاي ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻼك ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮد وﻟﻲ ﺑـﻪ‬ ‫زودي ﻣﺘﻮﺟﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮد ﺷﺪ ‪ .‬درﻓﻮرﻳﻪ ﺳﺎل ‪ 1774‬اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪﻓﺮاﻧﺴﻮي ﻣﺘﻮﺟﻪ‬ ‫ﺷﺪ ﻛﻪ آن ﻗﺴﻤﺖ از ﻫﻮا ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮاد در ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻮﺧﺘﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻴﺸﻮد ﻣﻨﺎﺳـﺒﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﺟﺰء ﻫﻮا ﺑﺮاي ﺗﻨﻔﺲ اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻻووازﻳﻪ رودرروي اﻛﺴﻴﮋن ﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫‪،‬وﻟﻲ از اﻋﻼم ﻛﺸﻒ ﮔﺎز ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻮدداري ﻛﺮد زﻳﺮا ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ ﭼﻨـﺪ ﺗﺠﺮﺑـﻪ ي‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ‪.‬‬ ‫دراﻛﺘﺒﺮ ﺳﺎل ‪ 1774‬ﭘﺮﻳﺴﺘﻠﻲ ﻛﺸﻒ ﺧﻮدرا ﺑﻪ ﻻووازﻳـﻪ ﮔـﺰارش ﻛـﺮد و اﻳـﻦ‬ ‫ﮔﺰارش ﻣﻔﻬﻮم واﻗﻌﻲ ﻛﺸﻒ ﻻووازﻳﻪ را ﺑﺮاي ﺧﻮدش روﺷﻦ ﻛﺮد ‪ ،‬وي ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺎ اﻛﺴﻴﺪ ﻗﺮﻣﺰ ﺟﻴﻮه ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻮد ﭘﺮداﺧﺖ ‪.‬‬ ‫در اورﻳﻞ ‪ 1775‬ﻻووازﻳﻪ ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان » ﻳﺎدداﺷﺘﻲ درﺑـﺎره ي ﻃﺒﻴﻌـﺖ‬ ‫ﻣﺎده اي ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻓﻠﺰات ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻴﺸﻮد وﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﻣﺎده‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﻣﻴﺸﻮد « ﺑﻪ آﻛﺎدﻣﻲ ﻋﻠﻮم ﻓﺮاﻧﺴﻪ داد‪ .‬درواﻗﻊ اﻳﻦ ﻛﻒ اﻛﺴﻴﮋن ﺑـﻮد‬ ‫‪.‬ﻻووازﻳﻪ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻫﻮا را ﭘﺮﻳﺴﺘﻠﻲ وﺷﻴﻞ و ﺧﻮدش ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻛﺸﻒ ﻛﺮده اﻧﺪ ‪ .‬اﺑﺘﺪا وي آن را ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮﻳﻦ ﻫﻮا ﺑﺮاي ﺗﻨﻔﺲ ﻧﺎﻣﻴﺪ وﻟﻲ‬ ‫ﺑﻌﺪ ﻧﺎﻣﺶ را » ﻫﻮاي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺨﺶ ﻳﺎ ﺗﻮاﻧﺒﺨﺶ « ﮔﺬاﺷﺖ ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﻻووازﻳﻪ ﺑﺎ درﻛﻲ ﻛﻪ از ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻛـﺮده‬ ‫ﺑﻮد ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪزه ﺑﺮ ﻫﻤﺰﻣﺎﻧﺎﻧﺶ ﭘﻴﺸﻲ ﮔﺮﻓﺖ ‪.‬درﻣﺮﺣﻠﻪ ي ﺑﻌﺪي داﻧـﺸﻤﻨﺪﻣﺰﺑﻮر‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ » ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮﻳﻦ ﻫﻮا ﺑﺮاي ﺗـﻨﻔﺲ « ﻳﻜـﻲ از ﻣـﻮاد ﺑﻨﻴـﺎﻧﻲ‬ ‫درﺳﺎﺧﺖ اﺳﻴﺪﻫﺎﺳﺖ ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﻤﻪ اﺳﻴﺪﻫﺎﺳﺖ ‪.‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻛﻪ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮده اﺳﺖ )وﻗﺘﻲ اﺳﻴﺪﻫﺎي ﺑﺪون اﻛﺴﻴﮋن ﻫﺎﻟﻮژﻧـﻪ ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ ( وﻟﻲ در ﺳﺎل ‪ 1779‬ﻻووازﻳﻪ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ را در ﻧﺎم ﮔﺎز ﻛﺸﻒ‬ ‫ﺷﺪه ﺑﮕﻨﺠﺎﻧﺪ وازآن ﭘﺲ اﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ را اﻛﺴﻴﮋن )‪ (oxygen‬ﻧﺎﻣﻴﺪ ﻛـﻪ از ﻛﻠﻤـﻪ‬ ‫ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ »اﺳﻴﺪﺳﺎز« ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫اﻧﮕﻠﺲ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ »ﭘﺮﻳﺴﺘﻠﻲ وﺷﻴﻞ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺪاﻧﻨـﺪ دﺳـﺖ روي اﻛـﺴﻴﮋن‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ آن ﻫﺎ را ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮدﻧﺪ« وﮔﺮﭼﻪ ﻻووازﻳﻪ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ اﻋﺘﺮاف‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ اﻛﺴﻴﮋن را ﻫﻤﺰﻣﺎن وﻣﺴﺘﻘﻞ از آن دو ﻧﻔﺮ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻜﺮده ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻛﻪ آن دو ﻧﻔﺮ ﻧﻤﻲ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي را ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻻووازﻳـﻪ را ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻛﺎﺷﻒ اﻛﺴﻴﮋن ﺷﻨﺎﺧﺖ‬ ‫ﻻووازﻳﻪ رﺳﺎﻟﻪ ي ﻣﻌﺮوﻓﻲ ﻧﻴﺰ در ﺑﺎب اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻮﺳـﻮم ﺑـﻪ »ﺛﺮوﺗﻬـﺎي‬ ‫زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻓﺮاﻧﺴﻪ « ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ي ﺗﺤﺮﻳﺮ درآورد ‪.‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺒﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺒﺤﺚ اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬ ‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم آﻧﺘﻮان ﻻووازﻳﻪ درﺳﺎل ‪ 1794‬دردادﮔﺎه اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ژان ﺑﺎﺗﻴﺴﺖ‬ ‫ﻛﻮﻓﻦ ﻫﺎل ﺑﻪ ﺟﺮم ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﻫﻤﺮاه ﭼﻨﺪﺗﻦ دﻳﮕﺮ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺗﻴﻐﻪ ﮔﻴﻮﺗﻴﻦ ﺷﺪ در‬ ‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ‪ 51‬ﺳﺎل ﺳﻦ داﺷﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻻووازﻳﻪ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﮔﻔﺖ ‪:‬‬ ‫» آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮﻳﺪن ﺳﺮ او ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ وﻗﺖ ﺻﺮف ﻛﺮدﻧﺪ وﻟﻲ ﺷـﺎﻳﺪ ﻳﻜـﺼﺪ‬ ‫ﺳﺎل زﻣﺎن ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺳﺮ دﻳﮕﺮي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ او ﺑﻮﺟﻮد آورد«‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫دﻳﻤﻴﺘﺮي اﻳﻮاﻧﻮﻳﭻ ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ‬ ‫دﻳﻤﻴﺘﺮي اﻳﻮاﻧﻮﻳﭻ ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ در ﻫﻔﺘﻢ ﻓﻮرﻳﻪ ‪ 1834‬درﺷﻬﺮ »ﺗﻮﺑﻮﺳـﻚ« واﻗـﻊ در‬ ‫روﺳﻴﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ‪.‬وي در ﺳﺎل ‪ 1869‬دﻛﺘﺮ ﻋﻠﻮم و اﺳﺘﺎد ﺷـﻴﻤﻲ داﺷـﻨﮕﺎه ﺷـﺪ‬ ‫ودرﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ازدواج ﻛﺮد ‪.‬دراﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻓﻘﻂ ﺷـﺼﺖ و ﺳـﻪ ﻋﻨـﺼﺮ از ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺷﻴﻤﻴﺪان ﻫﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ در اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﻮاص ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗـﺎﺑﻌﻲ از ﺟـﺮم‬ ‫اﺗﻤﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ ‪.‬ﺑﺪون ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻨﺎوﺑﻲ ﻧﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ ﺧـﻮاص ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬ ‫ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺴﺮ ﺑﻮد وﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﻘﺪان ﻳﺎ ﻏﻴﺒﺖ ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻲ ﺷﺪ ﭘﻲ ﺑﺮد‪ .‬ﻛﺸﻒ‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻨﻮط ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه وﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﺎري ﺑﺨﺖ ‪ ،‬ﻣـﺪاوﻣﺖ وﻳـﺎ‬ ‫ﭘﻴﺶ داوري ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺸﻒ ﻋﻨﺎﺻﺮ دﻳﺪ ﻣﻴﺸﺪ ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻨﺎوﺑﻲ راه ﺟﺪﻳﺪي در اﻳﻦ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ ﮔﺸﻮد ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ از اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺎ آن ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺳﻴﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪،‬‬ ‫زﻣﺎن ﺣﺪس زدن وود ﻋﻨﺎﺻﺮ و ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻲ ﺧﻮاص ﻣﻬﻢ ﺷﺎن ﻓﺮا رﺳـﻴﺪه اﺳـﺖ ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ﺗﻨﺎوﺑﻲ ﭘﺎﻳﻪ اي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﺪ ﺣﺘﻲ ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ ﺟﺪول ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪاد ﻛﻪ‬ ‫در ﭼﻪ ﺟﺎ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻜﺎن ﺧﺎﻟﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻌﺪاً اﺷﻐﺎل ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫از ﺧﻮاص ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻮار اﻳﻦ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎي ﺧﺎﻟﻲ ‪ ،‬ﻣﻲ ﺷﺪ ‪ .‬ﺧـﻮاص ﻣﻬـﻢ‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﺎﺷﻨﺎس را ﺗﺨﻤﻴﻦ زد و ﭼﻨﺪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ي ﻣﻘﺪاري آﻧﻬﺎ )ﺟﺮﻣﻬـﺎي اﺗﻤـﻲ ‪،‬‬ ‫ﭼﮕﺎﻟﻲ ‪،‬ﻧﻘﻄﻪ ي ذوب و ﻧﻘﻄﻪ ي ﺟﻮﺷﺶ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﻬﺎ را ( ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴـﺮي‬ ‫ﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﭼﻨﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ رﻳﺎﺿﻲ ﺳﺎده ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺒﺤﺮ ﻛﺎﻓﻲ در ﺷﻴﻤﻲ داﺷﺖ ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ از اﻳﻦ ﺗﺒﺤﺮ ﺑﺮﺧـﻮردار‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ آن ﺑﺎ ﺗﻼش ﻋﻠﻤﻲ و اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻨﺎوﺑﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭘﻴـﺸﮕﻮﻳﻲ‬ ‫ﻫﺎي درﺧﺸﺎﻧﻲ درﺑﺎره ي وﺟﻮد و ﺧﻮاص ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ را اراﺋـﻪ دﻫـﺪ ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﺟﺪوﻟﻲ درﺳﺖ ﻛﺮد و ﺷﺼﺖ وﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‬ ‫راﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺟﺮم اﺗﻤﻴﺸﺎن د رﺟﺪول ﻗﺮارداد ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﺳﻄﺮﻫﺎي ﺟﺪول‬ ‫ﻳﻜﻲ ﻧﺒﻮد ‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﺳﻄﺮ ﭘﻨﺠﻢ ‪ 32‬ﻋﻨﺼﺮ داﺷﺖ ‪ ،‬درﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺳﻄﺮ ﺷﺸﻢ ﻓﻘﻂ ﺷـﺎﻣﻞ ‪6‬‬ ‫ﻋﻨﺼﺮ ﺑﻮد ‪.‬وﻟﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻛﻪ ﺧﻮاص آﻧﻬﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻢ ﺑﻮد ‪ ،‬دراﻳﻦ ﺟﺪول ﻧﺰدﻳﻚ ﻫﻢ‬ ‫ﻗﺮارداﺷﺘﻨﺪ وﺑﺪﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﻣﻘﺪاري از ﺧﺎﻧـﻪ اي ﺟـﺪول ﺧـﺎﻟﻲ ﻣﺎﻧـﺪ‪.‬ﻣﻨـﺪﻟﻴﻒ‬ ‫درﻣﻮردﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑـﻪ ﻋﻨﺎﺻـﺮي‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫وي اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ را درﺳﺎل ‪ 1869‬ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ي ﺷﻴﻤﻲ روﺳﻴﻪ اراﺋﻪ ﻧﻤـﻮد ‪ .‬ﺟـﺪول‬ ‫ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ وﺟﻮد ‪ 92‬ﻋﻨﺼﺮ را ﻣﻴﻨﻤﻮد ﺟﺰ »ﻟﻮﺗﺮﻣﺎﻳﺰ« ﻛﻪ ﻳـﻚ ﺳـﺎل‬ ‫ﺑﻌﺪاز ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ ﺟﺪوﻟﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺟﺪول ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ اﻧﺘﺸﺎر داده ﺑـﻮد ‪ ،‬ﻃﺮﻓـﺪاري‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻫﺎي ﻋﺠﻴﺐ ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ زﻣﺎن درازي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫در ﻫﻤﻪ ي ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺷﻴﻤﻲ در آﻣﺪه ﺑﻮد و ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺘﺎب ﺷﻴﻤﻲ وﺟﻮددارد ﻛﻪ درآن‬ ‫از اﻛﺎآﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم واﻛﺎﺑﻮر و اﻛﺎﺳﻴﻠﺴﻴﻢ ﻳﺎد ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﭘﺲ از ﻛﺸﻒ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺎﻣﻬﺎي ﮔﺎﻟﻴﻮم ‪ ،‬ﺳﻜﺎﻧﺪﻳﻮم وژرﻣﺎﻧﻴﻮم ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪﻧﺪ ‪.‬‬ ‫درﻣﻴﺎن ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮي ﻛﻪ ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮده ﺑﻮد اﻛﺎﺳﻴﻠﻴﻮم ﺑﻌﺪاز ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1887‬ﻛﺸﻒ ﺷﺪ وﻛﺸﻒ آن ﺑﻴﺶ از ﻛﺸﻒ دوﻋﻨﺼﺮ دﻳﮕﺮ ﻣﺮﻫﻮن ﻳﺎري ﺑﺨﺖ‬ ‫وﺗﺼﺎدف ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﻮد درواﻗﻊ ﻛﺸﻒ ﮔﺎﻟﻴﻮم ﺗﻮﺳﻂ »ﺑﻮاﺑﻮدران « )‪ (1875‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ روﺷﻬﺎي ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺠﻲ اش ﺑﻮد وﺟﺪا ﻛﺮدن ﺳﻜﺎﻧﺪﻳﻮم ﺗﻮﺳﻂ »ﻧﻴﻠﺴﻮن « و‬ ‫»ﻛﻠﻮ« )‪ ( 1879‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖ ﺧﺎﻛﻬﺎي ﻧﺎدر ﺑﻮد ﻛﻪ درآن زﻣـﺎن اوج‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫اﻧﺪك اﻧﺪك ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻲ ﻫﺎي ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ ‪ .‬آﺧﺮﻳﻦ ﺗﺄﻳﻴﺪ د رﻣﻮرد‬ ‫وزن ﻣﺨﺼﻮص ﺳﻜﺎﻧﺪﻳﻮم ﻓﻠﺰي ﺑﻮد در ﺳﺎل ‪» 1937‬ﻓﻴﺸﺮ « ﺷﻴﻤﻴﺪان آﻟﻤـﺎﻧﻲ ‪،‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺗﻬﻴﻪ ي ﺳﻜﺎﻧﺪﻳﻮم ﺑﺎدرﺟﻪ ي ﺧﻠﻮص ‪ %98‬ﺷﺪ ‪ .‬وزن ﻣﺨﺼﻮص آن ﺳـﻪ‬ ‫ﮔﺮم ﺑﺮ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺑﻮد ‪ .‬اﻳﻦ دﻗﻴﻘﺎً ﻫﻤﺎن رﻗﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫درﭘﺎﻳﻴﺰ ﺳﺎل ‪» 1879‬اﻧﮕﻠﺲ « ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﻲ ﺑﻪ دﺳـﺖ آورد ﻛـﻪ ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪﮔﺎﻧﺶ‬ ‫»روﺳﻜﻮ« و »ﺷﻮرﻟﻤﺮ«ﺑﻮدﻧﺪ ‪ .‬درآن ﻛﺘﺎب ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎرﺑـﻪ ﭘﻴـﺸﮕﻮﻳﻲ اﻛـﺎ‬ ‫آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ وﻛﺸﻔﺶ ﺗﺤﺖ ﻧﺎم ﮔﺎﻟﻴﻮم اﺷﺎره ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ .‬درﻣﻘﺎﻟﻪ اي‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ اﻧﮕﻠﺲ درﻛﺘﺎﺑﻲ ﻫﻢ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ ‪ ،‬اﺷﺎره ﺑﻪ ﻣﻄﻠﺐ آن ﻛﺘﺎب ﺷـﻴﻤﻲ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ وﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ :‬ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮدن ‪0‬ﻧﺎﺧﻮدآﮔـﺎه ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻤﻴﺖ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﮕﻞ ‪ ،‬واﻗﻌﻴﺖ ﻋﻠﻤﻲ اي را ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺗﻬـﻮر‬ ‫ﻓﻘﻂ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﻴﺎس ﺑﺎ ﻛﺎر »ﻟﻮرﻳﻪ« درﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اي ﻣﺪار ﺳﻴﺎره ي ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ي ﻧﭙﺘـﻮن‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎ اﻛﺘﺸﺎف آرﮔﻮن در ﺳﺎل ‪ 1894‬وﻫﻠﻴﻮم واﻳﻨﻜﻪ »راﻣﺰي« ﻧﻈﺮﻳﻪ ي‬ ‫ﺟﺪول ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ وﺟﻮد ﻧﺌﻮن و ﻛﺮﻳﭙﺘﻮن و ﮔﺰﻧﻮن را ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ ﻧﻤـﻮد ﺟـﺪول‬ ‫ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ ﺷﻬﺮت ﻋﺠﻴﺐ و ﻓﻮق اﻟﻌﺎده اي ﻛﺴﺐ ﻧﻤﻮد ‪ .‬دراﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﻮدﻛﻪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫آﻛﺎدﻣﻲ ﻫﺎي ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن )ﻏﻴﺮ از ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺧﻮدش ( او راﺑﻪ ﺧﻮد ﻋـﻀﻮﻳﺖ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫دﻋﻮت ﻧﻤﻮدﻧﺪ ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ ﻣﺮدي آزادﻳﺨﻮاه و ﻃﺮﻓﺪار ﺟﺪي ﺣﻘﻮق زن ﺑـﻮد‬ ‫وﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﻣﻮرد ﻟﻄﻒ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ در دوم ﻓﻮرﻳﻪ ‪ 1907‬در ﻫﻔﺘﺎدوﺳﻪ ﺳﺎﻟﮕﻲ در ﮔﺬﺷﺖ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃـﻮري ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ از ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺟﺪول ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ آن ﻳﻜﻲ ﭘﺲ‬ ‫از دﻳﮕﺮي ﺑﺎ ﻛﺸﻒ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭘﺮ ﻣﻴﺸﺪ و آﺧﺮﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ ي ﺧﺎﻟﻲ ﺟﺪول در ﺳﺎل ‪1938‬‬ ‫ﺑﺎ ﻛﺸﻒ آﻛﺘﻨﻴﻮم در ﭘﺎرﻳﺲ ﭘﺮ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺑﻴﻞ ﮔﻴﺘﺲ از ﻣﻠﻜﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻋﻨﻮان اﻓﺘﺨﺎري ﺷﻮاﻟﻴﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‬

‫ﻣﺠﻠﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻓﻮرﺑﺰ ﻛﻪ از ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ‬ ‫رود‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻣﻴﻠﻴﺎردرﻫﺎي ﺟﻬﺎن در ﺳﺎل ‪ 2005‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺠﻠﻪ‪ ،‬وﻳﻠﻴﺎم )ﺑﻴﻞ( ﮔﻴﺘﺲ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ‪ 49‬ﺳﺎﻟﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ و ﻣﺎﻟﻚ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﺪه ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي راﻳﺎﻧﻪ اي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ‬ ‫رود را ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ داراﻳﻲ ‪ 46.5‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮد ﺟﻬﺎن‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻞ ﮔﻴﺘﺲ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮي اﺧﺮاﺟﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎروارد اﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﻳﻬﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ‬ ‫در ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ و ﺧﺪﻣﺎت ﺷﻬﺮي آﻣﺮﻳﻜﺎ و راه آﻫﻦ ﺳﺮاﺳﺮي ﻛﺎﻧﺎدا‬ ‫ﻛﺮده و ‪ 27‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﻧﻴﺰ ﺻﺮف ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺧﻴﺮﻳﻪ ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﺎرزﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ آن‬ ‫ﺑﻨﻴﺎد ﺑﻴﻞ و ﻣﻠﻴﻨﺪا ﮔﻴﺘﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﻋﻔﻮﻧﻲ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻞ ﮔﻴﺘﺲ در ﺷﻬﺮ ﻣﺪﻳﻨﺎ در اﻳﺎﻟﺖ واﺷﻨﮕﺘﻦ در ﻏﺮب آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﻜﻮﻧﺖ دارد‪.‬‬ ‫وارن ﺑﺎﻓﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺛﺮوﺗﺶ ﺗﻨﻬﺎ ‪ 2.5‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻛﻤﺘﺮ از ﺑﻴﻞ‬ ‫ﮔﻴﺘﺲ ﺑﺮآورد ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دوﻣﻴﻦ ﻣﺮد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺟﻬﺎن ﻣﻌﺮﻓﻲ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وارن ﺑﺎﻓﺖ ‪ 74‬ﺳﺎل ﺳﻦ دارد و ﻛﺎر را از ﺳﻦ ﺳﻴﺰده ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روزﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻓﺮوش دوره ﮔﺮد آﻏﺎز ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫او ﻛﻪ در ﺷﻬﺮ اوﻣﺎﻫﺎ در اﻳﺎﻟﺖ ﻧﺒﺮاﺳﻜﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﻜﻮﻧﺖ دارد‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺻﺎﺣﺐ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻛﻼن در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از ﺑﻴﻤﻪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺎزار‬ ‫ﻗﺎﻟﻲ و ﺟﻮاﻫﺮات و ﻣﺒﻠﻤﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻓﻮرﺑﺰ ﻣﻘﺎم ﺳﻮم در ﻣﻴﺎن ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺟﻬﺎن را ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻫﻨﺪﻳﻬﺎي ﻣﻘﻴﻢ ﻟﻨﺪن ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺎم ﻻﻛﺸﻤﻲ ﻣﻴﺘﺎل داده و ﺛﺮوت او را ‪ 25‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر اﻋﻼم ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬وي ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻫﻨﺪي‪ ،‬ﭘﻮﻟﺪارﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮد اروﭘﺎ ﻧﻴﺰ ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻻﻛﺸﻤﻲ ﻣﻴﺘﺎل ﻛﻪ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺧﻮد را در ﻛﻠﻜﺘﻪ ﻫﻨﺪ اﻧﺠﺎم داده‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻫﻦ و ﻓﻮﻻد در ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻧﺎم ﻣﻴﺘﺎل اﺳﺘﻴﻞ را در اﺧﺘﻴﺎر دارد‪.‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴﺎردر دﻧﻴﺎ در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻓﻮرﺑﺰ‪ ،‬آﻟﺒﺮت ﻓﻮن ﺗﻮرن اوﻧﺪ ﺗﺎﻛﺴﻴﺰ ﻧﺎم‬ ‫دارد ﻛﻪ ‪ 21‬ﺳﺎﻟﻪ و از ﺗﺒﺎر ﺷﺎﻫﺰادﮔﺎن آﻟﻤﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺮوت او ﻛﻪ از ﭘﺪرش ﺑﻪ او ارث رﺳﻴﺪه و ﺗﺎ دو ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲ ﺷﻮد‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ اﻣﻼك ﻓﺮاوان و از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺰﮔﺘﺮﻳﻦ ﺟﻨﮕﻞ ﺧﺼﻮﺻﻲ اروﭘﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻲ ﻫﺰار‬ ‫ﻫﻜﺘﺎر وﺳﻌﺖ دارد و در آﻟﻤﺎن واﻗﻊ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﻮرﺑﺰ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده‪ ،‬اﻣﻴﺮ وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻃﻼل‪،‬‬ ‫ﺑﺮادرزاده ﻣﻠﻚ ﻓﻬﺪ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدي اﺳﺖ ﻛﻪ در رﻳﺎض‪ ،‬ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺳﻜﻮﻧﺖ دارد و ﺛﺮوﺗﺶ ‪ 23.7‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫او در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ در ﺟﻬﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﺮده و از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﺎﻛﻦ‬ ‫ﻣﻌﺮوﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ وي ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ ،‬ﻫﺘﻞ ﺳﺎووي در ﻟﻨﺪن و ﻫﺘﻞ ﻣﻮﻧﺘﻪ ﻛﺎرﻟﻮ ﮔﺮاﻧﺪ در‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﻮﻧﺎﻛﻮ در ﺟﻨﻮب ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻣﻴﺮ وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻃﻼل‪ ،‬ﺑﺮادرزاده ﭘﺎدﺷﺎه ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدي‪ ،‬ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫آﻟﻴﺲ واﻟﺘﻮن‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ دﺧﺘﺮ ﺳﺎم واﻟﺘﻮن‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻓﺮوﺷﮕﺎﻫﻬﺎي زﻧﺠﻴﺮه اي وال‬ ‫ﻣﺎرت در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻓﻮرﺑﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ زن ﺟﻬﺎن ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺛﺮوﺗﻲ‬ ‫ﻣﻌﺎدل ﻫﻴﺠﺪه ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر در ﻣﻘﺎم ﺳﻴﺰدﻫﻢ ﻣﻴﺎن ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻨﻬﺎي ﺟﻬﺎن ﺟﺎي‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻢ واﻟﺘﻮن ﻛﻪ ﭘﻨﺠﺎه و ﺷﺶ ﺳﺎل ﺳﻦ دارد و زﻧﻲ ﻣﻄﻠﻘﻪ اﺳﺖ در اﻳﺎﻟﺖ ﺗﻜﺰاس‬ ‫در ﺟﻨﻮب آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﻜﻮﻧﺖ دارد و ﻓﺮوﺷﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ او و ﺧﺎﻧﻮاده اش ﺗﻌﻠﻖ دارد‬ ‫ﺑﺎ ﺑﻴﺶ از ﭘﻨﺞ ﻫﺰار ﺷﻌﺒﻪ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮوﺷﮕﺎه زﻧﺠﻴﺮه اي ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ‬ ‫رود‪.‬‬ ‫ﺑﺮادراﻧﺶ راﺑﺴﻮن‪ ،‬ﺟﻴﻢ و ﺟﺎن ﻣﻘﺎﻣﻬﺎي دﻫﻢ ﺗﺎ ﺟﺪول ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻨﻬﺎي ﻓﻮرﺑﺰ را‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﻧﺪ و ﻣﺎدر ﻫﺸﺘﺎد و ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ ﺷﺎن ﻛﻪ در رﺗﺒﻪ ﭼﻬﺎردﻫﻢ‬ ‫ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه دوﻣﻴﻦ زن ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺟﻬﺎن را ﻛﺴﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﻬﺎن‪ ،‬آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ از ﺟﺪول ﻓﻮرﺑﺰ ﺑﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﻠﻮﻳﻮ ﺑﺮﻟﻮﺳﻜﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ‪ 68‬ﺳﺎﻟﻪ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺮوت او ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﮕﺎه ﻓﻮﺗﺒﺎل ﻣﻌﺮوف آ‪.‬‬ ‫ث‪ .‬ﻣﻴﻼن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺷﺪه‪ ،‬دوازده ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺟﺪول ﻓﻮرﺑﺰ‪ ،‬آﻗﺎي ﺑﺮﻟﻮﺳﻜﻮﻧﻲ ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻓﺮد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺟﻬﺎن و‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫( ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ و ‪ebay‬‬ ‫ﻓﺮوش اﺟﻨﺎس از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ دارد‪.‬‬ ‫ﭘﻲ ﻳﺮ اﻣﻴﺪﻳﺎر ‪ 37‬ﺳﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﻓﻮرﺑﺰ ﺛﺮوت او را ‪ 9.9‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر اﻋﻼم ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﺘﻮﻟﺪ‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﺳﺎﻛﻦ اﻳﺎﻟﺖ ﻧﻮادا در آﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ و ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ اﻳﺮاﻧﻲ‬ ‫ﺗﺒﺎر در ﺟﻬﺎن ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از روﻣﻦ آﺑﺮاﻣﻮوﻳﭻ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار روس و‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﺑﺎﺷﮕﺎه ﻓﻮﺗﺒﺎل ﭼﻠﺴﻲ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻨﻬﺎي دﻧﻴﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺟﻮاﻧﻲ‬ ‫ﻣﻘﺎم دوم را دارد‪.‬‬ ‫دﻳﮕﺮ اﻳﺮاﻧﻲ اي ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرد‪ ،‬ﻧﺎﺻﺮ داوود ﺧﻠﻴﻠﻲ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ در ﻣﺤﻠﻪ ﻣﻌﺮوف ﻣﻲ ﻓﺮ در ﻟﻨﺪن ﺳﻜﻮﻧﺖ دارد و ﺻﺎﺣﺐ ﻳﻜﻲ از ﮔﺮاﻧﻘﻴﻤﺖ‬ ‫ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎي آﺛﺎر ﻫﻨﺮي اﺳﻼﻣﻲ و اﻳﺮاﻧﻲ در ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻴﺶ از ﺑﻴﺴﺖ ﻫﺰار اﺛﺮ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮه ﺗﺎرﻳﺨﻲ اي ﺑﻪ اﻧﺪازه‬ ‫ﭼﻬﺎرده ﻗﺮن ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ در ﺧﻮد ﺟﺎي داده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﻗﺎي ﺧﻠﻴﻠﻲ ﻛﻪ ﻳﻬﻮدي ﻣﺬﻫﺐ اﺳﺖ و ﭘﻴﺶ از وﻗﻮع اﻧﻘﻼب اﻳﺮان را ﺗﺮك ﮔﻔﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﻟﻴﮓ ﻓﻮﺗﺒﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﺟﻮاﻧﺎن ﻳﻬﻮدي و ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﻠﻴﻠﻲ و اﻣﻴﺪﻳﺎر ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎﻣﻬﺎي اﻳﺮاﻧﻲ اﻧﺪ ﻛﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻴﻠﻴﺎردرﻫﺎي‬ ‫ﻓﻮرﺑﺰ ﻛﻪ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﭘﻲ ﻳﺮ اﻣﻴﺪﻳﺎر‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

www.ParsBook.org

‫ﻣﺎري ﻛﻮري‬ ‫ﻣﺎرﻳﺎ اﺳﻜﻠﻮ دووﺳﻜﺎ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ »ﻣﺎري ﻛـﻮري « ﻣـﺸﻬﻮرﺷﺪ ‪ ،‬در ﺳـﺎل ‪1867‬‬ ‫درورﺷﻮ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬ ‫او از ﻛﻮدﻛﻲ ‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﺎ ﺣﺎﻓﻈﻪ ي ﺧﺎرق اﻟﻌﺎده اش ‪ ،‬ﺷﮕﻔﺖ زده ﻣﻴﻜﺮد ‪ .‬ﻣﺎرﻳﺎ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن را وﻗﺘﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻟﺶ ﺑﻮد آﻣﻮﺧﺖ ‪.‬ﭘﺪرش ﻛﻪ ﻳﻚ ﭘﺮوﻓـﺴﻮر ﻋﻠـﻮم‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ را در ﺟﻌﺒﻪ اي ﺷﻴﺸﻪ اي ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻴﻜﺮد ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎري را ﻣﺠﺬوب‬ ‫ﺧﻮد ﻣﻴﻨﻤﻮد ‪.‬‬ ‫ﻣﺎري روﻳﺎي داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺷﺪن را در ﺳﺮ ﻣﻲ ﭘﺮوراﻧﺪ ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻴﺪاﻧﺴﺖ اﻳﻦ ﻛﺎر آﺳﺎن‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪.‬ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﻌﺪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺎري ﺧﻴﻠﻲ ﻓﻘﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ و اودرﺳﻦ ‪ 18‬ﺳـﺎﻟﮕﻲ‬ ‫ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﻠﻢ ﺳﺮﺧﺎﻧﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﻛﺎرﺷﻮد وﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺮش ﺑﺮاي درس‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن درﭘﺎرﻳﺲ ﻛﻤﻚ ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎﺧﻮاﻫﺮش ﻧﻴﺰ اورا در ﺗﺤﺼﻴﻠﺶ ﻳﺎري‬ ‫ﻛﺮد ‪.‬‬ ‫درآن روزﻫﺎ ﺑﺮاي دﺧﺘﺮان داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ در ﻟﻬﺴﺘﺎن ﻧﺒﻮد ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺎري در ﺳﺎل‬ ‫‪ 1891‬وﻗﺘﻲ ‪ 19‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺳﻮرﺑﻦ در ﭘﺎرﻳﺲ رﻓﺖ ‪ .‬او ﺑﻪ ﻗﺪري ﻓﻘﻴﺮ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎن وﻛﺮه ﻣﻴﺨﻮرد وﭼﺎي ﻣﻴﻨﻮﺷﻴﺪ وﻟﺒﺎﺳﻬﺎي ﻛﻬﻨﻪ اي را ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد از‬ ‫‪ warsaw‬آورده ﺑﻮد ‪ ،‬ﻣﻴﭙﻮﺷﻴﺪ ‪.‬‬ ‫درآﻧﺠﺎ ﺑﺎ ﻓﻴﺰﻳﻜﺪان ﺟﻮان ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﻴﺮ ﻛﻮري آﺷﻨﺎ ﺷﺪ و اﻳﻦ آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﻪ‬ ‫ازدواج اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ ‪ .‬اوﺑﻪ ﭘﻴﺮ ﻛﻮري در اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳـﺸﻬﺎي ﻋﻤﻠـﻲ اش درﺑـﺎره ي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻴﻜﺮد زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اودرﺳﺎل ‪ 1895‬دراﻧﺒﺎر ﭼﻮﺑﻲ ﻛـﻮﭼﻜﻲ ﻛـﻪ‬ ‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه او ﺑﻮد ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎر ﻛﺮد ﻧﻪ او وﻧﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰي درﺑـﺎره ي‬ ‫ﻋﻨﺼﺮ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ رادﻳﻢ ﻧﻴﻤﻴﺪاﻧﺴﺖ ‪.‬اﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻫﻨﻮز ﻛﺸﻒ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد ‪.‬اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻜﻲ از‬ ‫ﻫﻤﻜﺎران ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﭘﺎرﻳﺴﻲ ﻓﻴﺰﻳﻜﺪان ﻓﺮاﻧﺴﻮي »ﻫﺎﻧﺮي ﺑﻜـﺮل« درآن زﻣـﺎن‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اوراﻧﻴﻮم ﭘﺮﺗﻮﻫﺎﻳﻲ اﺳﺮارآﻣﻴﺰ ﻧـﺎﻣﺮﺋﻲ از‬ ‫ﺧﻮد ﻣﻲ اﻓﺸﺎﻧﺪ ‪.‬او ﺑﻪ ﻃﻮر اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻗﻄﻌﻪ اي ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻓﻠﺰ اوراﻧﻴﻮم را ﺑـﺮروي‬ ‫ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﻧﻮر ﻧﺪﻳﺪه ﻛﻪ در ﻛﺎﻏﺬ ﺳﻴﺎه ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ ،‬ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد ‪ .‬ﺻﺒﺢ‬ ‫روز ﺑﻌﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد ﻛﻪ ﺻﻔﺤﻪ ي ﻓﻴﻠﻢ درﺳﺖ ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﻮر دﻳﺪه ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺳﻴﺎه‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ وﺑﺪ ﻛﻪ ﻋﻨﺼﺮ اوراﻧﻴﻮم ﭘﺮﺗﻮﻫﺎﻳﻲ را از ﺧﻮد ﺳﺎﻃﻊ ﻛﺮده ﺑـﻮد‬ ‫ﻛﻪ از ﻛﺎﻏﺬ ﺳﻴﺎه ﮔﺬﺷﺘﻪ وﺑﺮﺻﻔﺤﻪ ي ﻓﻴﻠﻢ اﺛﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد ‪ .‬ﺑﻜﺮل اﻳـﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ را‬ ‫دوﺑﺎره ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ )‪ (pitch-blende‬ﻛﻪ ﺳﻨﮕﻲ ﺳﺖ وﺳﻴﺎه ﻗﻴﺮﮔﻮن‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ از آن اوراﻧﻴﻮم ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ‪ ،‬ﺗﻜﺮار ﻛﺮد ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر اﺛﺮي ﻛﻪ ﺳـﻨﮓ‬ ‫ﺑﺮروي ﺻﻔﺤﻪ ي ﻓﻴﻠﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺣﺘﻲ از دﻓﻌﻪ ي ﻗﺒﻠﻲ ﻫـﻢ ﻗـﻮي ﺗـﺮ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻋﻨﺼﺮ اوراﻧﻴﻮم ﻳﻚ ﻋﻨـﺼﺮ ﭘﺮﺗـﻮزاي دﻳﮕـﺮ ﻫـﻢ‬ ‫درﺳﻨﮓ وﺟﻮدﻣﻴﺪاﺷﺖ ‪ .‬او ﻓﺮﺿﻴﻪ ي ﺧﻮدرا ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده ي ﻛﻮري ﻛﻪ ﺑﺎ او دوﺳﺖ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻛﺮد ‪ .‬اﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ رازﻫﻴﺠﺎن اﻧﮕﻴﺰ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﭼﻪ ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي ﻧﺎدري ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ دراﺷﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي ﻧﻮري ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ از آن‬ ‫ﻫﺎ ﻋﺒﻮر ﻧﻤﻴﻜﺮد ﻧﻔﻮذ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ واز ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﻣﻴﮕﺬﺷﺘﻨﺪ ؟‬ ‫درآن زﻣﺎن ﭘﻴﺮ ﻛﻮري در ﻣﺪرﺳﻪ ي ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﻴﻜﺮد وﻟﻲ او ﺗﻤـﺎم وﻗـﺖ‬ ‫آزاد ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻴﺒﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮش در آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪاد ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻛﻨﺪ ‪ .‬رﺋﻴﺲ ﻣﺪرﺳﻪ ي ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻳﻚ اﻧﺒﺎري ﻣﺨﺮوﺑﻪ ﻛﻨـﺎر ﺣﻴـﺎط ﻣﺪرﺳـﻪ را در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر آﻧﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺒﺎر ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑـﺪون ﻫﺰﻧﻴـﻪ اي‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آن را ﻗﺒﻮل ﻛﺮدﻧﺪ ﻗﺪم ﺑﻌﺪي اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻨﮓ ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫ﺳﻴﺎه را ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪ اﮔﺮ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ آن ﻛﻨﻨﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﮔﺮان ﺗﻤﺎم ﻣﻴﺸﺪ‬ ‫‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﻧﺪﻛﻲ اﻃﻼع ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ دوﻟﺖ اﺗﺮﻳﺶ ﻫﺰاران ﻛﻴﻠـﻮ از اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻨﮕﻬﺎ دارد ﻛﻪ ﭼﻮن اوراﻧﻴﻮﻣﺶ را ﺟﺪا ﻛﺮده اﻧﺪ ‪ ،‬آن ﻫﺎ را ﺑﻲ ارزش ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﭼﻮن ﺧﺎﻧﻮاده ﻛﻮري دﻧﺒﺎل اوراﻧﻴﻮم ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﻧﺎﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺟﺪﻳـﺪي را‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ اﻳﻦ زﺑﺎﻟﻪ ﻫﺎرا درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻨﺪ‬ ‫‪ .‬ﻣﺎري و ﭘﻴﺮ ﻛﻮري اﻳﻦ ﺗﻮده ﻫﺎي ﻛﺜﻴـﻒ را ﺑـﺎ ﺑﻴـﻞ درون دﻳﮕﻬـﺎي ﺑﺰرﮔـﻲ‬ ‫ﻣﻴﺮﻳﺨﺘﻨﺪ ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ وﺑﺮوي ﻳﻚ اﺟﺎق ﻗـﺪﻳﻤﻲ‬ ‫ﭼﺪﻧﻲ ﺣﺮارت ﻣﻴﺪادﻧﺪ ‪.‬دود ﺳـﻴﺎه ‪ ،‬ﺧﻔـﻪ ﻛﻨﻨـﺪه وﺑـﺪﺑﻮي ﻏﻠﻴﻈـﻲ ﻛـﻪ از‬ ‫دﻳﮕﻬﺎﺑﺮﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ ﻧﻔﺲ آﻧﻬﺎ را ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻨﺪ ﻣﻲ آورد واﺷﻚ ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن را ﺳﺮازﻳﺮ‬ ‫ﻣﻴﻜﺮد ‪ .‬ﺑﺎ رﻣﺎﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎي ﻗﻄﻮر ازﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﺎري و ﭘﻴﺮ ﻛﻮري ﻣﻌﻠـﻮم‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ آن دو ﻧﻔﺮ ازﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ 1897‬ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑﺎره ي ﭘﺮﺗﻮ ﺑﻜـﺮل‬ ‫ﻳﺎ ﭘﺮﺗﻮ اوراﻧﻴﻮم ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ‪ .‬در اﻏﺎز ‪ ،‬ﻣﺎري ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ ‪ ،‬وﻟﻲ از‬ ‫‪ 5‬ﻓﻮرﻳﻪ ﺳﺎل ‪ 1898‬ﭘﻴﺮ ﻫﻢ ﺑﻪ او ﻣﻠﺤﻖ ﺷﺪ ‪ .‬ﭘﻴﺮ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻫـﺎ و ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﺮداﺧﺖ آن دو ﻧﻔﺮ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺷﺪت ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي ﻛـﺎﻧﻲ ﻫـﺎ وﻧﻤﻜﻬـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫اوراﻧﻴﻮم و اوراﻧﻴﻮم ﻓﻠﺰي را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ي ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي زﻳـﺎد‬ ‫اﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت اوراﻧﻴﻮم ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ رادﻳﻮاﻛﺘﻮﻳﺘﻪ را داﺷﺘﻨﺪ رادﻳﻮﻛﺘﻴﻮﻳﺘﻪ‬ ‫ي اوراﻧﻴﻮم ﻓﻠﺰي از آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮد و ﻛﺎﻧﻲ اوراﻧﻴﻮم ﻛﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ »ﭘﺸﺒﻠﻨﺪ« ﺑﻮد‬ ‫‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﻪ راداﺷﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪاد ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﭘﺸﺒﻠﻨﺪ ﻣﺤﺘﻮي ﻋﻨﺼﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﻪ‬ ‫اش ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﻪ ي اوراﻧﻴﻮم اﺳﺖ ‪ .‬دردوازدﻫﻢ آورﻳـﻞ ‪1898‬‬ ‫ﻛﻮري ﻫﺎﻧﻈﺮﻳﻪ ي ﺧﻮد را ﺑﻪ آﻛﺎدﻣﻲ ﭘﺎرﻳﺲ ﮔﺰارش ﻛﺮدﻧﺪ ‪ .‬در ﭼﻬﺎرم آورﻳﻞ‬ ‫ﻛﻮرﻳﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري »ﻟﻤﻮن« ﺷﻴﻤﻴﺪان ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻋﻨﺼﺮ ﻧﺎﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ي‬ ‫ﻣﺰﺑﻮر ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ي ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎي اﻳﻦ ﻛﺎر ﭘﺮزﺣﻤﺖ وﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﻗﻄﺮه از ﻣﺎده اي ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﻣﺎده را درﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻧﮕﻬـﺪاري‬ ‫ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ‪ .‬ﺑﺮاﺛﺮ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎي ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ زﻣﺴﺘﺎن ﻣﺎري ﻛﻮري دﭼﺎر‬ ‫ﻧﻮﻋﻲ ﻋﻔﻮﻧﺖ واﻟﺘﻬﺎب رﻳﻮي ﺷﺪ ‪.‬او ﺗﻤﺎم ﻓﺼﻞ را ﻣـﺮﻳﺾ ﺑـﻮد ‪ ،‬وﻟـﻲ ﭘـﺲ از‬ ‫ﺑﻬﺒﻮدي ‪ ،‬ﻛﺎر ﭘﺨﺘﻦ ﻣﻮاد در دﻳﮕﻬﺎ را درآزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه از ﺳﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺎل ﭘﺲ از آن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دﺧﺘﺮش ﺑﻪ ﻧﺎم اﻳﺮﻧﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ﭘﻲ روﻣﺎري ﻛـﻮري در‬ ‫ﻣﺎه ﺟﻮﻻي ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را اﻧﺘﺸﺎر دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻨﮓ ﻣﻌﺪن ) ‪pitch‬‬ ‫‪ (– blende‬ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻋﻨﺼﺮ اوراﻧﻴـﻮم ‪ ،‬دو ﻋﻨـﺼﺮ ﭘﺮﺗـﻮزاي دﻳﮕـﺮ را ﻧﻴـﺰ در‬ ‫ﺧﻮددارد ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻋﻨﺼﺮ را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﺤﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ وﺑﺰرگ ﺷﺪن ﻣﺎري ﻛـﻮري ﻛـﻪ‬ ‫ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ ،‬ﭘﻮﻟﻮﻧﻴﻮم )‪ (polonium‬ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ و دوﻣﻴﻦ ﻋﻨﺼﺮ را ﻛﻪ اﻫﻤﻴﺖ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫زﻳﺎدي داﺷﺖ رادﻳﻮم ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ از واژه ﻻﺗـﻴﻦ ‪ radius‬ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﻲ ﭘﺮﺗﻮاﻟﻬـﺎم‬ ‫ﻣﻴﮕﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫در ﺑﻴﺴﺖ و ﺷﺸﻢ دﺳﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪1898‬اﻋﻀﺎي آﻛﺎدﻣﻲ ﻋﻠﻮم ﭘﺎرﻳﺲ ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﺤﺖ‬ ‫ﻋﻨﻮان »درﺑﺎره ي ﻣﺎده ﺷﺪﻳﺪاً رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮي ﻛﻪ ﭘـﺸﺒﻠﻨﺪ وﺟـﻮد دارد « ﻣﻨﺘـﺸﺮ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ واﻳﻦ روز ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻟﺪ رادﻳﻮم اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ رادﻳﻮم درﻣﻴﺎن ﻋﻨﺎﺻﺮ رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ ﻓﻮرﻳﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري ﻛﺎرﻫﺎﺳﺖ ﺑﻪ زودي ﻣﻌﻠـﻮم‬ ‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﻤﻪ ي ﻋﻤﺮ رادﻳﻮم ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎد اﺳﺖ )‪ 1600‬ﺳﺎل ( ﻛﺸﻒ رادﻳـﻮ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﭘﻴﺮوزي ﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎدي ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه روي رادﻳـﻮم ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ درداﻧﺶ ﺑﺸﺮدرﺑﺎره ي ﺧﻮاص و ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺎده ﺷﺪ وﻣﻨﺠـﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ودﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻧﺮژي اﺗﻤﻲ ﺷﺪ ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮاده ي ﻛﻮري ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﻜﺮل ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺸﻔﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ از آن ﻫﻤﻪ ﻛﺎر ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ ﺑﻪ آن ﻧﺎﺋـﻞ ﺷـﺪﻧﺪ ‪ ،‬درﺳـﺎل‬ ‫‪ 1903‬ﺟﺎﻳﺰه ي ﻧﻮﺑﻞ )ﻓﻴﺰﻳﻚ ( را از آن ﺧﻮد ﻛﺮدﻧﺪ ‪ .‬و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮاﻧـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫واﻣﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﭘﻴﺮ ﻛﻮري در ﺳﺎل ‪ 1906‬در ‪ 47‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺼﺎدف ﺑﺎ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ درﮔﺬﺷـﺖ ‪.‬‬ ‫ﻣﺎدام ﻛﻮري ﭘﺲ از ﻣﺮك ﺷﻮﻫﺮش ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﻮد اداﻣﻪ داد و در ﺳـﺎل ‪1910‬‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺗﻬﻴﻪ رادﻳﻮم ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮدﻳﺪ ‪ .‬دراﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﺎد ﺳﻮرﺑﻮن وﻋﻀﻮ آﻛﺎدﻣﻲ‬ ‫ﻃﺐ ﺷﺪ و در ﺳﺎل ‪ 1911‬ﺑﺮاي دوﻣﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﺟﺎﻳﺰه ﻧﻮﺑﻞ ﻧﺎﺋﻞ ﺷﺪ ‪.‬‬ ‫ﻣﺎري ﻛﻮري ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻟﻴﻨﻮس اوﻟﻴﻨﮓ )ﺑﺮﻧﺪه ﺟﺎﻳﺰه ي ﻧﻮﺑﻞ در ﺷـﻴﻤﻲ درﺳـﺎل‬ ‫‪ 1954‬ﺑﺮﻧﺪه ﺟﺎﻳﺰه ﺻﻠﺢ ﻧﻮﺑﻞ در ﺳﺎل ‪ (1962‬ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دوﺑـﺎر اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﺎﻳﺰه ارزﺷﻤﻨﺪ را از آن ﺧﻮد ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫درزﻣﺎن ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ اول ‪ ،‬ﻣﺎري ﺑﺮروي اﺷﻌﻪ ‪ x‬ﻛﺎر ﻣﻴﻜﺮد او ﺑﺎورداﺷـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ دردرﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻃﺎن ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨـﺪ ‪ .‬او ﻫـﻴﭻ ﮔـﺎه‬ ‫ﺳﻌﻲ ﻧﻜﺮد ﻛﻪ از ﻛﺸﻔﻴﺎﺗﺶ ﺑﺮاي ﻣﺎل اﻧﺪوزي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ زﻳﺮا ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي رادﻳﻮم ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻓﺘﻬﺎي زﻧﺪه ي اﻧﺪاﻣﻬﺎ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ دﺳـﺘﺎورد ﻛـﺸﻒ ﻛـﻮري ﻫـﺎ ﻣـﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳـﺪ ﭘﺰﺷـﻜﺎن‬ ‫وﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻪ زودي درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻏﺪه ﻫﺎ‬ ‫و ﺑﺎﻓﺘﻬﺎي ﺑﺪﺧﻴﻢ را ﻛﻪ در ﺳﺮﻃﺎن وﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي ﭘﻮﺳﺘﻲ و ﻏﺪد ﺗﺮﺷﺤﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﺮوز ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﻴﻤﺎران ﺳﺮﻃﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧـﺴﺘﻪ اﻧـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺷﻮﻧﺪ واز ﻣﺮگ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﻨﺪ ‪ ،‬ﻋﻤﺮ دوﺑـﺎره و ﺳـﻼﻣﺘﻲ ﺧـﻮدرا‬ ‫ﻣﺮﻫﻮن ﺗﻼﺷﻬﺎي اﻳﺜﺎرﮔﺮاﻧﻪ واﻧﮕﻴﺰه ي واﻻي اﻳﻦ دو داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺧـﺴﺘﮕﻲ ﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﻣﺎدام ﻛﻮري در ﭼﻬﺎرم ژوﺋﻴﻪ ‪ 1934‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻴﺴﺖ و ﻫـﺸﺖ ﺳـﺎل ﺑﻌـﺪاز ﻣـﺮگ‬ ‫ﺷﻮﻫﺮش ودرﺳﻦ ‪67‬ﺳﺎﻟﮕﻲ درﮔﺬﺷﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﻳﺰاك ﻧﻴﻮﺗﻦ‬ ‫اﻳﺰاك ﻧﻴﻮﺗﻦ ‪،‬ﻛﻴﻤﻴﺎﮔﺮ ‪ ،‬رﻳﺎﺿـﻴﺪان ‪،‬داﻧـﺸﻤﻨﺪ ‪ ،‬وﻓﻴﻠـﺴﻮف اﻧﮕﻠﻴـﺴﻲ درروز‬ ‫‪25‬دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ 1642‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺎل ﻣﺮگ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ درﺧﺎﻧﻮاده اي ﻛﺸﺎورز ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ ﻗﺒﻞ از ﻣﻮﻋﺪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ وزودرس ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ وﭼﻨﺎن ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣـﺎدر‬ ‫ﮔﻤﺎن ﺑﺮد او ﺣﺘﻲ روز اول زﻧﺪﮔﻲ را ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮد ﭘﺪراو در ‪ 30‬ﺳـﺎﻟﮕﻲ‬ ‫وﻗﺒﻞ از ﺗﻮﻟﺪ ﻓﺮزﻧﺪش درﮔﺬﺷﺖ ‪.‬ﭘﺪرش ﻣﺮد ﺿﻌﻴﻒ ‪ ،‬ﺑﺎرﻓﺘﺎر ﻏﻴﺮ ﻋﺎدي زودرﻧﺞ‬ ‫و ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺰاج ﺑﻮد ‪.‬ﻣﺎدرش ﻫﺎﻧﺎ آﻳﺴﻜﺎف زن ﺧﺎﻧﻪ داري ﺑﻮد ‪ .‬آﻳـﺰاك دردوره‬ ‫ﻛﻮدﻛﻲ ﺷﺎدي ﻧﺪاﺷﺖ او ﺳﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎدرش ﺑﺎ ﻛﺸﻴﺶ ﻣﺮﻓﻬـﻲ ﺑـﺎ ﺳـﻨﻲ‬ ‫دوﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻦ ﺧﻮد ازدواج ﻛﺮد ﺟﺪاﻳﻲ از ﻣﺎدر ﻇﺎﻫﺮاً ﺳﺨﺖ ﺑﺮ ﺷﺨـﺼﻴﺖ او اﺛـﺮ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﺑﻌﺪي وي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺎن را ﻧﻴﺰ ﺷـﻜﻞ داد‪.‬‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ ﻫﻴﭽﮕﺎه ازدواج ﻧﻜﺮد اﻣﺎ ﻳﻚ ﻳﺎ دوﺑﺎر ﻧﺎﻣﺰد ﻛﺮد ‪.‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ‬ ‫او ﻣﻨﺤﺼﺮاً روي ﻛﺎرش ﺑﻮد ﻧﻪ ﺳﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﻴـﻮﺗﻦ در ووﻟـﺴﺘﻮرپ ﺟـﺪا از ﻣـﺎدر‬ ‫ﮔﺬراﻧﻴﺪ ﺑﺮاي وي ﺳﺎﻟﻬﺎي دردﻧﺎﻛﻲ ﺑﻮد داﺳﺘﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮﺳﺮزﺑﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴـﻮﺗﻦ‬ ‫ﺟﻮان از ﻗﺒﻪ ي ﻛﻠﻴﺴﺎ ﺑﺎﻻ ﻣﻴﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻧﻮرث وﻳﺘﺎم ده ﻣﺠﺎور را ﻛﻪ ﻣـﺎدرش در آن‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮد از دو رﺑﺒﻴﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫آﻣﻮزش اﺑﺘﺪاﻳﻲ رﺳﻤﻲ را ﻧﻴﻮﺗﻦ دردو ﻣﺪرﺳﻪ ي ﻛﻮﭼﻚ ﮔﺬراﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﺑﺮاي‬ ‫رﻓﺖ وآﻣﺪ روزاﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ي او ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ ﻛﻪ اول ﺑﺎر‬ ‫داﻳﻲ او ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ درﻧﻴﻮﺗﻦ اﺳﺘﻌﺪادي ﻣﺎﻓﻮق ﻛﻮدﻛﺎن ﻋﺎدي وﺟﻮددارد ‪.‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ داﻳﻲ او ‪ ،‬ﻣﺎدر را ﻣﺠﺎب ﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﻮدك را ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻮدش ﻧﻴﺰ از ﺷﺎﮔﺮدان ﻗﺪﻳﻤﻲ اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻮد ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ ‪ .‬ﻣـﺎدر ﻧﻴـﻮﺗﻦ ﻗـﺼﺪ‬ ‫داﺷﺖ وي را در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﮕﻬﺪارد ﺗﺎ در ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﺰرﻋﻪ ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻛﻨـﺪ ‪.‬دراﻳـﻦ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﻮﺗﻦ ‪15‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ در آن زﻣﺎن دﻳﮕﺮ آﻛﺴﻔﻮرد را از ﻣﻘﺎم اوﻟـﻲ‬ ‫ﻛﻪ داﺷﺖ ﺧﻠﻊ ﻛﺮده ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﭘﻴﻮرﻳﺘﺎﻧﻴﺴﻢ اﻧﮕﻠﻴﺲ وﻛﺎﻧﻮن زﻧﺪﮔﻲ روﺷـﻨﻔﻜﺮي‬ ‫آن ﻛﺸﻮر ﺑﺪل ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ .‬ﻧﻴﻮﺗﻦ در آﻧﺠﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺰاران داﻧﺸﺠﻮي دﻳﮕﺮ دوره ي‬ ‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺧﻮد را ﻏﺮق ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي آﺛﺎر ارﺳﻄﻮ واﻓﻼﻃﻮن ﻛﺮده ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ در ﻳﻜﻲ از روزﻫﺎي ﺳﺎل ‪ 1663‬ﻳﺎ ‪ 1664‬ﺷﻌﺎر زﻳﺮ را در ﻛﺘﺎﺑﭽﻪ ﻳﺎدداﺷﺖ‬ ‫ﺧﻮد وارد ﻛﺮد‪ .‬اﻓﻼﻃﻮن دوﺳﺖ ﻣﻦ وارﺳﻄﻮ ﻫﻢ دوﺳﺖ ﻣﻦ اﺳﺖ ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ‬ ‫دوﺳﺖ ﻣﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ ‪.‬او از ﻛﺎرﻫﺎي دﻛﺎرت در ﻫﻨﺪﺳﻪ ي ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺷﺮوع ﻛﺮده‬ ‫ﺳﺮﻳﻌﺎً ﺗﺎ ﻣﺒﺤﺚ روﺷﻬﺎي ﺟﺒﺮي ﭘﻴﺶ آﻣﺪه ﺑﻮد ‪ .‬درآورﻳﻞ ‪ 1665‬ﻛﻪ ﻧﻴﻮﺗﻦ درﺟﻪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺧﻮد را ﮔﺮﻓﺖ ‪ ،‬دوره ي آﻣﻮزﺷﻲ او ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮﺗﺮﻳﻦ‬ ‫دوره در ﻛﻞ ﺗﺎرﻳﺦ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺪون ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ رﺳﻤﻲ ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫درﺣﺪود ﺳﺎل ‪ 1665‬رﻣﺾ ﻃﺎﻋﻮن ﺷﻴﻮع ﻳﺎﻓﺖ وﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ داﻧﺸﮕﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬ ‫ﺧﻮدرا ﻣﺮﺧﺺ ﻛﺮد وﻧﻴﻮﺗﻦ ﺑﻪ زادﮔﺎه ﺧﻮد ﻣﺮاﺟﻌﺖ ﻛﺮد‪.‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻮش واﺳﺘﻌﺪاد ﻧﺎﺑﻐﻪ ي ﺑﺰرگ آﺷﻜﺎرﮔﺸﺖ ‪ ،‬زﻳﺮا ﺗﻤﺎم ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ و ﺟﺰوه ﻫﺎي ﺧﻮد‬ ‫را در داﻧﺸﮕﺎه ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻓﻜﺮ ﺧﻮد را آزاد ﮔﺬاﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﺧﺎص ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ دراﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺑﻴﺶ از ‪ 22‬ﺳﺎل ﻧﺪاﺷﺖ وﻟﻲ ﺑﻴﺶ‬ ‫از ارﺷﻤﻴﺪس ودﻛﺎرت درﺑﺎره ي ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﻬﺎن دﻗﻴﻖ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ .‬ﻧﻴﻮﺗﻦ‬ ‫ﺿﻤﻦ دو ﺳﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ووﻟﺴﺘﻮرپ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛﻮﭼـﻚ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫ﺟﺎذﺑﻪ ي ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﻛﺸﻒ ﻛﺮد وﺗﺌﻮري ﻧﻮر را ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺖ ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﻛﻪ ﺳﻘﻮط ﺳﻴﺒﻲ از درﺧﺖ ‪ ،‬ﻧﻴﻮﺗﻦ را ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﺸﻒ ﺟﺎذﺑـﻪ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬ ‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ درﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ اواز آن ﻟﺤﻈﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻬﺎ را ﺑﺮاي ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻛﺮد ‪ :‬ﭼﺮا ﺳﻴﺐ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ وﻧﻪ ﺑﺎﻻ ﺳﻘﻮط ﻣﻴﻜﻨﺪ؟ وﭼﺮا ﻣﺎده ﺑﺮزﻣﻴﻦ ﻧﻤـﻲ‬ ‫اﻓﺘﺪ؟ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎ ﺑﻌﺪﻫﺎ او را ﺑﻪ ﻛﺸﻒ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻴﺮوي ﮔﺮاﻧﺶ رﻫﻨﻤﻮن ﺷﺪﻧﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻴﺎﺑـﺪ‪ ،‬در واﻗـﻊ‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻗﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻚ را ﻛﺸﻒ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮﺗﻤﺎم ﻋـﺎﻟﻢ ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎﺳـﺖ ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻴﺮوي ﮔﺮاﻧﺶ او ﭘﺲ از ﺷﻴﻮع ﻃﺎﻋﻮن وﺑﺎزﮔـﺸﺖ ﺑـﻪ ﻣﻠـﻚ ﻣﺰروﻋـﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﺎدرش ‪ ،‬ﻃﻲ ‪18‬ﻣﺎه ﺑﻪ آﮔﺎﻫﻲ ﻫﺎ و ﻛﺸﻔﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﺶ ازآﻧﭽﻪ ﻛﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان دﻳﮕﺮ‬ ‫در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺧﻮد دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ ‪،‬دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ ‪.‬‬ ‫او دراﻳﻦ ﻣﺪت ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻴﺮوي ﮔﺮاﻧﺶ را آﻏﺎز ﻛﺮد ‪.‬او درﺑﺎره ي ﻧﻮر‬ ‫ورﻧﮕﻬﺎي آن ﭘﮋوﻫﺶ ﻛﺮد ‪ .‬دﻟﻴﻞ ﺟﺰرو ﻣﺪ را ﻛﺸﻒ ﻛـﺮد‪ .‬ﻗـﻮاﻧﻴﻦ وﺣﺮﻛـﺎت‬ ‫ﺑﺨﺼﻮﺻﻲ را ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ داد وﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي آن ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻌـﺪﻫﺎ‬ ‫اﺳﺎس و ﺑﻨﻴﺎن داﻧﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺷﺪ ‪.‬‬ ‫درﻣﻮرد ﻧﻴﺮوي ﮔﺮاﻧﺶ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ زﻣﻴﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺮوي ﮔﺮاﻧـﺸﻲ‬ ‫دارد ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ اﺟﺴﺎم و اﺟﺮام ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﻲ دارﻧﺪ ‪.‬روزي ﻛـﻪ او ﻣﻨـﺸﻮري را‬ ‫دردﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ واﺟﺎزه داد ﺗﺎ ﭘﺮﺗﻮ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﻴﺪ از ﻣﻴﺎن آن ﺑﺘﺎﺑﺪ ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬ ‫ﻛﺸﻒ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﻮرﺳﻔﻴﺪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ورود ﺑﻪ ﻣﻨﺸﻮر ﺷﻴﺸﻪ اي ﻧﺤـﺮف ﻣﻴـﺸﻮد وﺑـﻪ‬ ‫‪7‬ﭘﺮﺗﻮ ﻧﻮر اﺻﻠﻲ ﺑﺎ رﻧﮕﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻴﺸﻮد ‪ .‬آﻧﻬﺎ رﻧﮕﻬﺎي رﻧﮕـﻴﻦ ﻛﻤـﺎن‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﻴﻒ ﻳﺎ ﺑﻴﻨﺎب ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ وﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ :‬ﺳﺮخ ‪ ،‬ﻧﺎرﻧﺠﻲ ‪ ،‬زرد‪ ،‬ﺳﺒﺰ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫‪ ،‬آﺑﻲ ‪ ،‬ﻧﻴﻠﻲ و ﻧﺒﻔﺶ ‪ .‬او ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻛﺸﻔﻴﺎت را در ﻳﻚ دوره ي زﻣﺎﻧﻲ ‪ 18‬ﻣﺎﻫﻪ ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﻴﺪ ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻃﺎﻋﻮن رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﺷﺪ و او ﺑﻪ ﻟﻨﺪن ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺗﺎ ﺗﺤـﺼﻴﻼت‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ‪ .‬او ‪3‬ﺳﺎل ﭘﺲ از آن را ﺻـﺮف ﻛـﺎوش و ﭘـﮋوﻫﺶ در‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺖ وﻃﺒﻴﻌﻴﺖ ﻧﻮرﻛﺮد اوﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دورﺑﻴﻦ ﻧﺠﻮﻣﻲ آﻳﻴﻨﻪ اي را ﺳﺎﺧﺖ‬ ‫‪ .‬ﺗﻠﺴﻜﻮپ اﻳﻴﻨﻪ اي رﺻﺪ ﺧﺎﻧﻪ »ﻣﻮﻧﺖ ﭘﺎﻟﻮﻣﺎر« در ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﻧﻴﺰ ‪ ،‬ﻛـﻪ آﻳﻴﻨـﻪ آن‬ ‫‪5‬ﻣﺘﺮ ﻗﻄﺮ دارد ﺑﺮاﺳﺎس اﺻﻮل وﻗﻮاﻋﺪ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ دراﺛﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺮاوان ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻋﺼﺒﻲ ﺷﺪ از دو ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻋﺼﺒﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ‪ ،‬اوﻟﻲ ﻇﺎﻫﺮاً در ﺳﺎل ‪ 1678‬ودوﻣﻲ درﺳـﺎل ﺑﻌـﺪ از ﻓـﻮت‬ ‫ﻣﺎدراو ﺑﻮد دراﻳﻦ دوره ‪ ،‬وي ﻣﺪت ‪ 6‬ﺳﺎل از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻼﺷـﻬﺎي‬ ‫ذﻫﻨﻲ دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪ ‪.‬‬ ‫دوران ﻣﺎﺑﻴﻦ ‪1684‬و‪ 1686‬از ﻧﻈﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﻜﺮي ﺑـﺸﺮ ﻣﻘـﺎم ارﺟﻤﻨـﺪي دارد ‪.‬‬ ‫دراﻳﻦ دوران »ﻫﺎﻟﻲ « ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻴـﻮﺗﻦ را وادارد ﻛـﻪ اﻛﺘـﺸﺎﻓﺎت‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ را درﻧﺠﻮم وﻋﻠﻢ ﺣﺮﻛﺎت ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺘﺸﺎر ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﻨﺪ وﻧﻴﻮﺗﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎر رﺿﺎﻳﺖ داد ‪ .‬درﺳﺎل ‪ 1686‬در ‪ 45‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺎذﺑﻪ ي زﻣﻴﻦ و ﺳﻪ ﻗﺎﻧﻮن‬ ‫درﺑﺎره ي ﺣﺮﻛﺖ را در ﻛﺘﺎﺑﺶ ﻛﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻻﺗﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺎ ﺧﺮج ﻫـﺎﻟﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد ‪ .‬ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻋﻈﻴﻢ دﻳﮕﺮي ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ اﻣﺮوزه ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ وآن اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدن ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻋﻠﻢ اﻟﺤﺮﻛﺎت وﻗـﺎﻧﻮن ﺟﺎذﺑـﻪ ي‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ ،‬ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ زﻣﻴﻦ را در دوﻗﻄﺐ آن ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ي دوران روزاﻧﻪ ي زﻣﻴﻦ‬ ‫ﺑﻪ دور ﻣﺤﻮرش ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد وﺑﻪ ﻛﻤﻚ اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ درﺻﺪد ﺑﺮآﻣﺪ ﺳﻴﺮ‬ ‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺳﻴﺎره را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دﻫﺪ ‪ .‬ﻓﻴﻠـﺴﻮﻓﺎن ﻛﻬـﻦ ﺑـﺮ اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺎورﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﺟﺴﺎم در ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﺎﻛﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﺟـﺴﻢ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﺪ ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻧﻴﺮوﻳـﻲ ﺑـﺮآن وارد‬ ‫ﺷﻮد در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ »ﻃﺒﻴﻌﻲ « ﺧﻮد ﺑﺮﻣﻴﮕﺮدد وﺳﺎﻛﻦ ﻣﻴﺸﻮد ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻨﺪار درﺳﺖ رﺳـﻴﺪ ﻛـﻪ اﮔـﺮ‬ ‫ﺟﺴﻤﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ درآﻳﺪ وﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﻪ آن وارد ﻧﺸﻮد‬ ‫ﺗﺎ اﺑﺪ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﺻﻔﺮ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮد اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داد ‪ .‬اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ را ﻧﻴـﻮﺗﻦ در‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪:‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن اول ‪ :‬ﻫﺮ ﺟﺴﻢ ﻛﻪ درﺣﺎل ﺳﻜﻮن ﻳﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻳﻜﻨﻮاﺧـﺖ در راﺳـﺘﺎي ﺧـﻂ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ در اﺛﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻧﺎﭼﺎر‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ آن ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫دوﻣﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻴﺪﻫﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺮ ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ﻧﻴـﺮوي ﺧـﺎرﺟﻲ‬ ‫وارد ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ آن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻦ دو م ‪ :‬آﻫﻨﮓ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺖ ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻴـﺮوي ﺑﺮآﻳﻨـﺪ‬ ‫وارد ﺑﺮآن ﺟﺴﻢ اﺳﺖ و ﺟﻬﺖ ﻧﻴﺮو ﻗﺮاردارد ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻣﻮﻟﻲ ﻛﻪ ازاﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮﻣﻲ آﻳﺪ )‪ (f=ma‬ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟـﻪ ي ﺑﻨﻴـﺎدﻳﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴـﻚ‬ ‫ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ آن ‪ ،‬ﺷﺘﺎب ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑـﺎ ﻧﻴﺮوﻫـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻟﺺ وارده ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮ ﺟﺮم ﺟﺴﻢ ‪.‬‬ ‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﺟﺴﻤﻲ ﺑﻪ ﺟﺴﻢ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺮو وارد ﻛﻨﺪ ‪ ،‬ﺟﺴﻢ‬ ‫دوم ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺑﺰرﮔﻲ وﻟﻲ در ﺳﻮي ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺮ ﺟﺴﻢ اول وارد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬ ‫و ﺑﺮآﻳﻨﺪ ﻛﻨﺶ ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻳﻦ دو ﻧﻴﺮو ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﻛﺖ ﺷﺘﺎﺑﺪار ﻣﻴﺸﻮد ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮم ‪ :‬ﺑﺮاي ﻫﺮﻛﻨﺸﻲ ﻫﻤﻮاره ﻳﻚ واﻛﻨﺸﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺎﻫﻤﺴﻮ وﺟﻮددارد ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ و ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺮاﻧﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ ،‬اﺳﺎس و ﺷﺎﻟﻮده ي‬ ‫ﻓﻨﺎوري ﻣﺪرن ﻫﺴﺘﻨﺪ وﺑﺎ وﺟﻮد ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎي ﺗﺎزه ﺗﺮ از اﻫﻤﻴﺖ آن ﻛﺎﺳﺘﻪ‬ ‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻧﻴﻮﺗﻦ در ﭘﺎﻳﻴﺰ ﺳﺎل ‪ 1692‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺑﻪ ‪ 50‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻴﺸﺪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﺮﻳﺾ‬ ‫وﺑﺴﺘﺮي ﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮرﻳﻜﻪ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻗﻮت و ﻏﺬاﻳﻲ ﺑﻴﺰار ﺷﺪ ودﭼﺎر ﺑـﻲ ﺧـﻮاﺑﻲ‬ ‫ﻣﻔﺮط ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﻪ ﺑﻲ ﺧﻮاﺑﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ ‪ .‬ﺧﺒﺮ ﻛـﺴﺎﻟﺖ ﺷـﺪﻳﺪ‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ درﻗﺎره ي اروﭘﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ ‪.‬ﻟﻴﻜﻦ ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ ﺧﺒﺮﺑﻬﺒـﻮدي اورا دادﻧـﺪ‬ ‫دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﺷﺎدﻣﺎن ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ ‪.‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻗﺪرداﻧﻲ از ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻦ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺰرگ ﻳﻚ ﻣﻨﺼﺐ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻي دوﻟﺘﻲ ﺑﻪ وي اﻋﻄﺎء ﻛـﺮد و او در ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1700‬ﻣﻴﻼدي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺰاﻧﻪ دار ﻛﻞ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺼﺒﻲ ﻛﻪ ﺗـﺎآﺧﺮ‬ ‫ﻋﻤﺮش آن را ﺣﻔﻆ ﻛﺮد ‪.‬‬ ‫درﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﺑﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ آﻛﺎدﻣﻲ ﻋﻠﻤﻲ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻧﻴﺰ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ ‪.‬درﺳـﺎل ‪1705‬‬ ‫ﻣﻠﻜﻪ ي اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ وي ﻋﻨﻮان »ﺳﺮ« اﻋﻄﺎ ﻛﺮد وﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻮي اﻋﻄـﺎي اﻳـﻦ‬ ‫اﻓﺘﺨﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺧﺪﻣﺎت او در ﺿﺮب ﻣﺴﻜﻮﻛﺎت ﺑﻮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ‬ ‫ﺗﻘﺪم ﻓﻀﻞ او در ﻣﻌﺒﺪ ﻋﻘﻞ وﻛﻤﺎل ‪.‬‬ ‫وي ﭼﻨﺪي ﭘﻴﺶ از وﻓﺎﺗﺶ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻋﻠﻤﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﮔﺬﺷـﺘﻪ اش اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﻼﺻﻪ را ﺑﺪﺳﺖ داد‪ » :‬ﻣﻦ ﻧﻤﻴﺪاﻧﻢ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﺮدم دﻧﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ اﻳـﻢ اﻣـﺎ در‬ ‫ﭼﺸﻢ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﻲ ﻣﻴﻤﺎﻧﻢ ﻛﻪ درﻛﻨﺎر درﻳﺎ ﺑﺎزي ﻣﻴﻜﻨﺪ وﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد را ﻫﺮ زﻣﺎن‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﻪ ﻳﺎﻓﺘﻦ رﻳﮕﻲ ﺻﺎﻓﺘﺮ ﻳﺎ ﺻﺪﻓﻲ زﻳﺒﺎﺗﺮ ﻣﻨﻌﻄﻒ ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ اﻗﻴـﺎﻧﻮس‬ ‫ﺑﺰرگ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻧﺎﻣﻜﺸﻮف درﺟﻠﻮي او ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ ‪«.‬‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ در ‪20‬ﻣﺎرس ‪ 1727‬در ‪ 85‬ﺳﺎﻟﮕﻲ درﻟﻨﺪن درﮔﺬﺷﺖ وﺑﺎﻋﺰت و ﺷﺮف ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫در ﻛﻠﻴﺴﺎي »وﺳﺘﻤﻴﻨﺴﺘﺮ آﺑﻲ « ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﺷﺪ ‪ .‬او ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ داﺷﻨﻤﻨﺪي ﺑـﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻓﺘﺨﺎر ﻧﺎﺋﻞ آﻣﺪ ‪ .‬ﺑﺮاي ﻗﺪرداﻧﻲ از اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺰرگ واﺣﺪ ﻧﻴﺮو را‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫آﻟﻔﺮد ﺑﺮﻧﻬﺎرد ﻧﻮﺑﻞ‬ ‫آﻟﻔﺮد ﺑﺮﻧﻬﺎرد ﻧﻮﺑﻞ ﻣﺨﺘﺮع دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ و ﺑﻨﻴﺎدﮔﺬار ﺟﺎﻳﺰه ي ﻧﻮﺑﻞ در ﺳـﺎل ‪1843‬‬ ‫در اﺳﺘﻜﻬﻠﻢ ﺳﻮﺋﺪ زاده ﺷﺪ ‪ .‬آﻟﻔﺮد ﻧﻮﺑﻞ ﺗﺎ ‪ 16‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻄﻮر ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﺗﺤـﺼﻴﻞ‬ ‫ﻛﺮد و ﭘﻴﺶ از رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﻦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻳﻚ ﺷﻴﻤﻴﺪان ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ وﻳﻚ زﺑﺎن دان‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد وﺑﺎ زﺑﺎﻧﻬﺎي آﻟﻤﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴﻮي ‪ ،‬روﺳﻲ و ﺳﻮﺋﺪي اﺷﻨﺎﺋﻲ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫آﻟﻔﺮد ﻧﻮﺑﻞ ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻬﺎي زﻳﺎدي ﻧﻤﻮد وﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد را ﺻﺮف ﭘﮋوﻫﺶ درﺑـﺎره‬ ‫ي ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻧﻴﺘﺮو ﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ ﻛﺮد ‪ .‬ﻧﻮﺑﻞ ﻛﺸﻒ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻣـﻮاد‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺎده ي ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل وﺟﺬب ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻴﺴﻠﮕﻮﻫﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ آﺳﺎن ﺗﺮ‬ ‫و ﺑﻲ ﺧﻄﺮﺗﺮ اﺳﺖ وي اﺧﺘﺮاع ﺧﻮد را در ﺳﺎل ‪ 1867‬ﺗﺤﺖ ﻧﺎم »دﻳﻨﺎﻣﻴـﺖ « ﺑـﻪ‬ ‫ﺛﺒﺖ رﺳﺎﻧﻴﺪ ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻧﻴﺘﺮوﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ را ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺎده ي ﻣﻨﻔﺠﺮه ي ﻓﻌﺎل دﻳﮕﺮ ﻳﻌﻨﻲ‬ ‫ﺑﺎروت ﻣﺨﻠﻮط ﻧﻤﻮد وﻣﺎده ي ژﻟﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻔﺎﻓﻲ ﺑﺪﺳﺖ آورد ﻛﻪ ﻗﺪرت اﻧﻔﺠﺎر آن‬ ‫از دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮد ژﻻﺗﻴﻦ ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻳﻌﻨﻲ اﺧﺘﺮاع دوم وي درﺳﺎل ‪ 1875‬ﺑﻪ‬ ‫ﺛﺒﺖ رﺳﻴﺪ ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻧﻮﺑﻞ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ اﺧﺘﺮاع »ﺑﺎﻟﻴﺴﺘﻴﺖ « ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎروت ﺑﻲ‬ ‫دود ﻧﻴﺘﺮوﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ ﺑﻮد وﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﻮردﻳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎروت ﺑﻲ دود ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر رﻓﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه وﺑﺎاﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻌﺎدن ﻧﻔﺖ ﺑﺎﻛﻮ ‪ ،‬ﻧﻮﺑﻞ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻳﺎراﻧﺶ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﮔﺮدآوري ﺛﺮوت ﻫﻨﮕﻔﺘﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﻧﻮﺑﻞ ﺳـﺒﺐ‬ ‫ﺷﺪ ﻛﻪ دررﺷﺘﻪ ي ﻣﻌﺪﻧﻜﺎري وﺟﺎده ﺳﺎزي و ﺣﻔﺮ ﺗﻮﻧﻞ ﺗﺤﻮﻟﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ ‪.‬‬ ‫ﻧﻮﺑﻞ در ﺳﺎل ‪ 1896‬درﮔﺬﺷﺖ ‪.‬درﺗﺎرﻳﺦ ‪ 27‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ‪ 1895‬ﺑﻌﻨﻲ ﻳﻚ ﺳﺎل ﭘـﻴﺶ از‬ ‫ﻣﺮﮔﺶ ﻧﻮﺑﻞ وﺻﻴﺘﻨﺎﻣﻪ ي ﻣﻌﺮوف ﺧﻮد را اﻣﻀﺎء ﻛﺮد ‪ .‬اﻳـﻦ وﺻـﻴﺖ ﻧﺎﻣـﻪ ﻣـﻲ‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي وي را ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺎداش زﺣﻤﺎﺗﺶ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤـﺎن اﻓﻜـﺎري ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻧﺪﮔﻲ او را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺮده ﺑﻮد ﻋﻤﻠﻲ ﺳﺎزد ‪.‬‬ ‫او دروﺻﻴﺖ ﻧﺎﻣﻪ ي ﺧﻮد ذﻛﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 31‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻛﺮون ﺳﻮﺋﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺛﺮوت وي را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺪاد ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت وﺟﻪ ﻧﻘﺪ درآﻳﺪ وﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﺑﻜﺎر ﺑﺮود و در آﻣﺪ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از آن ﻫﺮﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻮاﻳﺰي ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ در ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻣﻨﺸﺎء ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻓﺎﻳﺪه ﺑﺮاي ﺑﺸﺮ ﺑﻮده اﻧﺪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫رﺷﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻮﺑﻞ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻮد ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آﻧﻬﺎ ﺷﻮد ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از ‪ :‬ﻓﻴﺰﻳﻚ ‪،‬‬ ‫ﺷﻴﻤﻲ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژي ﻳﺎ ﭘﺰﺷﻜﻲ ‪ ،‬ادﺑﻴﺎت و ﺻﻠﺢ ‪ ،‬در ﺧﺎﺗﻤﻪ ي وﺻـﻴﺘﻨﺎﻣﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻮاﻳﺰ ﺑﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد ﭼﻪ اﻫﻞ اﺳﻜﺎﻧﺪﻳﻨﺎوي و ﭼـﻪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﻫﻞ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ داده ﺷﻮد واﻣﺮ اﻋﻄﺎي ﺟﻮاﺋﺰ را ﺑﻪ ﺳﻪ ﺑﻨﻴﺎد ﺳـﻮﺋﺪي و ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﻤﻴﺘﻪ ي وﻳﮋه ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﺮوژ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺸﻮد واﮔﺬار ﻧﻤﻮد ‪.‬‬ ‫اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن اﻳﺎﻻت ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﺳﻮﺋﺪ وﻧـﺮوژ ﻛـﻪ در آن‬ ‫زﻣﺎن ﻛﺸﻮري ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ آﻣﺪﻧﺪ واﮔﺬار ﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﻗﻠﻴﺪس اﺳﻜﻨﺪارﻧﻲ‬ ‫اﻗﻠﻴﺪس اﺳﻜﻨﺪراﻧﻲ ﭘﺴﺮ ﻧﻮﻗﻄﺮس ﺑﻦ ﺑﺮﻧﻴﻘﺲ ‪ ،‬رﻳﺎﺿﻴﺪان ‪ ،‬ﻣﻨﺠﻢ و ﻫﻨﺪﺳﻪ دان‬ ‫ﺑﺰرگ ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺖ ﻛﻪ درﺳﺎل ‪ 323‬ق‪.‬م در اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ ،‬او ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪه ي‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎب درﺳﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﺻﻮل )‪ ( elements‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺪت دوﻫﺰار‬ ‫ﺳﺎل ﺷﺎﻟﻮده ي ﺗﻤﺎم آﻣﻮزش ﻫﻨﺪﺳﻪ در ﻏﺮب ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫دراﻳﻦ اﺛﺮ ‪ ،‬اﻗﻠﻴﺪس ﻫﻤﻪ ي دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن درﻫﻨﺪﺳﻪ را ﮔﺮدآورده وﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻜﻠﻲ ﻧﻮ ﻧﻈﻢ ﺑﺨﺸﻴﺪه واز ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ آن اﻓﺰوده اﺳـﺖ ‪ .‬ﻫﻨﺪﺳـﻪ ي‬ ‫اﻗﻠﻴﺪﺳﻲ ﺑﺮﭼﻨﺪ اﺻﻞ ﺳﺎده و ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ وﺗﻤﺎم ﻗﻀﺎﻳﺎي ﻫﻨﺪﺳـﻲ از آن‬ ‫ﻫﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد ؛ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﻫﺮ ﻗﻀﻴﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪه ي ﻗﻀﻴﻪ ي ﭘـﺲ از‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ ﻫﻨﺪﺳﻪ ي ﻣﺴﻄﺤﻪ ‪ ،‬ﻓﺼﻠﻬﺎﻳﻲ از ﻛﺘﺎب ﻫﻢ ﺑﻪ ﺟﺒﺮ ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳـﻪ‬ ‫ي اﻋﺪاد و ﻫﻨﺪﺳﻪ ي ﻓﻀﺎﻳﻲ اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺷﻴﻮه ي اﺑﺘﻜﺎري اﻗﻠﻴﺪس در ﺗﺄﻟﻴﻒ» اﺻﻮل « ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ دﻳﮕﺮ رﻳﺎﺿـﻴﺪان‬ ‫ﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﺲ از ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ اﺻﻠﻲ آﻣﻮزش‬ ‫ﻫﻨﺪﺳﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ‪ .‬اﻗﻠﻴﺪس ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪه ي ﻫﻨﺪﺳﻪ داﻧﺎن ﭘﻴـﺸﻴﻦ را در‬ ‫ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﭼﻨﺎن ﻣﻨﻄﻘﻲ ﮔﺮدآورده ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺎ ﻗﺮن ﻫﺎ ﺑﻌﺪ ﻛﺴﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻴـﺰي‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﺮآن ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﺤﺎل داﻣﻨﻪ ي ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻛﺘﺎب اﺻﻮل از ﻣﺤﺪوده ي داﻧﺶ ﻫﻨﺪﺳﻪ‬ ‫ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻴﺮود ؛ روش اﺳﺘﻨﺘﺎﺟﻲ اﻗﻠﻴﺪس درﺷﻜﻞ دﻫﻲ ﺗﻔﻜـﺮ ﻣﻨﻄﻘـﻲ در ﻏـﺮب‬ ‫وﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻋﻠﻮم ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﺛﺮاﻓﺘﺎده اﺳﺖ ‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺰرﮔﻲ ﭼﻮن آﻳـﺰاك‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ‪ ،‬ﮔﺎﻟﻴﻠﻮ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ و ﻧﻴﻜﻼس ﻛﻮﭘﺮﻧﻴﻚ ‪ ،‬ﺷﻴﻮه ي او را ﺳﺮﻣﺸﻖ ﭘـﮋوﻫﺶ ﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻧﺪ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺰرگ »ﭘﺮﻳﻨﺴﻴﭙﺎ« را ﺑﺎ ﭘﻴﺮوي از اﻟﮕﻮي »اﺻـﻮل «‬ ‫اﻗﻠﻴﺪس ﺑﻪ ﻧﮕﺎرش درآورده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻈﺮﻳﺎت اﻗﻠﻴﺪس ﺑﺮﻋﻠﻢ ﻫﻨﺪﺳﻪ ﺗﺎ اواﺳـﻂ ﻗـﺮن ﻧـﻮزدﻫﻢ دوام‬ ‫داﺳﺖ ‪ .‬دراﻳﻦ زﻣﺎن ﮔﺮوﻫﻲ از رﻳﺎﺿﻴﺪاﻧﺎن ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬ ‫رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﺻﻞ ‪ 5‬اﻗﻠﻴﺪس ﻛﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ دو ﺧﻂ ﻣﻮازي ﻫﻴﭽﮕﺎه ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﻗﻄـﻊ‬ ‫ﻧﻤﻴﻜﻨﻨﺪ ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺛﺒﺎت وﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺮدود اﺳﺖ وﺑﺮﭘﺎﻳـﻪ ي اﻳـﻦ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ي رﻳﺎﺿﻲ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ اﻧﻮاع ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻫﺎي ﻧﺎاﻗﻠﻴﺪﺳﻲ را ﭘﺪﻳﺪ آوردﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻲ رﻏﻢ ﻧﺎم آوري اﻗﻠﻴﺪس ﺟﺰﺋﻴﺎت زﻧﺪﮔﻲ او ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ از ﻳﺎدداﺷﺖ ﻫﺎي‬ ‫ﭘﺮوﻛﻠﻮس وﭘﺎپ‪.‬وس اﺳﻜﻨﺪراﻧﻲ داﻧﺴﺘﻪ اﻳﻢ ﻛﻪ اﻗﻠﻴﺪس از اﻋﻀﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‬ ‫ي ﺑﺰرگ اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ واﺣﺘﻤﺎﻻً درس ﺧﻮاﻧﺪه ي آﻛﺎدﻣﻲ اﻓﻼﻃﻮن ﺑﻮده اﺳﺖ وﻟﻲ‬ ‫از ﺗﺎرﻳﺦ دﻗﻴﻖ ﺗﻮﻟﺪ وﻣﺮگ او ﻣﻄﻠﻊ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ وﺣﺘﻲ ﻧﻤﻴﺪاﻧﻴﻢ در ﻛﺪاﻣﻴﻦ ﺷـﻬﺮ ﻳـﺎ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻗﺎره ي ﺟﻬﺎن زاده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﮔﺎﻫﻲ اورا ﺑﺎ اﻗﻠﻴـﺪس‬ ‫ﻣﮕﺎراﻳﻲ – ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺳﻘﺮاﻃﻲ ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد – اﺷﺘﺒﺎه ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺟﺮج ﺳﻴﻤﻮن اﻫﻢ‬ ‫ﺟﺮج ﺳﻴﻤﻮن اﻫﻢ در ﺳﺎل ‪ 1787‬درآﻟﻤﺎن ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ و ﭘﺪرش ﻗﻔﻞ ﺳﺎز و ﻣﺎدرش‬ ‫ﻓﺎرﻳﺎ ‪ ،‬درﺧﺘﺮ ﻳﻚ ﺧﻴﺎط ﺑﻮد ‪.‬ﺑﺎاﻳﻨﻜﻬﻪ ﭘﺪروﻣﺎر ﺟﺮج ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺧﻮدرا ﺑﻪ ﭘﺎﻳـﺎن‬ ‫ﻧﺮﺳﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﺪر ﺟﻮرج ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت وﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮدﺑﻮد ﺗﺎﺟﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻮد ﭘﺴﺮ ﺧﻮدرا ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻴﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ ﺑﺎ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﺧﻮد آﻣﻮزش دﻫﺪ ‪.‬‬ ‫درﺳﺎل ‪ ، 1805‬اﻫﻢ وارد داﺷﻨﮕﺎه ‪ Er langen‬ﺷﺪ ودرﺟـﻪ ي دﻛﺘـﺮي ﻓﻴﺰﻳـﻚ‬ ‫ﺧﻮدرا درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد ‪.‬او ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻲ درزﻣﻴﻨﻪ ي ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ودر ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻌﻠﻴﻢ رﻳﺎﺿﻴﺎت در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺪرﺳـﻪ ﻣـﺸﻐﻮل ﺑـﻮد ‪ .‬ﺑﻌﺪازآﻧﻜـﻪ او ﺑـﻪ ﻛـﺸﻒ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ ﻛﻪ درﺳﺎل ‪ 1820‬اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ ﺷﺪ ‪ ،‬درﻻﺑﺮاﺗﻮار ﻓﻴﺰﻳﻚ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻪ اي ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎر وآزﻣﺎﻳﺶ ﻛﺮد ‪ .‬دردوﻣﻘﺎﻟﻪ ي ﻣﻬﻢ در ﺳﺎل ‪ 1826‬اﻫﻢ ‪،‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮي رﻳﺎﺿﻲ از ﻫﺪاﻳﺖ ﮔﺮﻣﺎ در ﻣﺪارﻫﺎي ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺷﺪه ي ﻓﻮرﻳﻪ اراﺋﻪ داد‬ ‫‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻫﺎ ‪ ،‬اﺳﺘﻨﺒﺎط اﻫﻢ از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎ وآزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺗﺠﺮﺑﻲ را اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫داد و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻣﻘﺎﻟﻪ ي ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎ و آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺗﺠﺮﺑﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ داد‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫و ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﻘﺎﻟﻪ ي دوم ‪ ،‬او ﻗﺎدر ﺑﻮد ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﺮح وﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ي دﻳﮕﺮان ﺑﺮروي »ﭘﻴﻞ« ﺑﻮد را ﻣﻄﺮح ﻛﻨﺪ‬ ‫اﺟﺰاي اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﻳﻚ ﺳﻠﻮل اﻟﻜﺘﺮوﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬ ‫‪-1‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎ)‪ (x,y‬ﻛﻪ ﻫﺮدو از ﻣﻮاد ﺑﺮﻧﺪه ي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ ‪:‬ﻓﻠﺰ ‪ ،‬ﻛﺮﺑﻦ ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ‪...‬‬ ‫‪-2‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎي ﻣﺮﺟﻊ )‪ ( c,b,a‬ﻛﻪ درﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺟﺴﻢ ﺗﺤﻠﻴﻞ روﻧـﺪه‬

‫ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ‪.‬‬ ‫‪-3‬‬

‫ﺧﻮد ﺳﻠﻮل ﻳﺎ ﻣﺤﻔﻈﻪ اي ﻛﻪ ازﻣﻮاد ﺑﺪون ﺣﺮﻛﺖ وﺑﻲ اﺛﺮ ﺗـﺸﻜﻴﻞ‬

‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﺷﻴﺸﻪ ‪...‬‬ ‫‪-4‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺘﻪ ي ﻛﻪ ﺣﺎوي ﻳﻮن ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده وﻛﻤﻚ از آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﻪ ﺟﻮرج ﺳﻴﻤﻮن اﻫﻢ اﻧﺠﺎم داده ﺑـﻮد ‪،‬‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ رواﺑﻄﻲ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﻴﻦ وﻟﺘﺎژ ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن وﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺪﺳﺖ آورد ‪ .‬ﭼﻴﺰي ﻛـﻪ‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺎﻧﻮن اﻫﻢ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴـﺸﻮد او ﻛﺘـﺎﺑﻲ را درﻣـﻮرد ﻧﻈﺮﻳـﻪ ي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ اش درﺳﺎل ‪ 1827‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ I=V/R‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﻗﺎﻧﻮن اﻫﻢ« ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد ‪ .‬ﺑﺎاﻳﻦ ﺷﺮح ﻛـﻪ ﻣﻘـﺪار‬ ‫ﺛﺎﺑﺘﻲ از ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻪ از ﺳﻴﻤﻲ ﻋﺒﻮر ﺑﻜﻨﺪ ‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎً ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﺑـﺎ وﻟﺘﺎژدوﺳـﺮآن‬ ‫ﺳﻴﻢ ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن ‪.‬‬ ‫اﻫﻢ ‪ (R) ،‬واﺣﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪ ،‬ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ) ‪ ( I‬ﻳﻚ آﻣﭙﺮي ﻛﻪ‬ ‫در ﻳﻚ رﺳﺎﻧﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد ﺑﻪ ازاء ﻳﻚ وﻟﺖ اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ )‪ (V‬اﻟﻜﺘﺮﻳﻜـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮدو ﺳﺮﺳﻴﻢ اﻋﻤﺎل ﻣﻴﺸﻮد ‪ .‬اﻳﻦ رواﺑﻂ ﺑﻨﻴﺎدي آﻏﺎزي اﺳـﺖ ﺑﺎﺷـﺮوع ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﻣﺪارات اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪.‬‬ ‫اﻫﻢ درﺳﺎل ‪ 1841‬از ﺳﻮي اﻧﺠﻤﻦ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﺑـﻪ درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﺪال‬ ‫»ﻛﺎﭘﻠﻲ « ﺷﺪ ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1845‬ﺑﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ رﺳﻤﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎن »ﺑﺎوارﻳﺎ« ودرﺳـﺎل‬ ‫‪ 1849‬ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دﻓﺘﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎن ﻓﻴﺰﻳﻚ و ﻣﻮﻧﻴﺦ ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪ و ﻣﻮرد ﺗﺠﻠﻴـﻞ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺰرگ درﺳﺎل ‪ 1854‬در ﺳﻦ ‪ 66‬ﺳﺎﻟﮕﻲ در ﻣﻮﻧﻴﺦ ﭼـﺸﻢ از ﺟﻬـﺎن‬ ‫ﻓﺮو ﺑﺴﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﭘﺎﺳﻜﺎل‬ ‫ﺑﻴﻠﺰ ﭘﺎﺳﻜﺎل درژوﺋﻦ ﺳﺎل ‪ 1623‬ﻣﻴﻼدي درﻛﻠﺮﻣﻮن ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑـﻪ دﻧﻴـﺎ آﻣـﺪ ‪.‬او‬ ‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻮد ودرﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻪ ﺳﺎل داﺷﺖ ‪ ،‬ﻣﺎدرش از دﻧﻴﺎرﻓﺖ ‪.‬‬ ‫اﺗﻴﻦ ﭘﺎﺳﻜﺎل ﭘﺪر وي ‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﻛﺮﻣﻮن و ﺧﻮد ﺻﺎﺣﺐ وﺟﺎﻫﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﺑـﻮد ‪.‬‬ ‫درﺳﺎل ‪ 1632‬ﺧﺎﻧﻮاده ﭘﺎﺳﻜﺎل ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺪر و ﭼﻬﺎرﻓﺮزﻧﺪ او ﻣﻴﺸﺪ ‪ ،‬ﻛﻠﺮﻣﻮن را‬ ‫ﺑﻪ ﻗﺼﺪ اﻗﺎﻣﺖ در ﭘﺎرﻳﺶ ﺗﺮك ﻛﺮدﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﭘﺪر ﺑﻴﻠﺰ دﻳﺪﮔﺎه ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ داﺷﺖ ‪.‬او ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻛﺎر ﺗﻌﻠـﻴﻢ‬ ‫ﭘﺴﺮش را ﺷﺨﺼﺎً ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺮاي آن ﻛﻪ ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﺳﻨﮕﭙﻨﻲ ﺑﻪ وي ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﺸﻮد‬ ‫اورا در ﺧﺎﻧﻪ آﻣﻮزش دادﻧﺪ وﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫اﺑﺘﺪا ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي زﺑﺎن ﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ وﺗﺎ ﭘﺎﻧﺰده ﺳـﺎﻟﮕﻲ ﻫـﻴﭻ ﺳـﺨﻨﻲ از‬ ‫رﻳﺎﺿﻴﺎت ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺎﻳﺪ ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﺪر ﺗﻤﺎم ﻛﺘﺎﺑﻬـﺎي رﻳﺎﺿـﻲ را از ﺧﺎﻧـﻪ‬ ‫ﺧﺎرج ﻛﺮد ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً اﻳﻦ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﺣﺲ ﻛﻨﺠﻜﺎوي ﻛﻮدك را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨـﺖ ووي را‬ ‫واداﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﭘﺮس وﺟﻮ دراﻳﻦ ﺑﺎره ﺑﭙﺮدازد ‪.‬‬ ‫دوازده ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ درﺑﺎره داﻧﺶ ﻫﻨﺪﺳﻪ از ﻣﻌﻠﻢ ﺳﺮﺧﺎﻧﻪ ي ﺧﻮد ﺳﺌﻮال ﻛـﺮد‬ ‫ووي آن را ﻋﻠﻢ ﺳﺎﺧﺖ اﺷﻜﺎل دﻗﻴﻖ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ﻣﻴﺎن اﺟﺰاء ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻳﻦ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﺷﻜﺎل ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮد ﺑﻴﻠﺰ ﻛﻪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي اﻳﻦ داﻧﺶ ﻧﻬﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺳﺎﻋﺎت ﺑـﺎزي‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻛﺸﻒ وﻳﺰﮔﻲ ﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ درﺑﺎره ي اﺷﻜﺎل ﻫﻨﺪﺳﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛـﻪ از‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﺠﻤﻮع زواﻳﺎي داﺧﻠﻲ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫او ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر داﻳﺮه اي رﺳﻢ ﻛﺮد وﻣﺜﻠﺚ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ را از ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺮﻳﺪ ﺑﻴﻠـﺰ‬ ‫رأس ﻫﺎي زاوﻳﻪ ﻫﺎي ﻫﺮ ﻣﺜﻠﺚ را ﺑﺮ ﻣﺮﻛﺰ داﻳﺮه ﻗﺮار ﻣﻴـﺪاد و ﺑـﺎ دوران دادن‬ ‫ﻣﺜﻠﺚ ‪ ،‬ﭘﻬﻠﻮﻫﺎي زاوﻳﻪ ﻫﺎ را ﺑﺮﻫﻢ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻣﻲ ﺳﺎﺧﺖ ‪ .‬او درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺟﻤﻊ زاوﻳﻪ‬ ‫ﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻫﺮ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ دو زاوﻳﻪ ﻗﺎﺋﻤﻪ )راﺳﺖ ( اﺳﺖ ‪ .‬ﭘﺪر ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷـﺪت‬ ‫ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ اﺳﺘﻌﺪاد ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ اﻳﻦ ﻛﻮدك ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ازﺗﺼﻤﻴﻢ ﺧﻮد ﭼـﺸﻢ‬ ‫ﭘﻮﺷﻴﺪ و ﻳﻚ ﺟﻠﺪ از ﻛﺘﺎب »اﺻﻮل اﻗﻠﻴﺪس « را ﺑﻪ وي ﻫﺪﻳﻪ ﻛﺮد ‪ .‬ﺑﻴﻠﺰ ﺑﺎ اﺷﺘﻴﺎق‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي ﻛﺘﺎب ﭘﺮداﺧﺖ وﺑﻪ زودي ﺑﺮآن ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎرده ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﺪر در ﺟﻠﺴﺎت ﻫﻔﺘﮕﻲ ﻫﻨﺪﺳـﻪ داﻧـﺎن ﺑـﺰرگ‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﺟﺴﺖ ‪ .‬از اﻳﻦ ﺟﻠﺴﺎت ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕـﺴﺘﺎن ﻋﻠـﻮم‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ژوﺋﻦ ﺳﺎل ‪ 1639‬ﺑﻴﻠﺰ ﭘﺎﺳﻜﺎل زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ‪ 16‬ﺳﺎل داﺷـﺖ‬ ‫در ﻳﻜﻲ از ﺟﻠﺴﺎت ﻣﻘﺎﻟﻪ اي اراﺋﻪ داد ﻛﻪ درآن ﺷﻤﺎري از ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﻫﻨﺪﺳـﻪ ي‬ ‫ﭘﺮوژﻛﺘﻴﻮ ‪ ،‬ازﺟﻤﻠﻪ ﻗﻀﻴﻪ ي ‪ 6‬ﮔﻮش اﺳﺮار آﻣﻴﺰ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ .‬دردﺳﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫‪ 1639‬ﺧﺎﻧﻮاده ﭘﺎﺳﻜﺎل ﺑﺎردﻳﮕﺮ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮدﻧﺪ ‪.‬آﻧﺎن ﭘﺎرﻳﺲ را ﺑﻪ ﻗﺼﺪ زﻧﺪﮔﻲ‬ ‫در روﺋﻦ ﺗﺮك ﻛﺮدﻧﺪ ‪ .‬اﺗﻴﻦ در اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﺗﺤـﺼﻴﻠﺪار ﻣﺎﻟﻴـﺎﺗﻲ ﺷـﻤﺎل‬ ‫ﻧﺮﻣﺎﻧﺪي ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ .‬ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﭘﺲ از اﻗﺎﻣﺖ در اﻳﻦ ﺷﻬﺮ در ﻓﻮرﻳـﻪ‬ ‫ﺳﺎل ‪ ، 1640‬ﺑﻴﻠﺰ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﺛﺮ ﺧﻮدرا ﺑﺎ ﻋﻨـﻮان »ﻣﻘﺎﻟـﻪ اي درﺑـﺎره ي ﻣﻘـﺎﻃﻊ‬ ‫ﻣﺨﺮوﻃﻲ « ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﺎﻧﻴﺪ وﺑﺮاي ﻛﻤـﻚ ﭘـﺪرش در ﺟﻤـﻊ آوري ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬـﺎ ‪،‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺣﺴﺎب دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ )رﻗﻤﻲ( را اﺑﺪاع ﻛﺮد ‪ .‬اودر ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺳـﺎﻟﻬﺎي‬ ‫‪1642‬ﺗﺎ ‪ 1645‬ﺑﻪ ﻣﺪت ﺳﻪ ﺳﺎل روي اﻳﻦ ﻃﺮح اﺑﺘﻜﺎري ﻛﺎرﻛﺮد ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه وي ﻛﻪ‬ ‫ﭘﺎﺳﻜﺎﻟﻴﻦ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬ﺷﺒﺎﻫﺖ زﻳﺎدي ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ دﻫﻪ‬ ‫‪ 1940‬ﻣﻴﻼدي دارد ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﭘﺎﺳﻜﺎل را ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺨﺘﺮع ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ داﻧﺴﺖ ‪.‬زﻳﺮا ﭘﻴﺶ از او در ﺳﺎل ‪ 1971‬ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻨـﺎم ﺷـﻴﻜﺎرد دﺳـﺘﮕﺎه‬ ‫دﻳﮕﺮي را ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ‪.‬ﻣﺸﻜﻞ اﺻﻠﻲ ﭘﺎﺳﻜﺎل ﻳﺎﻓﺘﻦ راه ﺣﻠﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‬ ‫در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﭘﻮﻟﻲ راﻳﺞ ﻓﺮاﻧﺴﻪ در آن زﻣﺎن ﺑﻮد ‪ .‬دراﻳﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻫﺮ ﻟﻴـﺮ ﻣﻌـﺎدل‬ ‫‪20‬س‪.‬ل‪ .‬ﻫﺮ ﺳﻮل ﻣﻌﺎدل ‪12‬دﻧﻴﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﺪ ﺗﺎﺳـﺎل ‪ 1799‬ﻣـﻴﻼدي اﻳـﻦ‬ ‫واﺣﺪﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ راﻳﺞ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ .‬در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﺎﺳﺎل ‪ 1971‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ اي ﺑﺎ‬ ‫روﺷﻬﺎي ﺗﺰاﻳﺪﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ رواج داﺷﺖ ‪.‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎاﻳﻦ روش ﻫﺎي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺳـﺘﮕﺎه‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫دﻫﺪﻫﻲ ﻣﺮﺳﻮم دﺷﻮاري ﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﻓﺮاوان را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻴ‪Ĥ‬ورد ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‬ ‫ﭘﺎﺳﻜﺎل ﺑﺮﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﻌﺪد ﻏﻠﺒﻪ ﻛﺮد وﺗﻮﻟﻴﺪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺣـﺴﺎﺑﮕﺮ در ﺳـﺎل ‪1642‬‬ ‫آﻏﺎزﺷﺪ ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎري ﺑﻪ ﻧﺎم آداﻣﺴﻮن ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ »:‬درﺳﺎل ‪ ، 1652‬ﭘﻨﺠﺎه و‬ ‫دو ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪ از )ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺣﺴﺎﺑﻬﺎي ﭘﺎﺳﻜﺎل ( ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد وﻟﻲ ﺗﻨﻬـﺎ ﺗﻌـﺪاد‬ ‫اﻧﺪﻛﻲ از آن ﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﺮوش رﻓﺖ درﻧﺘﻴﺠﻪ در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﺗﻮﻟﻴـﺪ آن ﻫـﺎ ﻣﺘﻮﻗـﻒ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ ‪ (.‬وﻗﺎﻳﻊ ﺳﺎل ‪ 1642‬ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﻜﺎل ﺟﻮان اﻫﻤﻴﺖ زﻳـﺎدي داﺷـﺖ ‪ .‬درآن‬ ‫ﺳﺎل ﭘﺎي ﭘﺪرش ﻣﺠﺮوح ﺷﺪ واو ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر در ﻣﻨﺰﻟﺶ ﺑﺴﺘﺮي ﺷﺪ ‪ .‬دوﺑﺮادر ﺟﻮان‬ ‫ﻛﻪ از ﭘﻴﺮوان ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻮدﻧﺪﻣﺮاﻗﺒﺖ از وي را ﺑﺮﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‬ ‫‪ .‬آن دو ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺷﮕﺮﻓﻲ ﺑﺮﺑﻴﻠﺰ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ واﻳﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ دراو روﺣﻴﻪ اي ﻋﻤﻴﻘﺎً ﻣـﺬﻫﺒﻲ‬ ‫ﺑﻪ وﺟﻮدآورد ‪.‬‬ ‫درﻫﻤﻴﻦ دوره ﺑﻮد ﻛﻪ او آزﻣﻮﻧﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ را زﻣﻴﻨﻪ ي ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﺸﺎر ﺟﻮ اﻧﺠﺎم‬ ‫داد ودرﺿﻤﻦ آن ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎي ﺗﻮرﻳﭽﻠﻲ را ﺗﻜﺮارﻛﺮد ‪ .‬دراﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻴـﺸﺪ‬ ‫ﻓﺸﺎر ﺟﻮ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮﻧﻲ از ﺟﻴﻮه ﻛﻪ داﺧﻞ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﺷﻴﺸﻪ اي ﺑﺎ ﻳﻚ‬ ‫اﻧﺘﻬﺎي ﻣﺴﺪود ﻗﺮارداﺷﺖ ‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﻦ زد‪ .‬اودرﻧﻘﺎﻃﻲ ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ﻳﻜﺴﺎن روي ﻳﻚ ﺗﭙﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻗﺮاﺋﺖ ارﺗﻔﺎع ﺟﻴﻮه ﭘﺮداﺧﺖ واﺛﺒﺎت ﻛﺮد ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﺟﻮ در ﻧﻘـﺎط ﻫـﻢ ارﺗﻔـﺎع‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ وي ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺧﻮد را درﺑﺎره ﻋﻠﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎﺗﺮوﻣﺘﺮﻳـﻚ‬ ‫ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﻴﺪ ‪ .‬در ﺑﻴﺴﺖ و ﺳﻮم ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﻫﻤﺎن ﺳﺎل رﻧﻪ دﻛﺎرت ﺑﻪ ﻣﻼﻗـﺎت او‬ ‫ﺷﺘﺎﻓﺖ ‪.‬اﻳﻦ دﻳﺪار ﻛﻪ ﺑﻬﻤﺪت دوروز اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﺣﺚ درﺑﺎره ﺧﻼﻛﻪ دﻛـﺎرت‬ ‫اﻋﺘﻘﺎدي ﺑﺪان ﻧﺪاﺷﺖ ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺖ ‪ .‬دﻛﺎرت درﻧﺎﻣﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻳـﻦ روﻳـﺪاد ‪،‬‬ ‫درژوﺋﻦ ﺳﺎل ‪ 1647‬ﺑﺮاي داﻧﺸﻮري ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﺎرﻛﺎوي ﻧﻮﺷﺖ ‪ ،‬ﮔﻔﺖ ‪ » :‬اﻳـﻦ ﻣـﻦ‬ ‫ﺑﻮدم ﻛﻪ دوﺳﺎل ﭘﻴﺶ او را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎرﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﺮدم‪.‬زﻳﺮاﮔﺮﭼﻪ ﺧﻮداﻗـﺪام‬ ‫ﺑﻪ آن ﻧﻜﺮده ﺑﻮدم وﻟﻲ درﺑﺎره ي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آن ﺗﺮدﻳﺪي ﻧﺪاﺷﺘﻢ ‪«.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﻜﺎل دراﻛﺘﺒﺮ ﺳﺎل ‪ 1647‬ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮﻧﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻼ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻨﺘـﺸﺮ‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ واﻳﻦ ﻛﺎر آﺗﺶ اﺧﺘﻼﻓﺎت را ﺑﺎ آن دﺳﺘﻪ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﻛﺎرت‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻧﺪ داﻣﻦ زد ‪ .‬اودرآﮔﻮﺳﺖ ‪ 1648‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد ﻛـﻪ ﻓـﺸﺎر ﺟـﻮ ﺑـﺎ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ارﺗﻔﺎع ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ وﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛـﻪ در ﻧﺎﺣﻴـﻪ ي ﻓﻮﻗـﺎﻧﻲ ﺟـﻮ‬ ‫ﺧﻼﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ ‪ .‬دراﻳﻦ ﻣﻮرد ﻫﻢ دﻛﺎرت در ﻧﺎﻣـﻪ اي ﺧﻄـﺎب ﺑـﻪ ﻛﺮﻳـﺴﺘﻴﺎن‬ ‫ﻫﻮﻳﮕﻨﺲ ‪ ،‬ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﻪ ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ ‪ ...» :‬اﮔﺮ ﺧﻼﻳﻲ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ در ﻛﻠﻤـﻪ ي ﺧـﻮد‬ ‫ﭘﺎﺳﻜﺎل اﺳﺖ ‪«.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﭘﺎﺳﻜﺎل ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻت را ﻃﻲ ﻣﻜﺎﺗﺒﺎت ﺧﻮد ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬاري ﻛـﺮد ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻜﺎﺗﺒﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻨﺞ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺳﺎل ‪ 1654‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ‪ .‬آﻧـﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ي ﺗﺎس ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎردان ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‬ ‫وﻧﻴﺰ ﻣﺴﺌﻠﻪ ي ﻧﻘﺎط را ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎردان ودرﻫﻤﺎن ﻣﻘﻄﻊ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎﺳﻴﻮﻟﻲ‬ ‫وﺗﺎرﺗﺎﮔﻠﻴﺎ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدﻧﺪ ‪ .‬درﻣﺴﺌﻠﻪ ي ﺗﺎس اﻳـﻦ‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻄﺮح ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺷﺨﺼﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺗﺎس ﺑﺮﻳﺰد ﺗﺎ ﺟﻔﺖ ﺷـﺶ ﺑﻴـﺎورد ‪.‬‬ ‫درﻣﺴﺌﻠﻪ ي ﻧﻘﺎط ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺌﻮال ﭘﺎﺳﺦ داده ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺎزي ﺑﺎ ﺗﺎس ﻫﺎ ﻧـﺎﻗﺺ‬ ‫ﺑﻤﺎﻧﺪ ﭼﻄﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮل ﺷﺮط ﺑﻨﺪي را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد ‪ .‬آن دو ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ي‬ ‫ﻧﻘﺎط راﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺎزي دو ﻧﻔﺮه ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪ ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺮاي ﺣﻞ آن در ﻳﻚ ﺑﺎزي ﺳـﻪ‬ ‫ﻧﻔﺮه وﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ روﺷﻬﺎي رﻳﺎﺿﻲ ﭼﻨﺪان ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﺪادﻧـﺪ ‪ .‬ﻃـﻲ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻜﺎﺗﺒﺎت ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺎﺳﻜﺎل ﻧﺎﺧﻮش ﺷﺪ ‪.‬او در ﻳﻜﻲ از ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﻓﺮﻣـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮﻻي ﺳﺎل ‪ 1654‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ‪ ... »:‬ﻣﻦ ﻫﻨﻮز ﺑـﺴﺘﺮي ﻫـﺴﺘﻢ‬ ‫وﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ دﻳﺮوز ﻋﺼﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ دﺳﺘﻢ رﺳﻴﺪ ‪« .‬‬ ‫درﺳﺎل ‪ 1650‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﻜﺎل دراوج ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺧﻮد ﻗﺮار داﺷﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ ي ﺧﻮد را ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ و ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣـﺬﻫﺒﻲ روي‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫آورد ‪ .‬ﻳﺎ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ » :‬ﺑﻪ ﺗﻔﻜـﺮ در ﻋﻈﻤـﺖ و اﻧﺤﻄـﺎط ﺑـﺸﺮ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ« درﻫﻤﻴﻦ زﻣﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ او ﺟﻮان ﺗﺮﻳﻦ ﺧﻮاﻫﺮ ﺧﻮدرا ﺑـﻪ ﭘﻴﻮﺳـﺘﻦ ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺠﻤﻦ ﭘﻮرت روﻳﺎل ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﺗﻴﻦ ﭘﺎﺳﻜﺎل در ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 1651‬ﻣﻴﻼدي از دﻧﻴﺎ رﻓﺖ ‪ .‬درﻧﺎﻣﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ‬ ‫واﻗﻌﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻴﻠﺰ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﺧﻮاﻫﺮاﻧﺶ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖ ﻋﻤﻴﻖ او از ﻣـﺮگ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮراﻋﻢ وﻣﺮگ ﭘﺪرش ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺺ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻛﺎﻣﻼً ﻣـﺸﻬﻮد‬ ‫اﺳﺖ ‪.‬ﻋﻘﺎﻳﺪي ﻛﻪ او در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻄﺮح ﻛﺮده اﺳﺖ درﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎر ﻓﻠﺴﻔﻲ‬ ‫آﻳﻨﺪه ي وي ﻛﻪ دراﺛﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم » ﭘﻨﺴﺲ « ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﻧﺪ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫او در ﺳﺎل ‪ 1653‬ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻣﻼك ﭘﺪرش را ﺑﺮﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮد ‪ .‬دراﻳـﻦ‬ ‫زﻣﺎن او ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮدد واﻳﻦ ﺑﺎر آزﻣﻮن ﻫﺎي زﻳـﺎدي را‬ ‫درﺑﺎره ي ﻓﺸﺎر اﻋﻤﺎل ﺷﺪه از ﺳﻮي ﮔﺎزﻫﺎ وﻣﺎﻳﻌﺎت اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻃﻲ ﻫﻤﻴﻦ دوره‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ او ﻣﺜﻠﺚ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﺗﻮﺳﻂ رﻳﺎﺿﻴﺪان ﺑﺰرگ اﻳﺮاﻧﻲ ﺣﻜـﻴﻢ‬ ‫ﻋﻤﺮ ﺧﻴﺎم ﺷﺮح داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎردﻳﮕﺮ ﻣﻄﺮح ﻛﺮد و ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﻴـﺮ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎ ﺣﺴﺎب ﺟﺎﻣﻊ و ﻓﺎﺿﻠﻪ واﺣﺘﻤﺎﻻت را اﺑﺪاع ﻛﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫او دراﻧﺪﻳﺸﻪ ازدواج ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺣﺎدﺛﻪ اي ﺑﺮزﻧـﺪﮔﻲ اش ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﺷـﮕﺮف‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ ووي را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺬﻫﺐ ﺳﻮق داد ‪ .‬در ﺑﻴﺴﺖ و ﺳﻮم ﻧﻮاﻣﺒﺮ ﺳـﺎل ‪1654‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﭘﺎﺳﻜﺎل ﺑﺮدرﺷﻜﻪ اي ﭼﻬﺎر اﺳﺒﻪ ﺳﻮار ﺑﻮد ‪ ،‬اﺳﺒﻬﺎ رم ﻛﺮدﻧـﺪ ‪.‬دوﻧﻔـﺮ‬ ‫ﺳﻮرﭼﻲ از ﻧﺮده ﭘﻞ ﻧﻮﻳﻴﻠﻲ ﺑﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﺳﻦ ﭘﺮت ﺷﺪﻧﺪ و ﺧﻮد او ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮي‬ ‫ﻣﻌﺠﺰه آﺳﺎ ازﻣﺮگ ﺣﺘﻤﻲ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺖ ‪ .‬او ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺨﺸﻲ از اﺑﻌﺎد وﺟـﻮدش‬ ‫آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﻪ اﺳﺮار ﺑﻮد ‪ ،‬اﻳﻦ واﻗﻌﻪ را ﻓﺮاﺧﻮاﻧﻲ ﻣﺎوراﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺮك اﻣﻮر دﻧﻴـﻮي‬ ‫ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻲ درﻧﮓ ﺷﺮﺣﻲ از ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺮ ﻗﻄﻌﻪ اي ﻛﺎﻏﺬ ﭘﻮﺳﺘﻲ ﻧﻮﺷﺖ وﭘـﺲ‬ ‫از آن در ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ روي ﻗﻠﺐ ﺧﻮد ﺟﺎي داد ﺗﺎ ﻫﻤﻮاره ﻣﻴﺜﺎق اﻟﻬﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ‬ ‫ﻳﺎد آورد ‪ .‬ﭘﺎﺳﻜﺎل اﻧﺪك زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﭘﻮرت روﻳﺎل ﻧﻘﻞ ﻣﻜﺎن ﻛﺮد ‪.‬‬ ‫در ﭘﻮرت روﻳﺎل وي ﻣﺮاﺟﻌﺎت ﻣﻜﺮري ﺑﻪ ﺻﻮﻣﻌﻪ ﻳﺎﻧﺴﻨﻴﺴﺖ ﻫﺎ داﺷﺖ و ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﭘﻲ درﭘﻲ را درﺑﺎره ي ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺖ ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎ در ﻓﺎﺻـﻠﻪ‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1654‬و ‪ 1657‬ﺑﺪون ذﻛﺮ ﻧﺎم ودردﻓﺎع از دوﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم آﻧﺘﻮﻧﻲ آرﻧﻮﻟﺪ‬ ‫ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻣﻴﺸﺪﻧﺪ ‪ .‬آرﻧﻮﻟﺪ از ﻃﺮﻓﺪاران ژزوﻳﻴﺖ ﻫﺎ و ﻣﺪاﻓﻊ ﻳﺎﻧﺴﺘﻴﺴﻢ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻴﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ در ﭘﻴﺸﮕﺎه اﺳﺘﺎدان اﻟﻬﻴﺎت ﭘﺎرﻳﺲ‬ ‫در ﺣﺎل ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺑﻮد ‪ .‬ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ اﺛﺮ ﭘﺎﺳﻜﺎل در ﺑﺎب ﻓﻠﺴﻔﻪ رﺳﺎﻟﻪ اي ﺑﺎ ﻋﻨـﻮان‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﭘﻨﺴﺲ اﺳﺖ ‪ .‬اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎي ﺷﺨـﺼﻲ وي را درﺑـﺎره ي‬ ‫رﻧﺞ ﻫﺎي ﺑﺸﺮﻳﺖ و اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺮﻣﻴﮕﻴﺮد ‪ .‬ﭘﺎﺳﻜﺎل ﻛﺎر ﻧﮕﺎرش ﭘﻨﺴﺲ را‬ ‫دراواﺧﺮ ﺳﺎل ‪ 1656‬آﻏﺎز ﻛﺮد وﻃﻲ ﺳـﺎﻟﻬﺎي ‪1657‬و ‪ 1658‬آن را ﺑـﻪ اﺗﻤـﺎم‬ ‫رﺳﺎﻧﻴﺪ ‪.‬دراﻳﻦ اﺛﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ اي ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ازآن ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﺷﺮط ﺑﻨـﺪي‬ ‫ﭘﺎﺳﻜﺎل« ﻳﺎدﻣﻴﺸﻮد ‪.‬اوﻣﺪﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑـﻮدن اﻳﻤـﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻴﺸﻮد ‪.‬ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ‪» :‬اﮔﺮ ﺧﺪاﻳﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻓﺮد‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﭼﻴﺰي را از دﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد وﻟﻲ اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ وﺟﻮدداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺨﺺ‬ ‫ﺑﻲ اﻋﺘﻘﺎد ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺧﻮد را ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎﺧﺖ ‪ «.‬ﭘﺎﺳﻜﺎل در ﻃـﺮح اﻳـﻦ ﻣـﺴﺌﻠﻪ از‬ ‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻت ورﻳﺎﺿﻴﺎﺗﺎ ﺳﻮد ﺟﺴﺘﻪ اﺳﺖ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫ﻣﻴﮕﻴﺮد ﻛﻪ »‪...‬ﻣﺎدرﻫﺮﺣﺎل ﭼﺎره اي ﺟﺰ دﺳﺖ زدن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻤﺎر ﻧﺪارﻳﻢ ‪«.‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي ﺑﻲ وﻗﻔﻪ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻴﻠﺰ ﭘﺎﺳﻜﺎل را ﻛﻪ اﺻﻮﻻً از اﺛﺒﺎت ﭼﻨـﺪاﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻧﺪاﺧﺖ ‪ .‬او از ﺳﻦ ‪ 17‬ﻳﺎ ‪ 18‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻪ ﺑـﻲ ﺧـﻮاﺑﻲ‬ ‫وﺳﻮءﻫﺎﺿﻤﻪ ي ﺣﺎد ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪ در ﺳﺎل ‪ 1658‬ﻛﺎر ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﺐ ﻫﻨﮕـﺎم‬ ‫روي ﺗﺨﺖ دراز ﻣﻴﻜﺸﻴﺪ وﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﻮاﺑﻴﺪن از ﺷﺪت درد ﺑﻪ ﺧـﻮد ﻣـﻲ ﭘﻴﭽﻴـﺪ‬ ‫دراﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎردﻳﮕﺮ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﺷـﻮار ﻋﻠـﻢ رﻳﺎﺿـﻲ را در‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻓﻮاﺻﻞ ﺑﻲ ﺧﻮاﺑﻲ ودرد آﻏﺎز ﻛﺮد ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎري ﻛﻪ ﭘﺎﺳﻜﺎل دردوران ﺑﺎزﻧﺸـﺴﺘﮕﻲ‬ ‫ﺧﻮد در ﭘﻮرت روﻳﺎل درزﻣﻴﻨﻪ داﻧﺶ رﻳﺎﺿﻲ اﻧﺠﺎم داد‪،‬ﻣﻘﺎﻟﻪ اي ﺑﻮد ﻛﻪ درﺳﺎل‬ ‫‪ 1658‬درﺑﺎره ﺳﻴﻜﻠﻮﺋﻴﺪﻫﺎ ﻧﮕﺎﺷﺖ ‪ .‬ﺟﺮﻗﻪ ي اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ذﻫﻦ او رﺳﻴﺪ‬ ‫ﻛﻪ او ﻣﺸﻐﻮل ﺗﺤﻤﻞ ﻳﻜﻲ از آن ﺷﺐ ﻫﺎي آزادﻫﻨﺪه ﺑﻮد وﺑﻲ درﻧﮓ ﭘـﺲ ازآن‬ ‫دﻧﺪان دردي ﻛﻪ وي را ﻋﺬاب ﻣﻴﺪاد ﺳﺎﻛﺖ ﺷﺪ ‪ .‬او اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﺷﮕﻔﺖ را ﭘﻴـﺎﻣﻲ‬ ‫اﻟﻬﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ وي را ﺑﻪ ﭘﻲ ﮔﻴﺮي راه ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﻮق داده اﺳﺖ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬ ‫آن ﻛﺎر را آﻏﺎز ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﻜﺎل ﮔﺎه ﺗﺎ ‪8‬ﺳﺎﻋﺖ در ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﻛﺎر ﻣﻴﻜﺮد وﺣﺎﺻﻞ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻲ وﻗﻔﻪ اراﺋﻪ ي‬ ‫ﺷﺮﺣﻲ ﻛﺎﻣﻞ وﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل از ﻫﻨﺪﺳﻪ ﺳﻴﻜﻠﻮﺋﻴﺪي ﺑﻮد او ﭘﺲ از آن دﻳﮕﺮ ﻋﻼﻗﻪ ي‬ ‫ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﻮم از ﺧﻮد ﺑﺮوز ﻧﺪاد و ﺳﺎﻟﻬﺎي واﭘﺴﻴﻦ ﻋﻤﺮ ﺧﻮﻳﺶ را وﻗﻒ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﺑﻪ ﻓﻘﺮا وﺷﺮﻛﺖ د رﻣﺮاﺳﻢ ﻛﻠﻴﺴﺎﻳﻲ ﻛﺮد ﭘﺎﺳﻜﺎل در ﺳﻦ ‪39‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﭘﺲ از ﺗﺤﻤﻞ‬ ‫دردﻫﺎي وﺣﺸﺘﻨﺎﻛﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﺛﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﻏﺬه ﺑﺪﺧﻴﻢ رﺷﺪ ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﻣﻌـﺪه اش ﺑـﻪ‬ ‫وﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ازدﻧﻴﺎ رﻓﺖ‪.‬‬ ‫او را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮده اﻧﺪ‪...» :‬ﻣﺮدي ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻗﺎﻣﺖ ﺑﺎ ﺻﺪاﻳﻲ رﺳـﺎ و ﺧـﺼﻠﺘﻲ‬ ‫ﺳﻠﻄﻪ ﺟﻮ ‪ ...‬ﻛﻪ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد را دردوره ي ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﻲ ﺑـﺎ رﻧﺠﻬـﺎي‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻓﺮاوان ﮔﺬراﻧﺪ ﻫﻤﻮاره ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺷﻜﻨﻨﺪه اي داﺷﺖ وﺣﺘﻲ درروزﻫﺎي ﺟﻮاﻧﻲ ﻧﻴﺰ‬ ‫دﭼﺎر ﻣﻴﮕﺮن ﻣﻴﺸﺪ ‪«.‬‬ ‫وﻧﻴﺰ ﺷﺨﺼﻴﺖ او را ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮدﻧﺪ ‪ » :‬ﻣﺤﺘﺎط ‪ ،‬ﺳﺮﺳﺨﺖ ‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪ ﻛـﺎر ‪،‬‬ ‫ﻛﻤﺎل ﮔﺮا ‪ ،‬ﺳﺘﻴﺰه ﺟﻮ ﺗﺎﺣﺪي ﻗﻠﻨﺪري ﺳﻨﮕﺪﻻﻧﻪ وﺑﺎاﻳﻦ ﺣﺎل ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﺮوﺗﻨﻲ‬ ‫و ﺑﻲ آزاري ‪« .‬‬ ‫او ﻛﻪ ﻳﻚ رﻳﺎﺿﻲ دان ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﻚ دان و ﺳﺨﻨﺮان ﺑﻠﻴﻎ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑـﻮد ‪ ....‬از اﻧﺒـﻮه‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﺧﺪادادي ﺧﻮد ﺷﺮﻣﻨﺎك ﻣﻴﻨﻤﻮد ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ آن ﭼﻪ اورا از ﻛﺸﻒ‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺮد ﺑﺎزداﺷﺖ ﺟﻬﺖ ﮔﻴﺮي ذﻫﻨﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ از اﺑﻌﺎد ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ وﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑـﺰرگ ﻫﻤـﻮاره در ﻫﺎﻟـﻪ اي از‬ ‫اﺳﺮار ﻗﺮارداﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ وي ﺧﻮد درﺑﺎره ي ﻛﺸﻔﻬﺎي ﺧﻮد ﻣﻴﻨﻮﻳـﺴﺪ ‪ » :‬د‬ ‫رﻛﻨﺎر ﻫﺴﺘﻲ ﻣﻦ ﮔﺮداﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ آن را ﻧﻤﻴﺒﻴﻨﻴﺪ ﻣـﻦ ﻫـﺮ آﻧﭽـﻪ را ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ از درون آن و ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آورم وﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺑـﻪ ﺣـﻞ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺰرگ ﻣﻴﺸﻮم ‪« .‬‬ ‫او در ‪ 19‬آﮔﻮﺳﺖ ﺳﺎل ‪ 1662‬در ﺳﻦ ‪ 39‬ﺳﺎﻟﮕﻲ از دﻧﻴﺎ رﻓﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻟﻮﺋﻲ ﭘﺎﺳﺘﻮر‬ ‫ﻟﻮﺋﻲ ﭘﺎﺳﺘﻮر ﺷﻴﻤﻲ دان وزﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس ﻓﺮاﻧـﺴﻮي در ‪ 27‬دﺳـﺎﻣﺒﺮ ﺳـﺎل ‪1822‬‬ ‫ﻣﻴﻼدي در ﺷﺎﺗﻮوﻳﻞ ﻧﻮوﻟﺘﺎن )اﻳﺎﻟﺖ ژور( ودرﺧﺎﻧﻮاده ي ﻳﻚ ﮔﺮوﻫﺒﺎن ﻣﺴﺘﻌﻔﻲ‬ ‫ازارﺗﺶ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده ي ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺑﻨﺎم »ژان ژوزف ﭘﺎﺳﺘﻮر « ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ ‪.‬‬ ‫ﻟﻮﺋﻲ ﭘﺲ از ﮔﺬراﻧﺪن دو ﺳﺎل ﺗﺤﺼﻴﻞ دردوره ي دﺑﺴﺘﺎن ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺷـﺎﮔﺮد‬ ‫روزاﻧﻪ وارد »وﻟﮋآرﺑﻮا« ﺷﺪ‪ .‬اوداراي ﻧﺒﻮغ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺒﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﺷﺎﮔﺮدي ﻣﺘﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫اودرﺳﺎل ‪ 1843‬ﺑﺮاي دوﻣﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﺎﭘﻲ در اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت ورودي داﻧﺶ ﺳﺮاي ﻋﺎﻟﻲ‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺷﺮﻛﺖ وﺑﺎﺗﻼش وﻛﻮﺷﺶ ﻓﺮاوان وارد اﻳﻦ داﻧﺶ ﺳﺮا ﺷﺪ ‪ .‬در‪ 26‬ﺳﺎﻟﮕﻲ‬ ‫)‪ (1848‬ﺳﻤﺖ اﺳﺘﺎد ﺷﻴﻤﻲ در داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺘﺮاﺳﺒﻮرگ را ﺑﻪ دﺳـﺖ آورد ‪ .‬او ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻬﻴﻪ وﻧﻮﺷﺘﻦ رﺳﺎﻟﻪ ﻫﺎﻳﻲ درﺑﺎره ي ﻓﻴﺰﻳﻚ و ﺷﻴﻤﻲ درﺟﻪ ي دﻛﺘـﺮي ﺧـﻮدرا‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫وي دراﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﺎﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﺎﻣﻪ اي ﺑﻪ رﺋـﻴﺲ داﻧـﺸﮕﺎه اﺳﺘﺮاﺳـﺒﻮرگ ﺗﻘﺎﺿـﺎي‬ ‫ازدواج ﺑﺎ دﺧﺘﺮش را ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪ .‬ﻟﻮﺋﻲ ﭘﺎﺳﺘﻮر ‪ 26‬ﺳﺎﻟﻪ وﻣـﺎري ﻟـﻮران ‪ 22‬ﺳـﺎﻟﻪ‬ ‫درروز ‪ 29‬ﻣﻪ ‪ 1849‬ﺑﺎ ﻫﻢ ازدواج ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ازدواج ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮش ﺧﻮد را وﻗﻒ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﭘﺎﺳﺘﻮر ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﻋﻼﻗﻪ ي ﺷﺪﻳﺪوﺟﺬب ﺷﺪن او ﺑﻪ ﻛﺎرش را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﮔﺎﻫﻲ‬ ‫ﻫﻢ ﺳﻤﺖ ﻣﻨﺸﻲ ﮔﺮي و ﺗﻨﺪﻧﻮﻳﺴﻲ اوراﺑﺮﻋﻬﺪه ﻣﻴﮕﻴﺮد ‪ .‬اﻧﻬﺎ داراي ﺳـﻪ دﺧﺘـﺮ‬ ‫ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ آﻧﻬﺎ ﻗﺒﻞ از ﺑﻠﻮغ ﻣﻲ ﻣﻴﺮﻧﺪ ‪ ،‬اﻣﺎ دﺧﺘﺮ ﭼﻬﺎرم زﻧﺪه ﻣﻴﻤﺎﻧـﺪ و‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﺴﺮي ﺑﻨﺎم »ﺑﺎﺗﻴﺴﺖ« ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪار ﻣﻴـﺸﻮد )اﻳـﻦ‬ ‫ﭘﺴﺮ در ﻛﻮدﻛﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﭘﺎﺳﺘﻮر از ﻣﺮگ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ‪ 50‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻳﻌﻨـﻲ‬ ‫درﺳﺎل ‪ 1940‬ﻛﻪ آﻟﻤﺎن ﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺗﺎﺧﺘﻨﺪ وﻣﻴﺨﻮاﺳـﺘﻨﺪ درﺳـﺮداﺑﻲ را ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﺎﺳﺘﻮر در آﻧﺠﺎ دﻓﻦ ﺑﻮد را ﺑﮕﺸﺎﻳﻨﺪ وژان ﺑﺎﺗﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎن آﻧﺠﺎﺑﻮد ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬ ‫ﻛﺮد و ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪(!.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺘﻮر ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻧﻮرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ ﻣﻴـﺸﻮد ودراﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻓﺮاواﻧﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﺪ ‪ .‬ﻋﻤﻞ ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﭘﺎﺳﺘﻮر ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮد ‪،‬‬ ‫او ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ي ﻋﻤﻞ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮﺟﻮدات رﻳﺰ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺘﻮر‬ ‫وﺟﻮد ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬﺎ را ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻴﺪ ودرﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺗﺨﻤﻴﺮ ﺷـﻴﺮه ي ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨـﺪ دراﺛـﺮ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮدات ذره ﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﭙﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﭘﺎﺳﺘﻮر ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‬ ‫ﻛﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﺮاب در ﻣﻌﺮض ﻫﻮا ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺮش ﻣﻴﮕﺮدد وﺑﻪ ﺳﺮﻛﻪ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻣﻴﮕـﺮدد‬ ‫وﻣﺴﺌﻠﻪ » ﺧﻮدﺑﻪ ﺧﻮدي« را ردﻛﺮد و ﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﻓﻌـﻞ واﻧﻔﻌـﺎﻻت را ﻣﻮﺟـﻮدات‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫رﻳﺰي ﺑﻨﺎم ﻣﻴﻜﺮوب داﻧﺴﺖ وﮔﻔﺖ ﺷﻴﺮ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮاب ﺗﺮش ﻧﻤﻴﺸﻮد ‪ ،‬ﻣﮕـﺮ آﻧﻜـﻪ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدات رﻳﺰي داﺧﻞ آن ﺑﺸﻮﻧﺪ ‪ .‬ﺷﻬﺮت اﺻﻠﻲ او ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺸﻒ ﻧﻘﺶ ﺑﺎﻛﺘﺮي‬ ‫ﻫﺎ در ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ و واﻛﺴﻦ ﻫﺎي او )ﺑﻪ وﻳﮋه واﻛﺴﻦ ﺑﺮﺿﺪ ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎري ( اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺰرگ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺸﻒ ﺑـﺰرگ ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﺧـﺪﻣﺖ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻛﺮد ‪ .‬ﭘﺎﺳﺘﻮر ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﻮد را در ﺳﻮم اوت ‪ 1857‬ﺑـﻪ آﻛـﺎدﻣﻲ‬ ‫ﻋﻠﻮم »ﻟﻴﻞ« اراﺋﻪ ﻛﺮد وﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺨﻤﺮ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن داردﺗـﺎ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬وي ﺑﻴﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدات ذره ﺑﻴﻨﻲ ﺑﺮروي ﺟـﺴﺪ‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ واز ﻛﻤﺒﻮد ﻫﻮا اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده و ﺑﻪ زادو وﻟﺪ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻧـﺪ وﺟـﺴﺪ‬ ‫ﻣﺘﻌﻔﻦ ﻣﻴﺸﻮد و ﺟﺴﺪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻴﺸﻮد وﻣـﻮاد ﺣﺎﺻـﻠﻪ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ي دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدات ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮد وﺣﻴﺎت اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪.‬‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ دﻳﮕﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﻋﻠﻤﻲ او در درﻣﺎن ﻫﺎري )‪ (RAGE‬ﺑﻮد و ﻫﺎري ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﻮع ﺑﻴﻤﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﮔﺎز ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﮓ‪ ،‬ﮔﺮﺑﻪ ‪ ،‬روﺑـﺎه و ‪ ...‬ﺑـﻪ آدﻣـﻲ‬ ‫ﺳﺮاﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪ .‬ﻛﻪ ﻣﺪت ﻧﻬﻔﺘﮕﻲ ﻳﻌﻨﻲ از ﮔﺎزﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺎ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﻴﻤﺎري از ‪ 12‬روز ﺗﺎ‬ ‫‪ 2‬ﻣﺎه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ﭘﺎﺳﺘﻮر در ﻣﻮرد ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ وﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺰرﮔـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﻮد ‪ .‬دراو اﺷﺘﻴﺎق ﺑﻪ ﭘﺎﻛﻲ و ﭘﺎﻛﻴﺰﮔﻲ درﺣﺪ وﺳﻮاس ﺑﺮوز ﻛﺮده ﺑـﻮد ‪.‬‬ ‫وي درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ درﻣﻮرد ﻛﺮم اﺑﺮﻳﺸﻢ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻴﻜﺮد ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن دﭼـﺎر ﺧـﻮﻧﺮﻳﺰي‬ ‫ﻣﻐﺰي ﺷﺪ وﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﺪﻧﺶ ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﻓﻠﺞ ﮔﺸﺖ ‪ .‬او ﭘﺲ از درﻣﺎن ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﻬﺒﻮد‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي دﻳﮕﺮي ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ ﮔﻔﺘﺎر و ﺗﺤﺮﻛﺶ ﻣﺨﺘﻞ ﺷﻮد ‪ .‬او در‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﻓﻠﺞ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ .‬ﻟﻮﺋﻲ ﭘﺎﺳـﺘﻮر د ر‪ 28‬ﺳـﭙﺘﺎﻣﺒﺮ در ﺳـﻦ ‪73‬‬ ‫ﺳﺎﻟﮕﻲ در ﮔﺬﺷﺖ ‪.‬ﺟﺴﺪ اورا درزﻳﺰزﻣﻴﻦ اﻧﺴﺘﻴﺘﻮي ﭘﺎﺳﺘﻮر دﻓﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺑﺮادران راﻳﺖ‬ ‫وﻳﻠﺒﺮ راﻳﺖ در ﺳﺎل ‪ 1867‬درﺧﺎﻧﻮاده اي ﻣﺬﻫﺒﻲ درﻳﻜﻲ از اﻳﺎﻻت اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ‬ ‫آﻣﺪ ﭼﻬﺎرﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺻﺎﺣﺐ ﺑﺮادري ﺷﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم اوروﻳﻞ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤـﺮ ﻫﻤـﺮاه و‬ ‫ﻫﻤﺪوش ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ .‬ﻫﺮ دوﺑﻴﺶ از ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ و ﮔﺮﻓﺘﻦ دﻳﭙﻠﻢ اﺷـﺘﻴﺎﻗﻲ‬ ‫ﺑﺮاي رﻓﺘﻦ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ‪ .‬ﭼﻮن اوروﻳﻞ ﻗﻬﺮﻣﺎن دوﭼﺮﺧﻪ ﺳﻮاري ﺑـﻮد ‪،‬‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮاي ﺗﻌﻤﻴﺮ دوﭼﺮﺧﻪ راه اﻧﺪازي ﻛﻨﻨﺪ ‪ .‬دراوﻗﺎت‬ ‫ﻓﺮاﻏﺖ ﺑﻪ ﻳﺎري اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﻮد در ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ و ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎي ﺑـﻲ‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ‪ .‬در آن ﺳﺎﻟﻬﺎ ﭘﺮواز ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎي ﺑﻲ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ورزش‬ ‫و ﺗﻔﺮﻳﺢ درآﻣﺪه ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ اوﺗﻮ ﻟﻴﻠﻴﺌﻨﺘﺎل ‪ ،‬ﻫﻮاﻧﻮرد ﭘﻴﺸﮕﺎم ‪ ،‬از ﺳﺎل ‪ 1896‬ﺑﺮادران راﻳﺖ ﺗﻤﺎم‬ ‫ﺗﻼش ﺧﻮدرا ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﻼش آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻌﺒﻴـﻪ ي‬ ‫ﺑﺎﻟﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ دوﭼﺮﺧﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ‪ .‬ﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻣﻮﺗـﻮر ﺑـﺎ اﺧﺘـﺮاع‬ ‫داﺧﻠﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﻣﻠﺦ ﺳﻌﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ را اززﻣﻴﻦ ﺑﻠﻨﺪﻛﻨﻨﺪ ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ وﺗﻬﻴﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﻫﺘﻤﺎم ورزﻳﺪﻧﺪ ‪ .‬ﻣﻮﺗـﻮر ‪ h.p12‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺻﺪاي ﺳﺮﻓﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪي ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﺮد و ﺗﻖ ﺗﻖ ﻛﻨﺎن روﺷﻦ ﺷﺪ ‪ .‬آن ﻫﺎدر ﻃـﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺳﻪ روز اﻳﻦ ﭘﺮواز را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ ‪.‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﭘﺮواز ﻣﻮﻓﻘﺖ آﻣﻴﺰ آﻧﻬﺎ در ﺳﺎل‬ ‫‪ 1903‬ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﻣـﺪت ‪ 59‬ﺛﺎﻧﻴـﻪ ﺑـﻪ ﭘـﺮواز‬ ‫درآورﻧﺪ و ‪ 260‬ﻣﺘﺮ )‪ 825‬ﭘﺎ( را ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﻨﺪ ‪.‬اﻣﺎ ﺑﺎد ﻣﺎﺷﻴﻦ ﭘﺮواز را درﻫﻢ ﺷﻜـﺴﺖ‬ ‫‪.‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ 5‬ﻧﻔﺮ ﺷﺎﻫﺪ اﻳﻦ ﭘﺮواز ﺑﻮدﻧﺪ ‪.‬‬ ‫دوﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻳﻌﻨﻲ در ﺳﺎل ‪ 1905‬ﭘﺮواز ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ دﻳﮕﺮي را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ واﻳﻦ‬ ‫ﺑﺎر ﻣﺴﺎﻓﺖ ‪ 39‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮرا در ﻃﻲ ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ﻃﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ‪.‬آن دو درﻫﻤـﻴﻦ ﺳـﺎل‬ ‫ﭘﺮوازي ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎي ﻓﻼﻳﺮ ‪ 3‬ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﺎﻧﻴﺪﻧﺪ ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1909‬ارﺗﺶ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎ را ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻤـﻮد ‪ .‬ﭘـﺲ‬ ‫ازآن ﻣﺪاﻟﻬﺎ وﺗﻤﺠﻴﺪﻫﺎي ﻓﺮاوان ﺑﺮ ﺳﺮ آن ﻫﺎ ﺑﺎرﻳﺪ ‪ .‬ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ ﭘـﺲ از ﺳـﭙﺮي‬ ‫ﺷﺪن زﻣﺎﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻤﻠﻲ ان را درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از آن ‪ ،‬دو ﺑﺮادر ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ ﺑـﻲ‬ ‫ﺗﻮﺟﻬﻲ دوﻟﺖ وﻗﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ ،‬ﻛﺎرﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺮاﻧـﺴﻪ اﻧﺘﻘـﺎل دادﻧـﺪ ‪ .‬روزي در‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﻳﻚ ﺿﻴﺎﻓﺖ ﺷﺎم ‪ ،‬وﻳﻠﺒﺮ ﭘﺲ از ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺮﺣﺮﻓﻲ ﻫﺎي ﮔﻮﻳﻨﺪه از ﺟـﺎي‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ وﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖ ‪ » :‬ﻃﻮﻃﻲ ﻳﻜﻲ از ﭘﺮﺣﺮف ﺗﺮﻳﻦ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن اﺳﺖ وﻟـﻲ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫از ﻗﺪرت ﭘﺮواز ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﻴﺴﺖ « ‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ وﻳﻠﺒﺮ راﻳﺖ در ﺳـﺎل ‪1912‬‬ ‫در ﺳﻦ ‪ 45‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺗﺐ ﺗﻴﻔﻮﺋﻴﺪ درﮔﺬﺷﺖ ‪.‬‬ ‫اوروﻳﻞ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻏﻢ از دﺳﺖ دادن ﺑﺮادر ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﻬﺎم واﻣﺘﻴـﺎز ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران ﺷﺮﻗﻲ ﻓﺮوﺧﺖ ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ي‬ ‫ﺟﻨﮕﻲ ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ اﻧﺴﺎن ﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد او در ﺳﺎل ‪ ، 1948‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻪ ﺳﺎل ﭘﺲ از‬ ‫آﻧﻜﻪ اﻧﻮﻻﮔﺎي ‪ ،‬ﺷﻬﺮ ﻫﻴﺮوﺷﻴﻤﺎ را ﻫﺪف ﺑﻤﺐ اﺗﻤﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻗﺮارداد ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬ ‫ﺳﻜﺘﻪ ﻗﻠﺒﻲ درﮔﺬﺷﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ زﻛﺮﻳﺎي رازي‬ ‫رازي ﭘﺰﺷﻚ ﻛﻴﻤﻴﺎﻳﻲ وﻓﻴﻠﺴﻮف ﻧﺎﻣﺪار ﻛﻪ ﭼﻴﺰ زﻳﺎدي از زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ او در دﺳـﺖ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻗﻮل اﺑﻮرﻳﺤﺎن ﺑﻴﺮوﻧﻲ در ﻣﺎه ﺷﻌﺒﺎن ﺳﺎل ‪ 251‬ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي در ري‬ ‫زاده ﺷﺪ ‪ .‬ﻧﺎم ﻧﻴﺎي رازي ﻳﺤﻴﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ وﺑﺪﻳﻦ ﻧﺎم وﻧﺴﺐ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﺤﻤـﺪ ﺑـﻦ‬ ‫زﻛﺮﻳﺎ ﺑﻦ ﻳﺤﻴﻲ اﻟﺮازي ﻳﺎدﻛﺮده اﺳﺖ ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ‪ ،‬ﭘﻴـﺸﻪ ي زرﮔـﺮي‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﻛﺎررازي ﺷﻤﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد ﻛـﻪ وي در روم ﺷﻮﺷـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﻃﻼﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻴﻜﺮد وﺷﻨﺎﺧﺖ ﻛﻴﻤﻴﺎ در ﻧﺰد وي از ﻫﻤﻴﻦ داﺳﺘﺎن ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ وﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﺐ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫»ﺟﻮرج ﺳﺎرﺗﻮن « ﻧﻴﻤﻪ دوم ﺳﺪه ي ﺳﻮم ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي را در ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻢ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧـﺎم‬ ‫»ﻋﺼﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ زﻛﺮﻳﺎي رازي « )‪ 313-251‬ه‪.‬ق( ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻋﺼﺮ رازي دوره ي اوﻟﻴﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﻧﻮزاﻳﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻴـﺮود ﻛـﻪ‬ ‫دروﺳﻴﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﺪوده ي زﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﻓﺎﺻﻠﻪ ي ﻣﻴﺎن ﺳﺪه ﻫﺎي ﺳﻮم وﭼﻬﺎرم را‬ ‫در ﺑﺮﻣﻴﮕﻴﺮد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﻳﻦ دوره ﻛﻪ اوج ﺗﻤﺪن اﺳﻼم داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ ﻇﻬﻮر ﻳـﻚ ﻃﺒﻘـﻪ ي ﻣﺘﻮﺳـﻂ‬ ‫دوﻟﺘﻤﻨﺪ وﻣﺘﻨﻔﺬي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮرداري از اﺷﺘﻴﺎق واﻣﻜﺎﻧـﺎت ﻛـﺴﺐ وداﻧـﺶ‬ ‫وﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﭘﺮورش وﭘﺮاﻛﻨﺶ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻛﻬﻦ ﻣﺪدرﺳﺎﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﻣﻮرﺧﺎن ﻃﺐ و ﻓﻠﺴﻔﻪ درﻗﺪﻳﻢ اﺳﺘﺎدان رازي را ﺳﻪ ﺗﻦ ﻳﺎدﻛﺮده اﻧﺪ ‪:‬‬ ‫»اﺑﻦ رﺑﻦ ﻃﺒﺮي « زﻛﺮﻳﺎ در ﻃﺐ ﺷﺎﮔﺮدوي ﺑﻮده اﺳﺖ ‪» .‬اﺑﻮزﻳﺪ ﺑﻠﺨﻲ « ‪ ،‬ﺣﻜﻴﻢ‬ ‫زﻛﺮﻳﺎي رازي در ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺷﺎﮔﺮدوي ﺑﻮده اﺳﺖ ‪» .‬اﺑﻮاﻟﻌﺒﺎس ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻧﻴﺸﺎﺑﻮري «‬ ‫اﺳﺘﺎد رازي در ﺣﻜﻤﺖ ﻣﺎدي )ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ( ﻳﺎ ﮔﻴﺘﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻮده اﺳـﺖ ‪ .‬رازي ‪،‬‬ ‫ﭘﺰﺷﻚ وﻃﺒﻴﻌﺖ ﺷﻨﺎس ﺑﺰرگ اﻳﺮاﻧﻲ را »ﭘﺪر ﺷﻴﻤﻲ « ﻳﺎدﻛﺮده اﻧﺪ از آن رو ﻛﻪ‬ ‫داﻧﺶ ﻛﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛﻬﻦ را ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺷﻴﻤﻲ ﻧﻮﻳﻦ دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺖ ‪.‬‬ ‫اﺑﻦ ﻧﺪﻳﻢ از ﻗﻮل رازي ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ‪» :‬روا ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ داﻧﺶ ﻓﻠﺴﻔﻪ را درﺳﺖ داﻧﺴﺖ‬ ‫وﻣﺮد داﻧﺸﻤﻨﺪرا ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺷﻤﺮد‪ ،‬اﮔﺮ داﻧﺶ ﻛﻴﻤﻴﺎ دروي درﺳـﺖ ﻧﺒﺎﺷـﺪ وآﻧـﺮا‬ ‫ﻧﺪاﻧﺪ ‪« .‬‬ ‫رازي ﻣﻜﺘﺐ ﺟﺪﻳﺪي در ﻋﻠﻢ ﻛﻴﻤﻴﺎ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮده ﻛﻪ آن را ﻣﻴﺘﻮان ﻣﻜﺘﺐ ﻛﻴﻤﻴﺎي‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻲ وﻋﻠﻤﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ژوﻟﻴﻮس روﺳﻜﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اي ﻛﻪ درﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻴﻤﻴﺎي )ﺷﻴﻤﻲ( رازي ﺑـﻪ‬ ‫دﻧﻴﺎي ﻋﻠﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﻬﻢ و ﺟﻬﺪ را ﻣﺒﺬول داﺷﺘﻪ ‪ ،‬رازي را ﭘﺪر ﺷﻴﻤﻲ ﻋﻠﻤـﻲ و‬ ‫ﺑﺎﻧﻲ ﻣﻜﺘﺐ ﺟﺪﻳﺪ در ﻋﻠﻢ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ واﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً اﻳﻦ ﻟﻘﺐ را ﺑﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺎﻳﻪ ي ﻓﺮاﻧـﺴﻮي‬ ‫ﻻوازﻳﻪ داده ﺑﻮدﻧﺪ ‪.‬‬ ‫در ﻓﺮاﻳﻨﺪ داﻧﺶ ﻛﻴﻤﻴﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺷﻴﻤﻲ ﺗﻮﺳﻂ رازي ‪ ،‬ﻧﻜﺘﻪ اي ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎن و‬ ‫ﻣﻮرﺧﺎن ﻋﻠﻢ ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﮔﺸﺘﻪ ‪ ،‬ﻧﮕﺮش »ذره ﻳﺎﺑﻲ « رازي اﺳﺖ ‪ .‬ﻛﻴﻤﻴﺎﮔﺮان ‪ ،‬ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮده اﻧﺪ واﻳﻦ ﻧﮕﺮش ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ي ارﺳﻄﻮﻳﻲ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ را ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻴﺪاﻧﺪ ‪ .‬ﻟﻴﻜﻦ از ﻧﻈـﺮ ذره‬ ‫ﮔﺮاﻳﺎن ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ وﻧﻈﺮ رازي ﻫﻢ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي آﻧﻬﺎﺳﺖ وﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ ﻛﻠﻲ ‪ ،‬درروﻧﺪ ﺗﺤﻮل ﻛﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛﻬﻦ ﺑﻪ ﺷﻴﻤﻲ ﻧﻮﻳﻦ‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫دراروﭘﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪ ي اﺗﻤﻲ را »داﻧﻴﻞ ﺳﺮت « ‪ Daniel seer‬درﺳﺎل ‪ 1619‬از ﻓﻼﺳﻔﻪ‬ ‫ي ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ »روﺑﺮت ﺑﻮﻳﻞ « آن را در ﻧﻈﺮﻳﻪ ي ﺧﻮد راﺟـﻊ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﺼﺮﻫﺎ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪ ‪.‬ﺑﺎآﻧﻜﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ي ﺑﻮﻳﻞ ﺑﺎ دﻳﺪﮔﺎه ﻫﺎي ﻛﻴﻤﻴﺎﮔﺮان ﻗﺪﻳﻢ ﺗﻔـﺎوت‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﺷﻜﺎر دارد ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮد ﻛﻪ از زﻣﺎن ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن ﻛﻬﻦ ﺗﺎ زﻣﺎن او ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ رازي‬ ‫ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ اﺗﻤﻲ ﺑﻮدن ﻣﺎده وﺑﻘﺎء وﻗﺪﻣﺖ آن ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺑﺎآن ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ي رازي‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺌﻮري ﺑﻮﻳﻞ وﻳﺎ ﻧﮕﺮش ﻧﻮﻳﻦ ﺗﻔﺎوت دارد ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎت داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺷﻴﻤﻲ‬ ‫و ﻓﻴﺰﻳﻚ اﻣﺮوزي ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫رازي ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﭼﻨﺪي از ﺟﻤﻠﻪ اﻟﻜﻞ و اﺳـﻴﺪ ﺳـﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ )زﻳـﺖ‬ ‫اﻟﺰاج ( وﺟﺰاﻳﻨﻬﺎ را ﻛﺸﻒ ﻛﺮد ‪ .‬رازي در ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﻲ واز ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺗﺒﺤـﺮ‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬اﺑﻮرﻳﺤﺎن ﺑﻴﺮوﻧﻲ وﻋﻤﺮ ﺧﻴﺎم ﻧﻴﺸﺎﺑﻮري ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎو ﭘﮋوﻫـﺸﻬﺎي‬ ‫ﺧﻮدرا از ﺟﻤﻠﻪ در ﭼﮕﺎل ﺳﻨﺠﻲ زر و ﺳﻴﻢ ﻣﺮﻫﻮن داﻧﺶ رازي ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬رازي در‬ ‫ﻋﻠﻮم ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژي و ﻛﺎﻟﺒﺪ ﺷﻜﺎﻓﻲ ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮرﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،‬ﮔﻴﺎه ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳـﻲ ‪،‬‬ ‫زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،‬ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻧﻮرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻴﺰ دﺳﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﺛﺮ او ﻛﺘﺎب »اﻟﺤﺎوي« درﻃﺐ اﺳﺖ ‪ .‬از اﺛﺎر دﻳﮕـﺮ رازي ﻣﻴﺘـﻮان ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي »اﻟﻄﺐ اﻟﻤﻠﻮﻛﻲ « ‪» ،‬ﻃـﺐ ﻣﻨـﺼﻮري« »ﻣـﻦ ﻻﻳﺤـﻀﺮه اﻟﻄﺒﻴـﺐ« ‪،‬‬ ‫»اﻟﺠﺪري« ‪» ،‬اﻟﺤﺼﺒﻪ « ‪» ،‬اﻻﻛﺴﻴﺮ« در ﺷﻴﻤﻲ اﺷﺎره ﻛﺮد ‪ .‬رازي در اواﺧﺮ ﻋﻤﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ ﺧﻮدرا از دﺳﺖ داد ‪ .‬اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ‬ ‫ﺑﺰرگ درﺳﺎل ‪ 313‬ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي درري ﭼﺸﻢ از ﺟﻬﺎن ﻓﺮوﺑﺴﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

www.ParsBook.org

‫ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻲ‬ ‫ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎءاﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻲ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑـﻪ ﻧـﺎم‬ ‫دوره ي ﺻﻔﻮﻳﻪ اﺳﺖ ‪ .‬اﺻﻞ وي از ﺟﺒﻞ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺎم ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻲ درﺳﺎل ‪ 953‬ﻫﺠﺮي در ﺑﻌﻠﺒﻚ ﻟﺒﻨﺎن وﻻدت ﻳﺎﻓﺘﻪ ودرﺳﻦ ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﺪر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ اﻳﺮان ﻫﺠﺮت ﻛﺮده اﺳﺖ ‪ .‬او ﻋﻤﺪه ي ﻋﻤﺮ ﻓﻌـﺎﻟﺶ در‬ ‫زﻣﺎن ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺷﺎه ﻋﺒﺎس اول ﺻﻔﻮي )‪1035-996‬ق( در اﻳﺮان ﺧـﺼﻮﺻﺎً ﺷـﻬﺮ‬ ‫اﺻﻔﻬﺎن ﺳﭙﺮي ﻛﺮده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺎءاﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ده ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺪرش ﻋﺰاﻟﺪﻳﻦ ﺣـﺴﻴﻦ ﻋـﺎﻣﻠﻲ از ﺑﺰرﮔـﺎن‬ ‫ﻋﻠﻤﺎي ﺷﺎم ﺑﻪ ﺳﻮي اﻳﺮان رﻫﺴﭙﺎر ﮔﺮدﻳﺪ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻗﺰوﻳﻦ رﺳﻴﺪﻧﺪ وآن ﺷﻬﺮ را‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻲ ﺷﻴﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ‪ ،‬درآن ﺳﻜﻨﻲ ﮔﺰﻳﺪﻧﺪ و ﺑﻬﺎءاﻟﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﺷـﺎﮔﺮدي‬ ‫ﭘﺪر ودﻳﮕﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪان ان ﻋﺼﺮ ﻣﺸﻐﻮل ﮔﺮدﻳﺪ ‪.‬‬ ‫ﻣﺮگ اﻳﻦ ﻋﺎرف ﺑﺰرگ وداﻧﺸﻤﻨﺪ را ﺑﻪ ﺳﺎل ‪1030‬ﺗـﺎ ‪ 1031‬ﻫﺠـﺮي در ﭘﺎﻳـﺎن‬ ‫ﻫﺸﺘﺎد و ﻫﻔﺘﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺣﻴﺎﺗﺶ ذﻛﺮ ﻛﺮده اﻧﺪ ‪.‬وي ﺷـﻬﺮ اﺻـﻔﻬﺎن روي در ﻧﻘـﺎب‬ ‫ﺧﺎك ﻛﺸﻴﺪ وﻣﺮﻳﺪان ﭘﻴﻜﺮ او را ﺑﺎ ﺷﻜﻮﻫﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺷﺄن او ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣـﺸﻬﺪ‬ ‫ﺑﺮدﻧﺪ ودر ﺟﻮار ﺣﺮم ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ اﻣﺎم ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮدﻧﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﺮدي ﺑﻮد ﻛﻪ ازﺗﻈﺎﻫﺮ وﻓﺨﺮﻓﺮوﺷﻲ ﻧﻔﺮت داﺷﺖ واﻳﻦ ﺧﻮد اﻧﮕﻴـﺰه‬ ‫اي ﺑﺮاي اﺷﺘﻬﺎر ﺧﺎﻟﺺ ﺷﻴﺦ ﺑﻮد ‪ .‬ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺗﺎﻳﻴﺪ وﺗﺼﺪﻳﻖ اﻛﺜـﺮ ﻣﺤﻘﻘـﻴﻦ‬ ‫وﻣﺴﺘﺸﺮﻗﻴﻦ ‪ ،‬ﻧﺎدر روزﮔﺎر وﻳﻜﻲ از ﻣﺮدان ﻳﮕﺎﻧﻪ ي داﻧﺶ و ادب اﻳﺮان ﺑﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻪ ي ﻓﺮﻫﻨﮓ آن ﻋﺼﺮ اﻳﻦ ﻣﺮزو ﺑﻮم واز ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن ﻣﻌـﺎرف‬ ‫اﻳﺮان در ﻗﺮن دﻫﻢ و ﻳﺎزدﻫﻢ ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﺎﻫﻜﺎر ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻃﻮﻣﺎر ﺗﻘﺴﻴﻢ آب زاﻳﻨﺪه رود ﺑﻮد ﻛﻪ درآن‬ ‫‪ ،‬آب زاﻳﻨﺪه رود ﺑﺮاي ﻣﺤﻠﻪ ﻫﺎ وﺑﺎﻏﺎت ﺷﻬﺮ اﺻﻔﻬﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪ ‪ .‬درﻧﺘﻴﺠﻪ ي اﻳﻦ‬ ‫ﻃﺮح ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎﻟﻪ ي اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺑﺮﺳـﺮ آب ﻛـﻪ ﻫﻤﻴـﺸﻪ ﺑـﺎ ﻧـﺰاع‬ ‫وﺧﻮﻧﺮﻳﺰي ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ ‪.‬‬ ‫ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺷﺎﮔﺮداﻧﻲ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ي ﺧﻮد از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻔﺎﺧﺮ ﻋﻠـﻢ‬ ‫وادب اﻳﺮان ﺑﻮده اﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻴﻠﺴﻮف وﺣﻜﻴﻢ اﻟﻬﻲ ﻣﻼﺻﺪراي ﺷﻴﺮازي وﻣﻼﺣﺴﻦ‬ ‫ﺣﻨﻴﻔﻲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ وﻋﺪه اي دﻳﮕﺮ ﻛﻪ در ﻓﻠﺴﻔﻪ وﺣﻜﻤﺖ اﻟﻬﻲ و ﻓﻘﻪ واﺻﻮل ورﻳﺎﺿﻲ‬ ‫وﻧﺠﻮم ﺳﺮاﻣﺪ ﺑﻮده وﺳﺘﺎرﮔﺎن درﺧﺸﺎﻧﻲ در آﺳﻤﺎن ﻋﻠﻢ وادب اﻳﺮان ﮔﺮدﻳﺪﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻳﺮان ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻋﺎﻟﻢ اﺳﻼم ﺑﻪ وﺟﻮد آﻧﺎن اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫از ﻛﺘﺐ وآﺛﺎرﺑﺰرگ ﻋﻠﻤﻲ وادﺑﻲ ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﺋﻲ ﻋﻼوه ﺑـﺮ ﻏﺰﻟﻴـﺎت و رﺑﺎﻋﻴـﺎت دو‬ ‫ﻣﺜﻨﻮي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﺎي ﻣﺜﻨﻮي »ﻧﺎن وﺣﻠﻮا« و »ﺷﻴﺮوﺷﻜﺮ« ﻣﻴﺒﺎﺷـﺪو آﺛـﺎر ﻋﻠﻤـﻲ او‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از »ﺟﺎﻣﻊ ﻋﺒﺎﺳـﻲ « ‪» ،‬ﻛـﺸﻜﻮل« ‪» ،‬ﺑﺤﺮاﻟﺤـﺴﺎب « »ﻣﻔﺘـﺎح اﻟﻔـﻼح‬ ‫واﻻرﺑﻌﻴﻨﻮ ﺷﺮع اﻟﻘﻼف « ‪» ،‬اﺳﺮار اﻟﺒﻼﻏﻪ واﻟﻮﺟﻴﺰه « ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت ﺷﻴﺦ ﺑﻬـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮﻫﺸﺘﺎد وﻫﺸﺖ ﻛﺘﺎب و رﺳﺎﻟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻫﻤﻮاره ﻛﺘﺐ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻃﺎﻟﺒـﺎت‬ ‫ﻋﻠﻢ وادب ﺑﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺒﺮه ي ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺰرگ ﺷﻴﻌﻲ ﻋﺼﺮ ﺻﻔﻮي ‪ ،‬ﺑﻬﺎءاﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺷﻴﺦ‬ ‫ﺑﻬﺎﻳﻲ ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ رواﻗﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ را درﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﺣﺮم ﺣﻀﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﻴـﻪ اﻟـﺴﻼم‬ ‫داده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻣﺪرس ﺷﻴﺦ وﻣﻘﺒﺮه ي وي در ﮔﻮﺷﻪ ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ ﺻﺤﻦ ﻧـﻮ )آزادي ( و ﺷـﺮق‬ ‫ﺣﺮم ﻣﻄﻬﺮ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم واﻗﻊ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫درﻋﺮف ﻣﺮدم اﻳﺮان ‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻬﺎرت در رﻳﺎﺿﻲ ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﺎري و ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‬ ‫ﻣﻌﺮوف ﺑﻮده و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻒ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺴﺠﺪ اﻣﺎم‬ ‫اﺻﻔﻬﺎن وﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺣﺼﺎر ﻧﺠﻒ را ﺑﻪ او ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ وﻧﻴﺰ ﺷﺎﺧﺼﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫اوﻗﺎت ﺷﺒﺎﻧﻪ روز از روي ﺳﺎﻳﻪ ي آﻓﺘﺎب ﻳﺎ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻓﻨﻲ ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ آﻓﺘـﺎب ﻳـﺎ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ي آﻓﺘﺎب وﻳﺎ ﺳﺎﻋﺖ ﻇﻠﻲ در ﻣﻐﺮب ﻣﺴﺠﺪ اﻣـﺎم )ﻣـﺴﺠﺪ ﺷـﺎه ﺳـﺎﺑﻖ (‬ ‫دراﺻﻔﻬﺎن ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ وي ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫دراﺣﺎﻃﻪ ي وي در ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺴﺎﺣﻲ ﺗﺮدﻳﺪ ﻧﻴﺴﺖ وﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ ﻫﻨـﻮز‬ ‫درﻣﻴﺎن اﺳﺖ ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ آب زاﻳﻨﺪه رود ﺑﻪ ﻣﺤﻼت اﺻﻔﻬﺎن و ﻗﺮاي ﻣﺠﺎور رودﺧﺎﻧﻪ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﻫﻴﺌﺘﻲ دران زﻣﺎن از ﺟﺎﻧﺐ ﺷﺎه ﻋﺒﺎس ﺑـﻪ رﻳﺎﺳـﺖ ﺷـﻴﺦ‬ ‫ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﺄﻣﻮر ﺷﺪه وﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖ ودرﺳﺘﻲ ﺑﺎ ﻣﻨﺘﻬﺎي ﻋﺪاﻟﺖ ودﻗﺖ ﻋﻠﻤﻲ در‬ ‫ﺑﺎب ﺣﻖ آب ﻫﺮده و آﺑﺎدي وﻣﺤﻠﻪ و ﺑﺮدن آب وﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺎدﻳﻬﺎ داده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ و اﺻﻞ ﻃﻮﻣﺎر آن در اﺻﻔﻬﺎن ﻫﺴﺖ‪.‬‬ ‫دﻳﮕﺮ از ﻛﺎرﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ ﻃﺮح رﻳﺰي ﻛﺎرﻳﺰ ﻧﺠﻒ آﺑـﺎد‬ ‫اﺻﻔﻬﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻗﻨﺎت زرﻳﻦ ﻛﻤﺮ ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻳﺰﻫـﺎي اﻳـﺮان‬ ‫اﺳﺖ واز ﻣﻈﻬﺮ ﻗﻨﺎت ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎي آﺑﺨﻮر ان ‪9‬ﻓﺮﺳﻨﮓ اﺳﺖ و ﺑـﻪ ‪11‬ﺟـﻮي ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﺑﺰرگ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ وﻃﺮح رﻳﺰي اﻳﻦ ﻛﺎرﻳﺰ را ﻧﻴﺰ از ﻣﺮﺣﻮم ﺑﻬﺎﺋﻲ ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ ‪.‬‬ ‫دﻳﮕﺮ از ﻛﺎرﻫﺎي ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻤﺖ ﻗﺒﻠﻪ ي ﻣﺴﺠﺪاﻣﺎم ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎس ﭼﻬﻞ درﺟﻪ‬ ‫ي اﻧﺤﺮاف ﻏﺮﺑﻲ از ﻧﻘﻄﻪ ي ﺟﻨﻮب وﺧﺎﺗﻤﻪ دادن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ ﺑﻮد‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻛﻪ ﻣﻔﺘﻴﺎن اﺑﺘﺪاي ﻋﻬﺪ ﺻﻔﻮي راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻗﺒﻠﻪ ي ﻋﺮاﻗﻴﻦ در ﻣﺪت ﻳﻚ ﻗﺮن‬ ‫وﻧﻴﻢ اﺧﺘﻼف داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻛﺎرﻫﺎي ﺷﮕﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﺋﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﮔﻠﺨﻦ ﮔﺮﻣﺎﺑﻪ‬ ‫اي ﻛﻪ ﻫﻨﻮزدر اﺻﻔﻬﺎن ﻣﺎﻧﺪه وﺑﻪ ﺣﻤﺎم ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﺋﻲ ﻳﺎ ﺣﻤﺎم ﺷﻴﺦ ﻣﻌـﺮوف اﺳـﺖ‬ ‫وآن ﺣﻤﺎم درﻣﻴﺎن ﻣﺴﺠﺪ ﺟﺎﻣﻊ وﻫﺎروﻧﻴﻪ درﺑﺎزار ﻛﻬﻨﻪ ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻘﻌﻪ ي ﻣﻌﺮوف‬ ‫ﺑﻪ درب اﻣﺎم واﻗﻊ اﺳﺖ وﻣﺮدم اﺻﻔﻬﺎن از دﻳﺮﺑﺎز ﻫﻤﻮاره ﻋﻘﻴﺪه داﺷﺘﻪ اﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﮔﻠﺨﻦ ان ﮔﺮﻣﺎﺑﻪ را ﺑﻬﺎﺋﻲ ﭼﻨﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﻌﻲ ﮔﺮم ﻣﻴﺸﺪ ودرزﻳـﺮ ﭘﺎﺗﻴـﻞ‬ ‫ﮔﻠﺨﻦ ﻓﻀﺎي ﺗﻬﻲ ﺗﻌﺒﻴﻪ ﻛﺮده و ﺷﻤﻌﻲ اﻓﺮوﺧﺘﻪ در ﻣﻴﺎن آن ﮔﺬاﺷﺘﻪ وآن ﻓﻀﺎ را‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد وﺷﻤﻊ ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻬﺎي ﻣﺪﻳﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻴﺴﻮﺧﺖ وآب ﺣﻤﺎم ﺑﺪان وﺳﻴﻠﻪ ﮔﺮم‬ ‫ﻣﻴﺸﺪوﺧﻮد ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ روزي آن ﻓﻀﺎ را ﺑﺸﻜﺎﻓﻨﺪ ‪ ،‬ﺷﻤﻊ ﺧﺎﻣﻮش ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺷﺪ و ﮔﻠﺨﻦ از ﻛﺎر ﻣﻲ اﻓﺘﺪ وﭼﻮن ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﮔﺮﻣﺎﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ وآن‬ ‫ﻣﺤﻮﻃﻪ را ﺷﻜﺎﻓﺘﻨﺪ ﻓﻮراً ﺷﻤﻊ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪ ودﻳﮕﺮ از آن ﭘﺲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺴﺎزﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻨﺎرﺟﻨﺒﺎن اﺻﻔﻬﺎن ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﺳﺖ ﺑﻪ اوﻧﺴﺒﺖ داده‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺣﺴﻴﻦ اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ‬ ‫ﺷﻴﺦ اﻟﺮﺋﻴﺲ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ‪ ،‬ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ‪ ،‬در ﻣﺎه ﺻﻔﺮ ﺳﺎل ‪370‬‬ ‫ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ‪ 980‬ﻣﻴﻼدي از ﭘﺪري ﺑﻠﺨﻲ ﺑﻪ ﻧـﺎم ﻋﺒـﺪاﷲ وﻣـﺎدري‬ ‫ﺑﺨﺎراﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﺘﺎره در ﻗﺮﻳﻪ اي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻮرﻣﻴﺜﻦ ﻣﻴﺎن ﺑﻠﺦ و ﺑﺨﺎرا ﭼـﺸﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﮔﺸﻮد ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ در ﺟﻠﺴﺎت ﺑﺤﺚ از دوران ﻛﻮدﻛﻲ ‪ ،‬ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ي ﭘﺪر ‪ ،‬ﺑﻮﻋﻠﻲ را ﺧﻴﻠـﻲ‬ ‫زود ﺑﺎ ﻣﺒﺎﺣﺚ وداﻧﺶ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻣﺎن ﺧﻮد آﺷﻨﺎ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬اوﺗﺤﺼﻴﻼت ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ‬ ‫ازﺟﻤﻠﻪ ادﺑﻴﺎت‪،‬ﻗﺮآن‪،‬ﻓﻘﻪ وﺣﺴﺎب راﻧﺰد ﭘﺪرآﻣﻮﺧﺖ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد وي در ﻓﺮاﮔﻴﺮي ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﭘﺪررا ﺑﺮآن داﺷﺖ ﺗﺎ ﺑـﻪ ﺗﻮﺻـﻴﻪ ي اﺳـﺘﺎد وي‬ ‫اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﻧﺎﺗﻠﻲ ‪ ،‬اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ را ﺑﻪ ﺟﺰ ﺗﻌﻠﻴﻢ و داﻧﺶ اﻧﺪوزي ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎر دﻳﮕﺮي ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻜﻨﺪ و ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ وي ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﺎﻓﻈﻪ ي ﻗﻮي وﻧﺒﻮغ ﺧﻮد‬ ‫در اﺑﺘﺪاي ﺟﻮاﻧﻲ در ﻋﻠﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻣﺎن ﺧﻮد از ﺟﻤﻠﻪ ﻃﺐ ﻣﻬﺎرت ﻳﺎﻓـﺖ ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ در ‪16‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻪ ﻃﺒﺎﺑﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺨﺎرا ‪ ،‬ﻧﻮح ﺑﻦ ﻣﻨﺼﻮرﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻴﻤﺎري ﺧﻮد ‪ ،‬وي را ﺑﻪ ﻧﺰد ﺧﻮد‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ او را ﻣﺪاوا ﻧﻤﺎﻳﺪ ‪ ،‬اﺑﻮﻋﻠﻲ ﺳﻴﻨﺎ ﺑﻌﺪ از ﺗﺪاوي از ﻧﻮح ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ي ﻋﻈﻴﻢ درﺑﺎر ﺳﺎﻣﺎﻧﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ و از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ اﻳـﻦ ﺗﻘﺎﺿـﺎ‬ ‫ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻧﻮح ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ وي ﺗﻮاﻧـﺴﺖ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺑﺮﻋﻠﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻜﻤﺖ ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ و رﻳﺎﺿﻴﺎت ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﺑﺪ ‪.‬‬ ‫وي ﺑﺎ وﺟﻮد ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺳﻴﺎﺳﺖ در درﺑﺎر ﻣﻨﺼﻮر‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﺳﺎﻣﺎﻧﻲ و دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻘﺎم وزارت اﺑﻮﻃﺎﻫﺮ ﺷﻤﺲ اﻟﺪوﻟﻪ دﻳﻠﻤﻲ و ﻧﻴﺰ درﮔﻴﺮ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻧﺎﺷﻲ‬ ‫از ﻛﺸﻤﻜﺶ اﻣﺮا ﻛﻪ ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد وﺣﺒﺲ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻫﻪ ي وي ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎج اﻟﻤﻠﻚ ‪،‬‬ ‫ﺣﺎﻛﻢ ﻫﻤﺪان ‪ ،‬را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺖ ‪ .‬ﺑﻴﺶ از ﺻﺪﻫﺎﺟﻠﺪ ﻛﺘـﺎب وﺗﻌـﺪاد ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫رﺳﺎﻟﻪ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻫﺮﻳﻚ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن واﺣﻮال او ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ي ﺗﺤﺮﻳﺮ درآﻣـﺪه‬ ‫اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ دردرﺑﺎر اﻣﻴﺮ ﺑﻮد وآﺳﺎﻳﺶ ﻛﺎﻓﻲ داﺷﺖ ودﺳﺘﺮﺳﻲ اش ﺑﻪ ﻛﺘﺐ ﻣﻴﺴﺮ ﺑﻮد ‪،‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎب »ﻗﺎﻧﻮن « در ﻃﺐ و ﻛﺘﺎب» اﻟﺸﻔﺎ « ﻳﺎ » داﻳﺮه اﻟﻤﻌﺎرف ﺑﺰرگ ﻓﺎرﺳﻲ‬ ‫« ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻴﺸﺪ ﻛﻪ اوج ﻛﻤﺎل ﺗﻔﻜﺮ ﻗﺮون وﺳﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪان دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‬ ‫ودر ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻔﻜﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ از ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻴﺮود ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﻣﺎ در ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻔﺮ ﻓﻘﻂ ﻳﺎدداﺷﺖ ﻫﺎ و رﺳﺎﻟﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﭼـﻚ ﻣﻴﻨﻮﺷـﺖ ‪ .‬از ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﺗﺎﻟﻴﻔﺎت اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ‪ ،‬ﺷﻔﺎ در ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻗﺎﻧﻮن در ﻃﺐ ﺷﻬﺮﺗﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ ‪.‬‬ ‫ﻛﺘﺎب ﺷﻔﺎ در ﻫﺠﺪه ﺟﻠﺪ در ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻋﻠﻮم و ﻓﻠﺴﻔﻪ ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻨﻄـﻖ‪ ،‬رﻳﺎﺿـﻲ ‪،‬‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻴﺎت واﻟﻬﻴﺎت ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﺷﻔﺎ اﻣﺮوز ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺐ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ و ﻃﺒﻴﻌﻴﺎت واﻟﻬﻴﺎت آن ﻫﻨـﻮز ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان اﺳﺖ ‪ .‬ﻛﺘﺎب ﻗﺎﻧﻮن در ﻃﺐ در ﻫﻔﺖ ﺟﻠﺪ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻗﺮن ﻫﺎ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﻛﺘﺐ ﻃﺒﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻴﺮﻓﺖ ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ درﺑﺎره ي ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻛﻠﻲ ﻃﺐ ‪ ،‬دواﻫﺎي‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ و ﻏﻴﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ واﻣﺮاض ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ درزﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻴﺰ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ارزﻧﺪه ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫او اﻗﻠﻴﺪس را ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺮد ‪ ،‬رﺻﺪﻫﺎي ﻧﺠﻮﻣﻲ را ﺑﻪ ﻋﻤﻞ درآورد و در زﻣﻴﻨـﻪ ي‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ‪ ،‬ﻧﻴﺮو ‪ ،‬ﻓﻀﺎي ﺑﻲ ﻫﻮا )ﺧﻼء( ﻧﻮر وﺣﺮارت ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﺑﺘﻜـﺎري داﺷـﺖ ‪.‬‬ ‫رﺳﺎﻟﻪ ي وي درﺑﺎره ي ﻣﻌﺎدن وﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺗﺎ ﻗﺮن ‪ 13‬دراروﭘﺎ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫ﻋﻠﻢ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻮد ‪ .‬درﻳﻜﻲ از ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي او ﻓﺼﻠﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم » اﺻـﻞ ﻛـﻮه ﻫـﺎ «‬ ‫وﺟﻮددارد ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ‪ .‬اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎ ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ ‪ » :‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻮه ﻫﺎ ﺑﻪ دو ﻋﻠﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﻜﻲ ﺑﺮآﻣﺪن ﻗﺸﺮ زﻣﻴﻦ ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫درزﻣﻴﻦ ﻟﺮزه ﻫﺎي ﺳﺨﺖ واﻗﻊ ﻣﻴﺸﻮد ودﻳﮕﺮ ﺟﺮﻳﺎن آب ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺠـﺮا ‪،‬‬ ‫ﺳﺒﺐ ﺣﻔﺮ دره ﻫﺎ ودرﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺳﺒﺐ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ زﻣﻴﻦ ﻣﻴﺸﻮد ‪ ،‬زﻳـﺮا ﺑﻌـﻀﻲ از‬ ‫زﻣﻴﻦ ﻫﺎ ﻧﺮم ﻫﺴﺘﻨﺪ وﺑﻌﻀﻲ ﺳﺨﺖ ‪ ،‬آب وﺑﺎد ﻗﺴﻤﺘﻲ را ﻣﻲ ﺑﺮﻧـﺪ و ﻗـﺴﻤﺘﻲ را‬ ‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻋﻠﺖ ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي زﻣﻴﻦ«‪.‬‬ ‫اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ﻣﻴﮕﻔﺖ اﻓﻌﺎل و ﺣﻮادث ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً از ﺧﺪا ﺑﻮﺟﻮد ﻧﻤﻲ آﻳﺪﺑﻠﻜﻪ در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫ي ﻋﻤﻞ ﻏﺎﻳﻲ داﺧﻠﻲ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪.‬ﺳﻴﻨﺎ ﻛﻮﺷﺶ زﻳﺎد ﻛﺮد ﺗﺎ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻓﻠـﺴﻔﻲ‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻋﺎﻣﻪ ي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن وﻓﻖ دﻫﺪ ‪ .‬او ﻫﻤﻪ ي ﻗﻀﺎﻳﺎ را ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ روش‬ ‫ﻋﻘﻠﻲ و ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻗﺮآن ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻴﺪاد ‪،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺎ ﻗﺮن‬ ‫ﻫﺎ ﺧﻼﻓﺖ ﻫﺎ و ﻫﻴﺌﺖ ﻫﺎي ﺣﺎﻛﻢ ارﺗﺠﺎﻋﻲ او را ﻣﻈﻬﺮ ﻛﻔﺮ و اﻟﺤﺎد ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻨﺪ و‬ ‫ﺳﻮزاﻧﺪن ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺶ از ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي ﻣﺘﺪاول ‪ ،‬ﻃﻲ ﭼﻨﺪ ﻗﺮن در ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ در ﻳﻚ رﺑﺎﻋﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ ‪:‬‬ ‫ﻛﻔﺮ ﭼﻮ ﻣﻨﻲ ﮔﺰاف و آﺳﺎن ﻧﺒﻮد‬ ‫در دﻫﺮ ﭼﻮ ﻣﻨﻲ ﻳﻜﻲ و آن ﻫﻢ ﻛﺎﻓﺮ‬

‫ﻣﺤﻜﻢ ﺗﺮ از اﻳﻤﺎن ﻣﻦ اﻳﻤﺎن ﻧﺒﻮد‬ ‫ﭘﺲ در ﻫﻤﻪ دﻫﺮ ﻳﻚ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺒﻮد‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫وﺑﺎاراﺋﻪ ي ﻧﻈﺮ ﺧﻮد در ﻣﻮرد ﻧﺤﻮه ي ارﺗﺒﺎط وﻧﺴﺒﺖ ﺑﻴﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻛﻠﻲ ﻣﺜﻞ اﻧﺴﺎن‬ ‫‪ ،‬ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﭘﺮﺳﺸﻬﺎي ﻋﻠﻤﺎي ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺪت‬ ‫ﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ ذﻫﻦ آن ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺮده ﺑﻮد ﭘﺎﺳـﺦ داد ‪ .‬ﺗـﺎﺛﻴﺮ آراي‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻲ اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن آﻣﻮزه ﻫﺎي ﻃﺒﻲ او ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻗﻠﻤﺮو اﺳﻼﻣﻲ ‪ ،‬در اروﭘﺎ‬ ‫ﻧﻴﺰ اﻣﺮي ﻗﻄﻌﻲ اﺳﺖ ‪ .‬آﻟﺒﺮ ﺗﻮس ﻣﺎﮔﻨﻮس ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪ آﻟﻤﺎﻧﻲ ﻓﺮﻗﻪ دو ﻣﻴﻨﻴﻜﻲ )‬ ‫‪1200‬ﺗﺎ ‪ 1280‬ﻣﻴﻼدي ( ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻏﺮب ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﺷﺮح اﻣﻌـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ارﺳﻂ ﻧﻮﺷﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﻏﻠﺐ او را ﭘﺎﻳﻪ ﮔـﺬار اﺻـﻠﻲ ارﺳـﻄﻮﮔﺮاﻳﻲ‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ ‪ .‬وي ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ را ﺑﺎ ﺳﻨﺖ ارﺳـﻄﻮﻳﻲ اﻟﻔـﺖ داد ‪ ،‬در‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ آﺛﺎر ارﺳﻄﻮ ﺳﺨﺖ ﺑﻪ اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ﻣﺘﻜﻲ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ در ﺳﺎل ‪ 428‬ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي در ﻫﻤﺪان درﮔﺬﺷﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺳﻘﺮاط‬ ‫ﺳﻘﺮاط را ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻃﺮﻳﻖ ارﺳﻄﻮ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺷﺎﮔﺮدش اﻓﻼﻃﻮن ﻣﻴﺸﻨﺎﺳﻴﻢ ‪.‬زﻳﺮا‬ ‫او در ﻃﻮل زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ ﭼﻴﺰي ﻧﻨﻮﺷﺖ وﺑﻴﺸﺘﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻣـﺎ از اواز ﺷـﺎﮔﺮداﻧﺶ‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ و ﻣﺮگ دﻟﺨﺮاﺷﺶ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ درﻛﺘـﺐ‬ ‫زﻳﺎدي وي ﺑﺎ ﻣﺴﻴﺢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫او ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻣﻬﻤﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ درآﺗﻦ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را ﺻﺮف‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮ وﻣﺒﺎﺣﺜﻪ درﻛﻮﭼﻪ و ﺑﺎزارﻫﺎي آﺗﻦ ﻣﻴﻜﺮد ‪ .‬او ﺟﻮاﻧﺎﻧﻲ را از اﻗﺸﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫وﺑﺎﻋﻘﺎﻳﺪ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دورﺧﻮد ﺟﻤﻊ ﻣﻴﻜﺮد وﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ آن ﻫﺎ ﻣﻲ ﭘﺮداﺧـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻫﺎي ﻓﻜﺮي ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﻳﻮﻧﺎن‬ ‫ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪.‬ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻜﺎﺗﺐ زﻳﺎدي ﺳﻘﺮاط را از ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﻨﺪ ‪.‬‬ ‫اوﺑﻪ ﻏﻲ از ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ و ﺗﻔﻜﺮ ﻛﺎر دﻳﮕﺮي ﻧﻤﻴﻜﺮد وﺷﻐﻞ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺪاﺷﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮداﻳﺶ ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ .‬درﺧﺎﻧﻪ ﻫﻢ دل ﺧﻮﺷﻲ ﻧﺪاﺷﺖ وﺑﻪ ﻓﻜـﺮ ﻫﻤـﺴﺮ و‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﺒﻮد وﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﺶ ﺑﺎ زﻧﺶ ﻣـﺸﻜﻞ داﺷـﺖ ‪.‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫ﻣﻴﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ زﻧﺶ ﺑﻪ او ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺖ زﻳﺮا ﺑﻌـﺪاز اﻋـﺪام ﺳـﻘﺮاط‬ ‫ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﺴﻠﻲ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﺎرزﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي ﺳﻘﺮاط ﺑـﻪ ان ﺑﺮﻣـﻲ‬ ‫ﺧﻮرﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻨﺮ ﮔﻔﺖ وﺷﻨﻮد ﺳﻘﺮاط ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬او ﺧﻮد دراﻳﻦ ﺑﺎره ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ‪» :‬ﻣـﻦ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎدرم ﻫﻨﺮﻣﺎﻣﺎﻳﻲ دارم ‪.‬ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ ﻣﻦ ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ وداﻧﺶ اﺳﺖ ‪.‬او داﻳﻤﺎً‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻴﻜﺮد ﻛﻪ ﺧﻮد ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻣﺎﻳﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﻴﻜﻨـﺪ ﻳﻌﻨـﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮﻳﻲ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ وﻗﻮت اﻓﻜﺎر و ﻋﻘﺎﻳﺪ اﻓﺮاد را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‬ ‫واز اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ زاده ﺷﺪن ﺣﻘﻴﻘﺖ وداﻧﺶ درآن ﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﻘﺮاط ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺤﺚ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﻓﺮاد وﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ آﻧـﺎن‬ ‫ﻣﺘﻮﺟﻬﻲ ﻧﻤﻴﻜﺮد ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﭘﺮﺳﺸﻬﺎي او از اﻓﺮاد ﻣﺘﺸﺨـﺼﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ او ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻴﺸﺪ ﻛﻪ ﺗﺰﻟﺰل ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻓﻜﺮي و ﺗﻀﺎد در ﻋﻘﺎﻳـﺪ آن ﺷـﺨﺺ‬ ‫روﺷﻦ ﮔﺮدد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺴﺨﺮه ﺷﺪن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓـﺮاد درﻣـﻼ ﻋـﺎم‬ ‫وﻧﺘﻴﺠﺘﺎً ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪن آن ﻫﺎ ﻣﻴﺸﺪ ‪ .‬روش ﺳﻘﺮاط ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺑﺘـﺪا در‬ ‫ﺑﺤﺚ اﻇﻬﺎر ﺗﺠﺎﻫﻞ ﻣﻴﻜﺮد وﺳﭙﺲ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺟﻬﻞ ﺧﻮد از ﺷﺨﺺ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻮاﻻﺗﻲ‬ ‫ﻣﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪ ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺟﻬﻞ ﺧﻮداز ﺷﺨﺺ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺌﻮاﻻﺗﻲ ﻣـﻲ ﭘﺮﺳـﻴﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ﺷﺨﺺ را ﺑﺎ ﭘﺮﺳﻴﺪن ﺳﺌﻮاﻻﺗﻲ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ اي ﺧﺎص ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻴﻜﺮد وﺗﻨـﺎﻗﺾ‬ ‫دراﻓﻜﺎر و ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺷﺨﺺ ﻣﻘﺎﺑﻞ را ﺑﺮاﻳﺶ روﺷﻦ ﻣﻴﺴﺎﺧﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫دراﻳﻦ ﭘﺮوﺳﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛـﺮدن ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت ﺑـﺮاي ﺳـﻘﺮاط از اﻫﻤﻴـﺖ ﺧﺎﺻـﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردارﺑﻮد ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد او اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ ‪ ،‬ﻓﻀﻴﻠﺖ ‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎري ﭼﻴﺴﺖ ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻣﻴﺘﻮان در ﻣـﻮرد اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮد ‪ .‬او ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﺻﺤﻴﺢ از ﻳﻚ ﻣﻔﻬﻮم از ﺷﻴﻮه اي‬ ‫اﺳﺘﻘﺮاﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﺮد ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ﻣﺜﺎﻟﻬـﺎ وﺷـﻮاﻫﺪي رادرﺑـﺎره ي‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﻧﻈﺮش ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﺮد وازاﻳﻦ ﺟﺰﻳﻴﺎت ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﻠﻴﺎت ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﺮد ‪ .‬او ﭘﺲ از ﻓﻬﻤﻴﺪن ﻗﺎﻋﺪه ي ﻛﻠﻲ ان را ﺑﺮاي ﻣﻮارد‬ ‫ﺧﺎص ﺗﻄﺒﻴﻖ وﺗﻌﻤﻴﻢ ﻣﻴﺪاد‪ .‬ﻣﺜﻼً او ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻧﻈﺮ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ را درﺑﺎره ي‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ ﺟﻮﻳﺎ ﻣﻴﺸﺪ ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻫﻢ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻣﺜﺎﻟﻬـﺎﻳﻲ را اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻴﻜﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺳﻘﺮاط ﺑﺎ ﻧﺸﺎن دادن رواﺑﻂ و ﻣﺸﺘﺮﻛﺎت ﻣﺜﺎﻟﻬـﺎ ‪ ،‬ﺷـﺨﺺ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ از ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ ‪.‬ﺑﻌﺪاز اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻘﺮاط ﻣـﻮارد ﻣﺨـﺎﻟﻒ‬ ‫وﻣﺘﻀﺎد ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ را ﻳﺎدآوري ﻣﻴﻜﺮد ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻓﺮد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ داﻳﻤـﺎً ﻣﺠﺒـﻮر‬ ‫ﻣﻴﺸﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺻﺤﻴﺤﻲ ﺑﺮﺳﺪ در اﻳﻦ دﻳﺎﻟﻮﮔﻬـﺎ‬ ‫ﺷﺨﺺ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت وﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻫﺎي ﺧﻮد ﭘﻲ ﻣﻲ ﺑﺮد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﻋﻠﻲ رﻏﻢ اﻳﻦ ﻛﻪ روش ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺳﻘﺮاط ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻣﺸﺨﺺ وﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ وﻟﻲ اﻓﻜـﺎر‬ ‫وﻋﻘﺎﻳﺪ او درﻣﻮرد ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﻬﻢ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎ روﺷﻦ ﻧﻴـﺴﺖ ‪ .‬زﻳـﺮا‬ ‫ﻫﻴﭽﮕﺎه درﻣﻮرد ﻣﺴﺌﻠﻪ اي اﻇﻬﺎر اﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ ﻗﻄﻌـﻲ ﻧﻤﻴﻜـﺮد واﻓﻜـﺎر ﺧـﻮدرا‬ ‫ﻧﻤﻴﻨﻮﺷﺖ‪.‬‬ ‫درﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺘﻮن اﻓﻼﻃﻮن ﻧﻤﻴﺘﻮان ﺗﺸﺨﻴﺺ داد ﻛﻪ آن ﻣﻄﻠﺐ اﻓﻜﺎر ﺳـﻘﺮاط‬ ‫اﺳﺖ ﻳﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ اﻓﻼﻃﻮن ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را از زﺑﺎن ﺳﻘﺮاط ﺑﻴﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﻛﻪ ﻗﺒﻼً دﻳﺪﻳﻢ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن ﭘﻴﺶ از ﺳﻘﺮاط ﺗﻮﺟـﻪ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﻃﺒﻴﻌـﺖ‬ ‫وﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻌﻄﻮف ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻴﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻛـﺎري‬ ‫آﻧﺎن ﮔﺬر از دﻧﻴﺎي اﺳﻄﻮره ﺑﻪ ﻋﻘﻞ ﺑﻮد ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺮﺧﻼف ان ﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺳﻘﺮاط‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺴﺎن و ﺟﺎﻳﮕﺎه اﻧﺴﺎن در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫»ﺳﻴﺴﺮون« ﻓﻴﻠﺴﻮف روﻣﻲ ﭼﻨﺪ ﺻﺪﺳﺎل ﺑﻌﺪاز ﻣﺮگ اودراﻳﻦ ﺑﺎره ﻣﻲ ﮔﻮﻳـﺪ ‪» :‬‬ ‫ﺳﻘﺮاط ﻓﻠﺴﻔﻪ را از آﺳﻤﺎن ﺑﻪ زﻣﻴﻦ آورد ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﻪ را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻫـﺎ وﺷـﻬﺮﻫﺎ ﺑـﺮد‬ ‫وﻓﻠﺴﻔﻪ را واداﺷﺖ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ وﺑﻪ اﺧﻼﻗﻴﺎت وﺧﻴﺮ وﺷﺮ ﺑﭙﺮدازد ‪ .‬ﺳﻘﺮاط ﺑﺮﺧﻼف‬ ‫ﺳﻮﻓﺴﻄﺎﺋﻴﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ درك درﺳﺖ و ﻣﻄﻠﻘﻲ از ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻋﺘﻘـﺎد ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﻗـﺼﺪ‬ ‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ي ﺧﻮدرا ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ اي ﻣﺤﻜﻢ ﺑﻨﺎ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎن او اﻳﻦ ﭘﺎﻳـﻪ ﻋﻘـﻞ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﺑﻮد ‪.‬او ادﻋﺎ ﻣﻴﻜﺮد ﻛﻪ ﻧﺪاﻳﻲ اﻟﻬﻲ در وﺟﻮدش ﻗﺮاردارد ﻛﻪ او را ﻫﺪاﻳﺖ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ وﻫﻤﻴﻦ ﻧﺪا ووﺟﺪان اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﺎدرﺳﺖ و ﭼـﻪ ﭼﻴـﺰ‬ ‫درﺳﺖ اﺳﺖ ‪« .‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ي آن زﻣﺎن ﻳﻮﻧﺎن ﻛﻪ ﺳﻘﺮاط در آن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮد ﺟﺎﻣﻌﻪ اي ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﻮﻓﺴﻄﺎﺋﻴﺎن ﺗﺎﺛﻴﺮ اﺳﺎﻃﻴﺮ و ادﻳﺎن را درزﻧﺪﮔﻲ ﻣـﺮدم ﺑـﻪ ﺷـﺪت ﻛـﻢ ﻛـﺮده‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬ازاﻳﻦ رو ﺳﻘﺮاط درزﻣﻴﻨـﻪ ي اﺧـﻼق ﺳـﻌﻲ داﺷـﺖ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻛﺎﻣـﻞ و‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮﻟﻲ اراﻳﻪ دﻫﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﺳـﺎﻃﻴﺮ وادﻳـﺎن ﺑﺎﺷـﺪ ‪ .‬او‬ ‫ﺑﺮﺧﻼف ﺳﻮﻓﺴﻄﺎﺋﻴﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺸﺨﻴﺚ درﺳﺖ و ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﺮﻋﻬـﺪه ي ﻋﻘـﻞ‬ ‫آدﻣﻲ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮﻋﻬﺪه ي ﺟﺎﻣﻌﻪ وﺳﻴﺮﺗﺤﻮﻻت آن‬ ‫او ﺑﺮاي ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري ودرﺳﺘﻜﺎري ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ ﻋﻘﻠﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻴﻜﺮد وﻣﻌﺘﻘـﺪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﺮﻛﺲ درﺳﺖ و ﻏﻠﻂ را از ﻟﺤﺎظ ﻋﻘﻠﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﺪ ﺑﻪ ﻛـﺎر ﻧﺎدرﺳـﺖ دﺳـﺖ‬ ‫ﻧﻤﻴﺰﻧﺪ و ﺗﻤﺎم ﺷﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ دراﺛﺮ ﻧﺎداﻧﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ ‪.‬‬ ‫درروزﮔﺎري ﻛﻪ ﺳﻘﺮاط در آن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮد دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ اﺗﻦ روﺑﻪ اﺑﺘﺬال ﻧﻬﺎده‬ ‫ﺑﻮد ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ درﺑﺴﻴﺎري از ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻛﺸﻮر اﻋﻀﺎي آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻴﺸﺪ ﺑﻄﻮري ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ در ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﻛﺸﺎورز وﺑﺎزاري ﺳﺎده‬ ‫دﻳﺪه ﻣﻴﺸﺪ وﻳﺎ ﺳﺮان ﻟﺸﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻮض ﻣﻴﺸﺪﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﻘﺮاط ﻋﻘﻴﺪه داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻛﻔﺎش وﻧﺠﺎر ﺑﻪ ﻣﻬﺎرت دررﺷﺘﻪ و ﻓﻦ ﺧﻮد‬ ‫ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ ‪ ،‬ﺣﺎﻛﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺨﺼﺺ ﻻزم را ﺑﺮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﺑﻌﺒـﺎرت‬ ‫دﻳﮕﺮ داراي ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﻘﺮاط ﻣﺪام دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻳﻮﻧﺎن را ﺑﻪ ﺳﺨﺮه ﻣﻴﮕﺮﻓـﺖ وداﺋﻤـﺎً دم از ﺻـﻼﺣﻴﺖ‬ ‫وﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﺑﺮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻴﺰد ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ درآن زﻣـﺎن ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻣـﺪﻋﻲ اﻳـﻦ‬ ‫ﺻﻼﺣﻴﺖ اﺷﺮاف وﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻋﺘﻘﺎد داﺷـﺘﻨﺪ اﻳـﻦ ﺷﺎﻳـﺴﺘﮕﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ از ﻧﮋاد وﺗﺒﺎرﺷﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻴﺸﻮد وﻟﻲ ﺳﻘﺮاط ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ‬ ‫وﻓﻀﻴﻠﺖ ﺑﺎ آﻣﻮزش وﺗﺮﺑﻴﺖ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ اﻳﺪ و ﻧﺎﺷﻲ از روح اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ وﺧﻄﺮ ﺗﻮﻃﺌﻪ وﻗﻴﺎم اﻗﻠﻴﺖ ﺛﺮوﺗﻤﻨـﺪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ي دﻣﻜـﺮات‬ ‫ﻳﻮﻧﺎن را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻴﻜﺮد ﺳﻘﺮاط ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ آرﻳﺴﺘﻮﻛﺮاﺳﻲ را ﺑﻪ دورﺧـﻮد‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﻴﻜﺮد ودرﺑﺎره ي ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎ آن ﻫﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻴﻜﺮد ‪.‬ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ اﻋﺪام ﺳﻘﺮاط ﺑﮕﻴﺮد در دادﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ي‬ ‫ﺳﻘﺮاط ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ ﺳﻘﺮاط ﺑﻪ دﻓﺎع از ﺧﻮد ﺑﺮﺧﻮاﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺘﻦ دﻓﺎﻋﻴـﻪ او در‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫‪ apology‬اﻓﻼﻃﻮن ﻣﻮﺟﻮداﺳﺖ ‪ .‬ﺳﻘﺮاط اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻃﻠﺐ ﻋﻔـﻮ از‬ ‫دادﮔﺎه ﺧﻮد از ﻣﺮگ ﻧﺠﺎت دﻫﺪ وﻟﻲ او ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ ازﻋﻮاﻣﻲ ﻛﻪ ﻣـﺪام ﻣـﻮرد‬ ‫ﺳﺨﺮه ي او ﺑﻮد ﻃﻠﺐ ﺑﺨﺸﺶ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﻧﻘﻞ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن او اﻣﻜﺎن ﻓﺮار وي را‬ ‫اززﻧﺪان ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﻲ اواز ﻓﺮار اﻣﺘﻨـﺎع ورزﻳـﺪ ودرﻧﻬﺎﻳـﺖ ﺟـﺎم‬ ‫ﺷﻮﻛﺮان را ﺳﺮﻛﺸﻴﺪ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫ﺟﻴﻤﺰ وات‬ ‫ﺟﻴﻤﺰ وات ﻣﻬﻨﺪس وﻣﺨﺘﺮع ﺑﺰرگ در ‪ 19‬ژاﻧﻮﻳﻪ ‪ 1736‬درﮔﺮﻳﻨـﻮك اﺳـﻜﺎﺗﻠﻨﺪ‬ ‫زاده ﺷﺪ ‪ .‬وي از ﺳﻦ ‪ 19‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻪ ﻛـﺎر ﺳـﺎﺧﺘﻦ اﺑﺰارﻫـﺎي اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي‬ ‫وﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ رﻳﺎﺿﻲ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد وﺧﻴﻠﻲ زود ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﺻﻼﺣﺎﺗﻲ در ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺨﺎر ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺷﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ »ﺗﻮﻣﺎس ﺳـﺎوري«‬ ‫و»ﺗﻮﻣﺎس ﻧﻴﻮﻛﺎﻣﻦ« ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ‪ ،‬درآن زﻣﺎن ﺑﺮاي ﭘﻤـﭗ ﻛـﺮدن آب از‬ ‫ﻣﻌﺎدن ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻴﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫وات ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد را ﺑﺮ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﺑﺨﺎر ‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎن ﭼﮕﺎﻟﻲ آن ﺑﺎ دﻣـﺎ‬ ‫وﻓﺸﺎر ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﺮد ‪ .‬او ﻳﻚ ﻓﻀﺎي وﻳﮋه ي ﻣﺘـﺮاﻛﻢ ﻛـﺮدن ﺑـﺮاي ﻣﻮﺗﻮرﺑﺨـﺎر‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪزﻳﺎدي از ﺑﻪ ﻫﺪررﻓﺘﻦ ﺑﺨﺎر در ﺳﻴﻠﻨﺪر ﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻴﻜﺮد‬ ‫و ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﻜﺶ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻴﻜﺮد ‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﺧﺘﺮاع وات در ﺳﺎل ‪ 1769‬ﺛﺒﺖ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻗﻄﻌـﻪ و اﺻـﻼﺣﺎت‬ ‫دﻳﮕﺮ او ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮر ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﻮﻛﺎﻣﻦ ﺑﻮد اﻳﻦ اﺻﻼﺣﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺨﺎرﭘﻮﺷـﻲ‬ ‫ﻳﺎ ﺳﻴﻠﻨﺪرﻫﺎي دوﻻﻳﻪ ‪ ،‬روﻏﻦ ﻛﺎري و ﻋﺎﻳﻖ ﻛﺎري ﺳـﻴﻠﻨﺪر ﺑـﺮاي رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ‬ ‫درﺟﺎت ﺑﺎﻻي دﻣﺎ وﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎزدﻫﻲ ﺑﻮد ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫دراﻳﻦ زﻣﺎن وات ﺷﺮﻳﻚ ﻣﺨﺘﺮع اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ »ﺟﺎن روﺑﺎك« ﺑﻮد ﻛﻪ درواﻗﻊ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﮔﺬار ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت وات ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫درﺳﺎل ‪ 1775‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ي اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ »ﻣﺎﺗﻴﻮ ﺑﻮﻟﺘﻮن« ﻛﻪ ﺻـﺎﺣﺐ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ ي‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺳﻮﻫﻮ در ﺑﻴﺮﻣﻨﮕﺎم ﺑﻮد ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ روﺑﺎك را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺟﻠـﺐ ﻛـﺮد ‪،‬‬ ‫درﻧﺘﻴﺠﻪ روﺑﺎك ووات دﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺨﺎرزدﻧﺪ‪ .‬وات ﺑﻪ ﻛﺎر ﭘـﮋوﻫﺶ‬ ‫وﺛﺒﺖ ﻧﻮآوري ﻫﺎي ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﭘﺮداﺧـﺖ ﻛـﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎي دوار ﺑـﺮاي راه‬ ‫اﻧﺪازي دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر دوﻃﺮﻓﻪ ﻛﻪ درآن ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﻪ‬ ‫ﻫﺮدو اﻧﺘﻬﺎي ﺳﻴﻠﻨﺪر وارد ﻣﻴﺸﻮد وﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺸﺎرﺳﻨﺞ ﺑﺨﺎر‪،‬ﻛﻪ ﻛـﺎرش اﻧـﺪازه‬ ‫ﮔﻴﺮي ﻣﻴﺰان ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر درﻣﻮﺗﻮراﺳﺖ ‪ ،‬از آن ﺟﻤﻠﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫اودرﺳﺎل ‪ 1800‬از ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺎره ﮔﺮﻓﺖ وﭘﺲ از آن ﺗﻤﺎم وﻗﺖ ﺧـﻮدرا ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ اﺧﺘﺼﺎص داد ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﺟﻴﻤﺰ وات ﻣﺨﺘﺮع اﺻﻠﻲ ﻣﻮﺗﻮرﺑﺨﺎر اﺳﺖ ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺼﻮر ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ودﻟﻴﻞ ﺑﻪ‬ ‫وﺟﻮد آﻣﺪن آن ‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺘﻦ ﺑﺨﺶ ﺑـﺰرگ دﺳـﺘﺎوردﻫﺎي او درﺑـﺎره ي‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻨﻴﺎدي ﻣﻮﺗﻮرﺑﺨﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﻛﺰ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﺮﻋﺖ ‪ ،‬ﻛـﻪ‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬

‫اودرﺳﺎل ‪ 1788‬اﺧﺘﺮاع ﻛﺮد وﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﺗﻮررا ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪ ،‬ﻳﻚ‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ در ﺟﻬﺎن ﻓﻨﻲ اﻣﺮوز اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫واﺣﺪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ »وات« ﺑﻪ اﻓﺘﺨﺎر اﻳﻦ ﻣﺨﺘﺮع ﺑﻪ ﻧﺎم او ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷـﺪه اﺳـﺖ ‪.‬‬ ‫وات در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻳﻚ ﻣﻬﻨﺪس ﺷﻬﺮﺳﺎزي ﻣﺸﻬﻮر ﻧﻴﺰ ﺑﻮد وﻣﺴﻴﺮ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺎﻧﺎل را‬ ‫ﻣﺴﺎﺣﻲ وﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري ﻛﺮده ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫او ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ درﺳﺎل ‪ 1767‬ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ي اﻟﺼﺎﻗﻲ اﺧﺘﺮاع ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﻠـﺴﻜﻮپ را ﺑـﻪ‬ ‫وﺳﻴﻠﻪ ي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻴﻜﺮد ‪ .‬اﺻﻄﻼح »اﺳﺐ ﺑﺨﺎر « ﻧﻴـﺰ از وات‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺟﻴﻤﺰ وات ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﻌﺪ از ﻋﻤـﺮي ﺗـﻼش در ‪ 19‬اوت ‪ ، 1819‬در ﻫﻴـﺖ ﻓﻴﻠـﺪ‬ ‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن درﮔﺬﺷﺖ ‪.‬‬

‫‪www.ParsBook.org‬‬