10_

REVIEW OKTOBER 2016

ASUS

DOSSIER THUISSYSTEEMBEHEER

BAAS OVER

EIGEN

ZENBOOK 360

NAS NIEUWS, TECHNOLOGIE, ACHTERGROND.

EEN CLOUD VOOR JE GEZIN VAN NAS NAAR THUISSERVER

ZO BACK-UP JE EEN NAS

VPN IN JE ROUTER

GROEPSTEST

GRAFISCHE

KAARTEN

MEER MOGELIJK MET DD-WRT EXPERTWORKSHOP

DASHBOARD BOUWEN

MET EEN RASPBERRY PI

W W W. P C M W E B . N L

NR 10 | OKTOBER 2016 • € 6,25

PLUS: REVIEW HP SPECTRE / VPN OP ANDROID /

GOOGLE-GEGEVENS DOWNLOADEN

PCM10_001_Cover_v2.indd 1

06-09-16 10:34

EEN ABONNEMENT DAT PRECIES BIJ JOUW WENSEN PAST!

PCM_Marketing Werf_spread.indd 2

06-09-16 14:00

Bij PCM kun je nu zélf bepalen hoe jij je abonnement wilt hebben. Betaal je liever in één keer voor het hele jaar, per halfjaar of doe je dit liever maandelijks? We hebben 3 abonnementsvormen. Kies zelf de voor jou ideale variant.

1

EEN JAAR LANG inclusief 12 edities van PCM gratis spec ial (€ 5,96 per editie) Voor maar t .w .v . € 9 ,95 50

€71,

2

EEN HALFJAAR LANG 6 edities van PCM Voor maar

€ 36,75

3

IEDERE MAAND een editie van PCM Voor maar

€ 6,25

(€ 6,13 per editie)

Meest f lex i b e le keuze (maandelijks opzegbaar)

GA NAAR WWW.PCMWEB.NL/ABONNEREN PCM_Marketing Werf_spread.indd 3

06-09-16 14:00

VOORWOORD

NUMMER Nummer07 10 2015 2016

VOORWOORD NUMMER 10 2016

GEEN NIEUWS

A

fgelopen maand stond in het teken van een jaarlijkse traditie, de IFA in Berlijn. Voluit in het Duits de Internationale Funk Aufstellung. Van origine een beurs waar je kwam voor de

nieuwste wasmachines en keukens. Inmiddels is dat de laatste jaren bijna bijzaak geworden en is het samen met de CES het moment voor de tech-sector om groots uit te pakken met nieuwe producten. Het grootste nieuws van de IFA was dit jaar dat er eigenlijk geen nieuws was. Natuurlijk heb ik stands vol nieuwe producten gezien, toonde Samsung aan duizenden journalisten en bloggers een nieuwe smartwatch en kon het soms niet gek genoeg zijn, getuige de tunnel

WOUTER DIEMER

bestaande uit OLED-tv’s van LG. Maar echt een nieuwe ontwikkeling,

Hoofdredacteur

technologie of doorbraak? Die bleef uit. In eerste instantie viel het zelfs een beetje tegen. Grote bekende merken die allemaal het domein inno-

Facebook: www.facebook.com/pcmweb Twitter: @PCMnieuws E-mail: mail@pcmweb.nl

vatie claimen, laten soms maar heel weinig zien. Welke laptopfabrikant is écht innovatief? Lenovo, die een toetsenbord projecteert in plaats van fysieke knoppen? Het apparaat ziet er fantastisch uit, maar onderaan de streep is het ‘slechts’ een andere vormfactor. De industrie is zelf ook zoekende. Aan de andere kant realiseer ik me ook dat elke liefhebber van technologie de laatste jaren enórm verwend is. In hoog tempo werden schermen dunner, schoot de beeldkwaliteit omhoog, werden netwerken veel sneller en werd geheugen veel goedkoper. Het was een feest om bij te zijn en smaakt naar meer. Maar het zit de laatste tijd in verfijning en we kunnen niet verwachten dat het ieder half jaar feest is. De innovatie zal eerder uit onverwachte hoek komen. Voor de gevestigde namen zal het veel uitdagender worden. We kunnen alleen maar reikhalzend uitkijken naar de volgende grote doorbraak.

WOUTER DIEMER

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_005-005_Voorwoord (TS).indd 5

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

5

06-09-16 10:35

SMARTPHONE VAN HE T JA AR! Ontdek en ervaar de revolutionaire smartphone met dual-lens camera, superscherp Full HD display e n s c h i t t e r e n d o n t w o r p e n m e t a l e n u n i b o d y.

huaweidevice.nl

FHW16059 P9 Naamloos-1 1 EISA adv 230x300.indd 1

25-08-16 16:43 26-8-2016 11:50:28

INHOUD NUMMER 10 2016

DOSSIER

THUISSYSTEEMBEHEER Hoe word je de ultieme thuissysteembeheerder? Met dit dossier kom je al een heel eind. We laten je zien hoe je je NAS optimaal en veilig inricht en beheert. Daarnaast kunnen we het niet vaak genoeg zeggen: een NAS is geen backup, dus leren we je back-ups van de NAS zelf te maken. Verder geven we je alle technieken en tools mee om je taak als thuissysteembeheerder te vergemakkelijken. Daarbij kijken we ook naar je smarthome-apparatuur.

Vanaf pagina 20

IEDERE MAAND

6

8

Newsfeed

14

Texpeditie: 5G

20

Dossier

88

Linux-nieuws

119

Hardwarehoek

122

Colofon & Contact / NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM010_006-007_Inhoud.indd 6

WWW.PCMWEB.NL

06-09-16 10:44

INHOUD

Nummer 10 2016

REVIEWS 64 D-Link DHP-701AV 65 HP Spectre 13-v011nd 98 The Battle ASUS RT-AC5300 vs Linksys EA9500 101 Be quiet! Dark Base Pro 900 102 ASUS ZenBook Flip UX360CA 103 WD My Cloud Mirror

Pagina 46

Als je huidige router niet de gewenste mogelijkheden biedt, is er vaak nog een uitweg in de vorm van DD-WRT. Deze alternatieve firmware

KEUZEGIDS LINUX Pagina 72

Linux komt in honderden vormen: de Linuxdistributies. Elke distributie legt zijn eigen focus. De ene is ideaal als server, terwijl de andere een

Workshop

DD-WRT: VPN VIA JE ROUTER

Software

goede Windows-vervanger is op de desktop en

DOSSIER: THUISSYSTEEMBEHEER 20 28 36 40

nog een andere is toegespitst op mediacentergebruik. We bespreken enkele toepassingen en daarvoor geschikte Linux-distributies.

Systeembeheer voor je NAS Thuissysteembeheer in Windows Back-ups maken van je NAS Update je smarthome-apparatuur

is voor honderden bekende routers geschikt. We duiken in de mogelijkheden en zorgen dat

GROEPSTEST

alle apparaten thuis via VPN online gaan.

56 Videokaarten

Groepstest

ACHTERGROND

VIDEOKAARTEN Pagina 56

Nu zowel AMD als NVIDIA binnen enkele maanden nieuwe generaties videokaarten met een

66 Dit deelt Windows 10 104 Zelfrijdende auto verzekeren 114 VR-gids: dit wordt jouw VR-bril

wordt het hoog tijd om alles goed op een rijtje

PRAKTIJK

te zetten. In dit artikel beantwoorden we de vraag welke videokaart je voor welk doel wilt

Achtergrond

BIG BROTHER: DIT DEELT WINDOWS 10 Pagina 66

Al sinds de eerste testversie van Windows 10 is er veel onduidelijkheid over welke gegevens van

46 Workshop: DD-WRT: VPN via je router (deel 1) 51 Workshop: VPN op je Android 72 Keuzegids Linux: Wanneer gebruik je welke distro? 78 Workshop: Bouw je eigen dashboard op de Pi 90 Workshop: Bouw je eigen familiecloud 108 Workshop: Bouw je eigen thuisserver (deel 1)

de gebruiker precies worden verzameld. Waar ga je volgens de voorwaarden precies mee ak-

MINIWORKSHOPS

koord? Wij zetten het op een rij: welke gegevens worden verzameld, wat wordt ermee gedaan én welke controle kun je er zelf over uitoefenen?

WWW.PCMWEB.NL

PCM010_006-007_Inhoud.indd 7

DASHBOARD BOUWEN Pagina 78

Je kent ze wel: die tv-schermen met het weer, de laatste sportuitslagen en de filemeldingen.

nieuw en kleiner procedé heeft uitgebracht,

hebben.

Workshop

Bedrijven hebben vaak van die dashboards. Maar wat als je bij je sportclub of vereniging zo’n dashboard wilt installeren? Als je je hand niet omdraait voor wat experimenteren, knutsel je zelf een eigen dashboard met widgets in elkaar. In dit artikel tonen we je hoe je dat doet met de software Dashing op een Raspberry Pi.

Achtergrond

ZELFRIJDENDE AUTO VERZEKEREN Pagina 104

In de toekomst ruilen we het gevoel van vrijheid achter het stuur in voor zelfrijdende voertuigen die het verkeer veiliger maken. Maar rijden op

85 86 87 107

Raspberry Pi en Notepad++ Je Google-gegevens downloaden Mailadres inlogscherm verbergen Gadgets in Windows 10

de automatische piloot is nog niet zonder gevaar. Daarom is het belangrijk om te weten wie moet opdraaien voor de schade als jouw zelfrijdende auto een slechte chauffeur blijkt te zijn.

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

7

06-09-16 10:44

IFA-NIEUWS Vlak voordat deze editie van PCM naar de drukker ging werd in Berlijn de IFA-beurs gehouden: de grootste technologiebeurs van Europa. Op de eerste drie pagina’s van deze Newsfeed daarom extra veel nieuws van alle productaankondigingen. Voor veel producten is er nog geen prijs en verkoopdatum bekend. Sommige producten treffen we binnen een paar maanden al in de schappen aan, op andere moeten we tot volgend jaar wachten.

Swift 7: dunste notebook van het moment Acer showde ons de dunste notebook van het moment: de Swift 7. Deze laptop is nét iets minder dan

lanceerde. Deze Swift 7 weegt

een centimeter dik: slechts 9,98

1,1 kg en heeft een Intel Core i5-

millimeter. Daarmee streeft Acer

processor, een 256GB-SSD en is te

IPS-scherm van 13,3 inch. Voor wifi

Verder beschikt de laptop nog over

net HP voorbij, die begin dit jaar

configureren met maximaal 8 GB

wordt gebruikgemaakt van twee

twee usb-C-aansluitingen.

de 10,4 millimeter dunne Spectre

geheugen. De laptop heeft Full-HD

802.11ac-antennes met MU-MIMO.

PREDATOR21X: LAPTOP MET GEBOGEN SCHERM Acer komt ook met een de Preda-

resolutie van 2560 x 1080 pixels. Hij

tor 21X, een forse gaming-laptop

is als één van de eerste notebooks

die maar liefst acht kilo weegt. De

uitgerust met de nieuwste genera-

ruimte wordt onder meer in beslag

tie Intel Core-processor, Kaby Lake.

genomen door een nieuw koelsys-

Er zitten twee NVIDIA GeForce GTX

teem met vijf ventilatoren, die je

1080-kaarten in en in dat opzicht is

ziet zitten door de glazen boven-

het apparaat een concurrent voor

kant van de 21X. Ook het mecha-

uitbreiding mogelijk voor maximaal

de uitgesproken vorm, met een

64 GB RAM en vijf schijven voor op-

trackpad die om te draaien is

slag. Wat voor basisconfiguratie er

en zo een numeriek pad wordt.

te koop zal zijn is nog niet duidelijk,

De 21X is een 21inch-laptop met een gebogen IPS-scherm met een

8

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_008-012_Newsfeed (TS).indd 8

de ROG GX800VH van ASUS. Er is

nische toetsenbord draagt bij aan

waarschijnlijk moeten we daarvoor wachten tot volgend jaar.

WWW.PCMWEB.NL

06-09-16 10:34

IFA-NIEUWS

Samsung Gear S3 belooft langere accuduur

MOTO Z PLAY MÉT KOPTELEFOONAANSLUITING

Samsung kondigt de Samsung

van maakt). De Gear S3 draait

Gear S3-smartwatch aan. De be-

op Tizen 2.3.1 en heeft een

langrijkste verbetering is er op het

Exynos 7270-soc, een dualcore-

De Moto Z-reeks van Motorola

625, die bijvoorbeeld ook terug te

gebied van accuduur. De nieuwe

processor met een snelheid

krijgt er een nieuw model bij,

vinden is in de Xperia X van Sony.

S3-modellen hebben een accu van

van 1 GHz. Het apparaat bevat

de Moto Z Play. Deze heeft een

Het scherm is 5,5 inch groot en

380 mAh, waardoor ze zo’n drie

768 MB RAM en 4 GB flashge-

uitzonderlijke grote accu met

heeft een Full-HD-resolutie. Verder

tot vier dagen gebruikt kunnen

heugen voor opslag. Er komen

een capaciteit van 3510 mAh.

heeft de smartphone 3 GB RAM en

worden zonder dat je ze hoeft op

twee versies uit van het hor-

Het toestel houdt het daarop

een 16megapixel-camera aan de

te laden. Het scherm is gemaakt

loge: Classis en Frontier. Qua

meer dan twee dagen uit,

achterzijde. De Moto Z en de Moto

van Gorilla Glass SR+, dat even

specificaties zijn ze aan elkaar

volgens de fabrikant tot 50 uur.

Z Force zorgden eerder voor nogal

sterk zou moeten zijn als saffier-

gelijk, maar de Frontier heeft

Via de snellader kun je binnen

wat ophef, omdat deze toestellen

glas (waar de Apple Watch gebruik

een wat sportiever uiterlijk.

een kwartier weer 9 uur vooruit.

geen 3,5mm-audio-ingang meer

Voor de verdere specificaties is

hadden. De Z Play heeft die aanslui-

er gekozen voor de Snapdragon

ting wel weer gewoon.

Gea

Mo

NÓG MEER XPERIA X-VARIANTEN

Xpe

Sony toonde twee nieuwe toestellen op de IFA, met als paradepaardje het nieuwe toptoestel: de Xperia XZ. Ten opzichte van de Xperia X heeft

Elit

de XZ een groter scherm, namelijk 5,2 inch. De processor is gelijk

Modulaire mini-pc van HP

gebleven, de Snapdragon 820-chip van Qualcomm. De hoeveelheid RAM (3 GB) is ook hetzelfde. Met een

23megapixel-camera met dubbele

Modulaire mini-pc’s zijn in

vingerafdrukscanner is tevens een

accucapaciteit van 2900 mAh (ten

led-flitser en laser-autofocus, voorop

opkomst. Zo komt HP met de

optie. Wil je meer, dan is de Slice

opzichte van 2620 mAh in de Xperia

een 13megapixel-camera. Door de

Elite Slice. Deze bestaat uit

uit te breiden met modules die op

X) gaat het toestel in theorie net wat

zogenoemde ‘triple image sensing’-

een basisstation met daarin de

elkaar te stapelen zijn. HP noemt

langer mee. De XZ is net als de X

techniek moeten foto’s en video’s

belangrijkste hardware, zoals

ze ‘covers’ en er komen diverse

Performance waterbestendig, waar

onder “praktisch alle omstandighe-

(maximaal) een zesde gene-

soorten van uit. Zo worden er een

de ‘gewone’ Xperia X dat niet (meer)

den” gemaakt kunnen worden.

ratie i7-processor van Intel en

speaker-cover van Bang & Oluf-

was. Verdere verbeteringen van

En het tweede toestel? Dat is de X

32 GB DDR4-RAM. Ook zitten

sen, een module met opslag en

de XZ zijn er met name op came-

Compact, die 4,6 inch klein is en ook

de aansluitingen op de basis,

een cover voor draadloos opladen

ragebied. Aan de achterkant zit een

minder snel is.

zoals usb-C en ethernet. Een

gelanceerd.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_008-012_Newsfeed (TS).indd 9

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

9

06-09-16 10:34

IFA-NIEUWS

ASUS kiest ook voor rond horloge ASUS gaat de nieuwe ZenWatch

over 512 MB werkgeheugen. Ook is

voorzien van een rond scherm. Het

er 4 GB opslagruimte ingebouwd op

nieuwe Android Wear-horloge krijgt

een EMMC-flashkaartje.

een OLED-paneeltje van 1,39 inch met een resolutie van 400 x 400 pixels. Het nieuwe schermpje heeft een pixeldichtheid van 287 ppi en is voorzien van Gorilla Glass 3. Het frame is ongeveer 1 cm dik en gemaakt

CONCURRENT VOOR SURFACE PRO

van roestvrij staal. De nieuwe ZenWatch 3 zou volgens ASUS zo’n 25 procent zuiniger zijn dan zijn voorganger, de

De nieuwe Miix 510 van Lenovo is

heeft een opslagcapaciteit van

ZenWatch 2. De ZenWatch

echt een tablet om op te werken,

1 TB. Voor het eerst in de Miix-

3 heeft een accu van 340

zo wordt onder meer duidelijk

serie is een usb-C-aansluiting

mAh. Intern de smartwatch

door het afneembare toetsenbord.

aanwezig. De accuduur is 7,5

heeft een Snapdragon Wear

Dit kan magnetisch vastgemaakt

uur. Lenovo Miix 510 heeft

2100-processor van Qualcomm

worden aan het scherm, dat met

ondersteuning voor 4G, iets

en beschikt het slimme horloge

een kickstand overeind gehouden

wat de Surface Pro niet heeft.

wordt. Het scherm is 12,2 inch

Verder lijken de Surface Pro 4

groot. De tablet draait op een

en deze Lenovo Miix 510 erg op

zesde generatie Core i7-cpu en

elkaar lijken, beide draaien ook

heeft maximaal 8 GB RAM. De SSD

Windows 10.

CONVERTIBLE MET 4K-SCHERM De Yoga 900-convertible wordt

die eventueel te koppelen is aan

Upgrade voor mini-pc

opgevolgd door de Yoga 910,

Windows Hello om er zodoende

zo maakt Lenovo tijdens de

veilig mee in te loggen op Windows

IFA-beurs bekend. Dit keer is er

10. Ook heeft de Yoga 910 een usb-

De Revo One van Acer wordt

met i7-processor verkrijgbaar.

gekozen voor een 4K-scherm.

C-aansluiting.

opgevolgd door de Revo Base, die

Acer heeft het werkgeheugen

Het scherm van de

op vrijwel alle vlakken is verbeterd.

verdubbeld naar 8 GB DDR3L-

Yoga 910 is 13,9 inch

De One was bijvoorbeeld uitgerust

RAM. Ook is de SSD met 256 GB

groot. Van een scherm-

met een i5-processor, de Base is

twee keer zo groot. Een harde

rand is nauwelijks sprake,

schijf van 2 TB is een optie, en

die is namelijk 5 mm dun.

extra schijven of meer RAM zijn eventueel

nieuwste Kaby Lake-processor

zelf in te bouwen.

van Intel. De accu zou 15,5 uur

De Revo Base is veel

meegaan op één oplaadbeurt.

kleiner en met name

Er is maximaal 16 GB RAM mo-

platter dan z’n voor-

gelijk, evenals een SSD tot 1 TB.

ganger, het formaat

Nieuw is een vin-

is nu 14 x 14 cm en 5,3 cm hoog.

10

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_008-012_Newsfeed (TS).indd 10

Onder de motorkap huist de

gerafdrukscanner,

WWW.PCMWEB.NL

06-09-16 10:34

NEWSFEED

Nieuws en gadgets

NEWSFEED NIEUWS & GADGETS

NOTEBOOK-SCHERMEN HP TEGEN GLUURDERS

Ook Intel maakt VR-bril Intel werkt aan een eigen

pc nodig. De headset is daarnaast

virtualreality-bril (codenaam

uitgerust met RealSense-camera’s,

Project Alloy) die helemaal

die verantwoordelijk zijn voor

draadloos functioneert

de plaatsbepaling in een virtuele

en uitgerust is met

ruimte. Ze zorgen er ook voor dat

een Intel-processor.

je je armen en handen in virtual

Doordat deze cpu

reality terugziet: ‘merged reality’

de rekenkracht al

noemt Intel dat. Het duurt nog wel

biedt, is in prin-

een poosje voordat de headset op

cipe verder geen smartphone of

de markt komt: eind volgend jaar, als alles meezit.

Werk je veel in openbare ruimtes, beperkt, zodra dan moet je oppassen dat er nie-

je er niet recht voor zit. Het

mand stiekem mee zit te kijken

‘elektronische privacy-filter’ is

in een poging om gevoelige infor-

in te schakelen met de F2-knop.

matie te achterhalen. Notebooks

Als je het niet nodig hebt, zet je

van HP worden daarom uitgerust

het dus ook weer uit.

Opslag-gadgets Transcend usb-C-compatible

met de nieuwe Sure View-techno-

Transcend breidt zijn portfolio

een usb-C-aansluiting hebben. De

logie. Vergelijk het met de losse

uit met diverse nieuwe opslag-

StoreJet 25MC is er één van: dit is

privacyschermen die er al langer

apparatuur, die alle

een externe harde schijf met een

voor zorgen dat je alleen iets ziet

extra stevige behuizing die schok-

zodra je recht voor het notebook-

bestendigheid moet vergroten.

scherm zit. Kijk je vanuit een

Ook opvallend is een knop voor

hoek, dan zie je alleen een

automatische back-ups. De

donkere waas. De EliteBook

capaciteit bedraagt 1 TB.

840 en EliteBook 1040 van HP

Andere usb-C-gadgets van

zijn (optioneel) met Sure View-

het merk zijn twee verschil-

schermen verkrijgbaar. Volgens

lende kaartlezers en twee

het bedrijf wordt de helderheid

usb-sticks. Eén van de usb-sticks

van het scherm met 95 procent

heeft ook een usb-A-connector zodat ie tevens te gebruiken in combinatie met apparaten zonder usb-C-ingang. Beide usb-sticks zijn verkrijgbaar in maximaal 64 GB.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_008-012_Newsfeed (TS).indd 11

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

11

06-09-16 10:34

NEWSFEED Nieuws en gadgets

Android 7.0 voor Nexus

Nieuwe GTX 1060modellen voor gamers

Android Nougat is officieel

NVIDIA brengt een tweede vari-

kaart uit voor

besturingssysteem werd eerder

ant van de GTX 1060 op de markt.

199 dollar, 50

dit jaar aangekondigd en uitge-

Voornaamste verschil is dat er

dollar goed-

bracht als ontwikkelaarsversie.

minder RAM aanwezig is, waardoor

koper dan de

De grootste vernieuwingen van

ook de prijs lager uitvalt. NVIDIA zet

krachtigere GTX 1060.

het besturingssysteem zijn de

deze versie van de GTX 1060 dan

Ook andere fabrikanten

mogelijkheid om meerdere apps

ook tegenover de RX 470 en 480 van

brengen hun eigen versies uit,

naast elkaar te draaien en om

AMD. In plaats van 6 GB RAM is er

bijvoorbeeld met een sterkere koe-

gekozen voor 3 GB RAM. Het aantal

ling en hogere kloksnelheden. Denk

rekenkernen is teruggedrongen

daarbij aan merken als Gigabyte en

gaming-laptops, die qua specifica-

Android Nougat werkt op de

van 1280 naar 1152, verder zijn de

EVGA. Tot slot komt NVIDIA ook met

ties nauwelijks onderdoen voor hun

volgende Nexus-apparaten: de

specificaties gelijk. NVIDIA brengt de

mobiele varianten van de GTX 1060,

grote broers.

Nexus 5X, 6, 6P, en 9. Ook de

uitgebracht. De eerste versie van het nieuwe mobiele besturingssysteem is inmiddels uitgerold voor Nexus-toestellen. Het

vanuit het notificatiescherm of 1070 en 1080 voor

-menu te reageren op berichten.

Pixel C-tablet is te upgraden naar het nieuwe besturingssysteem.

ZENBOOK FLIP SNELLER DOOR I5- EN I7-CPU’S

NETGEAR Orbi-router is stijlvol en functioneel NETGEAR lanceert een opvallend

worden in één set verkocht. De

stijlvolle nieuwe router die een heel

tri-band-router communiceert

huishouden van wifi moet voorzien.

met de satelliet op een aparte

De zogeheten Orbi wordt daarvoor

5GHz-band, terwijl de overige

geleverd met een tweede unit, de

5GHz- en 2,4GHz-banden open

‘Orbi satellite’. Meerdere van deze

worden gelaten voor gekoppelde

satellieten zijn te koppelen aan één

apparaten. Op die manier zitten

Orbi-router om zo het bereik te ver-

de verbindingen elkaar niet in

groten, hoewel de fabrikant claimt

de weg en wordt het netwerk

dat aan eentje al genoeg hebt voor

minder snel belast, naarmate

een oppervlakte van 370 vierkante

er meer gadgets op worden

meter. De router en de satelliet

aangesloten.

12

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_008-012_Newsfeed (TS).indd 12

De ZenBook Flip is nog niet zo

raat met ‘slechts’ een m3-processor.

heel lang op de markt, maar

Voor een i5-variant betaal je 1099

toch brengt ASUS nu al nieuwe

euro (tegenover 989 euro voor de

modellen uit. Voortaan zijn de

m3-versie). Voor die meerprijs krijg

Flip-laptops ook met een i5- of

je ook twee keer zo grote SSD met

i7-processor te koop. We waren

512 GB opslagruimte. Andere opties

al erg tevreden over de eerdere

die in de toekomst nog volgen, zijn

modellen van de notebook,

i5/7-versies met 4 GB werkgeheu-

hoewel opviel dat de prijs aan de

gen (in plaats van 8 GB) en een SSD

hoge kant was voor een appa-

met 128 GB opslagruimte.

WWW.PCMWEB.NL

06-09-16 10:34

VEILIGHEID & PRIVACY HET COMPLETE HANDBOEK

NU 9 , 5

€9

BESTEL 'M OP RESHIFTSTORE.NL/VEILIGHEID 0816 VenP2016 ad 230x300.indd 24

06-09-16 13:54

TEXPEDITIE 5G

NA 4G KOMT STRAKS 5G Wifi-vervanger of nieuwe provider-melkkoe?

Europese providers willen in 2020 de opvolger van 4G aanbieden. Maar wat moet 5G gaan bieden, op het gebied van snelheid of dekking? Ieder bedrijf lijkt betrokken te willen zijn bij de ontwikkeling van 5G en schreeuwt hierover van de daken. Hoe wordt deze luchtfietserij in 2020 iets concreets? MARTIN GIJZEMIJTER

A

ls je de headlines moet geloven, is de ontwikkeling van 5G in Nederland al in een vergevorderd stadium. “KPN brengt 5G naar Nederland” kopte een

persbericht eind 2014, en dat was lang niet het enige jubelbericht in een periode waarin 4G nog maar net gemeengoed was geworden. Feit is echter dat 5G nog lang geen standaard is, en men er nog niet eens helemaal uit is waarvoor het platform precies moet staan. Het heeft op dit moment vooral veel potentie, maar voordat we daarnaar kijken, eerst even een duikje in de geschiedenis die ons hier heeft gebracht.

1988 We hoeven natuurlijk niet de hele geschiedenis van telecommunicatie te bespreken, maar even in een notendop: 1G werd geïntroduceerd in 1988 (onder de naam ATF voor Autotelefonie) met een capaciteit van slechts zesduizend

GPRS

(!) gebruikers. In 1994 was het tijd voor 2G, beter bekend

We zijn er inmiddels wel aan gewend dat we altijd online zijn

2014 al over 5G, maar

als het gsm-netwerk: betere geluidskwaliteit en veel meer

met onze smartphone. Dat is uiteraard niet altijd zo geweest.

de technologie be-

capaciteit. Dit netwerk was eerst alleen in handen van KPN.

De eerste mogelijkheid om online te gaan met de mobiele te-

staat nog niet eens.

Na 1996 kwam de hausse aan andere partijen, als Libertel,

lefoon was via WAP (Wireless Application Protocol): supertraag

Telfort en Ben.

en voor elke handeling moest je inbellen.

14

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_014-019_Texpeditie (JP).indd 14

KPN sprak eind

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 11:36

TEXPEDITIE 5G

150 Mbit/s? Echt niet! Wanneer het gaat om de eigenschappen van 3G, 4G en straks dus ook 5G, wordt er nogal met snelheden gesmeten. In werkelijkheid worden die snelheden zelden tot nooit gehaald. Is dat dan geen oplichterij? Dat hangt er natuurlijk helemaal van af hoe de providers in kwestie hun abonnementen adverteren. De genoemde snelheden zijn de snelheden die worden gehaald in ideale omstandigheden, op de optimale frequentie, met het ideale toestel. In werkelijkheid zijn er natuurlijk allerlei factoren die roet in het eten kunnen gooien, zoals dekking, de leeftijd van je smartphone, drukte op het netwerk, maar ook (het gebrek aan) netneutraliteit (zie kader aan het einde van dit artikel). De meeste providers beloven dan ook niet de maximale snelheden, en plaatsen naast de theoretisch maximale snelheden ook de daadwerkelijke snelheden die er binnen het netwerk kunnen worden gehaald. Overigens verschillen de snelheden ook nog eens per provider, bijvoorbeeld omdat de één meer frequenties met elkaar combineert dan de ander.

De komst van GPRS (General Packet Radio Service) bracht daar eind jaren negentig verandering in, omdat je in principe maar één keer hoefde ‘in te bellen’ en vervolgens gewoon standaard online was. Zonder risico was dat overigens niet, want bij GPRS betaalde je voor het dataverkeer dat je gebruikte (dat doen we nu in theorie natuurlijk ook, maar we kopen dat af met bundels). Ter illustratie, in 2002 betaalde je bij een telecomprovider maar liefst 1,50 euro per verbruikte MB. Omdat GPRS draaide op het gsm-netwerk, betekende dit dat spraak áltijd voor data ging. Concreet betekent dit dat wanneer er drukte is op het netwerk, het dataverkeer automatisch wordt uitgeschakeld. De snelheid was – letterlijk – niet om over (of mee) naar huis te schrijven, namelijk 100 kbit/s gemiddeld. Voor we de sprong maken naar 3G, mogen we 2,5G niet

WAP zorgde voor onze eerste

vergeten, oftewel het EDGE-netwerk: geen volledig nieuwe

stappen op mobiel

technologie, maar een verbetering van het bestaande gsm-

internet, echt snel

netwerk.

was dat niet.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_014-019_Texpeditie (JP).indd 15

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

15

02-09-16 11:36

TEXPEDITIE 5G

3G Daarna was het tijd voor 3G. Maar wacht even, GPRS werd opgevolgd door UMTS, toch? Dat klopt, UMTS is 3G en 3G is UMTS. De komst van 3G maakte snelheden tot 14,4 Mbit/s mogelijk, waardoor mobiel internet eindelijk echt levensvatbaar werd. Levensvatbaar, maar in Nederland allesbehalve populair, vanwege het gebrek aan goede telefoons om gebruik te maken van dat mobiele internet. Dat veranderde in 2007 met de komst van de iPhone, waardoor mobiel internet ineens écht internet werd, in plaats van een halfbakken webpagina geforceerd in een klein display. Het gebruik van 3G steeg explosief, en de snelheid bleek al snel niet meer toereikend voor de meeste gebruikers. Het EDGE-trucje werd herhaald, er werd technologie (lees: verschillende frequenties) met elkaar gecombineerd en 3G+ (ook wel HSPA genoemd) was een feit, met maximale snelheden van 43,2 Mbit/s. Maar ook deze snelheid bleek al vrij rap niet genoeg om te voldoen aan alle eisen van onze smartphones, lees: videobellen, foto’s versturen, video’s uploaden naar Facebook, enzovoort. Tijd voor een nóg sneller netwerk. 3G maakte mobiel internet beschikbaar, 4G maakte het pas écht bruikbaar (als je een beetje ontvangst hebt).

4G Dat netwerk werd gevonden in 4G, ook wel LTE genoemd. Nou ja, gevonden, er is door internetproviders flink in geïnvesteerd. Niet alleen in de technologie en de hardware zelf, maar ook in de licenties voor het gebruik van frequenties. De verbetering in 4G zit hem namelijk niet alleen in de snelheid (minimaal 150 Mbit/s down en 50 Mbit/s up), maar vooral ook in de dekking. Voor Europa is LTE/4G gestandaardiseerd in een aantal frequenties, namelijk de 900MHz-band, de 1800MHzband, de 2100MHz-band, de 2600MHz-band en de 800MHzband. Vooral die laatste frequentie zorgt ervoor dat providers betere dekking kunnen bieden in landelijke gebieden, maar ook binnen de muren van huizen en gebouwen. Dit heeft alles te maken met de eigenschappen van de 800MHz-band, want hoe hoger de frequentie, des te groter de capaciteit, maar des te kleiner het bereik. Je weet inmiddels dat het combineren van diverse frequenties in het verleden heeft geleid tot snellere netwerken, en ook 4G is daar geen uitzondering op. Na de komst van 4G was het dus al vrij snel tijd voor 4G+, waarmee theoretische snelheden tot 225 Mbit/s mogelijk zijn. Dat is niet te vergelijken met de theoretische snelheid van 1300 Mbit/s binnen de 801.12acstandaard (die overigens doorgaans bij lange na niet wordt gehaald), maar wél een stuk beter dan de snelheid binnen de 802.11n-standaard: die zou theoretisch zo’n 300 Mbit/s moeten kunnen halen, maar levert in werkelijkheid veel lagere snelheden op.

16

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_014-019_Texpeditie (JP).indd 16

WWW.PCMWEB.NL

06-09-16 10:26

TEXPEDITIE 5G

Waarom 5G?

nog helemaal geen 5G. Alles op dit gebied moet nog worden

En dan zijn we nu eindelijk in de situatie waarin we ons nu

vastgelegd: van de frequenties tot de gebruikte protocollen

bevinden. We maken gebruik van 4G of 4G+, hebben razend-

enzovoort.

snel internet op onze smartphones, wáárom kijken bedrijven

van regelgeving. Je kunt je wellicht voorstellen dat een kof-

te maken met het feit dat de toekomst van mobiel internet

fiezetapparaat niet zo veel snelheid en niet zo’n lage latency

om veel meer draait dan alleen onze smartphones en tablets.

nodig heeft als een chirurg of een communicerende auto.

Foto’s en video’s over het mobiele netwerk pompen is anno

Daarbij wil je ook niet dat áls om wat voor reden de latency

2016 absoluut geen probleem meer, maar voor het Internet of

of snelheid in gevaar komt, het koffiezetapparaat en je auto

Things is 4G absoluut nog niet voldoende. Ze verbruiken vast

evenveel prioriteit krijgen. Qua technologie is dat natuurlijk

niet heel veel data: een koelkast, koffiezetapparaat, televisie

geen probleem, je kunt eenvoudig de ene dienst voorrang

enzovoort die zijn verbonden met het mobiele netwerk in de

geven boven de andere. Maar dát mag nu net niet volgens de

toekomst. Maar denk je eens in, miljoenen huishoudens in

regels van netneutraliteit. Het is op dit moment nog ondui-

Nederland, ieder met tientallen apparaten die voortdurend

delijk of providers in staat zullen worden gesteld bepaalde

verbinding maken (en houden) met het mobiele netwerk, dat

gebruikers garanties te bieden, en tot die tijd kan er op het

vereist nogal wat capaciteit. Maar het gaat nog veel verder.

gebied van 5G nog helemaal niets worden gegarandeerd.

Want waar we bij het Internet of Things vaak inderdaad

Een zelfrijdende

Daarnaast zijn er ook flink wat uitdagingen op het gebied

dan nu al massaal naar de volgende generatie? Dat heeft alles

denken aan huishoudelijke apparaten, is er natuurlijk ook nog

Verschillende visies

een wereld buiten de muren van je eigen huis. Wellicht heb

En omdat er nog geen 5G-standaard is, kan er op dit moment

je de ontwikkeling van de zelfrijdende auto’s gevolgd. In de

nog helemaal niet definitief worden gewerkt aan de tech-

(nabije) toekomst, wanneer die zelfrijdende auto’s massaal

nologie die het netwerk moet ondersteunen. Daarbij zijn de

op de weg zijn te vinden, moeten die met elkaar communice-

verschillende belanghebbenden het niet met elkaar eens over

ren. Inderdaad, via het mobiele netwerk. Maar denk ook aan

wat 5G precies moet gaan voorstellen. De één ziet het als een

artsen die operaties uitvoeren op grote afstand. Daarbij is

supersnelle vervanger voor wifi (hetgeen zo z’n eigen uitda-

snelheid en capaciteit alleen niet voldoende, ook latency (de

gingen met zich meebrengt), de ander ziet het, zoals bespro-

tijd die tweewegcommunicatie in beslag neemt) speelt een

ken, meer als een netwerk voor machine-to-machine (M2M)

rol. De latency op het 3G-netwerk is 100 ms. 4G hakte die tijd

communicatie. Er zijn partijen die vinden dat 5G moet worden

doormidden met 25 ms, maar voor 5G wordt er al gesproken

gebruikt om méér uit het draadloze spectrum te halen dat we

over een latency van 1 ms.

reeds beschikbaar hebben, deels omdat zij van mening zijn

auto heeft een lagere

5G bestaat niet

latency nodig dan een

We kunnen ons voorstellen dat je bij het lezen van deze

koffiezetapparaat …

voordelen denkt: kom maar op met dat 5G-netwerk. Je bent

maar hoe zit dat dan

niet de enige, de fabrikanten en providers staan in de rij om

met netneutraliteit?

5G te realiseren. Het probleem? Er bestáát op dit moment

dat de beloofde snelheden van 5G onmogelijk zijn omdat het benodigde spectrum helemaal niet beschikbaar is. Tot slot zijn er ook nog de partijen die vinden dat 5G zich niet moet richten op meer bandbreedte, maar op betere net-

Waarom bestaat wifi nog? Nu de snelheid van mobiele netwerken steeds beter wordt en in sommige gevallen (zéker in de toekomst) de maximale snelheid van wifi overstijgt, zou je je kunnen afvragen waarom je niet gewoon je router de deur uitslingert en verder werkt op een mobiel netwerk. Het antwoord is heel eenvoudig: volume en kosten. Met wifi ben je niet afhankelijk van (het bereik van) een mobiele provider. Zolang je internet in huis hebt, kun je dat via wifi verspreiden door het huis (of kantoor). Met een mobiel netwerk is dat natuurlijk anders, het basisstation staat veel verder weg. Dat kun je opvangen door een Femtocell te installeren bij je huis of kantoor om het signaal te verbeteren (al heeft Vodafone begin dit jaar juist aangegeven te stoppen met de verkoop van de Femtocells, omdat het zijn netwerk goed genoeg vindt voor binnendekking). Goed nieuws is dat, maar vergeet niet dat je het mobiele netwerk deelt met duizenden andere gebruikers, en dat je (met een bundel) betaalt voor elke gebruikte MB, waar je reguliere internetprovider totaal geen beperkingen stelt aan dataverkeer.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_014-019_Texpeditie (JP).indd 17

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

17

02-09-16 11:39

TEXPEDITIE 5G

werkdekking, en dat er véél meer torens moeten worden gebouwd. Reeds in 2014 publiceerde de wereldwijde belangenorganisatie voor mobiele providers GSMA een rapport waaruit blijkt dat er een grote tweedeling is in de visie: partijen die zich richten op meer snelheid en partijen die zich richten op hyperconnectivity, oftewel, meer apparaten op het netwerk.

Wie wil wat? Het grote verschil in de visie met betrekking tot wat 5G zou moeten zijn, is rechtstreeks terug te zien in de plannen van de bedrijven die voor de technologie moeten zorgen. Zo schreef Huawei in 2013 al in een persbericht dat het 5G ziet als een netwerk dat honderd keer zo snel is als 4G, met fantastische dekking binnenshuis door de installatie van kleine zenders (oftewel, een variant op de Femtocells, waarmee Vodafone nu juist is gestopt). Samsung legt de nadruk vooral op de latency die zo belang-

Draait 5G om

maar de vraag of alle beloften die nu worden gedaan, kun-

rijk is voor het Internet of Things. Tijdens het Mobile World

snelheid of om

nen worden waargemaakt. Want op basis van alle beloften

Congress eerder dit jaar demonstreerde het bedrijf een ‘mo-

capaciteit? Men is het

wordt 5G een revolutionaire verandering van het mobiele

gelijke 5G-technologie’ waarmee maar liefst acht 4K-video’s

er nog lang niet over

netwerk zoals we dat kennen en dat kán waarheid zijn, maar

tegelijk kunnen worden verstuurd, met een latency van 1 ms.

eens.

als instanties, technologie enzovoort niet meewerken, kan

Ook Intel stippelde dit jaar z’n plannen uit voor 5G tijdens

het prima zo zijn dat we straks met een uitgekleed 5G zitten,

het MWC. Volgens de chipsfabrikant wordt de nadruk veel

dat niets meer is dan een melkkoe voor providers om meer

te veel gelegd op snelheid en latency, en zou er veel meer

snelheid te bieden.

moeten worden nagedacht over het slimmer maken van de netwerken, zodat alle verbonden apparaten, van auto’s via smartphones tot koffiezetapparaten, maximaal van hun connectiviteit kunnen profiteren. Interessant daarbij is dat Intel in

Chantage

een persbericht liet weten hier het uitgelezen bedrijf voor te

Nog niet zo heel lang geleden werd 2022 gecommuni-

zijn, maar verder niet is ingegaan op wat die slimmere netwer-

ceerd als vroegst haalbare datum voor de landelijke

ken precies moeten inhouden.

introductie van 5G door de diverse providers. Inmiddels is die datum wat naar voren gehaald, naar 2020

Wat moet er gebeuren?

om precies te zijn, maar daaraan stellen de providers

De uitspraken in dergelijke persberichten laten precies zien

wel een dubieuze voorwaarde. De ETNO, een sa-

wat er aan de hand is: iedereen ziet 5G voor wat het is, een

menwerkingsverband van Europese providers, heeft

wereld aan mogelijkheden. Het probleem is dat er nog heel

namelijk een verklaring gepubliceerd. Hierin staat

veel stappen dienen te worden genomen voordat we daad-

dat het mogelijk is om 5G sneller te introduceren

werkelijk gebruik kunnen maken van een 5G-netwerk. Ten

dan oorspronkelijk gepland, maar alleen als de EU

eerste dient er een industriebrede standaard worden vast-

de regels met betrekking tot netneutraliteit afzwakt

gelegd. Daarnaast dient, zodra die standaard is vastgelegd,

(oftewel de regels die voorkomen dat providers

de gehele infrastructuur worden omgegooid. Denk daarbij

bepaalde soorten internetverkeer mogen versnellen/

aan het feit dat lang niet alle gsm-masten glasvezel gebrui-

vertragen). Daarnaast eist men in de verklaring dat de

ken en koper niet meer voldoende is om de snelheid van 5G

EU dezelfde regels voor WhatsApp en Skype opstelt

te waarborgen. Er moeten daarnaast door de verschillende

als voor telecomproviders, omdat zij in feite dezelfde

overheden en toezichthoudende instanties meer frequenties

functionaliteit aanbieden als providers. Voorgesteld

worden toegewezen, terwijl de providers er wel rekening mee

als een eerlijke deal, maar in werkelijkheid natuurlijk

dienen te houden dat het netwerk terugwaarts compatibel

gewoon chantage.

blijft, zodat ook gebruikers zonder 5G-toestel van het netwerk

Weinig kansrijke chantage overigens. Marietje

gebruik kunnen maken. Daarnaast zijn er nog allerlei zaken

Schaake, Nederlands lid van het Europees Parlement

die moeten worden uitgewerkt als capaciteit, beveiliging,

voor D66: “Telco’s zijn deze dreigingen al jaren aan

netneutraliteit enzovoort.

het afdraaien. De reden dat providers het proberen, is

Samengevat: het is nog maar de vraag of 5G écht in 2020 geboren wordt. En áls dat dan zo is, dan is het eveneens nog

18

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_014-019_Texpeditie (JP).indd 18

vermoedelijk omdat Europa voorop wil lopen met 5G, Marietje Schaake (bron: Flickr).

om zo economische ontwikkeling te stimuleren.

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 11:36

Naamloos-1 1

26-8-2016 14:11:57

WORKSHOP Systeembeheer voor je NAS

SYSTEEMBEHEER VOOR JE NAS Je NAS optimaal inrichten en beheren

Een NAS in gebruik nemen is niet zo moeilijk: sluit hem aan op je netwerk, schakel hem in, deel een paar mappen en je bent in de lucht. Maar optimaal is dat niet en veilig al helemaal niet. Hoe richt je je NAS optimaal in en hoe monitor je de gezondheid van het systeem? Kortom, hoe word je de ultieme NAS-systeembeheerder? E D M O N D VA R W I J K

V

ergeleken met enkele jaren geleden, is het in gebruik nemen van een NAS echt veel gemakkelijker geworden. Aanvankelijk was

er speciale software nodig om de NAS op te sporen in het netwerk en daarna moest je overal in de (vaak rommelige) interface de belangrijke opties bij elkaar zoeken. Tegenwoordig regel je alles eenvoudig vanuit een browser en helpen handige wizards de belangrijke

behalve de basisinstellingen zoals netwerk en opslag,

configuratiekeuzes te maken. Maar het gemak heeft

vooral nog heel leeg, typerend voor veel NAS-systemen

nology en ASUS-

ook een keerzijde. NAS-leveranciers willen toch vooral

die zelfs al jaren in gebruik zijn. Na de eerste configu-

TOR verschilt

dat hun kopers zo snel mogelijk en zo veel mogelijk

ratie is er weinig aan veranderd, het systeem werkt en

de hardware

de NAS gebruiken en kiezen dan voor de makkelijke

dus wordt het met rust gelaten. Heb je een NAS van

wel, maar is de

oplossing. Ook als het niet eens zoveel meer moeite

een ander merk of gebruik je alternatieve firmware op

firmware voor

kost om het beter en veiliger te doen.

jouw NAS, geen nood, de informatie in dit artikel geldt

alle modellen

Als uitgangspunt voor dit artikel nemen we een twee

20

Bij QNAP, Sy-

voor elke NAS. De stappen zijn – doordat de NAS-bou-

binnen een merk

NAS’en van de merken QNAP en Synology, beide met

wers ook bij de software goed naar elkaar kijken – bij

dezelfde met

de laatste versie van hun firmware. De configuratie is

bijna elke NAS vrijwel stap voor stap te volgen.

dezelfde opties.

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_020-027_Workshop - Systeembeheer op je NAS (TS).indd 20

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:04

WORKSHOP Systeembeheer voor je NAS

QNAP

Vast IP-adres NAS-leveranciers zijn dol op DHCP als middel om een NAS snel op te nemen in het netwerk en bereikbaar te maken, zodat de gebruiker het apparaat daarna snel kan configureren. Helaas houden ze ook daarna nog vast aan DHCP met als risico dat de NAS na enkele dagen niet gebruikt te zijn of een korte vakantie, zomaar een ander IP-adres krijgt van de DHCP-server (wat in de praktijk thuis meestal je router is) en alle verbindingen met de NAS niet meer werken. De eerste aanpassing is daarom het omschakelen van een automatisch via DHCP verkregen IP-adres naar een eigen vast IP-adres. Log hiervoor in als admin op de webinterface van de NAS. Open het Configuratiescherm en selecteer het onderdeel Netwerk. Selecteer de LAN-poort

IP-adres voor de NAS gebruiken. Als het maar een

en klik op Wijzigen. Selecteer dan Gebruik een vast

adres in dezelfde IP-reeks is. Typ het adres in het vak

IP-adres maakt

IP-adres. Je kunt ervoor kiezen het huidige IP-adres te

Vast IP Adres en vul het aan met het Subnet Mask

dat iedereen

blijven gebruiken, maar als je bekend bent met de IP-

(veelal 255.255.255.0) en het IP-adres van de Stan-

die de NAS wil

adressering in het thuisnetwerk, kun je ook een ander

daard Gateway. Bevestig daarna via Toepassen.

gebruiken, deze

Ook de DNS-servers zijn belangrijk en nu je van

altijd snel vindt.

Een vast

DHCP naar een vast IP-adres voor de NAS overschakelt,

Een IP-adres buiten de DHCP-reeks

moet je ook die configureren. Je kunt altijd het IP-adres van de router gebruiken, dat is hetzelfde adres als

Veel thuisnetwerken hebben het subnetmasker 255.255.255.0 en dus 254

de standaard gateway, maar ook de publieke DNS-

bruikbare IP-adressen. Daarvan wordt maar een deel gebruikt voor DHCP,

servers van Google (8.8.8.8 en 8.8.4.4) of OpenDNS

bij de DNS

om tijdelijk aan apparaten uit te reiken. Je kunt zo’n DHCP-adres prima

(208.67.222.222 en 208.67.220.220) voldoen prima.

gerust de eigen

vast aan de NAS geven, maar het is mooier een IP-adres buiten de DHCP-

Bevestig daarna de nieuwe configuratie. Wanneer je

router met een

reeks te gebruiken. Log hiervoor in op de router en zoek het onderdeel

de NAS echt een ander IP-adres hebt gegeven, sluit

van de publieke

LAN of DHCP. Daar vind je vast en zeker het maximale aantal DHCP-ge-

dan de browser en verbind opnieuw met de NAS op

DNS-servers

bruikers en vaak ook het eerste en laatste adres in de reeks. Kies dan een

het nieuwe IP-adres. Heeft de NAS hetzelfde IP-adres

van Google of

adres daarbuiten en test op de DOS-prompt of dat adres vrij is door het

gehouden, dan is het niet nodig opnieuw te verbinden.

OpenDNS.

Combineer

te pingen. Sommige routers hebben ook een visuele netwerkplattegrond waarop je kunt zien welke apparaten er actief zijn en welke adressen zij

Synology

gebruiken. Is het adres vrij, gebruik het dan voor de NAS.

Meerdere gebruikers Vaak is er op een NAS maar één gebruikersaccount aanwezig, de admin. Iedereen kent het wachtwoord Geef de NAS liefst geen adres dat in de DHCP-reeks zit, maar één daarbuiten. In de routerinterface vind je bij welk adres die reeks begint en eindigt.

en iedereen gebruikt altijd dat account. Veilig is dat echter niet en ook blijven zo belangrijke mogelijkheden van de NAS onbenut. Behalve voor het delen van

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_020-027_Workshop - Systeembeheer op je NAS (TS).indd 21

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

21

02-09-16 13:04

WORKSHOP Systeembeheer voor je NAS

QNAP

Geef elke gebruiker een persoonlijk account met een wachtwoord.

Synology

informatie, is een NAS bijvoorbeeld ook geschikt voor het bewaren van persoonlijke gegevens. Door iedereen Vaak is er

een eigen account te geven met een wachtwoord dat

op een NAS

verder niemand kent, maak je ook deze vorm van

alleen een

gebruik van de NAS mogelijk. Vervolgens kun je dan

admin-account

ook nog het admin-account beveiligen en voorkom je

aanwezig, dat

dat als iemand toch als admin inlogt, (al is het maar

door iedereen

per ongeluk) wijzigingen aan de configuratie van de

gebruikt wordt.

NAS maakt.

QNAP

wizard die helpt in een paar stappen een account aan te maken en alle belangrijke opties in te stellen. Er worden geen eisen aan de naam gesteld zolang elke gebruikersnaam maar uniek is. Toch is het aan te bevelen de namen volgens een bepaalde regel voor alle accounts gelijkvormig te maken, bijvoorbeeld alleen de voornaam, voornaam_achternaam of iets soortgelijks. Maak de naam van een account niet nodeloos complex, gebruik liever geen speciale leestekens en bijvoorbeeld alleen kleine letters. Stel voor elk account ook een wachtwoord in.

Gebruikersgroepen Iedereen een eigen account

22

Een belangrijke stap bij het maken van een nieuwe gebruiker is het lidmaatschap van ĂŠĂŠn of meer groe-

Log als admin in op de webinterface van de NAS. Open

pen. Het gebruik van groepen heeft grote voordelen

het onderdeel Gebruiker in het Configuratiescherm.

wanneer je meer dan een handvol gebruikers op de

Controleer de al aanwezige gebruikersaccounts. Maak

NAS hebt. Zonder groepen moet je voor elke gebruiker

een eigen account voor elke gebruiker die dat nog niet

de rechten apart instellen. Dat is veel werk en met een

heeft. Zowel QNAP als Synology hebben hiervoor een

grote kans op fouten. Door met groepen te werken,

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_020-027_Workshop - Systeembeheer op je NAS (TS).indd 22

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:04

WORKSHOP Systeembeheer voor je NAS

QNAP

Ook de admin een standaardgebruiker Belangrijk: vergeet niet voor jezelf ook een standaard gebruikersaccount te maken dat dus geen lid is van de admin-groep. Dit is het account dat de admin voortaan gaat gebruiken in al die gevallen waarin hij de gewone functionaliteit van de NAS gebruikt zoals het opslaan of openen van bestanden of het gebruik van één van de functies, zoals de mediaspeler of het downloaden van een torrent. Alleen wanneer de configuratie van de NAS aangepast moet worden, wordt nog het ‘echte’ admin-account gebruikt.

Synology

Maak ook voor de admin zelf een standaard gebruikersaccount voor dagelijks gebruik.

Behalve de groep waar elke gebruiker lid van is, is het ook belangrijk dat elke gebruiker toegang heeft tot kun je de rechten aan de groep geven en de gebruiker

de juiste mappen en toepassingen. In het vervolg van

van groepen

vervolgens lid maken van de groep. Je beheert dan de

de wizard kun je dit voor elke gebruiker, aanvullend op

vergemakkelijkt

rechten van de groep en alle leden krijgen die automa-

groepsrechten, aangeven. Bij de rechten is de keuze

het beheer van

tisch toegewezen. Op elke NAS is minimaal een groep

veelal Geen toegang, Alleen lezen of Lezen/schrij-

de gebruikers

administrators en een groep standaardgebruikers.

ven. De laatste geeft de gebruiker de meeste mogelijk-

van een NAS.

Maak de nieuwe gebruikers allemaal lid van de stan-

heden: niet alleen kan hij de bestanden van anderen

daard gebruikersgroep en niet (!) van de admin-groep.

zien, openen en bewerken en er ook zelf bestanden

Bij Synology heet de standaardgroep gewoon users, bij

neerzetten, hij kan ook documenten verwijderen. Die

QNAP everyone.

van hemzelf, maar ook die van anderen. Wil je dat niet,

Het gebruik

kies dan voor één van de andere opties.

Synology

Wachtwoord aanpassen Bij het maken van de gebruikersaccounts stel je voor elk account een wachtwoord in. Dit betekent niet per se dat je als admin altijd het wachtwoord van de gebruikers weet. Je kunt als admin al bij het aanmaken van het account de gebruiker zelf het wachtwoord laten intypen, zodat alleen hij het weet. Elke gebruiker kan ook (nadat men de eerste keer inlogt met het door de admin opgegeven wachtwoord) altijd zelf het eigen wachtwoord aanpassen. Stel per gebruiker de toegangsrechten tot mappen en applicaties in.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_020-027_Workshop - Systeembeheer op je NAS (TS).indd 23

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

23

02-09-16 13:04

WORKSHOP Systeembeheer voor je NAS

QNAP

Synology

QNAP

Een quotum instellen

De Thuis-

Opslagruimte kun je, zeker in een NAS, nooit genoeg

map is een

hebben. En hoe groot de ingebouwde harde schijven

afgeschermde

ook zijn, op een dag krijg je de melding dat de opslag-

opslag voor

ruimte vol raakt en er moet worden opgeschoond.

elke gebruiker

Opschonen is niet makkelijk, zeker niet wanneer er veel

op de NAS om

gebruikers zijn met elk eigen mappen en bestanden

bestanden te

die jij niet zomaar kunt zien en al helemaal niet zonder

bewaren die niet

overleg kunt opruimen. Voorkomen is beter dan gene-

voor anderen

zen en dat kan. Op bijna elke NAS is het wel mogelijk de

bedoeld zijn.

hoeveelheid opslagruimte te beperken die een gebruiker mag gebruiken voor het opslaan van documenten, foto’s en films. Je kunt dat instellen per gebruiker, maar ook per groep. Het laatste heeft de voorkeur en scheelt tijd en moeite. Log met een admin-account in op de webinHet aanpassen van het wachtwoord van je eigen

terface van de NAS en ga naar het Configuratiescherm.

interface kan

gebruikersaccount is namelijk geen actie waarvoor

Open het onderdeel Groep en selecteer de groep met

quotum in om

elke gebruiker

admin-rechten nodig zijn. Laat hiervoor de gebruiker

de gebruikers waarvoor je het quotum wilt instellen. Klik

te voorkomen

zijn wachtwoord

inloggen op de webinterface van de NAS. De gebrui-

op Bewerken en selecteer het tabblad Quota. Stan-

dat gebruikers

aanpassen.

ker komt dan in zijn eigen desktopomgeving op de

daard is deze functie uitgeschakeld. Activeer de functie

alleen maar

NAS en kan daar in het gebruikersmenu zijn wacht-

Quota en geef daarna de grootte van het quotum in

meer bestanden

woord wijzigen.

MB’s, GB’s of, als je heel veel opslagruimte hebt en

opslaan en nooit

weinig gebruikers, mogelijk zelfs in TB’s. Bevestig daarna

ook eens iets

met een klik op OK. Ook QNAP kent quota, je vindt die in

weggooien.

Via de web-

Iedere gebruiker een eigen map

Stel een

Nu iedere gebruiker een eigen account krijgt, kun je elke gebruiker een eigen map geven voor zijn eigen privébestanden. Geen van de andere gebruikers kan

Synology

bij die gegevens, al kan de admin in een noodgeval wel toegang krijgen. Synology noemt dit de Basismap en deze functie staat standaard aan. Maar het is handig het te controleren op het tabblad Geavanceerd in het onderdeel Gebruiker in het Configuratiescherm. Daar vind je ook andere opties waaronder de Regels voor wachtwoordsterkte. De functie Gebruiker basismapservice inschakelen zou hier aangevinkt moeten zijn. Ook QNAP kent deze optie, daar heet het Thuismap en ook deze vind je direct in het venster Configuratiescherm van de NAS bij de Gebruikers.

24

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_020-027_Workshop - Systeembeheer op je NAS (TS).indd 24

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:04

WORKSHOP Systeembeheer voor je NAS

QNAP

Admin-account vervangen Zeker wanneer je de NAS ook toegankelijk maakt vanaf internet, is er altijd kans dat hackers proberen in te breken. De helft van de informatie die ze daarvoor nodig hebben, weten ze immers al, en dat is de naam van het admin-account. Behalve een zeer sterk wachtwoord instellen op het admin-account kun je nog een tweede maatregel nemen, namelijk het vervangen van het beheeraccount met de overal bekende naam ‘admin’ door een account met een onbekende naam. Omdat er altijd minimaal één admin-account moet zijn op een NAS, begin je met het aanmaken van het nieuwe admin-account. Log als admin in op de webinterface en open het onderdeel Gebruikers in het Configuratiescherm. Maak een nieuwe gebruiker aan en voeg deze toe aan de groep Administrators. Zet er een sterk wachtwoord op en bewaar zowel de naam van het account als het wachtwoord op een veilige plaats, bijvoorbeeld in KeePass.

het Configuratiescherm onder Privilege-instellingen.

Log dan uit (!) en log in met het nieuwe admin-account. Dit is noodza-

behalve het

Zowel bij QNAP als Synology geldt het quotum niet voor

kelijk: de admin kan niet zijn eigen account weggooien, bovendien test je

quotum ook van

de accounts in de admin-groep.

zo meteen of je echt de naam van het nieuwe account en het bijbeho-

QNAP toont

elke gebruiker het verbruik.

rende wachtwoord weet. Open opnieuw het onderdeel Gebruikers en

Systeemmeldingen ontvangen

selecteer het oude admin-account. Kies Bewerken en daarna voor Deze

Als NAS-beheerder wil je natuurlijk weten wat er

account uitschakelen / Onmiddellijk. Klik op OK.

gebeurt op de NAS en dat geldt zeker als er technische problemen dreigen. De opslagruimte die volloopt, een

Synology

harde schijf die rammelt, foutieve inlogpogingen: het zijn allemaal gebeurtenissen waarover je geïnformeerd wilt zijn, zodat je hopelijk tijdig kunt ingrijpen. De NAS laat deze meldingen zien zodra je met een adminaccount inlogt in de webinterface, maar inloggen is juist iets dat je alleen moet doen wanneer daar reden toe is. Beter configureer je de NAS zo dat deze zelf een waarConfigureer

schuwing of bericht kan versturen. Hiervoor moet je op

de meldingen-

de NAS de berichtenservice configureren. Er zijn veelal

service om

meerdere opties, bij Synology en QNAP is er keuze

altijd direct

uit e-mail, sms en een pushberichtenservice. E-mail is

gewaarschuwd

hiervan de gemakkelijkste en ook gratis. Log in met het

te worden over

admin-account en open het Configuratiescherm. Kies

systeemfouten

Melding (Synology) of Systeeminstellingen / Meldin-

en gebeurtenis-

gen bij QNAP. Bij e-mail is er keuze tussen een webmail-

sen op de NAS.

dienst of de maildienst van je internetprovider. Bij een

Wil je het beheer van de NAS echt beveiligen? Vervang dan het standaard admin-account.

Synology webmaildienst zoals Gmail of Yahoo! volstaat het om

alleen de accountgegevens in te voeren. Gebruik je liever de mailserver van je internetprovider, selecteer dan achter het kopje Serviceprovider de optie Aangepaste SMTP-server en voer de benodigde accountgegevens in zoals naam en poortnummer van de mailserver, en gebruikersnaam en wachtwoord. Om de instellingen te controleren, kun je een testbericht versturen.

Logboeken zien Wil je meer weten over een melding of wil je meer meldingen zien dan alleen die met de hoogste urgentie, controleer dan de logboeken van de NAS. Een NAS legt, zoals elke server en pc, heel veel informatie over de

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_020-027_Workshop - Systeembeheer op je NAS (TS).indd 25

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

25

02-09-16 13:04

MOTOR Magazine_230x300.indd 1 Naamloos-1 1

7/20/16 10:37 AM 1-9-2016 12:01:12

WORKSHOP Systeembeheer voor je NAS

Synology zelf de prestaties van de NAS negatief beïnvloeden. Kies

er daarom voor alleen gericht enkele logs te bewaren en andere alleen tijdelijk in te schakelen als er problemen zijn met de NAS. Laat oude logboeken archiveren of verwijderen.

Beheer is niet saai Een NAS is een ongekend veelzijdig apparaat. Doordat het ook gebruikt wordt om back-ups en persoonlijke gegevens te bewaren, is het ook een heel belangrijk apparaat. Dit maakt het ook leuk (én verstandig) om het goed te beheren. Met deze stappen is de basis gelegd, maar er zijn nog heel veel aanvullende mogelijkheden om de NAS beter in te zetten, goed te beheren en te beveiligen. En: om er uiteindelijk veel plezier van te hebben. Synology

gezondheid van het apparaat vast in een soort dagboek.

biedt de moge-

Dit zijn niet alleen systeemmeldingen, maar ook gewone

lijkheid exact

gebeurtenissen. Deze ‘logs’ kun je teruglezen meer in-

aan te geven

formatie over een melding te krijgen of te onderzoeken

Informatie via SSH

welke meldingen

wat een systeemfout kan verklaren.

Alle firmwares voor NAS-systemen zijn gebouwd op Linux. Om het toe-

Meestal laat een NAS, zodra je als admin inlogt, je

gankelijk te maken voor een grote groep gebruikers is er de webinterface

gen en via welk

de meest recente meldingen zien. Maar je kunt ook

die met elke nieuwe versie van de NAS-besturingssoftware meer functio-

communicatie-

de uitgebreide logboeken raadplegen. QNAP heeft het

naliteit biedt en er vooral ook steeds mooier uitziet. Het gebruik van deze

kanaal.

onderdeel Logboeken onder Systeeminstellingen

webinterface heeft zeker de voorkeur, maar er zijn soms situaties waarin

in het Configuratiescherm. Je vindt er de algemene

het nodig is een directe verbinding met het besturingssysteem van de NAS

systeemgebeurtenissen, maar je kunt ook specifiek de

te hebben, in plaats van via een gelikte webinterface te moeten handelen.

verbindingen met de NAS laten bijhouden op het tab-

Hiervoor bestaat er SSH (Secure Shell), het onveilige Telnet laten we ach-

blad Systeemverbindingenlogs, een functie die je dan

terwege. Om SSH te gebruiken, moet je het eerst inschakelen op de NAS.

wel eerst moet inschakelen. Synology heeft geen stan-

Log in met een admin-account en open op een QNAP bij de Netwerkdien-

daard logviewer, maar via het Package Center kun je

sten het onderdeel Telnet/SSH. Bij Synology is het Toepassingen / Ter-

het Log Center installeren. Bij zowel Synology als QNAP

minal en SNMP. Schakel hier de optie SSH-service in. Start nu op de pc

(en ongetwijfeld veel andere NAS’en) kun je aangeven

een terminalclient zoals Putty of mRemoteNG en vul bij de verbinding het

wat je wilt loggen en hoelang je de logs wilt bewaren, en

IP-adres van de NAS in. Druk op Enter en accepteer het beveiligingscerti-

systeemmel-

wat je eventueel daarna wilt archiveren. Zeker voor een

ficaat van de NAS. Log dan in met een admin-account en het bijbehorende

dingen ook

thuissituatie met een lichtere NAS geldt: overdrijf het

wachtwoord. Veel logsbestanden staan in de map /var/log.

wanneer je als

niet. Logs nemen niet veel plek in beslag, maar wanneer

admin inlogt op

je veel opties aanzet kan de totale hoeveelheid ruimte

de webinterface.

die de logs innemen toch oplopen en kan ook het loggen

je wilt ontvan-

De NAS toont

QNAP

Via SSH krijg je direct toegang tot het Linux-systeem onder het NAS-besturingssysteem, bijvoorbeeld voor directe toegang tot nog meer logbestanden.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_020-027_Workshop - Systeembeheer op je NAS (TS).indd 27

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

27

02-09-16 13:05

WORKSHOP Thuissysteembeheer in Windows

THUISSYSTEEMBEHEER Meer controle over je pc’s en netwerk!

Je hebt thuis natuurlijk een mooi netwerkje ingericht, met een paar desktops of laptops, enkele mobiele apparaten, een router en wellicht een NAS en netwerkprinter. Jij bent het alfamannetje van al die apparatuur – en de gebruikers – en dus houd je graag controle over wat er allemaal gebeurt. In dit artikel geven we je technieken en tools mee om je taak als thuissysteembeheerder te vergemakkelijken en je dominantie op je apenrots te verstevigen. TO O N VA N D A E L E

W

anneer we het over systeembeheer hebben, dan denken we onwillekeurig aan een bedrijfsomgeving met een

indrukwekkend netwerk van virtuele servers en talloze clients, onder toezicht van een professioneel IT-team. Dat kan kloppen, maar ook in thuissituaties is de IT-apparatuur de laatste jaren zo geëvolueerd dat die best een semiprofessionele systeembeheerder – als jezelf – kan gebruiken. Ga maar eens na voor welke taken en uitdagingen je bij een stevig uitgebouwd thuisnetwerk zoal komt te staan: je netwerk beveiligen, het draadloze netwerk uitbreiden, Windows

ven nog genoeg mogelijkheden voor gebruikersbeheer

(alweer) herinstalleren, troubleshooten (van gecrashte

en machtigingenbeleid over.

schijven tot netwerkproblemen), kinderen weghouden

standaard gebruikersbeheer,

van waar ze niet thuishoren, machtigingen op shares

rechten hebt op de computers binnen je netwerk. De

vanuit het Win-

regelen enzovoort. Het houdt gewoon niet op en dus

andere accounts worden dan standaardgebruikers.

dows Configura-

zijn alle tools en technieken welkom die het systeem-

Het accounttype kun je overigens op elk moment

tiescherm.

beheer efficiënter kunnen maken en je meer controle

nog wijzigen vanuit het gebruikersbeheer, evenals de

over je pc’s en netwerk geven. Uiteenlopende tools en

accountnaam en het wachtwoord (via het Windows

technieken, zoals in dit artikel.

Standaard gebruikersbeheer

28

Idealiter zorg je ervoor dat alleen jij administrator-

Het

Configuratiescherm / Gebruikersaccounts (2x) / Een ander account beheren). Overigens raden we je uit veiligheidsoverwegingen ook aan voor jezelf een stan-

Goed systeembeheer staat of valt ook bij een door-

daardaccount te creëren en je daar voor je dagelijkse

dacht en solide gebruikersbeheer. Je mag dan niet

werk mee aan te melden; dat geeft malware minder

beschikken over een heuse domeincontroller, zoals in

slagkracht wanneer die tijdens een werksessie actief

bedrijfsomgevingen doorgaans wel het geval is, er blij-

wordt.

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_028-035_Workshop - Thuissysteembeheer in Windows (TS).indd 28

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:03

WORKSHOP Thuissysteembeheer in Windows

De MMC-module biedt enkele bijkomende beheeropties voor gebruikers en groepen.

Gebruikersbeheer via MMC Er zijn nog meer opties die niet beschikbaar zijn vanuit het standaard gebruikersbeheer, maar bijvoorbeeld wel vanuit de Microsoft Management Console-module Lokale gebruikers en groepen, beschikbaar in de Windows Pro(fessional)-versies en hoger. Je start die op via Windows-toets+R, waarna je het commando lusrmgr.msc uitvoert. Hier krijg je een overzicht van de bestaande gebruikers en groepen. Door te dub-

Groepsbeleid algemeen

belklikken op een gebruikersnaam kun je er op het

Gebruikers van Windows Pro(fessional) en hoger

minuscule

tabblad Algemeen onder meer voor zorgen dat de

hebben een andere MMC-module waarmee tal van

greep uit het

gebruiker zijn wachtwoord zelf niet meer kan wijzigen.

beleidsregels zijn op te leggen aan gebruikers van een

indrukwekkende

Handig wanneer je bijvoorbeeld als ouder wilt voor-

systeem: het groepsbeleid. Je start dit op via Win-

aanbod aan

komen dat je ter controle niet meer met het account

dows-toets+R, waarna je het commando gpedit.msc

beleidsregels.

van je kind kunt aanmelden, of om problemen met

uitvoert. Deze module is op zich erg krachtig, want je

vergeten wachtwoorden te vermijden. Ook vermijd je

kunt hier letterlijk honderden beleidsregels definiëren,

dat het account (tijdelijk) wordt uitgeschakeld.

verdeeld in twee hoofdcategorieën: Computerconfi-

Het is ook mogelijk een eigen batchbestand of script

Slechts een

guratie en Gebruikersconfiguratie. Beide rubrieken

automatisch te laten uitvoeren zodra een specifieke ge-

zijn hiërarchisch geordend en laten zich via eenvoudige

bruiker zich aanmeldt: dat regel je op het tabblad Pro-

muisklikken openen, tot je in het rechterpaneel een

fiel, waar je de naam van het script opneemt in het veld

reeks configureerbare items tegenkomt.

Aanmeldingsscript. Het script zelf plaats je dan in een

Laten we dat met een willekeurig voorbeeld ver-

gedeelde map met de sharenaam netlogon, waarbij je

duidelijken. Stel, je wilt voorkomen dat gebruikers

ervoor zorgt dat de betreffende gebruiker de nodige

de browsergeschiedenis van Internet Explorer bij

(lees)rechten krijgt op deze map (zie ook verder).

het afsluiten verwijderen. Dan open je achtereenvol-

Tot slot is er nog het tabblad Lid van, waar je de

gens Gebruikersconfiguratie / Beheersjablonen /

geselecteerde gebruiker via de knop Toevoegen aan

Windows-onderdelen / Internet Explorer / Browser-

een of meer groepen kunt toevoegen. Eigen groepen

geschiedenis verwijderen. In het rechterpaneel dub-

creëren doe je dan door in het linkerpaneel met de

belklik je op Browsergeschiedenis verwijderen bij

rechtermuisknop op Groepen te klikken en Nieuwe

afsluiten toestaan, waarna je in het nieuwe dialoog-

groep te selecteren. Nu hebben eigen groepen vooral

venster Uitgeschakeld aanstipt en met OK bevestigt.

zin in een professionele Active Directory-omgeving,

Tot zover het goede nieuws. Het slechte: in principe

maar in het stuk hierna rond groepsbeleid zien we

kun je deze instellingen alleen met behulp van een

toch ook voor thuissituaties een zinvolle toepassing.

domeincontroller op gebruikersgroepen toepassen.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_028-035_Workshop - Thuissysteembeheer in Windows (TS).indd 29

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

29

02-09-16 13:03

WORKSHOP Thuissysteembeheer in Windows

Gebruikersbeheer via CLI Windows Home-gebruikers moeten het jammer genoeg zonder deze MMCmodule stellen. Die beschikken echter wel over een alternatieve gebruikersbeheermodule, die je oproept met Windows-toets+R gevolgd door het commando netplwiz. Wanneer je hier een gebruiker selecteert en Eigenschappen aanklikt, is het via het tabblad Groepslidmaatschap alsnog mogelijk een gebruiker aan een groep toe te voegen. Eigen groepen creëren kan hier weliswaar niet, maar ook daarvoor bestaat een uitweg, in de vorm van de opdrachtprompt, uit te voeren als administrator. Wanneer je hier de commando’s net user /help en net localgroup /help uitvoert, krijg je al een aardig idee van de mogelijkheden. Twee interessante voorbeelden slechts. Met het commando net user pcm geheim /add /passwordchg:no /times:ma-vr,5pm-8pm;za-zo,10am-11pm creëer je in één klap de gebruiker ‘pcm’ met het wachtwoord ‘geheim’, zorg je ervoor dat hij zijn wachtwoord niet kan wijzigen en dat hij zich alleen op weekdagen tussen 17.00 en 20.00 uur en in weekeinden tussen 10.00 en 23.00 uur kan aanmelden.

verwijderen. Selecteer Groepsbeleidobjecteditor,

Vergeet de slashes (/) niet voor elke parameter! Met het commando net

druk de knop Toevoegen en vervolgens op Bladeren.

eigen groepsbe-

localgroup redactie /add creëer je de lokale gebruikersgroep redactie.

Open het tabblad Gebruikers en selecteer hetzij een

leidobject voor

gebruiker, hetzij de groep Gebruikers die geen ad-

gebruikerspeci-

ministrators zijn. Merk op dat zelfgemaakte groepen

fieke beleidsre-

hierin niet voorkomen, maar ook daarvoor hebben we

gels.

Creëer je

een uitweg gevonden (zie verder). Bevestig je keuze met OK, met Voltooien en met OK. Open nogmaals het menu Bestand en kies deze keer Opslaan als, waarna je de zojuist gecreëerde module op een geschikte plaats bewaart (bijvoorbeeld met de naam beleid-kind.msc, op je bureaublad). Via een dubbelklik start je die vervolgens op en kun je naar hartenlust restricties opleggen binnen de categorie Gebruikersconfiguratie. Die gelden dan alleen voor de betrokken gebruiker of groep.

Ook vanuit de opdrachtregel zijn complexe commando’s voor gebruikersbeheer mogelijk.

Groepsbeleid specifiek Via een achterdeurtje is het toch nog mogelijk de regels van het groepsbeleid uitsluitend te laten gelden voor specifieke gebruikers of voor de ‘groep’ niet-administrators. Let wel, dit geldt alleen voor de regels die je binnen de categorie Gebruikersconfiguratie activeert,

30

Via een sluw

de regels binnen Computerconfiguratie gelden voor

(en wat delicaat)

iedereen.

achterdeurtje

Dat gaat als volgt. Meld je aan als administrator,

houd je een wil-

druk op Windows-toets+R en voer het commando

lekeurige groep

mmc uit (Windows Pro en hoger). In het dialoogven-

buiten het

ster ga je naar Bestand en kies je Module toevoegen/

groepsbeleid.

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_028-035_Workshop - Thuissysteembeheer in Windows (TS).indd 30

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:03

WORKSHOP Thuissysteembeheer in Windows

Via een wat onorthodoxe ingreep is het ook mogelijk het groepsbeleid op twee gebruikersgroepen af te stemmen. Of juister gezegd: je biedt één (al dan niet zelfgemaakte) groep waarop het groepsbeleid géén vat heeft. Het groepsbeleid zet zich dan door naar alle gebruikers die geen lid zijn van die groep. De truc zit hem in het weigeren van leesmachtigingen op de map %systemroot%\System32\GroupPolicy voor de groep die je buiten de restricties van het groepsbeleid wilt houden (de groep Ouders, bijvoorbeeld). Hoe je machtigingen toekent (en onttrekt) aan gebruikers(groepen), bespreken we in het stukje hieronder.

NTFS-machtigingen Stel, je hebt een map op je systeem gecreëerd waartoe alleen leden van de groep Ouders (of andere specifieke gebruikers) toegang mogen krijgen. Dat krijg je met behulp van NTFS-machtigingen prima voor elkaar. Zoals de naam al aangeeft lukt dat alleen op NTFSgeformatteerde partities. Oude FAT-partities vallen

Eerder in dit artikel hadden we het al over het

Windows laat

buiten de boot, maar desnoods kun je zo’n partitie

pertinent weigeren van leesmachtigingen op een map.

een fijnmazig

(zonder dataveries) nog omzetten via het opdrachtre-

Dat doe je door voor de beoogde groep een vinkje te

machtigingen-

gelcommando convert x: /fs:ntfs (waarbij x: naar de

plaatsen bij de machtiging Lezen in de kolom Wei-

beleid toe.

stationsletter verwijst).

geren. Hoed je er echter voor zomaar wat te experi-

Navigeer alvast naar de betreffende map met de

menteren met machtigingen op bepaalde objecten: je

Verkenner, klik die met de rechtermuisknop aan en

zult bijvoorbeeld zelden of nooit machtigingen willen

kies Eigenschappen. Open het tabblad Beveiliging.

onttrekken aan de ingebouwde gebruiker SYSTEM.

Bovenaan het dialoogvenster krijg je de namen te zien van de gebruikers(groepen) met specifieke machti-

Share-machtigingen

gingen op het geselecteerde object: die machtigingen

Je zult bepaalde medegebruikers wellicht ook toegang

lees je af wanneer je zo’n gebruiker(sgroep) selecteert.

tot gedeelde mappen op je eigen pc willen geven (voor

Staat de beoogde groep (Ouders, in ons voorbeeld) er

zover dat niet allemaal via je NAS loopt, uiteraard). De

niet bij, klik dan achtereenvolgens op Bewerken en op Toevoegen. Vul de groepsnaam in bij Geef de objectnamen op en check de correctheid met de knop Namen controleren. Bevestig met OK. Zorg ervoor dat de groep is geselecteerd en zet een vinkje in de kolom Toestaan bij de gewenste machtigingen (bijvoorbeeld bij Volledig beheer). Selecteer nu de groep Gebruikers en klik op Verwijderen (om te vermijden dat andere gebruikers – buiten de administrators – de map kunnen benaderen). Lukt dat niet doordat de map zijn machtigingen doorkrijgt van een bovenliggend object, sluit dan dit venster en druk op de knop Geavanceerd. Plaats een vinkje bij Alle machtigingsvermeldingen op onderliggende objecten vervangen door overneembare machtigingsvermeldingen van dit object en druk vervolgens op Overname uitschakelen. Selecteer Converteer de overgenomen machtigingen

Sharemach-

voor dit object in expliciete machtigingen. Bevestig

tigingen regelen

met OK en met Ja. Nu kun je de groep Gebruikers (en

de toegang tot

eventueel ook Geverifieerde gebruikers) wel wegha-

mappen via het

len via Bewerken / Verwijderen.

netwerk.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_028-035_Workshop - Thuissysteembeheer in Windows (TS).indd 31

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

31

02-09-16 13:03

WORKSHOP Thuissysteembeheer in Windows

Gedetailleerde informatie van een toestel kun je via My Network / Devices opvragen.

meest flexibele aanpak gaat via het eigenschappenven-

Machtigingenbeheer

ster van zo’n map, waarna je het tabblad Delen opent en de knop Geavanceerd delen aanklikt. Wanneer je

Windows (Home) biedt ook een opdrachtregelcommando waarmee je

hier een map deelt, krijgt de groep Iedereen standaard

machtigingen kunt beheren. Ga als administrator naar de opdrachtre-

leesrechten op die map: dat merk je wel wanneer je

gel en voer het commando icacls uit: je krijgt nu een overzicht van alle

hier de knop Machtigingen indrukt. Vanuit dit venster

parameters, inclusief voorbeelden. Met het commando icacls “c:\map

kun je machtigingen trouwens makkelijk aanpassen en

voor ouders” /inheritance:r /grant Ouders:(OI)(CI)F /t bijvoorbeeld,

bijvoorbeeld ook andere gebruikers(groepen) toevoe-

bezorg je de groep Ouders onbeperkte toegang tot de map ‘map voor

gen, ongeveer zoals je dat bij NTFS-machtigingen doet

ouders’ en tot onderliggende mappen en bestanden.

(zie vorige paragraaf).

Een gebruiksvriendelijker alternatief is er ook wel, in de vorm van het gratis

Houd er echter rekening mee dat de share- en NTFS-

Met Spiceworks kom je

NTFS Permissions Tool (www.tiny.cc/dbcs). Die dient zich aan in de

machtigingen door Windows op de meest restrictieve

veel nuttige

vorm van een bestandsbrowser van waaruit je makkelijk machtigingen kunt

manier worden gecombineerd. Stel, de groep Ouders

informatie over

opvragen, wijzigen en ook kopiëren van een andere map of een bestand.

krijgt leesrechten via de share, maar volledig beheer

een systeem te

op NTFS-niveau, dan zal een lid van die groep via het

weten.

NTFS Permissions Tool maakt het machtigingenbeheer overzichtelijker.

32

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_028-035_Workshop - Thuissysteembeheer in Windows (TS).indd 32

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:03

WORKSHOP Thuissysteembeheer in Windows

netwerk de gegevens alleen maar kunnen lezen. Onbe-

Gecentraliseerd antivirus

perkte toegang tot die map kan dan alleen maar wan-

Met een cloudservice als OPSWAT Metadefender Endpoint Management

neer die gebruiker zich ook lokaal op de pc aanmeldt.

haal je tot op zekere hoogte wel een cloudgebaseerde en dus gecen-

Netwerkcontrole

traliseerde antimalwaremodule binnen. Lopende processen worden dagelijks door een hele batterij online antimalwaretools gescand, maar

Je merkt dus dat er heel wat mogelijkheden zijn om de

de service vervangt geen echte antivirustool. Zo’n tool haal je wél in

toegang tot allerlei instellingen (gebruikersbeheer en

huis met Sophos Home, waarmee je vanuit één centraal account tot tien

groepsbeleid) en data (NTFS- en sharemachtigingen)

apparaten gratis beveiligt. Surf hiervoor naar https://home.sophos.

nauwgezet te regelen. Maar dat zijn natuurlijk niet de

com/login en creëer je account. Na je bevestiging kom je op je online

enige zorgen die je als thuissysteembeheerder hebt. Je

dashboard terecht. Het volstaat hier de knop Install in te drukken om

wilt vast wel op elk moment over een detailoverzicht

een lokale antivirusclient te installeren; voor de andere computers in

kunnen beschikken over de hard- en software die op elk

je netwerk klik je hier op Add to other Computers. De toegevoegde

apparaat is geïnstalleerd. En, als het even kan, een au-

computers verschijnen nu op je dashboard. Druk desnoods nog even op

tomatische melding krijgen over (nakende) problemen,

Refresh. Je bepaalt per toestel welke beveiliging je wilt activeren, zoals

zoals een harde schijf die bijna is volgelopen, een nage-

realtime bescherming tegen malware en zero day-aanvallen en het blok-

noeg leeg inktpatroon of een plots gewijzigde netwerk-

keren van malafide sites, en is het ook mogelijk op afstand een virusscan

configuratie. Dat alles is mogelijk met Spiceworks. Voor

te starten. De service biedt zelfs een module voor ouderlijk toezicht aan,

dit programma hoef je geen client-modules te installe-

waarbij je zelf aangeeft tot welke van de 28 categorieën je de gebruiker

ren, omdat de communicatie (voor Windows) standaard

toegang wilt geven.

over WMI (Windows Management Instrumentation) loopt. Remote WMI luistert echter wel nauw: de service moet actief zijn, je firewall en antiviruspakket mogen niet in de weg zitten enzovoort. Mocht de connectie niet lukken, dan vind je de nodige hulp op het forum van Spiceworks (zie https://community.spiceworks.com).

Webserver Om met Spiceworks aan de slag te gaan, surf je naar www.spiceworks.co/downloads en klik je op Download bij Inventory. Creëer een account en download en installeer de tool. De tool installeert een eigen webserver die op de standaardpoort 80 zal draaien, maar deze poort is instelbaar. Even later start dan de webserver op in je browser (via http://

Gecentraliseerd antivirusbeleid: gratis tot tien computers.

localhost<:poortnummer>), waarna je Discover my devices aanklikt en Inventory Management aanstipt. Vervolgens vul je het lokale administratoraccount voor je Windows-apparaten in. Overigens kan Spiceworks

neral Info, Configuration en Software. Spiceworks inventariseert niet alleen, de tool mo-

ook Mac- en Linux-pc’s benaderen. Na afloop klik je op

nitort ook de gezondheid van je systemen. Zo vind je

Go to Inventory. Normaliter start nu automatisch een

op het tabblad Events van het geselecteerde systeem

scan van je netwerk. Desnoods help je die een handje

een overzicht terug van fouten en waarschuwingen

via het menu My Network / Scan. Als het goed is, ver-

die vanuit de Windows-logboeken werden gerappor-

schijnen even later de gedetecteerde netwerkappara-

teerd en geeft het tabblad Timeline je een chronolo-

ten. Toch niet? Ga dan via Settings en controleer of het

gisch overzicht van de belangrijkste aandachtspunten.

IP-bereik bij Your Network correct is ingesteld. Des-

Via Settings / Inventory / Monitors & Alerts kun je

noods pas je dit aan of voeg je er een bereik aan toe. In

overigens zelf bepalen hoe en wanneer je over een

dit venster is het ook mogelijk diverse administratorac-

bepaalde gebeurtenis wilt worden bericht. Met Add

counts toe te voegen voor de diverse toestellen.

Monitor kun je nog extra controles toevoegen.

Wil je gedetailleerde informatie van een toestel opvragen, ga dan naar My Network en kies Devices,

Cloudbeheer

waarna je het gewenste apparaat aanklikt. Onderaan

Vind je Spiceworks toch wat overkill voor een ‘gewoon’

krijg je dan diverse tabbladen te zien die je toegang

thuisnetwerk, dan is er nog een lichtvoetiger alternatief

geven tot uiteenlopende informatie, waaronder Ge-

waarbij de beheermodule in de cloud draait: OPSWAT

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_028-035_Workshop - Thuissysteembeheer in Windows (TS).indd 33

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

33

02-09-16 13:03

Naamloos-1 1

22-3-2016 13:19:58

WORKSHOP Thuissysteembeheer in Windows

Gecentraliseerd ouderlijk toezicht Een aantal antivirustools, waaronder Sophos Home, biedt ook een module voor ouderlijk toezicht. Er zijn natuurlijk nog andere, gecentraliseerde mogelijkheden, waaronder Microsoft Family Safety en OpenDNS Family Shield (www.opendns.com). Deze laatste werkt op basis van DNS-filters en dat is ook het geval voor het eveneens gratis NxFilter (www.nxfilter.org). NxFilter laat zich echter lokaal installeren (ook op een wat oudere pc), zodat je veel meer beheermogelijkheden krijgt. De service bedien je vanuit een webinterface. Het komt er vooral op aan ervoor te zorgen dat alle computers (het IP-adres van) de NxFiltermachine als DNS hebben ingesteld. Dat kan lokaal gebeuren, maar uiteraard ook via (de DHCP-service van) je router. Binnen NxFilter kun je diverse gebruikers en groepen creĂŤren, die je elk van aangepaste beleidsregels voorziet. Het is ook mogelijk een quotum in te stellen en een gebruiker(sgroep) bijvoorbeeld zestig minuten per dag toegang tot een categorie als social media te verlenen. NxFilter voorziet tevens in Je bepaalt

Metadefender Endpoint Management. Deze service

in Spiceworks

is gratis tot 25 apparaten, meer dan voldoende voor

zelf over welke

een thuisnetwerk, lijkt ons.

gebeurtenissen

uitgebreide logs en rapportages.

Je gaat er als volgt mee aan de slag. Surf naar

je een bericht

https://go.opswat.com/communityRegistration

wilt ontvangen.

en registreer je voor een gratis account. Even later ontvang je een bevestigingsmail. Klik de activatielink aan en meld je aan op de portal (https://go.opswat. com) waar je de nodige gegevens invult. Over naar het tabblad Home: hier klik je Connect aan bij Metadefender Endpoint Management. Je krijgt nu een overzicht van de apparaten die je al met de cloudbeheermodule hebt verbonden: geen, op dit moment. Klik dus maar snel op +Devices en klik een van beide links aan om een aangepaste installatie van de client-

De cloud-

tool op je computer te zetten. Die is beschikbaar voor

beheermodule

Windows en de Mac, maar er bestaan ook clients voor

levert best veel

Linux, Android en iOS.

nuttige informatie op.

Dat doe je ook op de andere computers in je

NxFilter: DNS-gebaseerd webfilter met uitgebreide rapportages (realtime en historisch).

netwerk die je aan deze beheermodule wilt koppelen. Meteen na de installatie van de clientmodule scant die je systeem. Klik je het bijbehorende pictogram aan, dan krijg je het resultaat te zien, onder meer in de vorm van een algemene veiligheidsscore, op basis van diverse onderdelen, waaronder Firewall, Antivirus, Backup en Patch Management. Tegelijk wordt deze machine toegevoegd aan je online dashboard, bij Devices. Je hoeft hier alleen de gewenste pc aan te klikken om uitgebreide feedback over de gezondheids- en veiligheidsstatus te zien. Met behulp van een (zelf in te stellen) pincode is het zelfs mogelijk op afstand onveilig geachte applicaties te verwijderen. Open zeker ook even de rubriek Configure: hier stel je in wat de tool precies moet controleren en hoe vaak je daarover een e-mailrapport wilt ontvangen.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_028-035_Workshop - Thuissysteembeheer in Windows (TS).indd 35

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

35

02-09-16 13:06

WORKSHOP Back-ups van je NAS

BETTER SAFE THAN SORRY Back-ups maken van je NAS We zien en lezen het te vaak: data verloren door een kapotte schijf of een NAS die om wat voor reden dan ook de geest heeft geven. Zonde. Wij geven je inzage en tips over hoe je op een werkbare manier je data veilig kunt houden. JA A P V E E N ST R A

E

en NAS is een bijzonder handig apparaat om bestanden mee te delen, back-ups te maken, streams op te zetten, sites te hosten of bijvoor-

beeld beveiligingsbeelden op te slaan. Door alle apps zijn de mogelijkheden legio. En mede daardoor wordt een NAS vaak redelijk intensief gebruikt. Wat veel gebruikers helaas vergeten, is een back-up te maken van de (belangrijke) data die ze op de NAS opslaan. Of ze zijn in de veronderstelling dat RAID (Redundant Array of Independent Discs) hun gegevens beschermt.

Dat is niet zo: RAID is geen back-up. Als je als gebruiker bestanden verwijdert, zijn ze weg. Als de NAS de geest

ongeluk selecteren van een verkeerde map. Het komt

geeft, zijn de data weg. Als de NAS gehackt wordt …

niet heel vaak voor, maar het gebeurt wel. Of wat te

stuk, maar dat

inderdaad, je begrijpt het al: dan zijn je data weg.

denken van ransomware of andersoortige nare virus-

is maar één sce-

sen? We lezen helaas steeds vaker dat consumenten

nario. Virussen

Waarom back-ups?

36

Een schijf kan

aangevallen worden vanuit het ‘dark web’ en de dupe

en ransomware

Het lijkt een eenvoudige vraag: waarom moet je back-

worden van ransomware (er is zelfs al een website

leveren ook de

ups maken? Het eerste antwoord is natuurlijk: om

voor: www.nomoreransom.org). En naïeve consu-

nodige proble-

geen data te verliezen bij het uitvallen van een schijf.

menten die betalen voor decryptie, komen er dan

men op.

Of natuurlijk de NAS of server als geheel. Want er kan

regelmatig achter dat ze dubbel de klos zijn, omdat ze

veel meer kapot dan een harde schijf. En hoewel dat

de sleutel niet krijgen. Dus waarom moet je back-ups

antwoord klopt, kan er veel meer misgaan. Denk aan

maken? Simpel: omdat er talloze manieren zijn waarop

het per ongeluk zelf weggooien van bestanden door

je jouw kostbare, onvervangbare data kunt verliezen.

het indrukken van een verkeerde knop, of het per

Ook buiten je eigen schuld om.

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_036-039_Workshop - Back-up je NAS (JP).indd 36

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:08

WORKSHOP Back-ups van je NAS

Hyper

Diverse methoden

Backup van

Er zijn heel wat methoden om een back-up te maken

Synology biedt

van de NAS. Het kan naar een al dan niet betaalde

talloze manieren

clouddienst. Het kan tussen twee NAS-apparaten (ook

om gegevens

op verschillende locaties), of tussen de NAS en een pc.

veilig te stellen.

Of natuurlijk met een fysieke harde schijf.

Zowel lokaal als

We gaan in dit artikel in op de laagdrempeligste me-

extern en naar

thode: een externe schijf. Dat kan een kant-en-klare

de cloud.

usb-schijf zijn of een losse schijf in een dockingstation.

Bestandssysteem

NETGEAR

Je externe schijf voor de back-ups kun je door je NAS

ondersteunt alle

naar verschillende bestandssystemen laten formatte-

bestandssyste-

ren. NAS-systemen werken doorgaans op Linux of Unix.

men. EXT4 is de

Deze systemen werken vaak met het EXT4-bestands-

beste keuze.

systeem. Dit bestandssysteem is wat veiliger – bedoeld voor het volgen van wijzigingen in bestanden – en kan met grotere schijven, volumes en bestanden overweg. Bij sommige NAS-systemen is het mogelijk te kiezen tussen FAT32 en EXT4. Soms ook NTFS of het oudere EXT3. Bedenk goed welk bestandssysteem je gaat kiezen.

Voorbereiding

FAT32 raden we eigenlijk direct af. Hoewel het goed

Allereerst is het natuurlijk van belang dat je in kaart

compatibel is met Windows, is de maximale bestands-

brengt welke data je écht wilt veiligstellen. Het heeft

grootte slechts 4 GB. Ook gaat de tabel vaak stuk bij

weinig zin om muziekbestanden en video’s te back-

het mounten en de-mounten van de schijf, met alle

uppen die je zo weer kunt downloaden. Bedrijfsinfor-

gevolgen van dien. EXT4 is niet zomaar uit te lezen in

matie, foto’s, familievideo’s en andersoortige onver-

Windows, wat een nadeel kan zijn. Echter: er zijn echter

vangbare gegevens moeten natuurlijk wel veilig staan.

genoeg software-trucs om het wel voor elkaar te krij-

Als je hebt bepaald wat je precies wilt back-uppen, is

gen. Ext2Fsd (www.ext2fsd.com) is een gratis driver om

het tijd om te kijken hoeveel ruimte dit inneemt. Deze

EXT4-schijven in Windows te gebruiken. NTFS kan han-

stap is nodig om te bepalen hoe groot de harde schijf

dig zijn omdat het direct bruikbaar is op een Windows-

moet zijn die je gaat inzetten voor de back-ups. Schaf

machine. Weet echter dat EXT4 in combinatie met een

geen schijf aan die precies de grootte heeft van de

NAS beter presteert en betrouwbaarder is dan NTFS.

data die je wilt back-uppen. Het is altijd verstandig om een veelvoud van die opslagruimte aan te houden. Stel

Meerdere versies opslaan

dat je 500 GB wilt back-uppen, dan raden wij een harde

Het ligt voor sommige lezers wellicht enorm voor de

schijf aan van minimaal 1,5 TB. Zo ben je voorbereid

hand, maar we gaan het wel vermelden. Als je een

op de toekomst.

back-up maakt van een geïnfecteerd bestand, dan kopieer je het virus of de malware mee. Kortom: als je een schoon bestand overschrijft met een geïnfecteerd

Discipline

bestand, dan maak je de vorige back-up waardeloos. Pas dus enorm op met het maken van back-ups. We

Wie aan de gang gaat met back-ups naar externe harde schijven, moet zich

raden altijd aan om meerdere versies te behouden

goed beseffen dat het veel discipline vergt. Veelal staan back-ups laag op

van een back-up. Zo voorkom je overschrijvingen waar

de prioriteitenlijst, en mede daardoor worden ze veelal vergeten. Met als

je later spijt van krijgt. Het instellen en behouden van

resultaat dat áls het misgaat, er veel schade is. Met de daarbij behorende

meerdere versies is in te stellen in de back-up-software

tranen. Er zijn andere methoden die wellicht iets meer voorbereiding verei-

van de NAS. Sommige systemen zijn in staat om zoge-

sen, maar ze lonen op termijn wel. Denk aan het opzetten van geautomati-

naamde ‘snapshots’ te maken. Dat scheelt ruimte, om-

seerde back-ups naar een externe cloud of andere NAS-locatie.

dat de NAS dan kijkt naar wijzigingen in de bestanden en feitelijk alleen de wijzigingen opslaat.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_036-039_Workshop - Back-up je NAS (JP).indd 37

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

37

02-09-16 13:08

WORKSHOP Back-ups van je NAS

verder gaan en een automatisch systeem opzetten met back-ups naar een andere NAS of cloud-services? Aan jou om te kijken wat werkt vóórdat het mis gaat!

Back-ups met Synology Bij Synology zijn er talloze manieren om een back-up naar een usb-stick of -schijf te maken. Punt is: afhankelijk van de keuze die je maakt, zijn de data op een pc niet te lezen of juist wel. Dus: kies je voor een back-up met meerdere snapshots die ruimtebesparend zijn, of een methode die één complete back-up maakt en alleen maar wijzigingen doorvoert, maar daarbij de bestanden overschrijft (waarbij je dus één back-up houdt). Je kunt

Bijhouden

Met het aantal

in dit geval overigens wel aangeven dat als je bestanden verwijdert van de bron (de NAS dus), deze behouden

versies geef je

Voor we daadwerkelijk aan de slag gaan om een Syno-

blijven in de back-up. Vink die optie dan wel aan tijdens

aan hoeveel

logy- en een NETGEAR-NAS te back-uppen, willen we je

het inregelen: hij staat standaard uit. Nadeel is dat je na

versies Synology

eerst nog even wijzen op de menselijke factor. Belang-

verloop van tijd een erg grote back-up krijgt.

van een bepaald

rijk bij back-ups is dat ze gemaakt worden! Iedereen

bestand moet

heeft altijd goede voornemens als het in feite al te

ruimtebesparende snapshot-methode? Er is een

behouden.

laat is. Dat is een grondige les, maar het is wel zonde:

groot verschil in het terugzetten tussen deze twee. De

het gaat ten koste van belangrijke data. Wellicht zelfs

snapshots worden heel anders opgeslagen, waardoor

Synology

huwelijksfoto’s. Niet leuk. Het is belangrijk dat je voor

ze niet op een pc uit te lezen zijn. Alleen de NAS kan ze

biedt heel veel

jezelf nagaat wat een goede motivator is. Moet er eerst

lezen en herstellen. Dat is anders met de back-up die

back-up-mo-

iets misgaan, of is een reminder in de agenda genoeg

gewoon de data overzet. Die bestanden zijn gewoon

gelijkheden en

om actie te ondernemen? Of wil je wellicht een stap

prima te lezen op de pc. Bedenk dus goed wat je han-

is prettig in te

dig vindt voordat je voor een bepaalde methode kiest.

regelen.

Voordat je denkt: iedereen gaat dan toch voor de

Encryptie Wie gevoelige bestanden opslaat op een harde schijf en deze meeneemt, wil wellicht de data beveiligen met encryptie en een wachtwoord. Bij Synology is dat gemakkelijk te regelen. Bij NETGEAR zit het helaas niet ingebakken. Feit is wel: als je bij Synology een wachtwoord instelt en je verliest het wachtwoord, dan kun je toegang tot je data vergeten. Ook is het ‘mounten’ van de folder een onhandig proces. Kortom: bedenk goed hóe je de schijf gaat beveiligen. Wellicht is een fysieke kluis een betere optie.

Stappenplan Synology Zorg dat je ingelogd bent met admin-rechten. We gaan ervan uit dat je nu de usb-schijf in de NAS hebt gestoken en deze in EXT4 hebt geformatteerd via Configuratiescherm / Externe Apparaten / USB Disk, en dat Encryptie biedt extra veiligheid. Maar ook wat gevaar: ben je de sleutel kwijt, dan kom je nooit meer bij deze data.

Hyper Backup geïnstalleerd is (installeer dat eventueel handmatig via het Package Center). Voor beide backupmethoden (ruimtebesparend via snapshots of een

38

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_036-039_Workshop - Back-up je NAS (JP).indd 38

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:08

WORKSHOP Back-ups van je NAS

letterlijke bestandskopie) kun je Hyper Backup gebrui-

Automatische back-up tussen pc en NAS

ken. Klik linksboven om in het programma-overzicht

Een back-up is pas een back-up als de data op twee of meer apparaten

van Synology te komen en klik op Hyper Backup. Als

staan. Het is verstandig om het tweede apparaat elders te bewaren. Dat

Hyper Backup opent, klik je linksonder op het pluste-

geeft veiligheid bij brand of diefstal. Echter: gemak biedt ook veiligheid,

ken, indien de wizard niet automatisch start. Kies voor

omdat het zorgt dat je daadwerkelijk regelmatig een back-up maakt.

Gegevensbackup. Wil je een back-up met meerdere

De meeste degelijke NAS-fabrikanten als Synology, NETGEAR en QNAP

versies (snapshots), dan kies je voor Lokale gedeelde

leveren software mee waarmee je automatisch back-ups van de pc of

map en externe opslag. Wil je een back-up die bruik-

laptop naar de NAS kunt maken. Zo blijven de gegevens ook op twee

baar is op een pc, dan kies je voor Lokale gegevens

locaties aanwezig. Bij Synology heet deze software Cloud Station Backup.

kopiëren. Het stappenplan dat nu volgt, is vrij helder:

NETGEAR levert ReadyNAS Replicate en ReadyNAS Vault. En QNAP biedt

kies een doel en geef de back-up-map een naam. Kies

NetBak en een Hybrid Backup Sync-optie. Allemaal handige tools waar-

vervolgens de mappen die je wilt back-uppen. Kies

mee je niet meer hoeft na te denken over die back-ups. Er zijn ook andere

voor een back-up van programma’s en instellingen,

pakketten die back-ups en synchronisaties kunnen uitvoeren. Denk aan

mocht je dat willen. Geef de taak een naam en loop

GoodSync of SugarSync. Wil je liever geen extra software, overweeg dan

goed inregelt

de instellingen door en vink aan wat je relevant vindt.

de geïntegreerde software van Windows, macOS of Linux te gebruiken.

volgens het

Bijvoorbeeld een wachtwoord of compressie bij de

stappenplan,

data-overdracht. Geef onderaan in dit scherm de

moet het goed

back-up een schema mee. Bij de snapshot-versie kies

komen met de

je tentslotte een back-up-rotatieschema. Vink de optie

back-ups.

aan en kies voor het aantal versies (standaard 256)

Als je alles

scherm op Lokaal. Klik links in het venster op Bladeren, kies de map die je wilt back-uppen en klik op Selecteren. Klik nu rechts op Bladeren en kies de usb-schijf (of

Back-ups met NETGEAR

de poort waarin de schijf zit). Geef eventueel een pad op en klik op Volgende. Geef naar wens een schema

NETGEAR biedt minder opties dan Synology als het gaat

op en vink eventueel aan dat de NAS alle data van de

om back-ups naar usb-schijven. De opties voor back-ups

usb-schijf mag wissen voor de volledige back-up. Je kunt

naar netwerk- en internet-gekoppelde apparaten zijn

naar wens nog geavanceerde opties wijzigen door ach-

prima, net als de ondersteuning van cloud-back-ups.

ter de back-up taak op het tandwieltje te klikken. Daar

Het doet gewoon wat het moet doen. En als bonus

kun je onder Opties bijvoorbeeld de planning voor een

maakt NETGEAR naar wens incrementele back-ups, wat

volledige back-up wijzigen.

weer tijd bespaart. Het inregelen is heel eenvoudig. Ga in de hoofdinterface naar Back-up (rechtsboven).

Conclusie

Klik op Back-up toevoegen. Er opent een scherm met

Back-ups zijn een wezenlijk onderdeel van het mo-

opties. De oranje pijl in dit scherm geeft aan wat de

derne leven. We hebben allemaal waardevolle foto’s en

richting van de back-up is. Links is de bron, rechts is

documenten die we gewoonweg niet willen en mogen

het doel. Handig is dat je zelf kunt kiezen waar de bron

verliezen. Een NAS is stap één in het proces van veilig

en doel zich bevinden: lokaal of extern. Aangezien je

opslaan. Het is echter niet ‘bulletproof’, daarvoor zorg

hier een back-up gaat maken vanaf de NAS naar een

je met een degelijke back-up. Begin niet morgen met

usb-schijf, staan ze beide lokaal. Geef bovenin de back-

het maken van back-ups, begin direct. Het is zo gedaan

up taak een naam. Klik links en rechts in het back-up-

en het geeft je gegarandeerd een prettig gevoel!

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_036-039_Workshop - Back-up je NAS (JP).indd 39

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

39

02-09-16 13:08

WORKSHOP Smarthome-spullen updaten

UPDATE JE SMARTHOMEAPPARATUUR Hoe behoud je controle over al je apparaten? Smarthome-apparaten vinden langzamerhand hun weg naar onze huizen: denk maar aan slimme thermostaten, intelligente verlichting of IP-camera’s. Al die apparaten moet je natuurlijk ook up-to-date houden. PCM zocht uit hoe dit in zijn werk gaat en hoe je zélf de controle behoudt over jouw apparaten.

40

Er zijn verschillende redenen te bedenken waarom je het best de laatste firmware kunt installeren: 1. De update lost een aantal bugs op, waardoor je bepaalde functionaliteiten van het apparaat nog niet ten volle kon benutten. Dit zie je vaak bij nieuwe producten die te snel op de markt worden gebracht. Op papier zien de mogelijkheden er veelbelovend uit, maar in de praktijk werken bepaalde features niet naar behoren. Vaak is het dan wachten op één of meer

F I L I P V E R V LO E S E M

D

Updaten?

firmware-updates om de problemen op te lossen. 2. Veel smarthome-apparaten hebben een erg e meeste smarthome-apparaten zijn niet

slechte reputatie qua beveiliging. Bij producten voor

alleen ontwikkeld voor doorgewinterde tech-

een brede doelgroep geven fabrikanten weleens de

neuten. Integendeel, het is juist de bedoeling

voorkeur aan gebruiksgemak boven security. Denk

dat iedereen aan de slag kan met bijvoorbeeld Philips

daarbij aan zaken zoals onversleutelde communicatie,

Hue-lampen. De ontwikkelaars hebben dan ook érg hun

standaardwachtwoorden die hardcoded zijn (en die je

best gedaan om alles zo eenvoudig mogelijk te maken.

dus niet kunt aanpassen!) of gebrekkige implementa-

Technische details zoals netwerkconfiguratie of firmwa-

ties van SSL-encryptie. Dergelijke beveiligingslekken

re-updates worden zo goed mogelijk verborgen voor de

komen vaak pas aan het licht door power-users die de

gebruikers. Voor de meeste mensen is dat prima, maar

apparaten grondig testen. Leidt dat tot veel negatieve

als PCM-lezer wil je natuurlijk wél weten hoe de vork

berichtgeving in de media, dan stellen de fabrikanten

in de steel zit. Vooral firmware-updates zijn een heikel

soms firmware-updates beschikbaar om de problemen

punt. Als power-user ben je gewend dat je zelf beslist

op te lossen.

of je een update installeert of niet. Bij smarthome-ap-

3. De meeste functies van smarthome-apparaten

paraten gebeurt dat veelal automatisch en merk je pas

worden geprogrammeerd in de software. Je hebt dus

nadien dat je plots nieuwe firmware draait.

geen nieuwe hardware nodig om van extra features

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_040-045_Workshop - Update je smarthome-apparatuur (TS).indd 40

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:09

WORKSHOP Smarthome-spullen updaten

Of toch niet? Voorgaande opsomming geeft misschien de indruk dat je maar beter altijd de laatste firmware installeert. Toch zijn er ook situaties waarin dat niet het geval is. We geven je enkele voorbeelden. De nieuwste firmware bevat interessante features, maar is nog erg onstabiel. Dit gebeurt weleens als fabrikanten hun concurrenten te snel af willen zijn of een achterstand willen inhalen. Helaas zorgt onstabiele firmware ervoor dat de bestaande functionaliteit van je smarthome-apparaat erop achteruitgaat. Je wacht dus liever even af, totdat je zeker weet dat de update voldoende stabiel is. Power-users vinden vaak creatieve manieren om hun apparaten te gebruiken. Niet alle fabrikanten waarderen dat: soms verwijdert men bestaande features met een update om ‘misbruik’ door gebruikers tegen te gaan. Was dit juist een feature die jij gebruikt, dan laat je de update beter links liggen! Uiteraard geniet je dan ook niet meer van de voordelen van de laatste updates. Het is dus belangrijk om de voor- en nadelen goed af te wegen. Tot slot voegen fabrikanten soms ‘features’ toe waar jij als gebruiker geen boodschap aan hebt. Denk dan aan het verzamelen van persoonlijke data voor marketingdoeleinden. Wil je die features niet hebben, dan mag je de update niet installeren. Meestal komen te genieten: het is voldoende om een firmware-

dergelijke zaken pas enige tijd ná het uitbrengen van

update te installeren. Je bent natuurlijk wel afhan-

de update aan het licht. Alweer een reden om even af

kelijk van de bereidwilligheid van de fabrikant om

te wachten voordat je nieuwe updates installeert!

ook de oudere apparaten van extra features te voorzien. Immers, als zij té lang updates beschik-

Firmwarebeheer

baar stellen voor oudere apparaten, verkopen ze

Uit de voorbeelden hierboven blijkt dat het erg belang-

minder nieuwe apparaten.

rijk is om zelf de controle te behouden over firmwareupdates. Je wilt toch ook niet dat jouw computer ongevraagd de update naar Windows 10 installeert terwijl jij liever bij Windows 7 blijft? Waarom zou je dat dan wél accepteren voor smarthome-apparaten? Automatische updates schakel je dan ook het best zo snel mogelijk uit. Wij beheren onze firmware liever zelf. Dat kost iets meer tijd en moeite, maar zo weet je tenminste wat je mag verwachten van updates. Ben je niet overtuigd van

Officiële blogs

de meerwaarde van een bepaalde

of nieuwsbrie-

update, dan sla je die gewoon

ven houden je

over. Maar hoe pak je dat nu in de

op de hoogte

praktijk aan? Dat is erg afhankelijk

van nieuwe

van het type apparaat. We geven

firmware-up-

hier een aantal algemene richtlij-

dates.

nen, waarna we enkele concrete

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_040-045_Workshop - Update je smarthome-apparatuur (TS).indd 41

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

41

02-09-16 13:09

WORKSHOP Smarthome-spullen updaten

voorbeelden uitwerken. Om te beginnen moet je op de hoogte blijven van nieuwe firmware-updates. Zoek op de website van

paraten vergelijkt. Misschien kies je beter een apparaat met minder features waarover je meer controle hebt dan omgekeerd.

de fabrikant naar pagina’s voor aankondigingen van

In de rest van dit artikel gaan we dieper in op een

nieuwe updates. Controleer die pagina regelmatig of

drietal smarthome-apparaten. We bekijken achtereen-

gebruik een van de vele tools om aanpassingen aan

volgens de Philips Hue starter kit, de Nest Learning

webpagina’s te monitoren. Vaak worden updates ook

Thermostat en een IP-camera van Eminent. We zoeken

aangekondigd op blogs van de ontwikkelaars; via RSS

uit of je zelf je firmwareversies kunt kiezen en of de

of e-mail volg je die op de voet. Soms hebben fabrikan-

fabrikanten je daarvoor voldoende informatie geven.

ten ook nieuwsbrieven waarin de laatste updates wor-

Ook kijken we of er in het verleden problemen zijn

den vermeld. En rond erg populaire apparaten zijn er

geweest met bepaalde updates en hoe de fabrikanten

verschillende communities ontstaan. Fora of blogs van

daarop hebben gereageerd.

actieve communities zijn prima nieuwsbronnen voor de laatste updates. Bovendien vind je er meestal ook

Philips Hue

feedback van andere gebruikers. Zo weet je meteen of

Het Hue-ecosysteem van Philips is erg populair om

de update de moeite waard is of niet.

de verlichting in je woning te automatiseren. Je kunt

Release notes

alle lichtpunten bedienen via je smartphone – ook als je niet thuis bent, lichtpunten automatisch in- en

Heb je een nieuwe firmware-update gevonden? Dan is

uitschakelen op bepaalde tijdstippen, kleureffecten

het tijd om uit te zoeken welke veranderingen die be-

toepassen enzovoort. Erg leuk allemaal, maar hoe

vat. Begin met de officiële informatie: de release notes

toegankelijk zijn de firmware-updates? Dat lijkt op

of changelog op de website van de fabrikant. Helaas is

het eerste zicht erg tegen te vallen. We gaan aan de

de informatie daarin soms wat karig. Met een vermel-

slag met een Hue starter kit. Na het aansluiten van de

ding zoals ‘Bug fixes and stability improvements’ weet

bridge – de centrale component die alle lichtpunten

je niet of die vervelende bug waarvan jij last hebt, ook

aanstuurt – downloaden we de Hue-app. Die helpt je

daadwerkelijk is verdwenen. Is de update al een tijdje

stap voor stap bij het instellen van de Hue-apparatuur.

uit, dan vind je allicht meer informatie op de commu-

Meteen krijgen we de melding dat er een update be-

nity-websites. Het is in elk geval geen slecht idee om bij elke nieuwe firmware-update even af te wachten. Laat andere gebruikers de update maar testen: zo weet jij nadien beter waaraan je begint! Bugs, ongewenste nieuwe features of verwijderde features in een

Philips’ Hue

update komen pas aan het licht wanneer power-users

is eenvoudig

de update testen. Misschien vind je het wel spannend

te installeren,

om proefkonijn te spelen. Maar wil je echt dat jouw

maar kun je de

thermostaat of IP-camera onverwachte problemen

firmware ook

vertoont na een splinternieuwe update? Heb je diverse

gemakkelijk

identieke apparaten, zoals IP-camera’s? Dan zou je één

beheren?

camera kunnen updaten en bijvoorbeeld een week testen alvorens de rest te doen.

Aan de slag Om een update te installeren heb je een firmwareimage nodig. Idealiter biedt de fabrikant een downloadpagina aan met beschikbare images. Die zou elke firmware-update moeten bevatten en niet alleen maar de laatste versie. Op die manier kun je de firmware upgraden of downgraden zoals je zelf wilt. Helaas zijn niet alle fabrikanten even flexibel op dat vlak. Ben je van plan een smarthome-apparaat aan te schaffen? Controleer dan op voorhand of je gemakkelijk specifieke firmware-updates kunt downloaden of niet. Houd dit ook in het achterhoofd wanneer je verschillende ap-

42

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_040-045_Workshop - Update je smarthome-apparatuur (TS).indd 42

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:09

WORKSHOP Smarthome-spullen updaten

De Hue-app dwingt ons een

1 december 2015. Na de installatie daarvan werkten

firmware-update

lampen van sommige andere fabrikanten niet meer

te installeren

samen met de Hue-bridge. Hoewel Hue is gebaseerd

voordat we

op een open standaard (Zigbee Light Link), vond Philips

verder mogen.

het blijkbaar niet meer nodig om elke Zigbee-lamp te ondersteunen. Hun argument was dat ze onmogelijk alle third-party producten kunnen testen en dus ook niet kunnen garanderen dat die probleemloos werken. Na de update ondersteunde de bridge enkel nog de eigen Hue-producten of door hen gecertificeerde Friends of Hue-producten. Dat is natuurlijk erg lastig voor gebruikers die de vermeende incompatibele lampen al jaren tot volle tevredenheid gebruikten. Maar het ergste van alles is het feit dat die wijziging nergens vermeld staat in de release notes. Zelfs al

De update

hadden de gebruikers de release notes gecontroleerd,

van 1 december

dan nog wisten ze niet wat hen te wachten stond!

2015 schakelde

Je begrijpt dan ook dat Philips erg veel kritiek heeft

compatibiliteit

gekregen op die aanpassing. Drie weken later brach-

met third-party

ten ze een update uit, waarbij die laatste aanpassing

lampen uit, hoe-

ongedaan werd gemaakt. Philips’ officiële statement

wel dit nergens

over dit incident vind je op www.tiny.cc/huefu. Dit

in de release

schikbaar is. Helaas kunnen

illustreert weer prima waarom je als bewuste consu-

notes stond

we niets anders doen dan

ment de volledige controle moet hebben over jouw

vermeld. Op 21

op de Update-knop klikken.

apparaten. Gebruikers met third-party lampen die de

december werd

De app weigert gewoon de

update installeerden, zaten immers drie weken met

die wijziging

setupprocedure te voltooien.

onbruikbare lampen!

teruggedraaid.

We worden dus gedwongen om een update te installeren De app toont

waarover we niets weten. Welke versie draait de bridge

je de huidige

momenteel? Welke update is er beschikbaar? Welke

firmwarever-

veranderingen bevat die update? We hebben absoluut

sies van alle

geen idee.

Hue-apparaten. dates.

Na deze ietwat onprettige start gaan we op verkenning in de app. Onder Settings / About krijg je een overzicht van de firmwareversies van al jouw Hue-apparaten. Niet alleen de bridge heeft immers firmware aan boord, maar ook de lampen. De bridge vind je boven aan de lijst, onder de naam Philips Hue. Tijdens onze test bleek die over firmwareversie 01033370 te beschikken, volgens www.tiny.cc/huern de laatste versie. De app biedt je echter geen mogelijkheid om specifieke firmware-updates te installeren. Je kunt slechts controleren of er een nieuwe versie is en die dan installeren. Pluspunt is wel dat de updates niet

API

automatisch worden geïnstalleerd. Je moet in de app

Helaas blijkt er geen methode te bestaan om een ou-

nog steeds zelf de opdracht geven om een update te

dere firmwareversie te installeren op de bridge. Ook in

installeren.

de uitgebreide API – voor ontwikkelaars van third-party

Updates kiezen?

Hue-apps – is dit niet mogelijk. Voor Hue-gebruikers hebben we dan ook maar één suggestie: instal-

In het verleden bleken updates van de Hue-bridge

leer nooit meteen de laatste nieuwe firmware! Lees

voor sommige gebruikers problematisch te zijn. Het

aandachtig de release notes, wacht minstens enkele

meest sprekende voorbeeld is update 01029624 van

dagen af en lees wat andere gebruikers van de update

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_040-045_Workshop - Update je smarthome-apparatuur (TS).indd 43

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

43

02-09-16 13:09

WORKSHOP Smarthome-spullen updaten

vinden. Installeer de update alleen als je er zeker van

worden aangestuurd en de gebruikers werden wakker

bent dat die geen ongewenste neveneffecten heeft én

in een koud huis. Het was ook niet zo eenvoudig om

als je de nieuwe features ook écht nodig hebt.

de thermostaat weer aan de praat te krijgen. Een niet-

Nest

functionerende Philips Hue-lamp klinkt al vervelend, maar die kun je tenminste snel vervangen door een

De Nest Learning Thermostat lijkt een aantrekkelijke

oud peertje. Een defecte thermostaat in hartje winter

upgrade voor je oude thermostaat. De Nest Thermo-

is daarentegen heel wat lastiger!

stat leert na verloop van tijd wanneer je afwezig bent en programmeert je verwarming aan de hand daar-

Problemen

van. Mocht je toch eens onverwacht vroeger thuisko-

En dit is niet het enige incident: firmware-updates

men, dan zet je de verwarming op voorhand al wat

bleken meer dan eens de functionaliteit in de war

hoger via je smartphone. Dat klinkt allemaal wel leuk,

te gooien. Het forum van de Nest Community stond

maar is het ook betrouwbaar? Een korte zoektocht op

bol van soortgelijke klachten. Intussen heeft Nest

internet levert enkele minder prettige verhalen op. Zo

besloten om in het najaar een nieuwe community-

bleek na de firmwareversie 5.1.3 van eind 2015 bij ver-

website te lanceren. Jammer genoeg hebben ze eind

schillende gebruikers de batterij van de thermostaat

juni de oude website gewoon uit de lucht gehaald.

erg snel leeg te lopen. Het gevolg? De thermostaat

Sterker nog: de oude forumberichten werden bewust

viel onverwacht uit, de verwarming kon niet meer

verwijderd. In hun eigen worden: “The current Nest Community will become unavailable as of June 27, 2016. Posts created before that time will be deleted. However, we’ll be working with select members of the Nest Community to help provide content for the new community launch.” Het lijkt erop dat slechts een

Ook bij Nests slimme thermo-

klein deel van de oude inhoud wordt overgezet naar

staat verlopen

het nieuwe forum. Een doofpotoperatie voor de ne-

updates niet

gatieve berichtgeving uit het verleden? Zo zie je maar

altijd probleem-

dat een officieel forum van de fabrikant zelf nooit

loos.

echt onafhankelijk is!

Geen controle

Oude klachten over

Qua firmware-updates sta je als power-user van

problemen met

Nest-apparaten redelijk machteloos. De release

de Nest-thermo-

notes lees je na op www.tiny.cc/nestuph. Je vindt

staat zijn plots

hier vooral niet nader gespecificeerde ‘Bugfixes en

verdwenen ...

prestatieverbeteringen’, naast een opsomming van nieuwe features. En terwijl je bij de Hue nog zelf kiest wanneer je een firmware-update installeert, doet Nest dat voor jou. De updates worden gefaseerd uitgerold over de hele wereld. Je krijgt pas nadien een melding dat de update is geïnstalleerd. Veilig afwachten (zoals bij de Philips Hue) is dus geen optie. Mochten er problemen optreden met een update, dan is het natuurlijk al te laat. Downgraden is niet meer mogelijk en je kunt alleen maar hopen dat Nest het probleem zo snel mogelijk oplost! De conclusie is pijnlijk eenvoudig: als gebruiker van de Nest Thermostat heb je absoluut geen controle meer over je thermo-

44

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_040-045_Workshop - Update je smarthome-apparatuur (TS).indd 44

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:09

WORKSHOP Smarthome-spullen updaten

staat. Je weet niet wanneer er updates komen. Je hebt geen garantie dat de thermostaat nadien nog correct functioneert. En mocht er een probleem zijn, dan kun je zelf niets doen om dat op te lossen. Voor een tablet of een smartwatch is dat gewoon vervelend, want die apparaten kun je wel even missen. Maar met een defecte thermostaat word je letterlijk en figuurlijk in de kou gezet! Het is eigenlijk onaanvaardbaar dat je als consument zo weinig controle krijgt over dergelijke cruciale apparaten in je huis. Waarom geeft Nest

Stappen

je niet gewoon de mogelijkheid om een oudere firm-

Op het hoofdscherm zie je over welk model en welke

download je ook

wareversie te installeren? Dat geeft hun meer tijd om

firmwareversie je beschikt. In ons voorbeeld is dat een

oudere firmwa-

vervelende bugs op te lossen en geeft jou een snelle

EM6275-camera met firmwareversie v030707. Met die

reversies.

oplossing in de tussentijd.

kennis in het achterhoofd zoeken we op Eminents web-

IP-camera’s

Bij Foscam

site naar updates. De productpagina voor de EM6275 bevat een downloadlink voor firmwareversie v030708.

Zowel de Philips Hue- als de Nest-apparaten geven

De tooltip bij het ?-icoontje toont je de beknopte release

je weinig controle over firmware-updates. Gelukkig

notes. De download is een zip-bestand met daarin de

kan het ook anders, zoals verschillende fabrikanten

installatie-instructies en een .cfg- en een .f-bestand.

van IP-camera’s bewijzen. Zowel bij D-Link, Emi-

Je moet beide bestanden één voor één uploaden via

nent als Foscam krijg je geen automatische updates

Admin / Upgrade in de webinterface van de IP-camera.

opgedrongen. Op hun websites vind je een duidelijk

Oudere versies vind je helaas niet terug via Eminents

overzicht van beschikbare firmwareversies voor elk

website. Het is misschien geen slecht idee om zelf een

model IP-camera. Ook oudere versies zijn soms nog te

kopie te bewaren van elke driverupdate die je down-

downloaden. De release notes maken meteen duidelijk

loadt. Mocht je ontevreden zijn met de laatste update,

waarom je zou moeten upgraden. Zint de upgrade je

dan kun je eventueel terugkeren naar de vorige versie.

toch niet? Dan kun je in de meeste gevallen probleem-

Wil je steeds op de hoogte blijven van nieuwe firmware-

loos een oudere versie flashen. Maar let op: lees altijd

updates? Vergeet dan niet je camera te registeren bij

zeer aandachtig de installatie-instructies. Soms is het

Eminent en je aan te melden voor de nieuwsbrief.

bijvoorbeeld niet mogelijk om van een erg oude versie

Voor Foscam-camera’s kun je ook oudere firmwa-

meteen naar de laatste versie te updaten. Je moet dan

reversies downloaden. De release notes vind je in het

eerst updaten naar een tussenliggende versie. Meer

zip-bestand. Downgraden naar een oudere versie is

Firmware-

controle over updates is natuurlijk leuk, maar de kans

niet mogelijk, maar je hoeft dus niet per se naar de

updates bij een

is dan wel groter dat je iets fout doet! We kijken even

nieuwste versie te upgraden. Bij D-Link daarentegen

Eminent-IP-

in detail naar de update-procedure van een Eminent-

vind je alleen de laatste versie op de website, maar de

camera.

IP-camera.

release notes zijn wel érg gedetaileerd.

Goed opletten We sluiten dit artikel af met slechts één tip: let goed op welke smarthome-apparaten je in huis haalt! De fabrikanten proberen die apparaten zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken. Dat gaat ten koste van de flexibiliteit die jij als gebruiker verwacht. Bij IP-camera’s is het firmwarebeheer nog redelijk toegankelijk. Bij de Philips Hue kies je enkel of en wanneer je wilt updaten naar de laatste versie. Informeer je goed over mogelijke problemen voordat je dit doet! De Nest Learning Thermostaat is volgens ons het toonbeeld van hoe het niet moet. Updates worden zonder enige waarschuwing geïnstalleerd, of je dit nu wilt of niet. Veel gebruikers werden daardoor onverwacht met problemen geconfronteerd. Zoek je een betrouwbare thermostaat, dan laat je de Nest dus beter links liggen!

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_040-045_Workshop - Update je smarthome-apparatuur (TS).indd 45

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

45

02-09-16 13:09

WORKSHOP DD-WRT: VPN via router

DD-WRT

Een VPN opzetten via je router met DD-WRT, deel 1 Als je huidige router niet de gewenste mogelijkheden biedt, is er vaak nog een uitweg in de vorm van DD-WRT. Deze alternatieve firmware is voor honderden bekende routers geschikt. We duiken in de mogelijkheden en zorgen dat alle apparaten thuis via VPN online gaan. G E R TJ A N G R O E N

I

n een doorsnee huishouden wordt de router in de meterkast weggestopt en nooit meer bekeken. Het apparaat doet zijn werk. Wie er wat meer mee wil

doen, loopt soms tegen beperkingen aan. Soms kun je dat op een andere manier opvangen, maar voor de netwerkconfiguratie en beveiligingsopties ben je toch afhankelijk van je router. En het is wel superhandig als je via je router een VPN-server kunt activeren. Wie meer mogelijkheden wil en tegelijkertijd een betere bescherming, is met opensource firmware meestal beter af. Het komt vaak ook de prestaties ten goede.

46

Boven de

Opensource routerfirmware

als een Linux-distributie speciaal voor routers met een

firmware van

Wie opensource firmware op zijn router wil installeren,

eigen ‘package manager’ voor de gewenste uitbrei-

Linksys, onder

kan daarvoor – afhankelijk van merk en type router –

dingen. De installatie is uitdagender, maar je hebt wel

DD-WRT op de-

vaak uit meerdere opties kiezen. De bekendste zijn DD-

nog meer vrijheid. Met DD-WRT en OpenWrt houdt

zelfde router.

WRT en OpenWrt. Ze doen qua naamgeving denken

het nog niet op: ook bijvoorbeeld Tomato is geliefd als

aan de iconische WRT54G van Linksys. Dat is niet voor

opensource firmware voor (op Broadcom gebaseerde)

niets: de bewuste router heeft aan de basis gestaan

routers, al is het aantal routers dat hier geschikt voor

voor de ontwikkeling van zowel DD-WRT als OpenWrt.

is wel een stuk kleiner. En vanwege het opensource

Wat zijn de verschillen? DD-WRT lijkt nog het meest

karakter van DD-WRT bestaan er verschillende ‘builds’

op ‘echte’ firmware en wordt ook door verschillende

van gebruikers als Kong, Fractal en Eko. Daarmee kun

bestaande router-fabrikanten gebruikt, in de oorspron-

je soms al eerder over nieuwere opties beschikken.

kelijke vorm of als basis voor de eigen firmware. Open-

Kong heeft bovendien builds uitgebracht voor recente

Wrt kiest een andere benadering: je kunt het meer zien

populaire routers.

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_046-050_Workshop - VPN in je router bouwen (JP).indd 46

WWW.PCMWEB.NL

06-09-16 10:27

WORKSHOP DD-WRT: VPN via router

Wij instal-

Voorkeur DD-WRT

op die pagina ook een verwijzing naar de Supported

Hoewel je vaak meerdere opties hebt, gaat onze voor-

Devices List in de wiki van DD-WRT. Dat is, samen

keur uit naar DD-WRT. Het biedt ‘out of the box’ alle

met het gebruikersforum, een veel beter startpunt:

denkbare mogelijkheden en de installatie is meestal

hier kun je per merk en type router nagaan of er

eenvoudig. Voor dit artikel gebruiken we de in 2014

ondersteuning voor is. Probeer zo veel mogelijk

geïntroduceerde Linksys WRT1900AC. Afhankelijk van

informatie specifiek voor jouw router te achterha-

de router waar je DD-WRT op installeert, voegt de firm-

len, bijvoorbeeld of een reset is vereist en wat de

ware erg veel mogelijkheden toe. Een goedkope router

procedure daarvoor is. Het is helaas wel een beetje

met lastige of beperkte configuratieschermen krijgt zo

een doolhof, zeker als je recente informatie zoekt en

een heel nieuwe dimensie. Omdat veel mensen deze

de juiste downloadbare bestanden of eventueel spe-

opensource firmware gebruiken, is het bovendien

cifieke builds. Een zoekopdracht via Google is vaak

eenvoudig om tips vanaf bijvoorbeeld internet toe te

een goede hulp!

passen. Er zijn erg veel instructies voor te vinden, ook

leerden DD-WRT

als het gaat om bijvoorbeeld het instellen van VPN. Het

op de Linksys

lost ook het probleem op dat fabrikanten vaak traag

WRT1900AC.

zijn met officiële firmware-updates. De WRT1900AC

Alternatieven

kreeg bijvoorbeeld zijn laatste update van Linksys

Is jouw router niet geschikt voor DD-WRT, maar wil je wel profiteren van

meer dan een jaar geleden, terwijl de DD-WRT-commu-

alle mogelijkheden, dan zijn er diverse routers die zeer geschikt zijn als

nity regelmatig met updates komt.

vervanger van je huidige. De opvolger van de door ons gebruikte router,

Is jouw router geschikt voor DD-WRT?

de WRT1900ACS, geeft je nog meer prestatie, maar is wel prijzig (229 euro). Er zijn goede alternatieven, ook voor een kleiner budget. Een

DD-WRT is geschikt voor talloze routers met uiteen-

mooi voorbeeld is de NETGEAR Nighthawk R7000 (ongeveer 150). De

lopende chips (onder meer Broadcom, Atheros en

door Kong gemaakte build van DD-WRT werkt er erg goed op. Voor een

Ralink). Alleen al van Linksys worden meer dan hon-

kleiner budget kun je denken aan de TP-Link Archer C7 V2 (ongeveer 100

derd modellen ondersteund. Ook talloze modellen van

euro). Die laatste wordt ook door Ziggo onder eigen merk aan klanten

andere merken zijn geschikt voor DD-WRT. Let erop

verkocht als ‘extra wifi-punt’ voor 59 euro. Die kun je, net als het origi-

dat voor een bepaalde router meerdere hardware-

neel, ook flashen met DD-WRT.

versies (revisies) kunnen bestaan. Dat vind je onderop de router op een sticker. Staat er niets bij, dan heb je waarschijnlijk versie 1. Oudere routers met weinig

Onder meer via de Router

flashgeheugen (bijvoorbeeld 2 MB) worden soms wel

Eenvoudige installatie

ondersteund, maar alleen voor een micro-versie met

Het installatiegemak loopt een beetje uiteen per

minder functionaliteit. Wil je alle functies gebruiken

router. Op de WRT1900AC is het in ieder geval erg

onderdeel Con-

dan is 8 MB nodig.

eenvoudig. Het is wel belangrijk dat je de juiste versie

nectiviteit van

Via het

Database kun

Op de website van DD-WRT (www.dd-wrt.com)

van DD-WRT voor jouw router downloadt en het juiste

het configura-

je nagaan of je

kun je opzoeken of jouw router wordt ondersteund.

bestand gebruikt. Om de fabrieksfirmware te vervan-

tiemenu kunnen

router geschikt

Een startpunt is de Router Database die helaas

gen door DD-WRT heb je het bestand met de naam

we de firmware

is voor DD-WRT.

gedateerd is en ook niet compleet. Gelukkig vind je

‘factory-to-dd-wrt’ nodig. Dit kun je op je router zetten

laden.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_046-050_Workshop - VPN in je router bouwen (JP).indd 47

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

47

02-09-16 14:01

WORKSHOP DD-WRT: VPN via router

door in te loggen via de browser. We verbinden daar-

doet. Dat geldt zeker voor de uitgebreidere instellingen

voor een laptop via een ethernetkabel met één van de

die verscholen gaan achter een vinkje Advanced Set-

vier LAN-poorten op de router. Daarna gaan we met

tings. De standaardwaarden zijn meestal prima, maar

een browser naar het gateway-adres van de router (bij-

enkele basisinstellingen zul je zeker moeten maken.

voorbeeld 192.168.1.1). Bij onze WRT1900AC gaan we

Onder Administration kun je je gebruikersnaam en

naar Connectiviteit om de firmware (factory-to-ddwrt.

het wachtwoord voor de router aanpassen. Eventueel

img) te installeren. Daarna zal de router opnieuw op-

kun je hier ook de taal op Nederlands zetten, al geven

starten. Terug naar de officiële firmware kan overigens

we gezien de materie vaak de voorkeur aan Engels.

nistratieve taken

op dezelfde manier door de originele firmware via

Handig voor experimenteren is dat je hier een back-up

kun je naar het

DD-WRT via deze weg in te laden.

van de configuratie kunt maken en bewaren op je pc.

onderdeel Ad-

Ook vind je een optie om de firmware bij te werken.

ministration.

Zodra de router is opgestart, kunnen we DD-WRT

Voor admi-

openen door met de browser naar 192.168.1.1 te gaan (de standaard IP-reeks van DD-WRT) en in te loggen met de standaardgegevens: gebruikersnaam root en wachtwoord admin. Als DD-WRT eenmaal draait, kun je toekomstige updates installeren via een .bin-bestand, zelfs met behoud van de instellingen.

DD-WRT verkennen Het gebruik van DD-WRT is wellicht even wennen, zeker als je in de originele firmware al een beetje je weg had gevonden. Bovendien moet je opnieuw beginnen: de originele instellingen ben je kwijt. De instellingen zijn via tabbladen onderverdeeld in Setup, Wireless, Services, Security, Access ResHet eerste

trictions, NAT/QoS, Administration en Status.

inlogscherm en

Deze onderdelen zijn zelf ook weer onderverdeeld in

de overzichts-

andere tabbladen. Er zijn erg veel instellingen waar

pagina van

je je doorgaans niet druk over hoeft te maken en die

DD-WRT.

je beter niet kunt aanpassen als je niet weet wat je

Basisinstellingen

Onder het

Onder het tabje Setup kun je instellen hoe het ap-

tabblad Setup

paraat verbinding met internet moet maken, welke

vind je uitgebrei-

IP-reeks moet worden gebruikt en wat de instellingen

de instellingen

voor de DHCP-server zijn. Verder kun je IPv6 active-

voor je netwerk.

ren of een DDNS-provider instellen. Standaard is het wifi-netwerk wel actief, met DD-WRT als SSID, maar onbeveiligd. Ga onder het tabje Wireless naar Basic Settings om de naam (SSID) van je wifi-netwerk in te stellen, zowel voor het 2,4 als 5 GHz-netwerk. Via Wireless Security kun je de gewenste beveiliging (wachtwoord) instellen, waarbij WPA (of WPA2) personal het meest gebruikt zijn. Alle apparaten op het wifi-netwerk moeten de gekozen beveiligingsmethode uiteraard ondersteunen. Het is handig de oude instellingen van je netwerk en wifi over te nemen, zodat apparaten niet opnieuw ingesteld hoeven te worden.

48

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_046-050_Workshop - VPN in je router bouwen (JP).indd 48

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 14:01

WORKSHOP DD-WRT: VPN via router

Aan de slag: Gastnetwerk Gastnetwerk creëren

Voeg nu ath0.1 toe aan de zojuist aangemaakte bridge (br1) en klik op Apply Settings. Doe hetzelfde voor ath1.1. Het kan even duren voordat de aanpassingen in de tabel zijn bijgewerkt. Het gastnetwerk heeft ook een DHCP-server nodig. Blader daarvoor naar onderen

Het leukste zijn de vele extra’s die je kunt gebruiken

en klik twee keer op Add bij Multiple DHCP Server.

binnen DD-WRT. Het is iets meer werk dan je mis-

Nu kun je de DHCP-server aanzetten voor zowel ath0.1

schien gewend bent, en je moet vaak op meerdere

als ath1.1. Klik dan weer op Apply Settings. Zodra dit

plaatsen enkele instellingen wijzigen, maar je hebt

is verwerkt, zie je de IP-reeks erbij staan.

daarbij wel alle vrijheid. Neem bijvoorbeeld het opzet-

Eventueel kun je het privénetwerk een hogere

ten van een wifi-gastnetwerk voor bezoekers. Daarvoor

prioriteit geven dan het gastnetwerk. Daarvoor ga

ga je naar Wireless en vervolgens Basic Settings. Hier

je naar het onderdeel NAT/QoS en vervolgens QoS.

zie je de beschikbare banden (veelal 2,4 en 5 GHz)

Voeg onder Netmask Priority de IP-reeksen toe

met hun naam. In onze situatie heten ze ath0 en ath1,

van je privénetwerk (192.168.1.1/24) en gastnetwerk

maar dit kan ook bijvoorbeeld wl0 en wl1 zijn. Voor

(192.168.2.1/24). Kies voor je privénetwerk bij Priority

iedere band kun je één of meerdere zogenaamde

voor Premium, voor het gastnetwerk kies je Bulk. In

virtual interfaces maken met de optie Add. Geef ze

dit onderdeel kun je ook een hogere of lagere prioriteit

een eigen SSID (bijvoorbeeld Gastnetwerk) en doe dat

geven aan bijvoorbeeld applicaties als Skype of Xbox

(desgewenst) voor beide banden. De virtuele interfaces

Live of specifieke apparaten via het MAC-adres.

heten dan bijvoorbeeld ath0.1 en ath1.1. Klik onderaan Je kunt een

op de pagina op Save. Wil je een wachtwoord voor het

apart wifi-

gastnetwerk instellen, dan kun je dat doen onder Wire-

netwerk voor

less Security. In de standaardinstelling (Disabled) is

gasten opzetten.

het netwerk zonder wachtwoord open voor gasten.

Aan de slag: VPN instellen Router koppelen aan betaalde VPN-dienst Een mooie toepassing van DD-WRT is het gebruik van je router als VPN-server. Lang niet alle routers ondersteunen dit standaard. DD-WRT kan de redding zijn. Maar let er wel op dat het versleutelen van het VPNverkeer vooral voor wat oudere routers een pittige taak is. In dit voorbeeld gaan we de router koppelen aan een betaalde VPN-dienst. Het doel is dat iedereen die vanaf het thuiswerk online gaat, dit automatisch

DD-WRT

via de VPN-dienst doet, zonder software of apps te

biedt een brede

hoeven installeren. Deze beveiligde verbinding geldt

ondersteuning

dan ook voor bijvoorbeeld je smart-tv, mediaspelers en

voor het gebruik

spelcomputers, die handmatig vaak maar lastig (of he-

van VPN.

Gastnetwerk isoleren Het is verstandig het gastnetwerk nu te ‘isoleren’ van de rest van het netwerk. Dat doen we door het een eigen IP-reeks te geven. Ga hiervoor naar Setup en vervolgens Networking. Onder Bridging zie je in de tabel Current Briding Table dat alle netwerken onder dezelfde bridge (br0) zijn vermeld. Kies onder Create Bridge voor Add en geef het een naam (bijvoorbeeld br1) en klik op Apply Settings. Nu kunnen we een IP-adres invoeren, afwijkend van het huidige. Kies bijvoorbeeld 192.168.2.1 in plaats van 192.168.1.1. Voer als subnetmask 255.255.255.0 in. Klik daarna op Apply Settings. Klik onder Assign to Bridge op Add.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_046-050_Workshop - VPN in je router bouwen (JP).indd 49

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

49

02-09-16 14:01

WORKSHOP DD-WRT: VPN via router

lemaal niet) zijn in te stellen voor VPN-verbindingen. Er is nog een bijkomend voordeel van VPN via je router.

Pas op met diensten als Netflix

Bij iedere VPN-dienst mag je met een beperkt aantal

Het is niet altijd handig als alle verbindingen via een VPN lopen. Vooral

clients verbinden, maar omdat alle toestellen vanuit

Netflix geeft problemen: het bedrijf blokkeert het streamen via veel

jouw huis verbinding maken via één apparaat – je

bekende VPN-providers. Met DD-WRT is dat wel op te lossen door

router – ziet de VPN-dienst dat als één client.

uitzonderingsregels in te stellen. Zo’n uitzondering zou je bijvoorbeeld

Bij sommige standaard firmware is een VPN-server

kunnen instellen voor de IP-adressen die Netflix gebruikt, maar dat zijn

ingebouwd, zodat je van buitenaf een veilige verbin-

er erg veel en ze zijn lastig allemaal te achterhalen. Een alternatief is

ding met je thuisnetwerk kunt maken. Maar wil je dat

het maken van uitzonderingen voor de IP-adressen van apparaten op

de router zélf verbinding maakt met een VPN-server

je lokale netwerk waarmee je Netflix wilt bekijken. Nadeel is dat je die

of -dienst, dan is echter een VPN-client nodig. DD-

apparaten dan wel een vast IP-adres moet geven.

WRT biedt zowel een VPN-server als -client voor twee belangrijke protocollen: OpenVPN én PPTP. Over het algemeen zal OpenVPN de voorkeur krijgen: het biedt een hogere snelheid en is veiliger.

Bekende providers Een VPN-provider kun je gebruiken via software of

Netflix

apps, maar het is een stuk handiger om het via DD-WRT

accepteert

te activeren. Niet alle VPN-providers ondersteunen

het streamen

dit. Enkele bekende aanbieders die dat wel doen zijn

via een VPN

IPVanish, Private Internet Access (PIA) en SaferVPN.

meestal niet.

Deze providers hebben veel servers wereldwijd waar je op kunt inloggen, ook in Nederland. Bovendien geven ze op hun website een uitgebreide beschrijving voor het

dingen in te vullen: je gebruikersnaam, wachtwoord en

activeren van de VPN-dienst in DD-WRT. Het is wel vaak

de gewenste serverlocatie (bijvoorbeeld nl1.safervpn.

een lange lijst met handelingen die je via de configura-

com voor Nederland). Daarna ga je in DD-WRT naar

tieschermen van DD-WRT moet uitvoeren. In deel 2 in

Administration en vervolgens Command. Plak hier

PCM 11 gaan we verder over die complexe handmatige

de inhoud van het configuratiebestand en druk op

VPN-configuratie. SaferVPN maakt het je (als één van de

Save Startup. Ga vervolgens naar Administration

beeld www.

weinige VPN-providers) een stuk gemakkelijker: je kunt

en daarna Management en kies Reboot Router. Na

whatismyip.

een configuratiebestand downloaden waarin je slechts

enkele minuten is de router opnieuw opgestart en is de

com kun je zien

een paar details hoeft aan te passen, zoals je gebrui-

configuratie actief. Op bijvoorbeeld www.whatismyip.

dat je nu met

kersnaam, wachtwoord en de gewenste serverlocatie.

com kun je aan het IP-adres zien dat je nu via een VPN

elk apparaat via

Je kunt de dienst gratis uitproberen om te zien hoe het

bent verbonden. Bij deze methode wordt een opstart-

een VPN bent

werkt en of het iets voor je is. Na registratie met een e-

script gebruikt om VPN te activeren. Dat maakt helaas

verbonden.

mailadres en wachtwoord kun je meteen aan de slag en

handmatige aanpassingen wel weer lastiger

heb je 24 uur lang gratis toegang.

en je hebt minder zicht op wat er gebeurt.

Op bijvoor-

Configuratie De instructies voor de configuratie van SaferVPN in DDWRT kun je vinden op www.safervpn.com/support. Kies daar onder het kopje Manual Setup voor Routers. In de eerste stap ga je de DNS-server wijzigen. Ook bij andere VPN-providers is dat vaak de eerste stap. Je kunt namelijk niet gewoon de DNS-server van je provider gebruiken omdat die op vreemde netwerken niet werkt. Een goed alternatief is de DNS-server van Google. Ga voor deze aanpassing naar Setup en vervolgens Basic Setup. Vul in het veld Static DNS 1 het adres 8.8.8.8 in en bij Static DNS 2 het adres 8.8.4.4. In de instructies van SaferVPN staat een link naar een configuratiescript voor OpenVPN. In dat tekstbestand hoef je maar drie

50

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_046-050_Workshop - VPN in je router bouwen (JP).indd 50

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 14:01

WORKSHOP VPN op Android

VPN OP JE ANDROID Beveilig je dataverkeer

Het beveiligen van een mobiel apparaat is net even anders dan dat je de afgelopen twintig jaar bij je pc gewend was. Maar het is wél belangrijk. Vooral op een open besturingssysteem als Android, dat enerzijds bomvol staat met zeer persoonlijke gegevens en anderzijds constant data aan het verzenden en ontvangen is. Wij leggen je uit hoe je deze gegevens op je Android-toestel beschermt. JORIS PETERSE

V

oordat we in deze workshop aan de slag gaan met het beschermen van al het verkeer van je Android-toestel door middel van VPN,

Eerst even

versleutelen we eerst de opslag van je toestel zelf. De

Basisbescherming

de basis van

beveiliging is immers incompleet als je wel het in- en

Vergeet ook niet dat je je toestel moet beveiligen met

de beveiliging

uitgaande verkeer beschermt, maar de gegevens op je

vergrendeling, zodat je gegevens ook beschermd zijn

nalopen …

toestel onbeschermd laat. Wordt je Android-apparaat

als je Android-apparaat aan staat. Dat kan een pincode

dan gestolen, dan kunnen anderen alsnog bij je per-

zijn, een patroon, een wachtwoord of, als je toestel

soonlijke gegevens. Vanaf Android versie 5.0 worden

over een scanner beschikt, een vingerafdruk. Hiervoor

gegevens automatisch versleuteld opgeslagen. Je kunt

kun je ook bij Instellingen / Beveiliging terecht. Bij

dit verifiëren door op je toestel naar Instellingen te

Schermvergrendeling stel je het vervolgens in.

gaan en Beveiliging te kiezen. Bij Encryptie kun je nagaan of de gegevens versleuteld zijn opgeslagen. Is dit

VPN

niet het geval, zet het hier dan aan! Dit proces duurt

Nu we je Android-toestel in de basis hebben beveiligd,

overigens wel een tijdje, dus zorg dat je een lader bij

kunnen we de volgende stap zetten: bescherming van

de hand hebt en er minstens een uur voor uittrekt. De

je dataverkeer met een VPN-verbinding. VPN staat

duur is afhankelijk van de hoeveelheid gegevens en de

voor Virtual Private Network, het bestaat al een tijdje

snelheid van het toestel. Je wordt ook gevraagd een

en werd tot dusver vooral zakelijk ingezet. Zo’n VPN-

wachtwoord of pincode in te voeren, die je nodig hebt

verbinding maakt een versleutelde verbinding met een

wanneer je het toestel opstart. We hoeven niet uit te

server. Vanuit zakelijk oogpunt maakt die server deel

leggen hoe belangrijk het is om deze toegangscode

uit van het bedrijfsnetwerk, zodat je vanuit huis of een

niet te vergeten.

andere werklocatie veilig bij je bestanden kunt komen.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_051-055_Workshop - VPN op Android (JP).indd 51

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

51

06-09-16 10:28

WORKSHOP VPN op Android

De systeembeheerder slaapt er rustig door als bedrijfsgegevens niet onderschept kunnen worden. Maar die

Diefstalbeveiliging

VPN-verbinding wordt ook een steeds belangrijker puz-

Omdat je je Android-apparaat overal mee naartoe neemt, is diefstal een

zelstukje van je persoonlijke databeveiliging.

serieuze bedreiging. Wees daarop voorbereid door Android Apparaatbe-

Zo’n VPN heeft trouwens een bijkomend voordeel: omdat je verkeer via een versleutelde tunnel naar

heer in te stellen of een app als Cerberus te installeren. Hiermee kun je op afstand via een browser je toestel terugvinden of beheren.

de VPN-server wordt omgeleid, lijkt het voor sites en andere webadressen die je bezoekt alsof je je fysiek in het netwerk bevindt. Hierdoor kun je landrestricties omzeilen, bijvoorbeeld als je in het buitenland alsnog graag Uitzending Gemist wilt kijken.

Waarom dataverkeer beveiligen? Na de bedrijfsnoodzaak wordt beveiliging via een VPN-verbinding voor je persoonlijke gegevens dus ook steeds belangrijker. Het gaat dan niet om de toegang tot een beveiligd netwerk, maar om die versleutelde verbinding naar de server zelf. Je Android-toestel is een middelpunt van veel dataverkeer, waaronder zeer persoonlijke gegevens. Denk aan chats, mails, foto’s, je locatie, internetbankieren, contactpersonen, sportprestaties, social media … maar ook inlog- en betaalgegevens, waaronder wachtwoorden en credit-

Via Google Maps zie je precies waar je Android-toestel is.

cardnummers. Deze gegevens zijn meer waard dan ooit. Denk daarbij niet alleen aan criminelen die jouw

Antivirus

gegevens willen bemachtigen om door te verkopen.

We beginnen in deze workshop met de basisbeveiliging van Android,

Geheime diensten hebben ook niets te zoeken in jouw

voordat we overgaan op de beveiliging van dataverkeer via een VPN.

persoonlijke communicatieverkeer. En als je zo nu en

Vaak lees je nieuws over enorme hoeveelheden Android-malware. Je

dan iets downloadt uit illegale bron of streamt vanaf

bent daarom geneigd een anti-

een dubieuze website, dan wil je dus ook het zekere

virus-app op je Android-toestel

voor het onzekere nemen.

te installeren, zoals je dat op je

Het feit dat je je Android-toestel overal mee naartoe

Windows-systeem nodig hebt.

neemt, zorgt ervoor dat die gegevens vaak verstuurd

Echter hebben deze antivirus-

worden over wifi-netwerken die buiten jouw beheer

apps veel beperktere mogelijk-

vallen. Zonder een versleutelde verbinding is je data-

heden, waardoor de effectiviteit

verkeer door anderen af te luisteren. Heb je dus met

te betwijfelen valt. Bovendien

spoed belangrijke bankzaken te doen of wat werkge-

zijn de malware-aanvallen met

relateerde zaken en heb je geen VPN-verbinding bij de

name gericht op landen waar de

hand? Dan ben je veiliger af als je mobiele data (3G of

Play Store niet beschikbaar is.

4G) gebruikt.

De beste manier om je Androidtoestel te beveiligen, is door

Gevaren van wifi-netwerken

enkel uit de Play Store te down-

Draadloze netwerken zijn niet ontwikkeld met veel oog

loaden en kritisch te zijn naar

voor beveiliging. Wanneer je verbinding maakt met een

gevraagde permissies van apps.

open netwerk, ligt je dataverkeer open en bloot voor

Belast je systeem niet onnodig

iedereen op dat netwerk. Veel openbare netwerken la-

met een antivirus-app.

ten je inloggen middels een pagina, vooral in hotels zie je dit veel. Het netwerk blijft dan echter onversleuteld

De Play Store staat vol met dubieuze antivirus-apps.

je verkeer behandelen. En op een beveiligd netwerk kunnen anderen met het inlogwachtwoord alsnog toeslaan. Maar ook zonder dat jij het in de gaten hebt,

52

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_051-055_Workshop - VPN op Android (JP).indd 52

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:12

WORKSHOP VPN op Android

en worden data verzonden! Veel beveiligingsbedrijven hebben dit al op ludieke manier aangetoond, door op een terrasje plaats te nemen met een wifi-hotspot (een zogenaamde Pineapple) die de SSID ‘Wifi in de trein’ of ‘BT Openzone’ heeft. Vervolgens zie je hoeveel toestellen er (automatisch) mee verbinden. Diefstal van data van gebruikers die geen VPN gebruiken (vrijwel iedereen dus), is op zo’n manier bijna té makkelijk.

Met een Pine-

kunnen je gegevens buitgemaakt worden. Een netwerk

apple kan jouw

is zo nagemaakt, en wanneer de SSID en het eventu-

netwerkverkeer

ele wachtwoord overeenkomen met het draadloze

zo onderschept

netwerk dat is opgeslagen in je smartphone, tablet of

worden.

laptop, wordt er automatisch verbinding gemaakt …

Wireshark

Instellen

Het is een

Het mag duidelijk zijn: verbind via een VPN-server!

lastig knutsel-

Met krachtige packet sniffers (zoals Kismet of Wireshark) kan een hac-

Voordat we VPN kunnen instellen op Android, moet

werkje om van

ker al het onversleutelde dataverkeer opvangen en vastleggen. Op die

je eerst aanmeldgegevens hebben om verbinding te

je Raspberry Pi

manier komt hij snel te weten naar welke sites je surft en mogelijk zelfs

kunnen leggen met een VPN-server. Het eenvoudigst

een VPN-server

wat je inloggegevens zijn voor bepaalde diensten. Lang nog niet alle

is een abonnement af te sluiten bij een VPN-dienst. Er

te maken.

diensten vereisen namelijk een versleutelde verbinding bij het aanmel-

zijn veel aanbieders, waarvan de meeste de configura-

den. Of een webservice versleutelt bijvoorbeeld wel de aanmeldingspro-

tie op je Android-toestel eenvoudig maken omdat ze

cedure zelf, maar niet wat je verder allemaal naar die service verstuurt

een app aanbieden.

zodat de hacker dat allemaal wel te zien of te lezen krijgt. De kans is

Je kunt er ook voor kiezen om zelf een VPN-server te

overigens reëel dat je e-mailclient je inlognaam en het bijbehorende

maken. Je kunt hiervoor je router gebruiken, maar ook

wachtwoord in leesbare vorm (plain text) over het netwerk verstuurt.

je NAS of zelfs een Raspberry Pi zijn geschikt. Om te lezen hoe je je router als VPN-server inricht met DD-WRT (zie ook pagina 46). Op de site van onze zustertitel Computer!Totaal lees je via www.tiny.cc/vpnr voor meer routers een uitleg. Hoe je je NAS of Raspberry Pi inzet als VPN-router, lees je via respectievelijk www. tiny.cc/vpnn en www.tiny.cc/vpnp. Houd er bij een eigen VPN-server wel rekening mee dat het dataverkeer vanuit je Android-toestel via deze server nu wel versleuteld is, maar vanaf je server naar buiten niet. Gebruikt iemand de VPN-verbinding voor illegale of verdachte zaken, dan springt het IP-adres van je server omhoog als bron. Om vervolgens VPN op je Android-apparaat in te

Netwerkverkeer, maar ook cookies kunnen worden afgekeken met deze gratis tool.

stellen ga je naar Instellingen en kies je je onder Draadloos en netwerken voor Meer / VPN. Hier

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_051-055_Workshop - VPN op Android (JP).indd 53

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

53

02-09-16 13:13

WORKSHOP VPN op Android

verschijnt een overzicht van alle beschikbare VPN-

Enkele voorbeelden

verbindingen. Hoogstwaarschijnlijk is het overzicht

Er zijn talloze VPN-aanbieders. Een kleine greep uit het

leeg, via het plusje rechtsboven kun je handmatig een

enorme aanbod.

VPN-profiel toevoegen. Je vult hierbij de gegevens van je VPN-dienst of eigen server in.

Welke VPN kiezen Wanneer je kiest voor een abonnement bij een VPNdienst, is er een aantal zaken waar je rekening mee moet houden: allereerst de fysieke locatie van de server. Als deze zich in een ander land bevindt, kan het zo zijn dat sommige streaming-diensten niet werken of dat het aanbod van dat land getoond wordt. Ook heb je te maken met eventuele internetfilters die bij wet van kracht zijn in dat land, bijvoorbeeld de blokkade voor torrentsites in het Verenigd Koninkrijk. De meeste aanbieders bieden overigens meerdere VPN-servers in verschillende landen aan, zodat je kunt kiezen waarvandaan je verkeer veilig wordt omgeleid. Bij de keuze is het ook goed om na te gaan wat de snelheden zijn. Een VPN-verbinding is een omleiding, dus de internetsnelheid zal altijd lager zijn. Ga voor jezelf na wat acceptabel is. Sommige VPN-aanbieders hanteren een beperkte bandbreedte per maand of blokkeren bittorrent-verkeer. Een laatste punt waar je naar kunt kijken is of de aanbieder logs bijhoudt van je dataverkeer. Dat kan volgens wetgeving in een land verplicht zijn. Om anonimiteit helemaal te kunnen garanderen gaan sommige aanbieders zo ver om betalingen in bitcoins te accepteren, alhoewel je als gebruiker dan nog wel een wegwerp-mailadres moet aanmaken.

Techniek

Private Internet Access

Goedkoop en

PIA is één van de bekendere diensten die onder

met ad-blocker:

andere geen logs bijhoudt, servers in heel veel landen

Private Internet

heeft, veilig én snel is en die bovendien kinderlijk een-

Access.

Vanuit technisch perspectief werken bijna alle VPN-diensten met

voudig te gebruiken is. Er is gewoon een Android-app

dezelfde VPN-technieken. Het gaat dan om het protocol waarmee de

voor, die onlangs ook nog eens werd uitgebreid met

data versleuteld worden en het systeem waarmee de gegevens over

een ad-blocker. Er zijn servers in 24 landen, waartus-

duurder,

internet verstuurd worden. In de praktijk is de standaard OpenVPN, een

sen je snel wisselt. Voor een jaarabonnement waarbij

maar doet wel

opensource protocol waar verschillende software voor bestaat. Andere

je vijf apparaten mag gebruiken, betaal je 40 dollar, dat

erg zijn best om

populaire protocollen zijn PPTP en IPsec. De eerste is een wat verouderd

is omgerekend 36 euro (dus 3 euro per maand). Het is

jouw anonimiteit

protocol dat niet veel bescherming biedt tegen afluisteren, maar wel

mogelijk om via iDEAL te betalen.

te bewaken.

erg efficiënt werkt en breed ondersteund wordt. De tweede wordt vooral voor bedrijfsnetwerken gebruikt en kan verschillende encryptiesyste-

VyprVPN

men hanteren, zodat de gegevens betrouwbaar worden versleuteld.

Deze VPN van het Zwitserse Golden Frog is vooral erg

Het is minder geschikt voor thuisgebruik. Een aantal providers biedt de

veilig en staat voor anonimiteit. Geen logs, 100% eigen

mogelijkheid aan om het verkeer dubbel te versleutelen. Nu lijkt dat

servers en infrastructuur … iemand moet wel heel veel

niet zo praktisch, maar het is een efficiënte manier om te voorkomen

moeite doen om jou te vinden als je Vypr gebruikt. Bo-

dat firewalls kunnen detecteren dat een VPN-verbinding is opgebouwd.

vendien heeft de dienst een simpele app die je moeite-

Dat is handig als een internetverbinding beperkt wordt door een firewall

loos laat wisselen tussen de servers in meer dan vijftig

of als er reden is om aan te nemen dat het verkeer gefilterd wordt, iets

landen. De dienst is wel een stuk prijziger: je betaalt

dat in sommige landen wordt gebruikt om te voorkomen dat het gehele

6 euro per maand voor maximaal één verbinding. Wil

internet bereikbaar is.

je meer verbindingen of een betere versleuteling, dan

VyprVPN is

betaal je nog meer.

54

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_051-055_Workshop - VPN op Android (JP).indd 54

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:13

WORKSHOP VPN op Android

Tunnelbear Geen zin in extra kosten? Dan kun je Tunnelbear inzetten om sporadisch je internetverkeer te maskeren met een VPN. Bij deze dienst kun je namelijk tot 500 MB per maand gratis gebruiken, met een beperkte bandbreedte. Mits je een bedrijf dat gratis VPN aanbiedt vertrouwt natuurlijk. De betaalde variant kost vijftig dollar per jaar (45 euro per jaar, 3,75 euro per maand) voor vijf apparaten.

Gratis met beperkte bandbreedte.

Zet bij Free-

NordVPN

dome in ieder

Het Britse NordVPN is een goedkope en simpele dienst

geval die app-

die makkelijk te gebruiken is, maar waar je slechts

scanner uit.

twee apparaten tegelijk mee kunt verbinden. De dienst is redelijk snel en je betaalt er slechts 4 euro per

Veel eenvoudiger dan Nor-

maand voor.

tons VPN-dienst

Freedome VPN

krijg je het niet.

De Finse antivirusfabrikant F-Secure biedt ook een VPN-dienst aan, verpakt in een overzichtelijke app met prima snelheden. Bovendien kun je de app kosteloos en zonder registratie vijftien dagen proberen. Handig om snel te installeren voor je vakantie dus. Groot nadeel is echter dat F-Secure de VPN-app misbruikt om je ook overbodige Android-antivirus aan te bieden. Ook is onlangs de prijs verhoogd. Je betaalt 50 euro per jaar (4,17 euro per maand) voor drie apparaten.

Norton WiFi Privacy

ExpressVPN ExpressVPN profileert zichzelf als de ideale VPN om tor-

Ook Norton heeft onlangs begrepen dat het aanbieden

rents mee te downloaden en Popcorn Time te gebrui-

van VPN een serieuze beveiligingsoplossing is voor

ken. Het moederbedrijf is gevestigd op de Britse Maag-

Android-gebruikers. Je kunt deze VPN-dienst een week

deneilanden en valt daarmee buiten de Amerikaanse

gratis uitproberen. Helaas moet je hier wel eerst je be-

en Europese wetgeving. Daardoor slaat de VPN-dienst

taalgegevens voor opgeven en dus op tijd opzeggen als

geen loggegevens op en richt het zich voornamelijk op

je er niet langer dan dat gebruik van wilt maken. Verder

de privacy van zijn gebruikers. De apps van ExpressVPN

is de dienst snel en zeer gebruiksvriendelijk. Natuurlijk

zelf werken met een verificatietoken die je moet kopi-

zijn er linkjes naar de andere Norton-apps, maar daar

eren vanaf de website, in plaats van simpelweg in te

valt mee te leven. Je betaalt 30 dollar per jaar (27 euro

loggen met je gebruikersnaam en wachtwoord. Kosten:

per jaar, 2,42 euro per maand) voor ĂŠĂŠn apparaat.

ca. 88 euro per jaar voor vier apparaten.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_051-055_Workshop - VPN op Android (JP).indd 55

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

55

02-09-16 13:13

GROEPSTEST Videokaarten

WELKE VIDEOKAART WIL JE HEBBEN? Nieuwe generaties videokaarten vergeleken

Het is alweer lang geleden dat PCM videokaarten heeft getest. Nu zowel AMD als NVIDIA binnen enkele maanden nieuwe generaties videokaarten met een nieuw en kleiner procedé heeft uitgebracht, wordt het hoog tijd om alles goed op een rijtje te zetten. In dit artikel beantwoorden we de vraag welke videokaart je voor welk doel wilt hebben.

om games op een hogere resolutie te spelen dan voorheen. Ook de Polaris-kaart is interessant, omdat hij voor een lagere prijs dezelfde prestaties biedt als een aantal erg populaire kaarten. Voordat we naar de prestaties kijken, duiken we

FA R Z I N PA R H A M

I

kort onder de motorkap en nemen n mei introduceerde NVIDIA

Om games op een fatsoenlijke reso-

ris zijn interessant voor liefhebbers

we de nieuwe architectuur van

zijn nieuwe Pascal-generatie

lutie en met behoorlijke beeldkwali-

van games. De hoger gepositioneer-

beide generaties onder de loep.

videokaarten, en kort hierna

teit-instellingen te spelen, is echter

de Pascal-kaarten zijn aanzienlijk

De kaarten zijn namelijk niet alleen

volgde AMD met zijn Polaris-lijn.

nog altijd een losse videokaart

sneller dan de kaarten uit de vorige

sneller, ze beschikken ook over een

Beide nieuwe generaties maken

noodzakelijk. Zowel Pascal als Pola-

generatie en maken het mogelijk

behoorlijk aantal nieuwe features.

stappen qua efficiëntie, voornamelijk door het kleinere procedé waarop de chips zijn gebakken. Dit

65nm

55nm

40nm

28nm

FinFET

2009

2011

2016

is echter niet het enige wat nieuw is: ze hebben ook nieuwe features qua monitoraansluitingen, videocodecs en virtual reality. Tegenwoordig worden mainstreamprocessors uitgerust met een geïntegreerde videochip die prima voldoet voor normaal gebruik.

De stap van 28 naar 14 respectievelijk 16 nm FinFET heeft bijzonder veel tijd gekost.

56

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_056-063_Groepstest - Grafische kaarten (JP).indd 56

2007

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:15

GROEPSTEST Videokaarten

kleurbereik van het scherm – mits dit uiteraard geschikt is voor HDR – veel groter wordt. Dit zorgt voor een sterke verbetering van het contrast en de kleurechtheid, maar de verversingsfrequentie wordt daarbij wel beperkt tot ‘slechts’ 120 Hz.

API’s en encoders Ook ondersteuning voor DirectX 12 is verbeterd ten opzichte van de vorige generaties, althans bij AMD-

DP 1.4

Nieuw procedé

kaarten. DirectX 12 is de meest revolutionaire DirectX-versie die Mi-

Behalve meer snelheid bieden

crosoft in tijden heeft uitgebracht.

de videokaarten van de nieuwe

Het grootste pluspunt ervan is dat

generatie behoorlijk wat nieuwe

het een ‘low-level’ API is, zodat de

features. Sommige van die features

verspilling van rekenkracht sterk

zijn uniek, maar veel ervan komen

wordt teruggebracht. Ondersteu-

in beide kaarten terug. Laten we

ning voor DirectX 12 wordt uitge-

met die laatste groep beginnen.

drukt in ‘feature levels’. Een hoger

Zowel Pascal als Polaris onder-

feature level geeft aan dat een

steunt de gloednieuwe DisplayPort

kaart meer DirectX 12-functionali-

1.4-standaard die het mogelijk

teit aankan. Zowel AMD als NVIDIA

maakt om Ultra HD-resolutie weer

ondersteunt het hoogste feature

Pascal en Polaris zijn belangrijk

gereren. Wat de bedrijven respec-

te geven op een veel hogere verver-

level, 12_1. NVIDIA bood deze

omdat de chips van beide kaarten

tievelijk ‘16 nm’ en ‘14 nm’ noemen

singssnelheid (het aantal nieuwe

ondersteuning al bij zijn vorige

zijn gebakken volgens een nieuw

is niet veel kleiner dan het 20nm-

beelden per seconde) dan tot nu

generatie kaarten, maar AMD bleef

en kleiner productieprocedé.

procedé en heeft als voornaamste

toe mogelijk was. Ter vergelijking:

toen nog steken op 12_0.

Respectievelijk gaat het daarbij

nieuwe feature FinFET (zogenaam-

voorheen was 60 Hz op Ultra HD

Behalve voor gaming kunnen

om 16 en 14 nm. De transistors

de 3D-transistors). Niettemin blijkt

mogelijk, nu is dat maar liefst 240

videokaarten ook worden gebruikt

zijn kleiner en gebruiken daarom

uit de benchmarks dat de gemaakte

Hz. Ook wordt High Dynamic Range

voor het decoderen en encoderen

minder stroom. In de praktijk

stap een aanzienlijk effect heeft.

(HDR) ondersteund, waarmee het

van video. Processors hebben hier

betekent dit dat je op hetzelfde chip-oppervlak (lees: voor dezelfde productieprijs) een veel snellere chip kunt produceren. De laatste verkleining van het procedé heeft veel meer tijd gekost dan eerdere stappen. Ruim vier jaar lang maakte zowel AMD als NVIDIA gebruik van 28nm-transistors, omdat het 20nm-procedé ongeschikt bleek voor toepassingen met een hoog stroomgebruik. Inmiddels is dat laatste veranderd. Bij beide kaarten is de stap vanaf 28 nm minder groot dan de getallen sug-

HDR breidt het kleurbereik van monitoren aanzienlijk uit en maakt het beeld daardoor veel realistischer.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_056-063_Groepstest - Grafische kaarten (JP).indd 57

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

57

02-09-16 13:15

GROEPSTEST Videokaarten

Speciale editie Nieuw is ook dat NVIDIA de refe-

echter gebleken dat de aannames

rentiekaart (nu omgedoopt tot de

hiervoor niet helemaal klopten en

‘Founders Edition’) positioneert

dat de nieuwe kaarten ook na het

als een premiumproduct dat veel

wegwerken van de huidige tekor-

meer moet kosten dan de kaarten

ten duurder zullen zijn.

van partners zoals ASUS en MSI (de zogenaamde custom-kaarten).

Polaris

Een opmerkelijke keuze, aange-

AMD had ten tijde van schrijven

zien een referentiekaart in de

één Polaris-kaart uitgebracht, de

regel minder goed koelt en meer

RX 480. Naast deze kaart komen

geluid maakt. We hanteren in dit

de RX 460 en 470 er nog aan, die

artikel de adviesprijzen die NVIDIA

onder deze kaart worden gepo-

en AMD hebben opgegeven voor

sitioneerd. Een high-endkaart

custom-kaarten. Inmiddels is

zal echter op zich laten wachten.

Volgens NVIDIA wordt met de Pascal-generatie een gigantische stap gezet bij de toepassing van virtual reality.

wat moeite mee, maar voor video-

laas is de kaart met een adviesprijs

kaarten zijn het relatief eenvoudige

van 1200 dollar (inclusief btw ruim

klussen. De fabrikant moet er dan

1300 euro) bijna onbetaalbaar. NVIDIA zet met de Pascal-ge-

wel ondersteuning voor inbouwen, en al heel lang worden video-

neratie stevig in op virtual reality.

kaarten uitgerust met een H.264-

De belangrijkste nieuwe feature,

decoder. Nieuwer is ondersteuning

Simultaneous Multi-Projection

voor H.264-encoding, waarmee

(SMP), is dan ook bedoeld om VR-

bijvoorbeeld game-streams kunnen

prestaties te bevorderen. Dankzij

worden opgenomen. Dit had zowel

SMP kan het beeld in één keer

AMD als NVIDIA al in de vorige

vanuit wel zestien verschillende

kaartengeneratie geïmplementeerd,

gezichtspunten worden berekend

maar bij Pascal en Polaris gaan de

zonder dat de videokaart hiervoor

fabrikanten nog een stapje verder

veel extra rekenwerk hoeft uit te

door HEVC-decoding én -encoding

voeren. Aangezien je bij virtual

te ondersteunen. HEVC (H.265) is de

reality altijd twee beelden nodig

opvolger van H.264 en moet met de

hebt voor de twee ogen, levert dit

helft van de bitrate dezelfde beeld-

nogal wat snelheidswinst op. Niet

kwaliteit kunnen bieden.

alleen virtual reality heeft hier baat

Een schematische weergave van de GP104-chip. De groene stipjes stellen rekeneenheden voor.

bij, maar ook opstellingen met

Test

meerdere monitoren. Het corrige-

We hebben behoorlijk wat games getest met de nieuwe generaties video-

NVIDIA heeft in de Pascal-generatie

ren van de positie van een monitor

kaarten. Vanwege de beperkte hoeveelheid ruimte laten we in de tabel alleen

tot nu toe de GTX 1060-, 1070- en

was voorheen nogal lastig en je

de resultaten van drie games zien, te weten Battlefield 4, DiRT Rally en Tom

1080-kaarten uitgebracht. Al deze

had er drie videokaarten voor no-

Clancy’s The Division. De tests zijn uitgevoerd in Full HD (1920 x 1080 pixels),

videokaarten zijn de gebaseerd op

dig. Met SMP is het nu echter ook

WQHD (2560 x 1440 pixels) en Ultra HD (3840 x 2160 pixels), bij Medium- en

midrange gpu’s, maar desondanks

mogelijk, zonder prestatieverlies.

Ultra-instellingen (die laatste is de hoogst mogelijke).

zijn de GTX 1070 en GTX 1080 snel-

Al met al beweert NVIDIA dat met

Qua genre verschillen de games, maar wat prestaties betreft zijn ze redelijk

ler dan de snelste kaarten van de

SMP en andere VR-verbeteringen

representatief voor de prestaties van deze videokaarten in andere games.

vorige generatie. De high-end gpu

de prestaties van Pascal in VR

Zeker in first person shooters zoals Battlefield 4 is het aan te raden om mini-

kwam begin augustus op de markt,

2,7 keer beter zijn als die van zijn

maal een framerate van ongeveer 60 fps aan te houden. De racegame DiRT

in de vorm van de NVIDIA Titan

voorganger, terwijl de gewone

Rally en de third person shooter The Division zijn ook speelbaar op een lagere

X Pascal. Hij heeft de helft meer

gaming-prestaties ‘slechts’ 1,7 keer

framerate, al lopen ook deze titels veel vloeiender en prettiger op 60 fps.

rekenkernen dan de GTX 1080. He-

zo goed zijn.

Pascal

58

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_056-063_Groepstest - Grafische kaarten (JP).indd 58

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:15

GROEPSTEST Videokaarten

Naar verluidt wacht AMD op de beschikbaarheid van het snellere en zuinigere HBM2-geheugen, waardoor de hoger gepositioneerde videokaarten later op de markt zullen verschijnen. Net zoals de Pascal-generatie zijn ook de Polaris-kaarten op verschillende vlakken aanzienlijk verbeterd. Ook hier is virtual reality één van de belangrijkere aspecten. Allereerst is de Polaris-generatie voorzien van technologie genaamd TrueAudio Next. Dit stelt ontwikkelaars in staat om reflecties en absorptie van geluid te berekenen en een zo realistisch mogelijk geluid te produceren. Dit is bij virtual reality nog veel belangrijker dan het normaal gesproken is.

De AMD RX 480 is een middenklasse-videokaart die bedoeld is om uitstekende prestaties in Full HD en WQHD te leveren.

Snel schakelen Ook heeft AMD de mogelijkheid om te schakelen tussen verschil-

lutie en met lagere beeldkwaliteit

lende rekentaken versneld, in wat

worden gerenderd. Dat resulteert

AMD RX 480

het bedrijf de Quick Response

in prestatiewinst.

De eerste uitgebrachte kaart

de RX 480 met één uitzondering

met de Polaris-architectuur is de

boven de 60 fps komt in Full HD

Queue noemt. Binnen virtual rea-

Tot dusver zijn we ingegaan

lity heeft dit als voordeel dat het

op de architecturen van beide

RX 480. De eerste kaart van een

Medium en Ultra, en WQHD Me-

verschuiven van het beeld gega-

kaartgeneraties. In het resterende

nieuwe generatie is doorgaans

dium. In Battlefield 4 en DiRT Rally

randeerd op tijd plaatsvindt als de

deel van dit artikel bespreken we

sneller dan zijn voorganger,

is het zelfs mogelijk om op Ultra HD

drager van de headset zijn hoofd

de tot nu toe uitgebrachte kaarten

maar opmerkelijk genoeg gaat

Medium te spelen. Dit is dus een

beweegt. Tot slot zorgt een nieuwe

individueel.

dat bij deze kaart niet op. Ster-

uitstekende kaart om te gamen op

feature ervoor dat de delen van

ker nog, hij is een stuk langza-

Full HD en WQHD.

het VR-beeld waarin minder detail

mer dan de high-end gpu van

De adviesprijs van de RX 480 is

zichtbaar is, op een lagere reso-

AMD, de R9 Fury X. De RX 480

230 euro voor het exemplaar met 4

biedt het prestatieniveau van de

GB en 260 euro voor het 8GB-mo-

R9 390/GTX 970, maar dan voor

del. Het prestatieverschil is echter

een lagere prijs. Dit zijn twee

minimaal, waardoor de 4GB-variant

van de populairdere kaarten

een veel betere prijs/kwaliteitver-

van de afgelopen jaren, en ze

houding heeft.

Vega 10

Polaris 10

Polaris 11

bieden precies het minimale

Ten tijde van schrijven had-

prestatieniveau dat je volgens

den we nog geen custom-kaarten

Oculus nodig hebt voor gebruik

getest, maar zoals gewoonlijk bij

van zijn virtual reality-headset.

referentiekoelers is die van de RX

AMD probeert dus een graantje

480 niet stil en zijn de koelpres-

mee te pikken van de hype, door

taties ook niet indrukwekkend.

te stellen dat het virtual reality

Het is daarom aan te raden om te

betaalbaar wil maken.

wachten op de komst van custom-

De RX 480 blijkt in de praktijk inderdaad het prestatieniveau

kaarten, als je een RX 480 wilt aanschaffen.

van een oude GTX 970 te halen. AMD heeft plannen voor grotere en krachtigere gpu’s dan de Polaris 10 (RX 480).

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_056-063_Groepstest - Grafische kaarten (JP).indd 59

In de benchmarks zien we dat

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

59

02-09-16 13:15

GROEPSTEST Videokaarten

NVIDIA GeForce GTX 1060 Spoedig na de introductie van

ten verbazen dat ze ongeveer

de RX 480 kwam NVIDIA met een

vergelijkbaar presteren. De GTX

antwoord, namelijk de GTX 1060.

1060 is eveneens een goede

Deze kaart is gebaseerd op een

videokaart voor WQHD Medium

volledig ingeschakelde GP106-gpu,

en Full HD.

een lagere midrange variant die

De adviesprijs van de GTX

exact half zoveel rekenkernen heeft

1060 is 283 euro, waarmee hij

als de GP104. De GTX 1060 moet

flink duurder is dan zijn voor-

het prestatieniveau van de GTX

ganger en ook meer kost dan de

980 hebben en wordt daarmee net

RX 480. De daadwerkelijke prijs

boven de RX 480 gepositioneerd.

zal waarschijnlijk nog iets hoger

Ten opzichte van zijn voorgan-

liggen, waardoor hij inboet aan

ger, de GTX 960, is er wel sprake

prijs/kwaliteitverhouding.

van achteruitgang op een specifiek

De Founders Edition van de

punt. De GTX 1060 biedt namelijk

GTX 1060 zal in Nederland niet

geen ondersteuning meer voor SLI.

verkocht worden, wat geen ge-

De enige manier om een configura-

mis is, aangezien hij nogal luid-

tie met twee kaarten te gebruiken

ruchtig is en slecht koelt. Omdat

is met de Explicit Multi-Adapter fea-

de GTX 1060 later uitkwam dan

ture van DirectX 12, maar dit werkt

de andere kaarten, hebben we

alleen in games met goede DirectX

op dit moment weinig kaarten

12-ondersteuning.

getest, maar de MSI GeForce

Afhankelijk van het spel presteert

GTX 1060 Gaming X is in ieder

hij iets beter of een stuk beter dan

geval bijna onhoorbaar stil,

de RX 480. Gezien zijn vergelijkbare

terwijl hij wel goed koelt.

positionering zou het niet moeDe GeForce GTX 1060 wordt net iets boven de RX 480 gepositioneerd.

De GeForce GTX 1070 heeft dezelfde gpu als de GTX 1080, maar met een kwart van de rekenkernen uitgeschakeld.

NVIDIA GeForce GTX 1070 De GTX 1070 is gebaseerd op

prijs/kwaliteitverhouding. Hij biedt

de midrange GP104-gpu met

uitstekende prestaties in WQHD

een kwart van de rekenkernen

Ultra en Ultra HD Medium voor

uitgeschakeld. Ook het geheugen

een lagere prijs dan die van de GTX

is langzamer dan dat van de GTX

1080. In het overgrote deel van de

1080, maar voor de rest zijn de

games haalt hij op deze resoluties

twee kaarten identiek.

60 fps.

Hij is de nominale opvolger van

Ook hier is de Founders Edition

de GTX 970, een kaart die nogal

geen aanrader. De Gainward GTX

populair was vanwege zijn goede

1070 Phoenix GLH is sneller, stiller

prijs/kwaliteitverhouding. Helaas

en koelt beter, maar zal niet in

is de prijs van een GTX 1070 flink

sommige kleinere (Mini-ITX) kasten

opgeschroefd vergeleken met zijn

passen. Een alternatief hiervoor

voorganger: nu is zijn adviesprijs

is de EVGA GeForce GTX 1070 SC

(427 euro) ruim 100 euro meer. In

ACX 3.0, die minder goed koelt dan

de praktijk is hij echter nog veel

de Gainward, maar veel kleiner en

duurder.

stiller is.

Niettemin heeft hij een goede

60

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_056-063_Groepstest - Grafische kaarten (JP).indd 60

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:15

GROEPSTEST Videokaarten

Vergelijking De GeForce GTX 1080 is de snelste kaart in deze test.

NVIDIA GeForce GTX 1080

Tegenwoordig is een beetje midran-

meest interessante kaart, omdat hij

ge-videokaart al zo snel dat hij Full

goede framerates haalt maar stuk-

HD-resolutie in Medium makke-

ken goedkoper is dan de GTX 1080.

lijk aankan, met een gemiddelde

Tot slot is er nog Ultra HD, mo-

framerate van ver boven de 60 fps.

menteel de ultieme gameresolutie.

Dit geldt ook voor WQHD-resolutie

In Ultra HD Medium komen de drie

Net zoals bij de andere Pas-

in Medium. Full HD Ultra is al iets

Pascal-kaarten en de RX 480 in Bat-

bracht, en hij is gebaseerd op een

cal-kaarten wekt de Founders

lastiger, maar ook daar komen de

tlefield 4 en DiRT Rally boven de 60

volledig ingeschakelde GP104. De

Edition niet veel indruk door

kaarten in onze test gemiddeld op

fps, terwijl in The Division alleen de

GTX 1080 heeft verder als eerste

zijn prijs, slechte koelprestaties

60 fps. Dit maakt de goedkopere RX

GTX 1080 op 60 fps komt. De GTX

kaart 8 GB GDDR5X geheugen aan

en hoge geluidsproductie. Alter-

480 met 4 GB en de GTX 1060 inte-

1080 haalt dus in vrijwel alle games

boord, dat veel sneller is dan de

natieven zijn er echter genoeg.

ressante kaarten voor wie op deze

60 fps met deze instellingen, terwijl

GDDR5 die de andere besproken

De MSI GeForce GTX 1080

resolutie wil spelen. Afhankelijk van

dit bij de GTX 1060, en zeker ook bij

videokaarten hebben.

Gaming X is stil, koelt goed

de resolutie is de GTX 1060 tussen

de RX 480, wat moeizamer gaat.

en is sneller dan de Founders

de 8 en 22 procent sneller. Hij heeft

ken dat zelfs de GTX 1080 niet vol-

Edition, maar is vrij hoog en zal

is echter ook ongeveer 23 procent

4K-gamen

doende is om de meeste games op

daarom niet passen in sommige

duurder. Beide kaarten hebben een

Gamen in Ultra HD met Ultra-

Ultra HD Ultra te spelen met een

kleinere kasten. De Gainward

goede prijs/kwaliteitverhouding.

settings blijkt helaas een brug te ver

framerate van 60 fps. Bij lagere

GTX 1080 Phoenix GLH is ook

Iemand die een GTX 770, R9 380 of

voor alle kaarten in de test. Zelfs de

resoluties en kwaliteitsinstellingen

stil en presteert nog wat beter,

tragere kaart bezit, kan met ĂŠĂŠn van

GTX 1080 haalt met die instellingen

gaat dit makkelijk, maar dit gaat

maar heeft een nog grotere

deze twee kaarten flink wat presta-

alleen in DiRT Rally 60 fps. Andere

vaak ook met wat langzamere (en

koeler dan de MSI. In een kast

tiewinst verwachten.

resoluties en kwaliteitsinstellingen

dus goedkopere) videokaarten.

waar geen grotere kaart in

De GTX 1080 is de eerste Pascalvideokaart die officieel werd uitge-

Uit onze benchmarks is geble-

het tekort aan GTX 1080 chips.

WQHD Ultra is duidelijk te zwaar

gaan over het algemeen prima met

past is de Gigabyte GTX 1080

voor de GTX 1060 en RX 480. Alleen

een GTX 1070, maar om zo goed

de duurste kaart in de test. De

G1 Gaming een goede keuze,

de GTX 1070 en GTX 1080 halen

mogelijke prestaties te halen op

adviesprijs voor custom-kaarten is

een kleinere kaart die relatief

hier in alle drie de games een ac-

Ultra HD Ultra (wellicht wel met

676 euro, maar in de praktijk pakt

luidruchtig is, maar nog altijd

ceptabele framerate. In The Division

anti-aliasing uitgeschakeld) heb je

deze prijs een stuk hoger uit. Op

stiller is en beter koelt dan de

zit de GTX 1070 net onder de 60

nog steeds het beste van het beste

dit moment beginnen de prijzen

Founders Edition.

fps, maar dit is meer een richtlijn

nodig: de GTX 1080.

Vanzelfsprekend is de GTX 1080

van custom-kaarten rond de 750

en geen harde grens. Voor WQHD

euro, hoewel dit deels komt door

Ultra is de GTX 1070 is daarom de

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_056-063_Groepstest - Grafische kaarten (JP).indd 61

Wat functionaliteit betreft die niet direct aan gaming is gerelateerd,

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

61

02-09-16 13:15

GROEPSTEST Videokaarten

lopen de kaarten niet echt uiteen. Zowel de Pascal- als Polaris-kaarten hebben ingebouwde decoders en encoders voor exact dezelfde codecs (H.264 en H.265), hoewel dit niet noodzakelijkerwijs betekent dat de encoders daadwerkelijk even goed zijn qua cpu-belasting en beeldkwaliteit. De prestaties in virtual reality zijn door de ongewone wijze waarop VR-headsets werken heel moeilijk te testen, al lijkt de SMP-feature van NVIDIA wel voor een kleine voorsprong te zorgen.

Conclusie Na lang wachten op een nieuw procedé voor videokaarten zijn we in ieder geval niet teleurgesteld. Niet alleen zijn er flinke stappen gemaakt qua prestaties, er zijn ook aardig wat nieuwe features geïmplementeerd, voornamelijk ter bevordering van prestaties in virtual reality. De Pascal-kaarten zijn significant sneller dan hun voorgangers en werken bovendien efficiënter. De AMD RX 480 Polaris-kaart was daarentegen niet bedoeld om een van de snelste kaarten te zijn, maar eerder om tegen een lage prijs een interessant prestatieniveau te bieden. De kaarten van de nieuwe generatie zijn elk interessant voor een andere doelgroep. De goedkopere RX 480 en GTX 1060 voldoen prima voor wie op Full HD Medium / Ultra en WQHD Medium wil gamen, terwijl de GTX 1070 een uitstekende kaart is voor WQHD Ultra en Ultra HD Medium. Tot slot bereik je met een GTX 1080 de beste framerate in Ultra HD Ultra, maar helaas speel je ook met deze kaart maar weinig games op 60 fps. Wil je één van deze kaarten aanschaffen, dan is het aan te raden om de referentiekaarten (Founders Edition) te vermijden, aangezien ze luidruchtiger, minder koel en soms zelfs duurder zijn dan custom-kaarten van partners.

62

Merk

NVIDIA

NVIDIA

Productnaam

GeForce GTX 970

GeForce GTX 980 Ti

Adviesprijs (custom-kaarten)

€ 325,-

€ 749,-

Architectuur

Maxwell

Maxwell

Rekenkernen

1664

2816

Kloksnelheid

1050 MHz

1000 MHz

Productieprocedé

28 nm

28 nm

Geheugengrootte

4 GB

6 GB

DirectX feature level

12_1

12_1

Battlefield 4 - 1920 x 1080 - Medium

185 fps

200 fps

Battlefield 4 - 1920 x 1080 - Ultra

77 fps

117 fps

Battlefield 4 - 2560 x 1440 - Medium

129 fps

183 fps

Battlefield 4 - 2560 x 1440 - Ultra

53 fps

81 fps

Battlefield 4 - 3840 x 2160 - Medium

63 fps

92 fps

Battlefield 4 - 3840 x 2160 - Ultra

24 fps

38 fps

Dirt Rally - 1920 x 1080 - Medium

192 fps

200 fps

Dirt Rally - 1920 x 1080 - Ultra

86 fps

112 fps

Dirt Rally - 2560 x 1440 - Medium

162 fps

184 fps

Dirt Rally - 2560 x 1440 - Ultra

61 fps

83 fps

Dirt Rally - 3840 x 2160 - Medium

90 fps

119 fps

Dirt Rally - 3840 x 2160 - Ultra

34 fps

48 fps

The Division - 1920 x 1080 - Medium

100 fps

135 fps

The Division - 1920 x 1080 - Ultra

60 fps

86 fps

The Division - 2560 x 1440 - Medium

63 fps

87 fps

The Division - 2560 x 1440 - Ultra

42 fps

62 fps

The Division - 3840 x 2160 - Medium

32 fps

47 fps

The Division - 3840 x 2160 - Ultra

24 fps

35 fps

Stroomgebruik systeem (load)

265 W

337 W

Benchmarks

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_056-063_Groepstest - Grafische kaarten (JP).indd 62

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:15

GROEPSTEST Videokaarten

AMD

NVIDIA

NVIDIA

NVIDIA

AMD

Radeon R9 Fury X

GeForce GTX 1060

GeForce GTX 1070

GeForce GTX 1080

Radeon RX 480 4GB

€ 750,-

€ 283,-

€ 427,-

€ 676,-

€ 230,-

Fiji (GCN 1.2)

Pascal

Pascal

Pascal

Polaris 10 (GCN 1.3)

4096

1280

1920

2560

2304

1050 MHz

1506 MHz

1506 MHz

1607 MHz

1120 MHz

28 nm

16 nm

16 nm

16 nm

14 nm

4 GB

6 GB

8 GB

8 GB

4 GB

12_0

12_1

12_1

12_1

12_1

193 fps

199 fps

200 fps

200 fps

183 fps

97 fps

96 fps

130 fps

162 fps

76 fps

156 fps

152 fps

184 fps

200 fps

121 fps

69 fps

61 fps

84 fps

105 fps

48 fps

79 fps

78 fps

108 fps

130 fps

61 fps

36 fps

30 fps

42 fps

52 fps

24 fps

170 fps

202 fps

210 fps

199 fps

172 fps

105 fps

105 fps

138 fps

154 fps

108 fps

151 fps

169 fps

198 fps

200 fps

132 fps

82 fps

72 fps

97 fps

115 fps

63 fps

99 fps

92 fps

126 fps

149 fps

76 fps

50 fps

38 fps

53 fps

63 fps

35 fps

119 fps

98 fps

131 fps

172 fps

94 fps

78 fps

59 fps

81 fps

109 fps

57 fps

82 fps

63 fps

87 fps

111 fps

61 fps

59 fps

42 fps

58 fps

78 fps

41 fps

45 fps

32 fps

45 fps

60 fps

31 fps

35 fps

23 fps

33 fps

43 fps

23 fps

349 W

223 W

267 W

303 W

265 W

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_056-063_Groepstest - Grafische kaarten (JP).indd 63

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

63

02-09-16 13:15

REVIEW

D-Link DHP-701AV

BLIKSEMSNEL VIA HET STROOMNET D-Link DHP-701AV Problemen met wifi en/of het ontbreken van UTP-bekabeling in sommige delen van je huis, kun je oplossen met een setje powerline-adapters. Met de DHP-701AV heeft D-Link er eentje in het assortiment die op de doos liefst 2000 Mbit/s belooft, wat het op papier de snelste set van het moment maakt. Dat hebben we uiteraard getest.

www.d-link.com Prijs: € 105,-

Score

Pluspunten

SANDER ALMEKINDERS

D

D-Link DHP-701AV

• Razendsnel

e D-Link DHP-701AV is een

HomePlug AV2

gebruiken en dus niet meer dan

• Betaalbaar

set van twee adapters;

High-end is deze set namelijk zeker.

1Tx1R aankunnen, gebruikt dit type

• Klein

het minimale aantal dat

Hij ondersteunt de HomePlug

adapter ook de aardedraad. Heb je

je nodig hebt om een netwerk via

AV2-standaard en heeft binnen die

een stroomnet zonder randaarde

het stroomnet in huis op te zetten.

standaard de hoogste opgegeven

in huis, dan bieden zowel 1200- als

Verder zitten er weinig toeters of

bandbreedte. Tot nu toe zijn we

2000Mbit/s-adapters geen enkele

bellen aan. Op elk van de adapters

600, 1000 en 1200 Mbit/s tegen-

meerwaarde ten opzichte van op

is een gigabit-aansluiting aange-

gekomen, dit model gaat hier met

papier langzamere modellen.

bracht voor het verbinden met de

2000 Mbit/s ruimschoots overheen.

router en de aan te sluiten appara-

Net zoals bij wifi geldt ook hier dat

Puike prestaties

tuur. Uiteraard is ook een knop

deze waardes in de praktijk niet

Met de prestaties van de DHP-

om een beveiligde verbinding op

gehaald worden. Wel kunnen we

701AV (waarvan de twee adap-

te zetten. Voorop zitten verder de

op basis van onze tests stellen dat

ters gek genoeg zijn gelabeld als

Conclusie

nodige leds om aan te geven of de

een hoger getal ook een hogere

DHP-700AV) zijn zonder meer goed.

De D-Link DHP-701AV is de snelste

verbinding goed is. Wifi zit er niet

doorvoersnelheid in de praktijk

We testen powerline-adapters op

set powerline-adapters die we

op, iets wat je tegenwoordig wel op

betekent. Houd er overigens wel

een via een stroomfilter van het

tot op heden hebben getest. De

steeds meer modellen tegenkomt.

rekening mee dat zowel 1200- als

stroomnet gescheiden testbord met

mogelijkheden zijn weliswaar

Ook een zogeheten ‘passthrough’

2000Mbit/s-adapters gebruikmaken

daarop stopcontacten op afstanden

beperkt, maar dat is ook terug te

(oftewel geïntegreerd) stopcontact

van MIMO. Dit staat voor Multiple

van 25 en 50 meter. We noteren

zien in de voor deze prestaties

ontbreekt. Al met al is de uitvoering

Input Multiple Output en houdt in

snelheden van boven de 400 Mbit/s,

alleszins redelijk prijs. Heb je een

dus tamelijk spartaans. Dat heeft

dat dit type adapters 2Tx2R-confi-

wat het één van de snelste sets

stroomnet zonder randaarde, dan

als voordeel dat deze set klein is en

guraties (waar T staat voor transmit

maakt die we tot nu toe hebben

kun je dit type adapter (evenals de

niet overdreven duur: zo'n 105 euro

en R voor receive) op kunnen zet-

getest. Voegen we demping toe in

1200Mbit/s-variant) overigens het

is niet veel voor een set high-end

ten. Waar andere modellen alleen

de vorm van een stekkerdoos van

beste links laten liggen en voor een

powerline-adapters.

de nul- en de fasedraad kunnen

slechte kwaliteit, dan is het met

goedkoper alternatief gaan.

64

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_064_Review - D-Link DHP-701AV (TS).indd 64

Minpunten • Weinig mogelijkheden

afstand de snelste en is hij met 313 Mbit/s bijna 100 Mbit/s sneller dan de tot nu toe snelste adapter, de ASUS PL-AC56.

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:16

REVIEW

HP Spectre

BLITSE NOTEBOOK HP Spectre 13-v011nd Een notebook is meer dan een saai apparaat. Het is ook een deel van je 'outfit'. Dat is precies waar HP op inspeelt met de nieuwe luxe Spectre 13. Een laptop uit de topklasse met een minimaal gewicht en prima specificaties. Voldoende reden om dit model van naderbij te bekijken. F R A N K E V E R A A R DT

W

ie op zoek gaat naar

gevolg gehad dat de ontwerpers

512 GB grote NVMe SSD, die via de

HP Spectre 13-v011nd

een luxe notebook

van HP keuzes hebben moeten

PCI-Express bus met het systeem is

www.hp.nl

komt al gauw bij het

Prijs: € 1699,-

maken. En of ze die gemaakt heb-

verbonden. Dat maakt dit een be-

merk Apple uit. De MacBook Pro

ben: er zijn namelijk slechts vier

hoorlijk potente machine. Oftewel

en Air behoren – ondanks dat hun

aansluitingen op de Spectre terug

een apparaat dat je niet alleen goed

hardware inmiddels aardig op leef-

te vinden en die zitten allemaal

is om er leuk uit te zien, maar ook

tijd begint te worden – nog steeds

achterop. Helemaal rechts zit een

voor het échte werk geschikt is. Dat

tot de lievelingen voor wie een

koptelefoon-aansluiting en verder

zie je ook terug in de accuwerktijd,

meer dan gemiddelde laptop zoekt.

is het drie maal de nieuwe usb-C-

die is met ruim 8 uur meer dan

• Licht: 1,08 kg

Helaas is het uiterlijk meer dan

connector. Twee zijn geschikt voor

prima te noemen. Je kunt dus best

• Krachtige techniek: Core i7/NVMe SSD

bekend en ongeveer net zo span-

een koppeling via Thunderbolt 3,

je adapter thuis laten liggen als

• Slanke vormgeving

nend als het blauwe pak van Mao.

de derde is bedoeld voor usb3.0-

je een dagje buiten de deur wilt

De Spectre van HP is totaal anders.

apparaten. Ook de voeding sluit je

werken.

Een zwart, donker uiterlijk gecom-

op deze manier aan, het maakt niet

bineerd met een koperkleurige

uit welke aansluiting je gebruikt.

Prettig werken

achterzijde, één van de modekleu-

Een verloopkabeltje naar een ver-

De werkomgeving heeft HP prima

ren van het moment.

trouwde usb-connector wordt door

voor elkaar. Het toetsenbord voelt

HP netjes meegeleverd.

lekker en dat maakt ook dat hij op

scherm zijn we best te spreken.

dit vlak een prima werkapparaat

De kleuren zijn vrij natuurgetrouw.

genoemd kan worden. Opvallend is

Minpunt is wel dat er gekozen is

Slank

Score

Pluspunten

Minpunten • Glanzend scherm • Alleen usb-C-aansluitingen

Het kleinood heeft een scherm

Niet alleen mooi

meegekregen met een diagonaal

Voor dit artikel hadden we de

wel het scherm. Hoewel dit model

voor een glanzende afwerking en

van 13 inch en weegt slechts 1,08

beschikking over het topmodel van

uit de topklasse komt, is het ‘slechts’

dat kan, afhankelijk van de lichtom-

kilo. Ondanks het lage gewicht

de Spectre 13. Deze is uitgerust

een Full-HD-scherm. Je ziet bij de

standigheden op je werkplek,

geeft de laptop toch een degelijk

met een lekker snelle Intel Core

concurrentie vaak veel meer pixels,

betekenen dat je je eigen gezicht

gevoel. Behalve licht is het ontwerp

i7-6500U. Die wordt gecombineerd

wat zorgt voor een nog strakker

net iets te vaak op het scherm ziet

ook behoorlijk slank. Dat heeft tot

met 8 GB geheugen en een snelle

plaatje. Over de prestaties van het

weerspiegelen.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_065_Review - HP Spectre (TS).indd 65

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

65

02-09-16 13:17

WINDOWS BIG BROTHEREDITION

De software gratis, maar de gebruiker betaalt Al sinds Microsoft de eerste testversie van Windows 10 beschikbaar heeft gesteld, is er veel onduidelijkheid over welke gegevens van de gebruiker precies worden verzameld. Waar ga je volgens de voorwaarden precies mee akkoord? In dit artikel zetten we op een rij: welke gegevens er worden verzameld, wat ermee wordt gedaan én welke controle je er zelf over kunt uitoefenen.

Toeval of een stille hint? Windows 10 is de eerste versie van het OS die ook graag bij je naar binnen kijkt.

E D M O N D VA R W I J K

W

indows 10 is over het algemeen

Bekende techniek, nieuwe toepassing

goed ontvangen. Het enthousias-

Microsoft gebruikt voor het verzamelen van ge-

zeggen met als doel ‘om Windows-apparaten

me wordt echter al vanaf het begin

gevens over gebruik en gebruikers van Windows

goed beveiligd te houden en Microsoft te helpen

getemperd door de wetenschap dat Microsoft

10 de term telemetrie. Telemetrie betekent het

de kwaliteit van Windows én Microsoft-services

het besturingssysteem gebruikt om informatie

op afstand doen van metingen en deze vervol-

te verbeteren’. Vooral het laatste doel geeft

over de gebruiker te verzamelen. De vastleg-

gens naar een andere locatie verzenden voor

ruimte de telemetrie ruim in te richten, terwijl

ging van wat we allemaal doen, levert zeer

analyse. Telemetrie wordt bijvoorbeeld gebruikt

verbetering van kwaliteit en beveiliging voor veel

waardevolle informatie op die bedrijven kunnen

bij het verzamelen van weerinformatie en het

mensen toverwoorden zijn die de middelen hei-

gebruiken voor heel veel doeleinden, die data

meten van fijnstof in de lucht, maar ook in de

ligen: beter én veiliger dat wil immers iedereen.

zijn het nieuwe goud. Met Windows 10 zet Mi-

gezondheidszorg als een patiënt één of enkele

crosoft nadrukkelijk nieuwe stappen op dit ter-

dagen met sensoren is beplakt en een kleine

10 is niet nieuw. In eerdere versies van Windows

rein en tot op heden heeft het bedrijf verzuimd

recorder in de broekzak zijn normale dagelijkse

werd deze al gebruikt bij het updaten van de

de onrust die is ontstaan weg te nemen. Op

leven volgt. De gegevens van deze voorbeelden

antimalwarehandtekeningen van Windows De-

vragen komt doorgaans geen antwoord of wordt

worden allemaal op een centrale plaats verza-

fender, als controle of Windows Updates goed

verwezen naar obligate blogberichten met een

meld en daar (veelal niet realtime) bekeken of

werden geïnstalleerd en bijvoorbeeld bij het

hoger gehalte marketing dan waarheidsvinding

gebruikt om grotere modellen en berekeningen

verzamelen van de gegevens uit het programma

of echte verduidelijking.

mee te voeden.

voor de verbetering van de gebruikerservaring,

66

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_066-071_Achtergrond - Dit deelt Windows (JP).indd 66

Microsoft gebruikt telemetrie volgens eigen

De techniek achter de telemetrie in Windows

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:19

ACHTERGROND Dit deelt Windows 10

Services Microsoft heeft ervoor gekozen de onderliggende technieken voor het verzamelen van gegevens over de gebruiker, als services in het besturingssysteem onder te brengen. Dat klinkt als een bewuste misleiding, maar services zijn er heel veel en de meeste zijn noodzakelijk voor het correct functioneren van elk besturingssysteem. Je zou ook niet willen dat je voor elke controle of corrigerende taak die het besturingssysteem moet uitvoeren, eerst toestemming moest geven. Laat staan die allemaal handmatig moest opstarten. Services zijn dus in beginsel goed, maar er zijn wel degelijk ook minder Het programma voor de verbetering van de gebrui-

gewenste services. Zoals de Connected User

kerservaring (CEIP) had in Windows Vista nog een keurige

Experiences and Telemetry-service.

opt-in.

Services zijn in beginsel onzichtbaar voor de gebruiker, maar je kunt ze wel degelijk zichtbaar

oorsprong in de managementtools die Micro-

maken en beheren, bijvoorbeeld stoppen of

soft aan bedrijven verkoopt voor het beheren

juist starten. Via Start zoek je naar Services en

van grote aantallen werkplekken en servers. Zo

open dan de Services Bureaublad-app. Onder

bevat Windows 10 ‘Connected User Experiences

Services (lokaal) staan alle services opgesomd

and Telemetry component’, beter bekend als

die zijn geïnstalleerd. Klik op een service voor

DiagTrack. Deze krijgt de berichten over alle

enige toelichting in de kantlijn, dubbelklik voor

gebeurtenissen op een pc van de Event

nog meer informatie en ook de mogelijkheid de

Tracing for Windows-service, een techniek specifiek ontwikkeld voor het verzame-

activiteiten van een service of het opstartgedrag te veranderen.

len van de telemetriegegevens. Al deze onderdelen zijn als services actief op Windows, wat wil zeggen dat het besturingssysteem ze zelf kan starten en het Windows Customer Experience Improve-

stoppen en dit ook onzichtbaar voor de gebruiker

ment Program (CEIP). De laatste werd geïntro-

gebeurt.

duceerd in Windows Vista om gebruiksgegevens

Tijdens het transport van de pc naar de servers

van Windows te verzamelen, zodat Microsoft die

van Microsoft worden de telemetriedata met SSL

kon gebruiken om gericht de kwaliteit van het

versleuteld. Het uploadschema wordt bepaald

besturingssysteem te verbeteren.

door het belang van de meldingen, batterijge-

“Zonder dat u wordt gestoord, wordt er infor-

bruik, status en netwerkkosten. Een spoedei-

matie verzameld over uw computerhardware

sende gebeurtenis zoals een malwaremelding va

en de manier waarop u Windows gebruikt.” Wie

Windows Defender wordt zo snel mogelijk ver-

kan erop tegen zijn, zeker als ook nog ‘regel-

stuurd, zelfs als daarvoor alleen een netwerk met

matig een bestand wordt gedownload waarin

‘metering’ beschikbaar is, dus waar de gebruiker

informatie wordt opgeslagen over de mogelijke

betaalt voor het gebruik of het gebruik beperkt is,

problemen die u met Windows hebt’? Daarbij

zoals bij mobiel internet (3G/4G). Minder spoed-

geeft Microsoft in Windows 7 de garantie dat ‘de

eisende en reguliere meldingen worden niet via

verzamelde informatie niet wordt gebruikt om

het mobiele netwerk verstuurd, maar elke vijftien

te achterhalen wie u bent’.

minuten, indien de pc is gekoppeld aan het

Windows 10’s datahonger

stroomnet en elke vier uur als het een systeem betreft dat op een accu draait. Gegevens van sys-

Voor het verzamelen van de gegevens tijdens het

teemfouten en diagnostische systeemgegevens

gebruik van Windows 10 heeft Microsoft een aan-

worden alleen verzonden indien het systeem is

tal onderliggende technieken ontwikkeld. Enkele

verbonden via een onbeperkt en gratis netwerk

speciaal voor de telemetrie, andere vinden hun

en niet afhankelijk is van zijn accu.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_066-071_Achtergrond - Dit deelt Windows (JP).indd 67

Services laten zich wel degelijk stoppen, maar zomaar services stoppen is vragen om problemen.

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

67

02-09-16 13:19

ACHTERGROND Dit deelt Windows 10

Verschillende onderdelen van het Microsoft-framework voor het verzamelen van de gebruikersdata zijn als services te vinden in Windows.

diagnose kun je bij Diagnose en verbruiksgegevens een ander niveau kiezen voor elke pc. Maar uitzetten is er niet bij.

Waar blijven mijn data? Omdat DiagTrack met tussenpozen zijn informatie uploadt, betekent dat de telemetriegegevens tussentijds op de pc staan. Die locatie is te vinden door met behulp van het onderdeel

Welke gegevens worden verzameld?

uitgebreidst met feitelijk alle gegevens die nodig

Broncontrole de schijfactiviteit van de service te

De aandacht voor de telemetrie in Windows 10

zijn om problemen met een systeem op te los-

monitoren. Op het tabblad Overzicht staan alle

komt voor een groot deel voort uit de terechte

sen.

processen. Een daarvan is svchost.exe (utcsvc),

zorgen om de privacy van de gebruiker. Maar

Het standaardniveau voor telemetrie op elke

en dat is DiagTrack. Door de service te selec-

de gegevens die door de telemetrie-service

pc met Windows 10 Home en Windows 10 Pro

teren krijg je uitgebreidere informatie over de

worden verzameld, zijn veel meer dan dat. En

is Volledig. Op zakelijke versies van Windows,

activiteiten van de service en kun je bijvoorbeeld

juist over de niet-privacygevoelige gegevens is

zoals de Enterprise Edition, is het Uitgebreid. Via

op het tabblad Schijf zien welke bestanden de

ook meer bekend, doordat Microsoft deze heeft

Start / Instellingen / Privacy / Feedback en

service leest en schrijft op de harde schijf van de

gedocumenteerd als onderdeel van de informatievoorziening aan bedrijven die vanaf Windows Server 2016 de telemetrie per apparaat kunnen instellen. Microsoft onderscheidt vier niveaus van logging of dataverzameling: Beveiliging, Basis gezondheid en kwaliteitsgegevens, Uitgebreider inzicht en Volledig. De informatie die wordt verzameld, neemt toe van heel weinig op het niveau Beveiliging tot heel veel op het niveau Volledig. Het niveau Beveiliging omvat alleen informatie die volgens Microsoft nodig is om Windows te beveiligen. Het gaat dan om de status van de telemetrie-service, informatie uit de Malicious Software Removal Tool en Windows Defender, de Windows-versie, de voor elk apparaat unieke device-ID en het soort apparaat. Het niveau

Windows Insiders gaan Full

Basis gezondheid en kwaliteitsgegevens bouwt

Windows Insider is een programma van Microsoft

hierop voort met heel veel gegevens over het

waarvoor iedereen die het leuk vindt vroege

apparaat zoals de browserversie, virtualisatie,

versies van Windows te testen, zich vrijwillig kan

niveau Full, plus als extra’s nog aanvullende

processor en geheugen, maar ook gebruiks- en

aanmelden. Als onderdeel van de Windows Up-

gegevens over de prestatie en betrouwbaar-

prestatiecijfers van Windows, het aantal crashes,

date-functie kun je in Windows 10 per systeem

heid van applicaties en het besturingssysteem.

de totale uptime van het systeem, informatie

aangeven of je op die pc deze Insider Preview-

Elk probleem wordt daarna intern bij Microsoft

over browserplug-ins, drivers en gebruik van de

versies wilt ontvangen. Windows Insider is de

getest, maar indien dat niet lukt, is het Microsoft

Windows Store. Voor het niveau Uitgebreider

opvolger van de aloude publieke bètatest en is

volgens de regels van het Insider Programma

inzicht komt hier gebruiksinformatie van het

voor Microsoft alleen nuttig als het van elke In-

zelfs toegestaan ‘alle voor het reproduceren

besturingssysteem zoals over Hyper-V, Cor-

sider-installatie heel veel gegevens binnenkrijgt.

van het probleem noodzakelijke gegevens’ te

tana, het bestandssysteem en opslag, en crash

Daarom gaat elke pc die wordt aangemeld bij

verzamelen. Enige geruststelling: die gegevens

dumps.

het Windows Insider-programma, automatisch

worden dan niet van een kleine groep systemen

telemetriegegevens verzamelen en delen op het

gehaald die allemaal dit probleem ondervinden.

Tot slot is er het niveau Volledig. Dit is het

68

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_066-071_Achtergrond - Dit deelt Windows (JP).indd 68

Deelnemers aan het Windows Insider-programma zitten vast aan het hoogste niveau van telemetrie.

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:19

ACHTERGROND Dit deelt Windows 10

Van deze laatste is lastig exact vast te stellen waar deze zich bevindt, voor Europa lijkt het een entree van een mogelijk Microsoft-datacenter in Ierland. Of dit ook betekent dat de betreffende gegevens alleen in Europa blijven, is niet bekend en gezien het belang ervan ook voor softwareontwikkelaars, ligt dat niet voor de hand.

Wie kunnen er bij de data? Alleen Microsoft-personeel met een valide bedrijfsreden kan toegang aanvragen. Daarbij geldt het uitgangspunt van least privileged, iedereen krijgt alleen toegang tot die infor-

1 Wil je minder gegevens delen met Microsoft, dan kun je kiezen voor een lager niveau dan Volledig.

computer. Dit kan even duren, omdat DiagTrack – afhankelijk van de soort gegevens en rekening houdend met zaken als de verbindingssnelheid en eventuele kosten – maar eens in een periode van minimaal vijftien minuten tot maximaal enkele uren actief is. De logbestanden van DiagTrack staan in de map C:\ProgramData\Microsoft\Diagnosis. Dit

2

is een verborgen map waartoe een standaardgebruiker geen toegang heeft, maar ook een administrator kan er weinig mee, hij kan slechts de mappen en bestanden zien. De gegevens zelf niet, die zijn versleuteld. Voordat DiagTrack de eerste keer gegevens verstuurt, legt het contact met settings-win. data.microsoft.com. De settings-server deelt aan de pc een wereldwijd unieke ID uit en maakt afspraken over de verdere communicatie met v10.vortex-win.data.microsoft.com, het systeem waarnaar DiagTrack zijn gegevens uploadt.

3 1 De DiagTrack-service controleert op regelmatige basis de gegevens die door Windows en de Event Tracingservice worden verzameld. 2 De gegevens in de Diagnosis-map zijn netjes versleuteld en volledig onleesbaar. 3 De twee servers waarmee de DiagTrack-service communiceert.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_066-071_Achtergrond - Dit deelt Windows (JP).indd 69

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

69

02-09-16 13:19

ACHTERGROND Dit deelt Windows 10

Privacy First: “Windows 10 zou herontworpen moeten worden” Vincent Böhre is Director of Operations bij Privacy First (www.privacyfirst.nl), een Nederlandse stichting die zich inzet voor vrijheid en anonimiteit. “De gegevens die Microsoft verzamelt zijn heel gevoelige data geschikt voor vergaande profiling. Dergelijke gegevens zouden helemaal niet verzameld mogen worden wat ons betreft, tenzij met strikte toestemming van de klant. Bij Windows 10 is geen sprake van privacy-by-default en al helemaal niet van privacy-by-design. Beide komen straks in de nieuwe Europese standaard en daarom zou Windows 10 in deze vorm eigenlijk helemaal niet uitgebracht mogen worden. Windows 10 zou herontworpen moeten worden, zodat alle privacy maximaal gewaarborgd is en de mensen dan zelf kunnen kiezen hun privacy deels op te geven in ruil voor bepaalde voordelen op basis van volledige informatie over alle doelen en gebruik van die data.” Pas al tijdens de installatie de privacyinstellingen van Windows 10 aan.

matie die nodig is voor het vooraf afgespro-

van Windows-gebruikers aan nieuwe functies door

Voorkomen is beter dan genezen

ken onderzoek. Daarbij zal Microsoft nooit

patronen te halen uit het gebruik van Windows.

“Wanneer u wordt gevraagd om persoonlijke

persoonlijke gegevens delen, tenzij het in lijn

Maar is het werkelijk zo onschuldig en alleen

gegevens te verstrekken, kunt u dit afwijzen.

is met de Microsoft-privacyverklaring en na

gericht op verbetering van de software? Zeker

Maar als u ervoor kiest om geen gegevens over

advies van een intern team van juristen en

op het standaard telemetrieniveau Volledig

te dragen die nodig zijn om een service te verle-

privacy-experts. Daarbij streeft Microsoft naar

kan Microsoft ook gegevens over gebruikers in

nen, zult u wellicht sommige functies of services

data-minimalisatie. “We streven ernaar alleen

handen krijgen als bijvangst van systeemlogging

niet kunnen gebruiken.” Volgens Microsoft heeft

die gegevens te verzamelen die we ook echt

zoals een crashdump. Bovendien is bekend dat

iedere gebruiker van Windows 10 de keuze

nodig hebben en deze niet langer te bewaren

het bedrijf sinds Windows 10 ook bewust aan-

geen persoonlijke gegevens te verstrekken en

dan noodzakelijk voor de te verlenen dienst of

vullende gegevens verzamelt zoals je voor- en

het beste moment om daarmee te beginnen is

analyse.”

achternaam, e-mailadres, postadres, telefoon-

tijdens de installatie.

De meeste informatie over gebruik van Win-

nummer, leeftijd, geslacht, land en de voorkeur-

Windows 10 kent twee manieren om een in-

dows en apps wordt binnen dertig dagen ver-

staal. Daarnaast heeft Microsoft belangstelling

stallatie te configureren: ‘Zo snel mogelijk aan de

nietigd. Andere gegevens zoals foutmeldingen

voor jouw interesses en favorieten, de teams

slag’ door Express-instellingen bij de installatie te

en crashes, maar ook aankopen in de Windows

die je volgt in de sport-app, de aandelen in de

gebruiken of via de met een veel kleiner letter-

Store, worden langer bewaard.

financiële app en de locaties die je toevoegt aan

type aangeboden optie Instellingen aanpassen.

een app voor de weersverwachting. Bovendien,

De Express-instellingen leveren een standaard-

‘naast de gegevens die u expliciet aanlevert,

installatie op met maximale telemetrie; bij de

kunnen uw interesses en favorieten ook worden

andere optie kun je alle privacyinstellingen al

In de beschrijving van de telemetrie-service

opgemaakt uit of afgeleid van andere gegevens

tijdens de installatie uitschakelen. Standaard

noemt Microsoft drie voorbeelden hoe het deze

die wij verzamelen’, aldus Microsoft. Hiermee

staan alle opties in het voordeel van de telemet-

gegevens gebruikt: het verbeteren van kwaliteit

houdt het nog niet op, ook betalingsgegevens,

rie ingesteld, maar je kunt ze allemaal aanpas-

en stabiliteit van drivers en applicaties door het

dataverbruik, contactpersonen en relaties,

sen. Belangrijke zijn onder meer de optie ‘Apps

vroegtijdig delen van informatie over problemen,

locatiegegevens en de inhoud van bestanden en

mogen uw reclame-id gebruiken voor ervaringen

als input voor beslissingen over nieuwe functies

communicatie - zover die onderdeel zijn van de

in andere apps’, waarmee je Windows toestaat je

voor Windows door alle wel en alle niet of minder

Microsoft-services - worden verzameld. Allemaal

persoonlijke profiel met adverteerders te delen.

gebruikte functies in een heatmap samen te voe-

gegevens die samen een flinke inkijk geven in je

Bugreports kunnen heel nuttig zijn voor de ver-

gen, en natuurlijk het herkennen van de behoefte

levenspatroon.

betering van een product, maar de toevoeging

Waarvoor gebruikt Microsoft de gegevens?

70

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_066-071_Achtergrond - Dit deelt Windows (JP).indd 70

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:19

ACHTERGROND Dit deelt Windows 10

Verder lezen ‘volledige’ maakt het punt alweer wat verdacht,

langrijke opties. Het is daarom handiger één van

“Configure Windows telemetry in your orga-

vanwege het ontbreken van enige toelichting.

de vele hulpprogramma’s te gebruiken die kort

nization”, TechNet-blogpost van Microsoft

na Windows 10 zijn uitgekomen en die de vele

senior software developer Brian Lich:

tie is de keuze voor inloggen met een Microsoft-

Een andere belangrijke stap tijdens de installa-

opties bij elkaar brengen vaak in één overzichte-

www.tiny.cc/cwto

account of met een lokaal account. Microsoft is

lijke interface.

voorstander van een Microsoft-account om je

Deze tools zijn talrijk, zeer divers en – belangrij-

“Manage connections from Windows operating

zo aan Microsoft-eigen diensten als OneDrive te

ker – inmiddels ook erg goed. Hadden de eerste

system components to Microsoft services”,

koppelen. Noodzakelijk is het absoluut niet. Met

versies vaak maar een paar opties en verschilde

TechNet-blogpost van Microsoft senior soft-

een lokaal account houd je meer afstand en ben

het per programma welke uit het hele palet aan

ware developer Brian Lich:

je de telemetrie een paar stappen voor.

Windows 10-telemetrie de maker van de software

www.tiny.cc/mco

Herstelwerkzaamheden

had weten te blokkeren, inmiddels kun je elke denkbare optie met deze tools aanpakken. Ga je

“The bones of the system: A study of logging

Gebruik je een standaardinstallatie, dan kun je

voor gebruiksvriendelijkheid, dan is O&O ShutUp

and telemetry at Microsoft”, techreport van

ook nadien de teugels van de privacy strakker

10 een prima tool, gemaakt door een bedrijf met

Microsoft Research naar logging en telemetrie

aantrekken. Dat kan via de opties in het onder-

een goede reputatie en daarbij zeer overzichte-

binnen Microsofts business strategie:

deel Privacy in de Instellingen. Daar vind je veel,

lijk. Alle bekende en minder bekende privacyop-

www.tiny.cc/soltm

maar niet alle voor het herstel van de privacy be-

ties staan samen in een lange lijst en per item is

Franse privacy-organisatie slaat terug De zorgen rondom de datavergaring van Windows 10 worden steeds breder gedeeld.

duidelijk zichtbaar wat de huidige instelling is. Via

Microsoft-privacyverklaring:

Actions kun je één van de profielen kiezen, zoals

www.tiny.cc/mpvg

voor maximale privacy of alleen de aanbevolen instelling. Elke actie kan bovendien eenvoudig

Windows 10 en uw online services:

ongedaan worden gemaakt.

www.tiny.cc/wipr

Intussen is de Franse nationale databescher-

Vernietig!

mingscommissie (CNIL, de Franse Autoriteit

Een goed alternatief is Destroy Windows 10

blokkeren. DWS kent behalve een standaardmo-

Persoonsgegevens) in actie gekomen en heeft

Spying (DWS), een opensource-programma.

dus, waarin de meeste keuzes voor je worden

van Microsoft geëist dat het bedrijf voor 21 ok-

DWS gaat verder dan ShutUp 10 en past bij-

gemaakt, ook een Professional Modus waarbij

tober stopt met de excessieve verzameling van

voorbeeld ook de Windows Firewall aan om het

je meer opties zelf in of uit kunt schakelen. Ook

persoonsgegevens.

uitgaande verkeer naar onder meer de eerder

zijn er aanvullende opties voor het bewerken

genoemde telemetrieservers van Microsoft te

van het hostfile, het verwijderen van OneDrive en ook de telemetrie die inmiddels in Office 2016 zit. Eén klik is vervolgens voldoende om de gewenste functies in het systeem privacyvriendelijk te configureren.

Tenslotte De hoofdtaken van een besturingssysteem zijn het laten samenwerken van hard- en software en het ondersteunen van software. Het bespioneren van de gebruiker hoort hier nadrukkelijk niet bij. Integendeel, het besturingssysteem hoort aan de kant van de gebruiker te staan en hem juist te beschermen. Helaas breekt Microsoft met dit uitgangspunt en kiest het er voor behalve gegevens over het gebruik van de pc ook actief gegevens over de gebruiker van de pc te verzamelen. Als gebruiker sta je echter niet machteloos en kun je Windows 10 ook gewoon op een privacyveilige manier inrichten en gebruiken. Windows 10 werkt prima met een lokaal account in plaats van een Microsoft-account, maar de optie zit wel goed verborgen.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_066-071_Achtergrond - Dit deelt Windows (JP).indd 71

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

71

02-09-16 13:19

SOFTWARE Keuzegids Linux

WANNEER GEBRUIK JE WELKE

LINUX-DISTRIBUTIE? Maak je keuze op basis van het doel Linux komt in honderden vormen: de Linuxdistributies. Elke distributie legt zijn eigen focus. De ene is ideaal als server, terwijl de andere een goede Windows-vervanger is op de desktop en nog een andere is toegespitst op mediacentergebruik. In dit artikel bespreken we enkele toepassingen en daarvoor geschikte Linux-distributies.

DOEL: Het nieuwste uit de Linux-wereld uitproberen Een Linux-distributie maken en onderhouden is geen gemakkelijke taak. Er komen immers continu nieuwe versies van software uit en die zijn niet altijd even stabiel. De makers van een distributie staan daarom voor de opdracht om de software te testen en er fouten uit te halen. Een extra moeilijkheid hierbij is dat software A misschien alleen met versie XYZ of lager van softwarebibliotheek X samenwerkt, terwijl software B van

KO E N V E R V LO E S E M

M

een hogere versie dan XYZ van softwarebibliotheek X afhangt. Irriteert het je weleens dat je favoriete distriicrosoft promoot Windows 10 als ‘univer-

butie zulke oude versies van software bevat, denk dan

seel besturingssysteem’, maar eigenlijk

maar eens aan de complexiteit van deze taak.

is deze slogan alleen van toepassing op

Dat is natuurlijk lastig voor wie graag met de nieuw-

Linux. Er is immers geen enkel besturingssysteem dat

ste snufjes uit de Linux-wereld speelt. Je moet dan

in zo veel toepassingsdomeinen actief is als Linux. Wat

immers lang wachten tot je favoriete distributie alle

vind je immers zowel in supercomputers, smartpho-

software en combinaties heeft getest. Sommige dis-

nes, routers, desktopcomputers, auto’s als het Interna-

tributies kijken ook wat de kat uit de boom bij grote

tional Space Station? Juist ja, Linux.

vernieuwingen omdat ze stabiliteit belangrijk vinden.

Maar als je gaat kijken naar al die verschillende Linux-systemen, zul je merken dat die helemaal niet op

Innovatie

elkaar lijken. Er bestaan immers honderden verschil-

Een distributie die niet de kat uit de boom kijkt is Fedo-

lende Linux-distributies, die aan de Linux-kernel allerlei

ra, die bekendstaat om zijn focus op innovatie. Onder

software toevoegen en zo eigen accenten leggen. Voor

andere Linus Torvalds, de maker van de Linux-kernel,

elke toepassing bestaat er wel een gespecialiseerde

werkt met Fedora. Het is vaak de eerste distributie die

distributie die op een bepaalde taak is toegespitst.

nieuwe technologieën integreert. Wil je profiteren van

Daarom bespreken we hier enkele veel voorkomende

de voordelen van technologieën zoals het nieuwe init-

toepassingsdomeinen en raden we je daarbij een

systeem systemd of de nieuwe displayserver Wayland,

distributie aan. We leggen uit waarom die distributie zo

dan ben je bij Fedora aan het juiste adres.

geschikt is voor de toepassing en geven indien moge-

72

Fedora

Ook als je software ontwikkelt, is Fedora een goede

lijk ook alternatieven. Zo weet je exact wanneer je met

keuze. Wil je met de nieuwste versies van software-

welke distributie kunt werken.

bibliotheken, compilers en ontwikkelomgevingen

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_072-077_Software - Keuzegids Linux (JP).indd 72

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:21

SOFTWARE Keuzegids Linux

Met Fedora

werken, dan is de kans groot dat Fedora die aanbiedt.

LibreELEC

probeer je het

Hetzelfde geldt als je je software in de cloud wilt

nieuwste van

draaien: Fedora focust al enkele jaren op de cloud en

het nieuwste op

heeft naast zijn Workstation- en Server-editie zelfs een

DOEL: Een mediacenter op je tv-scherm draaien

je Linux-desktop

Cloud-editie: dit is een minimaal besturingssysteem

Iedereen kent wel Kodi (voorheen XBMC), de open-

uit.

zonder ballast.

source mediacentersoftware om video’s en muziek af te spelen en afbeeldingen te tonen. Kodi draait niet alleen op Windows en macOS, maar ook op Linux, Android en iOS. Wil je een mediacenter in je huiskamer draaien, dan doe je dat dus eenvoudig: sluit een (mini-)pc aan op je tv-scherm en draai er Kodi op. In principe kun je Kodi op elke Linux-distributie draaien. Maar als je die pc alleen als mediacenter inzet, kun je beter kiezen voor een uitgeklede Linuxdistributie die speciaal gemaakt is om als mediacenter te werken. Het voordeel is dat de distributie dan alleen bevat wat nodig is voor z’n taak. Daardoor start het systeem bliksemsnel op, is het veiliger (hoe minder software is geïnstalleerd, hoe minder beveiligingslekken), heeft het minimale opslagruimte nodig en duurt updaten minder lang.

OpenELEC of LibreELEC Een distributie die dit alles al jaren doet, is OpenELEC (Open Embedded Linux Entertainment Center). Maar in het begin van dit jaar was een groep ontwikkelaars niet tevreden met de gang van zaken in het project, splitsten ze zich af en besloten ze een ‘fork’ (zie kader) te ontwikkelen: LibreELEC. Dit laatste project heeft nu ook de meeste ontwikkelaars, waardoor het de meeste kans van slagen heeft. Daarom raden we nu aan om LibreELEC te gebruiken, hoewel OpenELEC ook nog altijd bruikbaar en voorlopig nog bijna inwisselbaar is. Bijna alles wat we verder in onze Ook open-

Elke zes maanden, in mei en november, komt er een

LibreELEC

bespreking over LibreELEC zeggen, geldt ook voor

haalt zijn me-

OpenELEC.

diabestanden

SUSE innoveert

nieuwe Fedora-release uit met de nieuwste snufjes

Als interface maakt LibreELEC gebruik van Kodi, je

en geeft je met

uit de Linux-wereld. Het nadeel van deze innovatie-

krijgt dus geen normale desktopomgeving te zien zoals

het YaST Control

drang van Fedora is dat je weleens tegen problemen

Center toegang

aanloopt die je op andere distributies niet zou hebben,

tot een krachtig

omdat men daar eenvoudigweg nog niet zo ver is.

configuratiepro-

Eigenlijk speel je als Fedora-gebruiker proefkonijn. Als

gramma.

je er niet tegen kunt dat je zo nu en dan met je hoofd

van je lokale netwerk.

tegen de muur loopt, dan is Fedora niets voor jou.

Alternatief Een alternatief is openSUSE. Deze distributie is niet zo ‘bleeding edge’ als Fedora, maar heeft soms op andere gebieden een voorsprong. Zo was het de eerste mainstream Linux-distributie die het nieuwe bestandssysteem Btrfs stabiel genoeg vond en met Snapper een gebruiksvriendelijke tool aanbood om met snapshots van het bestandssysteem te werken.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_072-077_Software - Keuzegids Linux (JP).indd 73

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

73

02-09-16 13:21

SOFTWARE Keuzegids Linux

bij veel andere Linux-distributies. Muziek, films, series en foto’s haalt je mediacenter van je NAS of je pc. Je

Fork

deelt die bestanden dan op je thuisnetwerk, zodat je

Van opensourcesoftware zoals Linux-distributies, is per definitie de

mediacenter erbij kan. Ook met DLNA kan LibreELEC

broncode beschikbaar en iedereen mag die broncode aanpassen en

overigens overweg.

verspreiden. Wanneer iemand de broncode van een bestaand project

Uiteraard ondersteunt LibreELEC ook alle add-ons

voldoende aanpast en op basis daarvan zelf een onafhankelijk project

voor Kodi. Vooral interessant zijn de add-ons waar-

start, noemen we dat een ‘fork’. Meestal is zo’n afsplitsing het resultaat

mee je toegang krijgt tot online mediabestanden.

van meningsverschillen over de koers van het project, soms ontstaat

Zo vind je er Apple iTunes Trailers, YouTube, Game-

een fork door een botsing van ego’s of andere persoonlijke conflicten.

Trailers.com, maar ook Uitzending Gemist. Ook voor

Bekende forks zijn LibreOffice (van OpenOffice.org) en Ubuntu (van

afbeeldingen en muziek heeft Kodi add-ons, evenals

Debian). Soms wijkt het nieuwe project na de afsplitsing zo sterk van het

voor integratie met Dropbox, Sonos en heel wat

oorspronkelijke project af, dat het niet meer als fork wordt herkend.

andere systemen.

LibreELEC op een Pi LibreELEC draait zelfs op de Raspberry Pi, waar-

DD-WRT

zuinig mediacenter maakt. Bovendien heb je geen

DOEL: De functionaliteit van je router uitbreiden

toetsenbord en muis nodig om je mediacenter aan

Je draadloze router komt standaard waarschijnlijk

te sturen. De gpu van de Raspberry Pi ondersteunt

met beperkte functionaliteit. Gelukkig bestaan er

immers CEC (Consumer Electronics Control), een

enkele projecten die alternatieve firmware voor rou-

onderdeel van de HDMI-specificatie. Daardoor kun

ters ontwikkelen en je zo veel meer mogelijkheden

je met de afstandsbediening van je tv ook LibreELEC

geven. Zo’n firmware is eigenlijk een minimale Linux-

aansturen. En uiteraard is het ook mogelijk om je

distributie met webinterface, zodat je het systeem

mediacenter aan te sturen met een mobiele app,

kunt configureren als draadloze router.

door je van dit minicomputertje een goedkoop en

zoals Kore (voor Android) en de Official Kodi Remote (voor iOS).

Alternatief

Router-firmware Eerst enkele waarschuwingen. Allereerst: als je alternatieve firmware op je router installeert, verlies je de ga-

Een alternatief voor LibreELEC en OpenELEC is OSMC

rantie. Doe het dus bij voorkeur op een router die je al

Dankzij

(Open Source Media Center), dat eveneens de Rasp-

twee jaar hebt, zodat je toch geen garantie meer hebt.

add-ons heeft

berry Pi ondersteunt. Het grote verschil is dat OSMC

Ten tweede: de installatie van alternatieve firmware is

LibreELEC ook

is gebaseerd op Debian en minder uitgekleed is. Het

niet altijd even gemakkelijk. Als er iets misgaat, loop je

toegang tot

start dus iets minder snel op (maar het verschil is nau-

bovendien de kans dat je router niet meer werkt. Volg

allerlei online

welijks merkbaar), en je kunt het besturingssysteem

dus altijd minutieus de installatie-instructies. Kijk ook

bronnen van

meer uitbreiden met extra software. In principe zijn

goed na of je de juiste firmware installeert. Zo’n firm-

mediabestan-

alle Debian-softwarepakketten (meer dan 30.000) te

warebestand dient immers exact voor een specifiek

den.

installeren, al raden we dat niet aan.

routermodel aangepast te worden. Firmwarebestanden voor andere routers werken niet op jouw model of kunnen het zelfs onbruikbaar maken. Een bekende Linux-distributie voor routers is DD-WRT. Tot de beschikbare functies behoren onder andere een virtual private network met OpenVPN, bandbreedtemonitoring, quality of service (QoS), dynamische DNS, IPv6 en wake on LAN om de computers op je netwerk te wekken. Er bestaan diverse images van DD-WRT, van het micro-image van 2 MB met beperkte functionaliteit tot het mega-image van 8 MB waarin alle functies zitten. Welk image je kunt installeren, hangt uiteraard van de hoeveelheid ROM af waarover je router beschikt. Ondertussen zijn er zelfs routerfabrikanten die een aangepaste versie van DD-WRT op (enkele modellen van) hun routers aanbieden, waaronder Buffalo

74

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_072-077_Software - Keuzegids Linux (JP).indd 74

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:21

SOFTWARE Keuzegids Linux

Zoek altijd eerst in de routerdatabase van DD-WRT op of je router wordt ondersteund.

en Linksys. Dat is natuurlijk de beste reclame die zo’n

ondersteunt de meeste modellen. Maar het rommelt

project zich maar kan voorstellen. Op pagina 46 van dit

in dit project en in het begin van dit jaar heeft een

nummer gaan we met DD-WRT aan de slag.

belangrijk deel van de meest actieve ontwikkelaars

Alternatieven Gargoyle

Omdat routers veel minder gestandaardiseerd zijn dan

van OpenWrt zich afgesplitst. Met de fork LEDE (Linux Embedded Development Environment) willen ze regelmatiger nieuwe releases uitbrengen.

geeft je een

pc’s, is hardware-ondersteuning niet vanzelfsprekend.

Heeft je router een Broadcom- of Atheros-chipset,

duidelijk inzicht

Daarom bespreken we kort enkele alternatieven voor

kijk dan ook eens naar Gargoyle: deze firmware is op

in je bandbreed-

DD-WRT, want ieder heeft zijn eigen ondersteunde

OpenWrt gebaseerd, maar heeft een mooiere webin-

teverbruik.

modellen. OpenWrt is de bekendste routerfirmware en

terface en geeft met zijn grafiekjes een duidelijk inzicht in je bandbreedteverbruik. Tomato heeft een intuïtieve interface en is gespecialiseerd in realtime monitoring. We raden je aan om eerst te kijken welke firmware door je router wordt ondersteund en daarna te vergelijken welke functionaliteit je nodig hebt en wat je prioriteiten zijn, zodat je dan de juiste firmware kunt kiezen.

Tails

DOEL: Anoniem surfen Elke keer dat je een website bezoekt, kijken talloze partijen over je schouder mee. Bij elke advertentie die je downloadt, registreert het netwerk erachter je IP-adres. Websites plaatsen cookies om je te identificeren. En heel wat websites gebruiken zelfs geavanceerde fingerprintingtechnieken om je op basis van je beeldschermresolutie, geïnstalleerde versies van browserplug-ins, taal en tijdzone te identificeren.

IP-adres Je IP-adres verhul je gelukkig eenvoudig door te surfen

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_072-077_Software - Keuzegids Linux (JP).indd 75

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

75

02-09-16 13:21

SOFTWARE Keuzegids Linux

Tails helpt je dankzij Tor

De firewall

anoniem op

van Subgraph

internet.

OS waarschuwt je als een toepassing iets verdachts op internet wil doen.

Edward Snowden kregen, maakten op zijn verzoek gebruik van Tails. De distributie is gebaseerd op de desktopomgeving GNOME en biedt een beperkte verzameling speciaal geconfigureerde en extra beveiligde software aan om anoniem en veilig te internetten. Zo surf je via Tor in een op Firefox gebaseerde webbrowser met extra beschermingsmaatregelen. Om te chatten of e-mailen is encryptie standaard geconfigureerd en er zijn ook tools voor schijfencryptie en wachtwoordbeheer beschikbaar. via het anonimiseringsnetwerk Tor (The Onion Router).

Tails start je vanaf een usb-stick op. De distributie

Met Tor bezoek je niet rechtstreeks een website, maar

raakt de harde schijf in de pc niet aan, zodat het geen

via een reeks willekeurig gekozen tussenstations. Het

sporen op je computer achterlaat. Tails overschrijft

IP-adres dat de website te zien krijgt, is dan ook jouw

zelfs het RAM van je computer voordat de distributie

IP-adres niet. Ideaal als je bijvoorbeeld anoniem mis-

de computer uitschakelt, zodat niemand na je sessie

standen in een bedrijf wilt aankaarten zonder dat je

snel het geheugen kan uitlezen om na te gaan wat je

bang hoeft te zijn dat men achterhaalt wie je bent en

hebt gedaan. En ben je bang dat het toetsenbord een

wraak op je neemt. En zo zijn er vast nog wel situa-

keylogger bevat, dan kun je gebruikmaken van een

ties waarin je liever niet wilt dat iemand je identiteit

virtueel toetsenbord op je scherm.

achterhaalt. Maar zelfs zonder dat men je IP-adres kent, zijn er

Uiteraard is Tails in de praktijk niet gebruiksvrien-

al vermelde fingerprintingtechnieken. Of wie weet

delijk. Met Tor surfen gaat immers traag en alle

ben je verplicht om te internetten op een computer

beveiligingsmaatregelen in de webbrowser beperken

die je niet vertrouwt, zoals in een bibliotheek, met een

je in je online stappen. Maar dat is juist het punt:

besturingssysteem waarvan je niet vertrouwt dat het je

alleen door jezelf die beperkingen op te leggen, slaag

privacy respecteert, zoals Windows 10.

je erin om je privacy en anonimiteit te beschermen.

Niet alleen surfen

76

Alternatief

nog allerlei manieren om je te identificeren, zoals de

Ligt Tails je om een of andere reden toch niet, kijk dan eens naar de alternatieven Whonix, Subgraph

In al deze gevallen komt Tails (The Amnesic Incognito

OS en JonDo. Maar zelfs dan is het de moeite om de

Live System) je ter hulp. Deze Linux-distributie is op

documentatie op de website van Tails te lezen, want

Debian gebaseerd en focust zich op privacy en anoni-

die is een goudmijn aan informatie voor paranoĂŻde

miteit. De journalisten die informatie van klokkenluider

internetters.

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_072-077_Software - Keuzegids Linux (JP).indd 76

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:21

SOFTWARE Keuzegids Linux

Lubuntu

DOEL: Een oude pc nieuw leven inblazen Heb je misschien nog een pc met Windows XP staan, waarmee het allang niet meer veilig is om op internet te gaan? Of heb je die oude iBook uit het stof gehaald en wil je er eigenlijk wel weer op werken? Dat is allemaal mogelijk als je er de juiste Linuxdistributie op installeert. Helaas kun je er niet zomaar de nieuwste Ubuntu of Fedora op installeren, want die distributies zijn in hun standaardconfiguratie veel te zwaar voor een oude pc met een zwakke processor, weinig RAM

Met Lubuntu

en minimale opslagruimte. Ook de drie bekendste

vert, evenals een desktopomgeving die niet te zwaar

desktopomgevingen – GNOME, KDE Plasma en Unity

is. Een interessante optie is Lubuntu, dat als desktop-

is licht, maar

– stellen te veel eisen aan oude hardware. En dan

omgeving LXDE (Lightweight X11 Desktop Environ-

heeft toch stijl.

spreken we nog niet over software zoals LibreOffice,

ment) gebruikt, ideaal voor computers met weinig RAM

dat op oude systemen nogal log draait.

of een zwakke processor.

Bodhi Linux

Lubuntu is een officiële ‘smaak’ van de populaire

blaas je nieuw

Lichtgewicht

Linux-distributie Ubuntu. Lubuntu 16.04 LTS is net

leven in een

Om een oude pc nieuw leven in te blazen, heb je dus

zoals moederdistributie Ubuntu 16.04 LTS een release

oude pc.

een distributie nodig die lichtgewichtsoftware meele-

met long-term support: de pakketten krijgen drie jaar beveiligingsupdates. Dat is wel handig als je Lubuntu misschien op een oude pc installeert die je niet dagelijks gebruikt. Zo hoef je niet elk halfjaar een nieuwe versie te installeren om up-to-date te blijven. De standaardsoftware die je na installatie krijgt, is speciaal uitgekozen zodat het weinig van je computer vraagt. Zo heb je onder andere de beschikking over de tekstverwerker Abiword, het rekenblad Gnumeric en de muziekspeler Audacious. Maar je kunt alle software die in Ubuntu beschikbaar is in Lubuntu installeren. De systeemvereisten zijn naar de huidige maatstaven vrij licht: 512 MB RAM en een Pentium 4, Pentium M, AMD K8 of hoger. Minder is ook mogelijk (een Pentium II of Celeron met 128 MB RAM is het absolute

Debian, het universele besturingssysteem

minimum), maar dan moet je trucs uithalen bij de installatie en werkt je systeem niet zo vlot. Een vuist-

Niet alle Linux-distributies specialiseren zich. Er is zelfs één distributie

regel is: dateert de computer van na 2000, dan draait

die erop prat gaat dat het een universeel besturingssysteem is: Debian.

Lubuntu erop. Het project verspreidt ook een image

Het is één van de oudste Linux-distributies en vormt de basis van meer

dat je op de Raspberry Pi 2 of 3 kunt installeren. Er is

dan honderd andere Linux-distributies, waaronder het bekende Ubuntu.

zelfs een image voor PowerPC, als je met Lubuntu nog

Debian geeft toegang tot een uitgebreide softwarecollectie, waardoor

een tweede leven wilt geven aan je oude Mac met G3-,

je er zowat alles mee kunt doen, maar is conservatief in zijn keuzes. Je

G4-, of G5-processor, zoals een iBook of PowerBook.

hebt doorgaans iets oudere versies van de software, maar het voordeel is dat de software uitgebreid getest is en Debian daardoor superstabiel

Alternatief

is. Je kunt het als desktopsysteem gebruiken en dan installeer je er je

Houd je niet van de desktopomgeving LXDE, neem dan

favoriete desktopomgeving op. Of je draait het als serverbesturingssys-

eens een kijkje bij Bodhi Linux. Ook deze distributie is

teem op een virtual private server (VPS) als je je eigen web- of mailser-

gebaseerd op Ubuntu en biedt een lichtgewicht bestu-

ver wilt onderhouden. Raspbian is een afgeleide versie van Debian die op

ringssysteem aan dat nog prima op oudere computers

de Raspberry Pi draait en Debian draait ook op allerlei ARM-processoren.

werkt. De desktopomgeving is hier Moksha, een fork

En er bestaan zelfs versies van Debian met een andere kernel dan Linux,

van Enlightenment. Die laatste staat niet alleen bekend

namelijk de FreeBSD-kernel en GNU Hurd.

als een lichtgewicht desktopomgeving, maar ook als een mooie en gemakkelijk te configureren omgeving.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_072-077_Software - Keuzegids Linux (JP).indd 77

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

77

02-09-16 13:21

WORKSHOP Dashboard met de Raspberry Pi

BOUW JE EIGEN DASHBOARD Dashing op de Raspberry Pi Je kent ze wel: die tv-schermen met het weer, de laatste sportuitslagen en de filemeldingen. Bedrijven hebben vaak van die dashboards, die door gespecialiseerde bedrijven worden ontwikkeld. Maar wat als je bij je sportclub of vereniging zo’n dashboard wilt installeren? Als je je hand niet omdraait voor wat experimenteren, knutsel je zelf een eigen dashboard met widgets in elkaar. In dit artikel tonen we je hoe je dat doet met de software Dashing op een Raspberry Pi. KO E N V E R V LO E S E M

O

m een dashboard te bouwen, heb je hard-

Een dash-

Hardware

board kun je zo

een internetverbinding en een scherm. Toetsenbord

Raspberry Pi 3

maken als je zelf

en muis zijn niet nodig, want de bedoeling van een

Voor de hardware maken we in dit project gebruik van

dashboard is dat het eenvoudigweg allerlei gegevens

een Raspberry Pi 3. Dit minicomputertje is immers

op het scherm toont. Aan de softwarekant heb je iets

goedkoop, klein en toch krachtig genoeg om onze

nodig dat allerlei widgets toont. Een gemakkelijke

toepassing uit te voeren. Doordat de Raspberry Pi zo

Pi 3 maakt het

manier is om die widgets in een webinterface te tonen.

klein is, kun je hem makkelijk achter een monitor of

hart uit van ons

Dan hoef je alleen maar een browser in schermvul-

tv bevestigen. Bovendien heeft de Raspberry Pi 3 wifi

dashboard.

lende modus te laten draaien met die webpagina.

ingebouwd, waardoor we geen extra netwerkkabel

De Raspberry

ware en software nodig. Aan de hardwarekant gaat het vooral om een computer met

groot of klein wilt.

hoeven te gebruiken. Vergeet ook geen behuizing voor je Pi. Dat beschermt het computertje tegen stof en te ruwe omgang. Met een Raspberry Pi 1 of 2 is dit project ook mogelijk, maar die versies hebben een tragere processor en geen wifi. Daardoor heb je ofwel een ethernetkabel nodig ofwel een wifi-adapter op een usb-poort.

Beeldscherm Voor het scherm dat je inzet, heb je enorm veel keuze, zolang het maar een HDMI-ingang heeft om op de Raspberry Pi aan te sluiten. Of een DVI-aansluiting, maar dan heb je een HDMI-naar-DVI-kabel nodig.

78

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_078-084_Workshop - Bouw je eigen dashboard (JP) (TS).indd 78

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:39

WORKSHOP Dashboard met de Raspberry Pi

Wat kost een zelfgemaakt dashboard? De kostprijs van een zelfgemaakt dashboard hangt vooral af van welk scherm je gebruikt. Laten we eerst eens kijken hoeveel de Raspberry Pi 3 en andere benodigdheden grofweg kosten. In plaats van alle losse onderdelen van de Raspberry Pi bijeen te sprokkelen, kun je soms ook leuke setjes kopen voor een redelijk bedrag. En heb je nog een oud scherm liggen dat je kunt hergebruiken, dan drukt dat uiteraard de prijs. Raspberry Pi Raspberry Pi 3

€ 40,00

8 GB microSDHC-kaart

€ 7,95

Behuizing

€ 7,95

Heb je wat te besteden, dan hang je een flink FullHD-

Voeding

een klein

scherm aan je Pi. Maar heb je nog een oude tv of

Subtotaal:

scherm maak

computerscherm, dan is ook die perfect bruikbaar als

je eenvoudig

dashboard. Het voordeel van een groot scherm is dat

Klein scherm

een dashboard,

er meer widgets op passen.

Adafruit HDMI 7 800x480 Display Backpack

Ook van

maar pas dan

Denk ook aan de elektriciteitskosten als je zo’n

€ 12,95 € 68,85

Micro-usb-kabel

wel de grootte

dashboard de hele dag aan laat staan. De Raspberry

van je widgets

Pi mag zelf dan maar iets van vijf euro elektriciteit

aan.

per jaar kosten, een groot scherm kost natuurlijk

Groot scherm

veel meer dan dat. Er bestaan ook kleine schermpjes,

Monitor 32 inch

bijvoorbeeld met een beelddiagonaal van 7 of 10 inch.

HDMI-kabel

Schermpjes met HDMI werken het makkelijkste, maar

VESA-mount

er zijn ook speciale schermpjes voor de Raspberry Pi

Subtotaal:

€ 90,95 € 2,50

Subtotaal:

€ 93,45

€ 299,00 € 2,50 € 4,95 € 306,45

die je aansluit op de DSI-poort die op alle modellen van de Pi aanwezig is. Soms komen die kleine schermpjes zonder behuizing. Die moet je er dan nog afzonderlijk

Voeding

bijkopen.

Ook voor de voeding heb je meerdere mogelijke situa-

Voor het mooiste resultaat bevestig je je Pi op de ach-

ties. De kleine schermpjes voorzie je vaak via micro-usb

terkant van je scherm. Dat doe je met een VESA-mount.

van stroom, net zoals de Pi. De grotere schermen heb-

Die bevestig je enerzijds aan de VESA-bevestigingspun-

ben uiteraard een grotere stekker. Gebruik je een groot

ten op de achterkant van je scherm, aan de andere kant

tv-scherm en heeft dat ook een usb-aansluiting, dan be-

VESA-mount

bevestig je die aan de overeenkomstige punten op de

staat de kans dat de Pi zelf vanaf die aansluiting te voe-

bevestig je een

behuizing van je Pi. Vooral bij gebruik van een groot

den is. Zo heb je geen voedingsadapter voor de Pi meer

Raspberry Pi

scherm is deze aanpak interessant, omdat je Pi daar-

nodig. Controleer wel goed of hoeveel milliampère die

aan de achter-

door niet meer zichtbaar is. Met een klein schermpje

usb-poort levert. Officieel heeft de Raspberry Pi 3 een

zijde van een

kun je er ook voor kiezen om de Pi eenvoudigweg in het

stroomadapter van 2,5A en 5V nodig, maar als je hem

monitor of tv.

meubel waarop je scherm staat weg te werken.

niet te zwaar belast, dan werkt voeden via een usb-

Met een

poort ook. Merk je echter dat je tegen rare problemen aanloopt (dat de Pi niet wil opstarten bijvoorbeeld), dan heb je toch een zwaardere voeding nodig.

Software Raspbian Jessie installeren Nu je je hardware hebt gekozen, gaan we naar de softwarekant. We installeren als besturingssysteem op de Pi een Linux-distributie: Raspbian 8.0 (Jessie). Dit is een speciaal voor de Raspberry Pi aangepaste versie van Debian Jessie. Dat geeft ons de flexibiliteit om allerlei software op de Pi te installeren. Ga naar

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_078-084_Workshop - Bouw je eigen dashboard (JP) (TS).indd 79

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

79

02-09-16 13:39

WORKSHOP Dashboard met de Raspberry Pi

www.raspberrypi.org/downloads/raspbian en download het volledige image van Raspbian Jessie en pak het zipbestand uit. Steek nu een microSD-kaartje in de kaartlezer van je computer. Schrijf dan het imgbestand dat je hebt uitgepakt naar het kaartje. Dat kan op Windows met het programma Win32DiskImager (http://sourceforge.net/projects/win32diskimager). Kies in Win32DiskImager de schijfletter van je microSDkaartje, selecteer het img-bestand van Raspbian en klik op Write om het besturingssysteem naar je kaartje

4 GB groot en gebruikt dus standaard maar 4 GB van

te schrijven. Let op: het programma overschrijft de

het kaartje. Na het vergroten van het bestandssysteem

volledige inhoud van het microSD-kaartje! Gebruik

waarmee de totale 8 GB van het kaartje gebruikt kan

Raspbian-

dus alleen een kaartje waar géén data meer op staan

worden, herstart je Pi en krijg je uiteindelijk de deskto-

image naar het

die je nodig hebt, en controleer dubbel of je de juiste

pomgeving LXDE van Raspbian te zien.

microSD-kaartje.

schijfletter kiest voordat je op Write klikt.

Schrijf het

Stel je wifinetwerk in.

Als je een netwerkkabel in de Pi steekt, heeft Raspbian nu toegang tot internet, maar in het geval van wifi moet je je netwerk nog instellen. Stel eventueel eerst een andere toetsenbordindeling in, want anders krijg je het wachtwoord van je draadloos netwerk niet correct ingesteld. Open daarvoor bovenaan links het menu en ga naar Preferences / Mouse and Keyboard Settings, open het tabblad Keyboard, klik op Keyboard Layout en kies je gewenste toetsenbordindeling. Klik dan bovenaan rechts op het netwerkicoontje, kies het SSID van je draadloze netwerk en voer het wachtwoord in. In de volgende stap gaan we enkele

Aansluiten en opstarten

opdrachten op de commandline uitvoeren. Dat doe je door bovenaan in beeld op het icoontje met het zwarte

Steek nu de microSD-kaart met Raspbian in je Pi en

schermpje te klikken (het programma Terminal) of

sluit een toetsenbord en muis aan op de Raspberry Pi.

via het netwerk vanaf je gewone Windows-pc met het

Sluit de Pi op het scherm aan en steek tot slot de voe-

programma PuTTY in te loggen op de Raspberry Pi (zie

dingskabel in. Je krijgt op het scherm de melding dat

kader ‘Op afstand’).

de Pi het bestandssysteem vergroot. Het image dat we op het microSD-kaartje hebben geschreven, is namelijk

Op afstand

Breng Rasp-

Dashing installeren

bian up-to-date

Om het dashboard met widgets te tonen, werken we

voor je extra

met het programma Dashing (https://github.com/

software instal-

dashing-io/dashing). Voor we dat installeren, hebben

leert.

Soms is het handig dat je vanaf een ander systeem de Raspberry Pi op afstand opdrachten kunt geven, zonder dat je een toetsenbord en muis op de Pi hebt aangesloten. Blijf eerst even met de muiscursor over het netwerkicoontje van Raspbian hangen, zodat je het IP-adres van de Pi te zien krijgt. Installeer daarna onder Windows het programma PuTTY (www. putty.org), dat gratis te downloaden is. Daarmee log je via het netwerk op je Raspberry Pi in. Start putty.exe op, vul het IP-adres van de Pi in bij Host Name (or IP address), laat het verbindingstype staan op SSH en de poort op 22, en klik onderaan op Open. Je krijgt daarna de vraag om de zogenoemde SSH-sleutel van de Pi te aanvaarden, wat nodig is om verder te gaan. En tot slot vul je achter de regel Login as: je gebruikersnaam (standaard pi) in en achter password: je wachtwoord (standaard raspberry). Zodra je bent ingelogd, voer je via het PuTTY-venster opdrachten uit alsof je die in het programma Terminal op de Pi uitvoert.

80

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_078-084_Workshop - Bouw je eigen dashboard (JP) (TS).indd 80

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:39

WORKSHOP Dashboard met de Raspberry Pi

we nog enkele andere pakketten nodig. Werk eerst de

Dashing start een webserver op die luistert op poort 3030.

pakketlijst bij met de opdracht sudo apt update en

Configuratie voor een klein scherm

upgrade Raspbian daarna naar de nieuwste pakketten

De Raspberry Pi herkent standaard de resolutie van het kleine 7inch-

met sudo apt upgrade. Bevestig de upgrade met

scherm van Adafruit niet. Om dat op te lossen, steek je eerst het

een druk op Enter. Installeer daarna enkele benodigde

microSD-kaartje in je computer en open je het bestand config.txt in de

pakketten met sudo apt install libssl-dev

schijf boot die in Verkenner verschijnt. Voeg daarin de volgende regels toe.

gem install bundler dashing.

hdmi_group=2

ruby-dev. Tot slot installeren we Dashing met sudo

hdmi_force_hotplug=1 hdmi_mode=1

hdmi_mode=87

hdmi_cvt=800 480 60 6 0 0 0

Als je het scherm via een micro-usb-kabel op een usb-poort van de Pi wilt voeden (je Pi heeft dan een 2,5A-voeding nodig), voeg dan ook de regel max_usb_current=1 toe. Sla het bestand op, ontkoppel de

microSD-kaart veilig en steek die dan terug in de Pi. Als het computertje nu opstart, krijg je wel beeld te zien.

Dashboard creëren Na de installatie maken we een nieuw Dashing-project met de naam test aan met dashing new test. Deze

Voor kleinere schermen moet je de HDMI-resolutie forceren.

opdracht creëert de directory ‘test’ in de huidige directory met alle benodigde bestanden voor onze widgets. Ga daarna naar die directory met cd test, voer

van je Dashing-project. Als je dat op je Pi zelf doet,

de opdracht bundle install uit om ontbrekende

is het adres http://localhost:3030/. Ook vanaf een

pakketten te installeren en start Dashing op met het

andere pc is het dashboard te openen, dan is dat met

commando dashing start.

het adres http://IPADRES:3030/, waarbij IPADRES het

beeldproject

Dashing luistert, standaard poort 3030, en dat je de

te zien van de mogelijkheden.

van Dashing

server stopzet met Ctrl+C. Je krijgt ook een melding

toont je wat er

dat de Twitter-widget alleen werkt als je je API-sleutels

Anatomie van een dashboard

zoal mogelijk is.

in het juiste bestand plaatst. Open nu de webpagina

Het loont om eens te kijken wat er in de directory

Het voor-

In de Terminal krijg je te zien op welke poort

IP-adres van je Pi is. Standaard krijg je een voorbeeld

van je Dashboard-project staat. Je kunt dit met de bestandsbeheerder van Raspbian doen of direct vanaf de commandline. Typ daarvoor op de Terminal of in PuTTY de opdracht ls in. De bestandsnamen in het

blauw zijn directory’s, in het wit zijn bestanden. Met ls directorynaam krijg je de inhoud van een directory te zien. De directory assets bevat afbeeldingen,

lettertypes, stylesheets en CoffeeScript-bibliotheken. In dashboards staan je dashboards, die de lay-out van je widgets bevatten. Standaard zie je dashboards ‘sample’ en ‘sampletv’ (een 1080p-versie van sample). In jobs staat Ruby-code die gegevens ophaalt om ze te tonen. In lib komt extra Ruby-code als je die nodig hebt.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_078-084_Workshop - Bouw je eigen dashboard (JP) (TS).indd 81

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

81

02-09-16 13:39

WORKSHOP Dashboard met de Raspberry Pi

De directory public bevat statische bestanden, zoals

Teksteditors

een 404-pagina en favicon. En in widgets staat voor

Het bekijken en aanpassen van allerlei bestanden met code op de

elke widget een directory met html-, css- en Coffee-

Raspberry Pi kan op verschillende manieren. In deze workshop gebrui-

Script-bestand.

ken we veelvuldig het programma ‘nano’, dat is een editor die dient om

Sample-dashboard

tekstbestanden te bewerken en is vooral handig voor configuratiebestanden. Nano bedien je vanuit de commandoprompt, dus: helemaal

Bekijk bijvoorbeeld het sample-dashboard. Dat kun je

met je toetenbord. Het voordeel van nano is dat het standaard aanwezig

doen met de teksteditor in de grafische interface van

is in Raspbian, plus dat je hem ook kunt gebruiken als je vanaf Windows

Raspbian of direct vanaf de commandline (zie ook het

op je Pi inlogt met PuTTY.

kader ‘Teksteditors’). Typ voor de commandline-metho-

Niet iedereen voelt zich even comfortabel met de commandline, vooral

de de opdracht nano dashboards/sample.erb. De

wie een langdurige Windows-geschiedenis heeft. Raspbian start echter

inhoud daarvan is html-code met een beetje Ruby-code

standaard op in een desktopomgeving en ook die bevat standaard een

ertussen. Door de code van dit bestand te bestuderen

teksteditor, het programmaatje heet Leafpad, maar wordt in de inter-

en te vergelijken met wat je ziet in het sample dash-

face gewoon aangeduid met Text Editor. Je kunt vanuit de bestandsbe-

board, krijg je al een goed inzicht in hoe je zelf je eigen

heerder van Raspbian met rechts klikken op elk tekst- of configuratiebe-

dashboard maakt. De eerste regel is <% content_for

stand en klikken op Text Editor.

%>. Hiermee geef je als titel van de pagina ‘My super

pad++ op pagina 85. Dat is een populaire teksteditor voor Windows, die

:title do %>My super sweet dashboard<% end

Nog een andere manier beschrijven we in de miniworkshop over Note-

sweet dashboard’ op. In schermvullende modus krijg je

net als PuTTY via je netwerk kan inloggen op de Raspberry Pi. Vooral

die titel overigens niet te zien. Daarna komt een div-ele-

voor lange lappen code is het voordeel dat je gewoon in een venster

ment van klasse gridster, met daarin een ongeordende

werkt, en dat Notepad++ syntax highlighting ondersteunt.

lijst. Elke tegel die je op het scherm ziet, wordt gedefinieerd in een li-element. Met attributen data-sizex en data-sizey definieer je de relatieve breedte en hoogte.

bij kijken. Gelukkig hebben talloze enthousiastelin-

Wil je bijvoorbeeld een tegel die twee keer zo hoog is als

gen al allerlei widgets gemaakt, die je op de pagina

hij breed is, gebruik dan attributen data-sizex="1" data-

Additional Widgets op de GitHub-pagina van Shopify

sizey="2" zoals bij de tegel met Buzzwords. Binnen elk

vindt (zie www.tiny.cc/dashaw), de originele ontwik-

li-element komt een div-element met een uniek data-id.

kelaars van Dashing. Als voorbeeld gaan we enkele

board definieer

De andere attributen definiëren het type widget (Text,

van die widgets in ons eigen project gebruiken. Maak

je in de vorm

Meter, List, Number enzovoort), een titel en tekst en nog

eerst een nieuw dashboard met de naam pcm in je

van html- en

andere gegevens afhankelijk van het type widget. Daar

Dashboard-project aan. Dat gaat met het commando

Ruby-code.

gaan we later verder op in.

dashing generate dashboard pcm, wat een

Een dash-

bestand pcm.erb aanmaakt in de directory dashboards. Bekijk de pagina http://IPADRES:3030/pcm in je webbrowser. Standaard staat er één lege tegel. Open het bestand met nano dashboards/pcm.erb

en voeg aan het li-element de attributen data-title en data-text toe met de juiste waarden om een titel en tekst aan de tegel toe te kennen. Daarna voegen we de widget Analog Clock (www.tiny.cc/dashclock) toe. Omdat die widget in de vorm van een zogenoemde ‘gist’ komt op GitHub, is die eenvoudig te installeren: neem het gist-id uit de url en voer de opdracht dashing install c85f8cbde7235105dd16 uit. Na de installatie voeg je code voor de widget toe aan je dashboard. Open daarvoor je dashboard met nano

dashboards/pcm.erb en voeg in het ul-element de

onderstaande drie regels toe. Sla het bestand op met Ctrl+O en sluit nano af met Ctrl+X.

Widgets toevoegen In principe kun je zelf vanaf nul je eigen types widgets maken. Daar komt echter heel wat programmeerwerk

82

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_078-084_Workshop - Bouw je eigen dashboard (JP) (TS).indd 82

<li data-row="1" data-col="1" datasizex="1" data-sizey="1">

<div data-view="Myclock"></div> </li>

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:39

WORKSHOP Dashboard met de Raspberry Pi

Met wat widgets begint ons dashboard er al leuker uit te zien.

Weer-widget Een andere leuke widget toont het weerbericht met behulp van Forecast.io. We werken met de versie van mjamieson (www.tiny.cc/dashweather) en installeren die met dashing install 5274790. Vraag

daarna een API-sleutel aan op https://developer.

dashboards/pcm.erb de onderstaande regels toe. <li data-row="1" data-col="1" datasizex="3" data-sizey="1">

<div data-view="DailyXKCD" data-id="xkcdof-the-day"></div>

</li>

forecast.io en open de Ruby-code van de widget met

We gebruiken de code data-sizex= "3", wat het blok

nano jobs/forecast.rb. Vul je sleutel in tussen

van de widget drie kolommen breed maakt, omdat

de aanhalingstekens achter forecast_api_key. Vul

de meeste comics van xkcd breed zijn. Je krijgt nu da-

in de regels eronder ook de lengte- en breedtegraad

gelijks de recentste xkcd-comic te zien. Als je browser

van je locatie in. En verander op regel 24 minutely in

overigens scrollbalken toont, kijk dan eens in het be-

hourly, want anders werkt de code niet. Voeg tot slot

stand dashboards/sampletv.erb hoe je de basisgrootte

de widget toe aan je dashboard in dashboard/pcm.erb

van een widget instelt. Als je die kleiner instelt, passen

met de onderstaande regels.

alle widgets op je dashboard en krijg je die lelijke

<li data-row="1" data-col="1" data-

scrollbalken niet meer te zien.

<div data-id="forecast" data-

Dashboard automatisch tonen

Forecast"></div>

we in een webbrowser kunnen bekijken. Maar als je

sizex="1" data-sizey="1">

view="Forecast" data-title="Weather

We hebben nu een voorbeeld-dashboard gemaakt dat

</li>

van je project iets wilt maken dat heel eenvoudig is te

Strip-widget Een laatste voorbeeld-widget die we toevoegen is er ĂŠĂŠn om dagelijks een comic van xkcd op je dashboard te tonen: Daily XKCD (www.tiny.cc/dashcomic). Installeer het met de opdracht dashing install

fd453f2c31a9d0131c52. Voeg dan aan het bestand

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_078-084_Workshop - Bouw je eigen dashboard (JP) (TS).indd 83

gebruiken, moet de Raspberry Pi de juiste webpagina automatisch tonen als het computertje opstart. We installeren eerst nog drie pakketten met sudo apt

install midori unclutter httping. Midori is

een lichtgewicht webbrowser, die ideaal is voor ons dashboard. Met Unclutter maken we de muiscursor onzichtbaar, omdat die op ons dashboard toch alleen

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

83

02-09-16 13:39

WORKSHOP Dashboard met de Raspberry Pi

We laten het dashboard automatisch op het scherm tonen na het opstarten van de Raspberry Pi.

maar zou storen. Httping gebruiken we om te controle-

Daarna moeten we (via een apart shell-script) een ver-

ren of je Dashing-dashboard bereikbaar is.

traging inbouwen tot ons Dashing-project is opgestart.

Open het bestand /etc/rc.local met de opdracht

We maken dat script straks, maar we voegen wel alvast

sudo nano /etc/rc.local. Voeg daarin vlak voor

een laatste regel toe aan het autostart-bestand dat het

regel cd /home/pi/test && dashing start -d toe.

Sla je wijzigingen op met Ctrl+O en sluit nano af met

de regel exit 0 (helemaal onder aan het bestand) de

script aanroept: @sh /home/pi/start_browser.sh.

Daarmee starten we Dashing automatisch als daemon

Ctrl+X.

vlak nadat de Pi is opgestart. Sla het bestand op met Ctrl+O en sluit nano af met Ctrl+X.

Autostart bewerken Programma’s die je in de grafische omgeving automatisch wilt opstarten, definieer je in het bestand ~/.config/lxsession/LXDE-pi/autostart. Open het bestand in Terminal met de opdracht nano ~/.config/lxsession/LXDE-pi/autostart. In het configuratiebestand autostart zie je drie regels. @lxpanel --profile LXDE-pi

@pcmanfm --desktop --profile LXDE-pi

Nu het shell-script start_browser.sh, we maken dat met nano met het commando: nano /home/pi/start_browser.sh

Dat bestand krijgt onderstaande inhoud. #!/bin/sh

while ! httping -qc1 http://localhost:

3030/assets/application.js; do sleep 1; done

midori -e Fullscreen -a http://localhost: 3030/pcm

Het belangrijkste stukje code is die laatste regel: het

@xscreensaver -no-splash

opstarten van de browser Midori in schermvullende

het paneel bovenaan het scherm toont. De tweede re-

Hierbij moet je /pcm in de url natuurlijk vervangen

gel start het programma PCManFM op om de icoontjes

door de naam van je eigen dashboard. Sla je wijzigin-

op de desktop te tonen. En de laatste regel start de

gen op met Ctrl+O en sluit nano af met Ctrl+X.

De eerste regel start het programma lxpanel op, dat

screensaver op. Die screensaver willen we niet, want

modus en het openen van de url van ons dashboard.

dan is ons dashboard niet meer zichtbaar. Zet dus een

Uitproberen

#-teken aan het begin van die laatste regel. Daarmee

Test nu eens uit of je dashboard werkt door je Pi te

maak je van de regel een commentaarregel en wordt

herstarten. Dat kan door bovenaan links op het menu

die niet meer uitgevoerd. Maak ook een commentaar-

te klikken en dan op Shutdown / Reboot. Als alles goed

regel van de eerste twee regels als je niet wilt dat

gaat, herstart je Pi, start de grafische interface op en

gebruikers de webbrowser kunnen verlaten en andere

krijg je dan na een kleine vertraging je dashboard te

programma’s kunnen uitvoeren.

zien, zonder paneel bovenaan of muiscursor. Tot slot

Voeg nu enkele regels toe aan het configuratiebe-

84

Browser starten

kun je je dashboardcomputer nu op zijn definitieve

stand. Met @xset s off schakelen we de screensa-

plaats zetten zonder toetsenbord en muis. Voordat je

ver uit en met @xset -dpms de stroombesparende

dat doet, is het een goed idee om via een image een

modus van je scherm. Met @xset s noblank schakelt

back-up te maken van het microSD-kaartje. Immers,

het scherm zichzelf niet meer uit na een bepaalde tijd

mocht dat een keer corrupt raken, dan ben je niet al je

en met @unclutter verbergen we de muiscursor.

code van het dashboard kwijt.

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_078-084_Workshop - Bouw je eigen dashboard (JP) (TS).indd 84

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:39

MINIWORKSHOP Teksteditor Raspberry Pi

RASPBERRY PI EN NOTEPAD++ Notepad++ is een lichtgewicht teksteditor die velen graag gebruiken als editor voor het aanpassen van allerlei code. Helaas is er enkel een Windowsversie. Bij ons op de redactie zijn er diverse mensen die deze editor ook willen gebruiken voor het aanpassen van code op de Raspberry Pi, maar dat gaat niet standaard. Daar blijkt echter een oplossing voor te zijn, die echt enorm handig is. J O S É PA U T Y

W

Plugins / NppFTP / Show NppFTP Window. Aan de rechterzijkant wordt het NppFTP-venster getoond. Klik op het icoontje Settings / Profile settings.

Profiel toevoegen Voeg een nieuw profiel toe door op Add new te klikken en het een naam te geven. Vul vervolgens op het tabblad Connection de gegevens in. Bij Hostname typ je het IP-adres van de Pi, bij Connection type kies je SFTP. De poort laat je staan op 22. Bij Username en Password vul je de inloggegevens van de Raspberry Pi in (standaard pi en raspberry). In het veld Initial remote directory kun je de directory invullen waar

ie veel met z’n Raspberry Pi aan het knutse-

je gelijk heen wilt gaan, bijvoorbeeld /home/pi. Op

len is, zal om de haverklap in allerlei code

de andere tabbladen hoef je niets in te vullen. Sluit

zitten te grutten. De één doet dat via nano

Op de achter-

de profielinstellingen, klik op het eerste knopje in het

grond down-

(de ingebouwde commandline-teksteditor in Raspbian),

NppFTP-venster (getiteld (Dis)Connect) en kies je ge-

loadt en uploadt

de ander via de teksteditor in de grafische interface van

maakte profiel. Als het goed is, krijg je de vraag om de

de NppFTP-

Raspbian. Maar er is nog een andere manier. Je kunt

host key te vertrouwen. Klik op Ja en Notepad++ ver-

plug-in de

weliswaar niet Notepad++ op je Raspberry Pi installeren,

bindt met de Raspberry Pi. In het rechtervenster wordt

bestanden van

maar je kunt vanaf Notepad++ dat op je Windows-sys-

de mappenstructuur zichtbaar. Je kunt ieder bestand

de Raspberry Pi,

teem draait wél rechtstreeks inloggen op de mappen-

openen en aanpassen. Na een aanpassing wordt het

maar dat merk

structuur van de Raspberry Pi. Vooropgesteld dat de Pi

bestand automatisch weer naar de Pi geüpload.

je amper.

op je netwerk is aangesloten. Start je Raspberry Pi en ga na wat het IP-adres is, bijvoorbeeld door even te blijven hangen met je muis boven het netwerkicoontje. Ben je van plan heel vaak met de Pi te verbinden, kan het handig zijn om die een vast IP-adres te geven.

NppFTP Mocht je Notepad++ nog niet hebben draaien, download hem via www.notepad-plus-plus.org. Er bestaat ook een PortableApps-versie van (www.tiny.cc/ nppluspa). Open Notepad++ en ga naar het menu Plugins. Controleer of je daar de menuoptie NppFTP ziet. Zie je dat niet, open dan de optie Plugin Manager / Show Plugin Manager. Scrol op het tabblad Available naar NppFTP, zet er een vinkje voor en klik op de knop Install. Klik op Close en ga opnieuw naar het menu

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_085_Miniworkshop - Raspberry Pi en Notepad (TS).indd 85

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

85

02-09-16 13:41

MINIWORKSHOP Google-gegevens downloaden

JE GOOGLE-GEGEVENS DOWNLOADEN De diensten van Google zijn overal. Google maakt uiteenlopende web-apps, van een agenda tot een browser en van een chatservice tot een kaartendienst. Het is mogelijk om van veel van die diensten je gegevens te downloaden. JOCHEM DE GOEDE

G

oogle Takeout Met behulp van Google Takeout is het mogelijk om veel gegevens die opgeslagen liggen

in je Google-account te archiveren, zodat je ze offline kunt bekijken en naar andere diensten of programma’s kunt exporteren. Met Google Takeout worden bijvoorbeeld van Google Agenda alle agenda’s opgeslagen in het iCalendar-formaat, zodat je eenvoudig naar een andere dienst kunt gaan mocht je dat willen. Ook al je bladwijzers kun je downloaden, evenals alle gegevens van Google Chrome, waaronder je extensie-informatie, browsergeschiedenis en meer. Ook handig is dat je je e-mails kunt downloaden vanuit Gmail in het MBOX-

kunt kiezen om automatisch een downloadlink te laten

Nadat het

formaat, zodat je ze eenvoudig offline kunt bewaren.

mailen als het genereren van het archief klaar is, of om

maken van het

de zip op te slaan in Google Drive, Dropbox of One-

archief is vol-

Drive. Klik op Archief maken om het archief te maken.

tooid, kun je via

Je ziet de voortgang direct in de browser.

de downloadlink

Data downloaden Om je gegevens te downloaden, ga je naar www. google.nl/takeout. Vervolgens kun je per onderdeel

86

aangeven of je dit wel of niet wilt opnemen in de

Hangouts & locaties

export door rechts op de schakelaar te klikken. Als

Als je ervoor kiest om je Hangouts-berichten te ex-

er naast deze schakelaar een pijltje aanwezig is, zijn

porteren, is er niet zomaar een app waarmee je die

er meer exportopties beschikbaar. Bij bijvoorbeeld

kunt uitlezen. Er zijn echter obscure diensten op het

Agenda kun je dan kiezen welke agenda’s je mee wilt

internet beschikbaar, zoals https://jessecar96.github.

nemen. Hetzelfde geldt bij bijvoorbeeld Google Foto’s,

io/hangouts-reader, die je berichten offline naar men-

waar je kunt kiezen welke fotoalbums je wilt downloa-

selijk leesbaar formaat kan omzetten. Klik op Browse

den. Klik daarvoor op de optie Fotoalbums selecteren

en blader naar het bestand Hangouts.json. Je ziet na

en kies de fotoalbums die je wilt meenemen. Andere

korte tijd links in beeld je gesprekken verschijnen. Klik

gegevens die je kunt downloaden met Google Takeout

op een gesprek om de inhoud ervan weer te geven.

zijn je gehele Google Drive-inhoud, waarbij je handig

Hetzelfde geldt voor je locatiedata. Hiervoor ga je naar

kunt kiezen naar welk formaat je elk document wilt ex-

https://locationhistoryvisualizer.com/heatmap, en

porteren. Als je alle aanpassingen naar wens hebt inge-

selecteer je bij Bestand kiezen het bestand Locatie-

steld, klik je op Volgende. Je kunt nu een bestandstype

geschiedenis.json. Vul daarna even je e-mailadres in

kiezen (.zip is prima) en je kunt bij Leveringsmethode

en klik op Launch heatmap om je locatiedata in te

aangeven hoe het bestand geleverd moet worden. Je

zien.

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_086_Miniworkshop - Je Google-gegevens downloaden (JP).indd 86

inloggen en je archief binnenhalen.

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:41

MINIWORKSHOP Privacy aanmeldscherm

GEGEVENS IN WINDOWS 10 VERBERGEN Op het aanmeldscherm van Windows 10 zijn vaak mooie foto’s te zien, vanuit het zogenaamde Windows Spotlight. Helaas staat er ook minder fijne informatie op het aanmeldscherm, zoals je e-mailadres en volledige naam. JOCHEM DE GOEDE

A

anmeldscherm De verjaardagupdate van Windows 10 brengt veel verbeteringen met zich mee, zo-

wel kleine als grote. Een van die kleinere verbeteringen bevindt zich op het aanmeldscherm. Handig is dat je hier snel kunt zien welke notificaties er zijn binnengekomen. Een andere verbetering is dat je e-mailadres niet meer standaard in het aanmeldscherm wordt getoond. Voorheen was het zo dat eenieder die toevallig op het juiste moment een blik wierp op je tablet of laptop, die persoonlijke informatie direct in handen had.

Naam verbergen Als je ook je echte naam wilt verbergen, is het nodig om

Om te con-

de register-editor erbij te pakken. Je opent regedit door

troleren of jouw

scherm met de

daarop te zoeken in het menu Start. Blader nu naar de

e-mailadres

volledige naam

sleutel HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Micro-

verborgen is op

en e-mailadres.

soft\Windows\CurrentVersion\Policies\System en

het aanmeld-

zoek naar de optie DontDisplayLockedUserId. Zet die

scherm, zorg

waarde op 3 om je volledige naam, avatar en e-mail-

je dat de optie

adres te verbergen als de computer vergrendeld is. Doe

onder Privacy

hetzelfde bij de waarde dontdisplaylastusername, om

op Uit staat.

Het aanmeld-

ervoor te zorgen dat na het opstarten je volledige naam

Instellingen Om te controleren of dat ook bij jou het geval is, ga je

en e-mailadres niet zomaar in beeld komen. Bij het aanmelden moet je dan zelf je e-mailadres intypen.

naar de app Instellingen via het menu Start of door

Microsoft-account

middel van de sneltoets Windows-toets+I. Vervolgens

Deze problemen heb je niet als je een lokaal account

ga je naar het tabblad Accounts en kies je voor Aan-

in plaats van een Microsoft-account gebruikt om je bij

meldingsopties. Daar bevindt zich onderaan, onder

Windows 10 aan te melden. Om een lokaal account

het kopje Privacy, de optie Accountdetails (zoals

te gebruiken, ga in Accounts naar Uw info en klik

e-mailadres) weergeven op aanmeldingsscherm.

op de knop In plaats daarvan aanmelden met een

Door die schakelaar om te zetten, kun je wel of niet je

lokaal account. Volg de stappen om je account om te

e-mailadres tonen op het aanmeldscherm. Je contro-

zetten. Let op dat als je Windows Insider bent, er altijd

leert eenvoudig het verschil met de instelling door de

één Microsoft-account aanwezig moet zijn om nieuwe

pc te vergrendelen met Windows-toets+L.

builds te kunnen ontvangen.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_087_Miniworkshop - Mailadres en naam verbergen (JP).indd 87

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

87

02-09-16 13:42

LINUX-NIEUWS In samenwerking met Linux Magazine www.linuxmagazine.nl

Diverse opensource-community’s roeren zich. Dat levert leuk en goed nieuws op! Wij verzamelen in samenwerking met Linux Magazine het laatste nieuws.

AMD Radeon-kaarten niet volledig ondersteund

O N D E R R E D A C T I E VA N M A R K G A M B L E

De nieuwe videokaarten van AMD

Linux-kernel, versie 4.8, is de code

uit de Polaris-serie ondersteunen

nog niet opgenomen, wat betekent

geen audio-output via HDMI en

dat men zal moeten wachten tot

DisplayPort onder Linux, aldus de

Linux 4.9 eind dit jaar beschikbaar

Linux-site Phoronix. Dat heeft te

komt. Voor de aankomende relea-

maken met het feit dat de zoge-

ses van Ubuntu en Fedora is dat

heten DAL-codebase nog niet is

echter te laat. Eerdere versies van

opgenomen in de Linux-kernel.

DAL waren nogal buggy, waardoor

DAL is een nieuwe driver van AMD

deze niet efficiënt kon worden toe-

die meer functionaliteit naar Linux

gepast in de kernel. Heb je nu een

moet brengen, zoals Freesync-

Radeon RX 460, 470 of 480, dan kun

ondersteuning en ondersteuning

je dus geen digitale audio uitsturen

voor HDMI 2.0. In de recentste

over de HDMI of DisplayPort.

NIEUWE FIREFOX BRENGT DRM-ONDERSTEUNING NAAR LINUX De volgende Firefox, versie 49, on-

gebruiken. In Chromium werd

dersteunt Widevine DRM op Linux.

namelijk ook al enige tijd Widevine

Dit betekent dat videodiensten als

toegepast, maar toch kon er geen

Netflix en Amazon Prime vanaf dan

Netflix mee gekeken worden: het

ook werken op Linux-systemen

bedrijf dacht met een verouderde

via html5. Op Windows en macOS

browser te maken te hebben.

ondersteunt Firefox de Widevine

Uiteindelijk werd dit probleem door

Content Decryption Module van

Google opgelost. De Widevine-

Google al langer en op Windows kan

module is standaard niet aanwezig,

er ook nog gebruik worden gemaakt

maar wordt automatisch geïnstal-

van de Primetime Content Decryp-

leerd bij een bezoek aan een pagina

tion Module van Adobe. Dat Mozilla

die deze module gebruikt. Dat

Widevine gaat integreren, wil niet

automatisch installeren kun je ove-

zeggen dat die functionaliteit ook

rigens ook uitschakelen in het menu

direct werkt via diensten die het

Voorkeuren en Plugins van Firefox.

88

/ NR. 10 - OKTOBER

PCM10_088-089_Linux-nieuws (AK).indd 88

2016

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:45

LINUX-NIEUWS

Unity Desktop draait native op Windows 10 Het is een ontwikkelaar gelukt om de Unity Desktop-omgeving onder

Windows geïnstalleerd moet worden en niet alle programma’s werken

Kernel-fout zorgt voor kwetsbare Android-toestellen

direct. Ook moet er nog wat getweakt worden aan dbus, omdat deze

De onlangs ontdekte fout in de

functie voor de communicatie een Unix-socket gebruikt die nog niet in

Linux-implementatie van het

Bash voor Windows zit.

RFC 5961-protocol treft ook een

Windows 10 te draaien in het Linux-subsysteem van het besturingssysteem. Erg eenvoudig is het overigens niet om Unity onder Windows aan de praat te krijgen. Er is bijvoorbeeld een X-server nodig, die ook in

groot aantal Android-telefoons, meldt beveiligingsbedrijf Lookout. Alle Android-versies met de Linux-kernel vanaf versie 3.6 zijn kwetsbaar. Dit betreft toestellen met Android 4.4 of hoger. De kwetsbaarheid in de Linuxkernel is opgelost op 11 juli, maar een specifieke oplossing voor de kernel in Android is nog niet gevonden. Volgens Lookout zijn hierdoor zo’n 1,4 miljard toestellen kwetsbaar. De bug is weliswaar moeilijk te gebruiken door kwaadwillenden, maar een aanval kan worden uitgevoerd

Nieuw Google-OS gebaseerd op Magenta

zonder dat daar een man-in-themiddle-positie voor nodig is. Eén van de Lookout-onderzoekers vertelt aan Ars Technica dat de kwetsbaarheid een risico vormt

Google werkt aan een nieuw besturingssysteem genaamd Fuchsia,

voor Android-gebruikers die

waarmee het bedrijf zich losmaakt van de op Linux-gebaseerde kernel.

geen gebruik maken van een be-

Een eerste versie van het besturingssysteem is beschikbaar gemaakt

veiligde verbinding, bijvoorbeeld

op GitHub en de eigen Google-source-site. Het besturingssysteem is

via https of een VPN. Zo zou een

te gebruiken op ARM-gebaseerde processoren op X86-chips en ook

aanvaller kwaadaardige java-

op de Raspberry Pi. Fuchsia maakt gebruik van de Magenta-kernel die

script-code kunnen injecteren

van de grond af aan opnieuw is opgebouwd. Wat Google precies voor

in de actieve verbinding en een

ogen heeft met het nieuwe besturingssysteem is vooralsnog onduide-

vals inlogscherm kunnen tonen

lijk. Mogelijk is het bedrijf op zoek naar een efficiënter besturingssys-

om gegevens te achterhalen. Een

foutieve implementatie van het

teem dat moeiteloos op verschillende platformen te gebruiken is. Het

dergelijke actie zou ongeveer

RFC 5961-protocol in de Linux-

project ligt voor een belangrijk deel in de handen van twee oudgedien-

een minuut in beslag nemen en

kernel maakt het mogelijk dat

den in besturingssystemenland, namelijk Brian Swetland en Travis

geschikt zijn om te worden in-

een aanvaller kan vaststellen

Geiselbrecht. Beiden waren ooit betrokken bij de ontwikkeling van

gezet in een gerichte aanval. De

of twee partijen met elkaar in

BeOS bij Be Inc. en werkten vervolgens aan het opzetten van Danger

ernst van het lek wordt door het

verbinding staan via een TCP-

Hiptop OS. Swetland was daarna betrokken bij de opzet van de start-

Android-team echter als ‘gemid-

verbinding. In het geval van een

up Android Inc, dat ruim 10 jaar geleden door Google werd ingelijfd.

deld’ beschouwd. De kwetsbaar-

onbeveiligde verbinding kan

heid werd door onderzoekers

een kwaadwillende verzonden

van de Universiteit van Californië

pakketten manipuleren. Een

gepresenteerd in Austin, op de

beveiligde verbinding kan alleen

Usenix-conferentie aldaar. De

verbroken worden.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_088-089_Linux-nieuws (AK).indd 89

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

89

06-09-16 10:29

WORKSHOP Bouw je eigen familiecloud

CLOUDSERVER VOOR JE FAMILIE Nooit overvolle telefoons of verloren bestanden

Weten je familieleden dat je een computerexpert bent? Dan hebben ze jou waarschijnlijk al meermaals aangeklampt met hun computerproblemen. Maar ook smartphones vormen tegenwoordig een bron van ergernis. Een vaak gehoorde klacht is dat de opslagruimte steeds vol is of dat er plots bestanden verdwenen zijn. De oplossing? Bouw je eigen cloudserver voor al hun data! F I L I P V E R V LO E S E M

U

90

iteraard bestaan er talloze clouddiensten om je data te back-uppen of de opslagcapaciteit van je smartphone uit te breiden. Maar niet

iedereen is even enthousiast om zijn data uit handen

In deze workshop gaan we aan de slag met own-

te geven aan grootmachten Google of Apple. En ook

Cloud, een prima opensource oplossing voor cloudop-

al gebruiken je familieleden een clouddienst, dan nog

slag. De community-versie is volledig gratis, maar bij

lijkt het alsof jij altijd de problemen mag oplossen.

problemen ben je aangewezen op de documentatie

Een eigen cloudserver opzetten is misschien een be-

en de fora. De standard- en enterprise-subscriptions

tere optie. Je behoudt dan zelf de volledige controle

bieden extra ondersteuning voor bedrijven en zijn

over de client- én de serverkant. Dat is handig bij het

niet interessant voor thuisgebruik. De mobiele app is

troubleshooten en het biedt je meer flexibiliteit. Zo

trouwens niet gratis: reken op 79 cent per gebruiker.

kun je je cloudserver bijvoorbeeld integreren met één

Maar goed, dat is prima te doen. Alle informatie over

of meerdere NAS-apparaten van jou of je familiele-

de community-versie vind je op www.owncloud.org.

den. Ook hoeven je familieleden zich minder zorgen

Let op dat je niet per ongeluk op www.owncloud.

te maken over hun privacy, tenminste als ze jou

com terechtkomt. Die website is geheel gewijd aan de

vertrouwen.

Enterprise-versie.

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_090-096_Workshop - Bouw je eigen familiecloud (TS).indd 90

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:46

WORKSHOP Bouw je eigen familiecloud

Flexibiliteit troef

te archiveren. Is jouw NAS even niet bereikbaar, dan

OwnCloud is een erg flexibel product en dat merk je

kunnen jouw familieleden nog steeds back-ups maken

reeds vóór de installatie. Denk even goed na waar je

in de cloud.

ownCloud precies wilt installeren, want je staat voor verschillende keuzes. Zo kun je de ownCloud-applicatie

Installatie

én al je data hosten op een virtuele server bij een VPS-

Ook voor de eigenlijke installatie heb je verschil-

provider. Het nadeel daarvan is dat opslagruimte rede-

lende opties. Volledig handmatig: niet aan te raden,

lijk duur is. Dat los je eventueel op door de cloudopslag

wegens redelijk tijdrovend en moeilijk up-to-date te

van een goedkopere provider aan ownCloud toe te

houden. Via installatiepakketten: dit is de aanbevolen

voegen. Heb je thuis op je NAS nog een paar terabytes

methode, aangezien je automatisch updates ontvangt

beschikbaar? Dan zet je de ownCloud-applicatie in de

via de packagemanager van Linux. Via een appliance:

cloud en koppel je die aan je lokale opslagruimte. Of je

een Linux-image met ownCloud voorgeïnstalleerd én

draait zowel de ownCloud-applicatie als de achterlig-

geconfigureerd. Zowel op de ownCloud-website als

gende opslagruimte volledig lokaal. Elke aanpak heeft

daarbuiten vind je verschillende ownCloud-appliances.

zijn voor- en nadelen. Heb je al een thuisserver of NAS,

Dat is de eenvoudigste methode, maar het biedt je

dan kost het je niets om ownCloud lokaal te installe-

de minste controle. Ook krijgen niet alle appliances

ren. Ook opslagruimte is relatief goedkoop in verge-

automatisch updates.

Een VPS huur

lijking met commerciële cloudopslag: een eenmalige

je al vanaf 5 dol-

investering van een paar honderd euro volstaat voor

latiepakketten op een VPS. In dit artikel leggen we niet

lar per maand.

terabytes aan data.

uit hoe je een VPS met Linux installeert en hoe je een

In deze workshop installeren we ownCloud via instal-

shell-sessie opent vanaf je pc. In PCM 9 hebben we in het artikel ‘Netflix kijken via VPN’ (pagina 46) in detail

Alternatieven? Je hoeft geen volledige ownCloud-server op te zetten om via apps zoals FolderSync back-ups te maken. Een gedeelde map via SFTP of WebDAV volstaat in principe. Toch biedt ownCloud verschillende voordelen. De installatie, configuratie en het beheer zijn vrij eenvoudig, en gebruikers kunnen erg gemakkelijk bij hun data via hun browser, een client op hun pc of de mobiele apps. OwnCloud ondersteunt apps voor extra mogelijkheden, zoals een agenda, adresboek, takenlijst of een muziekspeler. Tot slot is de documentatie erg uitgebreid.

VPS Voor een VPS met maximaal 100 GB opslagruimte ben je al gauw vijf tot tien euro per maand kwijt. Anderzijds is een VPS veel betrouwbaarder. Thuis krijg je af en toe te maken met een stroomstoring of een probleem met de internetverbinding. De meeste VPS-providers bieden een bepaalde uptime-garantie. Een uptime van 99.99% betekent bijvoorbeeld dat jouw virtuele machine minder dan 52 minuten op jaarbasis onbereikbaar mag zijn. Ook combinaties van bovenstaande scenario’s zijn mogelijk. Huur bijvoorbeeld een VPS met 10 GB opslagruimte, breid die uit met 100 GB WebDAVopslag van een goedkopere provider en nog 1 TB aan opslagruimte op je NAS. Die 100 GB gebruik je dan om

Met extra apps breid je de functionaliteit van ownCloud verder uit.

nieuwe back-ups te maken en die 1 TB om oudere data

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_090-096_Workshop - Bouw je eigen familiecloud (TS).indd 91

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

91

02-09-16 13:46

WORKSHOP Bouw je eigen familiecloud

uitgelegd hoe je een VPS installeert en configureert. Dat kun je in dat artikel nalezen en het is ook te online te bekijken via www.tiny.cc/vpsconfig. Belangrijk is dat je na installatie meteen een gewone gebruiker aanmaakt, een public-key-authenticatie opzet voor die gebruiker en daarna rechtstreekse root-logins of inloggen met wachtwoord uitschakelt. Activeer tot slot de firewall en blokkeer alle inkomende verbindingen buiten SSH, HTTP en HTTPS. OwnCloud heeft geen speciale systeemvereisten: minimaal 512 MB RAM, enkele gigabytes aan schijfruimte en een recente Linux-distributie zoals Ubuntu 16.04 of 14.04. Meer opslagruimte Elke installatiemethode

kun je later nog altijd toevoegen. Erg belangrijk is verder dat je een fully qualified

(handmatig, via

domain name (fqdn) instelt op je server of je komt in

packages zoals

de problemen met de Apache- en e-mailconfiguratie.

hier of via een

Open het bestand /etc/hostname en voeg een eigen

appliance) heeft

domeinnaam toe, bijvoorbeeld: pcm-owncloud.

zijn eigen vooren nadelen.

filipvervloesem.be. Je leest de nieuwe configuratie in met: hostname -F /etc/hostname.

Wachtwoord kiezen

Installeer

Tijdens de installatie moet je een wachtwoord kiezen

ownCloud via

voor MySQLs rootgebruiker (dit is een databasegebrui-

pakketten om

ker, los van de systeemgebruiker ‘root’). Voer daarna

automatische

het volgende commando uit om de MySQL-installatie

updates te

beter te beveiligen: mysql_secure_installation.

ontvangen.

Kies een gewenste wachtwoordsterkte (low, me-

dium of strong), verander eventueel het rootwacht-

Controlepaneel

woord als dit niet sterk genoeg was en antwoord tot slot yes op alle vragen. Daarmee verwijder je ano-

Maak nu in het controlepaneel van je DNS-registrar een

nieme gebruikers en test-databases en schakel je de

A-record aan voor de ingestelde fqdn dat verwijst naar

MySQL-rootlogin uit voor externe systemen. Open

het IP-adres van je server. Installeer je ownCloud thuis

vervolgens een MySQL-opdrachtprompt om een lege

en heb je geen vast IP-adres? Gebruik dan een dyna-

database én bijbehorende gebruiker aan te maken

mische DNS-dienst zoals DynDNS en configureer jouw

voor ownCloud:

DynDNS-adres als fqdn op je server. We gaan ervan uit dat je weet hoe je DynDNS en portforwarding configureert om jouw server of NAS bereikbaar te maken via het internet. De procedure om DynDNS en portforwarding in te stellen is erg afhankelijk van de gebruikte router. Ben je hiermee niet bekend, dan kun je het beste googelen naar jouw specifieke routermodel.

mysql -p

create database owncloud;

Je moet een

grant all privileges on owncloud.* to

lege database

'Shee)Yi9';

gebruiker

'owncloud'@'localhost' identified by

en een MySQL-

exit

aanmaken voor ownCloud.

Apache, MySQL en PHP Je start de installatie door ownClouds package-repository toe te voegen aan onze Linux-server. Zo krijg je steeds de laatste ownCloud-updates binnen. De precieze instructies voor jouw distributie vind je op http:// download.owncloud.org/download/repositories/ stable/owncloud. Vervolgens installeer je het pakket owncloud. In principe haalt dit alle pakketten binnen waarop ownCloud steunt, zoals Apache, MySQL en PHP. Tijdens onze test op Ubuntu 16.04 ontbrak MySQL echter, dus installeerden we die handmatig met het commando apt-get install mysql-server.

92

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_090-096_Workshop - Bouw je eigen familiecloud (TS).indd 92

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:46

WORKSHOP Bouw je eigen familiecloud

Voeg een uitzondering voor jouw ownCloudwebsite toe aan je browser

Directory maken

uiteraard onaanvaardbaar,

Maak ook nog een nieuwe directory aan waarin own-

dus moet je overschakelen

Cloud alle data mag bewaren. In ons voorbeeld heet

naar https. In ideale omstan-

die map oc_data, maar die mapnaam bepaal je zelf.

digheden gebruik je daarvoor

mkdir /var/oc_data

een certificaat van één van de

chown www-data:www-data /var/oc_data

bekende ‘certificate authori-

Het tweede commando zorgt ervoor dat Apache

ties’. Aangezien alle browsers

bestanden kan wegschrijven in die directory. Nu is

die authorities vertrouwen,

het tijd om de installatie af te ronden via de wizard.

krijgen je bezoekers geen

Open poort 80 in de firewall met het commando ufw

certificaatwaarschuwingen

allow http, en surf naar http://<fqdn van je vps>/

te zien. Maar om te begin-

owncloud. Je hoeft slechts drie zaken in te vullen: een

nen kun je ook prima aan

gebruikersnaam en wachtwoord om ownCloud te be-

de slag met een zogenoemd

heren; het pad naar de zonet aangemaakte directory

self-signed certificaat. De

als Data folder; selecteer MySQL/MariaDB en vul een

bezoekers van jouw own-

gebruikersnaam, wachtwoord en databasenaam in.

Cloud-website moeten dan

De hostname staat al correct ingesteld (localhost). Klik

éénmalig een uitzondering

tot slot op de knop Finish setup om de installatie te

toevoegen in hun browser.

voltooien en in te loggen in ownCloud.

Standaard bevat Apache

Beveiliging Er is nog werk aan de winkel voordat je aan de slag kunt. Open daarvoor de admin-interface via het menu rechtsboven (klik op je gebruikersnaam om het menu te openen). Onder Security & setup warnings zie je meteen dat je ownCloud nog via http benadert. Al jouw data, inclusief jouw ownCloud-wachtwoord, worden dus onversleuteld over het internet verstuurd. Dat is

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_090-096_Workshop - Bouw je eigen familiecloud (TS).indd 93

al SSL-ondersteuning in Ubuntu. Je moet alleen nog

Na instal-

even de SSL-module én extra configuratie inladen met

latie van de

volgende twee commando’s.

pakketten en de

a2enmod ssl

database start je

a2ensite default-ssl

deze wizard op.

Installeer tot slot het pakket ssl-cert en herstart Apa-

che om een self-signed certificaat te configureren. apt-get install ssl-cert service apache2 reload

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

93

02-09-16 13:46

WORKSHOP Bouw je eigen familiecloud

OwnClouds instellingen om een lokale mailserver te gebruiken

apache2/sites-enabled/default-ssl.conf aan volgens de instructies om die header in te schakelen.

E-mail OwnCloud houdt gebruikers via e-mail op de hoogte van allerlei activiteiten. De gebruikers kunnen kiezen voor welke activiteiten ze e-mails willen ontvangen, bijvoorbeeld als iemand een bestand deelt. E-mailnotificaties werken alleen als elke gebruiker een e-mailadres heeft ingesteld in zijn profiel én als je de correcte mailserver hebt geconfigureerd in de admin-interface. Webapplicaties zoals ownCloud gebruiken meestal een lokale mailserver op dezelfde Linux-machine. Het opzetten van een mailserver is behoorlijk complex, maar voor ownCloud volstaat een minimale setup. We willen immers enkel e-mails uitsturen, maar niet ontApache’s

Verbinding maken

vangen. Installeer het pakket Postfix en aanvaard de standaardopties in de configuratiewizard van Postfix. Open daarna het bestand /etc/postfix/main.cf en ver-

SSL-module

Probeer nu te verbinden met je ownCloud-installatie

versleutelt alle

via https. Lukt dit? Zet dan de onbeveiligde http-toe-

ander de regel inet_interfaces = all in inet_interfaces

communicatie

gang volledig dicht door in het bestand /etc/apache2/

naar ownCloud

sites-enabled/000-default.conf de volgende regel net

= localhost. Gevolgd door het commando service

onder de DocumentRoot-regel toe te voegen en Apa-

De mailserver is nu enkel bereikbaar vanaf je Linux-

che te herstarten.

server zelf, wat volstaat voor ownCloud. Configureer

Redirect permanent / https://pcm-owncloud.

de mailserver vervolgens in de admin-interface: Send

Uiteraard vervang je pcm-owncloud.filipvervloesem.

method = none, Server address = localhost:25.

filipvervloesem.be/

be uit het voorbeeld hierboven door de fqdn van

94

postfix restart.

mode = smtp, Encryption = none, Authentication

jouw server. Wil je voor jouw ownCloud-installatie een

Afzender

andere hostname gebruiken dan de hostname van de

Als From address kies je het best een e-mailadres

server zelf? Dan moet je een nieuw self-signed certifi-

in een eigen domein (dit adres hoeft zelfs niet te

caat aanmaken. Meer informatie vind je in het bestand

bestaan). Kies hier zeker niet één van jouw eigen

/usr/share/doc/apache2/README.Debian.gz (open dit

adressen bij bijvoorbeeld Google. Veel e-mailservers

met zless). OwnClouds admin-interface maant je trou-

controleren immers of een e-mail van een @gmail.

wens nog aan om de Strict-Transport-Security http-

com-adres daadwerkelijk vanaf een Google-server ver-

header te configureren. Die zorgt ervoor dat webbrow-

stuurd is en blokkeren die als dat niet het geval is. Klik

sers nooit meer via het onbeveiligde http proberen

tot slot op Send email en bekijk het logbestand /var/

te verbinden met jouw server. Pas het bestand /etc/

log/mail.log om te controleren of de e-mail verstuurd

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_090-096_Workshop - Bouw je eigen familiecloud (TS).indd 94

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:46

WORKSHOP Bouw je eigen familiecloud

is. Let op: bovenstaande configuratie werkt niet als je

workshop hebben we dat niet nodig,. Vul de velden bo-

ownCloud thuis installeert. De meeste internetprovi-

venaan in om een nieuwe gebruiker aan te maken en

ders blokkeren uitgaand mailverkeer om te vermijden

vergeet niet om nadien de juiste quota in te stellen. Zo

dat malware bij hun klanten spam verstuurt. Wil je

kun je bijvoorbeeld één gebruiker 10 GB opslagruimte

alsnog mails versturen vanaf je server, dan moet je

geven, een tweede 25 GB en een derde geen beperkin-

die forwarden naar de mailserver van je provider. Dat

gen opleggen.

doe je door de volgende regel toe te voegen aan /etc/ postfix/main.cf en Postfix te herstarten: relayhost = <smtp-server van je provider> OwnCloud start bepaalde taken (zoals het versturen

Meer opslag? Wil je je ownCloud-server uitbreiden met externe opslagruimte? Ga dan naar het Apps-onderdeel via

van e-mails) op regelmatige tijdstippen. Standaard

het menu linksboven. Klik op Not enabled in de balk

gebeurt dit via AJAX, maar dat werkt alleen wanneer er

links, scrol omlaag naar External storage support

gebruikers zijn ingelogd op ownClouds webinterface.

en klik op Enable. Terug in de admin-interface zie

Het is beter om de Cron-optie te kiezen in de admin-

je een extra element External Storage. OwnCloud

interface. Je moet dan wel nog een cronjob definiëren

ondersteunt verschillende protocollen om externe

met het commando crontab -u www-data -e.

opslagruimte te benaderen: Amazon S3, Dropbox, FTP,

Voeg nu de volgende regel toe aan het einde van het

Google Drive, OpenStack, ownCloud, SFTP en WebDAV.

bestand. Dat zorgt ervoor dat ownClouds achtergrond-

Experimenteer gerust met de verschillende opties. Wil

taken elk kwartier worden opgestart, ongeacht of er

je gebruikers toelaten om zélf externe opslagruimte te

gebruikers zijn ingelogd of niet:

configureren, vink dan de optie Allow users to mount

*/15 * * * * php -f /var/www/owncloud/cron.php

Configuratie

external storage aan. Zo geef je natuurlijk wel de controle over je ownCloud-server deels uit handen. OwnCloud telt externe opslagruimte overigens niet

Onze ownCloud-installatie is nu volledig opgezet én

mee bij het berekenen van de gebruikte opslagruimte.

afdoende beveiligd. Hoog tijd om alles klaar te zetten

Een gebruiker met 10 GB opslagruimte kan dus perfect

voor je familieleden! Denk om te beginnen na welke

100 GB wegschrijven naar bijvoorbeeld een WebDAV-

mogelijkheden je hen wilt bieden. Het Sharing-onder-

of SFTP-share. Eventuele beperkingen moet je dus op

deel in de admin-interface bevat verschillende opties.

de externe server instellen en niet in ownCloud.

Standaard mogen gebruikers hun eigen bestanden delen met andere ownCloud-gebruikers of zelfs met ex-

Back-ups

terne gebruikers (via een link). Ook kunnen ze met hen

Je hebt gebruikers gedefinieerd, quota ingesteld en

gedeelde bestanden verder delen en externe gebrui-

voorzien in opslagruimte. Alles staat dus klaar om je

kers bestanden laten uploaden naar jouw ownCloud-

eerste back-ups te maken! Uiteraard kunnen je fami-

server. Wil je ownCloud puur gebruiken voor back-ups,

lieleden gewoon inloggen op de webinterface en hand-

dan mag je al die opties uitvinken. Controleer ook

matig bestanden uploaden. Maar het kan eenvoudiger.

de maximaal toegelaten bestandsgrootte onder File

OwnCloud biedt immers clients aan voor verschillende

handling. Standaard is dat 513 MB, maar verhoog dit

platformen: Windows (7 en hoger), macOS (10.7 en ho-

gerust als je grotere bestanden wilt back-uppen.

ger), Linux op je pc, Android (4.0 of hoger) en iOS (8.0 of hoger) op je smartphone of tablet. Wij gaan verder aan de slag met de Android-app. Na de installatie vul je de inloggegevens in voor jouw server en accepteer je jouw self-signed certificaat. Daarna kom je terecht in jouw persoonlijke map. Maak

Elke ge-

Gebruikers beheren

bruiker krijgt

Navigeer nu naar het Users onderdeel in het menu

Back-ups en upgrades

een bepaalde

rechtsboven. Hier beheer je de accounts voor de

Wil je absoluut geen data verliezen op je ownCloud-server? Lees dan het

hoeveelheid

verschillende gebruikers van jouw ownCloud-server.

stukje over back-ups eens na via www.tiny.cc/ocbackup. Vergeet ook

opslagruimte.

Gebruikers verdeel je eventueel onder in verschil-

niet om ownCloud tijdig te upgraden naar nieuwere versies. Die proce-

lende groepen. Dat is vooral handig om bestanden of

dure staat uitgelegd op www.tiny.cc/ocupgrade.

mappen te delen met meerdere gebruikers. Voor deze

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_090-096_Workshop - Bouw je eigen familiecloud (TS).indd 95

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

95

02-09-16 13:46

WORKSHOP Bouw je eigen familiecloud

4. Vervolgens selecteer je de lokale en externe mappen die wilt synchroniseren. 5. Vink Geplande synchronisatie aan als je automatisch back-ups wilt maken, bijvoorbeeld éénmaal per dag. 6. Onder Mappenparen in het hoofdscherm vind je de back-up terug en kun je allerlei geavanceerde instellingen configureren. Zo kun je ervoor kiezen om bijvoorbeeld de lokale bestanden te verwijderen na het uploaden of alleen te synchroniseren terwijl je je smartphone oplaadt. En onder Filters sluit je bepaalde bestandspatronen uit van je back-up (enkel in de volledige versie van FolderSync). 7. Ga naar Synchronisatiestatus in het hoofdscherm om meteen een handmatige back-up te starten.

Flexibele oplossing Een eigen ownCloud-server is een prima oplossing om back-ups te maken van smartphones en tablets. Wil je enkel foto’s, video’s en af een toe een ander bestand back-uppen? Dan volstaat de ownCloud-app ruimschoots. Voor meer geavanceerde back-ups installeer je het best een synchronisatie-app zoals FolderSync.

Met Folder-

om te beginnen een nieuwe map voor je smartphone

Daarmee kun je belangrijke data van je familieleden

Sync back-up

ownCloud-app

met het plus-icoontje (+) onderaan en de optie Nieuwe

automatisch back-uppen naar jouw server. Indien ge-

je bepaalde

log je in op je ei-

map. Navigeer naar die map, klik vervolgens op Up-

wenst worden de lokale bestanden verwijderd na het

mappen auto-

gen ownCloud-

loaden en selecteer Uploaden of Inhoud van andere

uploaden. Zo raken je familieleden nooit meer bestan-

matisch naar

server.

apps. Bij het uploaden kun je kiezen om het bestand

den kwijt en hebben ze steeds voldoende opslagruimte

je ownCloud-

te verplaatsen in plaats van te kopiëren. Zo heb je

op hun smartphone.

server.

Met de

Vink deze

meteen meer opslagruimte op je smartphone. Jam-

opties aan

mer is wel dat je geen mappen kunt selecteren, enkel

om nieuwe

individuele bestanden. Dat is behoorlijk omslachtig om

foto’s en video’s

veel data te kopiëren.

automatisch te uploaden.

Smartphone-foto’s Ben je enkel bang om de foto’s en video’s op je smartphone te verliezen? Open dan de Instellingen van de ownCloud-app en vink de opties Directe uploads van afbeeldingen en Direct uploaden van video’s aan. Nieuwe foto’s en video’s worden dan geüpload naar je server zodra er een wifi-verbinding is. Wil je daarentegen back-ups maken van specifieke mappen op je smartphone, dan installeer je beter een synchronisatie-app zoals FolderSync. De gratis versie (met reclame) is prima om te testen of de app je bevalt en de volledige versie kost nog geen drie euro. Een nieuwe back-up definieer je in een paar simpele stappen: 1. Klik op Accounts om je ownCloud-account toe te voegen. Vergeet niet om de optie Zelfondertekende certificaten toestaan in te schakelen! 2. Klik vervolgens op Nieuwe sync aanmaken, kies een naam en selecteer je ownCloud-account. 3. Bij Synchronisatietype kies je Naar externe map.

96

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_090-096_Workshop - Bouw je eigen familiecloud (TS).indd 96

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:46

Wil jij GRATIS de nieuwste tech-producten en -diensten testen, zoals digitale camera’s, tablets, routers en software? Maak een account aan op www.techpanel.nl en test mee! Met een GRATIS account op TechPanel.nl kun je onder andere: • zien welke product- of software-testen eraan komen; • je aanmelden voor deze TechPanels; • reviews over producten lezen van andere testers; • reageren op de TechPanels; • deelnemen aan onderzoeken; • je eigen profiel beheren; • deelnemen aan winacties.

AANMELDEN KAN VIA: WWW.TECHPANEL.NL/REGISTREREN TechPanel is een samenwerking van:

Naamloos-1 1

TechPanel.nl_adv_215x285.indd 4

24-2-2016 15:41:38

24-2-2016 13:57:50

THE BAT TLE ASUS versus Linksys

ASUS RT-AC5300 VERSUS LINKSYS EA9500 Op zoek naar een nieuwe router heb je veel keuze. Er zijn inmiddels meerdere fabrikanten die AC5300-modellen voeren die rond de 450 euro kosten. Deze routers ondersteunen MU-MIMO en kunnen dus meerdere clients tegelijkertijd bedienen. Daarnaast hebben ze naast de 2,4GHz-band, niet één maar twee 5GHz-signalen (triband). Wij zetten er twee tegenover elkaar. SANDER ALMEKINDERS

ASUS RT-AC5300

lijk niet, omdat dat vooral een marketinggetal

WAN-poort en zo twee internetaansluitingen te-

is (alle theoretische maximumsnelheden van

gelijkertijd benutten. Daarnaast is het mogelijk

De RT-AC5300 is een opvallende verschijning,

alle banden bij elkaar opgeteld). Maar dat geldt

om de bandbreedte van twee poorten samen te

zoveel is zeker. Hij heeft ongeveer dezelfde

natuurlijk voor álle routers. Daarnaast worden

voegen en op deze manier een enkele link van 2

kleurstelling als ASUS’ ROG-producten: zwart

de technische foefjes die zijn toegepast in de

Gbit/s te creëren. De interface is op een prettige

met rode accenten. Achterop zitten vijf net-

Broadcom-chip door vrijwel geen enkele client

en overzichtelijke manier vormgegeven, en de

werkaansluitingen (1x WAN, 4x LAN) en een

ondersteund. Die foefjes voegen in de praktijk

app die ASUS heeft ontwikkeld is ook uitgebreid

usb3.0-aansluiting. De usb3.0-poort kun je

dus weinig toe. Zo werkt Smart Connect, dat er-

en goed te gebruiken.

gebruiken om een externe schijf aan de router

voor moet zorgen dat de router automatisch de

te hangen en er een soort NAS van te maken.

clients verdeelt over de twee 5GHz-netwerken,

Maar ook al zou usb 3.0 in theorie heel snel

nog niet helemaal soepel. Het gooit alle clients

moeten zijn, de gemeten doorvoersnelheid via

op dezelfde radio, waardoor de doorvoersnel-

Linksys EA9500

deze poort ligt met gemiddeld 30 MB/s niet

heden veel lager uitvallen dan mogelijk is met

Als je weleens een poortje tekort komt op je

enorm hoog. De reden daarvoor is dat de chip

dit type router. Handmatig verdelen over de

router, dan zal het aantal poorten op de Linksys

van de router niet voldoende rekenkracht heeft

frequenties kan gelukkig ook, daarna haalden

EA9500 je ongetwijfeld bevallen: er zitten maar

om een hogere doorvoer te halen. Een échte

wij op 802.11ac makkelijk scores van boven de

liefst acht LAN-aansluitingen op, in plaats van

NAS met gigabitsnelheid is in de praktijk dus

600 Mbit/s. Die testgegevens hebben we echter

de standaard vier. Ook op deze router zit een

veel sneller. ASUS heeft verder handige knopjes

niet in de tabel opgenomen, omdat we daar al-

usb3.0-aansluiting, die net als op de ASUS

aan de zijkant geplaatst waarmee je de wifi en

leen de meetresultaten met de standaardinstel-

RT-AC5300 niet boven de 30 MB/s komt. Dat

de ledjes met één druk op de knop kunt in- of

lingen in hebben gezet.

hebben we met name van Linksys de afgelopen

uitschakelen.

Een ASUS-router neem je echter niet alleen

jaren wel beter gezien, met snelheden die soms

De prestaties van de RT-AC5300 zijn over het

voor de prestaties, maar toch ook voor een

ruim de 70 MB/s overschreden.

algemeen goed tot zeer goed, iets wat je gezien

belangrijk deel voor de mogelijkheden. Als

Standaard branden er boven op de router acht

de prijs ook wel mag verwachten. Op 2,4 GHz

je niet aan de slag gaat met een alternatieve

witte balkjes als alles in orde is. Deze knipperen

kan hij net niet helemaal mee met de snelste

firmware zoals OpenWrt of DD-WRT, biedt ASUS

tijdens het opstarten of als er problemen zijn.

modellen van het moment, maar op 5 GHz wel.

met afstand de meeste mogelijkheden. Zo kun

Voor elke MU-MIMO-client die is aangesloten

De geadverteerde 5300-snelheid haal je natuur-

je één van de LAN-poorten instellen als tweede

komen er blauwe lampjes bij. In de praktijk wel-

98

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_098-100_The Battle (TS)2.indd 98

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 14:38

THE BAT TLE

ASUS versus Linksys

licht niet enorm nuttig, maar we vinden het een

Specificaties

ASUS RT-AC5300

Linksys EA9500

speelse manier om MU-MIMO wat zichtbaarder

Gemiddelde prijs

€ 449,-

€ 449,-

Aantal LAN-aansluitingen (snelheid)

4 (1000 Mbit/s)

8 (1000 Mbit/s)

802.11-standaard

802.11ac

802.11ac

te maken voor de consument. Kijken we naar de prestaties, dan valt op de Smart Connect beter werkt dan bij de ASUS. Helemaal stabiel lijkt dit overigens nog niet te

2,4 GHz / 5 GHz (gast 2,4 GHz / 5 GHz)

werken: bij onze 802.11n-tests op 5 GHz zien

Aantal antennes (verwisselbaar)

we duidelijk het voordeel van twee 5GHz-net-

Beveiliging

werken tegelijkertijd, bij de 802.11ac-tests niet. Na het handmatig verdelen komen we ook hier

WPA2 / WPS / standaard beveiligd

op scores die de 600 Mbit/s ver voorbij gaan.

Port forwarding / virtual servers

Opvallend zijn verder de wat matige prestaties

SPI-firewall

bij onze praktijktest waarbij we een bestand van zo’n 300 MB overzetten, zowel naar een client

URL-blokkering / Tijdsblokkering

op 10 meter met een directe zichtlijn als naar

Negeer ping van WAN

een client in een ruimte op de etage boven waar

DMZ (Demilitarized Zone)

de router staat. Voor uitgebreide mogelijkheden ben je bij de EA9500 aan het verkeerde adres. Het enige

Dynamic DNS / UPnP / IPv6 VPN-passthrough, VPN-server

VLAN-instellingen regelen. Linksys heeft ge-

QoS *

zet. De firmware werkt zonder meer nog altijd

Usb-printerserver / -fileserver / BitTorrent-server

uitstekend, zij het wat langzaam, hetzelfde geldt

Nederlandstalige interface

voor de app waarmee je de router kunt behe-

Ophangen

ren. Van een apparaat van 450 euro verwachten we echter meer mogelijkheden.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_098-100_The Battle (TS)2.indd 99

8(

/

/

)

/

/

/

/

/

)

8(

/

/

/

/

Features

enigszins geavanceerde dat je kunt doen is bruiksgemak duidelijk boven mogelijkheden ge-

/

/

/

/

/

/

U / D / P / PC / M /

/

/

D / P / PC /

/

* QoS: U = Upstream beperken, D = Downstream beperken, P = Programma’s/poorten prioriteren, PC = Pc’s prioriteren, M = MAC-adres prioriteren

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

99

02-09-16 14:38

THE BAT TLE ASUS versus Linksys

Testresultaten

ASUS RT-AC5300

Linksys EA9500

2P LAN -> WLAN drie notebooks tegelijkertijd 2,4 GHz (gem.)

85 Mbit/s

99 Mbit/s

2P WLAN -> LAN drie notebooks tegelijkertijd 2,4 GHz (gem.)

92 Mbit/s

104 Mbit/s

2P LAN -> WLAN drie notebooks 802.11n 5 GHz (gem.)

216 Mbit/s

413 Mbit/s

2P WLAN -> LAN drie notebooks 802.11n 5 GHz (gem.)

285 Mbit/s

392 Mbit/s

2P LAN -> WLAN drie notebooks 802.11ac 5 GHz (gem.)

403 Mbit/s

330 Mbit/s

2P WLAN -> LAN drie notebooks 802.11ac 5 GHz (gem.)

340 Mbit/s

289 Mbit/s

WLAN-LAN 2,4 GHz 10m line of sight

13 MB/s

7,7 MB/s

LAN-WLAN 2,4 GHz 10m line of sight

12 MB/s

6 MB/s

WLAN-LAN 802.11ac 5 GHz 10m line of sight

36 MB/s

20 MB/s

LAN-WLAN 802.11ac 5 GHz 10m line of sight

24 MB/s

17 MB/s

WLAN-LAN 2,4 GHz 4m door plafond

10 MB/s

8,1 MB/s

LAN-WLAN 2,4 GHz 4m door plafond

8 MB/s

6 MB/s

WLAN-LAN 802.11ac 5 GHz 4m door plafond

8,7 MB/s

2,1 MB/s

LAN-WLAN 802.11ac 5 GHz 4m door plafond

8 MB/s

3,7 MB/s

Doorvoersnelheid LAN -> LAN

949 Mbit/s

944 Mbit/s

Doorvoersnelheid WAN -> LAN

949 Mbit/s

911 Mbit/s

Lezen

35 MB/s

22 MB/s

Schrijven

26 MB/s

28 MB/s

Stroomverbruik aan

10,8 W

17,4 W

Stroomverbruik zenden drie laptops tegelijkertijd

14,8 W

19,9 W

WLAN-testconfiguratie 2013

Praktijktest

Testresultaten bedraad

Testresultaten verbonden usb-schijf

Stroomverbruik

Conclusie Gesteld voor de keuze tussen de ASUS RT-

met uitzondering van het aantal LAN-poorten

naar zoekt, ook al is die interface gebruiksvrien-

AC5300 en de Linksys EA9500, zouden we zonder

(vier in plaats van acht). Cruciaal is wat ons

delijker. De prestaties van de ASUS overtuigen

twijfel voor de ASUS gaan. Die maakt de vraag-

betreft dat ASUS voor dat geld ook daadwerkelijk

in het algemeen ook iets meer, wel met de kant-

prijs simpelweg een stuk meer waar. Hij is op alle

geavanceerde instellingsmogelijkheden biedt,

tekening dat Smart Connect bij de Linksys beter

vlakken de betere ten opzichte van de Linksys,

iets waar je in de interface van Linksys tevergeefs

functioneert.

100

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_098-100_The Battle (TS)2.indd 100

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 14:38

REVIEW

Be quiet! Dark Base Pro 900

LUXE ONDERKOMEN Be quiet! Dark Base Pro 900 Voor een echt krachtige pc met veel opslagruimte, meerdere grafische kaarten en andere highend onderdelen is een bovengemiddelde behuizing nodig. Het merk Be quiet! heeft met het nieuwe paradepaardje Dark Base Pro 900 zo’n kast in het assortiment. Hij kenmerkt zich niet alleen door heel veel inbouwruimte, maar ook door een bijzonder hoge mate van flexibiliteit. D AV I D VA N D A N T Z I G

D

e Be quiet! Dark Base

flexibel te plaatsen is op een hier-

moederbord en de insteekkaarten

Pro 900 is één van twee

voor bestemde strip. Zo kan een

worden gemonteerd, kan op drie

Be quiet! Dark Base Pro 900

uitvoeringen waarin dit

ideale luchtdoorstroming worden

verschillende hoogtes bevestigd

www.bequiet.com

topmodel van de Duitse fabrikant

gerealiseerd. Voor videokaarten is

worden. Daarnaast kan deze plaat

Prijs: Dark Base 900: € 199,-;

leverbaar is. De versie onder-

er ook meer dan voldoende diepte,

zowel aan de linker- als rechter-

Dark Base Pro 900: € 249,-

scheidt zich van de wat goedkopere

zelfs de langste modellen kun je

zijde worden bevestigd, zodat je

‘gewone’ Dark Base 900 door een

moeiteloos kwijt. Processorkoe-

de kast een tegengestelde indeling

uitgebreidere fan controller, een

lers kunnen tot 18,5 cm hoog zijn:

kunt geven. Ook het rookglazen

zijpaneel van gehard rookglas,

wederom voldoende voor zelfs de

paneel waarachter de ingebouwde

meegeleverde ledverlichting en een

grootste modellen op de markt. In

configuratie te bewonderen is, kun

draadloze Qi-lader in het bovenpa-

deze behuizing ligt waterkoeling

je verplaatsen. Dat geeft optimaal

• Uitstekende constructiekwaliteit

neel. Welke van de twee uitvoerin-

meer voor de hand en daarvoor is

zicht, ongeacht of de kast nu links

• Zeer flexibel te configureren

gen je ook kiest, deze kasten zijn

ook veel ruimte aanwezig, exem-

of rechts naast de gebruiker staat.

• Zeer stille, effectieve koeling

een fraaie basis voor een pc met

plaren tot 42 cm in lengte kunnen

topprestaties. We hebben de Pro-

aan de voor- of bovenzijde worden

Bijzonder stil

variant uitgebreid getest.

gemonteerd.

Be quiet! heeft de behuizing

Aan de aan de voorzijde zitten twee

voorzien van drie 14cm-fans. Uit

Veel inbouwruimte

Score

Pluspunten

Minpunten • Geen geheugenkaartlezer

usb3.0- en twee usb2.0-aanslui-

onze test blijkt dat die zorgen voor

De Dark Base Pro 900 weegt 14

tingen, plus audio-in- en -uitgan-

afdoende koeling van de grote

Conclusie

kilo en is 58,5 cm hoog. Hij biedt

gen. Bovenop zit bij onze luxere

interne ruimte. Het is niet de al-

Be quiet! maakte eerder al indruk

voldoende interne ruimte voor

testversie dus een Qi-lader voor

lerbest koelende kast die we ooit

met de Silent Base 800-behuizing

moederborden in de grote E-ATX en

smartphones die dit ondersteunen:

gezien hebben, maar de fabrikant

en ook de goedkopere Silent Base

XL-ATX formaten, naast uiteraard

een aardige extra.

kiest er dan ook voor gekozen

600 overtuigde. Met de Dark Base

zijn merknaam eer aan te doen.

900-modellen laat het merk zien

Dankzij uitgebreide geluidsisolatie

ook in het hoogste segment een

standaard ATX, µATX en Mini-ITX. Het is mogelijk twee 5,25inch-

Flexibele indeling

apparaten in te bouwen, zeven

Heel bijzonder aan deze behuizing

en akoestische ontkoppeling van

kwalitatief hoogwaardige, uitste-

3,5inch-apparaten of tot vijftien

is de mogelijkheid de interne inrich-

alle bewegende of vibrerende on-

kend presterende en bovenal stille

2,5inch-schijven. Elke schijf wordt

ting op zes verschillende manieren

derdelen is de Dark Base Pro 900

behuizing kan bieden. Voor die kwa-

bevestigd in een eigen module, die

aan te passen. De plaat waarop het

heerlijk stil.

liteit betaal je overigens wel.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_101_Review - BeQuiet Dark Base Pro 900 (TS).indd 101

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

101

06-09-16 10:32

REVIEW

ASUS ZenBook Flip UX360CA

MOOI, MAAR AAN DE PRIJS ASUS ZenBook Flip UX360CA Dankzij de nieuwe productieprocedés van chipfabrikanten zoals Intel worden alle onderdelen alsmaar kleiner. Het resultaat: dunnere en lichtere laptops, die ook steeds sneller worden. Het probleem is nog wel de prijs – die is doorgaans nog behoorlijk hoog. MARK GAMBLE

A

ASUS ZenBook Flip UX360CA SUS heeft met de nieuwe

twee usb 3.0-poorten (aan beide

wat dikkere vingers al snel op de

www.asus.com

ZenBook Flip UX360CA

zijden eentje), een usb-C-poort en

verkeerde toets drukt.

Prijs: € 999,-

Score

een vlotte laptop op de

een mini-HDMI-poort. De adapter

markt gebracht die relatief dun is

voor deze aansluiting levert ASUS

Prijzig

en met z’n 1,35 kilo makkelijk is

mee en dat zien we graag. Voor

De ZenBook Flip UX360CA is een

mee te nemen. De laptop heeft

een netwerkpoort is echter geen

mooie maar eenvoudig ogende

een glanzend 13,3inch-scherm dat

ruimte, dus je moet altijd via wifi

laptop. Geen overbodige franje,

je volledig (360 graden) kunt om-

verbinding maken met internet of

sprankelende kleuren of leuke

• Scherm om te klappen

klappen, waardoor je het apparaat

gebruikmaken van een usb-naar-

extra’s, maar dat is ook niet altijd

• Zuinige accu

ook als tablet kunt gebruiken of in

LAN-adapter, die dan weer niet

nodig. Qua uiterlijk lijkt deze Zen-

• Voldoende aansluitmogelijkheden

de zogenoemde tentmodus kunt

wordt meegeleverd.

Book grotendeels op zijn oudere

neerzetten. Wij testten de variant

broertje. De eind 2015 gelanceerde

Pluspunten

Minpunten

met een SSD van 256 GB.

Stijlvol

Intern heeft ASUS een Core m3-

De afwerking van de laptop is

een SSD van 128 GB, maar hiervan

processor op 1,51 GHz toegepast

mooi: de klep is gemaakt van

kan het scherm niet omgeklapt

en 8 GB geheugen. Dat zorgt

geborsteld massief aluminium,

worden. Die laptop is echter wel

we namelijk erg veel. Voor een

voor snelle prestaties en – vooral

waardoor de laptop stevig oogt

300 euro goedkoper.

paar honderd euro minder kun je

dankzij de m-variant van de Core-

en aanvoelt. De overige delen

processor van Intel – voor een

zijn uit stevig kunststof vervaar-

Conclusie

erg zuinige laptop. Met een volle

digd, zodat de laptop niet al te

Deze ASUS ZenBook Flip UX360CA

en geen scherm heeft dat je kunt

accu konden we het apparaat zo’n

zwaar wordt. De speakers zitten

doet precies wat je ervan mag ver-

omklappen, maar wel betere pres-

tien uur achter elkaar gebruiken

aan de onderzijde verstopt, maar

wachten. Hij is lekker rap, stil, werkt

taties biedt. Maar voor mobiliteit,

zonder bij te laden. Ondanks dat

dit zorgt niet voor minder goede

prettig en – niet geheel onbelang-

zuinigheid en compactheid moet

we slechts een dikte meten van 14

audio. Het toetsenbord tikt prima,

rijk – hij is erg zuinig. Toch moeten

je nog steeds vrij diep in de buidel

mm, heeft ASUS toch gezorgd voor

al zijn de pijltjestoetsen wat aan

we een kanttekening plaatsen wat

tasten, waardoor deze ASUS niet

voldoende aansluitingen. Zo zijn er

de kleine kant, waardoor je met

betreft de prijs: 999 euro vinden

voor iedereen is weggelegd.

102

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_102_Review - Asus ZenBook Flip UX360CA (AK).indd 102

UX305CA heeft 4 GB geheugen en

• Prijs

al een goede Core i7-laptop kopen, die misschien wel wat zwaarder is

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:47

REVIEW

WD My Cloud Mirror

JE PERSOONLIJKE CLOUD THUIS WD My Cloud Mirror Als je jouw persoonlijke bestanden niet wilt onderbrengen bij één van de tientallen clouddiensten, dan kun je ervoor kiezen om je data op te slaan op je eigen NAS. Een probleem is vaak dat het dan lastig is om je bestanden met anderen te delen. WD maakt het je een stuk makkelijker met de My Cloud Mirror. MARK GAMBLE

D

e WD My Cloud Mirror is

verdere configuratie. Eerst moet je

een NAS die verkrijgbaar

een hoofd(administrator)-account

is in vijf verschillende

aanmaken.

opslagcapaciteiten: 4, 6, 8, 12 en 16

Als je dat hebt ingesteld, kun je ac-

bijvoorbeeld C:\Gebruikers\Mark\

WD My Cloud Mirror

TB. Voor deze review hebben we de

counts aanmaken voor gebruikers

My Cloud. Je kunt wel extra mappen

www.wd.com

8 TB-versie bekeken. De toevoeging

die je toegang wilt geven tot de

opgeven die gebruikt moeten wor-

Prijs: € 339,90 (4 TB), € 409,99 (6 TB),

Mirror bij deze NAS, slaat op het

NAS. Daarbij kun je die gebruiker

den voor de synchronisatie, dus als

€ 469,90 (8 TB), € 599,99 (12 TB),

feit dat er gebruik wordt gemaakt

zowel lokaal als vanaf een externe

je niet wilt dat je C-schijf vol raakt,

€ 819,99 (16 TB)

van een RAID1-configuratie. Van

locatie toegang geven. Dat laatste

voeg je beter een extra map toe van

bestanden op de ene schijf wordt

doe je door het e-mailadres van die

een locatie waar meer schijfruimte

automatisch een kopie op de an-

gebruiker op te geven, zodat deze

is. Maar de hoofdmap zelf kun je

dere geplaatst. Dat betekent in de

een mailtje ontvangt en de moge-

zelf dus niet wijzigen. WD biedt ook

praktijk wel dat de totale opslagca-

lijkheid krijgt om een wachtwoord

sync-apps aan voor iOS en Android,

paciteit met de helft afneemt: bij

aan te maken. Daarnaast kunnen

waarmee je je foto’s en video’s naar

• Zeer eenvoudig in te stellen

het 8TB-model houd je dus feitelijk

externe gebruikers een sync-client

de NAS kunt back-uppen.

• Uitgebreide functionaliteit

maar 4 TB schijfruimte over.

downloaden en installeren, waar-

Score

Pluspunten

• Extra apps beschikbaar

mee bestanden en mappen van de

Netwerk en apps

lokale computer op de NAS kunnen

Je kunt de My Cloud Mirror ook

De eerste configuratie gaat erg een-

worden opgeslagen en gesynchro-

als gewone bestandserver in je

voudig. Nadat je de WD My Cloud

niseerd. Dat kan zowel binnen je

thuisnetwerk inzetten. Daarvoor

Mirror hebt aangesloten op je net-

eigen thuisnetwerk als vanaf een

zijn voldoende opties in de software

werk, kun je het apparaat instellen

externe computer. Standaard is

aanwezig, zoals het aanmaken van

Conclusie

via je browser. Daarbij kun je in de

toegang vanaf internet namelijk

NFS-shares, het instellen van een

De My Cloud Mirror is zeer ge-

adresbalk het IP-adres van de NAS

ingeschakeld (via poort 80). Die

DLNA-server en ftp-toegang (ook

bruiksvriendelijk en eenvoudig. Alle

intypen als je dat weet, maar je kunt

client werkt goed, maar het is niet

extern). Daarnaast heeft deze NAS

functies werken naar behoren en de

ook de hostnaam WDMyCloudMir-

mogelijk om zelf een standaard-

ook een aparte app-sectie, waar-

veelzijdigheid van dit product maakt

ror invoeren. Na het accepteren

locatie op te geven als synchro-

door je er bijvoorbeeld een Joomla!-

het een ideale aanschaf voor wie

van de gebruikersovereenkomst

nisatiemap: WD zet namelijk de

of WordPress-site op kunt hosten

zijn thuisnetwerk wil uitbreiden en

en het instellen van de taal van de

hoofdsynchronisatiemap standaard

of hem toegankelijk kunt maken als

daarbij makkelijk toegang wil tot z’n

interface, kun je aan de slag met de

in de profielmap van Windows,

Plex Mediaserver.

bestanden van buiten dat netwerk.

Eenvoudig instellen

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_103-103_Review - WD My Cloud Mirror (JP).indd 103

Minpunten • Sync-app kan gebruiksvriendelijker

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

103

05/09/16 15:47

ACHTERGROND Zelfrijdende auto

ZELFRIJDENDE AUTO VERZEKEREN Wie is straks verantwoordelijk voor ‘jouw’ rijgedrag? Autorijden geeft een gevoel van vrijheid. Door de komst van de zelfrijdende auto kan dat weleens veranderen. In ruil voor vrijheid achter het stuur gaan zelfrijdende voertuigen het verkeer een stuk veiliger maken. Maar rijden op de automatische piloot is nog niet zonder gevaar. Daarom is het belangrijk om te weten wie moet opdraaien voor de schade als jouw zelfrijdende auto een slechte chauffeur blijkt te zijn. M R . S U Z A N N E H A R T H O LT

D

e hoeveelheid blikschade gaat volgens

Daarom is het belangrijk om te weten wie

bestuurd. De inzittende heeft met een auto-

het Verbond van Verzekeraars de

verantwoordelijk is als de software in je voertuig

matische piloot geen directe invloed op het

komende jaren afnemen. Dit komt door

niet goed functioneert. Want ben je zelf als

rijgedrag van het voertuig.

de ontwikkeling van technologische hulpmid-

autobezitter aansprakelijk of kun je aankloppen

delen zoals achteruitrijcamera’s en parkeersen-

bij de dealer of softwarefabrikant?

soren. Alleen horen er bij nieuwe technieken

Vaak kan bij zelfrijdende auto’s nog wel worden ingegrepen in geval van nood. Hierdoor kan het voor de vraag wie aansprakelijk

ook nieuwe risico’s. Zo kan complexe autosoft-

Op tijd kunnen ingrijpen

ware vastlopen of bugs vertonen. Ook kunnen

In Nederland werken de meeste autoverzeke-

handen aan het stuur had tijdens een ongeval.

voertuigen met een internetverbinding worden

ringen op basis van bezit. Als je eenmaal een

Want kon er nog op tijd worden ingegrepen om

gehackt. Diverse securitybedrijven waarschuwen

auto hebt aangeschaft, ben je verplicht deze te

de schade te voorkomen? Als het antwoord ‘ja’

dat auto’s vaker het doelwit zullen worden voor

verzekeren. Bij een ongeluk draait de bestuur-

is, kun je als inzittende aansprakelijk worden

cyberaanvallen. Zo wordt de kans dat een auto

der die een fout maakt op voor de schade. Dit

gesteld. Als je altijd moet kunnen ingrijpen,

bij de garage wordt besmet met malware steeds

principe is alleen erg lastig toe te passen als

kun je net zo goed zelf weer achter het stuur

groter.

een auto door een softwareprogramma wordt

kruipen.

104

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_104-106_Achtergrond - Zelfrijdende auto verzekeren (TS).indd 104

is, uitmaken of de inzittende wel of niet de

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:53

ACHTERGROND Zelfrijdende auto

Fataal ongeluk door verkeerde berekening

tertjes zo veel mogelijk afstand doen van hun

vaak af te schuiven op de dealers als tussen-

In mei 2016 is de eerste persoon dodelijk

verantwoordelijkheidspositie en daar niet snel

persoon. Die accepteren dat vaak vanwege hun

verongelukt met een zelfrijdende auto. In de

over in onderhandeling gaan. Als je per se een

afhankelijkheid van de leverancier.

Amerikaanse staat Florida had de 40-jarige

zelfrijdende auto wilt aanschaffen, is de kans

Joshua Brown de automatische piloot van

groot dat je handtekening komt te staan onder

Auto op tijd updaten

zijn Tesla-S ingeschakeld en reed hij te hard

een overeenkomst die vooral gunstig is voor de

Op dit moment zijn Nederlandse autobezitters

over de snelweg. Hij keek waarschijnlijk naar

leverancier.

verantwoordelijk voor de staat van hun auto. Vol-

een Harry Potter-film toen zijn auto een

gens het Centraal Planbureau (CPB) kan dit maar

verkeerde berekening maakte. Vanwege de

Verwachtingen zijn doorslaggevend

combinatie van een witte kleur en reflectie

Bij het claimen van schade bij een softwarele-

derland wordt geïntroduceerd. Om de veiligheid

van de laagstaande zon, kon afstand tot

verancier zijn de (redelijke) verwachtingen van

op de weg te waarborgen, is het volgens het CPB

een vrachtwagen met oplegger niet goed

de klant meestal van doorslaggevend belang.

wenselijker als de leverancier verantwoordelijk

worden ingeschat. De vrachtwagen werd

Als de leverancier heeft beloofd dat parkeer-

wordt voor het onderhoud van de autosoftware.

vermoedelijk tot een deel van de omgeving

software gegarandeerd schadevrij werkt, dan

In de Risicorapportage Cyberveiligheid van het

gerekend, waardoor de Tesla onder de opleg-

moet hij opdraaien voor de schade als de auto

CPB staat dat niet van consumenten kan worden

ger door probeerde te tijden. Naast Joshua

tijdens het inparkeren tegen een lantaarnpaal

verwacht dat ze hun software altijd up-to-date

kon ook het noodremsysteem het ongeluk

opbotst. Het is daarom verstandig om vooraf

houden. Als je alleen al kijkt naar de staat van

niet voorkomen. De botsing werd de ervaren

de productspecificaties en handleiding goed

pc’s, is het niet ondenkbaar dat mensen het up-

Tesla-bestuurder uiteindelijk fataal.

door te lezen. Daarin staat niet alleen waar je

daten overslaan, wat levensgevaarlijk kan zijn.

beter veranderen als de zelfrijdende auto in Ne-

recht op hebt. Het kan ook zijn dat daarin duidelijk

De grijze en zwarte lijst

wordt aange-

Bij twijfel over het wel of niet accepteren van

geven dat de

algemene voorwaarden kunnen de grijze en

zelfrijdende

zwarte lijst uit het Burgerlijk Wetboek van

auto veel

pas komen. Hierin staan bepalingen die zo

sturing nodig

ongunstig zijn voor de koper dat ze waar-

heeft.

schijnlijk niet mogen worden gebruikt door

De auto-

Een laagstaande zon is ook voor zelfrijdende auto’s hinderlijk.

Leveranciers dekken zich in

de verkopende partij. Als je in de problemen

dealer kan

komt doordat je zwaar onvoordelige bepalin-

ook worden

gen hebt geaccepteerd, kun je aan de hand

aangesproken

van deze lijsten nagaan of de voorwaarden in

als een zelfrij-

strijd zijn met de wet. Bij een match met een

dende auto tegenvalt. Wanneer de dealer door

van de lijsten heb je meer kans de voorwaar-

reclame of door bepaalde uitspraken verkeerde

den succesvol aan te vechten. Naast consu-

verwachtingen bij jou als koper heeft gecre-

menten kunnen kleine ondernemers ook een

eerd, kun je het recht hebben de koop terug te

beroep doen op de grijze en zwarte lijst.

draaien. Daarvoor moet je wel kunnen aantonen

Na een dodelijk ongeval met de Tesla-S (zie

dat je de auto nooit had

kader) wijzen veel partijen op de verantwoor-

aangeschaft als je wel een

delijkheid van de autosoftwareproducent.

goed beeld had gehad van

Van Tesla wordt geëist dat het de veiligheid

het product. In de praktijk

van de software garandeert. Het is bijna

proberen softwareleve-

onmogelijk foutloze software te schrijven.

ranciers aansprakelijkheid

Softwareleveranciers kunnen daarom niet altijd verantwoordelijk worden gehouden voor gebreken in hun producten. Meestal wordt

Als software wordt aan-

software ‘as is’ aangekocht, waarbij de fouten

gekocht, worden er meestal

in de programmatuur automatisch worden

leveranciersvriendelijke bepa-

geaccepteerd bij de aankoop van een product.

lingen aangehouden zoals de

Dit komt doordat leveranciers in de kleine let-

ICT~Office-voorwaarden.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_104-106_Achtergrond - Zelfrijdende auto verzekeren (TS).indd 105

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

105

02-09-16 13:53

ACHTERGROND Zelfrijdende auto

Automatisch doorrijden na een ongeval De zelfrijdende auto die

In de Wegenverkeerswet staat dat het

Google heeft ontwopen

verboden is door te rijden na een ongeval.

ziet er nogal futuristisch

Als een zelfrijdende auto betrokken raakt

en opvallend uit.

bij een ongeluk, kun je als inzittende worden aangemerkt als (juridisch) bestuurder. Het is daarom belangrijk dat je tijdens het rijden op

Aan de andere kant houden verzekerings-

waardoor verandering in de aansprakelijkheids-

de automatische piloot wel op de omgeving

maatschappijen wel rekening met het maat-

positie een stijging in de kosten met zich mee

blijft letten. Als je weet of redelijkerwijs had

schappelijk belang. Zo willen ze de kosten voor

kan brengen.

kunnen weten dat je zelfrijdende auto een

schadeherstel zo laag mogelijk houden en

ongeval heeft veroorzaakt, kun je zelfs wor-

hebben ze belang bij het aanbieden van een

Toekomstbestendig beleid

aantrekkelijke premie. Autoleveranciers zullen

Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu is

een zelfrijdende auto zo wordt geprogram-

meer handelen vanuit economisch belang,

op dit moment bezig met nieuw beleid voor

meerd dat deze automatisch tot stilstand

zelfrijdende auto’s. Voor experimenten met

komt bij een ongeval.

den vervolgd. Het is daarom van belang dat

zelfrijdende auto’s op de openbare weg is

Experimenten in het buitenland

namelijk ontheffing van de Wegenverkeerswet nodig. Dit komt doordat een computerpro-

zelfrijdende auto’s zonder inzittende te testen.

gramma dat een auto bestuurt, onmogelijk

Die test is wel noodzakelijk, omdat ook reke-

In Duitsland worden zelfrijdende auto’s al

onder de wettelijke definitie van ‘bestuurder’

ning moet worden gehouden met de reactie

getest op de A9. Hiervoor is geen wetswij-

kan vallen. Het is daarom niet toegestaan om

van mensen op een auto zonder menselijke

ziging nodig, want in deze testauto’s moet altijd een persoon zitten die elk moment

bestuurder. Als de experimenten in Nederland succesvol

kan ingrijpen. In Zweden zal het testen met

zijn, zal de zelfrijdende auto breder worden

een zelfrijdende auto zelfs mogelijk worden

ingezet. Tegen die tijd worden er zware tech-

voor de gewone consument in de buurt van

nische eisen gesteld aan het voertuig en de

Göteborg. De Verenigde Staten is al een stuk

inzittenden, die bijvoorbeeld nog wel over een

verder dan de meeste Europese landen. Zo

rijbewijs moeten beschikken. Autobezitters

hebben de zelfrijdende auto’s van Google

kunnen maar beter gewend raken aan het up-

al meer dan één miljoen mijl (meer dan 1,6

daten van hun computer, want het kan zijn dat

miljoen km) gereden over de openbare weg.

het missen van een update binnenkort fataal

Daarvoor moesten deze auto’s wel voldoen

kan worden.

aan zeer strenge veiligheidseisen. De auto’s moesten onder andere een ‘killswitch’ hebben, waarmee de automatische piloot meteen kan worden uitgeschakeld.

106

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_104-106_Achtergrond - Zelfrijdende auto verzekeren (TS).indd 106

In de testauto's moet nog altijd een persoon zitten die in kan grijpen door middel van de killswitch.

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 13:54

MINIWORKSHOP Gadgets

GADGETS OP WINDOWS 10 In 2007 introduceerde Microsoft in Windows Vista gadgets. Dat waren miniprogrammaatjes voor op je bureaublad om je snel informatie te geven. Sinds Windows 8.1 zijn ze echter verwijderd. Met Win10 Widgets kun je gelukkig weer frisse gadgets in Windows 10 installeren. JOCHEM DE GOEDE

Win10 Widgets Het toevoegen van de gadgets, of widgets zoals ze ook wel genoemd worden, is mogelijk met het programma Win10 Widgets. Win10 Widgets integreert met Windows 10 en maakt aan de achterkant gebruik

Het hoofdscherm van Win10 Widgets

van Rainmeter, dat al langer bekendstaat om zijn

verschijnt, dat je kunt wegklikken door

widgets. Win10 Widgets integreert goed, zo maakt

op het kruisje te klikken.

het bijvoorbeeld automatisch gebruik van je kleurenschema op Windows 10. De gadgets kunnen verschillende soorten informa-

Configuratie Standaard verschijnt er al een aantal

tie weergeven, zo zijn er bijvoorbeeld gadgets die het

widgets automatisch op je bureau-

weer, de acculading of de hoeveelheid vrije schijfruimte

blad. Je kunt een widget verplaatsen

weergeven. Daarnaast heb je een gadget om muziek en

door erop te klikken, de muis ingedrukt te houden

geluid mee te bedienen. Je kunt Win10 Widgets samen

en de widget daarna te slepen. Per widget zijn grote,

latie verschijnt

met Rainmeter eenvoudig tegelijk installeren. Hiervoor

middelgrote en kleine varianten. Om te wisselen, klik

een welkomst-

ga je naar www.win10widgets.com en klik je onder bij

je met de rechtermuisknop op een widget en kies je

boodschap met

What is Rainmeter? achter de tekst “you can get Win10

voor Variants. Om widgets in- of uit te schakelen, klik

een YouTube-

Widgets and Rainmeter bundled in one easy-to-install

je opnieuw met de rechtermuisknop op een widget

video waarin het

package here” op de link onder het woordje here.

en kies je nu voor Win10 Widgets. Vervolgens zie je

één en ander

Installatie

een lijst van alle widgets. Als je een widget selecteert, zie je welke varianten er actief zijn. Zodra je op een

Download het uitvoerbare bestand en start de instal-

variant klikt, schakel je deze in of uit, afhankelijk van

latie door erop te dubbelklikken. Kies uit de lijst van

de huidige status. Het kan zijn dat de Weather-widget

talen voor English – English, aangezien Nederlands

geen of verkeerde informatie weergeeft. Klik er dan

niet beschikbaar is, en klik op OK. Klik op Next en

met de rechtermuisknop op en kies voor Custom skin

Install. De standaardwaarden zijn prima. Klik ten

actions / Set location. Vul nu de naam in van je stad

slotte op Finish om de installatie te beëindigen en

of dorp en druk op Enter. Bij die Custom skin actions

Rainmeter en daarmee Win10 Widgets te starten.

kun je ook de notatie naar graden Celsius wijzigen.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_107_Miniworkshop - Gadgets op Windows 10 (TS).indd 107

Na de instal-

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

107

02-09-16 13:57

WORKSHOP Bouw je eigen thuisserver

BOUW JE EIGEN THUISSERVER Deel 1: de hardware Netwerkopslag kennen we, maar we willen meer: multimedia delen met alle gebruikers in huis, muziek streamen naar de luidspreker in de keuken, websites en blogs zelf hosten, een DNSen proxyserver instellen en een VPN om veiliger te internetten. En ja, ook een paar terabytes aan netwerkopslag is natuurlijk welkom. In deze vierdelige serie artikelen zetten we de mogelijkheden uiteen voor het bouwen van je eigen thuisserver. We beginnen bij de basis: de hardware. G E R TJ A N G R O E N

E

Een desk-

met 512 MB geheugen en 8 GB opslagruimte al. Die

topomgeving,

lage eisen hebben deels te maken met het ontbreken

zoals Unity van

en centrale server in huis is om meerdere

van een desktopomgeving zoals Unity, de standaard

Ubuntu, is niet

redenen uitermate handig. Talloze apparaten

desktopomgeving in Ubuntu. Wij willen echter wat

nodig voor de

kunnen van de diensten van de server gebruik-

meer met onze server gaan doen, dus gaan we voor

server.

maken. Niet alleen de pc, maar ook je smartphone,

zwaardere specificaties, zie ‘Zelfbouw-configuratievoor-

tablet, smart-tv en mediaspeler. Kijken we naar de mo-

beeld’ verderop in het artikel.

gelijkheden van de gemiddelde NAS, bijvoorbeeld van Synology, dan biedt zo’n apparaat heel veel meer dan

Extra services

alleen netwerkopslag. Daar willen we met onze server

Voor veel services die in deze serie aan bod komen,

niet voor onderdoen. Naast netwerkopslag verken-

heb je geen zware server nodig. Dat geldt bijvoorbeeld

nen we ook de mogelijkheden voor multimedia en het

voor netwerkopslag, een voorziening voor back-ups,

gebruik als webserver. Met als doel om de configuratie

een DNS-server en een webserver met de bekende

volledig via een gebruiksvriendelijke interface in de

‘LAMP’-combinatie (Linux, Apache, MySQL en PHP). Wil

browser te kunnen afhandelen.

je actiever gebruikmaken van multimedia, dan liggen

Minimale systeemeisen

108

als uitgangspunt, dan volstaat een 1GHz-processor

de eisen veel hoger. Qua processorbelasting is Plex Media Server de zwaarste toepassing die in deze serie

In deel 1 van deze vierdelige serie richten we ons op de

aan bod komt, zeker als transcoding nodig is. Bij het

hardware die nodig is. De minimale systeemeisen zijn

transcoderen worden van bepaalde audio- en video-

heel laag. Nemen we de kale server-editie van Ubuntu

codes die de client (zoals je smart-tv of smartphone)

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_108-113_Workshop - Bouw je eigen thuisserver (deel 1) (JP).indd 108

WWW.PCMWEB.NL

05-09-16 10:28

WORKSHOP Bouw je eigen thuisserver

OpenMediaVault is niet alleen handig als NAS-besturingssysteem, maar biedt via plug-ins ook multimedia.

heden toevoegen. OpenMediaVault stelt geen zware

De bedie-

eisen aan je systeem en is zelfs voor de Raspberry Pi

ningsinterface

beschikbaar (zie kader). FreeNAS stelt hogere eisen:

van FreeNAS,

wat processor betreft voldoet een (64 bit) dualcore-

dat zeker voor

Intel-processor (tenzij je bijvoorbeeld een plug-in zoals

de professional

Plex gaat gebruiken). De geheugeneisen zijn stevig:

veel te bieden

minimaal 8 GB en liever 12 GB bij gebruik van veel

heeft.

niet ondersteunt tijdens het afspelen de bestanden ter

extra plug-ins. Ook wordt aangeraden om voor ECC-

Server stelt

plekke omgezet naar een geschikt formaat. Dat vraagt

geheugen te kiezen, vooral vanwege het modernere

hogere eisen

vaak veel van de processor. Als vuistregel stelt Plex dat

ZFS-bestandssysteem. Ook over dat bestandssysteem

aan je systeem,

een Passmark-score (www.passmark.com) van 2.000

lees je in het volgende deel wat meer.

zeker als je

nodig is voor iedere 1080p-stream. In een thuissituatie

bestanden wilt

zullen twee 1080p-streams, dus een Passmark-score

kunnen transco-

van 4.000, vaak voldoende zijn. Met zo’n score is de

deren.

server voor de andere taken die we in gedachten heb-

‘eis’ dat je een aparte schijf als bootschijf moet gebrui-

ben ook meer dan snel genoeg.

ken waar ook het besturingssysteem en de software

Plex Media

OpenMediaVault en FreeNAS

Type opslag Zowel OpenMediaVault als FreeNAS stellen als extra

op wordt geïnstalleerd. Alle overige (grote) harde schijven kun je dan gebruiken voor je data. Eventu-

In deel 2 van deze serie kijken we ook naar de moge-

eel kun je FreeNAS vanaf een usb-stick draaien (en

lijkheden van speciale NAS-software, in het bijzonder

meteen een SATA-poort uitsparen). Voor Ubuntu en

OpenMediaVault en FreeNAS. Met beide kun je een

OpenMediaVault wordt dat juist afgeraden, omdat ze

robuuste NAS opbouwen. Maar ook voor multimedia-

niet zijn geoptimaliseerd voor usb-sticks als bootschijf.

liefhebbers zijn ze interessant: dankzij een systeem van

Wij geven als bootschijf in onze configuratie daarom

plug-ins kun je naderhand eenvoudig veel mogelijk-

de voorkeur aan een kleine SSD of harde schijf. Een

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_108-113_Workshop - Bouw je eigen thuisserver (deel 1) (JP).indd 109

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

109

05-09-16 10:28

WORKSHOP Bouw je eigen thuisserver

Raspberry Pi De Raspberry Pi is met afstand de populairste ‘single-board’ computer. Hoewel je de Pi vanwege zijn bescheiden specificaties geen al te zware taken zal willen geven, is het een heel leuk platform om mee te experimenteren. Bovendien is het de zuinigste server die je kunt bedenken (zo’n 2 watt in rust!). De dit jaar geïntroduceerde Raspberry Pi 3 heeft flink wat extra rekenkracht gekregen. Voor netwerkopslag heeft het nog steeds wel de nodige beperkingen: het is goed mogelijk harde schijven op de vier

dat je in de huiskamer of slaapkamer wilt hebben.

Heb je er plek

usb-poorten aan te sluiten, maar mede door het ontbreken van gigabit-

Let goed op het energieverbruik: dat ligt bij oudere

ethernet zijn de overdrachtssnelheden vrij matig. Voor bijvoorbeeld een

servers vaak wat hoger. Ook de uitbreidingsmogelijk-

een ‘afgedankte’

webserver of multimediatoepassingen kun je er echter prima mee uit de

heden zijn belangrijk, die vind je in de handleiding.

rackserver ook

voeten, mede door de brede keuze aan besturingssystemen. Zo kun je

Gelukkig is wat ouder (DDR2 of DDR3) ECC-geheugen

een interessan-

bijvoorbeeld Debian in de vorm van Raspbian gebruiken op de Raspberry

vaak ook voor weinig te koop.

te optie zijn.

Pi, waar heel veel interessante softwarepakketten voor te krijgen zijn. Tevens is er een speciale uitvoering van OpenMediaVault

Nieuw kopen?

voor de Raspberry Pi. Je hoeft alleen maar een

Als je een beperkt budget hebt, ben je vaak goedko-

microSD-kaartje te prepareren met die software

per uit met een kant-en-klaar systeem. Een NAS van

en je kunt aan de slag. In de andere

bijvoorbeeld Synology heb je al voor minder dan 200

delen van deze serie zullen

euro en ze bieden ook nog veel extra’s naast netwerk-

we de mogelijkhe-

opslag. Je bent dan wel gebonden aan de hardware en

den van Rasp-

software op het apparaat, er valt weinig tot niets aan

berry Pi verder

te sleutelen. Wil je meer vrijheid, dan kun je ook een

verkennen.

kant-en-klare server overwegen. Een mooi voorbeeld

voor, dan kan

zijn de compacte en voordelige ‘micro-servers’ van HP in de Proliant Gen8-serie. Voor zo’n 250 euro heb je een model met Intel Celeron-processor en 2 GB ECC-

De Rasp-

geheugen. Dat is nog wel zonder de harde schijven.

berry Pi 3 heeft bescheiden spe-

formaat van 32 GB is meer dan voldoende. Wil je een

Er passen vier harde schijven in, eventueel in RAID-

cificaties, maar

RAID-opstelling? Dan is geen bijzondere hardware

opstelling, en de server is op afstand te beheren. Het

is evengoed een

nodig, zoals een moederbord met on-board RAID. De

rustverbruik is ongeveer 25 watt. Ook interessant zijn

heel leuk plat-

RAID-configuratie kan gewoon via software worden af-

de mini-pc’s die in een eerdere editie van PCM aan

form om mee te

gehandeld (software-RAID). Gewone SATA-poorten op

bod kwamen, waaronder de Intel NUC, maar daar past

experimenteren.

het moederbord zijn prima, ook voor FreeNAS. Sterker

doorgaans maar één 2,5inch-schijf of -SSD in. Wie vol-

nog: dat raadt een hardwarematige RAID-controller

ledige vrijheid wil hebben, kan het beste zelf zijn server

zelfs af omdat het liever rechtstreeks toegang tot de

samenstellen. De prijs ligt wel iets hoger, maar je kunt

harde schijf heeft.

alle kanten op.

Hergebruik of tweedehands? Om te experimenteren met de server is een oude pc of laptop een prima basis. Wellicht kun je een server met wat oude onderdelen samenstellen. Vergeet ook de tweedehandsmarkt niet. Op bijvoorbeeld eBay en Marktplaats zijn volop ‘afgedankte’ servers te vinden die, voor de bedrijven die ze de deur uit doen, aan het einde van hun economische levensduur zitten. Voor thuisgebruik voldoen ze vaak uitstekend. Als je de ruimte hebt, is een grotere ‘rackserver’

110

De HP Proli-

ook geen bezwaar, al kunnen ze luidruchtig zijn: ze

ant Gen8-serie

zijn vooral gemaakt om in een datacenter te worden

combineert een

gehangen. Gelukkig schakelen de ventilatoren, na het

lage prijs met

starten, doorgaans terug naar een aanvaardbaarder

een prima ser-

geluidsniveau. Al is het dan nog steeds geen apparaat

veruitrusting.

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_108-113_Workshop - Bouw je eigen thuisserver (deel 1) (JP).indd 110

WWW.PCMWEB.NL

05-09-16 10:28

WORKSHOP Bouw je eigen thuisserver

Zelfbouwconfiguratievoorbeeld

Configuratie van de server In eerste instantie is het nodig om een monitor, muis en toetsenbord op je server aan te sluiten. Zo kun je het besturingssysteem en eventuele aanvullende software installeren en de eerste configuratiestappen door-

Het bouwen van een server is niet veel anders dan

lopen. Daarna heb je in principe geen monitor, muis en toetsenbord meer

het bouwen van een pc, alleen maak je vaak net wat

nodig, de thuisserver kan prima zonder. Dit wordt ook wel ‘headless’

andere keuzes. Een belangrijk punt is bijvoorbeeld het

genoemd. Je hoeft niet bang te zijn dat je niet meer in het systeem kunt.

stroomverbruik: omdat een server in principe 24 uur

Vrijwel alle onderdelen die we in deze serie artikelen gaan gebruiken, zijn

per dag aan staat, worden de totale kosten van het

via een gebruiksvriendelijke interface met een browser te configureren,

systeem, door de jaren heen, mede bepaald door de

gewoon vanaf een andere pc of tablet in het netwerk. Een enkele keer is

stroomrekening. Vooral het rustverbruik is interes-

natuurlijk wel een opdrachtprompt nodig, maar ook dan kun je je eigen

sant, want hoewel we de server flink op de proef

pc gebruiken om in te loggen op de server middels SSH, bijvoorbeeld via

gaan stellen, zal die in de dagelijkse praktijk meestal

het programma PuTTY.

vooral wachten. Iedere extra watt kost je op jaarbasis ongeveer 2 euro. Met onze voorbeeldconfiguratie kun je alle kanten op. Behalve een server, eventueel met forse netwerkopslag, kun je de server ook als HTPC bij de televisie gebruiken of gewoon als desktop-pc. Voor dit laatste sluit je een monitor aan en installeer je de desktopomgeving van Linux. Het staat het gebruik als server niet in de weg, al is het niet onze insteek. De

Met een pro-

uitbreidbaarheid van deze configuratie is trouwens

gramma zoals

ook dik in orde: er is heel veel ruimte voor een snellere

PuTTY kun je via

processor en extra geheugen.

SSH inloggen op de server.

Behuizing en voeding Om het formaat van de server binnen de perken te houden, zal de voorkeur al snel uitgaan naar een moeder-

Wij kozen de betrouwbare Seasonic G-450 die met 450

bord in Mini-ITX- of Micro-ATX-formaat. Een nadeel van

watt meer dan genoeg vermogen biedt voor deze con-

Mini-ITX is dat er meestal maar twee geheugensloten zijn

figuratie, ook als je nog een flink aantal harde schijven

en ook minder aansluitingen, zoals SATA-poorten. We

bijplaatst. Deze is modulair: je hebt dan geen overbodige

geven daarom de voorkeur aan Micro-ATX. Als behuizing

kabels en een betere luchtstroom.

kiezen we de Cooler Master N200, een vrij compacte be-

De Gigabyte

huizing waar niettemin tot vier 2,5inch-schijven of -SSD’S

Moederbord

X150M-Pro

in passen plus drie 3,5inch-schijven (en een vierde als je

Er bestaan specifieke servermoederborden van mer-

ECC is een

de 5,25inch-sleuf opoffert). Ga je voor Mini-ITX, dan is de

ken als Supermicro, ASRock en Fujitsu, maar je betaalt

interessante

Fractal Design Node 304 een mooie en populaire keuze.

er vaak flink voor en ze zijn wat gecompliceerder in

keuze voor de

De voeding moet uiteraard genoeg vermogen leven. De

het gebruik. De extra’s (zie kader ‘Extra’s servermoe-

zelfbouwserver.

gekozen processor en het aantal harde schijven wegen

derborden’) zijn voor thuisgebruik niet heel belangrijk.

daarbij zwaar. Kies gelet op het stroomverbruik ook voor

Een op consumenten-pc’s gericht

een efficiënte voeding met de aanduiding ‘80 Plus Gold’.

moederbord voldoet prima, als het een goede bouwkwaliteit heeft en voorzien is van componenten van hoge kwaliteit. De Gigabyte X150MPro ECC die wij kiezen, zit er een beetje tussenin: het is geschikt voor servers, maar ook voor een profes-

De Seasonic

sionele desktop-pc ofwel ‘worksta-

G-450 is een ef-

tion’. De prijs is relatief gunstig, het

ficiënte voeding

moederbord is makkelijk verkrijgbaar

en bovendien

en het ondersteunt processors van de

modulair.

laatste generatie (Skylake) waardoor

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_108-113_Workshop - Bouw je eigen thuisserver (deel 1) (JP).indd 111

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

111

05-09-16 10:28

WORKSHOP Bouw je eigen thuisserver

je ook weer iets zuiniger kunt bouwen. Bovendien kan

ECC-geheugen, vanwege de extra pariteitscontrole,

het met ECC-geheugen overweg en voorziet het in alle

is welkom bij een systeem dat 24x7 draait. Ook voor

gewenste aansluitingen. Pas wel op dat je niet een te

FreeNAS wordt het sterk aanbevolen. We plaatsen 16

oud besturingssysteem installeert. Oudere besturings-

GB (twee modules van 8 GB), dat zal vrijwel altijd meer

systemen hebben moeite met nieuwe hardware door

dan genoeg zijn. Koop alleen geheugenmodules die of-

ontbrekende drivers voor chipsets en ethernet. Zo on-

ficieel door het moederbord worden ondersteund. Bij

dersteunt FreeNAS de Skylake-architectuur pas sinds

ECC-geheugen is dat zelfs nog belangrijker. Wij kozen

versie 9.10, terwijl je bij OpenMediaVault versie 3.x (nu

twee modules van Kingston (de KVR21E15D8/8). Zorg

nog bèta) of hoger nodig hebt.

bij de keuze voor ECC-geheugen dat ook de geselec-

Geheugen

teerde processor dit ondersteunt!

Ons gekozen moederbord ondersteunt ECC-geheugen,

Processor

al past er ook ‘gewoon’ geheugen in als je een paar

In het moederbord kun je alle processors met Socket

tientjes wilt besparen. De extra betrouwbaarheid van

1151 in kwijt, inclusief (maar niet beperkt tot!) de op servers gerichte Xeon-processors. Wij geven de voor-

Extra’s servermoederborden

keur aan de Intel Core i3-6100, een dualcore-processor die op 3,7 GHz is geklokt en vier threads tegelijkertijd

Servermoederborden zijn vaak voorzien van de nodige extra’s. Zo zijn ze,

kan afhandelen. Het is een budgetvriendelijke keuze

om aan de wens voor het gebruik van ECC-geheugen te voldoen, bijvoor-

die met zijn Passmark-score van 5486 tegelijkertijd veel

beeld voorzien van specifieke chipsets. Bij Skylake zijn dat de C232 en

kracht biedt. Bovendien kan de processor met ECC-

C236, die je nodig hebt om een Xeon-processor van de Skylake-generatie

geheugen overweg, iets waar je meestal een dure Intel

te kunnen gebruiken. Je vindt deze chipsets niet alleen op servermoe-

Xeon-processor voor nodig hebt. Je zou ook nog de

derborden, maar ook op moederborden voor professionele workstations.

‘T-variant’ kunnen overwegen, de 6100T, die een lagere

Overklokken is er niet bij en ook bijvoorbeeld on-board-audio ontbreekt

TDP heeft (35 watt tegen 51 watt). Daarmee is een iets

doorgaans op servermoederborden. Wel zijn er vaak twee ethernetpoor-

zuiniger en stiller systeem mogelijk. In dit geval doen

ten én functies voor beheer op afstand via het netwerk, zoals IPMI 2.0

wij dat niet, omdat het rustverbruik niet lager ligt en je

en remote KVM. Daardoor kun je bijvoorbeeld de BIOS-instellingen op

levert (met een Passmark-score van 4770) ook nog in

afstand wijzigen en ook toetsenbord, monitor en muis overnemen op een

qua prestaties.

andere pc. Verder zijn er servermoederborden met een vaste processor, bijvoorbeeld een Intel Atom-processor. Voor het zwaardere multimedia-

De Intel Core

werk zijn ze niet altijd snel genoeg en echt goedkoper zijn ze ook niet.

i3 6100 is zuinig,

Voor een professionele NAS is bijvoorbeeld de ASRock C2550D4I (onge-

maar biedt wél

veer 350 euro) een populaire keuze. Het Mini-ITX-formaat moederbord

veel kracht.

bevat de (passief gekoelde!) Intel Atom C2550-processor en weet zich te onderscheiden met maar liefst 12 SATA-poorten. Voor nog meer prestatie kun je ook de ASRock C2750D4I overwegen (125 euro duurder).

Servermoederbord met passief gekoelde Intel Atom-

Opslag

processor en

Als bootschijf kiezen we een SSD, vooral vanwege de

heel veel SATA-

hogere betrouwbaarheid. Weliswaar start een SSD

poorten.

ook lekker snel op, maar tijdens het gebruik vallen de snelheidsvoordelen meestal weg. Omdat het moederbord de M.2-aansluiting ondersteunt, kiezen we de budgetvriendelijke Transcend MTS400-SSD met 32 GB. Het moederbord heeft zes SATA-poorten (6 Gbit/s), ruim voldoende om een aantal harde schijven toe te voegen voor netwerkopslag. Let er wel op dat één van de SATApoorten buiten werking wordt gesteld als je het M.2-slot gebruikt. Wat harde schijven betreft zijn de modellen

112

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_108-113_Workshop - Bouw je eigen thuisserver (deel 1) (JP).indd 112

WWW.PCMWEB.NL

05-09-16 10:28

WORKSHOP Bouw je eigen thuisserver

Voorbeeldconfiguratie thuisserver

Voorbeeldconfiguratie budget-server

Moederbord:

Gigabyte X150M-Pro ECC

€ 125,-

Moederbord:

Gigabyte GA-H110M-S2H

€ 60,-

Processor:

Intel Core i3 6100

€ 125,-

Processor:

Intel Pentium G4400 Boxed

€ 65,-

Geheugen:

16 GB ECC-geheugen met 2x Kingston

Geheugen:

16 GB Crucial CT2K8G4DFD8213,

KVR21E15D8/8

€ 100,-

Videokaart:

Sapphire Radeon HD 5450

€ 35,-

Videokaart:

n.v.t., onboard video

Opslag:

Transcend MTS400 32 GB M.2

€ 25,-

Opslag:

Transcend SSD370 32 GB

€ 35,-

Voeding:

Seasonic G-series 450W

€ 80,-

Voeding:

be quiet! System Power 7 350W

€ 50,-

Behuizing:

Cooler Master N200

€ 50,-

Behuizing:

Cooler Master N200

€ 50,-

€ 515,-

TOTAAL:

TOTAAL:

kit van 2

€ 70,-

€ 330,-

uit de WD Red-serie interessant: ze zijn zuinig, stil en betaalbaar. Zo heb je bijvoorbeeld 3 TB voor ongeveer 120 euro. Er zijn snellere harde schijven, maar daar heb je bij netwerkopDe Transcend

slag geen voordeel van: de gigabit-ethernetverbinding

MTS400 kan als

is de zwakste schakel. Probeer harde schijven met een

voordelige boot-

green- of eco-label te vermijden, zoals de WD Green.

schijf voor de server dienen.

Netwerk Ons gekozen moederbord heeft een gigabit-ethernetpoort met Intel-chipset. Intel krijgt vaak de voorkeur in een serveromgeving vanwege de hogere betrouwbaar-

Overigens zijn in de configuratie nog geen extra harde

heid in vergelijking met bijvoorbeeld Realtek. Een ether-

schijven opgenomen voor je data. Ook kleine extra’s

GA-H110M-S2H

netkabel is ook de beste manier om je server met het

zoals SATA-kabels laten we buiten beschouwing.

is een budget-

netwerk te verbinden. Het is veel betrouwbaarder en

vriendelijke

stabieler dan wifi, ook al laten de laatste wifi-standaar-

Alternatief voor kleiner budget

den vaak hogere (maximaal haalbare) doorvoersnelhe-

Wil je nog wat besparen op je server, dan zou je ook

den zien. Met toekomstige updates voor 802.11ac (zoals

een budgetmoederbord kunnen kiezen zoals de Giga-

‘wave 2’) zal dat verschil alleen maar groter worden.

byte GA-H110M-S2H. Deze heeft 4 SATA-poorten, wat

Doorvoersnelheid zegt echter niet alles. Een ethernet-

in veel gevallen toereikend zal zijn. Voor opslag zijn we

verbinding geeft minder vertragingen (ook wel ‘latency’

op deze SATA-poorten aangewezen. We kiezen daarom

genoemd) en dat weegt zwaar, zeker voor een server.

een 2,5inch-SSD met SATA-poort en 32 GB van (op-

Extra’s

keuze.

nieuw) Transcend. Dankzij onboard-video (met HDMI-, DVI- én VGA-aansluiting) is geen aparte videokaart

Het moederbord ondersteunt geen geïntegreerde

nodig. De processor ruilen we voor budgetvriendelijke

video. Gelukkig kun je een heel eenvoudige videokaart

Intel Pentium G4400 (65 euro). Door het ECC-geheugen

plaatsen. We kozen de Sapphire Radeon HD 5450 die

te laten vallen (dat werkt niet op dit moederbord)

flexibel is qua aansluitingen (DVI, HDMI en VGA), volle-

besparen we in deze configuratie ook iets op de kosten

dig stil is en nauwelijks meer stroom verbruikt dan een

voor het geheugen. Kies je voor 8 GB, dan kun je

geïntegreerde videokaart. Het is ook voor een HTPC

hierop nog een paar tientjes besparen. Verder drukt

een mooie keuze. Voor een HTPC is het handig te we-

ook de goedkopere voeding met minder vermogen de

ten dat het moederbord zelf al voorziet in geïntegreer-

kosten. Hoewel deze configuratie voordeliger is, zijn de

de HD-audio (met analoge en digitale uitvoer). Verder is

uitbreidingsmogelijkheden en toekomstbestendigheid

het ruimschoots voorzien van usb2.0- en 3.0-poorten.

helaas ook een stuk minder.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_108-113_Workshop - Bouw je eigen thuisserver (deel 1) (JP).indd 113

De Gigabyte

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

113

05-09-16 10:28

ACHTERGROND VR-gids

DIT WORDT JOUW VR-BRIL Een paar simpele vragen om je klaar te stomen voor virtual reality

De trouwe PCM-lezer weet het: in de afgelopen maanden hebben we reikhalzend uitgekeken naar de komst van virtual reality. We hebben het al eens gehad over de weg die VR tot nu toe heeft afgelegd en waarom het nu wél een succes kan worden. Tijd voor het keuzeproces rond de aanschaf van zo’n bril. Welke moet je kiezen en welke hardware heb je nodig? BASTIAAN VROEGOP

I

Kickstarter de

1. Wat is je budget?

VR-hype op gang te krijgen.

Virtual reality is een dure hobby. De bril kost al snel honderden euro’s en je hebt ook nog eens een dure pc nodig die nog veel meer kost. Heb je slechts een beperkt budget, dan is het handig om vooraf eens te kijken naar wat iedere bril nou bij aanschaf voor kosten met zich meebrengt. Een overzicht van de drie populairste brillen en wat je eraan kwijt bent:

Oculus Rift De Rift is alleen via de webshop van Oculus te bestellen, waar je 699 euro betaalt voor het apparaat. Voor dat bedrag krijg je een VR-bril, camerasensor, afstandsbediening en een Xbox One-gamecontroller. Bovendien

n dit artikel helpen we je op weg bij het kiezen

krijgt iedere Rift-koper gratis de game Lucky’s Tale, die

van de ideale VR-bril. We laten de goedkope

digitaal te downloaden is. Verzending naar Nederland

smartphone-modellen als de Google Cardboard en

kost 42 euro, waardoor de bril in totaal 741 euro kost.

de Gear VR hierbij buiten beschouwing en gaan voor

Voor een pc die de Rift aankan, betaal je rond de

de échte VR-brillen. Is de Oculus Rift het beste voor

1.000 euro. De kosten voor een Rift met pc kunnen dus

jou? Of wordt het wellicht toch de HTC Vive of de Play-

oplopen tot 1.741 euro. Daar kun je nog minstens 100

Station VR? Al deze keuzes brengen flink wat teweeg.

euro bij optellen als je later dit jaar de Oculus Touch-

Want als je eenmaal een bril gekozen hebt, dan wil je

bewegingscontrollers wilt bestellen om je Rift functies

wellicht een complete VR-kamer inrichten en moet je

te geven die de Vive op dit moment al heeft.

misschien een bezoekje brengen aan IKEA, maar dat

114

De Oculus Rift wist op

is voor latere zorg. Nu eerst de bril, en om die keuze

HTC Vive

makkelijk te maken, hebben we een paar vragen opge-

Je kunt de Vive online kopen bij HTC, waar je hem

steld die helpen bij je selectie.

bestelt vanaf 899 euro. Je krijgt dan de Vive, twee

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_114-118_Achtergrond - Systeem klaar voor VR (JP).indd 114

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 14:29

ACHTERGROND VR-gids

De PlaySta-

De HTC Vive is het duurst,

draadloze bewegingscontrollers, twee sensoren om

Je hebt namelijk ook een PlayStation Camera nodig

tion VR is dankzij

maar wordt

in je kamer op te hangen, een verbindingsdoosje en

zodat je bewegingen goed geregistreerd worden en

de benodigde

wel met de

oordoppen. Daarnaast krijg je gratis toegang tot Job

Move-controllers als je jouw handen in VR wilt gebrui-

PlayStation 4

meeste spullen

Simulator, Fantastic Contraption en de Google-app Tilt

ken. Voor een PlayStation Camera betaal je 60 euro,

niet heel duur.

geleverd.

Brush. De verzendprijs naar Nederland is afhankelijk

terwijl een Move-controller 40 euro kost, daarvan heb

van de koers van de euro, maar ligt meestal rond de

je er twee nodig. De totaalprijs komt dan op 539 euro.

50 euro. Je betaalt dus 950 euro om alleen de Vive te

In het buitenland zijn er bundels te koop voor 499

kopen. Heb je nog geen pc? Dan betaal je, net als bij de

dollar met alle benodigdheden, maar Nederlandse re-

Rift, nog eens 1.000 euro extra, waardoor de aanschaf-

tailers bieden deze vooralsnog niet aan. Gelukkig heb

kosten van de Vive op 1.950 euro komen.

je geen verzendkosten om rekening mee te houden. De benodigde hardware voor een PlayStation VR is

PlayStation VR

ook goedkoper. De bijbehorende PlayStation 4 kost

De goedkoopste van de bekende drie is de PlayStation

op het moment van schrijven rond de 349 euro. De to-

VR, die later dit jaar verkocht zal worden voor 399

taalprijs ligt hierdoor op 938 euro. EĂŠn detail: je moet

euro. De helft goedkoper dan bovenstaande concur-

nog heel even wachten. De PlayStation VR is pas vanaf

renten, maar voor dat geld ben je er eigenlijk nog niet.

oktober te koop.

2. Heb je de juiste videokaart en processor? Bij games is het al langere tijd van belang om de juiste hardware in huis te hebben, maar bij virtual reality is

nodig, terwijl de Vive het met 4 GB RAM redt. Uiteraard zijn er ook aansluitingen om rekening mee

dit nog veel belangrijker. Een VR-bril moet namelijk

te houden. Beide brillen gebruiken namelijk drie poor-

genoeg computerkracht hebben om 90 frames per

ten op je pc: een HDMI-poort voor de video-aansluiting

seconde te kunnen tonen. De beeldschermen van

van de bril, een usb-poort om hoofdbewegingen door te

de Rift, Vive en PlayStation VR hebben daarom ook

geven en een tweede usb-poort voor de bijbehorende

alle drie een verversingssnelheid van 90 hertz. Deze

camerasensoren.

verversingssnelheid is vereist om de virtuele omgeving natuurlijk en realistisch over te laten komen. Bij PlayStation VR is de aanschaf van de juiste hardware vrij simpel: je zorgt ervoor dat je een PlayStation

Voor VR heb je een krachtige videokaart nodig.

4 in huis hebt. De Rift en Vive vereisen andere, complexere hardware. Zo hebben beide brillen minstens een Intel i5 4590-processor of nieuwer nodig, met daarbij een krachtige videokaart. De GeForce GTX 970 wordt door beide bedrijven aangeraden. Bij AMD-kaarten wordt het wat onduidelijker. De Rift heeft op z’n minst een AMD Radeon R9 290 nodig, terwijl de Vive een Radeon R9 280 als minimumvereiste heeft. (Voor meer informatie over grafische kaarten voor VR, zie pagina 56 voor de groepstest.) De Rift heeft 8 GB RAM

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_114-118_Achtergrond - Systeem klaar voor VR (JP).indd 115

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

115

02-09-16 14:29

ACHTERGROND VR-gids

3. Hoeveel ruimte heb je in huis? Je kamer is misschien wel de belangrijkste factor bij het

De Vive is op dit moment de enige VR-bril waar-

kopen van een virtualreality-bril. De ruimte om je heen

bij je vrij door een open ruimte kunt bewegen om

bepaalt namelijk hoeveel je zelf kunt rondlopen in VR,

een virtuele ruimte te verkennen. De Oculus Rift en

zonder dat je tegen allerlei objecten aanloopt.

PlayStation VR hebben slechts één camerasensor in de

De HTC Vive wordt geleverd met twee zogeheten

VR-bril, waardoor ze maar een oppervlak van twee bij

Lighthouse-camera’s, die infrarood gebruiken om de

twee meter kunnen bekijken. De Rift krijgt later dit jaar

ruimte te scannen. Je hangt ze in de hoeken van de

wel de bewegingscontroller Oculus Touch, die wordt

kamer. Op de Vive-bril zitten speciale markeringen die

geleverd met een tweede camerasensor. Door deze

door het infraroodlicht worden gedetecteerd, waar-

camera samen met de eerder bijgeleverde sensor in

door bijbehorende software weet waar de gebruiker

hoeken van de kamer te zetten, zul je met de Rift ook

zich in de ruimte bevindt. Omdat er twee sensoren

een volledige kamer kunnen gebruiken.

worden gebruikt, is het mogelijk om ook de diepte van

Het komt hoe dan ook op het volgende neer: wil je

de bril te bepalen. De positie in de kamer kan vervol-

per direct een volledige kamer in VR gebruiken? Koop

gens aan games en software worden doorgegeven,

dan een Vive. Kun je nog eventjes wachten en wil je om

waardoor de gebruiker vrij door een virtuele ruimte

bepaalde redenen geen Vive? Dan is de Rift een prima

kan bewegen. Zet je een stap in de echte wereld? Dan

optie. Is je VR-speelruimte kleiner dan twee bij twee

zal dit in de virtuele wereld ook gebeuren.

meter? Dan kun je gaan voor de PlayStation VR of Rift.

Met behulp van twee sensoren volgt de Vive je door de gehele kamer.

4. Hoe belangrijk vind je bewegingsbesturing? Eén van de belangrijkste dingen bij virtual reality is

Nederland dus niet bij de VR-bril gebundeld. Daar-

de manier waarop je de virtuele wereld bedient. De

naast zijn ze ook optioneel, games voor PlayStation VR

bewegingsbediening dus. Sommige VR-brillen worden

móeten allemaal met een gewone controller werken.

met speciale gamecontrollers geleverd, waarmee je

Hierdoor zul je vermoedelijk toch een stuk minder heb-

bewegingen van je handen naar de digitale wereld

ben aan bewegingsbediening op het platform. Het is

overzet. De HTC Vive heeft dit soort controllers. Twee

een leuke extra, maar niet noodzakelijk.

langwerpige ‘afstandsbedieningen’ registreren iedere subtiele beweging, waardoor je bijvoorbeeld een virtuele kwast kunt gebruiken om een schilderij te maken in de virtuele wereld. De controllers zijn vergelijkbaar met

VR werkt met

dezelfde hardware. De Oculus Rift zal met de Touch-

behulp van

controllers ook bewegingsbesturing krijgen.

Sony’s oude

De PlayStation VR biedt ondersteuning voor de Move-controllers van Sony, maar deze worden in

116

De PlayStation

de accessoires van de Wii, ze bevatten ook grotendeels

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_114-118_Achtergrond - Systeem klaar voor VR (JP).indd 116

Move-controllers.

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 14:29

ACHTERGROND VR-gids

OSVR Wie nog meer wil tweaken met virtual reality,

tion VR op de markt kan brengen. Het betekent

wat rekenkracht.

heeft nog een vierde keuze: de OSVR. Deze

dat jij als ontwikkelaar ook de volledige vrijheid

Of de OSVR een succes wordt, kunnen we op dit

VR-bril van Razer is alleen als ontwikkelaarskit

hebt om aan deze bril te klooien. De OSVR is te

punt nog niet zeggen. Er zijn nog geen fabrikan-

beschikbaar en is min of meer bedoeld als een

koop op www.razerzone.com voor 350 euro.

ten die van de opensource-hardware gebruik-

apparaat om mee te hobbyen. De hardware en

Wellicht een flink bedrag voor een bètaproduct,

maken en heel consumentvriendelijk is hij niet.

software van OSVR zijn volledig opensource,

maar bedenk wel dat OSVR dezelfde schermre-

Het is de reden waarom we hem niet in de vragen

waardoor in feite iedere fabrikant hiermee hun

solutie heeft als de Vive en Rift. Net als bij die

meenemen. De OSVR is een niche-product, waar-

eigen concurrent voor de Rift, Vive of PlaySta-

pc-brillen vereist OSVR een computer met flink

mee je wel erg toffe dingen kunt doen.

De OSVR is helemaal opensource, bedoeld om mee te hobbyen. Je kunt er erg toffe dingen mee doen.

5. Vind je de kijkhoek of schermkleuren belangrijker? Als het je alleen om de beeldkwaliteit van de VR-bril

draagt. Op papier hebben beide brillen een kijkhoek

gaat, dan kun je nu alvast de PlayStation VR afschrij-

van 110 graden, maar die van de Vive is iets hoger,

ven. Deze bril is door de wat zwakkere hardware van

waardoor je blikveld natuurlijker aanvoelt.

de PlayStation 4 niet in staat om het scherpe beeld

Beide brillen hebben een resolutie van 2160 x 1200

van een Vive of Rift te tonen – iets waar Sony zelf ook

pixels en een refresh rate van 90 Hz, verspreid over

al voor uit is gekomen. De PlayStation VR is vooral het

een scherm voor ieder oog. We ervaren tijdens het

betaalbare alternatief op de vrij dure VR-markt.

gebruik dat Rift iets diepere zwartwaarden en kleuren

Zet je de Rift en Vive naast elkaar, dan zijn er een

biedt dan de Vive. Hierdoor komt kleur meer tot leven

paar kleine verschillen. Ten eerste is er de kijkhoek, die

in de Rift. Het verschil is ook hierbij niet gigantisch,

bij de Vive iets breder is dan bij de Rift. Het betekent

maar het is iets om rekening mee te houden als jij dit

dat je meer in één keer ziet binnen je blikveld, wat je

een belangrijk punt vindt.

minder het gevoel geeft dat je een astronautenhelm

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_114-118_Achtergrond - Systeem klaar voor VR (JP).indd 117

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

117

02-09-16 14:29

ACHTERGROND VR-gids

6. Waar wil je hem voor gaan gebruiken?

Een geavanceerde 3D-bril Het idee achter een VR-bril kan wat abstract klinken. Deze gadget zorgt ervoor dat je ineens in een virtuele wereld staat, waar je vrij kunt rondkijken zoals je ook in het echt zou doen. De technologie hierachter is stie-

Virtual reality staat op dit moment nog in de kinder-

kem een stuk minder exotisch. De moderne VR-bril is namelijk gebaseerd

schoenen. De meeste applicaties die nu beschikbaar

op twee al bestaande gadgets: de 3D-bril en de smartphone.

zijn, zijn simpele techdemo’s of korte games. Een echte

Een VR-bril bevat twee schermen: één voor ieder oog. Op ieder beeld-

‘system-seller’ is er nog niet. Maar, je moet wel alvast

scherm wordt de digitale wereld vanuit een net wat ander perspectief

rekening houden met jouw ambities met VR bij de

getoond, waardoor een diepte-effect ontstaat zoals bij een 3D-bril. Ieder

aanschaf van jouw bril. Wie alleen maar van plan is om

scherm heeft een verversingssnelheid van 90 hertz waardoor de omge-

games te spelen, heeft het makkelijk. De Rift, Vive en

vingen vloeiend lijken te bewegen. Bijbehorende lenzen zorgen ervoor

PlayStation VR hangen alle drie aan eigen gamesplatfor-

dat je ogen van dichtbij de virtuele wereld scherp kunnen zien. In de bril

men, waardoor er in de komende jaren waarschijnlijk

zitten meerdere bewegingssensoren, zoals je ook kent van je smartphone.

meer dan genoeg games voor zullen uitkomen. De Rift

Hiermee worden hoofdbewegingen vastgelegd en doorgegeven aan de

kan zelfs prima op het Steam-platform van de Vive ge-

computer, waardoor het beeld van de schermen vervolgens wordt aange-

bruikt worden. Een HTC Vive kan officieel geen gebruik-

past. Je krijgt hierdoor het idee dat je echt kunt rondkijken in die digitale

maken van Oculus Home, maar hackers vinden steeds

omgeving.

weer manieren zodat dit wel mogelijk is. Op gamesge-

De achterliggende technologie van een VR-bril bestaat al langer, maar

bied zijn die twee daarom steeds meer uitwisselbaar.

kan door de opkomst van smartphones nu pas echt goed gebruikt wor-

Het wordt allemaal wat lastiger zodra je het over

den. Telefoonfabrikanten produceren inmiddels zo veel bewegingssenso-

andere software hebt. Van de drie grote brillen werken

ren en kleine, dunne beeldschermen, dat het goedkoop genoeg is om er

alleen de Vive en Rift met een pc, terwijl PlayStation

een VR-bril mee te bouwen.

VR op een spelcomputer draait. De kans is daarom klein dat de PlayStation-bril ooit simpele software zal draaien, zoals boetseerprogramma’s of een virtuele

draaien. Oculus doet de laatste maanden op zijn beurt

bioscoop om een film in te kijken.

ook zijn best om de Rift geslotener te maken, al komt

Daarnaast is er nog de ‘hackbaarheid’ van de brillen.

het bedrijf daar wat op terug. Het betekent hoe dan ook

Omdat de PlayStation 4 een gesloten systeem is, kun je

dat de Vive het interessantst is voor de fanatieke pro-

hierop lastig software buiten de PlayStation-winkel op

grammeur die meer wil dan officiële software draaien.

7. Heb je een bril? Een klein punt dat belangrijk kan zijn: je ‘gewone’ bril speelt ook een rol bij de keuze van jouw VR-headset. We merkten bij het testen van de Rift namelijk dat grote brillen hier soms lastig ingeschoven kunnen worden. De Vive heeft sleuven om dit wat makkelijker te maken. Bij de PlayStation VR is een wat grotere bril helemaal geen probleem. Maar ook als het fysiek past, is een VR-bril opzetten met een bril niet altijd even prettig. Hij tikt tegen de VR-lenzen aan, beslaat als je te rap ademt en wordt vies door het op- en afzetten. Bij een grote bril zouden we dus de PlayStation VR of de Vive aanraden. Zijn er redenen waarom je toch liever een Rift wilt? Dan kun je desnoods met een 3D-printer en wat geduld een speciale lenshouder printen, waar je

VR-games van Steam kun-

bij een opticien brilglazen in stopt. Op www.vr-lens-lab.

nen zowel met

com vind je daar instructies voor en er is een webshop

de HTC als met

die vooraf gemaakte lenzen naar je toe kan sturen. Wil

de Oculus ge-

je lenzen bij een opticien laten maken, vraag dan eerst

speeld worden.

of ze bereid zijn om voor zo’n VR-adapter te snijden.

118

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_114-118_Achtergrond - Systeem klaar voor VR (JP).indd 118

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 14:29

HARDWAREHOEK De beste tips en trucs

HARDWAREHOEK T I P S B I J D E A A N S C H A F VA N EEN NIEUWE MUIS

Zo kies je de beste muis voor bij je computer De aanschaf van een nieuwe muis is misschien nog wel lastiger dan het kopen van bijvoorbeeld een toetsenbord. Er zijn allerlei verschillende muistechnologieĂŤn op de markt, die ook nog eens worden gecombineerd met meerdere knoppenvariaties en vormen. Dat maakt de aanschaf van jouw perfecte muis verdomd lastig, maar niet getreurd: we helpen je in de Hardwarehoek op weg naar de juiste keuze. BASTIAAN VROEGOP

BÂ

ij het kopen van een

lang voorbij. De meeste moderne

muis moet je op vier

muizen bevatten een lasersensor

belangrijke factoren

of een optische ledsensor. Bij

letten: de gebruikte technologie

een lasermuis wordt er een infra-

(laser of optisch), de vorm van

roodlaser naar beneden gestuurd.

het apparaat, het gebruik van een

De laser weerkaatst en wordt

kabel of draadloze ontvanger en

door een sensor opgevangen;

de hoeveelheid externe knoppen.

de hoek waarin dit signaal bin-

Daarbij is er zelden een simpele

nenkomt geeft aan hoe de muis

keuze: alles is afhankelijk van jouw

beweegt. Een optische ledsensor

worden vastgelegd, waardoor de

zijn dan een lasermuis, omdat de

persoonlijke smaak en waar je de

werkt pakweg hetzelfde als een

muis bewegingen beter regis-

absurde precisie van een laser

muis precies voor wilt gebruiken.

lasermuis, maar gebruikt in plaats

treert. Daarnaast is een lasermuis

niet altijd gunstig is. Een ledsensor

We lopen daarom de belangrijkste

van een laser een ledlicht. Vaak

als enige in staat om op glazen op-

meet enkel op het oppervlak wat

onderdelen van een muis voor je

wordt rood licht gebruikt, omdat

pervlaktes te worden gebruikt, wat

voor bewegingen je maakt, terwijl

langs.

de gebruikte lichtsensor daar het

hem handig maakt voor bureaus

een laser precies genoeg is om de

meest gevoelig voor is.

met een glazen bovenkant.

structuur van je tafel of muismat

Optisch versus laser

Op papier is een lasermuis

In de praktijk is het verschil ech-

mee te nemen. Het resultaat: een

De dagen waarin je muis een

beter dan een optische ledmuis.

ter niet zo zwart-wit. Een moderne

lasermuis is soms schokkerig,

rubberen balletje bevatte, zijn al-

De gebruikte laser kan preciezer

ledmuis kan vaak fijner in gebruik

simpelweg omdat je tafel niet een

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_119-121_Hardwarehoek (AK).indd 119

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

119

02-09-16 14:22

HARDWAREHOEK De beste tips en trucs

naar de bank. Een draadloze muis gaat echter

een speciale functie in een game

gepaard met risico’s. Een goed-

activeren. De keuzes hierbij zijn

koop model bevat bijvoorbeeld

vaak wat beperkt. Zo kun je bij-

vaak een slechte draadloze trans-

voorbeeld niet kiezen uit dezelfde

ceiver, waardoor signalen tussen

muis met twee of met vier knop-

de computer en de muis niet goed

pen, maar hebben de fabrikanten

doorgegeven kunnen worden.

bepaald hoeveel knoppen hun

Het resultaat: een muis die niet

specifieke muizen hebben.

altijd even goed reageert. Dat is

Er is één soort muis met bui-

bij gewoon werk irritant, maar bij

tensporig veel knoppen aan de

games ronduit moordend. Je wilt

zijkant: de MMO-gamingmuis.

immers op ieder moment snel

Deze heeft twaalf toetsen links, of

kunnen reageren.

rechts als een linkshandig model

Denk echter niet dat iedere

De Razer DeathAdder is een populaire optische muis onder gamers.

weer navigeren in je browser of

koopt. Hij heeft in feite een klein

draadloze muis een slecht idee is.

keypad, zoals je die ook op gro-

Duurdere muizen bevatten vaak

tere toetsenborden aan de zijkant

betere hardware, waardoor ze

vindt. De knoppen hiervan zijn

zonder problemen met de com-

vaak ook gekoppeld aan de cijfers

puter verbinden. Bij deze muizen

van het toetsenbord. Druk op de

perfect platte vorm heeft. Het is

je bijvoorbeeld actiegames speelt,

is strikt gezien een iets grotere

bovenste drie toetsen en je zult

daarom ook af te raden om een

waarbij iedere kleine beweging

vertraging merkbaar dan bij be-

de cijfers ‘1 2 3’ intikken. De naam

lasermuis in combinatie met een

van belang kan zijn. Zit je vooral

drade muizen, maar dit verschil is

verklapt het al: de MMO-gaming-

zachte muismat te gebruiken,

achter je pc te werken? Dan maakt

nagenoeg verwaarloosbaar. Een

muis is voornamelijk ontworpen

omdat de muis hierin kan ‘weg-

de gevoeligheid niet extreem veel

dure draadloze muis specifiek

om MMORPG’s mee te spelen,

zakken’. Hierdoor verandert het

uit.

gemaakt voor games kan zich vaak

online rollenspellen voor de pc.

prima meten met zijn bedrade

In deze games heb je meestal een

wil, kan doorgaans het beste

broertje. Je moet dan alleen be-

arsenaal aan aanvallen onder de

terecht bij SteelSeries en Razer.

reid zijn goed te investeren.

cijfertoetsen zitten, die met deze

Wie het liefst een gamingmuis

oppervlak en wordt er een onnatuurlijke beweging geregistreerd.

Nauwkeurigheid

Beide fabrikanten specialiseren

muis ineens tot je beschikking zijn

Optische muizen zijn inmiddels

zich in gevoelige muizen voor

Knoppen

precies genoeg om betrouwbaar

games en bieden ook software

De meeste muizen hebben wel

serieuze gamers heeft dat ook een

te zijn, waardoor de aanschaf hier-

waarmee de gevoeligheid naar ei-

een paar knoppen aan de zij- of

groot voordeel. Het is hierdoor

van ten opzichte van een laser-

gen smaak aangepast kan worden.

bovenkant zitten. Met een druk

namelijk mogelijk om de toetsen

muis niet veel bezwaren met zich

Sommige van deze apparaten zijn

hierop kun je gemakkelijk heen en

W, A, S en D te gebruiken (die je

meebrengt. Je moet er alleen voor

zelfs voorzien van DPI-knoppen,

uitkijken dat je niet een spotgoed-

waarmee tussen meerdere gevoe-

kope ledmuis hebt. Daarmee is de

ligheidsstanden geschakeld kan

kans op technische mankementen

worden. Ideaal als je niet altijd

iets groter dan met een lasermuis.

een supergevoelige muis onder je

Het is belangrijk om goed te kijken naar de hoeveelheid DPI

Draad versus draadloos

cijfer geeft aan hoeveel kleine

Het is verleidelijk om meteen een

verschillen de muis kan detecte-

draadloze muis te kopen. Je bent

ren. Een hoger cijfer wijst op een

af van die wirwar op je bureau en

preciezere muis, die dus subtie-

voelt die kabel niet meeslepen

lere handbewegingen vastlegt.

als je de muis beweegt, wat het

Een preciezere muis is uiteraard

gehele apparaat meteen lichter

ook een stuk duurder, terwijl niet

maakt. Bovendien kun je makke-

iedereen zoveel precisie nodig

lijker je computer op een grotere

heeft. Ons advies: koop pas een

afstand besturen, door bijvoor-

muis met een hoge DPI-waarde als

beeld de muis mee te nemen

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

PCM10_119-121_Hardwarehoek (AK).indd 120

Een draadloze muis heeft soms zijn nadelen.

vingers wilt hebben.

(dots per inch) van een muis. Dit

120

bij je muishand. Geinig, maar voor

WWW.PCMWEB.NL

02-09-16 14:22

HARDWAREHOEK De beste tips en trucs

De geheime trackball Eens in de zoveel tijd doemt hij

dus allebei een eigen variant nodig.

ineens weer op: de trackball. Dit

Kensington en Logitech hebben wel

is een muis die je gewoon op z’n

symmetrische modellen, maar die

plek laat liggen, met bovenop een

zijn net weer wat minder fijn om in de

grote bal die je draait. Draai de

hand te hebben. Het is een kwestie

bal naar links en de muisaanwijzer

van kiezen.

schiet die kant op. Hoewel de meeste mensen de trackball hebben afgedaan als Een MMO-muis heeft extra knoppen voor specifieke games.

Ergonomie

vervlogen tijd, zweren sommige mensen er nog steeds bij. Er zijn daarom ook nog steeds fabrikanten die trackballs

We zullen niet heel veel

maken, waaronder Logi-

woorden vuilmaken aan

tech. Met een trackball

de ergonomie van een

ben je volgens experts

muis, want heel moeilijk

beter bestand tegen

is het niet: of een muis ligt

RSI en heb je ook minder

fijn in de hand, of hij doet

gebruikt om te lopen), terwijl je

een mislukt reliek uit een lang

bureauruimte nodig, omdat

dat niet. Mensen met grote

je niet de muis alle kanten op

handen zullen liever een groot

hoeft te slepen. Voor speciaal

apparaat vasthouden, zoals bij-

grafisch werk is ie bovendien soms

voorbeeld de Razer DeathAdder.

een stuk efficiënter, vooropge-

Heb je iets kleinere handen? Dan

steld je gewend bent aan de duim-

is de Trust GXT 155C ook prima.

bewegingen die je moet maken

Bij de vorm van de muis moet je

met zo’n trackball.

ook de cijferknoppen indrukt. Het

je echter wel goed afvragen: wat

Eén nadeel: een trackball is lang

stelt spelers dus in staat om ge-

doe je er nou precies mee? Een

niet altijd symmetrisch, omdat de

lijktijdig efficiënt aan te vallen en

grote, lompe muis is immers een

bal onder je duim moet zitten. En

maar zelden, maar hij bestaat nog

te bewegen. Van groot belang in

stuk minder handig in combinatie

links- en rechtshandigen hebben

wel.

lastige gamesituaties! Razer heeft

met een laptop, als je deze iedere

met de Naga een populaire optie

dag overal mee naartoe sleept. In

op de markt, maar Trust heeft

zo’n situatie is de Microsoft Arc

met de GXT 166 ook een fijn alter-

Touch wellicht handig: deze kun je

natief beschikbaar.

immers platvouwen voor mak-

Zo’n MMO-muis is wel een stuk

De trackball zie je inmiddels nog

kelijk vervoer en daarna

onhandiger buiten de daarvoor

weer in de juiste stand

bedoelde games. Wellicht vind je

zetten.

het geinig om met je muis cijfers in te toetsen, maar wij hebben er zelden gebruik van gemaakt. Een alternatief met minder knoppen is zo’n situatie een stuk handiger, deels omdat zo’n MMO-gadget door de grote hoeveelheid knoppen minder fijn in de hand ligt.

De Microsoft Arc Touch-muis kun je plat meenemen en daarna weer in gebogen stand zetten.

WWW.PCMWEB.NL

PCM10_119-121_Hardwarehoek (AK).indd 121

/ NR. 10 - OKTOBER 2016

121

02-09-16 14:22

TWEAKERS .NETVLIES GEPRIKKELD TIJDENS DE TV TESTMARATHON

0006_230x300 Naamloos-1 1 PCM 7.indd 6

17-05-16 10:17 1-9-2016 12:00:09

Naamloos-1 1

13-7-2016 14:33:44