B-Magazine NR13 - 2019 by Mimi Sugarman

winter | voorjaar 2019 - € 5,95 - jaargang 6 - nummer

34 PAG.

Hallo voorjaar! BLOEMEN EN BEESTJES IN JE TUIN

Eerlijk over duurzaam EEN SLIM HUIS GEEFT ENERGIE 50 jaar Freek op de planken

116 pagina’s bloemendaal AERDENHOUT | BENNEBROEK | BLOEMENDAAL | OVERVEEN | VOGELENZANG

Buitengewone momenten beleeft u in een omgeving waar alles klopt. Met functies waarover is nagedacht.

bulthaup Haarlem: uw design keuken, op maat gemaakt door de meest vooruitstrevende bulthaup partner. U bent van harte uitgenodigd om een bezoek te brengen aan onze showroom. MRA Concept Zijlsingel 20, 2013 DN Haarlem info@bulthauphaarlem.nl www.haarlem.bulthaup.nl

van de redactie

fotografie: Saskia Koning

Kleine stapjes ZIN OM EROP UIT TE GAAN?

Zie onze agenda op pag 107 en nu ook online op b-bloemendaal.nl/ agenda

NIEUW: Je vindt B.Magazine ook op diverse plekken in Heemstede, waaronder het gemeentehuis, de bibliotheek, theaters en Boekhandel Blokker.

Dagelijks staan de media bol van berichten over de opwarming van de aarde, de uitdijende plasticsoep in de oceanen, niet gehaalde CO2-doelen, wantoestanden in kledingfabrieken en ga zo maar door. Wereldwijd sluiten regeringen klimaatakkoorden; in Nederland werken we aan een energietransitie. Voorlopig wordt daar vooral over gediscussieerd; het wachten is op concrete oplossingen. Intussen willen we graag ons steentje bijdragen aan een schonere, leefbare wereld, voor onszelf en onze (klein)kinderen. Met veel kleine stapjes komen we ver. Gelukkig ontstaan overal lokale duurzame initiatieven; ook in de Bloemendaalse dorpen barsten mensen van de ideeën. Voor deze thema-editie over duurzaamheid gingen we naar hen op zoek. Zo ontmoetten we zeven vrouwen die hergebruik, verantwoord produceren en de strijd tegen plastic als uitgangspunt hanteren voor hun ondernemerschap. Dat je niet vroeg genoeg kunt beginnen met bewustwording laten de Bloemendaalse basisscholen zien die we bezoeken. Van plaatselijke hoveniers krijgen we tips over duurzaam tuinieren en we laten ons inspireren door mensen die hun huis hebben verduurzaamd. Naast energiebesparing levert dat extra wooncomfort op. Bij bewust leven hoort natuurlijk ook bewust eten. Daarom vind je in deze B. heerlijke recepten, vegan, vegetarisch en met duurzaam gevangen vis. Verder besteden we in deze B. aandacht aan drinken: je leest hoe drinkwater wordt gemaakt en welke schadelijke gevolgen alcoholgebruik kan hebben, vooral bij jongeren. Verder schuiven we ‘Aan tafel’ bij een gezin en maken we kennis met de Bloemendaalse jeu de boulesclub. In Bennebroek nemen we een kijkje bij de Ont-moeting, een toffe plek om af te spreken voor ontbijt, koffie of lunch. De kunst & cultuurpagina’s nodigen je uit om de komende maanden lekker vaak naar concerten, theatervoorstellingen en exposities te gaan. In de agenda achterin vind je nog veel meer leuks om heen te gaan. We wensen je veel inspiratie en leesplezier!

Volg en like ons b.bloemendaal of kijk op b-bloemendaal.nl

Ellen Meijer, Mimi Sugarman en Maaike Brouwer PS Om B. een beetje duurzamer te maken, gebruiken we voortaan dunner papier. winter | voorjaar 2019

winter | voorjaar 2019 - € 5,95 - jaargang 6 - nummer

34 PAG.

B.Magazine - jaargang 6 - nummer 13 - winter | voorjaar 2019 - € 5,95

Jaargang 4 - nummer 7 - voorjaar 2017 - €5,95

Altijd goede energie.

Hallo voorjaar! BLOEMEN EN BEESTJES IN JE TUIN

puurmakelaars.nl/duurzaam AMSTERDAM | BLOEMENDAAL | BUSSUM | HAARLEM | HEEMSTEDE

Eerlijk over duurzaam EEN SLIM HUIS GEEFT ENERGIE 50 jaar Freek op de planken

Bloemendaalseweg 123b Bloemendaal | 023 - 541 09 00 | bloemendaal@puurmakelaars.nl

PUURMAKELAARS.NL

116 pagina’s bloemendaal AERDENHOUT | BENNEBROEK | BLOEMENDAAL | OVERVEEN | VOGELENZANG

PUUR9004 Advertentie Bloemendaal - DUURZAAM_230x297.indd 1

31-01-19 12:04

coverfotografie: Hilde de Wolf Suzanne Klaassen Juttersgeluk

thema: duurzaam 35 44 46 52 61 66 70 73

‘Groen’ leven: vele kleine stapjes maken groot verschil Gas de wijk uit: hoe gaat dat in Bloemendaal? Een schonere wereld begint op school Zo gaat ‘ie goed: energiezuinig én comfortabel wonen Maak van je tuin een groen paradijs Experts over duurzaamheid: laten we vooral naar onszelf kijken Onze buren doen ook aan samen delen en biologisch telen ‘Even’ ont-moeten met koffie en taart

66 ABONNEE/VRIEND WORDEN VAN B.

Woon je buiten de gemeente Bloemendaal en wil je toch B. in de bus? Voor slechts € 15, - per jaar ontvang je drie nummers vol boeiende lokale artikelen en mooie fotografie. Mail naar info@bee-media.nl o.v.v. ‘abonnement’, je naam en het adres waarop je B. wilt ontvangen.

LOSSE NUMMERS NABESTELLEN

Je kunt B. nummer 13 nabestellen voor € 5,95 + € 3,95 verzendkosten. Ook eerdere uitgaven van B. zijn nog verkrijgbaar, zolang de voorraad strekt. Mail naar info@bee-media.nl o.v.v. nabestellen en vermeld je naam, adres en de uitgave(n) die je wilt ontvangen.

winter | voorjaar 2019

waar vind je wat?

in elk nummer van B. 11 22 87

11 paginaâ&#x20AC;&#x2122;s kunst en cultuur Aan tafel: wat eten we vandaag? De club: balletje gooien, biertje erbij

36 PAG. 34

IN DIT NUMMER

46 25 33 82 89 97

Alles wat je altijd al wilde weten over ons drinkwater Gaan we samen salsadansen, Italiaans leren, schilderenâ&#x20AC;Ś? Nieuwe toekomst voor een tijdelijk thuis Alcohol en het (jonge) brein: zo lang mogelijk nix Culinair: lekkere trek in gezond

Volg en like ons

b.bloemendaal of kijk op b-bloemendaal.nl

61 columns 43 59 81

Madelon Heering Eelco van Ravenswaaij Ad van Nieuwpoort

shopping 9

104 107 114

Hebbes!: leuke dingen voor thuis, om te lezen of om cadeau te geven

Medewerkers Agenda Adressen en colofon winter | voorjaar 2019

NIEMAND WEET HOE LANG EEN BED VAN HÄSTENS MEEGAAT. (WE HEBBEN ER EEN GEVONDEN DIE AL MEER DAN 90 JAAR WORDT GEBRUIKT.) Bedden met een lange levensduur zijn natuurlijk goed voor uw portemonnee, maar belangrijker nog, ze zijn goed voor de aarde. En dat in een tijd waarin de wereld meer dan ooit behoefte heeft aan duurzaamheid en rekening houden met het milieu.

Zijlstraat 96a, 2011 TR Haarlem - Hastenshaarlem.nl BNR13 Hastens 230 x 146.indd 1

Ingrediënten: gekruld paardenhaar + geselecteerde wol + onbehandeld katoen + grote hoeveelheden vlas + een ingenieus veringsysteem + duurzaam grenen + stevig tijk.

22-01-19 11:32

Flexwerken tegen een vaste lage prijs. Geen strippenkaarten of beperkte service, maar gewoon álles om je volledig te verdiepen in je klanten en je werk. Snelle wifi, printen, scannen, kopiëren, koffie, thee en vergaderruimte zijn allemaal inclusief. Of je nu zelfstandig bent of dat je een fijne plek voor thuiswerkdagen zoekt, De Verdieping in Sparrenheuvel biedt een werkplek waar je je thuis voelt.

Ervaar het zelf. Kom op vrijdag gratis proefzitten! Meld je eenvoudig aan via: www.deverdieping-bloemendaal.nl

Slechts v 175,- per maand, inclusief faciliteiten en servicekosten, excl. BTW. Bloemendaalseweg 139, Bloemendaal. Contact: Harm Swen 06 - 53 145 488

fotografie: Saskia Koning

hebbes!

Kameraden

Less is more

CADEAU

Meesterlijk

Knapperige stukjes brood dippen in kruidige olijfolie. In twee minuten op tafel, het weekend kan beginnen. Olijfhouten plank van Bowls and Dishes vanaf € 9,95 in diverse formaten, 500 ml biologische olijfolie van Barbera € 12,95 – Passie voor Eten, Bloemendaal

Zo tekende Rembrandt zichzelf in 1628. Het origineel hangt in het Rijks, maar op dit bord van Limoges porselein kijkt hij je net zo indringend aan. In de stijl van de meester, dus van de allerbeste kwaliteit, zijn de chocolademunten. Er zitten kruiden en specerijen in die ons land tijdens de Gouden Eeuw voorspoed brachten, zoals steranijs en foelie. Bord € 65, chocolademunten: doosje 3 stuks € 5,95, 6 stuks € 9,95, 12 stuks € 19,50 rembrandtje.nl

TOPGROEN Je hebt de Michelinster, en je hebt de Groene Ster, oftewel hotspots door heel Nederland waar je gezond, biologisch én lekker kunt eten. Anja de Rijk van Buitenplaats De Plantage zocht ze bij elkaar en maakte er een prachtig boekwerk van. groenesternederland.nl

NR.1 Nederland

cities

door

and

18-19

Michael Jackson Lyrics

Er vindt een ware revolutie plaats in de horeca. De keuze in food is groter dan ooit. De consument is veeleisend en weet door het grote aanbod aan kookprogramma’s en -boeken z’n mannetje te staan. Kritisch zijn in de horeca mag, maar liever ligt de nadruk niet op ‘Het duurt te lang’, ‘Mag de muziek wat zachter?’, ‘Wat heeft het personeel het gezellig met elkaar’ en ‘Het tocht hier een beetje’. Wat zou het mooi zijn als kritische gasten vragen naar waar het echt om gaat in de wereld: Heeft u duurzaam gevangen vis?

MAIL&WIN Heeft u kraanwater voor een goed doel?

Waarom heeft u tonijn op de kaart staan?

route

Koopt u biologisch in?

Heeft u voor de kinderen ook iets gezonds?

duurzame

Toch niet weer een pasta als enige vegetarische gerecht?

Heeft u een schaaltje seizoensgroenten?

spots

Nog heeeel even wachten… dan kun je ’s avonds weer tot laat buiten zitten. Dit lichtsnoer met duurzame led lampen is helemaal outdoorproof. Lichtsnoer ‘Light my table’ € 380, The Garden Store, Vijfhuizen - thegardenstore.nl

Zichtlijn

B-lezers krijgen 1 0% kor ting o p het lichtsnoer op ver toon v an deze pag ina!

18-19

NR. 1

Een

Meer winkelinformatie vind je op pagina 114.

Als ze later een hond willen, kunnen ze er nu vast mee aan de wandel, zonder geblaf . ‘Crazy Rocky’; houten speelgoedhondjes van Janod, per stuk € 37,50 – Goed Speel Goed, Bloemendaal

WAY biedt je een groene route door Nederland en brengt je langs de duurzaamste horecaplekken in ons mooie land. Laten we allemaal wat beter voor onze geliefde aardbol zorgen.

B.Magazine mag 15 gidsen weggeven. Mail vóór 31 maart 2019 je naam en telefoonnummer naar info@bee-media.nl en vermeld ‘groene ster’. Begin april ontvangen de winnaars bericht. Will

you

join

our

w w w . g r o e n e s t e r n e d e r l a n d . n l

978-90-82116-1-9

winter | voorjaar 2019

Help moeder natuur een handje...

Uilvlinder (Caligo memnon)

Het oog is een van de oudste organen in de geschiedenis van de evolutie. De ontwikkeling ervan begon meer dan drie miljard jaar geleden. Bacteriën die zonlicht als energiebron gebruikten, begonnen toen lichtgevoelige moleculen samen te klonteren en konden daarmee de richting van het licht beter bepalen. Moeder natuur heeft het oog daarna stapsgewijs ontwikkeld tot het complexe orgaan waarmee jij dit nu leest. Soms maakt de natuur een klein foutje en zie je niet zo scherp zonder bril en of lenzen. Wij helpen moeder natuur dan een handje. En verlossen jou van bril of lenzen met een ooglaserbehandeling. We werken alleen met zeer ervaren artsen en de modernste technologie. Laat ons dus maar gerust moeder natuur een handje helpen.

Speciaal voor B-Magazine Lezers: Tot 1 mei 10% korting op een ooglaserbehandeling Meer info? Ga naar care-laser.nl/bmagazine of bel 0800 – 1224

A.J.ERNSTSTRAAT 865 AMSTERDAM - WWW.CARE-LASER.NL - INFO@CARE-LASER.NL - 0800 – 1224

hebbes!

fotografie: Saskia Koning

WOW!

Het merk TC World of Women, kortweg Wow, heeft goed begrepen dat elke vrouw een ander figuur heeft. Je kunt broekjes en topjes van de beachwear-collectie mixen, zodat je precies vindt wat jou goed staat. Bikinitopje vanaf € 54,95, broekje vanaf € 29,95, Bij Daals Been- en ondermode, Heemstede - bijdaals.nl

Meer winkelinformatie vind je op pagina 114.

Slow

genieten Neem een chocoladebol in je mond en nip van je koffie of thee: de chocolade met perzik, caramel, aardbeien of kers smelt heerlijk langzaam op je tong. Buisje met 10 Bikkels € 6,50 20 stuks € 12,00, 30 stuks € 17,95, 40 stuks € 23,95. Chocq-In Bloemendaal

CADEAU Pluk ze... Met afgestoken plakken verf van haar palet brengt Martine de Ruiter bloemblaadjes tot leven. Al die reliëfjes in vrolijke kleuren: je krijgt meteen in zin de zomer. Schilderij ‘Rise’ 200 x 50 cm: € 1.395, schilderij ‘Mix Rond’ Ø 30 cm: € 195 - ietsfraais.nl

NET GOED Voor appels en uien, en voor heel veel andere boodschappen kun je dit gehaakte netje gebruiken. Dan heb je nooit meer een plastic tas nodig. Gehaakte netjes, € 2 per stuk of € 5 voor 3 stuks – doemijmaaruiensoep. blogspot.com

Koppeltje Vanaf je vensterbank kijkt dit vogelpaar naar hun levende soortgenoten buiten. Alsof ze zo kunnen wegﬂadderen. Handgemaakte TrashsureBirds € 39 per stuk, trashsure.com

MAIL&WIN

B.Magazine mag 6 netjes weggeven. Mail vóór 31 maart 2019 je naam en telefoonnummer naar info@bee-media.nl en vermeld ‘boodschappennetje’. Begin april ontvangen de winnaars bericht.

winter | voorjaar 2019

KUNST& CULTURELE REIZEN 2019 FINLAND: INDUSTRIËLE ARCHITECTUUR, KUNST EN DESIGN 26.06 - 01.07 o.l.v. Frederike Upmeijer Apollon Travel laat zich inspireren door (kunst)historische en politieke onderwerpen. U reist in kleine groepen en onder begeleiding van zeer ervaren deskundige reisbegeleiders. We stellen onze reizen samen in samenwerking met diezelfde reisbegeleiders, zodat hun specifieke voorkeuren en kennis in het programma verwerkt zitten. Zij zijn dan ook het gezicht van deze reizen!

CULTUURHISTORISCHE HOOGTEPUNTEN VAN OOST-EUROPA: KRAKAU EN LVIV 21.07 - 28.07 o.l.v. Rouslan Nimetoullaev PARELS AAN DE FINSE GOLF: ST.-PETERSBURG, VYBORG EN KRONSTADT 31.08 - 07.09 o.l.v. Elena Koetnaja

APOLLON TRAVEL | CONTACT: TINE AERTS | +31 (0)6-28994443 | WWW.APOLLONTRAVEL.NL

BNR13 Apollon 230 x 146.indd 1

PEDICURE PRAKTIJK VENTSIS Voetverzorging voor het hele gezin, zowel basis als cosmetisch.

G O RT I N 10% K erste e op de eling d n beha .v o .v. e gazin B-Ma

DESPI-Badmode Shop nu exclusieve en trendy badmode van DESPI.

Online bĳ SOSUMMER.NL of (op afspraak) in onze showroom in Bloemendaal. We hebben veel nieuwe modellen voor je ...en aantrekkelĳke koopjes! Bel Monica voor een afspraak: 06-2905 7759

Voor info of afspraak 06-26 53 58 52 pedicureventsis@gmail.com

Lid van

B13 ADV SOSUMMER 89,5 x 135.indd 1

30-01-19 13:02

Gevestigd te Spaarndam

28-01-19 15:32

fotografie: Xxxxxx | muziek - theater - literatuur - festival - toneel - dans - tentoonstelling

IN EN OM BLOEMENDAAL VALT VAN ALLES TE BELEVEN AAN CULTUUR. IN B. LEES JE WAT ER KOMEN GAAT. THEATERS EN MUSEA GEVEN OOK EEN KIJKJE ACHTER DE SCHERMEN. OM DE VOORPRET VAST TE VERGROTEN...

KUNST & CULTUUR Groots dromen

Als kind legde ik mijn hoofd tussen de geluidsboxen om naar Bach te luisteren, vooral het Brandenburgse Concert no. 6. Pas later begreep ik waarom: het swingt de pan uit. Jaren later werd ik weer gegrepen door Bach: de tweede orkestsuite met Hubert Barwahser als solo-fluitist. Vanaf dat moment wilde ik maar één ding: zelf fluit leren spelen en vooral Barwahser na-apen (zoals voetballende jongetjes: ‘Toen was jij Messi en ik Ronaldo’). En zo geschiedde. Na mijn muziekopleiding speelde ik jarenlang met veel plezier in amateursymfonieorkesten. Maar het begon met de ambitie om later de grote podia te betreden, want het ‘Hubert Barwahser-moment’ raakte ik niet kwijt. Dát was het begin van de droom, van de verbinding met iets van een hogere orde. Zo bleef muziek mijn hele leven bij me, ook al kwam mijn droom over een muziekcarrière niet uit. Gelukkig zijn er allerlei manieren om verbinding met muziek te houden: concerten bezoeken, autoradio luisteren, zélf spelen of een bijdrage leveren aan het cultuuraanbod. Dat laatste doe ik als voorzitter van Stichting Podia Heemstede, een stichting die op twee podia in Heemstede programmeert. In de Oude Kerk in Heemstede komt op klassiek gebied al het moois voorbij: Hannes Minnaar, Fuse, Iris Hond, Quartetto di Cremona, Ella en Nicolas van Poucke enzovoort. De akoestiek van deze locatie is geweldig en de toehoorders zitten om de artiesten heen, dat maakt het intiem. In theater De Luifel brengen we cabaret, vaak try-outs van grote namen. Wel jammer dat Amsterdammers onze podia vaker bezoeken dan Bloemendalers. Daarom doen we bewust een aanbieding voor Bloemendaal in dit magazine. Wat hebben grote artiesten gemeen? Ook zij zijn ooit geraakt door muziek. Elke keer als ze hun instrument ter hand nemen, willen ze iets van hun bevlogenheid overdragen op het publiek. Dat is de kern van échte kwaliteit en daarin onderscheiden ze zich van anderen die ook muziek maken. We zijn er trots op dat we in Heemstede op hoog niveau kunnen programmeren en op het feit dat onze voorstellingen veel publiek trekken. Bovendien zitten er steeds meer jongeren in de zaal. De afgelopen jaren is helaas veel bezuinigd. Subsidie is kwetsbaar, omdat de economische en maatschappelijke waarde van cultuur niet zo gemakkelijk aan te tonen is. Ik houd me maar vast aan de woorden van Churchill op het hoogtepunt van WO II, toen de regeringsbegroting tot het uiterste werd uitgeput. Een journalist suggereerde dat zijn kabinet de uitgaven aan kunst en cultuur zou kunnen verminderen. Hij antwoordde: Then what are we fighting for? En zo is het. Erik Groot, voorzitter Stichting Podia Heemstede

>> winter | voorjaar 2019

muziek - theater - literatuur - festival - toneel - dans - tentoonstelling

100 jaar Stadsschouwburg Haarlem

EEN VOLLE WEEK FREEK

Het jubileumprogramma van de 100-jarige Stadsschouwburg Haarlem eindigt in juni met een schitterende uitsmijter: de Week van Freek. Die maand precies vijftig jaar geleden ging hier Neerlands Hoop in première. B.Magazine blikt met Freek de Jonge vooruit – en terug.

Op je website schrijven jij en je vrouw openhartig over jullie leven. Dat maakt kwetsbaar voor kritiek. “Klopt. Maar wat ik over me heen krijg, heb ik ook bij anderen gedaan. Ik kan het hebben dat we exhibitionisten worden genoemd. Door die openhartigheid staan we oprechter in het leven. Als je succes hebt, ontstaat onherroepelijk hoogmoed. Daar moet je voor waken. De analyse is altijd dat Hella nul vertrouwen had en het

‘Ik zou jonge collega’s willen bijbrengen dat je bij jezelf vindt wat je bijzonder maakt.’ Ervaar je je 50-jarig jubileum als mijlpaal? “Er zijn andere dingen gebeurd in mijn leven die meer impact hadden dan een voorstelling. Het mooiste aan die vijftig jaar vind ik dat ik trouw ben gebleven aan mijn talent. We hadden Neerlands Hoop tot het bittere eind kunnen voortzetten. Ik had kunnen doorgaan met solovoorstellingen, eindeloos muziek kunnen maken na Leven na de dood. Allemaal niet gedaan. Uiteindelijk hecht ik het meest aan het theater; het theatrale en de ernst ervan.” 12

winter | voorjaar 2019

mijne bizar groot was. Daar zat strijd in, maar tegelijk evenwicht. We hebben elkaar altijd op de huid gezeten in dat opzicht. En nog.” Je maakt je ook nog steeds druk over maatschappelijke thema’s, zoals de gaswinning in Groningen. “Die gretigheid blijft. En dankzij de status die ik heb bereikt kan ik met mensen praten die iets toevoegen aan het maatschappelijke debat. Dat begon ooit met het domineeszoontje dat meeluisterde naar gesprekken tussen

volwassenen. Als ik naar mijn kleinkinderen en andere kinderen van nu kijk, zie ik geen oren op steeltjes. Ze zitten op hun mobiel.” En jonge cabaretiers? Je noemde in een interview al je collega’s concurrenten. Terwijl je voor ‘De week van…’ een masterclass overweegt met jong talent uit de regio. “Het voorlopige idee is een masterclass met een twist, waarin een cabaretier mij adviezen geeft. Wat de jonge collega’s betreft: het lijkt me heerlijk om met ze te werken. Ik zou ze willen bijbrengen dat je bij jezelf vindt wat je bijzonder maakt. Ik heb daar weinig moeite voor hoeven doen, noem het een gave. Die gave is natuurlijk wel gestileerd en ontwikkeld in de loop der jaren. Voor mij is optreden in eerste instantie luisteren naar de zaal. Als je te veel binnen jezelf blijft, ontstaat er geen contact.” Maakt het uit voor welk publiek je staat? “Ik zou niet kunnen spelen voor een hela-hola publiek. Dan is de avond al bij voorbaat geslaagd, terwijl ik dat eerst nog maar moet laten zien, snap je?” De tomeloze energie, de snelheid van de grappen, hoe doe je dat? “Wat je op televisie ziet is het eindstadium van een programma. In de periode daarvoor ben ik aan het concipiëren. Op basis van reacties van het publiek en recensenten pas ik veel aan. Balans is daarbij cruciaal: wat negeer je, wat trek je je aan? Elke cabaretier moet zichzelf dat gevoel bijbrengen. Ik heb het voornamelijk van Bram (Vermeulen,

fotografie: Bibi Veth

Lichtgrijs geruit pak, blauwe sneakers, een warme sjaal om de hals. We schudden handen en dan moet hij zijn auto verplaatsen voor de mensen van de techniek. Even later zitten we aan de thee in de artiestenfoyer van de Stadsschouwburg. Je zou niet zeggen dat een van de bekendste cabaretiers van Nederland de zeventig is gepasseerd. Toch heeft hij bijna een mensenleven aan artiestencarrière achter zich.

kunst & cultuur red.) geleerd. Hij was behalve topsporter ook Montessoriaan en daardoor zowel gedisciplineerd als zelfstandig in zijn doelstelling. Bovendien zag hij het nut in van trainen. Dat soort inzichten heb je nodig.” Je staat bekend als verhalenverteller, de cabaretier van de rode draad. “Nu ik weer aan een voorstelling werk, merk ik dat ik nog altijd hecht aan structuur. Tijdens de jubileumweek praat ik met Jan

beslist of dat kunst mag heten? Mijn boodschap is: probeer op een andere manier te kijken. Want het blijft komisch dat zo’n wc-pot in vijf musea staat. Het vervelende van deze tijd is dat sociale media een voortdurende stroom van meningen produceren. Vijf oudejaarsconferences, met wie moet je daar nog over napraten?” Ben je serieuzer geworden? “Nou, milder in de eerste plaats.” (glimlach) “Misschien ook wel serieuzer, maar zodra ik op het

THEATER Brokken, ook domineeszoon, over wat er bijzonder is aan een jeugd in een predikantengezin. Over wat je dan meekrijgt. In Bloemendaal was ik te gast bij Ad van Nieuwpoort. Logischerwijs houdt hij als predikant vast aan Bijbelse waarden. Voor mij is dat onhoudbaar, maar het stichtelijke zit er toch wel in.”

toneel sta, is de hunkering naar de lach het grootst. Die zal altijd triomferen.” Kijk voor meer informatie op theater-haarlem.nl

Welke taboes zijn er nog te doorbreken? “Ik weet het niet. Taboes hebben de functie van richtlijnen; we zijn wel ver gegaan met die omver te werpen. Je kunt je afzetten tegen de Nashville-verklaring, maar hoe denk je zelf ten diepste over homoseksualiteit? Ik heb een verhaal over een meisje dat geadopteerd is en een draagmoeder had in Taiwan. Haar vaders waren met een eitje daarheen gereisd en verongelukten samen. Dan zit die draagmoeder met dat kind, afijn… moet je alles wat kan ook willen? En hoe anders zijn fanatieke veganisten met hun diëten ten opzichte van voedingswetten uit het joodse geloof en de islam?” Wat is dan de rol van de cabaretier? “Mijn nieuwe programma ‘De Suppoost’ gaat over het loslaten van clichés. De toiletpot van Duchamp is zo’n cliché; wie

>> winter | voorjaar 2019

geïnspireerd muziek - theater - literatuur - festival - toneel - dans - tentoonstelling

Toneelschuur Producties

APRIL JUBILEUMMAAND De Toneelschuur bestaat vijftig jaar en dat wordt gevierd. Elke maand zijn er bijzondere voorstellingen, in combinatie met een exclusief ‘randprogramma’. In april staat Toneelschuur Producties zelf in de ‘spotlights’. Samen met Internationaal Theater Amsterdam (voorheen Toneelgroep Amsterdam en Stadsschouwburg Amsterdam) maakt Toneelschuur Producties de voorstelling In

wankel evenwicht, die uitsluitend te zien is in de Toneelschuur. Het is een spannend en komisch huiskamerdrama van de schrijver van Who’s afraid of Virginia Woolf? Rondom deze jubileumproductie is voor het publiek een bijzonder randprogramma samengesteld: een openbare repetitie, een dinermet-voorstelling-arrangement in de weekenden, een masterclass acteren met Hajo Bruins en Malou Gorter en een nagesprek onder leiding van Ferry Mingelen.

Voor de jongeren is het in april een week lang feest met Starring #22: Naxos. Twaalf scholieren uit Haarlem en omgeving worden geregisseerd door Steef de Jong (Groots en Meeslepend) en Minke Kruyver (Toneelgroep Het Volk), die zelf ook meespelen, in een sprankelende muziektheatervoorstelling vol karton, lichtjes gebaseerd op de opera Ariadne auf Naxos. Meer informatie en kaarten: toneelschuur.nl

STARRING #22: NAXOS

STEEF DE JONG / MINKE KRUYVER Het is een feestelijke avond aan het hof van de rijkste man van Wenen: de tragische opera Ariadne auf Naxos wordt opgevoerd, gevolgd door een komedie. De hele hofhouding is in rep en roer om deze avond tot een groot succes te maken. Maar dan moeten door tijdgebrek het operacollectief en de plaatselijke komediegroep tegelijkertijd optreden, met alle gevolgen van dien. Tragedie wordt komedie, of is het andersom? 10 t/m13 en 16 en 17 april 20.00 uur Voor informatie en kaarten: toneelschuur.nl/starring22-naxos

IN WANKEL EVENWICHT

TONEELSCHUUR PRODUCTIES / ITA-2 / MAREN E. BJØRSETH Een echte Edward Albee-voorstelling, zeker voor liefhebbers van zijn klassieker Who’s afraid of Virginia Woolf? Met personages die elkaar liefdevol haten of andersom, en waarbij tegelijkertijd de emoties oplopen en de glazen vollopen. Met topacteurs Hajo Bruins, Thomas Cammaert, Hélène Devos, Malou Gorter, Carina de Vroome en Emma Josten.

REGIE

Voor informatie en kaarten: toneelschuur.nl/wankel-evenwicht

EDWARD ALBEE

MAREN E. BJØRSETH

27 t/m 30 maart, 2 t/m 6 april, 9 t/m 13 april – 20.30 uur vr 22 maart, 16.00 uur: openbare repetitie do 4 april: nagesprek o.l.v. Ferry Mingelen 5, 6, 12, 13 april, 18.00 uur: diner-arrangement in Toneelschuur Café

TEKST

WANKEL EVENWICHT

JUBILEUMPRODUCTIE I.S.M. INTERNATIONAAL THEATER AMSTERDAM (ITA)

MET

HAJO BRUINS THOMAS CAMMAERT HÉLÈNE DEVOS MALOU GORTER EMMA JOSTEN CARINA DE VROOME

EXCLUSIEF IN HAARLEM

27 MRT TM 13 APR TONEELSCHUUR.NL

grafisch ontwerp Esther Noyons / fotografie Annaleen Louwes / druk robstolk®

winter | voorjaar 2019

kunst & cultuur

Uitverkoren liederen van alledag Klassieke muziek en volksliederen, gaat dat samen? Wel als je vier topmusici bij elkaar zet en de liederen bewerkt voor een uitvoering in klassieke stijl. Die vier musici zijn mezzosopraan Cora Burggraaf, cellist Pieter Wispelwey, violiste Rosanne Philippens en pianist Paolo Giacometti. Zij staan in wisselende gezelschappen vaker samen op het podium en hebben elkaar nu gevonden voor Tunes & Dances, een voorstelling vol ‘volkse’ composities. Volks tussen aanhalingstekens, want er is onder andere werk van Beethoven te beluisteren. Hij heeft namelijk bijna 180 volksliederen bewerkt. Recht uit het hart Ierse, Engelse en Schotse liederen

Rosanne Philippens, Cora Burggraaf, Paolo Giacometti en Pieter Wispelwey.

B-lezers k rijgen € 2,50 KO RTING per kaar tj e! bestelling Boek je online via podiahee mstede.n l en verme ld bij de betalin g code 206 0.

MUZIEK staan ook op het programma, bijvoorbeeld van Benjamin Britten. Het melancholische of juist lichtvoetige van volkse liederen komt prachtig tot zijn recht dankzij de begeleiding van piano en strijkers. Muziek met zo veel compassie, uit het leven gegrepen,

laat niemand onberoerd. Probeer daarbij maar eens stil te blijven zitten op je stoel. Tunes & Dances, 23 maart 2019, de Oude Kerk, Heemstede. Meer informatie en kaarten: kijk op podiaheemstede.nl Uitsluitend vrouwen zetten dit voorjaar de toon in de jubileumconcertserie van de Dorpskerk Bloemendaal. Allereerst Rachel Podger, de Britse ‘koningin van de barokviool’ met een bijzonder project rond de cellosuites van Bach (3 maart). Op 31 maart brengen Angélique Heemsbergen (piano) en Nicole van Jaarsveld (klarinet) werken van onder anderen Mozart en Brahms, en een spetterende bewerking van Gershwins Rhapsody in Blue.

Beth & Flo Angélique Heemsbergen en Nicole van Jaarsveld

JUBILEUM IN DE KERK De stichting ‘Vrienden van de Dorpskerk’ in Bloemendaal bestaat dit jaar een kwart eeuw. Alle reden voor een feest, in de vorm van een serie concerten met gevarieerde muziek.

Op 3 mei combineren pianisten Elsbet Remijn en Claudette Verhulst alias Beth & Flo klassieke recitals met theater, een verrassende en humoristische voorstelling. Oók spannend: op 19 mei is de kerk een van podia van de Classical (fiets)Tour. Kijk voor concertinformatie en kaarten op dorpskerkbloemendaal.nl.

winter | voorjaar 2019

muziek - theater - literatuur - festival - toneel - dans - tentoonstelling dat theater reflecteren mogelijk maakt, omdat je in contact staat met je publiek. Je zendt niet alleen, maar krijgt ook reacties uit de zaal. Daardoor kun je het onderwerp waarover het gaat van verschillende kanten bekijken.” Blaffende honden Al meer dan twintig jaar begeleidt Henrike met haar bedrijf Van Engelenburg Theaterproducties artiesten en theatergezelschappen. En brengt ze eigen producties op de planken, zoals Alles went behalve een vent, met Gerard Cox in de hoofdrol. Of, al seizoenenlang, Oorlogsgeheimen, naar het boek van Jacques Vriens. Ook met de voorstelling De Kleine Kapitein had ze veel succes. Henrike maakt graag familietheater. “De boeken van Paul Biegel heb ik zelf verslonden. ‘De golven vliegen als blaffende honden tegen het duin!’, bulderde acteur Frits Lambrechts door de zaal. Sommige mensen dachten: dat snappen kinderen niet. Jawel hoor, zeiden de jonge toeschouwers, ‘héél hoge golven’.”

Illustratie van Geert Gratama: uitnodiging voor het Theatermannen- en -vrouwendiner.

ALLEMAAL VERBEELDING Deze tijd, met scherpe tegenstellingen, vraagt om genuanceerde verhalen. ‘Als zwart/wit-denken hoogtij viert, is het des te belangrijker om de werkelijkheid in al haar grijsschakeringen te laten zien,’ zegt theaterproducente Henrike van Engelenburg. Een theatervoorstelling prikkelt de verbeelding met een onalledaagse weergave van de realiteit. Meestal gebeurt op het podium van alles tegelijk, waardoor je als toeschouwer niet alleen kijkt, maar 16

winter | voorjaar 2019

ook luistert en tot nadenken wordt aangezet. Theater is een medium om nuance aan te brengen in communicatie, zegt Henrike van Engelenburg. “Net als televisie of een TED talk, met als verschil

Thema’s als vluchtelingen en oorlog liggen haar na aan het hart. “Je kan denken, waarom steeds weer die Tweede Wereldoorlog? Voor mij blijft de thematiek onverminderd actueel. Oorlogsgeheimen gaat over een meisje dat naar Limburg vlucht. Dat is van alle tijden; al tienduizenden jaren verlaten mensen huis en haard vanwege oorlog of andere rampspoed. In een familievoorstelling kun je laten zien en voelen hoe het is om alles te moeten achterlaten. Dat draagt hopelijk bij aan meer tolerantie naar vluchtelingen.” Wat doe je tegen pesten? Voor het oplossen van problemen is verbeelding nodig. In het theater draait alles om ‘doen alsof’, het publiek moet zich voorstellen dat wat op het podium gebeurt echt is. De toeschouwers verplaatsen zich in de ander en zo stimuleert een voorstelling empathisch denken. Alleen door te verbeelden kunnen mensen een genuanceerde visie ontwikkelen; dat is overal in de

kunst & cultuur Bijvoorbeeld in Me Media, over sociale media. Twee acteurs moeten na iedere scène letterlijk hun likes verplaatsen naar de wil van het publiek. Henrike: “Dan zie je welk effect het op iemand heeft als je op een duimpje klikt.” In een andere scène vragen ze een kind dat met z’n mobiel zijn moeder zit na te spelen. “De teksten die je dan hoort… de hele zaal gaat plat natuurlijk, want zó herkenbaar. Het is lachen, maar het maakt ook iets los. In

In de loop van de jaren heeft ze meer dan 200 professionals om zich heen verzameld met wie ze in wisselende gezelschappen uiteenlopende producties maakt. Van acteurs, cabaretiers, presentators, acrobaten, technici, trainers en decorbouwers tot een stadsdichter, een magiër en zandtekenaars. Omdat ze binnen de cultuursector ook graag de boel opschudt, organiseert Henrike elk jaar een Theatermannendiner en

THEATER Henrike van Engelenburg

een voorstelling over pestgedrag vragen we bijvoorbeeld: hoe stop je dit? Daar moet de zaal zelf een antwoord op vinden. Het gebeurt allemaal live, dus de uitkomst is

‘Theater maakt reflecteren mogelijk, omdat je in contact staat met je publiek’ maatschappij van nut, vindt de theaterproducente. Daarom brengt ze ook voorstellingen uit voor het onderwijs en bedrijfsleven. “Kinderen in de groei zijn op zoek naar hun identiteit,” vertelt Henrike. “Daar kun je allerlei thema’s aan verbinden, zoals seksualiteit. ‘Oh jee, ik val op een jongen, kan dat wel als ik zelf een jongen ben?’ Dan gaan we niet vertellen hoe het is om uit de kast komen. We vertellen een verhaal, vaak interactief.” Bij schoolvoorstellingen staat het gedrag van leerlingen centraal.

iedere keer anders, en het beklijft, omdat het door het theater een beleving is geworden.” Welzijnsverschijnsel Bedrijven die voor een verandertraject of fusie staan, kunnen daarvoor ook theater inzetten. Want dan geldt net zo goed de kracht van de verbeelding en interactie, aldus Henrike. “Wij blazen lucht in serieuze onderwerpen en maken dingen bespreekbaar. Zo ontstaat beweging, en die kan het bedrijf gebruiken om de gewenste verandering teweeg te brengen.”

een Theatervrouwendiner. Ze nodigt dan programmeurs en theaterdirecteuren uit het hele land uit. Meestal komen er bij elk diner ongeveer twintig. Henrike kookt traditiegetrouw stamppot en ze poneert stellingen waar het gezelschap die avond over doorpraat. Bijvoorbeeld: ‘Theaters programmeren alleen nog maar op kaartverkoopresultaten’. Henrike: “Tijdens de diners gaat het eens over wat anders dan gemeentesubsidies en de verkoop van voorstellingen voor komend seizoen. Ik zie het als mijn bijdrage om theater levend te houden in de maatschappij. Want laten we wel wezen, theater is geen welvaartsverschijnsel, maar een welzijnsverschijnsel. In landen waar democratie ontbreekt, bestaat geen vrije cultuur, alleen propaganda.”

VOORSTELLINGEN

Voorstellingen van Van Engelenburg Theaterproducties kun je door het hele land zien en dus ook in de stadsschouwburgen van Haarlem en Velsen en in de Toneelschuur. Kijk voor de agenda op vanengelenburgtheater.nl. Informatie over schoolvoorstellingen vind je via TheaterinSchool.nl en voor bedrijven via 2BEmoved.nl.

winter | voorjaar 2019

muziek - theater - literatuur - festival - toneel - dans - tentoonstelling

Martine de Ruiter schildert al sinds haar studietijd. Op haar veertigste waagde ze de sprong naar zelfstandig ondernemerschap, als kunstschilder en vormgever. Nu exposeert ze doorlopend. In haar schilderijen maakt Martine gebruik van een techniek die ze zelf heeft ontwikkeld. Ze werkt

met ‘paletstukken’: plakkaten opgedroogde acrylverf die ze van haar paletten afsteekt. “Dat is jaren geleden ontstaan als experiment, ik vond het namelijk zonde om mijn palet af te spoelen. Zo hergebruik ik de verf en dat is in deze tijd een mooie bijkomstigheid.” Beweging en groei Met het afsteken van de verf begint het creatieve proces. “Het is altijd een verrassing hoe het stuk van het palet afkomt, qua vorm en kleuren.” Martine schildert altijd bloemen, in

KUNST min of meer geabstraheerde vorm. “Dat onderwerp leent zich goed voor deze techniek. Ik streef naar de suggestie van beweging en groei. Met verschillende lichtval op de glanzende paletstukken zie je elke keer andere vormen en kleuren in mijn werk ontstaan.”

Van maart tot en met mei kun je haar werk zien en kopen bij restaurant Noor in Bloemendaal.

Exposities van Martines schilderijen zijn er continu, onder meer bij galeries in Den Haag en Amsterdam, maar ook op andere plekken waar bezichtiging mogelijk is, zoals kunstbeurzen, winkels en horecagelegenheden. ietsfraais.nl

Lounge voor cultuur

Kijk voor meer informatie en tickets op zocherlounge.nl en classicaltour.nl. Dit voorjaar kun je voor de derde keer meedoen aan de Classical Tour. Op 19 mei voert een fietstocht je langs vier prachtige kerken in Bloemendaal, Santpoort-Noord en Spaarnwoude. Op iedere plek geven studenten van het conservatorium in Amsterdam en Den Haag een concert. Eén van de concertlocaties is de Zocher Lounge, het kerkje van het voormalig Provinciaal 18

winter | voorjaar 2019

Ziekenhuis aan de noordkant van Bloemendaal. In concert Ben van der Sluis en Judith Goosen zijn de eigenaars van de Zocher Lounge. Zij wonen in het monumentale pand en stellen een deel ervan beschikbaar voor culturele activiteiten, zoals lezingen en tentoonstellingen van lokale beeldend kunstenaars. De ruimte is

ook te huur voor vergaderingen en trainingen. Samen met Rotary Club Bloemendaal-Caprera organiseren ze geregeld HomeSessions; kleinschalige concerten voor een goed doel. De Zocher Lounge doet ook mee aan het Lente Festival in Bloemendaal, van 17 tot en met 19 mei. In diezelfde maand exposeert kunstenaar Anton Brand (zie B.Magazine nr. 12) zijn schilderijen.

fotografie: Martine de Ruiter

KUNST MET PALETSTUKKEN

kunst & cultuur

HET IS WEER BIJNA BOEKENWEEK. SPECIAAL VOOR IEDEREEN DIE VAN LEZEN HOUDT SELECTEERDE ARNO TWEE VERHALENDE TITELS EN EEN BOEK VAN ÉÉN VAN ZIJN FAVORIETE AUTEURS – MURAKAMI-FANS OPGELET! Ilja Leonard Pfeijffer GRAND HOTEL EUROPA Om over zijn liefdesverdriet heen te komen, verblijft een schrijver in een Venetiaans hotel dat betere tijden heeft gekend. Hij kijkt terug op zijn verbroken relatie en op de staat van Europa, als continent dat door zijn verleden drommen toeristen trekt. De schrijver heeft uitgesproken meningen over de andere hotelgasten, en over zijn medemens in het algemeen, maar moet onvermijdelijk ook zijn eigen opvattingen op de korrel nemen. Arno: “Ik hou van de stijl van Pfeijffer; mooi verhalend en barok verteld en heerlijk om in te verdwijnen. Hij heeft zelf gezegd dat het zijn beste boek is tot nu toe. Dat ben ik hartgrondig met hem eens.”

Arno Koek is eigenaar van Boekhandel Blokker in Heemstede. De afgelopen jaren zat hij in het boekenpanel van DWDD. In B.Magazine geeft Arno je tips voor boeken die je zeker wilt lezen of cadeau geven.

BOEKEN David Garnett EEN MAN IN DE DIERENTUIN

Haruki Murakami ROMANSCHRIJVER VAN BEROEP

Bijna een eeuw geleden schreef David Garnett dit intrigerende boek. Een jong stel maakt in de dierentuin ruzie over wat ware liefde is: een ‘bondje’ met z’n tweeën tegen de rest of een relatie waarin ook andere liefdes kunnen bestaan. Zij beschouwt zijn mening als die van een wild beest, waarna hij besluit zich in kooi te laten opsluiten als dierentuinattractie. Dat wordt een succes, maar wat zou zijn geliefde ervan vinden?

Sommige recensenten vinden dat Haruki Murakami in zijn ‘autobiografie van een schrijverschap’ niet echt openheid van zaken geeft over zijn zielenroerselen. Evengoed noemen ze dit boek zeer lezenswaardig, omdat hij wel minutieus over het schrijverschap vertelt. Als je liefhebber bent van Murakami’s werk, zul je zeker nieuwsgierig zijn naar hoe hij zijn verhaallijnen en hoofdpersonen bedenkt.

Arno: “Vorig jaar tipten we bij DWDD Garnett’s eerste boek Vrouw of vos. Dat had iets absurds en magisch. In deze roman bereikt hij hetzelfde effect: vervreemding en het onvoorstelbare, waar je als lezer gewoon in meegaat. Ik zie Garnett als een groot literair talent.”

Arno: “Murakami geeft bijna nooit interviews. Toch krijg je door dit boek een inkijkje in wie de schrijver is en in zijn drijfveren; waarom hij schrijft en wat muziek voor hem betekent. Bij de lancering van het boek in de Kleine Zaal van het Concertgebouw afgelopen januari mocht ik een inleiding geven en na de pauze de vertaler interviewen. Een onvergetelijke avond!”

BOEKENWEEK 2019 VAN 23 MAART T/M 3 APRIL THEMA: DE MOEDER DE VROUW

Zaterdag 23 maart signeert Murat Isik bij Boekhandel Blokker het essay van de boekenweek: Mijn moeders strijd, van 12.00 - 13.00 uur. Donderdag 28 maart geeft Pauline Broekema een lezing over haar roman Het uiterste der zee, om 20.00 uur. Kijk voor meer activiteiten en titels op boekhandelblokker.nl.

winter | voorjaar 2019

muziek - theater - literatuur - festival - toneel - dans - tentoonstelling

JONG TALENT

Voor kaartverkoop zie muzenforum.nl

De komende maanden klinkt in het gemeentehuis van Bloemendaal weer prachtige kamermuziek. In maart en april staan concerten van veelbelovende Nederlandse musici op het programma van Muzenforum. Legendarische cello De jonge celliste Lidy Blijdorp bespeelt sinds 2016 de Italiaanse cello van topcellist Anner Bijlsma. Het was zijn uitdrukkelijke wens dat zij het legendarische instrument in bruikleen zou krijgen. Lidy wordt geprezen vanwege haar enorme vertelkracht en onthutsende muzikaliteit. Zondag 24 maart is ze te horen bij Muzenforum, samen met pianist Tobias Borsboom, tweevoudig winnaar van de Dutch Classical Talent Award. “Een ijzersterk duo,” volgens programmeur Cathelijne Noorland. Ze brengen een afwisselend programma, met korte stukken van onder andere Schumann, Brahms en Ravel. Na de pauze spelen ze de Cellosonate van Grieg. Buitenkansje De hoorn is een prachtig instrument, dat je vooral in orkesten hoort. In kamermuziek kom je het weinig tegen, daarom is Cathelijne blij dat ze in april een hoorntrio heeft kunnen programmeren. “Zo’n trio is altijd een gelegenheidscombinatie, omdat er zo weinig repertoire voor

is,” legt ze uit. Hoornist Rob van de Laar – winnaar van de Nederlandse Muziekprijs – heeft een grote voorliefde voor kamermuziek. Hij speelt samen met violist Mathieu van Bellen en pianist Thomas Beijer. Ze spelen het Hoorntrio van Brahms, een van zijn meeste geliefde stukken, dat hij schreef na het overlijden van zijn moeder. “Het is echt een buitenkansje om deze drie topmusici samen te horen spelen,” aldus Cathelijne. Het concert is op zondag 14 april.

Lidy Blijdorp

Thomas Beijer

Tobias Borsboom

Mathieu van Bellen

winter | voorjaar 2019

MAGISCH MEERSTEMMIG De zestien zangers van Haarlem Voices mogen dan amateurs zijn, de uitvoeringen van het vocaal ensemble liggen op professioneel niveau. Daar komt heel wat gedrevenheid bij kijken. In de familie van de Amerikaanse Sarah Barrett draaide alles om tennis, honkbal en golf. Haar eerste zanglessen hield ze geheim, want dat zouden ze thuis vast raar vinden. Toch werd ze zangeres, van klassiek repertoire nog wel. Sarah: “Bij klassieke muziek functioneren je stembanden anders dan bij popmuziek, zodat je de trillingen in je hele lichaam voelt. Die schoonheid motiveerde me.” Na enkele jaren bij onder andere de Washington Opera zocht ze meer uitdaging: dat werd New York of Europa. Ze koos Wenen, waar ze naast haar solowerk de Wiener Sängerknaben coachte. Toen Sarah voor haar gezin naar Bloemendaal kwam, volgde ze een dirigeerstudie en stopte ze met zingen om zich volledig aan het dirigeren te wijden. Als dirigente en zangpedagoge kon ze hier snel aan het werk. Sinds de start van het koor Haarlem Voices in 2006 is ze de dirigente en artistiek leider. Galmen in de huiskamer Koorlid Abel Boor zat als kind altijd met haar zusjes te zingen op de achterbank in de auto: “Dat meerstemmige vond ik fantastisch.” Eenmaal volwassen sloot ze zich aan bij koren in Amsterdam en Rotterdam, tot dat niet meer te combineren viel met werk, gezin en wonen in Bloemendaal. Een kennis wees haar op Haarlem Voices. Abel: “Ik moest voorzingen, zodat Sarah kon bepalen of ik auditiewaardig was. Pas daarna

lezersaanbieding mocht ik proefzingen met het koor.” Ze oefent gemiddeld drie uur per week. Dan staat ze naar eigen zeggen te galmen in de huiskamer: “Ik ben hoge sopraan, dus de buren horen weleens iets.” Sarah en enkele koorleden vormen de repertoirecommissie. De dirigente noemt zichzelf kieskeurig: “De opbouw van het programma bepaalt voor een groot deel de uitvoering. Daarmee beïnvloed je de energie van zangers en publiek.” De commissie zoekt altijd

leden hebben een baan of andere bezigheden, dus iedereen komt binnen met z’n eigen stemming. Het is dan Sarah’s taak om focus aan te brengen. Ze is gewend dat in Amerika of Engeland iedereen stilvalt zodra de dirigent opkijkt: “Daar heb je als koorleider automatisch gezag, you come with your rank. In Nederland moet je respect verdienen, ze willen je zien zwemmen, haha.” In maart is Haarlem Voices te horen in Gluck’s opera Orfeo, een

MUZIEK

Haarlem Voices, met vooraan links Abel Boor, 4e van links Sarah Barrett.

B.MAGAZINE MAG 4 KAARTEN VERLOTEN VOOR HET CONCERT VAN HAARLEM VOICES: WADE IN THE WATER – AN AMERICAN REFLECTION – OP 16 JUNI 2019 OM 15.00 UUR IN DE IMMANUELKERK IN HAARLEM.

DOE MEE EN WIN!

naar variatie in muziekstijlen. Abels favoriete uitvoering was in het voorprogramma van het Nederlands Kamerkoor. “Hedendaagse muziek van James MacMillan, a capella – iedereen was verbonden, we tilden elkaar als het ware op, magisch. Die synergie is wat samen zingen voor mij betekent.” Respect verdienen Het koor is een gemêleerd gezelschap, met regelmatig studenten die starten bij het conservatorium. De groep repeteert wekelijks. Alle

productie van operagezelschap The Fat Lady. In juni geeft het koor zijn eigen concert: Wade in the water, an American reflection. Sarah heeft nog veel meer ideeën. De dirigente droomt van een programma met Europese salonmuziek begeleid door een klein instrumentenensemble, en dan een danspaar erbij. “Stel je voor, dat wordt prachtig.” Orfeo – de kunst van de liefde 29, 30, 31 maart in de Lichtfabriek haarlemvoices.nl

Stuur vóór 31 maart 2019 een mail naar info@bee-media.nl of een privébericht via b.bloemendaal. Vermeld daarin je naam, woonplaats, telefoonnummer en ‘concert Haarlem Voices’. Begin april ontvangen de winnaars bericht. winter | voorjaar 2019

tekst: Cécile Cense | fotografie: Saskia Koning

VISSCHOTEL &PANNENKOEK

Een gezellig gedekte tafel, bloemetjesservies, vrolijke bos bloemen, wijntje erbij en een stevige beat op de achtergrond. We zijn in Bloemendaal bij Monica Cerny, importeur van badkleding, en haar gezin. Ziet het er elke avond zo uit? “Wel vaak,” vertelt ze, “zeker als de kinderen thuis zijn.” Ze vindt het belangrijk om de tafel mooi te maken, dat is ze gewend van vroeger, in Brazilië. “Mijn moeder diende elke middag een driegangenlunch op.” Vandaag zit haar partner, Constant van Schaik, aan tafel samen met Monica’s zoon Zip en zijn vriendin Charissa. Dochter Abygael is er niet. De vis staat in de oven, en er zijn pannenkoeken. ”Zip belt mij weleens over de plannen voor het avondeten. Soms eet hij liever iets anders.” Monica maakt dan gerust iets extra’s klaar: “Vandaag heeft Zip zelf in de supermarkt spekjes gehaald voor op de pannenkoek.” Hoe zit het met de taakverdeling in huize Cerny? “Nou,

winter | voorjaar 2019

Monica kookt, ik proef en de kinderen ruimen op,” zegt Constant lachend, om dit meteen weer te ontkennen. “Ik vind het leuk om te koken, hoor,” bevestigt Monica, “maar we eten ook vaak bij de Italiaan om de hoek.” En het hoeft thuis niet altijd zo netjes: “We rollen soms de tv naar de eethoek.” Aan tafel gaat het vaak over auto’s en motoren, een grote interesse van Constant en Zip, maar ook over school, het nieuws, het weer. Regen of sneeuw zijn altijd duidelijk hoorbaar, want het gezin eet pal onder een dakraam. “Onze gesprekken gaan meestal als vanzelf een bepaalde kant op,” zegt Zip. En wat gebeurt er na het eten? “Lekker uitbuiken,” klinkt het gekscherend. Maar de kinderen gaan geregeld nog naar hun paard in de manege van Vogelenzang. De visschotel is klaar. Monica dient hem op met aardappeltjes en groente. Het gesprek gaat over een recent verjaardagfeestje en een coole motor. “Eet jij nou aardappels met pannenkoek?” vraagt Monica verbaasd aan haar zoon.

aan tafel ‘Aan tafel’ is een nieuwe rubriek in B.Magazine. Mogen we ook bij jou thuis aanschuiven? Meld je aan via info@bee-media.nl.

winter | voorjaar 2019

NU IN DE VERKOOP MODERN OUDER WORDEN TUSSEN STAD EN DUINEN KENMERKEN 16 PRACHTIGE VILLA’S MET ROYALE BUITENRUIMTE VOORZIEN VAN MASTER BEDROOM OP BEGANE GROND INTRODUCTIE VAN EEN UNIEK (ZORG)CONCEPT: MYLIVY ZELFSTANDIG WONEN IN EEN BESCHERMDE OMGEVING KOOPSOM VAN € 725.000,TOT € 1.700.000,-

Wonen in een veilige omgeving die ingericht is om modern ouder te worden: Nieuw Boekenroode in Aerdenhout! Op het terrein worden 16 unieke villa’s gerealiseerd, voorzien van een grootse entree en een lichte woonkamer. De master bedroom bevindt zich op de begane grond en er zijn mogelijkheden om hier een tweede slaapkamer en badkamer te realiseren. De villa’s zijn gericht op bewoners met een (lichte) zorgvraag. De woningen worden onder meer voorzien van een videodeurbel en een alarmknop en ze zijn uit te breiden met vele extra voorzieningen. In Nieuw Boekenroode wordt het MyLivy-concept geïntroduceerd: een combinatie van een echte

hostess en slimme technologie, die uw leven op een eenvoudige en laagdrempelige manier comfortabeler maakt. Deze technologie wordt geïntegreerd op een iPad in uw woning, waarmee u eenvoudig allerlei dagelijkse zaken kunt regelen. MyLivy helpt u 24 uur per dag, 7 dagen per week. Zo blijft u zelfstandig wonen en kunt u genieten van de dingen die er echt toe doen. Indien u de mogelijkheden wilt bespreken met betrekking tot uw zorgvraag en wonen in Nieuw Boekenroode of overige vragen over het project heeft, kunt u contact opnemen met PUUR Makelaars te Bloemendaal. Op de website kunt u zich inschrijven voor de digitale nieuwsbrief. Zo blijft u te allen tijde op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.

PUUR makelaars | nieuwbouw@puurmakelaars.nl | 023 54 10 905 | www.nieuwboekenroode.nl

duinwater

tekst: Maaike Brouwer | fotografie: Gerlinde de Haas

Het eerste waterleidingbedrijf van Nederland

EEN ONT DEK KINGS TOCHT

AAN DE VOGELENZANGSEWEG, TEGENOVER DE INGANG VAN DE OASE EN HET WANDELGEBIED VAN DE AMSTERDAMSE

WATERLEIDINGDUINEN, BEVINDT ZICH DE TOEGANGSWEG NAAR HET WATERZUIVERINGSBEDRIJF VAN WATERNET. WIE ER INRIJDT STUIT AL SNEL OP EEN ZWAAR, AUTOMATISCH BEDIEND TRALIEHEK. WAT BEVINDT ZICH DAARACHTER? B.MAGAZINE GING OP ONDERZOEK UIT.

winter | voorjaar 2019

Langzame zandfilters met regulateurshuisjes.

Wat is er eigenlijk te zien op dat terrein, ingeklemd tussen de Vogelenzangseweg en de Leidsevaart, dat deels in Heemstede en deels in Vogelenzang ligt? Een terrein dat bovendien eigendom is van de gemeente Amsterdam. Hoe is dat zo gekomen? En drinken wij in Bloemendaal ook het water dat hier wordt geproduceerd? Veel vragen. Hoewel rondleidingen zelden worden gegeven is B.Magazine welkom voor een bezoek. Als we aankomen opent het traliehek zich voor ons en rijden we over een weg van stelconplaten tussen allerlei industriële gebouwen door naar de parkeerplaats bij het Vestigingsgebouw. We worden vriendelijk ontvangen door André Burger en Evy Elschot, de medewerkers die ons zullen rondleiden. Om het terrein van de waterfabriek veilig te kunnen betreden moeten we eerst onze schoenen omruilen voor ietwat wijde, knalgele veiligheidslaarzen. 26

winter | voorjaar 2019

Overlevering De geschiedenis van de drinkwaterwinning gaat terug tot halverwege de negentiende eeuw. Al in 1845 had civiel ingenieur Christiaan Dirk Vaillant een ingenieus ontwerp bedacht voor het winnen van duinwater uit het Brouwerskolkje in de Kennemerduinen bij Overveen. Wegens twijfel aan de technische haalbaarheid en gebrek aan investeerders verdween zijn plan in een diepe la. In de zomer van datzelfde jaar verbleven schrijver en rijksadvocaat Mr. Jabob van Lennep (1802-1868) en zijn vrouw op hun buitenplaats Leyduin. De overlevering wil dat zij genoten van een glas helder fris duinwater, waarop mevrouw Van Lennep gezegd schijnt te hebben: “Kunnen we dit water niet naar Amsterdam brengen?” Amsterdamse enclave Het plan om een waterleiding aan te leggen vanuit de duinen naar Amsterdam

duinwater Koolfiltergebouw

De geschiedenis van de drinkwaterwinning gaat terug tot halverwege de negentiende eeuw winter | voorjaar 2019

Amsterdammers konden een emmer schoon duinwater kopen voor een cent Ozon-koolfiltergebouw met spoelwatertoren â&#x20AC;&#x2DC;de Spinâ&#x20AC;&#x2122;

Snelle zandfiltratie

Actief koolfilter

winter | voorjaar 2019

duinwater

bestond al jaren, maar niemand wilde erin investeren. In de stad was het destijds slecht gesteld met de hygiëne. Drinkwater kwam uit de grachten, die open riolen waren. Er braken dan ook geregeld cholera- en tyfusepidemieën uit. Vaillant en Van Lennep waren goede bekenden en samen maakten zij een plan. Van Lennep vond investeerders in Engeland, waar hij goede contacten had. Op 19 juni 1851 gaf Koning Willem III toestemming voor het oprichten van de Duinwater-Maatschappij. Van Lenneps vader verkocht de benodigde gronden aan deze maatschappij, het eerste drinkwaterbedrijf van Nederland. In 1896 nam de gemeente Amsterdam het particuliere waterleidingbedrijf over. Zo ontstond een Amsterdamse enclave in Vogelenzang en Heemstede. Een emmer water voor een cent Op 11 november 1851 stak kroonprins Willem van Oranje de eerste spade in de grond voor het waterverzamelbekken, dat toepasselijk de Oranjekom werd genoemd. Twee jaar later werd het eerste pompstation, aan de Leidsevaartweg, in gebruik genomen. Dit classicistische gebouw kreeg na 1900 verschillende andere functies en is tegenwoordig een museum. Van daaruit werd het gezuiverde duinwater uit Leiduin naar Amsterdam gepompt. Vanaf 12 december 1853 konden Amsterdammers bij de Willemspoort (tegenwoordig de Haarlemmerpoort) een emmer schoon duinwater kopen voor een cent. Tussen functie en verbeelding Sinds 1853 is op het terrein voortdurend gebouwd, verbouwd, gesloopt en uitgebreid. De verschillende fasen van ontwikkeling, zowel van de waterzuivering als van de architectuur, zijn goed zichtbaar. Dat maakt het complex tot een uniek onderdeel van ons cultureel en industrieel erfgoed. Wat de vroegste en nieuwste gebouwen met elkaar verbindt, is de spanning tussen de technische eisen en de creativiteit van de architecten, tussen functionaliteit en verbeelding. Bij het bouwen werd en wordt nog altijd in hoge mate rekening gehouden met de kwetsbare natuur van de binnenduinrand. Pas na de Tweede Wereldoorlog werden particuliere architecten ingeschakeld. Daarvoor waren de ontwerpers van de afdeling constructie van de Gemeente-

VAN RIJN NAAR REIN

IN 12 STAPPEN VERANDERT RIVIERWATER IN LEIDUIN IN DRINKWATER.

Waterwinning Watertransportmaatschappij Rijn-Kennemerland (WRK) pompt in opdracht van Waternet en PWN water uit het Lekkanaal bij Nieuwegein. Dit water komt uit de Rijn.

2) Voorzuivering

Het water wordt in grote vijvers gepompt, waar er ijzerchloride bij gaat. Grotere stukjes vuil klonteren aan elkaar en zakken naar de bodem. Zo worden bacteriën, virussen en zware metalen al grotendeels verwijderd.

3) Snelle zandfiltratie

Het water stroomt door een bak met zand en zes lagen grind. Hierin leven nuttige bacteriën, die schadelijke stoffen, zoals ammoniak, afbreken.

4) Transport

Een deel van het water stroomt via buizen naar PWN en naar grote bedrijven in IJmuiden, zoals Tata Steel en Crown Van Gelder. Het overige water wordt naar de Amsterdamse Waterleidingduinen (AWD) bij Vogelenzang gepompt. De WRK levert jaarlijks 150 miljoen kubieke meter voorgezuiverd water.

Natuurlijke zuivering Vanuit twee verdeelvijvers aan de rand van de AWD stroomt het voorgezuiverde water via hooggelegen kanalen naar infiltratiegeulen, waar het langzaam in de grond zakt. Het duin vormt een natuurlijke fysieke barrière voor bacteriën en virussen. Door natuurlijk verval stroomt het water in zes tot twaalf weken naar de Oranjekom. Een deel van de plas bestaat uit regenwater (15%) en natuurlijk duinwater (15-20%).

Winning Vier grote pompen onttrekken het water uit de Oranjekom en transporteren het naar de zuiveringsinstallaties aan de overkant van de Vogelenzangseweg.

Weer filteren met zand In met zand en grind gevulde filterbakken worden de algen uit het water gehaald.

Schoonmaken met ozon Vervolgens stroomt het water naar de ozonkelders, waar ozongas (gemaakt uit vloeibare zuurstof) aan het water wordt toegevoegd. Dat maakt schadelijke stoffen als bestrijdingsmiddelen en ziekteverwekkers kapot.

Ontharding In onthardingsreactoren wordt het water minder hard gemaakt, door een deel van de kalk te verwijderen. Ze zijn gevuld met calcietkorrels, een soort zandkorrels. Aan het water wordt natronloog (zuur) toegevoegd, waardoor de kalk neerslaat op het calciet. Er gaat CO2 bij om de zuurgraad van het water te corrigeren.

10)

Filteren met koolstof De laatste schadelijke stoffen worden uit het water gehaald met koolfilters. De stukjes kool zijn poreus (1 gram heeft een oppervlakte van bijna een voetbalveld!) en absorberen stoffen als medicijnresten en bestrijdingsmiddelen.

11)

Langzame zandfiltratie Als laatste wordt het water gefilterd met speciaal zand om de laatste deeltjes uit het koolstoffilter tegen te houden.

12) Opslag en transport

Het drinkwater is klaar voor consumptie. Vanuit twee grote reservoirs gaat het naar Amsterdam, Heemstede, PWN en Dunea (het waterleidingbedrijf van Den Haag e.o.). Van stap 6 t/m 12 duurt minder dan één dag.

Bron: Architectuur op Leiduin 1853-1995 – Wim de Wagt – uitg. Gemeentewaterleidingen Amsterdam

winter | voorjaar 2019

>> 29

Waternet wil in 2020 klimaatneutraal zijn Voormalig pompstation aan de Oranjekom, tegenwoordig Bezoekerscentrum van de Amsterdamse Waterleidingduinen.

winter | voorjaar 2019

duinwater

waterleidingen Amsterdam verantwoordelijk. Zij bouwden onder meer het monumentale pompstation bij de Oranjekom (1932), daarbij zichtbaar geïnspireerd door architecten als Frank Lloyd Wright en Willem Dudok. Met zijn horizontale lijnen gaat het gebouw harmonieus op in het duinlandschap. Zowel binnen als buiten is het verfraaid met decoratieve details in art decostijl. Dit industriële monument wordt beschouwd als het pronkstuk van het bedrijf en doet tegenwoordig dienst als bezoekerscentrum van de Waterleidingduinen. Van sober naar theatraal In de jaren en twintig en dertig was volop aandacht voor decoratieve elementen, zoals siermetselwerk en natuursteen. De regulateursgebouwtjes bij de langzame zandfilters (zie foto) zijn hiervan een mooi voorbeeld. In de jaren vijftig deed het Nieuwe Bouwen zijn intrede: de functionele en sobere bouwstijl van de wederopbouw. Het contrast kon niet groter zijn. Voor het eerst werd er gebouwd met gewapend beton, dat constructieve mogelijkheden bood, zoals grote overspanningen. Vanaf de jaren zeventig kwam er een kentering en kregen gebouwen monumentale elementen van staal en glas. In de jaren negentig kregen de architecten de ruimte om groots, bijna theatraal te bouwen. Zoals het Ozon-Koolfiltergebouw met de spectaculaire Spoelwatertoren op poten, die de bijnaam ‘de Spin’ kreeg (zie foto). Overal op het buitenterrein zijn kunstwerken te vinden: sommige opvallend, zoals een torenhoge vuursculptuur, andere verscholen in het riet van een waterpartij. Zowel in de kunst als in details van de architectuur keren de vier elementen water, vuur, aarde en lucht terug als een rode draad. Technologische vernieuwingen Tot 1986 waren de bouwwerkzaamheden uitsluitend gericht op uitbreiding van de capaciteit. In dat jaar werd een onthardingsinstallatie gebouwd. Zachter water verlengt de levensduur van huishoudelijke apparaten en vermindert het gebruik van wasmiddelen. De hardheid van het water is tegenwoordig wettelijk geregeld. De laatste grote vernieuwing vond plaats in de jaren negentig. Toen werden twee extra stappen aan het zuiveringsproces

Calcietkorrels na gebruik

toegevoegd: ozonisatie en koolfiltratie. Deze innovatie was nodig om de toegenomen hoeveelheid bestrijdingsmiddelen, medicijnen en andere chemicaliën uit het water te halen. Waar komt ons water vandaan? Door de jarenlange waterwinning dreigden de duinen te verdrogen. Daarom komt het water sinds 1957 uit het Lekkanaal bij Nieuwegein. Van daaruit wordt het via 55 kilometer lange buizen gepompt naar de Amsterdamse Waterleidingduinen. Zo’n zeventig procent van het gezuiverde water gaat naar Amsterdam. De rest is bestemd voor de inwoners van Heemstede en voor waterleidingbedrijven PWN en Dunea. Het water dat in de gemeente Bloemendaal uit de kraan komt, wordt deels door het PWN en deels door Waternet geproduceerd. Het komt op een centraal verzamelpunt in Hoofddorp, waar het wordt gemengd en gedistribueerd. Het waterlaboratorium in Haarlem controleert dagelijks de kwaliteit. Klimaatneutraal in 2020 Waternet (in 2006 voortgekomen uit

Waterleidingbedrijf Amsterdam en Dienst Waterbeheer en Riolering) wil in 2020 klimaatneutraal zijn. Het bedrijf heeft diverse productieprocessen al circulair gemaakt en werkt op allerlei gebieden aan innovaties, zoals het terugwinnen van wc-papier uit rioolwater. Het calciet dat wordt gebruikt bij het ontharden van water, wordt hergebruikt voor het maken van papier, kunststof en als scrub in crèmes. Fosfaten uit afvalwater worden omgezet in struviet, waarmee je bijvoorbeeld voetbalvelden kunt bemesten. Indrukwekkend Twee uur lang stiefelen we op onze gele laarzen van gebouw naar gebouw, beklimmen we trappen, kijken we in waterbassins en bewonderen we bouwkundige details. Water maken is een complex proces, dat snappen we ook wel zonder kennis van de techniek. Het is indrukwekkend om te zien wat er allemaal komt kijken bij het maken van leidingwater. Ons drinkwater is zo lekker, daar kan geen bronwater tegen op. Goed om bij stil te staan wanneer je een kraan opendraait. winter | voorjaar 2019

● ● ● ● ● ● ●

eventplanner party | borrel | BBQ | feest thuis of op locatie wedding planner (huis)condoleances per Audrey Pe ceremoniemeester ormalige van het vo k particulier | zakelijk t De Uitkij Restauran uw horeca advies & ondersteuning start nie bedrijf

06 - 164 169 48 | Overveen audrey@audreyevents.nl www.audreyevents.nl ADV AUDREY EVENT 182 x 273.indd 1

23-01-19 11:26

“Houdt u van lekkere wijn? Weet u een goede whisky te waarderen? Trakteert u uzelf of uw vrienden graag op een bijzondere jenever of gin? Ik nodig u van harte uit in mijn winkel om kennis te maken met mijn aanbod. Heb ik niet wat u vraagt? Dan ga ik voor u op zoek. Vanaf 1 doos bezorg ik uw bestelling gratis thuis in Overveen en Bloemendaal.” Mike van Zoolingen

Bloemendaalseweg 261 - Overveen info@wijnhandelvanzoolingen.nl 023.52 52 290

ad_vanZoolingen.indd 1

ADV CARWASH 89,5 x 273 .indd 1 21-09-18 17:31

21-09-18 17:33

verbinden

tekst: Maaike Brouwer | fotografie: Elisabeth Beelaerts (In Bloei Fotografie)

Van alles te doen Voor alle Bloemendalers

BIJ WELZIJN BLOEMENDAAL DENK JE WAARSCHIJNLIJK NIET DIRECT AAN SALSADANSEN, EEN WIJNPROEVERIJ OF ITALIAANSE LES. TOCH IS DAT NOG MAAR EEN KLEINE GREEP UIT HET UITGEBREIDE ACTIVITEITENPROGRAMMA. Overal in de gemeente organiseert Welzijn Bloemendaal activiteiten. Zoals in het dorpshuis in Vogelenzang, waar statushouders en vrijwilligers elke maand een ‘wereldse maaltijd’ bereiden. Gezinnen, ouderen, iedereen uit de buurt schuift aan om te genieten van gerechten uit verre landen als Syrië, Oezbekistan of Eritrea. Het initiatief spreekt aan. Statushouders en vrijwilligers krijgen meer contact met buurtgenoten, die zo kennismaken met andere eetculturen en met elkaar. “Er

ontstaan verbindingen tussen groepen inwoners en dat versterkt de sociale samenhang in de gemeenschap. Dat is precies waar we ons bij Welzijn Bloemendaal op richten,” aldus directeur Rita Kruik.

Lula Yemesaheu uit Eritea werkt als vrijwilliger bij de Open Eettafel in Bloemendaal, waar ouderen wekelijks samen eten. “Oude mensen moet je helpen, dat zegt mijn hart. Het lijkt me niet leuk om afhankelijk te worden van anderen. Daarom zoek ik ook een betaalde baan. Ik vind het belangrijk om iets nuttigs te doen en de mensen zijn heel dankbaar.”

Christien van Schaik richtte twintig jaar geleden de Open Eettafel op en werkt er nog steeds. “Ik zie graag dat mensen het naar hun zin hebben. Ik heb geen kinderen, dit werk is mijn manier om invulling te geven aan mijn leven en het houdt me jong. Het is een hartelijk clubje hier, ik voel me gewaardeerd.”

Iets leuks “Wij zijn er voor alle Bloemendalers,” benadrukt ze. “Deels richten we ons op inwoners die ons nodig hebben, kwetsbare burgers en senioren. We bieden ze ondersteuning en activiteiten om hun

zelfredzaamheid te bevorderen. Daarnaast zijn we er voor iedereen die behoefte heeft aan contact en iets leuks wil doen, dichtbij huis en kleinschalig. We hebben een breed aanbod op educatief, culinair, creatief en sportief gebied voor kinderen en volwassenen.” Bijna driehonderd vrijwilligers zetten zich hiervoor in. “Een ongelooflijk groot aantal voor zo’n relatief kleine gemeente als Bloemendaal,” zegt Rita. De groep vrijwilligers is tamelijk constant, sommigen blijven wel tien of twintig jaar. De meesten melden zich aan wanneer ze met pensioen gaan of als de kinderen de deur uit zijn en ze graag zingevende dingen willen doen. “Die mogelijkheid bieden wij. Bij ons kunnen vrijwilligers hun talent en kennis inzetten voor anderen. Je bepaalt zelf hoeveel en hoe vaak. En we hebben altijd ruimte voor nieuwe ideeën,” lacht Rita vrolijk.

Frans Raaphorst haalt ouderen, onder wie mensen met geheugenproblemen, op voor activiteiten en brengt ze daarna weer thuis. “Voor mij is dit een kleine moeite en ik krijg er energie van. Vooral het bijzondere contact met mensen met een ‘haperend’ brein geeft verdieping aan dit werk. Tegenwoordig hoor ik vaker een gemeend dank-je-wel dan in mijn hele werkende leven.”

winter | voorjaar 2019

advertorial

ÉCHT WETEN WAAR EEN PRODUCT VANDAAN KOMT

ChainPoint maakt duurzaamheid in de keten mogelijk

Je leest het in B.Magazine, je leest het overal: een snel groeiende groep consumenten wil alleen nog producten kopen die op een veilige, duurzame en eerlijke manier zijn gemaakt. Ook merken en bedrijven willen kunnen garanderen dat hun producten duurzaam en veilig zijn. Maar hoe doe je dat? ChainPoint Meester E.N. van Kleffensstraat 12 6842 CV Arnhem 026 – 845 3650 sales@chainpoint.com chainpoint.com

winter | voorjaar 2019

ChainPoint biedt hiervoor een softwareoplossing. Dit Arnhemse softwarebedrijf heeft een platform dat het mogelijk maakt informatie uit de leveringsketen te verzamelen, te verwerken en te analyseren en zo de ‘maakgeschiedenis’ van producten uit de winkel te traceren tot de bron. Op die manier krijgen bedrijven inzicht in hun hele keten en kunnen ze snel handelen als zich ergens onderweg problemen voordoen. Traceerbaar via software De supply chain van veel producten is lang. Iedereen die probeert te achterhalen waar een t-shirt of reep chocola is gemaakt, ontdekt al gauw dat productielijnen over de hele wereld lopen. Hoe weet een merk dat leveranciers en alle andere schakels in de leveringsketen aan de voorwaarden van de consument voldoen? Steeds meer bedrijven willen kunnen aantonen dat bij het maken van kleding in Azië geen giftige verfstoffen zijn gebruikt en dat boeren in Zuid-Amerika een eerlijke prijs krijgen voor hun cacaobonen. Daarvoor is transparantie cruciaal. Door de hele productieketen heen moet helder zijn wat er met grondstoffen, tijdens bewerkingen en in de (tussen)handel gebeurt. Bedrijven weten vaak wel wie hun leveranciers zijn, maar wie zijn de leveranciers van die leveranciers? En waar komen de grondstoffen vandaan?

Van katoen naar kleding Neem de katoenen kledingindustrie. De sector kampt met tal van uitdagingen: water- en energieverbruik, arbeidsomstandigheden en het gebruik van chemicaliën spelen een rol in elk facet van de kledingproductie. De productieketens voor katoen zijn ook bijzonder complex. Boeren brengen hun opbrengst naar een katoenginner die de vezels scheidt van de zaden en ze verwerkt tot katoenbalen. De balen worden verhandeld of verkocht aan spinners. Zij voorzien stoffabrieken van garen. De stof wordt daarna verkocht en verwerkt tot producten, bijvoorbeeld kleding, en belandt, eventueel via een groothandel, in de winkel. Via de slimme techniek van ChainPoints platform kan een bedrijf al die schakels verbinden en data uitwisselen. Dat maakt complexe ketens inzichtelijk en producten traceerbaar. Toepasbaar voor elke industrie De software van ChainPoint is op zo’n flexibele manier ingericht, dat ze voor alle mogelijke industrieën toepasbaar is. Bijvoorbeeld voor de productie van textiel, voedsel, mineralen en diervoeding. Bekende merken en organisaties, waaronder Tony’s Chocolonely, Rainforest Alliance en Better Cotton Initiative, gebruiken het platform al.

klein beginnen

tekst: Christien Jansen | fotografie: Hilde de Wolf | illustraties: Gerard Teuben

ELK STAPJE IS ER NATUURLIJK DOEN WE ALLEMAAL ONS BEST VOOR EEN BETER MILIEU. WE SCHEIDEN (MEESTAL) ONS AFVAL, ETEN (WAT) MINDER VLEES EN PAKKEN VAKER (OF VOORUIT, ZO NU EN DAN) DE FIETS. DEZE ZEVEN VROUWEN GAAN EEN STAP VERDER, PERSOONLIJK OF IN HUN WERK.

>> winter | voorjaar 2019

De vraag is: hoe wordt het gemaakt? Janny ter Meer organiseert met drie andere vrouwen kledingruilcafés in samenwerking met Duurzaam Overveen. Ze heeft een website waar ze informatie deelt over winkels en duurzame kledingmerken. “Hoewel ik niet meer actief ben als imagocoach, blijf ik houden van mooie kleding, dat is een levenslange liefde. Kleren fascineren: iedereen draagt ze en wat je draagt, zegt iets over wie je bent of wie je wilt zijn. Als je van bijzondere kleren houdt, kom je vanzelf op de vraag: hoe worden ze gemaakt? En dan schrik je. Van de afgrijselijke omstandigheden waaronder mensen moeten werken. Katoen is een natuurlijke stof die lekker draagt. Maar om die te oogsten, is veel water nodig en er worden veel pesticiden gebruikt om de katoenplant gezond te houden. Waardoor katoen, dat zo verantwoord lijkt, het helemaal niet is. Denim: zelfde verhaal. Katoen kleuren met indigo-pigment uit het plantje indigofera, of met pigment uit het plantje wede, allemaal prima, maar je wilt niet weten welk gif wordt gebruikt om denim te maken. En als jeans dan nog tot op de draad zouden worden versleten... Kleding is bijna een wegwerpproduct. Van alles wat op de markt komt, wordt een derde verkocht, gaat een derde in de uitverkoop, een derde wordt vernietigd. Daarom is tweedehandskleding kopen duurzaam: die belandt in elk geval niet op de afvalberg. Haarlem heeft genoeg leuke tweedehandswinkels. Of kijk eens bij Tamago in de Spiegelstraat in Amsterdam. En er zijn natuurlijk legio tweedehands webwinkels, zoals ‘thenextcloset’ en ‘designersvintage’. Wil je nieuw en verantwoord kopen, informeer dan in de winkel naar het materiaal waarvan de kleding is gemaakt. Op mijn site vind je allerlei winkels en merken. Mijn motto is: wees je bewust van wat je koopt en wees zuinig op je kleding. En ben je ergens op uitgekeken, maak er dan een ander blij mee. Bijvoorbeeld op zaterdag 13 april in het Kledingruilcafé bij Tinholt (buurthuis in Overveen, red.). Is nog hartstikke gezellig ook.” 36

winter | voorjaar 2019

Zelf je verpakkingen meenemen als je boodschappen doet Oukje de Kwaasteniet uit Bloemendaal was zo aangedaan door de plasticsoep, dat ze plastic uit haar leven probeert te bannen. Daarover gaat haar blog doe-mij-maar-uiensoep. “Ooit zag ik een filmpje over albatrossen die massaal stierven. Wat bleek: hun magen zaten vol plastic, waardoor ze een vreselijke hongerdood stierven. Later hoorde ik over Peter Smith, oprichter van Stichting Klean, dat staat voor ‘Klagen loont echt absoluut niet’. Hij was plastic aan het ruimen. Ik dacht: als ik dat zo erg vind voor die vogels, dan moet ik er wat aan doen. Ik begon met plastic opruimen, maar dat veranderde al snel in: er moet niet meer plastic bij komen. Dáár kan ik wat aan doen. Er wordt per jaar 260 miljoen ton nieuw plastic geproduceerd. De helft daarvan is voor eenmalig gebruik. Absurd, toch? Ik wil er in elk geval niet meer aan meedoen. Dus het brood van de bakker gaat in mijn katoenen broodzak – ja, ook in de vriezer. Bij steeds meer winkels kun je je eigen verpakkingsmateriaal meenemen. Met als voordeel dat je precies kunt kopen wat je nodig hebt en er niets wordt verspild. Ik ben hier zo enthousiast over dat ik een blog ben begonnen. Om te laten zien dat het gewoon leuk is om je steentje bij te dragen. Ook al weet ik dat het een druppel op een gloeiende plaat is. Hoe moeilijk kan het zijn: even nadenken voordat je boodschappen doet. Dol op koffie in de trein? Er zijn bamboe bekers te koop, die je keer op keer kunt gebruiken. Scheelt afval en het is nog beter voor je portemonnee ook.” winter | voorjaar 2019

duurzaam

klein beginnen

>> 37

Het kan nooit goed zijn voor je karma als je iets verdient ten koste van anderen

winter | voorjaar 2019

Mariëlle Brinkmann uit Aerdenhout ontwerpt duurzame kleden en kussens die ze zo verantwoord mogelijk laat maken in Marokko en Nepal. “Twee jaar geleden besloot ik uit de pr te stappen. Ik had een kussen ontworpen en dat wilde ik op de markt brengen. Inmiddels bestaat mijn collectie uit kussens, vloerkleden en plaids die duurzaam, verantwoord en tegelijk chic zijn. Want dat kan heel goed samengaan, ik ben niet voor niets onlangs een samenwerking aangegaan met meubeldesignmerk Linteloo. Toen ik begon, was er één eis: dat de productie zo min mogelijk ten koste gaat van mens of milieu. Ik ben al mijn hele leven lid van Amnesty International en ook de film van Al Gore, An inconvenient truth, raakte me. Er is zo veel narigheid op onze planeet. Het kan nooit goed zijn voor je karma als je iets maakt of verdient dat ten koste gaat van iets anders. Al snel kwamen de vragen: waar kon ik mijn kussen laten knopen, waar vond ik milieuvriendelijk vulmateriaal? En natuurlijk zou het eindproduct niet in plastic worden verpakt. Via een Fransman die al decennialang in Marokko woont, kwam ik in contact met Berbervrouwen in een afgelegen Marokkaans dorpje. Belangrijk, want ik wil dat mijn producten gemaakt worden op de plek waar ze oorspronkelijk vandaan komen. In mijn geval bij de Berbers en in Nepalese dorpjes. Ik ga ernaartoe, de vrouwen laten hun werk zien, ik koop het en zij krijgen rechtstreeks betaald. Geen tussenhandelaren, niets. Het is heel ‘schoon’, en de vrouwen zetten zich vervolgens in voor de gemeenschap. Zo heeft een van de dorpen nu een kleine medische post. Ik kan volledig achter mijn producten staan, omdat ik heb uitgeplozen of ze verantwoord worden gemaakt. Dat betekent navragen, referenties checken en natuurlijk gaan kijken. Als je het hebt over milieu en duurzaamheid, lijkt het zo’n overweldigende berg. Maar het kan. En als je ziet wat er in zo’n dorp tot stand komt, prachtig.”

klein beginnen

Er gaan liters chloor doorheen in de horeca Anja de Rijk uit Vogelenzang is mede-eigenaar van Buitenplaats Plantage, die 100 procent organic is. Daarnaast is zij oprichter van Groene Ster Nederland. “Gek is dat toch. Dat het in pretparken, bioscopen, sporten schoolkantines zo makkelijk is om iets ongezonds te vinden, en zo moeilijk om iets gezónds te eten. Waarom zijn op die plekken geen fruitsmoothies, biologische appels of verantwoorde hamburgers van de Lindenhoff te koop? Ons voedselsysteem is aan verandering toe. ‘Veel en goedkoop’ zet mens en milieu onder druk. Duurzame horeca verdient meer waardering. Daarom heb ik Groene Ster Nederland opgericht, het duurzame zusje van de Michelinster. Guido Keff, Sandra Hilster en Floortje Dessing hebben zich hierbij aangesloten. Neem als eigenaar je restaurant eens onder de loep. Er gaan liters chloor doorheen om wc’s en keukens te reinigen, terwijl dat ook met schoonmaakazijn kan. Kook met producten van het seizoen. Vis op het menu? Maak iets moois met kabeljauw of mosselen, die er op dit moment in overvloed zijn, of van bijvangst. Nederlands kraanwater is het beste ter wereld. Bestellen mensen water, dan kun je een karaf op tafel zetten en het bedrag ervan doneren aan een goed doel. Met de Groene Ster willen we een recept geven voor omdenken. Daar kun je als gast bij helpen door vragen te stellen als: heeft u duurzaam gevangen vis? Mag ik een schaaltje seizoensgroenten? Heeft u iets gezonds voor de kinderen? Als gasten vragen, zal de horecaondernemer, of degene die food inkoopt, veranderen. En dan komt er meer keuze voor beter voedsel. Het is allemaal niet zo ingewikkeld. Met weinig middelen kan alles gewoon blijven, alleen verantwoorder.”

>> winter | voorjaar 2019

Iedereen kan waarde toevoegen Suzanne Klaassen uit Overveen zette Juttersgeluk op. Deelnemers halen zwerfafval van het strand, waar het sociaal upcycle atelier vervolgens hippe accessoires, speelgoed en lampen maakt. “Het was een woensdagochtend. Ik voelde me gestrest en besloot te gaan hardlopen op het strand. Terwijl ik van het uitzicht genoot, zag ik plastic liggen. In plaats van dóór te rennen, ging ik het opruimen. Toen ik na afloop koffiedronk, besloot ik: dit ga ik elke woensdag doen. In de materialen zag ik bijzondere dingen. Mijn creativiteit werd geprikkeld. Tijdens een etentje met een vriendin kwamen we op het idee jutten te combineren met zorg. In 2015 startte ik met Juttersgeluk. Het eerste project was een opruimevent voor mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt. De toenmalige wethouder zag daar het nut van in en bracht ons in contact met PWN, waarna we ons atelier in het oude Zandwaaiergebouw mochten vestigen. Verder kregen we subsidie voor het begeleiden van mensen in kwetsbare omstandigheden. Denk aan iemand die dementie heeft, mensen die na een verslaving re-integreren, werknemers die herstellen van een burnout. Voor deze gemengde groep van zo’n dertig personen zijn wij drie dagen per week open. Ieder kan met zijn of haar talent waarde toevoegen, omdat we zo veel verschillende dingen doen: rapen, schoonmaken, sorteren, spullen verwerken. We maken bijvoorbeeld wandlampjes, maar ook sleutelhangers en springtouwen. Gewilde items die we op verschillende plekken in de regio verkopen. Met Juttersgeluk willen we mensen inspireren om met liefde en aandacht om te gaan met de natuur, en met zichzelf. Die verrijking heeft het mij in ieder geval gebracht.” 40

winter | voorjaar 2019

Rosa Leijdekkers uit Bloemendaal is oprichtster van platform Trashless. Afgelopen november vertrok ze naar Panama om te helpen met het opruimen van (plastic) afval. “In groep drie van de basisschool kregen we les over cfk’s en het broeikaseffect. Dat was het moment waarop tot me doordrong dat mensen een probleem niet automatisch oplossen. Dat vond ik moeilijk te bevatten. Om te helpen de plastic vervuiling aan te pakken, heb ik een paar jaar geleden Trashless opgezet: een platform dat zoekt naar mogelijkheden om vervuiling wereldwijd te bestrijden. Naar mijn idee slaagt dat alleen als we het gezamenlijk doen, op een leuke manier. Afgelopen jaar hebben we in Nederland flink aan de weg getimmerd, nu willen we ons concept verder uitdragen. Ik leef zo bewust mogelijk: heb geen rijbewijs en eet geen vlees. Maar ik ben wél naar Panama gevlogen. Ik vlieg alleen voor een verblijf van langer dan een maand, dus zijn we hier drie maanden, voor het bestrijden van de afvalberg. Daarnaast hoop ik dat we het plasticprobleem kunnen beïnvloeden, want dat is ook in MiddenAmerika enorm. Er zijn hier veel backpackers aan het meehelpen; we hopen hen en de lokale bevolking enthousiast te maken voor het Trashless-opruimconcept, zodat het clean-up-idee zich over de wereld kan verspreiden. Mijn doel is dat mensen elkaar via ons platform zo versterken en inspireren en dat het we het plastic-/afvalprobleem binnen enkele jaren kunnen bedwingen. Wat zou het geweldig zijn als mensen over de hele wereld er plezier in hebben om samen mondiale problemen op te lossen. Overigens is er ook in Nederland genoeg te doen, kijk maar op onze site.”

De wereldwijde vervuiling moeten we samen aanpakken

foto: privé

klein beginnen

>> winter | voorjaar 2019

klein beginnen

Ik zoek afgedankte leren jassen

winter | voorjaar 2019

Lianne de Vet uit Overveen maakt vogels, accessoires en vooral tassen van onder andere fietsbanden, zeildoek, leren jassen en hangmatten. “Mooie, hoogwaardige producten van gebruikte en restmaterialen. Producten die lang meegaan en herinneringen levend houden, daar word ik gelukkig van. Het begon met een artikel dat ik las over een kunstenares uit Amsterdam: zij bekleedde afgedankte boodschappentrolleys met oude fietsbanden. Ik besloot dat ook eens te proberen. Het resultaat overtrof mijn verwachtingen. Dat was het begin van Trashsure. Inmiddels maak ik vooral tassen. Vaak van partijen restmateriaal die ik ergens opduik, maar intussen brengen mensen ook uit zichzelf spullen langs. Het mooiste vind ik als iemand een kledingstuk brengt waar hij of zij dierbare herinneringen aan heeft, waarvan ik vervolgens een tas maak die jarenlang meegaat. Dan heb je iets heel persoonlijks, unieks én iets duurzaams. De boodschappentassen krijgen een hengsel van fietsband. Echt, dat draagt zo comfortabel, dat moet je voelen. Laatst kreeg ik van een vriendin een doos meelzakken die na de Tweede Wereldoorlog zijn gebruikt voor de voedseldistributie. Die had ze bij haar vader op zolder gevonden. Ook daar maak ik tassen van, of misschien wel brood- en fruitzakken – meestal zegt het materiaal wat het moet worden. Op dit moment ben ik op zoek naar oude of kapotte leren jassen om tassen van te maken. Dus als je ze hebt: breng ze maar bij mij. Nee, van mijn bedrijf kan ik niet leven, dat hoeft ook niet. Winst is niet alles en sowieso gaat tien procent van mijn winst naar het campagneteam tegen de ziekte van Huntington. Laatst organiseerde ik via Facebook een actie met leren sleutelhangers, waarvan alle winst naar het campagneteam ging. Ze waren niet aan te slepen, ik moest twee keer een voorraad bijmaken. Daar word je toch warm van?”

column

fotografie: Hilde de Wolf

Oude wijn in nieuwe zakken? Terwijl ik voor de zoveelste keer meedogenloos word weggehoond door mijn jongste pubertje, denk ik aan mijn eigen ouders. Ik kon er vroeger ook wat van. Er was in mijn ogen weinig wat zij goed deden. De spaarzaamheid van mijn moeder en het zakelijk inzicht van mijn vader heb ik regelmatig gehekeld. Maar ze hadden natuurlijk gelijk. Mijn vader was ambtenaar. Om mij heen zag ik snelle zakenvaders in dure auto’s en dito maatpakken. Gezinnen die regelmatig uit eten gingen, dure wijnen schonken en hun vakanties niet wandelend en kamperend doorbrachten, maar op een luxe bedje aan de Méditerranée.

Madelon Heering is een van de drie oprichters en oud-hoofdredacteur van B.Magazine. Zij werkt als manager communicatie voor een semi-overheidsorganisatie en steekt daarnaast – met genoegen – veel energie in haar taken als hoofdsloof van het samengestelde gezin dat ze met haar achterbuurman stichtte. Zij geniet van het leven in Overveen.

Wij hadden slechts één auto en die had niet eens een radio, want nergens voor nodig, vonden mijn ouders. Mijn vader heeft weinig belangstelling voor kleding en koopt zijn schoenen net zo lief op de markt als in de winkel. Interesseert hem geen bal. Hij heeft wel wat beters te doen dan zich met zulke trivia bezig te houden. Mijn vader wilde de wereld verbeteren. Ruim voordat pers en politiek zich druk maakten over Moeder Aarde, zette hij voor de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties een internationaal actieplan op, om het tropisch regenwoud te redden. Niet door lokale mensen te vertellen dat zij niet mochten kappen, maar door het belang van herplant te benadrukken en ze daar ook bij te helpen. Duurzaam avant la lettre. Zijn geesteskind bleek een blijvertje en is uitgegroeid tot een plan om alle bossen – niet alleen het regenwoud – te redden; het wordt inmiddels in 140 landen uitgevoerd. Van mijn moeder leerde ik dat je voedselresten niet weggooit, maar bewaart voor de volgende dag. Dat iedereen kan koken met dure ingrediënten, maar dat het juist de kunst is om met eenvoudige middelen iets bijzonders op tafel te zetten. Dat je geen halve wasjes draait, maar zorgt dat de trommel vol zit. En dat je de lichten uitdoet als je de kamer verlaat. Dat je een trui aantrekt als je het koud hebt. Zij leerde ons consuminderen ruim voordat het een hype werd. Wij gingen zelden uit eten en met geld werd niet gesmeten. Mijn ouders konden toveren met één inkomen. Want we gingen wél ieder jaar op wintersport én op zomervakantie, en in onze expatjaren lieten ze ons zo veel mogelijk van de wereld zien. On a shoestring, dicht op en in nauw contact met de lokale bevolking. In Overveen woonde een gezin dat elk jaar een nieuwe frituurpan kocht, omdat ‘dat schoonmaken zo’n gedoe was’ (ik durf dit op te schrijven, want ze wonen hier niet meer). Op de gemeentewerf verbaas ik mij elke keer weer over wat mensen weggooien. Onze kinderen pakken gelukkig een schroevendraaier of een combinatietang als hun fiets rammelt; zij weten dat je een gebroken schaaltje en een broek met een gat erin gewoon kunt repareren. Ik ben er trots op dat ik een dochter van mijn ouders ben. Zij hadden geen hype nodig om hun verstand te gebruiken. We hadden gewoon allemaal beter naar onze ouders moeten luisteren. winter | voorjaar 2019

tekst: Hessel Kruisman, m.m.v. gemeente Bloemendaal

EEN DUURZAMERE TOEKOMST BEGINT

THUIS

…

ONDANKS HET KLIMAATAKKOORD DAT IN 2015 IN PARIJS IS GESLOTEN, KOERSEN WE AF OP EEN SUBSTANTIËLE TEMPERATUURSTIJGING. ER MOET MEER GEBEUREN OM DIE ONTWIKKELING TEGEN TE GAAN, OOK IN NEDERLAND, OOK IN BLOEMENDAAL.

winter | voorjaar 2019

gasvrij

…EN DAAR KUNNEN WE ALLEMAAL AAN BIJDRAGEN Een sterke stijging van de temperatuur op aarde betekent een reëel risico voor landen die direct aan de zee grenzen. Het besef dat maatregelen nodig zijn om die risico’s te beperken, neemt toe. Maar heel snel gaat het allemaal nog niet. Gelukkig zijn er ook positieve ontwikkelingen, zoals de totstandkoming van een Nederlands klimaatakkoord. Daarin staan honderden mogelijke maatregelen. De politiek is nu aan zet om uit al die maatregelen keuzes te maken die leiden tot de afgesproken 49 procent CO2reductie in 2030. Zo heeft het kabinet in het regeerakkoord opgenomen dat in 2030 alleen nog volledig elektrische auto’s mogen worden verkocht. Tot nu toe is elektrisch rijden eigenlijk alleen betaalbaar voor mensen met een auto van de zaak. Maar met de komst van nieuwe modellen die een grotere actieradius hebben, zou het kunnen dat elektrische auto’s al ruim voor de gestelde deadline minder kosten dan benzineauto’s. Wijk voor wijk gasvrij In maart 2018 besloot het kabinet ook dat de aardgaswinning in Groningen binnen twaalf jaar wordt afgebouwd. Daarna importeert Nederland nog wel gas uit het buitenland. Gemeenten hebben de regie gekregen om het gebruik van aardgas in wijken en buurten fasegewijs te beëindigen, zodat we over een aantal jaren onze woningen en bedrijven niet langer met deze brandstof verwarmen. De in Bloemendaal actieve woningcorporaties zijn al bezig hun huurwoningen energiezuinig te renoveren om zo de energielasten voor huurders te verlagen. Uiterlijk in 2021 moeten alle gemeenten een zogeheten ‘Transitievisie Warmte’ door hun gemeenteraad laten vaststellen. Daarin staat wanneer in welke wijken de

aardgasvoorziening stopt. Wat betekent dat nou voor de inwoners van de Bloemendaalse dorpen? “Allereerst: geen paniek. Niemand komt in de kou te zitten,” zegt wethouder Henk Wijkhuisen. Hij heeft de energietransitie in portefeuille. “Ter voorbereiding op een toekomst zonder aardgas zijn we bezig grondig ons huiswerk te doen.” Isoleren loont nog meer Een collectieve oplossing op wijkniveau, bijvoorbeeld via een warmtenet, lijkt op dit moment voor Bloemendaal niet realistisch. Waarschijnlijk is dat alleen financieel en technisch haalbaar in dichtbebouwd, stedelijk gebied. Het is bovendien nog onduidelijk of in Zuid-Kennemerland wel warmte uit de diepe bodem kan worden opgepompt als alternatief voor aardgas. Op basis van de informatie die nu beschikbaar is, verwacht de wethouder niet dat er in Bloemendaal vóór 2030 een wijk van het aardgas af gaat. Wat niet wil zeggen dat we allemaal tot die tijd rustig achterover kunnen leunen. Bloemendaalse huishoudens verbruiken namelijk gemiddeld veel meer gas dan in omliggende gemeenten. Dat komt onder andere doordat woningen in onze gemeente – relatief gezien – matig geïsoleerd zijn. De komende jaren gaat de prijs van aardgas omhoog, dat maakt isoleren nóg lonender dan het al is. Op dit moment gaat namelijk tachtig procent van het energieverbruik op aan verwarming, voornamelijk met aardgas. Voordelig lenen Hoe de gemeente aardgasvrij wordt mag dan voorlopig onbekend zijn, inwoners kunnen al van alles doen om hun gasverbruik te verminderen en zo bij te dragen aan een duurzamere toekomst. Bijvoorbeeld door de thermostaat een graadje lager te zetten en korter te douchen. Heb je plannen om je keuken te vervangen, kies dan voor elektrisch koken, maar vervang niet onnodig een goed werkend gasfornuis

door een elektrische kookplaat, want dat veroorzaakt alleen maar extra afval. Bij een grondige verbouwing is het slim om vloeren, wanden en dak maximaal te isoleren. Wie daarvoor zelf niet de middelen heeft, kan op termijn mogelijk gebruik maken van gebouwgebonden financiering. Dit houdt in dat je een voordelig krediet krijgt om je woning energiezuinig te maken. Bij verkoop van het huis draag je de lening over aan de nieuwe eigenaar. Uitstoot naar nul Niemand kan voorspellen hoe een duurzamere toekomst eruit gaat zien. Langzamerhand worden wel de contouren een beetje duidelijker. Zo komt zonne-energie straks binnen ieders handbereik, zeker nu je al bij Ikea zonnepanelen kunt kopen. Tot nu toe leveren zonnepanelen minder dan twee procent van de wereldwijde elektriciteit, maar de sector groeit hard. Wereldwijd worden meer dan 30.000 panelen per uur geïnstalleerd. En omdat zonne-energie geen brandstof is, maar een technologie die zich blijft ontwikkelen, kunnen we verdere prijsdalingen verwachten en nieuwe of betere technieken, zoals dakpannen met zonnecellen. In mei 2018 ontvingen alle huiseigenaren in Bloemendaal een brief over de aanschaf van zonnepanelen. Na die actie zijn ongeveer 800 zonnepanelen geïnstalleerd. Gaat dat snel genoeg? Henk: “Willen we een redelijke kans houden op een stabiel leefklimaat, dan moet uiterlijk in de tweede helft van deze eeuw de CO2-uitstoot naar nul, maar eigenlijk al veel eerder. Ook in sectoren als de industrie, landbouw en luchtvaart is daarvoor een ingrijpende transformatie onontkoombaar. Zoals je vóór het internettijdperk niet kon voorspellen hoe we vandaag de dag leven, continu online, streamend en chattend, is het op dit moment moeilijk om ver vooruit te kijken naar een gasvrije toekomst. Maar één ding is zeker: nietsdoen is geen optie.”

LAAT JE INSPIREREN

Wil je meer weten over je huis verduurzamen of misschien al aan de slag gaan? Op energiesubsidiewijzer.nl vind je diverse financiële regelingen. Ook de gemeente gaat binnenkort meer communiceren over duurzaamheid en de energietransitie.

winter | voorjaar 2019

tekst: Maike Gerritsen | fotografie: Willy Slingerland

Groen geleerd... IS OUD GEDAAN DRIE BLOEMENDAALSE BASISSCHOLEN LATEN ZIEN HOE ZIJ MET HUN LEERLINGEN WERKEN AAN DUURZAAMHEID.

winter | voorjaar 2019

op school

TERUG NAAR DE BASIS Op de Vondelschool in Aerdenhout krijgen kinderen geregeld buiten les. Komend voorjaar gaan ze ook aan de slag in de pas aangelegde moestuin. Sinds mei vorig jaar heeft de Vondelschool een buitenlokaal. Directeur Natasja Belt legt uit: “Buiten spelen, maar ook buiten leren heeft een positief effect op kinderen; ze bewegen meer en dat is goed voor hun ontwikkeling. Het mooie van het buitenlokaal is dat het gemaakt is van boomstammen uit de omgeving die waren omgevallen tijdens een storm.” Het initiatief ‘Vrienden van de Vondel’ zamelde geld in voor het lokaal; een vader van school ontwierp het en maakte het samen met de leerlingen, ouders en leerkrachten. Het lokaal is feestelijk geopend door de burgemeester. Meubels van boomstammen In het buitenlokaal gaan leerlingen terug naar de basis. In een gewoon klaslokaal, met chromebooks en digibord, kun je niet zoveel meer als de stroom uitvalt. In het buitenlokaal moeten ze het doen met de middelen die er zijn: tafeltjes en stoeltjes van boomstammen. De aantrekkingskracht van het buitenlokaal blijkt uit het volle bezettingsrooster. Leerkrachten gaan graag naar buiten met hun klas, ook voor de taal- of rekenles. Natasja: “We werken intensief samen met kinderopvangorganisatie Les Petits, ook zij zitten veel in het buitenlokaal. Bijvoorbeeld tijdens de lunch of met buitenactiviteiten na school.” Plastic afval Plastic afval scheiden op school is een uitdaging, vertelt ze: “De school wordt gezien als bedrijf, dus we kunnen ons plastic niet langs de weg kwijt in containers. Maar we willen het ook niet in losse zakken buiten zetten. Het gaat om flinke hoeveelheden en ik wil niet dat het over straat waait.” Volgens Natasja valt op dit punt nog wel wat te verbeteren. “Het is een kwestie van samenwerken, bijvoorbeeld met de gemeente. We moeten een goed plan maken voor afvalscheiding van scholen.” Het sfeervolle schoolgebouw is in termen van energie en duurzaamheid niet helemaal bij de tijd. Er zitten bijvoorbeeld geen roosters in de ramen, het is raam open of raam dicht. “We hebben geen klimaatbeheersing,” aldus Natasja, “maar gelukkig wel overal dubbel glas. Samen met ouders en de gemeente werken we aan plannen om het gebouw ook in andere opzichten te verduurzamen.”

TEVEEL SCHRAPPEN

Moestuin Vorig jaar is bij de school een moestuin aangelegd. Hiervoor was een ontwerpwedstrijd georganiseerd in groep zes. Er is voldoende ruimte, zodat zoveel mogelijk kinderen hier tegelijk kunnen werken. Een heg en fruitbomen staan er al. Natasja: “Nu is het nog kaal, maar in het voorjaar starten we met het planten van de eerste zaadjes.”

winter | voorjaar 2019

SPELENDERWIJS RECYCLEN Als je het schoolplein van de Bloemendaalse Bornwaterschool oploopt, springen de vrolijke knikkertegels meteen in het oog. Ze zijn gemaakt van gerecyclede plastic doppen. De organisatie Plastic Circle vroeg directeur Marga Bol of de school wilde meedoen aan een recyclingactie. “Dat paste goed, want we zijn actief bezig met duurzaamheid.” Alle groepen kregen een gastles over het recyclen van plastic. Daarna sloegen de kinderen enthousiast aan het inzamelen van plastic doppen. Ze werden gespaard in een transparante koker met een schaalverdeling, zodat ze konden zien hoeveel knikkertegels ze al hadden ‘verdiend’. “Dat werkte heel motiverend,” vertelt Marga. “Uit alle hoeken en gaten kwamen plastic doppen en frisdrankflessen tevoorschijn. We hadden bijna het hele schoolplein ermee kunnen beleggen.” Bewustwording De school probeert duurzaamheid waar mogelijk te integreren in de lessen. Rutger Visser, leerkracht van groep zes en acht: “Gisteren kregen de leerlingen de opdracht om – met behulp van boeken en de computer – uit te zoeken waardoor dinosaurussen zijn uitgestorven. En ook welke dieren nu met uitsterven worden bedreigd. De kinderen gingen inzien dat de mens daarvoor verantwoordelijk is. We vinden het belangrijk 48

winter | voorjaar 2019

leerlingen ervan bewust te maken dat ze zelf invloed hebben op hun leefomgeving.” Prijs gewonnen Voor het project ‘Natuur in de stad’ maakte Rutger samen met leerlingen een natuurfilm. De provincie Noord-Holland had een wedstrijd uitgeschreven met de opdracht: ‘Kijk met de kinderen in omgeving van het schoolplein wat je allemaal kunt vinden aan natuur’. Rutger: “Ze gingen op stap met camera’s en filmden prachtige beelden. Zo mooi om te zien!” De school won de tweede prijs, een geldbedrag van 250 euro. “Dat hebben we geïnvesteerd in groen op en rond de school.” Ook het schoolgebouw is onderwerp van bewust keuzes maken: “Binnenkort moeten we beslissen over het vernieuwen van het gebouw,” vertelt Marga. “Het wordt zeker geen nieuwbouw, we kijken wat we kunnen hergebruiken. En wellicht komen er zonnepanelen, want daar is net subsidie voor vrijgekomen.” Rutger vult aan: “Vorige week hebben we de nieuwe leerlingenraad geïnstalleerd en in het verkiezingsprogramma had negentig procent van de leerlingen zonnepanelen op hun lijst staan.” Knikkerrage Inmiddels is op het schoolplein een heuse knikkerrage ontstaan. Marga: “Nadat we samen met de kinderen mooie plekjes hadden uitgezocht voor de tegels, werden er meteen knikkers aangeschaft.”

op school

BUURTTUIN VOOR JONG EN OUD Op de eens heilige grond van een voormalig nonnenklooster in Bennebroek staat de Franciscus: een splinternieuw schoolgebouw met een buurttuin waar opvang, onderwijs en contact met buurtgenoten centraal staan. Begin 2015 kwamen de basisschool, de kinderopvang, de Hartekampgroep, verpleeghuis Meerleven, de bibliotheek, Welzijn Bloemendaal en het Gemeenteloket samen op één terrein. “Toen is het idee ontstaan voor een buurttuin,” vertelt Jony Meekel van Welzijn Bloemendaal. Zij is coördinator van de buurttuin. Schoolleider Anne-Marie Hersman-van Roon wilde zich met de school meer naar buiten richten. “Vanuit maatschappelijk belang zag ik kansen. Ik zei tegen de toenmalige wethouder dat we daar wel ruimte voor nodig hadden.” Ze mocht het oude schoolplein gebruiken en dat is omgetoverd tot een bloeiende buurttuin. Alle omringende organisaties, inclusief de buurtbewoners, zijn er welkom. Jony: “Het moest een tuin worden van en voor iedereen, met generatie-overstijgende activiteiten die mensen verbinden.” Helpende handjes Een buurtbewoner die hovenier is, een juf die verstand heeft van moestuinen, ouders van school en alle buren: er zijn genoeg helpende handen die de tuin onderhouden. En dat moet

ook bij zo’n groot project, weet Jony: “Vrijwilligers van de verschillende partijen ontfermen zich over de tuin. De Franciscus heeft de moestuin en de kruidentuin onder haar hoede, de kas wordt door iedereen gebruikt, er staat een biebkast met zwerfboeken en er is een ontdektuin voor de kleintjes. Meerleven heeft bakken op hoogte geplaatst, zodat ook ouderen kunnen meehelpen.” Alle tuinspullen staan opgeslagen in een vrolijk beschilderde keet. De gemeente gaf hiervoor een startbudget. Soepdag De buurttuin heeft veel effect op de kinderen, vertelt AnneMarie. “Ze zien hoe de natuur werkt en ze leren buiten over biologie. Daarnaast is er het sociale aspect: kinderen, ouderen en buurtgenoten ontmoeten elkaar. Tijdens de oogstperiode organiseren we kookateliers; vooral de courgettesoep is in trek. De oogst is soms zo overweldigend dat we een soepdag voor de hele buurt houden. En we hebben een groentewinkeltje, dat door leerlingen van de Franciscus wordt gerund.” De buurttuin is dagelijks open van 8.30 tot 18.30 uur. Afvalscheiding In juni 2014 verhuisde de Franciscus naar het nieuwe gebouw. Het heeft een sedumdak en een klimaatbeheersingssysteem voor een gezond binnenklimaat. In zo’n duurzaam gebouw past ook afvalscheiding. “We zijn geen groene school; we voelen dat als onze normale maatschappelijke plicht.”

winter | voorjaar 2019

Ledlampen voor hockeyclub

ROOD-WIT gaat voor groen

ROOD-WIT 120 JAAR

Accountmanager Rabobank Daan Buddingh

winter | voorjaar 2019

Voorzitter Rood-Wit Eelco Veltenaar

In 1899 werd Rood-Wit opgericht als hockeyclub voor dames. Het is daarmee de op vier na oudste hockeyclub van Nederland. In 1939 en 1946 werden de dames landskampioen. Sinds 1955 zijn ook mannen welkom als speler. Dit jubileumjaar viert de club haar rijke historie met tal van activiteiten en evenementen. Het hoogtepunt is de â&#x20AC;&#x2DC;echteâ&#x20AC;&#x2122; verjaardag, op 2 november 2019.

advertorial

De voordelen van ledverlichting zijn legio, maar de investering is fors. Hockeyclub Rood-Wit verving deze zomer de verlichting op de hockeyvelden met steun van onder meer de Rabobank. ‘In zeven jaar verdienen we het terug.’ Het is de op vier na oudste hockeyclub van Nederland. Eelco Veltenaar, voorzitter van Rood-Wit in Aerdenhout, zegt het met enige trots. Dit jaar bestaat de hockeyvereniging 120 jaar. Ze werd in 1899 exclusief voor dames opgericht en is inmiddels uitgegroeid tot een ambitieuze familieclub met bijna 1.700 leden. De club telt ongeveer 1.200 jeugdleden en 500 senioren. “Verreweg de meesten zijn zogenoemde breedtehockeyers,” vertelt Eelco. “Ze willen vooral lekker sporten en komen voor een goede training, leuke teams en gezelligheid op de club.”

tekst: Annette Prins | fotografie: Judith Cappon

Rood-Wit heeft vijf kunstgrasvelden, verscholen tussen het groen, die op woensdagmiddag en zaterdag helemaal vol zitten. Er is een wachtlijst voor junioren. Eelco: “Extra groei moet nu vooral komen van de senioren. Mensen blijven tot hogere leeftijd fit, ze hockeyen langer door. Vorig jaar zijn er twee veteranenteams bij gekomen. Dat betekent ook een andere dynamiek op de club.” Veilige Omgeving Het verenigingsbestuur heeft drie pijlers geformuleerd voor het beleid van de komende jaren. Voorop staat natuurlijk de kwaliteit van het hockeyen, direct gevolgd door een veilige omgeving voor de kinderen. Dat gaat over sportief met elkaar samenwerken. Door de jeugdleden onderling, maar zeker ook door hun ouders. Zij moeten langs het veld het goede voorbeeld geven. Een rookverbod maakt daarom ook deel van uit van het beleid. De derde pijler is duurzaamheid. “We hebben een prachtig sportcomplex,” aldus de voorzitter, “ruim opgezet en gelegen in een rustig, bosrijk gebied. Dat willen we zo houden. Als we over 120 jaar nog willen bestaan, moeten we nu verduurzamen.” Op het verlanglijstje van Rood-Wit staan een ‘blaashal’ om in de winter te kunnen zaalhockeyen en innovatieve watervelden – kunst-

grasmatten die voor gebruik van een laag water worden voorzien – die geen grondwater verspillen. Ledlampen De meest urgente wens was ledverlichting. De oude lampen rond de velden gebruikten enorm veel stroom. Rabobank Haarlem en Omstreken besloot een deel van de nieuwe ledlampen te sponsoren. “We vinden het belangrijk om vanuit ons coöperatief dividend een wezenlijke bijdrage te leveren aan de samenleving in ons directe werkgebied,” licht accountmanager Daan Buddingh toe. “Duurzaamheid is één van de thema’s waarmee we werken, naast zelfredzaamheid en het stimuleren van ondernemerschap. Veel bedrijven en organisaties zijn bezig met verduurzaming en circulair ondernemen. Als bank willen wij helpen hun ideeën te verwezenlijken, bijvoorbeeld door mee te denken over de aanpak, mogelijkheden te faciliteren of de juiste mensen aan elkaar voor te stellen.” Sponsoring Hockeyclub Rood-Wit kan niet bestaan zonder sponsors. Hun bijdragen worden gebruikt voor extra uitgaven, zoals een fitnessruimte boven de kantine, tenues voor alle leden en goede trainers. De laatste jaren is er binnen de sponsoring veel veranderd. “Reclameborden langs het veld zijn eigenlijk verleden tijd,” vertelt Eelco. “Tegenwoordig zoeken we actief de samenwerking met sponsors die een toegevoegde waarde hebben voor onze leden en vice versa. Op die manier kwamen we ook uit bij de Rabobank voor onze ledverlichting.” Over en weer kunnen de twee organisaties veel voor elkaar betekenen. De hockeyclub organiseert geregeld netwerkevents tijdens wedstrijden, waarvoor alle sponsors en leden worden uitgenodigd. Daan: “Het mooie van zo’n samenwerking is dat je elkaar beter leert kennen. Je kunt kennis en ervaring delen en netwerken aan elkaar knopen.

Alle lampen rond de hockeyvelden zij vervangen door duurzame ledverlichting

Het is een ‘levende’ samenwerking, middenin de maatschappij.” Groenverklaring Het deel van de investering dat na sponsoring en subsidie voor de hockeyclub nog nodig was, financierde Rabobank Haarlem en Omstreken met een Rabo Groen Lening (zie kader). Om daarvoor in aanmerking te komen, moet de investering aan een aantal voorwaarden voldoen, legt Daan uit: “De belangrijkste is een groenverklaring van de overheid. Het grote voordeel van de Groen Lening is de rentekorting. De onderneming wordt beloond voor milieuvriendelijke investeringen.” Afgelopen zomer zijn alle lampen rond de hockeyvelden van Rood-Wit vervangen door duurzame ledverlichting. Eenvoudiger te bedienen, zuiniger in stroomverbruik, goedkoper in onderhoud én prettiger voor de omgeving. “De oude lampen beschenen een deel van de achtertuinen van onze buren,” aldus Eelco. “Nu is het licht uitsluitend gericht op het veld. Dat werkt aan alle kanten beter.”

DUURZAAM INVESTEREN De Rabo Groen Lening is een zakelijke lening met een gunstige rente voor duurzame investeringen. De lening – minimaal € 25.000, met een flexibele looptijd tot 10 jaar – kan worden verstrekt voor projecten met een groenverklaring van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Je kunt deze verklaring aanvragen via een Rabobankadviseur.

winter | voorjaar 2019

tekst: Marjo Kuilman | fotografie: Willy Slingerland

Ik wilde graag een

slim & gezond huis

Als de aardgaskraan over elf jaar definitief dichtgaat, moet iedereen op een andere manier stoken en koken. B.Magazine sprak met enkele Bloemendalers over het duurzamer, comfortabeler ĂŠn zuiniger maken van hun woning. 52

winter | voorjaar 2019

energiezuinig

Simone Philipsen

In de Aerdenhoutse nieuwbouwwijk springt het ronde huis met het plantendak van Simone Philipsen meteen in het oog. Toen het jarendertighuis waar ze in woonden te klein dreigde te worden voor het gezin met vier kinderen, maakten Simone en haar man plannen voor een nieuw huis, geïnspireerd door de organische vormen van Gaudí en de duurzame ideeën van Wubbo Ockels. Een duurzaam huis dat ook in 2030 nog aan de normen van de tijd zou voldoen. In architect Huub van Laarhoven, die gelooft in ‘duurzaam en gezond bouwen met een bindende en helende rol voor de natuur’ en bouwbedrijf Van Engen, specialist in houtskeletbouw en duurzame materialen, vond Simone de juiste mensen voor haar bouwteam. Isoleren is de eerste stap “Als je een warmtepomp wilt plaatsen, moet je eerst zorgen dat je de warmte niet verliest,” legt Simone uit. “Wij kozen voor damp-open muren en isoleerden ons huis met houtvezelplaten.” Dit natuurlijke materiaal zorgt ervoor dat binnenshuis geproduceerd vocht weer door de muren wordt afgegeven. Een soort ‘gore-tex’ huis, ademend, maar wind- en waterdicht. Voor de warmtepomp op aardwarmte werden twee buizen 160 meter diep de grond ingeboord. De aarde verwarmt het water tot een bepaalde basistemperatuur. Daarna verwarmt een zonnecollector het tot ongeveer zestig graden, wat het hele huis op een constante temperatuur houdt. Douchen kunnen de bewoners ‘s morgens allemaal dankzij een groot buffervat. Omdat je de ramen bij lage buitentemperaturen liever niet open zet voor ventilatie, is een luchtcirculatie-

‘Het comfort van dit huis is niet in geld uit te drukken’ systeem nodig dat de lucht schoon en gezond houdt. Gas is niet nodig in het huis van Simone. Stroom wel. Daarom kochten ze aandelen in twee windmolens. “Zo is 95 procent van de elektriciteit die we gebruiken groen.” Een levend dak Over het groene dak vertelt Simone: “We wilden het bouwvlak teruggeven aan de natuur. Zo gaat er geen bio-

diversiteit verloren. De bloeiende plantjes trekken in de zomer veel bijen en vlinders aan. En ik vind het er prachtig uitzien.” Het sedumdak isoleert, absorbeert een deel van het regenwater en houdt geluid tegen. “Ik wilde graag een slim en gezond huis dat weinig aandacht vraagt. Zo hoef ik niet om te kijken naar de warmtepomp, we moeten alleen af en toe het filter stofzuigen. Het hele systeem doet het gewoon. En het mooie

winter | voorjaar 2019

‘De verwarming hoeven we nooit aan en uit te zetten’

Marit Voogdgeerd-Overzier

van een warmtepomp is dat die ook koelt. Tijdens de snikhete zomer vorig jaar bleef het binnen in alle ruimtes koel en aangenaam.”

zame Huizen Route laat Simone mensen op hun sokken door het hele huis lopen om dat comfort zelf te ervaren.

Op je sokken Op de vraag over de kosten en terugverdientijd, antwoordt Simone dat ze niet wilden dat die zouden meewegen in hun plannen. “Het comfort dat dit huis ons elke dag oplevert, is niet in geld uit te drukken. Dat neem je niet mee als je alleen aan terugverdientijd denkt. Wij hebben dit huis gebouwd om er heel lang te kunnen blijven. In al die jaren dat we hier met plezier zullen wonen, verdienen we het sowieso terug.” Tijdens de Duur-

Monumentaal en duurzaam Een monumentale woning aan de Bloemendaalseweg onderging het afgelopen jaar een ingrijpende facelift en verduurzaming. Een paar maanden geleden namen Marit Voogdgeerd-Overzier en haar gezin hun intrek in deze bijzondere woning. “Er was jaren niets aan het huis gedaan,” vertelt ze. “We haalden de kasten weg en zaten meteen op de stenen buitenmuur. De serre was koud en tochtig en er was nergens isolatie.”

TIPS VAN SIMONE, MARIT EN SYBOUT

• Zoek gericht naar informatie. • Praat met mensen die ervaring hebben, bijvoorbeeld tijdens de Duurzame Huizen Route. • Denk vanuit kansen, niet vanuit problemen als het gaat om afbouwen van gas. • Vind vakmensen die hun werk doen vanuit overtuiging, met aandacht voor de mens. • Verdiep je in duurzaam, natuurlijk en gezond isoleren. • Overweeg een sedumdak. • Realiseer je dat je ruimte nodig hebt voor de installaties. • Overleg met je buren over waar je de warmtepomp plaatst. • Zorg voor een goede relatie met de bouwers; ze zullen je helpen en met ideeën komen.

Samen met architect Peter Rutte, die veel ervaring heeft met het verduurzamen van monumentale villa’s, maakten Marit en haar man een plan voor de vernieuwing van de woning. Er kwamen een moderne houten aanbouw en een nieuwe, grotere serre. In het bestaande huis werden voorzetwanden geplaatst, gevuld met natuurlijk isolatiemateriaal. Voor de nieuwbouw gebruikten ze robuuste en duurzame houtsoorten en dubbel glas. Met een vloerverwarming over de hele begane grond is de temperatuur nu aangenaam en constant. De bewoners kunnen de warmte per vertrek regelen dankzij een systeem dat zich zelfs via de mobiele telefoon laat bedienen. Apparatuur neemt veel ruimte “Anticiperend op het verdwijnen van gas, wilden we graag een warmtepomp,” aldus Marit. De pomp die warmte uit de buitenlucht haalt, staat midden in de voortuin. Dichter bij de buren was geen optie; die vreesden geluidsoverlast. “Als je wilt, kun je bij leveranciers gaan luisteren hoeveel geluid de warmtepomp maakt,” vertelt ze. “Van het geluid hebben wij niet zoveel last. Soms, als het heel stil is buiten, hoor je ‘m zoemen. En hij slaat alleen aan als het warme water op is.” Wat haar wel tegenviel was de hoeveelheid ruimte die de apparatuur inneemt. Op de verdiepingen is geen vloerverwarming. Omdat de temperatuur die de warmtepomp produceert lager is

winter | voorjaar 2019

villa bouw & villa verbouw

Oog voor kwaliteit - Een stijlvolle villa die aan al uw wensen voldoet met ouderwets vakmanschap en met de nieuwste technieken op het gebied van isolatie en duurzame technieken.

www.aerdenhoutvillabouw.nl

Gezina van der Molenlaan 2 2111 XT Aerdenhout 06 507 15 890 info@aerdenhoutvillabouw.nl www.aerdenhoutvillabouw.nl

energiezuinig

‘Wij voelen ook een verantwoordelijkheid voor de mensen die na ons komen’ Anne en Sybout van der Meer

dan in traditionele cv-installaties, zijn daar relatief grote radiatoren nodig. De technische installatie en een buffervat staan in de kelder en op zolder is een ruimte afgeschermd voor een tweede buffervat en een warmte-terugwinsysteem. Dit systeem zorgt voor ventilatie en houdt het huis warm terwijl het de lucht ververst. Geen gasrekening meer Net als bij Simone was voor Marit de terugverdientijd niet een eerste overweging bij de aanschaf van de warmtepomp. “Het is natuurlijk niet goedkoop,” beaamt ze. “Hoewel we geen gasrekening meer hebben en de elektriciteitsrekening vrij normaal is, duurt het een aantal jaren voordat we de investering eruit hebben. Maar je krijgt er veel comfort voor terug. De verwarming hoeven we nooit aan en uit te zetten en het blijft het hele jaar aangenaam in huis. Ik vind dat het heel anders voelt.” Ook Marit heeft een sedumdak laten aanleggen. “Behalve dat het isoleert, vangt het veertig procent van het regenwater op – dat is minder belasting voor het riool. En het ziet er veel mooier uit.” Van een oud, tochtig en vochtig huis is het pand aan de Bloemendaalseweg een duurzaam en toekomstbestendige

woning geworden mét het plakkaat van monumentenzorg naast de voordeur. Praktisch en duurzaam Een bestaande woning verduurzamen met bestaande middelen en nieuwe ideeën is ook mogelijk. Anne en Sybout van der Meer verhuisden drie jaar geleden naar een jarenvijftigwoning in Aerdenhout. Behalve een kleine uitbouw was er, voordat zij erin trokken, weinig aan het huis vernieuwd. Het echtpaar, beiden rond de zeventig, liet meteen de ramen en de vloer in de woonkamer isoleren. De hr-ketel die net was geïnstalleerd, mocht blijven. Want het is niet duurzaam om een goed functionerende cv weg te doen, vonden Anne en Sybout. Wel vervingen en isoleerden ze het leidingenstelsel. Toen de gemeente subsidie bood voor het installeren van zonnepanelen, besloten ze die kans te grijpen en het huis verder te verduurzamen. Door van de garage een tuinkamer te maken wilden ze het huis bovendien levensloopbestendig maken. Bouwbedrijf Rijnierse dacht mee aan een plan om praktisch én duurzaam te verbouwen. De aanbouw van houtskeletbouw en beton werd optimaal geïsoleerd. Tijdens de bouw lieten ze het afval meteen schei-

den. “Het is geen vereiste, maar we maakten bewust die keuze. Duurzaam zit niet alleen in grote dingen. Nieuwe ideeën kun je koppelen aan bestaande bouw.” De zonnepanelen zijn er nog niet, maar alles is zo aangelegd dat ze snel aan te sluiten zijn op het bestaande systeem. Verbouwen voor de toekomst In de aanbouw werden een lichtkoepel en een glazen tussendeur geplaatst, waardoor de bewoners optimaal gebruik kunnen maken van daglicht. De tuinkamer wordt separaat verwarmd met het bestaande systeem. De gaskachel in de woonkamer is toereikend om die ruimte te verwarmen. Zo springen ze zuinig om met energie. “Jongere mensen investeren in de verduurzaming van hun huis omdat ze er nog lang plezier van willen hebben,” denkt Sybout. “Wij hopen hier nog lang te kunnen wonen, maar voelen ook een verantwoordelijkheid voor de mensen die na ons komen. Dat is onze langetermijngedachte, dat het fundament er staat.” INFORMATIEVE WEBSITES: ✱ milieucentraal.nl ✱ duurzaambouwloket.nl ✱ huizenaanpak.nl/woningtype/villas ✱ bloemendaal.nl/producten-en-diensten/ duurzaam-bloemendaal/ ✱ zonatlas.nl ✱ energiesubsidiewijzer.nl winter | voorjaar 2019

www.huizenaanpak.nl/villas | info@huizenaanpak.nl | 085 - 222 0420

Wij zijn de Huizenaanpak, dé experts in rendabele verduurzaming van luxewoningen in de regio Kennemerland. Door onze expertise en ervaring te combineren met uw woonwensen nemen wij alle zorg uit handen. Dáár tekenen wij voor. Peter Heurter: “Wij hebben een team van elektrotechnische specialisten en adviseren bij het plaatsen van zonnepanelen. Ook ontwerpen wij energiezuinige plannen voor LEDverlichting.”

Crommelinbaan 3 2142 EX Cruquius 023-532 1672 ben@kapiteinbv.nl kapiteinbv.nl

Zanderijvaart 2 2051 AC Overveen 023-524 7436 info@ericbloemen.nl ericbloemen.nl

Eric Bloemen: “Ik heb mij gespecialiseerd in het eigentijds en duurzaam uitbouwen, renoveren en herinrichten van bestaande panden in de regio Kennemerland.”

Zijlweg 13 2051 BA Overveen 023-527 7169 charles@rijnierse.nl rijnierse.nl

06-2477 9645 esther@estherotten.nl estherotten.nl

Esther Otten: “Na de aankoop van een woning volgt vaak een verbouwing. Ik adviseer mijn klanten over energiebesparende voorzieningen en heb ook de nodige kennis van duurzaam verbouwen.”

Hazepaterslaan 3 2012 HN Haarlem 06-2950 1032 architecten@gantvoort.com gantvoort.com

Crommelinbaan 3 2142 EX Cruquius 023-528 6163 p.heurter@hanbank.nl hanbank.nl

Ben Lindeman: “Ons installatiebedrijf is gespecialiseerd in duurzame technieken en heeft jarenlange ervaring met zonneenergie, warmtepompen en zonneboilers.”

Charles Eldering: “Al ruim 225 jaar (ver)bouwen en schilderen wij in opdracht van particulieren en bedrijven. Wij hebben veel kennis van duurzaam bouwen en denken mee in duurzame oplossingen.”

Marijke Gantvoort: “Bij het verduurzamen van (monumentale) woningen en villa’s is het belangrijk het karakter van het huis te behouden. Daartoe bied ik een specialistische aanpak op maat.”

Gantvoort architectuur

Energie-adviezen bij nieuwbouw en verbouw

Hazepaterslaan 3 2012 HN Haarlem Tel: 06-29501032 www.gantvoort.com! !

CO M F O R TA B E L W O N E N M E T L AG E R E E N E R G I E L A S T E N . Neem contact met ons op en bespreek uw woonwensen met één van onze adviseurs. Wij geven u een eerlijk advies. Dit doen wij op basis van jarenlange ervaring en kennis van de huizenmarkt in deze regio.

Stichting Huizen Aanpak | showroom: Claes Tillyweg 8 | 2031 CW Haarlem

column

fotografie: Hilde de Wolf

Duurzame ontwrichting

Eelco van Ravenswaaij heeft een adviesbureau op het gebied van communicatie & lobby. Hij is voorzitter van het Oranjecomité in zijn woonplaats en secretaris van de oudste en mooiste voetbalclub in Nederland, de Koninklijke HFC. Met vrouw en twee zonen woont hij bewust anders in Aerdenhout.

Ook uw B.Magazine moet er aan geloven. Nu kranten en politiek volop in discussie zijn over klimaatakkoorden en -wetten, wil Bloemendaal een duit in het zakje doen en het onderwerp duurzaamheid bij de horens vatten. Nederland maakt zich op voor nieuwe Hoekse en Kabeljauwse twisten, met een welhaast religieus fanatisme tussen voor- en tegenstanders van klimaatmaatregelen. De Telegraaf en Elsevier gaan vol op het orgel en een Belgische hoogleraar waarschuwt dat we nog maar twee gehaktballen per week mogen eten onder het regime van het nieuwe Klimaatakkoord. Aardgas, fundament onder de naoorlogse welvaart in Nederland, wordt verbannen. De meetup voorman van GroenLinks weet zelfgenoegzaam in een kamerdebat het verschil niet tussen 140 en 14 miljard euro voor de overgang naar warmtepompen in zeven miljoen huishoudens en komt daar nog mee weg ook. Maar toch: vliegen, vlees eten, open haard stoken, diesel rijden, leg dat later maar eens uit aan je kleinkinderen. De discussie en de aanpak zorgen voor een spagaat onder burgers. Feiten en meningen over opwarming en uitstoot verworden tot alternative facts. De politiek mag het oplossen, maar nimmer was het vertrouwen in de politiek lager dan nu. Een mix van paternalisme en schuldgevoelens zal de burger uiteindelijk naar duurzaamheid en gedragsverandering moeten leiden. De kans is groot dat het duurzaamheidsdebat voor een duurzame maatschappelijke ontwrichting zal zorgen. Duurzame ontwrichting is de term die in het echtscheidingsrecht in 1971 als criterium werd ingevoerd om de ‘grote leugen’ overbodig te maken; juist in de huidige klimaatdiscussie zijn de feiten politiek en vogelvrij. Dan is het mooi om alles terug te brengen naar Bloemendaalse proporties. Duurzaamheid in deze gemeenschap betekent vooral behoud van het bestaande. Den Haag, laat staan Brussel, gaat Bloemendaal en de Bloemendalers niet voorschrijven hoe te leven. Welvaart en zelfgenoegzaamheid zorgen ervoor dat de pijn van komende overheidsmaatregelen nauwelijks gevoeld zullen worden bij grote delen van de Bloemendaalse gemeenschap. Klimaatspijbelaars zagen we weer vooral vlak voor de jaarlijkse wintersportexodus. En iedere poging tot verandering stuit op eloquent verzet. Een prominent Bloemendaler laat zich citeren in de landelijke media met argumenten tegen een fusie met buurgemeente Heemstede: ‘Heemstede is sterk verstedelijkt met ook industrie en overal stoplichten. Bloemendaal is een nog steeds overwegend groene woongemeente zonder industrieterrein en nagenoeg vrij van stoplichten.’ Een gemeenschap zonder stoplichten, de ultieme droom voor een duurzaam aangenaam leven. Voeg daar Paulus’ woorden van Geloof, Hoop en Liefde aan toe en we blijven lang en gelukkig leven in onze mooie gemeenschap zonder stoplichten. winter | voorjaar 2019

PROFESSIONALITEIT | BETROUWBAARHEID| VAKBEKWAAMHEID| SERVICE| KWALITEIT

Mijn naam is Jeffrey Kroon, eigenaar van Kroon Tuinen uit de Haarlemmermeer. Wij zijn gespecialiseerd in duurzame tuinen. Met onze behaalde kennis en opleidingen kunt u dit aan ons overlaten. Bent u op zoek naar een vakbekwame hovenier voor tuinontwerp, tuinaanleg of onderhoud, neem dan snel contact met ons op voor een vrijblijvend adviesgesprek.

Goudriaanstraat 13 | 2136 AM Zwaanshoek | 06 - 23 17 02 50 | info@kroon-tuinen.nl | www.kroon-tuinen.nl 06-02-19 17:36

100

JAAR

BNR13_Kroon adv 210 x 146 mm.indd 1

24/7

19425_1 NVD Corporate adv 185x130 mm 01.indd 1

02-08-18 09:02

aardewerk

tekst: Cécile Cense | fotografie: Anita van der Krol

Zweefvlieg op kaardenbol.

NOG EVEN EN HET TUINSEIZOEN BARST WEER LOS. WAT IS ER NU MOOIER DAN EEN TUIN DIE PAST WORDT HET EEN STRAKKE TUIN OF MAG HET OOK EEN BEETJE NATUURLIJK? BIJ DE STIJL VAN JE HUIS? EEN PLEK WAAR HET HEERLIJK TOEVEN IS IN DE VOORJAARSZON EN DIE NIET AL TE VEEL ONDERHOUD VERGT. MAAR HOE GROEN MAG HET ZIJN? TUINONTWERPER KANNA KRAUS EN HOVENIER ROB VAN SAASE VERTELLEN HOE JE RONDOM JE HUIS MEER LEVEN CREËERT.

Het voorjaar

IN JE BOL Rozemarijn

Kanna Kraus

Blauwtje in een grasland.

>> winter | voorjaar 2019

DMC

KANTOOR OVERVEEN Bloemendaalseweg 245 2051 GC Overveen 023-5410041

DMC

WWW.DMCMAKELAARS.NL

KANTOOR HAARLEM Kleverparkweg 24 2023 CE Haarlem 023-5517007

aardewerk

V Geranium

Kamperfoelie

Vanuit haar werk in de natuurgeneeskunde en de biologische tuinbouw groeide bij Kanna Kraus de interesse in duurzaamheid. Tegenwoordig heeft ze in Bennebroek haar eigen bureau voor tuinontwerp. Ze vertelt wat het containerbegrip ‘duurzaamheid’ voor haar betekent: “Een duurzame tuin begint in de grond. Je hebt een rijk bodemleven nodig. Je ‘veestapeltje’ onder de grond moet je goed verzorgen. Al die beestjes, vooral regenwormen, schimmels en bacteriën, zorgen voor een zuurstofrijke, luchtige en vruchtbare bodem.“ Variatie De grond mag niet te droog en niet te nat zijn, vervolgt ze, en de soort grond is bepalend voor welke beplanting je kiest. Veel variatie is ook essentieel: “In mijn ontwerpen werk ik van hoog naar laag. Liefst staat in elke tuin een boom waar vogels kunnen schuilen, nestelen en zich kunnen oriënteren. Daarna vul ik alle planten in, van heesters tot bloembollen. Het is een tijdrovende puzzel, ik houd rekening met grond, zonlicht, temperatuur,

Een worm in goed doorlatende aarde.

Rob van Saase

Zweefvlieg op akkerdistel.

>> winter | voorjaar 2019

Spitten in de mesthoop.

Praktijk voor psychotherapie

Psychologische behandeling bij angst, depressie,

‘Dat laagje is de beste bescherming voor plant en dier’

stressklachten of seksuele problematiek

Bij op een malva.

Praktijk voor psychotherapie Praktijk voor psychotherapie

Psychologische Psychologische behandeling behandeling

09-07-15 09:56

bij angst, depressie, stressklachten of seksuele bij seksuele problematiek, problematiek angst, depressie, trauma

Wilde marjolein.

en stressklachten.

Jolien Spoelstra GZ-psycholoog/seksuoloog NVVS Verbindingsweg 43 2061 EJ Bloemendaal 06-17 067 499 info@moveformotion.nl www.moveformotion.nl

winter | voorjaar 2019

09-07-15 09:56

seizoenen enzovoort. Met veel variatie krijg je een tuin waar je lang plezier van hebt en waarin planten en diertjes ‘samenwerken’. Op die manier heb je ook minder snel plantenziektes.” Kanna benadrukt dat iedere grondlaag specifieke eigenschappen heeft: “Te vaak en te diep spitten kan het grondleven flink verstoren.” Schuilen in de schaduw Vogelenzanger Rob van Saase groeide op tussen de bloembollen. Hij woont er nog steeds middenin. Robs vader had een bloembollenbedrijf en zelf werkte hij jarenlang in het familiebedrijf, totdat hij twaalf jaar geleden voor zichzelf begon als hovenier. Hij zou nooit in een kantoor kunnen aarden: “Werken doe ik buiten. Je leert het Nederlandse weer kennen als geen ander, je weet wat de invloed is van de wind. Kou en regen deren me niet, maar de hitte van afgelopen zomer was zwaar. Je kunt jezelf wel warm werken, maar niet koud. Uitrusten doe ik daarom altijd in de schaduw.” Voor Rob is een duurzame tuin een groene tuin met veel aantrekkingskracht op vogels. “Als ik aan het werk ben, zit er altijd een merel of roodborstje in de buurt. Plant genoeg struiken met bessen in je tuin en dan komen ze vanzelf.” Niet ‘winterklaar’ maken Beiden zijn het erover eens dat je de grond het best overal bedekt kunt laten. Je tuin ‘winterklaar’ maken door de vaste planten kort te knippen en bladeren weg te vegen raden ze af. Kanna: “Dat laagje is de beste bescherming voor plant en dier en het voorkomt dat je in het voorjaar extra compost moet toevoegen. Lekker laten liggen dus.” Rob maakt een uitzondering voor het gazon: “Gras kun je beter wel vrijhouden van blad en gemaaid gras. Beetje mest erbij in oktober, maaien tot begin november en het groeit in het voorjaar weer mooi.”

aardewerk

Ken je grond De grond in onze gemeente bestaat op veel plekken uit een mengsel van veen, zand en wat klei. Veen is zuur, nat en van zichzelf al organisch; zand houdt geen vocht vast en heeft veel meer voeding nodig. Veen klinkt in bij droogte en zet uit bij de stortbuien die daar vaak op volgen. Volgens Kanna zijn de problemen die daarmee samenhangen moeilijk op te lossen. Daar moet je mee omgaan door passende beplanting: “Kies voor zuurminnende planten, zoals rhododendrons, pieris-soorten en heide. Door kalk te strooien kun je de zuurgraad wat beïnvloeden en kan een helleborus het bijvoorbeeld ook best goed doen. Op zandgrond kies je planten die minder voeding en water nodig hebben.” Rob stelt dat Europese planten en bomen hier het best de winter door komen. “Ik zie vaak planten strenge vorst overleven, zelfs als je het niet verwacht.” Tegels hergebruiken Kanna bootst het liefst de natuur na in haar ontwerpen. In een tuin met veel grote tegels lukt dat niet. “De grond onder grote tegels is eigenlijk dood. Bij zware regenval hebben mensen met veel plat dak of een terras met veel grote tegels snel wateroverlast. Afwatering via het riool veroorzaakt dan overstroming.” Rob: “Mijn advies is niet meer dan veertig procent tegels en dan het liefst hergebruikte klinkers of grind, waar nog water en leven tussen kan. Hoe meer groen, hoe meer er te beleven valt voor vogels, vlinders, bijen en hommels.” Veel van Robs klanten vinden hergebruikte bestrating ook mooier. Kanna raadt een regenton aan met een gootje naar een poeltje in je tuin. “Zo’n poeltje hoort beslist in een duurzame tuin, mits het goed toegankelijk is voor padden, egels, vogels en insecten. Rond het poeltje plaats je wat moerasachtige planten die goed gedijen op natte grond.” Hollands hout Ook bij de aanschaf van een erfafscheiding of tuinhuisje kun je duurzame keuzes maken. Een volledig groene erfafscheiding neemt veel ruimte in en je moet regelmatig snoeien. Het is wel een ídeale plek voor vogels en insecten, bepleit Kanna. Wil je toch een schutting, kies dan voor Europees hout. “Een goed alternatief voor hardhouten palen is er nog niet, maar met gecertificeerd hout weet je dat er toezicht is op de productie en dat er geen tropisch regenwoud voor is gekapt.” Rob: “Voor een tuinhuisje is Nederlands douglas of lariks heel geschikt en je kunt beits op waterbasis gebruiken.” Ongemak in de tuin Bestrijdingsmiddelen zijn vaak niet nodig bij plantenziektes, weet Rob. In zijn ervaring gaan ziektes vaak over door terugsnoeien en weersverandering. Wat hem betreft hoeven we sowieso niet bang te zijn om te snoeien: “Snoeien is bloeien!” Bekende woekeraars in deze regio zijn zevenblad en heermoes. Deze planten wortelen diep en ze zijn allemaal met elkaar verbonden. “Om ervan af te komen, moet je lang, goed en diep spitten,” zegt hij. “Het blijft lastig door het diepe netwerk van wortels. Je kan een afbreekbaar bestrijdingsmiddel gebruiken en heet water gieten op kleine plekken waar de woekeraars hardnekkig doorgroeien.” Kanna heeft nog een ander alternatief: “Je kunt ze ook in een deel van je tuin lekker laten gaan, want ze schijnen goed eetbaar te zijn.”

Hulstbessen

Veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje op geraniumblad.

TIPS VOOR EEN DUURZAME TUIN • Kies veel, gevarieerde en inheemse beplanting • Vermijd bestrijdingsmiddelen en kunstmest • Composteer zelf je tuinafval en ruim niet te veel • Plaats een haag of heg in plaats van een schutting • Gebruik weinig en hergebruikte tegels • Zet een regenton neer met afvoer naar een poeltje voor dieren • Wees matig met tuinverlichting om vogels niet te storen

Vlinderstruik

winter | voorjaar 2019

tekst: Ellen Meijer en Maaike Brouwer | fotografie: Elisabeth Beelaerts (In Bloei Fotografie) m.m.v. Het Pannenkoekenhuisje in Bloemendaal

Het eerlÄ³ke verhaal vertellen 66

winter | voorjaar 2019

MEER DAN OOIT ZIJN KLIMAAT EN ENERGIE ACTUEEL IN DE POLITIEK. OVER LANDELIJKE,

LAAT STAAN INTERNATIONALE EN MONDIALE AFSPRAKEN

HEB JE ALS BURGER OF KLEINE ONDERNEMER NIKS TE

ZEGGEN. TOCH KUNNEN

WE OOK OP LOKAAL NIVEAU VEEL BIJDRAGEN AAN EEN

SCHONERE, LEEFBARE WERELD, ZEGGEN DEZE EXPERTS.

tafelpraat

Op de ochtend dat we afspreken voor het interview over duurzaamheid, ligt over Bloemendaal een witte deken. Overal staan files door gladde wegen. Daardoor is onze gastvrouw verlaat en gaat de kachel in het Pannenkoekenhuisje later branden dan gebruikelijk. Hoewel het gevaarte erop los snort, blijft het nog een tijdje, eh… behoorlijk fris. Desondanks ontspint zich vanaf de eerste minuut een gedreven gesprek tussen de drie tafelgenoten. Als eerste schuift Pieter Bergmeijer aan. Hij was directeur van Dutch Marine Energy Centre, een organisatie die toepassingen onderzoekt om energie te winnen uit water. Pieter bouwde in Vogelenzang een voormalige bollenschuur om tot nul-op-de-meter-woning voor zichzelf en zijn vrouw, en een voor het gezin van hun dochter. Haarlemmer Henri van Bennekom ontwierp als architect complexe utiliteitsprojecten en is daarnaast inmiddels twaalf jaar universitair docent en onderzoeker aan de TU Delft. Hij werkt aan een Europees onderzoek naar hergebruik van gesloopt beton en steen. Ook Bas Froon heeft een ontwerpers-

Hij gebaart om zich heen: “Kijk naar dit monumentale pand, dat wil je behouden omdat het iets bijzonders bijdraagt aan de omgeving.”

V.l.n.r. Henri van Bennekom, Bas Froon en Pieter Bergmeijer

achtergrond. Tot hij zes jaar geleden in Bloemendaal een pand in Park Brederode kocht, was hij business developer in de olie- en gassector. Het verbouwen van zijn huis beviel hem zo goed dat hij overstapte naar design, en dan met name het ontwerp van productietechnieken. Hij richt zich momenteel op de maakindustrie van textielproducten. B. is benieuwd hoe zij naar duurzaamheid kijken. Hoe kunnen (kleine) ondernemers producten maken op een duurzame manier? Dat begint volgens Bas bij het bedrijfsmodel: “Als je naar je product kijkt als dienst en niet als een voorwerp dat iemand bezit, verandert dat je kijk op onderhoud en levensduur. Wie een wasmachine least in plaats van koopt, krijgt een topmodel dat geen onderhoud vergt. Dus vraag je af: ga ik iets verkopen of neem ik het product na gebruik weer terug?” Duurzaam produceren gaat volgens hem over meer dan recyclen of hergebruik van materialen. Als dingen mooier worden naarmate ze langer bestaan en langer bruikbaar blijven, neemt hun waarde toe.

De techniek om te verduurzamen bestaat. Toch is Pieter pessimistisch over de bereidwilligheid van bedrijven om energiezuiniger te werken: “Een ondernemer heeft gelimiteerde middelen om te investeren. Die steekt zijn geld liever in het innoveren van zijn productieproces, want dat verdient hij sneller terug.” Bas ziet kansen in esthetische waarde. Hij onderzoekt of Texelse wol te verwerken is in akoestische interieurpanelen. Wol van het Waddeneiland wordt vooral in de bouw gebruikt voor isolatiedoeleinden. Bas: “Met een interieurpaneel demp je geluid in ruimtes, en in plaats van de wol weg te werken als goedkoop vulmateriaal, wil ik het laten zien met alle natuurlijke variaties erin. Zo creëer je een waardevol product uit een grondstof die weinig kost.” Hij verwacht niet meteen commercieel succes, “maar voor dit soort projecten kun je vaak subsidie krijgen. Stel dat je als ontwerper samen met enkele ondernemers besluit alleen nog materialen binnen een straal van 200 kilometer om je heen te gebruiken. Je zult verbaasd zijn over wat er kan. Ik werk bijvoorbeeld veel met hennep, misschien wordt dat wel in Bennebroek of Vogelenzang geteeld? Kleine ondernemers kunnen sneller handelen dan een reus als Ikea. Zoek samenwerking met creatievelingen en vergeet de negatieve duurzaamheidsgedachte; circulair design kun je op je hele bedrijfsvoering toepassen. Door mee te liften op het groeiende bewustzijn, doe je niet alleen goed, maar kun je er ook een eerlijke boterham aan verdienen.” Hoe zit het met de rol van consumenten? We moeten fors minderen om de aarde leefbaar te houden op een acceptabel welvaartsniveau, stelt Henri. “Eén op de vijf wereldburgers kan leven zoals de gemiddelde westerling. De andere vier hebben bijna niks. Als zij ook willen wat wij al hebben, gaat het fout. En die éne op de vijf veroorzaakt al een enorme klimaatverandering, dus we moeten vooral naar onszelf kijken...” Ben je niet bang dat zo’n somber beeld ontmoedigt? Henri: “Nou, het maakt wel moedeloos dat we voortdurend opgedrongen krijgen

winter | voorjaar 2019

‘De politiek roept: het mag de burger niets kosten...’ dat we nieuwe spullen moeten kopen. In de kledingindustrie bijvoorbeeld gaan tientallen miljarden om en veel van die kleren worden geverfd met de meest giftige stoffen. Als je dat écht beseft, wil je ze toch niet meer?” Daarom moeten productieprocessen transparanter zijn, vindt Bas. Hij neemt zijn dochtertje weleens mee naar een fabriek of kledingatelier: “Zodat ze ziet hoe dingen worden gemaakt. De gemiddelde consument heeft die mogelijkheid niet, dus kun je hem niet kwalijk nemen dat hij weinig weet. Een aanbeveling voor ondernemers is dan ook: laat op een overtuigende, niet belerende manier zien hoe je producten tot stand komen.” Volgens Henri zijn we er dan nog niet. “Veel ondernemers die hun nek uitsteken op het gebied van duurzaamheid gaan helaas ten onder. Kijk naar de verpakkingsloze winkels. Dat komt doordat consumenten ze niet steunen; zij willen vooral dat iets goedkoop is. Kledingketens brengen elke maand een nieuwe collectie uit. Maar als je elke zes maanden iets nieuws koopt van betere kwaliteit, geef je per saldo hetzelfde uit, terwijl je het 68

winter | voorjaar 2019

milieu minder belast. De omloopsnelheid van consumptie moet omlaag.” Hoe worden we minder afhankelijk van de stroom wegwerpproducten uit Azië? Met alleen consumenten overtuigen ben je er niet. Je moet bedrijven vinden om duurzame spullen te maken. Bas doet onderzoek naar digitale machines en technologieën om producten on demand en op maat te maken in de textielsector. “Dat wordt nooit een alternatief voor de bakken t-shirts van een paar euro. Maar je moet ergens beginnen. Grote sportkledingmerken brengen duurzame sneakers uit; mensen willen daar kennelijk voor betalen. Ik geloof in kleine stapjes. Je kunt bashen tegen multinationals, maar daar heb je als eenling geen macht over.” Dat is precies het punt, vindt Pieter. Een groeiende groep mensen ziet het probleem, “maar onze bijdrage is miniem. Waarom zouden we ons in Nederland inspannen voor een probleem dat grotendeels elders in de wereld wordt veroorzaakt? Waarom zou je je huis verduurzamen als de grote industrieën niks doen? Daar moet een antwoord op komen. Anders houden we elkaar eindeloos in een wurggreep.” Nederland oogst wereldwijd roem op het gebied van innovatief design. Waarom zetten wie die kwaliteit niet in? Dat gebeurt al, volgens Bas. “Je kunt niet meer afstuderen aan een academie als je ontwerpen niet sustainable zijn.” Hetzelfde geldt voor de TU, vult Henri aan, nieuwe gebouwen moeten energieneutraal zijn. Dat lukt allemaal niet van vandaag op

morgen. Bas: “Voordat grote industrieën veranderen, ben je jaren verder. Veel ondernemingen moeten hun aandeelhouders tevreden houden en die kijken in de regel niet met een groene blik.” Dat CO2 en vervuiling onbelast zijn, vindt hij volkomen scheef: “Als je over de hele wereld die kosten wél meerekent, krijg je een nieuw prijsevenwicht waarin duurzame producten veel voordeliger worden. Want die hoef je dan niet uit China te halen.” Bij verduurzamen denken veel mensen aan afzien. Kan het ook leuk zijn? “Als het om geld gaat waarschijnlijk niet,” zegt Henri: “Verduurzamen kost gewoon geld. Als we proberen dat te vermijden, moet je je afvragen wie of wat dan wél de rekening betaalt. De politiek roept: het mag de burger niets kosten, met als gevolg dat verduurzaming te langzaam gaat. Die impasse moeten we doorbreken. Dat kan met veel leuke dingen, en soms met pijnlijke keuzes.” Bas is positief over het Nederlandse MKB. “Veel bedrijven die ik zie in de maakindustrie realiseren zich dat ze op prijs niet kunnen concurreren met lagelonenlanden. Zij zoeken naar innovatie om het hogere segment van de markt te bedienen met producten die langer meegaan. Zoals het bedrijf Ahrend, dat kantoormeubelen cradle to cradle probeert te produceren. Het bedrijf daagt ontwerpers uit om met gerecyclde materialen iets heel gaafs te maken.” Pieter liet zijn huis isoleren met gerecycled krantenpapier. Het energieneutraal maken van de bollenschuur vond hij wel degelijk leuk: “We hebben een gebouw gered van de sloop en we wonen heel

tafelpraat

comfortabel. Hoezo gaat verduurzamen alleen over afzien?” “Natuurlijk inspireert dat,” beaamt Henri. “Als we alle huizen in Nederland ombouwen tot nul-op-de-meter is dat geweldig, maar dat moeten we óók doen in de maakindustrie. De bouwsector alleen al veroorzaakt zo’n energievraag aan materialen en afval – gigantisch.” Geld verdienen kan volgens Bas een motivator zijn om te verduurzamen. Zien jullie er nog meer? Henri denkt aan energie besparen. Hij kijkt samen met studenten hoe gebouwen zodanig te ontwerpen zijn dat ze uiteindelijk zelfs energie gaan opleveren, en op die manier de CO2-emissie waarmee ze gemaakt zijn, vereffenen. Zodat je nog hooguit één zonnepaneeltje nodig hebt, om je mobiel op te laden. “In feite functioneert je huis dan zoals vóór de industriële revolutie. Veel duurzamer dan zonnepanelen, want het maken van die dingen kost veel materiaal en energie. Dat is niet voor de hele wereld weggelegd en dus geen globale oplossing. Je moet vooral voorkómen dat je energie verbruikt.” Pieter gaf onlangs een lezing in Vogelenzang over zijn bollenschuur-project. Na afloop kwamen diverse toehoorders naar hem toe. Zij wilden verder praten over een burgerinitiatief om in de regio huizen te verduurzamen. “Een beetje als een Tupperwareparty,” zegt hij gekscherend: “Met de hele straat kijken hoe je kruipruimtes kunt isoleren. Een paar enthousiastelingen vertelden dat ze dat al doen, en hoe gezellig dat is. Het draagt dus bij aan sociale samenhang in een buurt.” Gezondheid is ook een argument, vindt Bas: “Toen mijn vriendin zwanger was, las ik alle etiketten in de winkel om te kijken wat er in de spullen zat die we in en op ons lijf gebruiken. Bewuster zijn van wat je koopt is voor mij positief, omdat je daarmee gezonder en aangenamer kan leven.” Moeten burgers zich meer bemoeien met wat de overheid doet? Pieter vindt van wel. Daarom is hij bezig een groep mensen bij elkaar te krijgen in Bloemendaal. “Het Rijk heeft veel klimaatbeleid gedelegeerd naar lagere overheden en vraagt of zij de burger ‘even’ willen meenemen. Ondoenlijk. Dan bedenkt een adviesbureau een plan, en – cynisch gezegd – verandert er niks. Volgens mij zet het meer zoden aan de dijk als burgers zelf nadenken over wat ze belangrijk vinden op het gebied van duurzaamheid en samen aan de slag gaan. Zo ontstaat een groep mondige energieconsumenten die een inhoudelijk antwoord heeft op plannen van de gemeente. Nog beter is het als die groepen zich verenigen, want dan groeit hun invloed. Het zou goed zijn

‘De uitdaging ligt in de juiste mensen bij elkaar brengen zodat het niet bij praten blijft’ als de gemeente dat soort trajecten faciliteert, bijvoorbeeld door per wijk een energiecoach aan te stellen.” Bas ontmoet in de buurt mensen die invloed hebben in het bedrijfsleven of bij de overheid: “Juist hier kan het goed werken om burgers te verenigen en samen te kijken naar: welke keuzes maken we op het gebied van energie, welke grondstoffenstromen zijn er, wat doen sportclubs wanneer ze een kunstgrasveld vervangen? Voor veel vragen is maatwerk nodig per dorpskern. De uitdaging ligt in de juiste mensen bij elkaar brengen zodat het niet bij praten blijft.” Met al dit soort acties creëer je saamhorigheid, verwacht Henri: “En dan kan verduurzamen waardevolle contacten opleveren, mooiere leefruimtes, meer gezondheid en hopelijk ook een eerlijkere verdeling van de welvaart. De lokale groene economie, dat lijkt me wel wat. Omdat dat prettiger leeft en omdat we onderhand wel snappen dat we zo niet kunnen doorgaan.” “We moeten het eerlijke verhaal blijven vertellen,” besluit Pieter. “Ik zou graag zien dat er in Bloemendaal columns of anekdotes komen over verduurzamen, dit artikel kan de aftrap zijn om de motor aan de gang te houden.”

HOE PERSOONLIJK IS JE LAATSTE VAARWEL? Zo persoonlijk als jij en je dierbaren willen, natuurlijk. Want afscheid nemen voor altijd doe je maar één keer. Wanneer alles tot in de details klopt, is er volop ruimte voor emoties.

DOE MEE

B.Magazine wil bijdragen aan duurzaamheid in de gemeente door over het onderwerp te blijven publiceren. Heb je ideeën of inspirerende verhalen? Laat het ons weten via info@bee-media.

Bloemendaalsestraatweg 49 2082 GB Santpoort-Zuid +31 6 5202 1776 info@yvonnereichrath.nl www.yvonnereichrath.nl yvonnereichrath.nl Yvonne Reichrath

tekst: Maaike Brouwer

BUURTCOÖPERATIE

Duurzame initiatieven

WAT DOEN DE BUREN?

In het Haarlemse Garenkokerskwartier hebben buurtbewoners een coöperatie opgericht om de sociale samenhang in hun wijk te versterken en hun woningen te verduurzamen. De buurtcoöperatie telt ruim driehonderd leden. Zij organiseren geregeld activiteiten, zoals burendagen en ‘troeptrimmen’ (samen zwerfvuil opruimen) die buurtgenoten met elkaar in contact brengen. Het eerste initiatief van de buurtcoöperatie was het aanleggen van zonnestroom. De buurt nam in 2015 het eerste collectieve zonnestroomdak in Noord-Holland in gebruik, op het dak van het Seinwezen. In 2017 zette de buurtcoöperatie, samen met de Haarlemse Huizenaanpak, een buurtonderhoudsplan op voor het op duurzame wijze verbeteren van de woningen. Het gezamenlijk laten uitvoeren van werkzaamheden als (vloer) isolatie en schilderen bespaart kosten. Voor de aanschaf van zonnepanelen en warmtepompen delen ze informatie en kunnen ze weloverwogen keuzes maken. garenkokerskwartier.nl

DE REDACTIE VAN B-MAGAZINE WERD NIEUWSGIERIG NAAR WAT ONZE BUREN ZOAL DOEN OP HET GEBIED VAN DUURZAAMHEID. EEN KORTE ONLINE ZOEKTOCHT LEVERDE INSPIRERENDE EN VERRASSENDE RESULTATEN OP.

winter | voorjaar 2019

LOKAAL LEKKERS

Van Streek is een initiatief in Heemstede voor het aanbieden en verkopen van lokaal geteelde, biologische of duurzame producten. Het aanbod is heel divers en varieert van onbespoten groente en fruit, melk en (geiten)kaas, appelsap en hangop tot suikervrije biologische chocopasta, lokaal gebrouwen bier, biologische olijfolie en ketjap zonder conserveringsmiddelen. Hoe het werkt? Je maakt een account aan en vult daarna je digitale winkelwagen met verse heerlijkheden en rekent af. Vervolgens haal je de bestelling op bij een afhaalpunt in Heemstede of je laat hem thuisbezorgen. Een groot aantal lokale producenten heeft zich al als leverancier aangesloten bij Van Streek. vanstreek.nl

inspiratie

ZONNEDAKEN

In Haarlem en omstreken helpt Kennemer Energie bij het realiseren van grote, gezamenlijke zonnedaken bij bedrijven en instellingen. Burgers en bedrijven kunnen zo collectief lokale duurzame energie opwekken en afnemen. De organisatie biedt een professionele en betrouwbare omgeving voor partijen die gezamenlijk duurzame energie willen opwekken. Zij hoeven dan niet zelf een energiecoöperatie op te richten. Coöperatie Kennemer Energie wordt juridisch eigenaar en neemt alle administratieve en bestuurlijke verplichtingen op zich. Zij zorgt ook voor het aanvragen van de beschikbare subsidies. kennemerenergie.nl

LOKAAL ENERGIE OPWEKKEN

In het Ramplaankwartier zijn bewoners al jaren actief met het verduurzamen van hun wijk. Zij waren de eersten die een coöperatie oprichtten om gezamenlijk energie op te wekken, met zonnepanelen op de Fablo (tennis) hal. De volgende stap is om de wijk van het aardgas af te krijgen. SpaarGas is een meerjarenproject waarin de coöperatie DE Ramplaan samenwerkt met de Technische Universiteit Delft en de gemeente Haarlem. Samen kijken ze naar de besparingsmogelijkheden van woningen in de wijk en hoe ze deze comfortabeler en gezonder kunnen maken. Bewoners kunnen zich hiervoor opgeven en een SpaarGas huisdossier aanleggen. Ook kunnen zij actief meedoen in de zoektocht naar de mogelijkheden om lokaal energie op te wekken. deramplaan.nl/spaargas/

E-AUTO DELEN

In mei 2018 is in Haarlem gestart met een proef elektrisch autodelen, als eerste in de Planetenwijk (Haarlem-Noord) en het Ramplaankwartier. Het is de bedoeling het project uit te breiden naar andere wijken en kantoorlocaties in Haarlem. Onder de naam iZoof Car Sharing kun je in Haarlem groen, voordelig en sociaal rijden. Het project is een burgerinitiatief in samenwerking met Spaarnelanden. Het gezamenlijke doel is het aantal auto’s in de stad te verminderen. izoof.com/carsharing/

ECOPARK

De Haarlemmer Kweektuin is een ecologisch stadspark voor duurzaam denken en doen. NME Haarlem (Natuur en Milieu Educatie) organiseert er workshops en lessen voor (basis)scholen. In de KweektuinKas verbouwen vrijwilligers onder leiding van professionele tuinders biologische (vergeten) groenten, kruiden en bloemen. Voor een vast bedrag per jaar koop je een oogstaandeel en mag je tijdens het seizoen je eigen groente oogsten. Handig als je geen ruimte of tijd hebt voor je eigen moestuin. Elke eerste zaterdag van de maand organiseert Wij Telen Groente een biologische markt. Ook de circulaire onderneming Nederlands Hout is gevestigd in de Haarlemmer Kweektuin. Je kunt eettafels, banken, wandplanken en meer bestellen, gemaakt van bomen die in Haarlem zijn gekapt of omgewaaid. Daarmee willen de initiatiefnemers voorkomen dat het hout in de open haard verdwijnt of wordt versnipperd. Zij maken van ‘afval’ nieuwe producten. haarlemmerkweektuin.nl

winter | voorjaar 2019

advertorial

Full Body Contact Gardening Wat dat is? Olaf van der Donk legt het haarﬁjn uit. In ‘full body contact’ met je tuin? “Ha, ja nou de naam staat voor dat ik zelf graag met mijn handen in de aarde werk, maar ook voor een sterke zintuiglijke ervaring in de tuin; er moet veel te zien, te ruiken, te voelen en te horen zijn – altijd meer planten dan dood materiaal.” Sinds wanneer doe je dit? “Sinds een jaar of zes ben ik tuincoach. Daarvoor was ik advocaat, maar dat kon me slechts matig bekoren. Dus hup, pak uit en de aarde in.” Een tuincoach? “Ik probeer het altijd zo uit te leggen: als je een huis wilt bouwen, ga je niet zomaar naar een bouwonderneming met de vraag of ze een huis voor je willen bouwen. Dat doen ze graag en dat kunnen ze ook. Maar dan krijg je niet het huis van je dromen. Met de tuin werkt het net zo. Voordat je een hovenier inschakelt, wil je eerst weten wat je wilt en wat je wilt uitgeven. Daar ligt mijn rol.” Dus je ontwerpt tuinen. “Ook, maar pas nadat ik met klanten een tour heb gemaakt langs een paar van de veertig tuinen die ik inmiddels in Bloemendaal heb gerealiseerd. Dat praat makkelijker en is een uitstekende manier om vast te stellen welke stijl tuin iemand wenst. Veel klanten willen ‘iets’, maar weten niet wat. Zo help ik ze op weg.” “Maar let op, op tuingebied kan ik op allerlei manieren helpen en ik reken simpelweg een uurtarief. Dus je kunt mij ook inhuren voor advies over een hovenier selecteren, prijsafspraken maken, beplanting, bestrating, zwembaden, voortuintjes, et cetera. Eigenlijk voor alles wat met groen en tuin te maken heeft. En ik ben onafhankelijk.” Hoezo onafhankelijk? “Ik vraag uitsluitend een uurvergoeding van de klant, van leveranciers krijg ik niets. Mijn enige belang is het belang van de klant.”

FULL BODY CONTACT GARDENING Olaf van der Donk Krullenlaan 18 2061HV, Bloemendaal 06 1092 5306 olafvanderdonk@gmail.com 72

winter | voorjaar 2019

En na het ontwerp ben je klaar? “Integendeel. Ik kan de begeleiding van de aanleg op me nemen en vaak doe ik ook de beplanting. Bij sommige opdrachten voer ik zelf al het werk in de tuin uit en dan helpen klanten meestal ook mee. Dat is eigenlijk het leukst; dan wordt het echt je eigen tuin.” Waar woon je zelf ? “In Bloemendaal, al twintig jaar, met veel plezier. Wat een prachtige omgeving.”

binnenkijken

tekst: Eva Lunshof | fotografie: Mick de Jong

GEMBERTHEE BIJ EEN HALFJE BRUIN

Het team van de Ont-moeting, met helemaal links Ellen Kruip en 3e van rechts (zittend) Annegien Kimman.

OM DE HOEK EEN UURTJE BIJPRATEN MET EEN VRIENDIN. OF EVEN DE KOPPEN BIJ ELKAAR VOOR ZAKELIJK OVERLEG. DAARVOOR HEEFT BENNEBROEK ER SINDS KORT EEN GEZELLIGE PLEK BIJ, MET DE TOEPASSELIJKE NAAM ONT-MOETING. ZE DOEN ER AAN ‘MIX AND MATCH’, WANT BEHALVE KOFFIE MET TAART, ONTBIJT EN LUNCH IS ER VERS BROOD VAN DE BAKKER TE KOOP. EN DAT RUIKT MMMM…. winter | voorjaar 2019

Voor een langere fietstocht door de omgeving is het misschien nog wat fris, maar mocht je binnenkort je elektrische ros pakken, dan kun je zittend op een buitenbankje aan de Zwarteweg in Bennebroek de accu opladen. Van die kleine extra’s maken de Ont-moeting bijzonder. Aan de wieg van de nieuwe ontbijt-, koffie- en lunchlocatie staan Annegien Kimman (55) en Ellen Kruip (53). Beide vrouwen wonen in Bennebroek en werken in de luchtvaartbranche, Annegien als piloot bij Transavia, Ellen als stewardess bij KLM. Annegien dacht er al langer over om iets bij het vliegen te doen: “Ik had naast mijn werk als piloot best wat tijd over.” Ook Ellen wilde ondernemen combineren met haar stewardessenbestaan: “Vliegen is fijn, maar we zochten allebei een extra uitdaging, om écht met een team iets op te bouwen.” Koﬃe en brood Op de zondagen langs het hockeyveld begon het plannen smeden. Hoe leuk zou het zijn om samen iets te beginnen? Een koffieplek middenin het dorp? Annegiens zoon zat al te glunderen bij het woord ‘koffieshop’: “Haha, ik heb hem direct uit de droom geholpen.” Het toeval wilde dat de eigenares van de dierenzaak en de gordijnenzaak, nét had besloten te stoppen toen Annegien haar vertelde over de plannen: “Zij huurde van mevrouw Trossèl, een 95-jarige dame uit het dorp. De familie Trossèl wilde wel verkopen, maar uiteindelijk vonden we de investering te spannend.” Ze besloten er een berichtje aan te wagen naar Jos Huijbregts, eigenaar van Bakkerij Van Vessem. Zijn naam was al een paar keer gevallen in het dorp, in verband met zijn plannen om zich in Bennebroek te vestigen. Jos reageerde direct. Een bakker en koffie gaan prima samen, vond hij, en hij had al veel klanten in Bennebroek. Bovendien sprak het concept van ‘elkaar ontmoeten in de wijk’ hem aan. Zo geschiedde. Jos investeerde in de panden en besliste over het interieur, Annegien en Ellen werden huurders. Een aantal maanden is er flink verbouwd. Plafonds werden verhoogd, wandjes gingen eruit en de twee panden zijn samengetrokken. Lokaal inkopen Dat het resultaat van de verbouwing duurzaam zou zijn stond voor Jos vast. Annegien: “Niet voor niets werd Van Vessem in 2018 uitgeroepen tot het

winter | voorjaar 2019

binnenkijken

MEER WAARDE

Duurzaamheid wordt vaak uitgelegd als duur, merkt Jos Huijbregts. Jammer, vindt de eigenaar van Bakkerij Van Vessem, “want op lange termijn is duurzaam goedkoper. ‘Goedkoopzaamheid’ zou een beter woord zijn, alleen dat klinkt niet. Daarom vind ik meer(w)aarde beter; beter voor jou en voor onze aarde. Wij dragen ons steentje bij doordat al onze winkels zijn voorzien van energiezuinige toepassingen. Zo is het in negen jaar tijd gelukt om voor 85 procent CO2-neutraal te werken. De komende twee jaar gaan we voor 100 procent.” De Ont-moeting in Bennebroek is de meest duurzame winkel van het bedrijf, dankzij energiezuinige aanpassingen, waaronder zonnepanelen, een warmtepomp, groene elektriciteit, de bakkersoven als verwarming en het gebruik van regenwater voor de toiletten. Alle elementen in het interieur passen bij de producten van de bakkerij: ze zijn ambachtelijk gemaakt en waar mogelijk van natuurlijke, recyclede materialen. Een meerwaarde voor Jos is ook dat de Ont-moeting mensen gelegenheid biedt voor contact: “Eenzaamheid is een actueel probleem. Bij de bakker iemand uit de buurt tegenkomen met wie je spontaan een kop koffie gaat drinken, is dan misschien net wat je die dag nodig had. Annegien en Ellen vormen samen met ‘onze’ Marylou en de overige dames een wereldteam. Ik ben er trots op dat het pand van mevrouw Trossèl weer de allure heeft van weleer.” winter | voorjaar 2019

advertorial

DMC De Makelaars Combinatie

VERBINDING ALS FUNDAMENT VAN DUURZAME RELATIES Voor DMC Makelaars is 2018 succesvol verlopen. Christine Boreel-van der Wal: ‘Het was een topjaar, met veel tevreden klanten en de feestelijke opening van ons nieuwe kantoor in Overveen. We zijn het nieuwe jaar gestart met een geweldig team, waarmee we enthousiast aan de slag zijn gegaan.’ Ook in 2019 blijft de vraag naar huizen in deze regio groeien, wat zorgt voor een levendige markt. Christine en haar partners, Dike Jager RMT en Roger van der Wal RMT (DMC Makelaars Haarlem), zien hier volop kansen. “Als ervaren makelaars kunnen wij het verschil maken,” vindt Christine. “Natuurlijk informeren en begeleiden we onze klanten op professionele wijze en letten we voortdurend op de mogelijkheden die zich voordoen. Wij onderscheiden ons door een persoonlijke manier van samenwerken met onze klanten. In goed onderling overleg heb je dan vaak aan een half woord genoeg.” Persoonlijke klik Vanzelfsprekend vinden klanten de beste aan- of verkoopprijs belangrijk. DMC Makelaars belooft bij verkoop een maximaal rendement te realiseren

winter | voorjaar 2019

en bij aankoop een advies voor een weloverwogen investering voor een scherpe prijs. De ervaring leert dat klanten ook grote waarde hechten aan een persoonlijke klik met hun makelaar. De makelaars van DMC Makelaars vinden relaties bouwen en het leggen van verbindingen met mensen belangrijker dan snel ‘scoren’. “We verdiepen ons in de woonbehoefte van onze klanten door goed en met oprechte aandacht te luisteren.” Duurzame relaties “Wanneer je elkaars taal spreekt, ontstaat wederzijds vertrouwen. Ik ben er oprecht van overtuigd dat je alleen dan duurzame relaties zult opbouwen,” zegt Christine. “Daar gedij ik persoonlijk goed bij. Het stelt ons als makelaar in staat slagvaardiger en daadkrachtiger te handelen voor onze klanten.” Het is veelzeggend dat Christine geregeld wordt ingeschakeld door verschillende generaties van dezelfde familie. “Zo trek ik soms jaren met een familie op en dat ervaar ik steeds weer als een groot compliment.” Versterking DMC Makelaars is dit jaar goed begonnen. Het team is blij met de komst van Yasmin Meijer A-RMT

als nieuwe collega. Yasmin heeft gedegen (inter)nationale ervaring als expatmakelaar. Zij werkte tien jaar als makelaar in Washington DC en ook in Kennemerland. Yasmin is daarmee een waardevolle aanwinst voor het team. Haar motto – We treat you like family, maybe even better – sluit naadloos aan bij de taal van DMC Makelaars. Lokaal en internationaal DMC Makelaars beschikt in Bloemendaal en omgeving over een uitgebreid netwerk. “Daarnaast richten we ons venster nadrukkelijk ook op de Amsterdamse markt,” aldus Christine. “Daarom zijn we lid van Makelaarsvereniging Amsterdam (MVA Housing Partner Amsterdam & Certified Expat Broker). Dat is een strategische keuze, gericht op het verder uitbouwen van ons Amsterdamse en internationale netwerk. Naast het uitbouwen van ons uitgebreide netwerk in het Kennermerland.” U bent van harte welkom! DMC Overveen 023 - 541 0041 DMC Haarlem 023 - 551 7007 dmcmakelaars.nl

lezersaanbieding

B.MAGAZINE MAG OVERHEERLIJKE ONTMOETINGEN BIJ DE ONT-MOETING IN BENNEBROEK WEGGEVEN...

duurzaamste bedrijf van Nederland. De keuze van Jos voor Piet Hein Eek, een duurzame interieurontwerper pur sang, was ook logisch.” De begane grond is open en licht gehouden, met ronde tafeltjes en stoelen van sloophout, een leestafel met een ruim kranten- en tijdschriftenassortiment, banken vol comfortabele kussens, een toonbank voor de bakkerij en een counter voor de bereiding van het horeca-aanbod. Beneden is een afsluitbare ruimte voor vergaderingen. Het interieur draagt de herkenbare signatuur van Piet Hein Eek. Ellen: “Wij staan volledig achter de duurzaamheidsgedachte van Jos. Daarom kopen we, naast het brood van de bakkerij, onze producten zo veel mogelijk lokaal in. Bovendien gooien we zo min mogelijk eten weg en scheiden we het afval.” Inmiddels bestaat het team uit elf vrouwen die goed op elkaar zijn ingespeeld. Evengoed is het hard werken, verzekert Ellen: “Helemaal als het gaat om de balans tussen vliegen, deze zaak en thuis. Maar het is fijn om te weten dat, wanneer Annegien en ik aan het vliegen zijn, we blind kunnen vertrouwen op ons team.” Voor een praatje Voor sommige klanten is het concept horeca annex bakker in het begin verwarrend. Annegien: “Iemand vraagt weleens bij ons om een halfje Monniken-pompoen als het druk is in de bakkerij. En op maandagen, als de Ont-moeting gesloten is, bestellen klanten weleens koffie bij de dames van de bakkerij. Maar dat went en we werken fijn samen.” Intussen zijn er alweer volgende plannen in de maak. De ondernemers overwegen op maandagen open te gaan. Verder denken ze aan meer ‘to go’-producten, cateringactiviteiten en bijvoorbeeld de mogelijkheid om boekenclubs, lezingen of andere activiteiten te organiseren. Wat henzelf het meest aanspreekt aan de Ont-moeting? Annegien: “Dat iedereen hier kan binnenwandelen. Het laagdrempelige is fijn voor mensen die behoefte hebben aan een praatje. En als ik op zondagochtend een jong gezin in het zonnetje zie smullen van een ontbijt… dan word ik daar blij van.”

DOE MEE EN WIN! 3x Koffie/thee met koek of gebak van de bakker, voor 2 personen t.w.v. € 10

1x Ont-moetingsontbijt

voor 2 personen t.w.v. € 20 (koffie/thee, verse jus d’orange, croissant met boter & jam, brood met boerenkaas of beenham en een gekookt eitje)

1x Lunchplankje

voor 2 personen t.w.v. € 25 (koffie, thee of sap, een amuse soepje, plankje met diverse belegde sandwiches)

WIL JE KANS MAKEN? Stuur vóór 31 maart 2019 een mail naar info@bee-media.nl of een privébericht via b.bloemendaal. Vermeld daarin je naam, woonplaats en telefoonnummer en je keuze voor koffie/taart, ontbijt of lunch. Begin april ontvangen de winnaars bericht. winter | voorjaar 2019

Wij vieren feest! Ons kantoor bestaat dit jaar 50 jaar en daar zijn we ontzettend trots op! Feliciteer ons en kom in aanmerking voor een mooie traktatie. Wat u daarvoor moet doen? Bezorg ons een succesvolle aan- of verkoopopdracht dan zorgen wij voor een cultureel avondje uit voor 4 personen.

Strumphler Makelaars bestaat 50 jaar en trakteert! Feliciteer ons en ontvang een traktatie!

Bel 023â&#x20AC;&#x201C;524 34 24 of mail naar info@strumphlermakelaars.nl. We komen graag bij u langs. U bent op ons kantoor uiteraard ook van harte welkom.

MAKELAARS

AFSCHEID NEMEN IN HUISELIJKE SFEER. Het afscheidshuis aan de Bergweg 60 in Bloemendaal heeft een sfeervolle en huiselijke uitstraling die nabestaanden in een moeilijke tijd toch een gevoel van warmte zal geven. Niet iedereen vindt het prettig om de overledene thuis op te baren, of heeft daar ruimte voor. Het AfscheidshuisÂ biedt hierin een oplossing. De familie kan eigen spulletjes neerzetten en krijgt ook de sleutel van het huis. Zo kunnen de nabestaanden bij hun dierbare zijn wanneer ze dat willen. Het Afscheidshuis stelt nabestaanden in de gelegenheid op intieme, respectvolle en persoonlijke wijze afscheid te nemen van een overleden dierbare. U kunt vrijblijvend het afscheidshuis aan Bergweg 60 te Bloemendaal komen bekijken. Om er zeker van te zijn dat er voldoende tijd voor u is, willen we u vragen om hiervoor een afspraak te maken.

Bergweg 60 Bloemendaal 06.46223155 info@afscheidshuisbloemendaal.nl www. afscheidshuisbloemendaal.nl

column

fotografie: Hilde de Wolf

Zachte krachten Ineens wapperden aan het begin van het jaar door heel ons land regenboogvlaggen. Hoewel de aanleiding natuurlijk wel wat treurig was, vond ik dit een hoopvol begin van het jaar. Wat gebeurde er? Uit een heel bepaalde hoek van de kerk, waar je normaal bijna nooit iets van hoort, was er ineens een geschrift naar buiten gekomen vol stellingen die het zogenaamd ware geloof weer even in beton moesten gieten. Het was uit Amerika overgewaaid en werd gebruikt om elk gesprek over een Ad van Nieuwpoort is de predikant van Bloemendaal en Overveen. Hij is auteur van diverse boeken en vaste commentator bij het Radio-1-programma Nieuws & Co. Ad woont met zijn grote liefde Mirjam en zijn dochter Trui in Overveen.

andere manier van leven in de kiem te smoren. Typisch zoâ&#x20AC;&#x2122;n geschrift dat uit angst is geboren. We maken deze dagen veelvuldig mee hoe in het maatschappelijk debat angst de drijfveer is van meningen en stellingen. Maar als angst de drijfveer wordt van onze politieke of godsdienstige overtuigingen, dan gaat het mis. Dan verworden die overtuigingen tot loopgraven waar vanuit andere meningen worden gezien als bedreigend en die dus vooral moeten worden bestreden. We zien dat in het debat over migratie, klimaatmaatregelen en Zwarte Piet voortdurend gebeuren. Als onze meningen voortkomen uit angst, dan is elk gesprek per definitie uitgesloten. Want voor een ontmoeting en een echt gesprek met iemand die een totaal andere mening is toegedaan, heb je vertrouwen en ontvankelijkheid nodig. En ook de bereidheid om wellicht je eigen mening te herzien. Zonder dat werkt het niet. Zonder dat werken ook onze samenleving en democratie niet. Daarom werd ik even zo vrolijk van al die regenboogvlaggen. Ze lieten zien hoeveel veerkracht ons land heeft. Dat we ons niet zomaar al die verworvenheden van de afgelopen jaren laten afpakken. Het geeft me hoop dat we ook in de nabije toekomst erop kunnen rekenen dat uiteindelijk zachte krachten zullen winnen, zoals Henriette Roland Holst ooit zo treffend dichtte.

winter | voorjaar 2019

tekst: Martine Goosens | fotografie: Hilde de Wolf

Tijdelijk thuis voor statushouders...

…krijgt een nieuwe bestemming als woon-, leef- en werkplek

winter | voorjaar 2019

Komende maand verlaten de laatste statushouders landgoed Dennenheuvel. De afgelopen drie jaar vonden meer dan honderd mensen tijdelijk onderdak in het voormalig klooster en verzorgingshuis. Hoe kijken zij en andere betrokkenen op die tijd terug? In 1923 verkocht de welgestelde Bloemendaalse familie Teding van Berkhout landgoed Dennenheuvel. Op het terrein van veertien hectare lieten de nieuwe eigenaren het Sint Josephgesticht bouwen, een internaat annex klooster, en de Sint Theresia-basisschool. Later volgden een observatiehuis (tegenwoordig het Leonard Springerhof) en Huize Pelletier. In 1972 en 1982 gingen de oude gebouwen tegen de vlakte en werden klooster Euphrasia en verzorgingshuis Dennenheuvel gebouwd. Tot juli 2014 bewoonden de Zusters van de Goede Herder het klooster. Toen het verzorgingshuis zijn deuren sloot, waren er nog vijftien van hen. Zij verhuisden gezamenlijk naar een verzorgingshuis in Heemstede. Na hun vertrek bleven de zusters actief betrokken bij de bestemming van het landgoed. Zo besloten ze het terrein voor een periode van drie jaar om niet ter beschikking te stellen aan de gemeente, specifiek voor de opvang van statushouders. Die periode loopt in april van dit jaar af, maar is onlangs met enige tijd verlengd voor de opvang van mensen die acuut tijdelijk onderdak nodig hebben, bijvoorbeeld vanwege echtscheiding. Ondertussen wordt hard gewerkt aan de herontwikkeling van het gebied, dat prachtig

gelegen is aan de Dennenweg, op de grens van Bloemendaal en Santpoort-Zuid. In gesprek blijven De uit Amsterdam afkomstige Franka Insinger en Mark Doorn gingen kort nadat de eerste statushouder in Dennenheuvel neerstreek, als huismeesters op het landgoed wonen. Zij raakten nauw verweven met het leven van de statushouders. Dat zorgde volgens Franka voor veel speciale momenten: “Feestjes, verjaardagen, afscheid, ziekte, geboorten van baby’s. We houden aan dit avontuur bijzondere herinneringen over. Een gezinshereniging blijft iedere keer weer aangrijpend. De emoties die loskomen als partners en kinderen elkaar na jaren van onzekerheid weer in de armen sluiten. Als ik eraan terugdenk, krijg ik zo weer kippenvel.” Ook Mark vertelt honderduit over wat hij heeft beleefd. Al eerder was hij beheerder van vastgoed, maar de jaren op Dennenheuvel vond hij een hoogtepunt. Wat niet betekent dat het altijd even gemakkelijk was: “Bij de opvang van de veelal uit Syrië en Eritrea afkomstige mensen speelden verschillen in achtergrond een rol. Hun religieuze en culturele opvattingen kwamen niet altijd overeen. Dat leidde

solidair

Vivian en Nasser al Hannoun met hun twee kinderen.

soms tot aparte situaties. Een aantal bewoners wilde bijvoorbeeld vanwege hun islamitische geloofsovertuiging niet worden geconfronteerd met mensen die alcohol nuttigden en verlieten om die reden een bijeenkomst. Anderen voelden zich weinig verantwoordelijk voor gemeenschappelijke ruimtes, zoals de keukens, binnenplaats of de gangen. In de drukste periode zaten we hier met meer dan honderd mensen. Het was dus belangrijk om in gesprek te blijven. Franka heeft haar expertise als communicatiedeskundige ingezet door bewonersdialogen te leiden en trainingen in interculturele communicatie te geven. Daarbij werkten we intensief samen met hulpverleners, de gemeente en andere instanties. Dat heeft zeker geholpen.” Welkom gevoeld Eén van die hulpverleners is Henriëtte Maasen uit Bloemendaal. Zij was als maatschappelijk begeleidster op vrij-

willige basis betrokken bij de opvang van statushouders op Dennenheuvel. Henriëtte is bijzonder positief over het aantal buurtgenoten dat bereid bleek een steentje bij te dragen: “De dag waarop de eerste bewoners per trein arriveerden stonden tientallen mensen op het station om ze welkom te heten. Er werd meubilair gebracht, kleding, dekens, speelgoed voor de kinderen. Hartverwarmend om te zien. Uiteindelijk hadden we een team van circa 35 maatschappelijk begeleiders en tachtig taalcoaches. Het overgrote deel van de bewoners heeft inmiddels een vaste woonplek elders gevonden, maar veel vrijwilligers houden contact. Overigens was er, vooral in het begin, ook best veel weerstand. Sommige omwonenden waren bang voor hinder en overlast. Wat mij daarin trof was dat een aantal van de felste tegenstanders uiteindelijk taalcoach werden. Fantastisch als je dat kunt, die omschakeling. Daar heb ik veel respect voor.”

‘De verschillen in achtergrond speelden een rol’ MARK DOORN

winter | voorjaar 2019

adverteren | versterking

JOUW BEDRIJF IN B.MAGAZINE?

zesde jaar valt B.Magazine drie keer per jaar gratis op de mat bij alle 10.000 huishoudens in de vijf Bloemendaalse dorpen. Met een oplage van 15.000 en een bereik van circa 45.000 lezers is B.Magazine het perfecte medium om je product, Voor het

dienst of activiteit onder de aandacht te brengen van alle Bloemendalers. Neem contact met ons op, dan doen we je graag een aantrekkelijk voorstel. info@bee-media.nl

b. is de Bloemendaalse kruisbestuiver

jaargang 1 - nummer 2 - winter 2014 - €3,95

jaargang 1 - nummer 1 - zomer 2014 - €3,95

Teun de Nooijer & Wietske de Ruiter over toptalent

LeerTooske kennen Buitenplaats Plantage een culinaire oase

JETSKE MIJNSSEN ontroert met opera

RUUD NEDERVEEN over zijn rollen als burgemeester

Schipholweg 5 – 2034 LS Haarlem Tel: +31 (0) 23 533 9069 – www.kimman.nl

12.7 l/100km. CO2 uitstoot resp. 129-297 g/km. Vanafprijs XF 2.2D 120 kW voorwaarden www.jaguar.nl. Lease vanaf € 978 o.b.v. Full Operational al Services. Wijzigingen voorbehouden.

De zakenvrouwen van de Zwarteweg

Coen Kymmell: geluk onder de motorkap 68 pagina’s bloemendaalse inspiratie

84 pagina’s bloemendaalse inspiratie COVER A3 POSTER.indd 1

NIEUW LEVEN VOOR LEYDUIN

voor rs van inwone daal Bloemen

MAX FOUNDATION JUBILEERT: IN 10 JAAR 1 MILJOEN MENSEN GEHOLPEN LOKAAL LEESVOER VOOR WIE ALLES AL HEEFT ROELF KAMPINGA ZIET OVERAL KANSEN

84 pagina’s bloemendaalse inspiratie CREATIVITEIT, ONDERNEMERSCHAP, SPORTIVITEIT, ONTSPANNING EN ANDERE OPMERKELIJKE INITIATIEVEN

CREATIVITEIT, ONDERNEMERSCHAP, SPORTIVITEIT, ONTSPANNING EN ANDERE OPMERKELIJKE INITIATIEVEN

AERDENHOUT | BENNEBROEK | BLOEMENDAAL | OVERVEEN | VOGELENZANG 27-05-14 13:21

‘Overveen is best normaal’

zine b.Maga is een

autje cade alle

92 pagina’s bloemendaalse inspiratie

CREATIVITEIT, ONDERNEMERSCHAP, SPORTIVITEIT, ONTSPANNING EN ANDERE OPMERKELIJKE INITIATIEVEN

AERDENHOUT | BENNEBROEK | BLOEMENDAAL | OVERVEEN | VOGELENZANG

Brigitte Kaandorp:

Jim en Belinda wie kent ze niet? DE BENNEBROEKSE FEESTWEEK KOMT ER WEER AAN Personal coaches verklaren hun vak

voor alle rs van inwone daal Bloemen

HERMAN VAN BOLHUIS en BRUNO GIEBELS: ‘3D-printing verandert alles’

CREATIVITEIT, ONDERNEMERSCHAP, SPORTIVITEIT, ONTSPANNING EN ANDERE OPMERKELIJKE INITIATIEVEN

28-04-14 13:26

Dieuwertje Blok wars van keurig

zine b.Maga is een

W deau Utje NcaIE

AERDENHOUT | BENNEBROEK | BLOEMENDAAL | OVERVEEN | VOGELENZANG

AERDENHOUT | BENNEBROEK | BLOEMENDAAL | OVERVEEN | VOGELENZANG 11-11-14 08:42

B.MAGAZINE NR3-cover.indd 1

b. is de Bloemendaalse kruisbestuiver

jaargang 2 - nummer 4 - winter 2015/2016 - €3,95

Jaargang 2 - nummer 4 - winter 2015/2016 - €3,95

JAGUAR F-TYPE COUPÉ

KIMMAN HAARLEM B.V.

b. is de Bloemendaalse kruisbestuiver jaargang 2 - nummer 3 - zomer 2015 - €3,95

Jaargang 2 - nummer 3 - zomer 2015 - €3,95

Jaargang 1 - nummer 1 - zomer 2014 - €3,95

130 jaar Kimman

b. is de Bloemendaalse kruisbestuiver

F A CAR.

n tijdelijk telefoon/audio

B.MAGAZINE NR4-cover 1

herfst 2017 - €5,95 - jaargang 4 - nummer

lente 2018 - €5,95 - jaargang 5 - nummer

SPRINTJE TREKKEN MET DE ROLSTOEL

Zelfgemaakte feesttaart is de lekkerste

De kunst van het lijsten maken Verkiezingen: wat houdt burgers bezig?

Leren leiden EEN FILMCREW BIJ JE THUIS

ORa’s SPpa gin 24

Alles verkocht en op zeilreis 116 pagina’s bloemendaal

116 pagina’s bloemendaal

AERDENHOUT | BENNEBROEK | BLOEMENDAAL | OVERVEEN | VOGELENZANG

AERDENHOUT | BENNEBROEK | BLOEMENDAAL | OVERVEEN | VOGELENZANG B.MAGAZINE NR 10-cover.indd 116-118

A THEM T

PLUKKEN EN HARKEN IN DE MOESTUIN

Op de koffie bij de nieuwe burgemeester

B.MAGAZINE NR 9-cover.indd 116-1

B.Magazine - jaargang 5 - nummer 11 - zomer 2018 - € 5,95

Jaargang 4 - nummer 7 - voorjaar 2017 - €5,95

B.Magazine - jaargang 5 - nummer 10 - lente 2018 - €5,95

Sporthelden

...ÓF JE WOONT OP NUMMER 5

PROEF DE VERRUKKELIJKSTE SOEPEN uit Delicious

gina’s 30 pa

En dan ben je 5

Alles voor de sport(man)

zomer 2018 - € 5,95 - jaargang 5 - nummer

themaT FEES Jaargang 4 - nummer 7 - voorjaar 2017 - €5,95

28 pa

B.Magazine - Jaargang 4 - nummer 9 - herfst 2017 - €5,95

Jaargang 4 - nummer 7 - voorjaar 2017 - €5,95

themSa WIJ gina’s

22-10-15 17:07

05-05-15 17:11

10-10-17 11:36

B.MAGAZINE NR 11-cover.indd 116-118

AERDENHOUT | BENNEBROEK | BLOEMENDAAL | OVERVEEN | VOGELENZANG 08-02-18 22:10

08-06-18 13:13

STA JIJ STRAKS OOK IN B. NUMMER

14?

Bee-Media

SALESPOWER GEZOCHT! Heb je een commercieel hart en is sales echt jouw ‘ding’? Op de medewerkerspagina (pag. 104) zie je dat B. wordt gemaakt door enthousiaste professionals. Zij dragen op freelancebasis bij. Spreekt het je aan om met ons mee te werken? Woon en/of werk je in de gemeente Bloemendaal? Dan maken we graag kennis. Mail je cv naar info@bee-media.nl. We nemen dan contact met je op.

winter | voorjaar 2019

B.Magazine is een uitgave van Bee-Media. Je kunt Bee-Media inschakelen voor redactionele en commerciële producties, zoals jubileumuitgaven, themabladen of bedrijfsspecials.

solidair

‘Een gezinshereniging blijft iedere keer weer aangrijpend’ FRANKA INSINGER

Ook statushouders uiten zich vol lof over de wijze waarop ze in Bloemendaal zijn opgevangen. We spreken Trhas Yared uit Eritrea. Zij kwam twee jaar geleden op weg naar Nederland de (eveneens uit Eritrea afkomstige) man tegen met wie ze kortgeleden is getrouwd. Momenteel woont Trhas in Heemstede. Ze volgt een opleiding tot verzorgende en wil na haar studie in de ouderenzorg werken. Ze koestert warme herinneringen aan haar verblijf op Dennenheuvel: “Het was er gezellig, ik had fijne buren. Veel mensen waren zo goed om ons te helpen, bijvoorbeeld met Nederlands leren. Nu ik in Heemstede woon, heb ik meer privacy, dat miste ik soms een beetje. Los daarvan ben ik vooral heel dankbaar.”

Dat geldt ook voor de uit Syrië gevluchte Nasser al Hannoun, die Dennenheuvel het mooiste plekje op aarde noemt: “Niet alleen vanwege de natuur, vooral door de mensen die ik er heb ontmoet. Ze zijn geweldig aardig geweest, ik voelde me in Bloemendaal zeer welkom.” Nassers vrouw Vivian is hem later nagereisd. Ze wonen tegenwoordig in Santpoort-Zuid. Nasser heeft een baan in de logistiek. Hun twee kinderen zitten op de Bos en Duinschool in Bloemendaal. “Het gaat goed met ons gezin,” zegt hij. “Ik ben gelukkig.” Gemeenschapsgedachte Ook in de toekomst blijft landgoed Dennenheuvel onderdak bieden aan mensen

die een steuntje in de rug kunnen gebruiken. “Daar hebben de zusters de hand in gehad,” legt Hubert Janssen uit. Hij is directeur van de congregatie en in die rol verantwoordelijk voor de planvorming. “De zusters willen in het ontwerp een sociaal-maatschappelijk doel realiseren via huisvesting van De Ark, een levensbeschouwelijk georiënteerde gemeenschap waar mensen met en zonder verstandelijke beperking met elkaar wonen, werken en het leven vieren. Zij zijn nu tijdelijk ondergebracht in Huize Pelletier, waar ze delen van het klooster gebruiken en de gemeenschapstuin exploiteren. De zusters hechten groot belang aan de meerwaarde van een gemeenschap. Het ontwerp moet daarom maximaal ruimte bieden aan de gedachte dat mensen kunnen omzien naar elkaar. In samenspraak met zoveel mogelijk belanghebbenden en belangstellenden zijn we tot een mooi plan gekomen. Daarin wordt met respect voor de natuur- en cultuurhistorische waarden een gedifferentieerd aanbod aan woningen en maatschappelijke voorzieningen gerealiseerd. Met andere woorden, een open en inclusieve samenleving. Daar kunnen de zusters alleen maar tevreden over zijn.”

Toekomstplannen

‘Een aantal van de felste tegenstanders werden uiteindelijk taalcoach ’ HENRIËTTE MAASEN

Het ontwerpbestemmingsplan voor Dennenheuvel is eind 2018 door de gemeenteraad goedgekeurd. Het biedt ruimte aan 14 koophuizen, 16 koopappartementen, 20 sociale huurwoningen, 19 huurwoningen in de vrije sector en 16 wooneenheden voor leden van de Arkgemeenschap. In het toekomstige hoofdgebouw komen maatschappelijke voorzieningen.

winter | voorjaar 2019

de hele gym voor jezelf

Bij ﬁtness-prive sport je helemaal zoals jij dat wilt. Op een vast moment in de week is de gym voor jou gereserveerd. Je kan solo sporten, samen met een sportmaatje of je partner. Er zijn geen andere sporters. Je hebt volledige privacy, hoeft nooit te wachten, kan je eigen muziek spelen of juist zonder muziek sporten en genieten van de stilte. Sport in een mooie omgeving (Aerdenhout) met veel daglicht en een gezonde atmosfeer. Interesse? Ga naar www.fitness-prive.nl ADV FP 182 x 273.indd 1

je aan Meld 1 maart voor 3ntvang en o te drie rs de ee den €10 n maa ing per kort nd! maa

21-01-19 15:16

Verhuizen is voor veel mensen een grote stap. Opruimen is ook zo’n lastige klus. Waar te beginnen en hoe te regelen? ZIJ DOEN ’T kan u hierbij helpen. Bel of mail ons voor een vrijblijvende afspraak. 06 53 61 18 97 of info@zijdoent.nl

Saskia Goeman Borgesius | Wendela Korteweg

VERTROUWD BNR8_ZIJDOEN'T ADV 182 X 135 MM.indd 1

www.zijdoent.nl

DISCREET

OP MAAT 30-05-17 09:35

de club

tekst: Els Mannaerts | fotografie: Hans Warnars

Een balletje kan raar rollen, daar weten ze bij de Bloemendaalse jeu de boulesclub d’Orion alles van. Na elke worp liggen de kansen anders.

VAN BOWLEN

naar boulen Clublid Tiny de Vries en secretaris Niek van Straten.

Clubs zijn er in de Bloemendaalse dorpen in alle soorten en maten. Kom jij geregeld met buurtgenoten bij elkaar om samen te koken, lezen, sporten, beleggen, handwerken of wat dan ook? Laat het weten via info@bee-media.nl.

Aan de Bergweg in Bloemendaal, in de luwte van een aantal grotere sportverenigingen, ligt het onderkomen van Club Pétanque d’Orion: een clubhuis, elf banen en een berging. Alles strak in de lak en perfect onderhouden, door de leden zelf. Het zijn er slechts 54, maar ze zijn allemaal actief en betrokken. “In Frankrijk heeft elk dorp zijn eigen jeu de boulesbaan,” zegt secretaris Niek van Straten, “en het hele dorp speelt mee. Waarom dat hier niet zo is, is me een raadsel.” In Nederland kampt de sport met een beetje sullig imago. Onterecht, vinden de aangeschoven bestuursleden Gerrie Schuller en Cees van Herwaarden. “Het is heerlijk om buiten bezig te zijn, niet met de felheid van een competitie, wel met een wedstrijdelement,” meent Cees. “Het is hartstikke spannend,” vult Gerrie aan. “Na elke worp liggen de kansen anders. Het is wel een toegankelijke sport, maar je doet meer dan alleen een balletje gooien. Er komt ook veel tactiek bij kijken.” Lekker buiten, hapje erbij Vier keer per week wordt op vaste tijden gespeeld. Op afspraak kunnen de leden ook op andere tijden terecht. “Vaak zie je mensen boven bij de parkeerplaats staan kijken. Maar naar beneden komen ze niet,” verzucht Niek. Zelf daalde hij elf jaar geleden wel af, om de club eens van dichterbij te bekijken. Hij werd zo hartelijk verwelkomd, dat hij nooit meer is weggegaan. Gerrie en Cees hebben dezelfde ervaring. De club heeft een belangrijke sociale functie. “Als je ziek bent, krijg je een kaartje en als het nodig is, halen we elkaar even op,” zegt Cees. Niek: “Maar het spel zelf is zeker zo belangrijk. Het is hier geen theekransje.” D’Orion werd 35 jaar geleden opgericht door een gezelschap dat elkaar regelmatig trof in bowlingcentrum Bison aan de Orionweg. In de zomer worden de banen vaak verhuurd aan gezelschappen die een avondje gaan boulen in plaats van bowlen. “Spelletje doen, biertje erbij, hapje. Dezelfde sfeer als bowlen, maar dan lekker in de buitenlucht.” En wat is eigenlijk het verschil tussen jeu de boules en pétanque? Cees: “Dat is er niet. Pétanque is het Provençaalse woord voor jeu de boules.” Club Pétanque d’Orion - Je mag de eerste drie keer gratis komen spelen. De contributie voor een jaar bedraagt 70 euro.

winter | voorjaar 2019

VOOR EXCLUSIEF WONEN AMSTERDAM | AMSTELVEEN | AERDENHOUT | HAARLEM | HEEMSTEDE

Als woningverkoper of woningkoper wilt u alleen het allerbeste. Dat betekent een makelaarskantoor dat beschikt over vakkennis, voldoende marketingmiddelen, een uitgebreid netwerk, integriteit, ruime ervaring en

gedreven en professionele medewerkers. U bent op zoek naar een makelaar van Heule Makelaardij: sinds 1977 actief en onderscheidend op het gebied van exclusief onroerend goed.

spraakwater

tekst: Ellen Meijer | illustratie: Mark Kolder

DE JEUGD, HUN OUDERS EN DE DRANK HET IS VAN ALLE TIJDEN DAT TIENERS ZICH AFZETTEN TEGEN OUDERE GENERATIES. MAAR HET LIJKT WEL OF ZE STEEDS VROEGER BEGINNEN MET DRINKEN EN DE HOEVEELHEDEN LIEGEN ER NIET OM. WANNEER MOETEN OUDERS ZICH MEER DAN GEMIDDELD ZORGEN MAKEN? MAAR OOK: HOE GAAN VOLWASSENEN EIGENLIJK ZELF OM MET ALCOHOL?

>> winter | voorjaar 2019

‘Mag ik een slokje? Ah, please, alleen van het schuim.’ Verwachtingsvolle ogen boven de rand van het glas. Als ik nee zeg en naar de keuken loop om een opscheplepel te halen, doet ‘ie het misschien toch, aangemoedigd door zijn oudere broer, zoals de laatste tijd vaker gebeurt. Het paard is wakker geworden, om in de termen van Overvener Reinout Wiers te blijven. In zijn boek Grip op je problemen gebruikt de hoogleraar ontwikkelingspsychologie de metafoor van een paard voor het

‘Alcohol versterkt het verlangen naar meer’ emotioneel-motivationele deel van ons brein, oftewel het deel dat zich binnen enkele maanden ontwikkelt tot volwassenheid wanneer een kind in de puberteit komt. Hoe dat werkt is vastgesteld via onderzoek van de oren. Die blijken wij mensen – onzichtbaar, wel meetbaar – te kunnen spitsen. Wanneer twaalfjarigen naar licht-erotische plaatjes kijken, roept een aantal: ‘Gèt, ze zoenen!’. Hun oren vertonen geen reactie. Bij leeftijdsgenoten met wakkere hormonen gebeurt dat wel. Ons cognitieve hersensysteem is er om impulsen te beheersen. Dit deel ontwikkelt zich vanaf jonge leeftijd geleidelijk tot je vijfentwintigste. In de metafoor is het een ruiter die het onstuimige paard moet

bedwingen. Reinout: “In werkelijkheid beïnvloeden het cognitieve en het emotioneel-motivationele hersensysteem elkaar continu. Wat de puberteit uitzonderlijk maakt, is dat beide ontwikkelingen in die periode ver uiteenlopen. Denk aan een auto die ineens een krachtige motor krijgt, terwijl de remmen elke maand een beetje beter worden. Dan vlieg je makkelijk uit de bocht.” Status bij leeftijdsgenoten Wie kinderen in de tienerleeftijd heeft, kent de verhalen over vijftienjarigen die voluit aan de drank gaan. Natuurlijk, de wet zegt sinds 2014 ‘nix’ tot je achttiende. Ze mogen de kroeg niet in, maar er zijn schuren, tuinhuisjes, woonkamers van afwezige ouders, kantines van sportclubs. En zodra ze achttien worden gaan de flessen wodka er grif doorheen. ‘Elf bier op een avond vind jij veel?! (meewarige blik van oudste zoon) Dat doet iedereen.’ Rekkelijke opvoeders zien het plezier van drinken of ze vinden dat kinderen hun eigen grenzen moeten ontdekken. De preciezen verbieden of beloven een rijbewijs als zoon- of dochterlief tot het achttiende jaar van de drank afblijft. Kinderen zelf verschillen ook: waar de een elk partymiddel uitprobeert, zoekt de ander uitdaging in sport. Wat is wijsheid in de opvoeding? Hoe erg is het als tieners (veel) drinken? Reinout legt uit dat de biologische veranderingen in de puberteit ook psychologische functies hebben: “In deze fase zijn jongeren vooral gericht op status bij leeftijdsgenoten. Evolutionair gezien logisch; ze moeten zich losmaken van hun ouders en hun eigen leven gaan leiden. Grenzen doorbreken hoort daarbij, initiatie-riten zijn van alle tijden en culturen. Dan is het juist de bedoeling dat je iets gevaarlijks onderneemt om te laten zien dat je volwassen bent. Met als keerzijde dat het serieus mis kan gaan.” Dat laatste gebeurde

HOE VAAK DRINKEN JONGEREN?

Cijfers van het Trimbos Instituut laten zien dat in de periode 2015-2017 bijna de helft van de jongeren tussen 12 en 16 jaar ooit alcohol had gedronken. In 2003 was dat nog 84 procent. Het aantal alcoholgebruikers dat recent alcohol had gedronken, lag begin deze eeuw op ruim de helft en in de meest recente onderzoeksperiode op een kwart. Het aantal binge-drinkers halveerde in dezelfde tijdspanne van 40 naar 20 procent. Volgens het CBS was 14 procent van de jongeren in de leeftijd 12 t/m 17 jaar in 2017 een zware drinker, dat wil zeggen per week vier glazen of meer per keer voor meisjes en zes voor jongens.

winter | voorjaar 2019

bijvoorbeeld in 2016 bij een vijftienjarige Limburgse jongen die voor het eerst naar de jeugdsoos ging en daar zo dronken werd dat hij de snelweg opliep en verongelukte. Een nachtmerrie voor ouders. “Zulke risico’s probeer je vanzelfsprekend te voorkomen,” aldus Reinout. “Vanuit die gedachte ontstond in de jaren tachtig het idee om kinderen in de familiesfeer op een gecontroleerde manier te leren omgaan met alcohol.” Gemengde drinkculturen Het lastige is dat we in Nederland te maken hebben met twee culturen op het gebied van alcohol. In van oudsher zuidelijke (Mediterrane) culturen zien mensen alcohol als voedsel. Ze drinken vrijwel alleen bij de maaltijd en in (familie) gezelschap. Kinderen mogen een beetje meedoen en leren er gaandeweg mee omgaan. De noordelijke drinkcultuur, nog gangbaar in Scandinavië, vindt haar wortels in het protestantisme. Daarin is de gedachte dat je in het dagelijks leven niet drinkt, maar je bij bepaalde gelegenheden flink laat gaan met je vrienden. De huidige zeventigers en tachtigers trokken in hun jongere jaren ’s zomers massaal zuidwaarts en brachten de drinkcultuur van daar mee terug. Tegelijkertijd was de noordelijke traditie nog in zwang, met als gevolg dat beide culturen mengden: het werd in veel kringen normaal om elke dag bij het eten te drinken, terwijl de traditie om op gezette tijden los te gaan met vrienden ook bleef bestaan. Waar Nederland decennialang laag scoorde op het gebied van jongeren met een alcoholprobleem, stond ons land in 2005 in de top drie van Europa. “Alle experts waren het erover eens dat er iets moest gebeuren,” aldus Reinout. “Meer dan honderd studies hebben aangetoond dat verhogen van de leeftijdsgrens effectief is. Bij ons was de norm zestien jaar, wat in de praktijk betekende dat kinderen op hun dertiende, veertiende begonnen met drinken. Nu de grens op achttien ligt, is dat verschoven naar vijftien, zestien. Inmiddels zien we minder problemen met dertien- en veertienjarigen, maar niet minder met zestien- en zeventienjarigen. Er zit dus vooruitgang in. Je zou dan kunnen pleiten voor verhogen naar 21, de vraag is alleen of dat realistisch is.” Zonder is gezonder Tot zo ver het gedrag van de tieners. Hoe gaan ouders om met alcohol? De bijlage

spraakwater ‘Leven’ van NRC kopt begin december: ‘Als je kind een biertje drinkt, gaat er een luchtalarm af in je huis’. Schuin daaronder staat: ‘Wijn voor bij het kerstdiner, de beste flessen volgens Harold Hamersma’. Alcoholgebruik bij volwassenen is zo sterk sociaal geaccepteerd dat je al gauw ongezellig wordt genoemd wanneer je het bij fris houdt. Als we ons zorgen maken over hoe jong kinderen beginnen met drinken en de hoeveelheden die ze naar binnen gieten, moeten we dan niet ook naar ons eigen gedrag kijken? Het denken over de langetermijneffecten van alcohol verandert langzaam sinds de wetenschap heeft aangetoond dat drinken niet gezond is. De Gezondheidsraad stelde daarom de norm voor volwassenen naar beneden bij: niet drinken, of hooguit één glas per dag (voor jongeren geldt: helemaal niet drinken). Reinout: “Voor iemand zoals ik, begin vijftig en man, zou het voor mijn hart niet slecht zijn om een à twee glazen wijn per dag te drinken. Maar daarmee nemen de risico’s op bepaalde vormen van kanker en op levercirrose toe. Bij vrouwen zijn de negatieve effecten, lees: de kans op borstkanker, nog evidenter. Als je alles afweegt, is er geen enkele leeftijd waarop het netto-effect positief uitvalt voor alcohol. Voor je gezondheid hoef je dus niet te drinken.” Stoppen als trend Maar gezondheid is slechts één over-

MEER LEZEN ✱ ✱ ✱ ✱ ✱ ✱ ✱

✱

nix18.nl gezondheidsraad.nl stap.nl alcoholinfo.nl (Trimbos Instituut) brijder.nl en brijderjeugd.nl newscientist.com (zoek op article-topic/alcohol) Grip op je problemen, Cognitieve training bij verslaving en angst, Reinout Wiers Op je gezondheid? De effecten van alcohol, René Kahn Ontwijnen, echt blij alcoholvrij, Jacqueline van Lieshout Chardonnee. Hoe ik stopte met drinken en begon met leven, Clare Pooley

weging om een fles wel of niet open te trekken. Je kunt wijn ook gewoon lekker vinden of genieten van de ontspanning die alcohol geeft. Zolang je met mate inneemt en fit bent, kan het lichaam best tegen een stootje. De kneep zit ‘m erin dat matig drinken moeilijk gaat. Reinout noemt in dit verband het neurobiologische proces wanting versus liking: “Alcohol versterkt het verlangen naar meer en of dat volgende wijntje echt smaakt, is daaraan ondergeschikt. Daarom kun je beter met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld doordeweeks niet drinkt, zodat je niet na elk glas opnieuw voor de keuze staat.” Tijdelijk of helemaal niet meer drinken is in opkomst. Er verschijnen geregeld boeken over, zoals Ontwenning van Leslie Jamison, waarbij uitgever Oscar van Gelderen in de Volkskrant liet optekenen dat ook hij na jaren van doorhalen de drank voorgoed heeft afgezworen. De roman Door het licht van Erik Jan Harmens gaat over hoe zijn leven eruitziet na een alcoholverslaving. Stoppen met drinken past in de trend van een minimalistische levensstijl (geen vlees, geen koffie, geen alcohol). Gemeengoed is het echter nog lang niet: in de gemiddelde sportkantine vloeit het bier vanaf een uur of vijf rijkelijk en ook in de horeca hoort alcohol er nog helemaal bij.

voor de helft? Zeker voor jongeren maakt dat uit.” Sensatie zoeken en impulsief gedrag horen bij de puberteit. Als iemand die eigenschappen sterk heeft, zijn dat belangrijke risicofactoren als het gaat om drankmisbruik. Reinout: “Als je weet dat je kind daar gevoelig voor is, is het nog belangrijker hem of haar zo lang mogelijk op de nullijn te houden en naar andere uitingen te zoeken voor de sensatiezucht.” Ook bij tieners met aanleg tot angst en negatieve gevoelens is het verstandig drankgebruik zo lang mogelijk uit te stellen, want die eigenschappen vergroten de kans op een negatieve spiraal met drankgebruik. De kracht van het positieve alternatief, dat kun je volgens hem als ouder aanbieden: “Bijvoorbeeld een uitdagende sport of creatieve uitingen. Wat je zelf aan voorbeeldgedrag laat zien, maakt misschien ook een beetje verschil, net als openheid over het onderwerp. Voorkomen dat je kind grenzen over gaat is in onze cultuur moeilijk. Binge-drinken gebeurt om indruk te maken en alcohol is bij veel jongeren nu eenmaal stoer.” Overigens wil hij niet alleen doemscenario’s schetsen: “Veel tieners en jongvolwassenen gaan een tijdje over de schreef en komen uiteindelijk wel op hun pootjes terecht. Maar als het echt misgaat met een jongere, spelen drank en drugsgebruik vaak een grote rol.”

Zo lang mogelijk nix Het Bloemendaals Weekblad meldde in november dat café ’t Hemeltje in Bloemendaal alcoholvrij bier van de tap serveert. Dat heeft alles te maken met de verbeterde smaak, vertelt bedrijfsleider Judith Tielen: “Alcoholvrije biersoorten van tegenwoordig zijn goed te drinken.” Het 0.0 wordt gepresenteerd als speciaal bier, met bijbehorende viltjes en glazen, alleen te bestellen voor jongeren vanaf achttien jaar. Bier van de tap is kouder dan uit een flesje. “Dat vinden bierliefhebbers het lekkerst,” aldus Judith. Bier zonder alcohol kost overigens even veel als pils mét. Mensen komen er niet per se voor naar het café. Judith: “Maar zodra ze horen dat het van de tap verkrijgbaar is, willen gasten het wel proberen.” Reinout juicht de verkoop van alcoholvrij bier toe. Hem lijkt het juist wel zinvol dat alcoholvrij en licht bier goedkoper worden dan gewoon bier. “In Zweden kost bier met een of twee procent alcohol evenveel als frisdrank. Met vijf procent is het twee, drie keer zo duur. Dat zet je aan het denken: haal ik een rondje voor vijftig euro of licht bier winter | voorjaar 2019

advertorial

Werken in BulbSpaces

RUIMTE VOOR IDEEËN

portretfotografie: Hilde de Wolf | fotografie bulb: Gerlinde de Haas

BulbSpaces is een monumentaal gebouw op de grens van Heemstede en Bennebroek, opgetrokken uit donkerbruine baksteen, in 1924 gebouwd als bollenschuur. De buitenkant is onveranderd, maar van binnen is het getransformeerd in een reusachtige open workspace.

WIE EEN WERKPLEK HUURT IN BULBSPACES WORDT DEEL VAN EEN COMMUNITY VAN INNOVATIEVE ONDERNEMERS, CREATIEVEN EN TECHNEUTEN. IN DE ENORME OPEN RUIMTE KOMEN ONTMOETINGEN ALS VANZELF TOT STAND.

experimenteren en te creëren, vindt eigenaar Erik Paulus. “Ik zie het als een broedplaats voor nieuwe ideeën, waar mensen elkaar inspireren. Daar krijg ik zelf ook energie van.”

Experimenteren en creëren Als ondernemer vind je hier volop mogelijkheden om te groeien. Het is een fijne plek om te werken, met ruimte om te

BulbSpaces biedt ruimte voor kleine en grotere bedrijven, zzp’ers en start-ups. Groei je door naar een scale-up, dan groeit je werkplek met je mee. Ook voor evenementen, zoals fotoshoots, presentaties of brainstormsessies zijn er genoeg mogelijkheden. Tot groepen van vijfhonderd mensen.

Bart Jaspers CONNECTED MOLECULES:

Willemijn Wortelboer RAW PAINTS:

Lidewij in ’t Veld & Roos van VelzenIn ’t Veld - MOMIQ :

Huib Arends LICHTPLANNERS

‘DE RUIMTE IS GROOT, DAAR HOU IK VAN. RUIMTE OM TE BEWEGEN EN IDEEËN UIT TE WISSELEN STIMULEERT DE CREATIVITEIT’

‘DE BULB HEEFT ALLE INGREDIËNTEN OM JE BEDRIJF TE LATEN GROEIEN: INSPIRATIE, ENERGIE, POSITIEVE WERKSFEER, OPEN EN WARM’

‘WAT ONS HIER ZO AANTREKT IS DE CREATIEVE EN OPENMINDED WERKSFEER’

‘DE BULB IS ECHT EEN KENNISCENTRUM. JE ONTMOET HIER MENSEN DIE EEN ONGEKENDE DIVERSITEIT AAN KENNIS MEEBRENGEN’

winter | voorjaar 2019

Connected Molecules

SLIMME AUTO MATEN Waarom zit er water in een pot verf? Die vraag was voor verfproducent Willemijn Wortelboer en haar partner aanleiding om het bedrijf RAW Paints op te richten. Ze ontwikkelden een formule voor muurverf in poedervorm. “Als gebruiker hoef je er alleen water bij te doen, je maakt precies aan wat je nodig hebt,” legt Willemijn uit. “Daardoor blijf je niet meer zitten met verfresten. De ingrediënten zijn veelal minerale stoffen en onze kleuren zijn afkomstig van gemalen steen en mineralen. We hebben een palet samengesteld van mooie, warme tinten. Doordat de kleuren natuurlijk zijn, matchen ze altijd.” De verf kreeg van TNO het predicaat ‘klasse 1’ (bijzonder hoog) en is niet alleen UV-bestendig en sterk, maar ook uiterst duurzaam: “We scoren op acht van de zeventien Duurzame-Ontwikkelingsdoelen!* Onze verf bevat geen conserverings- of oplosmiddelen en bij de productie wordt geen water gebruikt.” In november vorig jaar won RAW Paints de Accenture Innovation Award in de categorie ‘Klimaat’. “Dat heeft ons bedrijf in een stroomversnelling gebracht,” aldus Willemijn. “Ik voel het als een verantwoordelijkheid om nu impact te maken. Mijn doel is om de hele verfindustrie op zijn kop te zetten. Wereldwijd. Voor onze kinderen.” *De Verenigde Naties hebben 17 Sustainable Development Goals (SDG) benoemd.

winter | voorjaar 2019

Mensen hebben nauwelijks nog contant geld bij zich. Exploitanten van koffieautomaten en andere vending machines moeten dus andere betaalmethodes mogelijk maken om geen omzet te verliezen. Bart Jaspers bedacht een oplossing. Hij liet een apparaatje ontwikkelen dat de automaten van retailers (molecules) verbindt (connect) met internet. Klanten rekenen dan bij een automaat hun koffie, snacks, carwash, toilet of luchtpomp af met cash, card of code. De internetverbinding biedt meer mogelijkheden. Bart: “De retailer kan een loyaltysysteem aan zijn machine koppelen en zo gepersonaliseerde prijzen berekenen, happy hour korting of spaarpunten geven.” Het systeem werkt omzetverhogend. Connected Molecules heeft klanten over de hele wereld. “Betalen voor producten en diensten moet slimmer, sneller en persoonlijker,” vindt Bart. “We hebben een webapp ontwikkeld. Daarmee koop je bijvoorbeeld een buskaartje. De app werkt met gps-data, waarmee zone en tarief worden bepaald. De passagier betaalt snel en cashless. Leasemaatschappijen kunnen monitoren – via de tankpas en ‘connected’ luchtpompen – of hun rijders regelmatig de bandenspanning controleren, dat bespaart brandstof. Bij aankoop van tabak en alcohol kan de app een leeftijdscheck doen. De mogelijkheden zijn eindeloos.”

RAW Paints

VERF INDUSTRIE OP ZIJN KOP

advertorial

Wat hebben antieke stoelen en oude, handgeborduurde stoffen met elkaar gemeen? “Ze zijn doorleefd en vertellen ons mooie verhalen,” vindt Lidewij in ’t Veld, samen met haar zus Roos oprichter van MOMIQ. Op veilingen kopen ze antieke stoelen uit heel Europa. Die laten ze naar eigen ontwerp bekleden met bijzondere stoffen. “Het idee ontstond toen ik op een jaarmarkt in Dubai oude suzani’s ontdekte: kunstig geborduurde doeken uit Oezbekistan, die meisjes bij hun huwelijk als bruidsschat meekregen. Ik wilde met oude materialen nieuwe dingen ontwerpen, om de verhalen die zij vertellen levend te houden.” “Elke stoel die wij ontwerpen is uniek,” vertelt Roos. “Het is een kunstwerk dat je ook kunt gebruiken. De koper krijgt van ons het verhaal erbij.” De zoektocht naar geborduurde stoffen met bijzondere patronen heeft zich inmiddels uitgebreid van Centraal-Azië naar Midden- en Zuid-Amerika en Afrika. Lidewij: “Overal struinen we markten af op zoek naar pareltjes. We ontdekken zo het culturele erfgoed dat deze landen definieert. Op donderdag 14 maart lanceren we in BulbSpaces onze nieuwe collectie Connecting Cultures, met stoffen uit Panama, Oezbekistan en Afrika. Belangstellenden zijn van harte welkom.”

MOMIQ

VERHALEN VAN ANDERE CULTUREN Licht beïnvloedt onze stemming: op een zonnige dag zijn mensen meestal vrolijker dan wanneer de wolken laag hangen. Kaarslicht vinden we gezellig, een tl-balk ervaren we als kil. Huib Arends kent als geen ander het belang van goede verlichting. Hij werkt al zo’n dertig jaar als lichtplanner, met name voor retail- en hospitalitybedrijven. “De uitstraling van een winkel of restaurant wordt sterk beïnvloed door de verlichting,” aldus Huib. “Die bepaalt zelfs dertig tot veertig procent van de omzet,” weet hij uit ervaring. “Klopt de verlichting niet, dan valt je concept om en mis je klanten.”

Lichtplanners

SFEER BEPALERS

Elk project van Huibs bedrijf Lichtplanners begint met een uitgebreid gesprek waarin de ondernemer vertelt wie en wat hij of zij wil zijn: zakelijk en strak, gezellig, trendy… “We vragen ook altijd om een vloerplan. Vaak worden onnodige armaturen geplaatst, bijvoor-beeld een reeks spots, omwille van het ritme. Met een goed lichtplan hoef je dertig procent niet te plaatsen en bespaar je flink wat energie.” Dat laatste maakt led tegenwoordig zo populair. Huib plaatst daar kritische kanttekeningen bij. “Je moet het middel niet tot doel verheffen. De ouderwetse gloeilamp heeft in de productie nauwelijks een ecologische footprint. Het gaat om wat nodig is voor het ondersteunen van je commerciële doel.”

winter | voorjaar 2019

advertentie

tekst: Ellen Meijer | fotografie en styling: Marjolijn Zweerts de Jong receptuur: Trek Catering

culinair

‘WAAR KUNNEN WE JOU VOOR WAK KER MAKEN?’ GA MET JORINE KEULEN EN

LIESBETH JASPERS ZITTEN EN DE ZINNEN BUITELEN OVER TAFEL. RECEPTEN,

ANEKDOTES, GRAPJES OVER EN WEER – DIE TWEE KENNEN ELKAAR VAN HAVER

TOT GORT. DAT KOMT GOED UIT, WANT

HUN BESTAAN DRAAIT OM LEKKER ETEN.

winter | voorjaar 2019

Als je je gasten iets lekkers wilt voorzetten bij een lunch, borrel of diner, en óók duurzaam wilt koken, dan zijn de gerechten van Liesbeth en Jorine een absolute aanrader. Ze kozen voor vegetarisch, veganistisch en duurzame vis - om je vingers bij af te likken. Liesbeth Jaspers en Jorine Keulen

Als vanzelf begonnen

In juni bestaat Trek, het Vogelenzangse cateringbedrijf van Jorine KeulenWagenborg en Liesbeth JaspersSolleveld, vijf jaar. Liesbeth verkneukelt zich bij de gedachte aan een culinaire reis naar Hong Kong om dat te vieren. Jorine grinnikt: “Ja, daar is het wel heel lekker eten.” De vrouwen kennen elkaar uit hun studententijd. Op het schoolplein van de kinderen kwamen ze elkaar weer tegen. Liesbeth had een pietje precies-klant voor een cateringopdracht: “Ik kon wel een handje gebruiken en vroeg Jor. Tijdens de klus ging alles vanzelf, dat was zó lekker werken.” Jorine: “Het kwam precies op het goede moment.” Daarna ging het snel. Op de fiets naar de stad bedachten ze hun bedrijfsnaam. En vanaf dag één waren ze in business.

Ken je klassiekers

Elke klus begint met de vraag: waar kunnen we jou voor wakker maken? Aan de hand van het antwoord bedenken Jorine en Liesbeth een menu, liefst net even anders dan iemand gewend is. Klassiekers hebben ze natuurlijk ook, zoals tonijnspiesjes, Thaise viskoekjes, gamba’s met dragonmayonaise, crostini met huisgerookte zalm en avocado. Liesbeth: “Daar raken we zelf nooit op uitgekeken. Als ik naar mijn vaste lunchtentje ga, verheug ik me op de dingen die daar op de kaart staan, dat werkt bij onze klanten net zo.”

winter | voorjaar 2019

Crostini met paddenstoelen of geitenkaas

culinair

Mierikswortelyoghurt

1 kom Turkse yoghurt met 10% vet, mierikswortel, ongeveer 3 cm, geraspt, een scheutje olijfolie en zout. Maak de mierikswortelyoghurt door alles te mengen naar smaak. Proef vooraf of het pittig genoeg is.

Salade van biet en zalm

winter | voorjaar 2019

HEERLIJK BIJ… ALLES!

CHILI-OLIE Pizza, pasta, gebakken eitje; deze smaakmaker past overal bij en is lang houdbaar. Ingrediënten 20 kleine verse chilipepers 12 gedroogde chilipepers 2 el chilivlokken 6 tenen paarse knoflook, ongepeld 750 ml olijfolie Bereiden Verwarm de olijfolie op laag vuur in een kookpan. Snijd de knoflook in vieren en voeg deze met alle pepers toe. Laat 5 min pruttelen. Zeef de olie en doe de pepers en knoflook in een schone fles, voeg de warme olie toe en laat een nacht trekken. Als je niet wilt dat de olie al te scherp wordt, haal dan de pepers eruit.

GEKONFIJTE KNOFLOOK De smaak van gekonfijte knoflook is heerlijk zacht en subtiel. Ingrediënten 10 bollen paarse knoflook zeezout, zwarte peper een snuf suiker 1 liter olijfolie een paar takjes rozemarijn Bereiden Snijd de knoflookbollen in aan de bovenkant en bestrooi ze met zout, peper en een beetje suiker. Doe ze in een pan met dikke bodem en giet de olijfolie erover tot ze onder staan. Verhit de olie zachtjes en laat 20 min garen. Giet alles in een weckpot en voeg rozemarijn toe. Bewaar in de koeling.

100 winter | voorjaar 2019

Aardpeersoep met macadamiacrunch

Vergeten lekkers

Waar ze zelf gek op zijn? Jorine reageert in een split second: “Barolo, een halfharde Italiaanse kaas, gerijpt in de most van de Barolo-druif. Maar voor lekkere geitenkaas kom ik ook m’n bed uit.” Liesbeth maakt altijd het zoet. Ze eet geen toegevoegde suikers meer – vroeger lepelde ze de restjes uit de bakken – maar proeven doet ze nog wel. “In plaats van zoet kies ik de Aziatische keuken; ik hou van pittig. Thuis is dat soms lastig. Mijn man lust alles, maar mijn zoons zijn net een kritisch jurypanel, die laten het luidkeels merken als iets ze niet aanstaat.” In het menu voor B. zit soep van aardpeer, een behoorlijk uitgesproken smaak. “We koken veel met vergeten groenten,” aldus Jorine, “juist omdat ze anders zijn dan wat je in het gewone groenteschap vindt. In een van de amuses gebruiken we dragon. Je proeft dat anijzige, heerlijk. De zalm is gemarineerd in biet, daar kleurt de vis dieprood van.”

Catch of the day, met gember en limoen

Zero verspilling

Bewust bezig zijn met eten hoort bij hun dagelijks leven en dat gaat niet alleen over voedsel. Liesbeth: “Afschuwelijk als ik bij iemand thuis vraag waar ze het plastic afval apart houden en diegene zegt: dat vinden we zo’n gedoe. Naar iedere klus gaan zakken van Plastic Heroes mee, want al het plastic afval nemen we mee terug.” Ze proberen ook zo in te kopen dat er weinig eten overblijft. Jorine: “Gebeurt dat toch, dan eten we de restjes met onze gezinnen op of het gaat naar de kippen.” Het liefst maken ze alleen gezonde gerechten, wil Liesbeth gezegd hebben, dus zo min mogelijk frituur. En alle klanten krijgen een gedecoreerde waterfles cadeau, omdat ze fans zijn van Nederlands kraanwater.

Cateringtips van Trek: kies bewust voor je gasten

HANDIG TE WETEN Alle recepten zijn op basis van 4 personen. Ga je voor duurzaam, koop ingrediënten dan zo veel mogelijk bij lokale leveranciers en kies als het kan biologische producten. Bij vis is het MSC- of ASC-logo belangrijk, die geven aan dat de vis duurzaam is gevangen of gekweekt.

• Koop niet te veel in voor een lunch of diner om te voorkomen dat je veel overhoudt • Kies groenten uit het seizoen, die zijn vaak in de aanbieding en juist dan op z’n lekkerst • Kies voor een deel van je menu gerechten die je kunt bewaren als er iets overblijft, zoals soep • Serveer kraanwater in plaats van flessenwater • Geef bij een borrel voedzame hapjes, zodat er niet alleen wordt gesnackt winter | voorjaar 2019 101

WWW.WIJNHUISBODDE.NL Bodde_Logo_PMS4515_sponsorbord_wit_optie.pdf

31-08-17

18:10

CROSTINI MET PADDENSTOELENTAPENADE EN VERSE DRAGON

VALDELAGUNDE CUVEÉ ESPECIAL VERDEJO 2017 Een heerlijke 100% Verdejo uit Rueda, Spanje. De wijn is strogeel van kleur. Je ruikt veel rijp fruit, anijs en vanille. Dat laatste komt door enige houtrijping. Je proeft een frisse en volle wijn. Je drinkt deze wijn bij gevogelte, witvlees, vis.

VAN €7,95 per fles VOOR €7,49 per fles Bij 6 flessen 1 fles gratis (5+1)* U KUNT OOK ONLINE BESTELLEN We bezorgen GRATIS in de regio: Gemeente Bloemendaal , Haarlem en Heemstede

THE GUV’NOR TEMPRANILLO 2016 Een heel bijzondere Tempranillo... Het rode fruit en de vanillesmaak van eiken zijn bekende Tempranillokenmerken, maar daarnaast is deze The Guv’nor ontzettend rijk en zacht in de afdronk. Heerlijk aperitief! Voor bij tapas met droge worst en oude kaas.

* De actie loopt van 24 februari tot en met zaterdag 30 maart

Zwarteweg 30 | Bennebroek info@wijnhuisbodde.nl www.wijnhuisbodde.nl 023-5846227

De crostini maak je van stokbrood van een dag oud. Meng olijfolie, zeezout, peper en flink wat knoflook en kwast de sneetjes in; 6 min onder een hete grill, 5 min andere kant en dan zijn ze klaar. In een trommel blijven crostini lang goed; dus handig om altijd een voorraadje te hebben. Ingrediënten voor tapenade 1 kom gedroogde paddenstoelen, bijvoorbeeld een mix 2 sjalotten 1 teen knoflook een handje cashewnoten 2 el sojasaus een flinke scheut oestersaus zonnebloemolie Bereiden Laat de gedroogde paddenstoelen ca 15 min weken in warm water. Hak intussen de sjalot en de look grof en fruit ze in 2 el olie. Voeg de paddenstoelen toe, daarna de cashewnoten en laat het goed doorwarmen. Doe dan de sojasaus en de oestersaus erbij en na goed roeren haal je de pan van het vuur. Pureer met een staafmixer tot tapenade en voeg royaal peper toe. Ingrediënten voor paddenstoelen 1 doosje bospaddenstoelen een paar takjes dragon, gehakt 1 teen knoflook, gehakt zout en peper zonnebloemolie een plukje landkers voor de garnering Bereiden Bak de paddenstoelen in olie met zout, peper en knoflook. Voeg zodra ze gaan kleuren een royale schep van de paddenstoelentapenade toe. Roer goed en proef. Haal de pan van het vuur en voeg de dragon toe. Serveer de tapenade lauwwarm op crostini met wat pittige landkers. CROSTINI MET GEITENKAAS EN POMPOEN Ingrediënten 1 As-geitenkaas (dat is een met as en zout bestrooid kaasje) 1 flespompoen, in mini-blokjes 2 rode uien, in dunne ringen 2 dl rode wijn

25 gram bruine basterdsuiker 25 gram boter een scheut olijfolie 1 el gerookte paprikapoeder een handje salieblaadjes zout, peper Bereiden Smelt de boter in een koekenpan en voeg de ui toe. Karamelliseer met de suiker en voeg de wijn toe. Breng op smaak met peper en zout en laat 15 min inkoken. Zet opzij en verwarm de oven voor tot 200 °C. Bak intussen de salieblaadjes in een beetje olijfolie, laat ze uitlekken op een keukenrol en zet ook opzij. Meng de pompoenblokjes met olijfolie, paprikapoeder, zout en peper en rooster ze ongeveer 20 min in de oven. Smeer de geitenkaas op de crostini, doe een paar blokjes pompoen erop, een beetje gekaramelliseerde ui en maak het af met de krokante salie.

SALADE VAN IN BIET GEMARINEERDE ZALM Ingrediënten voor de zalm 400 gram verse zalm zonder huid 3 grote, rauwe bieten, grofgeraspt 3 handjes dille, plus wat takjes voor de garnering 100 gram grof zeezout 2 el suiker een plukje landkers voor de garnering olijfolie sap van 1 citroen zout en peper Bereiden Leg een laagje plasticfolie in een schaal en leg daarop de helft van de grof geraspte bieten. Smeer met de helft van zout, suiker en dille de onderkant van de zalm goed in. Draai de vis om doe hetzelfde aan de bovenkant. Leg de zalm op de biet en pak het geheel in met plasticfolie. Verzwaar met bijv. volle blikken of een paar pakken zuivel en laat minimaal 4 uur in de koelkast staan. Ingemaakte bietjes (voor meerdere keren) 1,5 kilo bietjes, gewassen maar ongeschild 2 uien, in dunne ringen 0,25 liter water 0,25 liter rijstazijn 200 gr suiker 8 blaadjes laurier

culinair 8 peperkorrels 1 tl piment 4 kruidnagels Kook de bieten in drie kwartier tot een uur gaar. Schil ze daarna en snijd in plakjes. Kook water en azijn met de kruiden tot de suiker is opgelost. Voeg de biet toe en de rauwe uienringen, en bewaar in schone weckpotten of jampotjes. Als je dit recept met rode en gele bieten wilt doen, moet je ze apart bereiden. In de zomer kun je ook snijbiet in alle kleuren gebruiken. Leg de landkers op borden en sprenkel er wat olijfolie, citroensap, zout en peper overheen. Spoel de zalm af, dep droog en snijd in dunne plakjes. Doe de zalmplakjes op de sla met wat ingelegde gele en rode biet. Lepel wat mierikswortelyoghurt erbij.

AARDPEERSOEP MET MACADAMIA-CRUNCH Ingrediënten aardpeersoep 1,5 kilo aardpeer, liefst grote, anders is het lastig schillen 0,5 biologische citroen 3 sjalotten, fijngehakt 800 ml kippenbouillon of groentebouillon olijfolie 300 ml witte wijn zout en peper Bereiden Schil de aardperen, snijd ze in stukken en besprenkel met citroen. Fruit met wat olie de sjalotten in de pan. Voeg de aardpeer toe en roer een paar minuten goed door. Voeg de wijn toe en laat een beetje inkoken. Doe de bouillon erbij en laat de aardpeer met het deksel op de pan zachtjes koken (tot ze zacht zijn, 20-25 min). Haal de pan van het vuur en pureer de soep met de staafmixer. Voeg peper en zout toe. Ingrediënten macadamia-crunch 100 gr macadamianoten 10 gr roomboter 1,5 el suiker 0,5 tl zout 0,5 tl chilliflakes Bereiden Geef de macadamia’s bruine wangen in de pan, voeg dan de boter toe en daarna alle andere ingrediënten. Roer kort en

goed zodat de noten karamelliseren. Leg ze uit op een (dien)blad bedekt met bakpapier en hak ze na het afkoelen fijn. De notencrunch strooi je over de aardpeersoep, met wat landkers.

CATCH OF THE DAY, MET GEMBER EN LIMOEN Je kunt dit gerecht met verschillende vissoorten klaarmaken. Zeebaars is heel lekker, maar heilbot of tongschar kan ook. Kijk wat er vers gevangen is! Ingrediënten ca 500 gr vis (of bijv een hele, wilde zeebaars) 6 bosuien, gesneden 4 cm verse gember, geraspt 4 el arachideolie een handvol koriander, grofgehakt schil van een limoen Sausje: 4 el sojasaus 2 el sesamolie 1 flesje Chinees bier (3,3 dl) Het is handig om eerst het sausje te maken: doe alle ingrediënten in de pan en laat 1 min inkoken. Zet opzij. Verwarm de oven voor tot 200 °C. Heb je vis met een vel, snijd deze dan in. Smeer de vis in met zeezout. Je kunt met bakpapier, aluminiumfolie of bijvoorbeeld koolblad pakketjes maken. Bestrooi de vis met de helft van de bosui en alle verse gember. Giet de saus over de vis en doe de pakketjes dicht of dek ze af met folie. Doe de vis in de oven (filets ca 15 min, hele vis 40 min) en strooi zodra deze gaar is de overige bosui en rode peper erover. Verhit de arachideolie en sprenkel deze heet over de vis. Lekker met verse noedels en bimi. Ingrediënten bimi met gember en sinaasappel 400 gr bimi (asperge- of babybroccoli) 3 tenen knoflook, in kleine blokjes 3 cm verse gember, in kleine blokjes 1 sinaasappel (schil), in kleine blokjes 2 el sojasaus 1 el honing 3 el arachideolie Kook de bimi in 4 tot 5 min beetgaar. Doe de olie in de pan en bak daarin de knoflook, gember en sinaasappelschil 2 min. Voeg soja en honing toe. Giet de ingekookte saus over de warme bimi.

ONSCHULDIG BANANENIJS Ingrediënten 3 (zeer) rijpe bananen een scheutje kokosmelk of room uit een pak (niet uit blik) Bereiden Snij de bananen in stukjes en leg ze een paar uur in een dichte diepvrieszak in de vriezer. Stop ze daarna in de blender of keukenmachine en pureer met een scheutje kokosmelk of room. Meteen serveren! Je kunt het ijs ‘rijker’ maken met dadelcaramelsaus of ‘lichter’ met gehakte, gebakken pecannoten en seizoensfruit. Ingrediënten dadel-caramelsaus 250 gr Medjoul-dadels, zonder pit 1 kop kokend water 45 gr roomboter Bereiden Week de dadels ca 15 min in kokend water. Doe ze daarna met het water en de boter in de keukenmachine en pureer tot je een egale saus hebt. Serveer naast het bananenijs met de gebakken en gehakte pecannoten. Ingrediënten pecan-crunch 150 gr pecannoten, ongezouten en ongebakken een scheutje maple syrup Bereiden Bak de noten droog in de pan tot ze kleuren. Haal de pan van het vuur en voeg een scheutje maple syrup toe. Roer goed en laat helemaal afkoelen. Hak de noten grof.

winter | voorjaar 2019 103

fotografie: Gerlinde de Haas

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Marc Kolder Visualiser kolder@planet.nl 06 - 50 22 22 81

saskia.koning@quicknet.nl saskiakoning.nl 06 - 47 65 68 06

WIE? ‘Duizendpoot’ Alexandra

WIE? Illustrator en art-director

WIE? Fotografe Anita van der Krol-

WAT? Sales, social media en de

WAT? Drie illustraties over

WAT? De fotografie van het artikel

Beerens-Feith uit Haarlem uit-agenda.

WAAROM was dit de moeite waard? “Ik ga graag met

bedrijven in gesprek om uit te leggen op welke manieren zij kunnen participeren in B.Magazine. Natuurlijk krijg je lang niet altijd direct een positieve reactie, maar de aanhouder wint toch vaak.” WAARVOOR kun je Alexandra vragen? “Voor alles wat ik

telefonisch of in een persoonlijk gesprek gedaan kan krijgen.” HOE kun je haar bereiken?

alexandra@bee-media.nl / afbeerens@gmail.com 06 - 53 55 83 89

104

Saskia Koning Fotografie

winter | voorjaar 2019

Gerard Teuben uit Overveen

duurzaam leven bij de verhalen van Janny ter Meer, buitenplaats Plantage en Trashless.

WAAROM was dit de moeite waard? “Het maken van een

pakkende, originele illustratie bij de onderwerpen kleding, voedsel en afval vond ik een uitdaging. Een illustratie kan en moet meer vertellen dan een ‘plaatje’ en mag ook prikkelen.” WAARVOOR kun je Gerard vragen? “Voor commerciële

en redactionele illustraties over praktisch elk onderwerp en in uiteenlopende stijlen.” HOE kun je hem bereiken?

teubenart.nl jg.teuben@gmail.com 06 - 21 24 59 24

van Hasselt uit Aerdenhout over duurzaam tuinieren.

WAAROM was dit de moeite waard? “Ik vind het heerlijk om

buiten in de natuur te fotograferen.” WAARVOOR kun je Anita vragen? “Voor verschillende

soorten fotografie-opdrachten, zoals portretten, kinderen, natuur en begrafenissen. Daarnaast restaureer ik oude foto’s en vind ik het leuk om fotoboeken te maken.” HOE kun je haar bereiken?

anitavanderkrol.com acvanderkrol@quicknet.nl 06 - 55 70 35 52

medewerkers

Elisabeth Beelaerts Fotografie

Marjo Kuilman Tekst

elisabeth@inbloeifotografie.nl m.j.kuilman@xs4all.nl 06 - 54 60 34 38 inbloeifotografie.nl 06 - 24 22 92 94

Mick de Jong Fotografie

mickdejong.photos 06 - 19 20 48 82

WIE? Copywriter en tekstschrijver

WIE? Fotograaf Hans Warnars uit

WAT? Interviews met drie

WAT? De foto’s van de jeu de

Maike Gerritsen uit Vogelenzang basisscholen over het thema ‘duurzaam op school’.

WAAROM was dit de moeite waard? “Als moeder denk ik

na over wat voor wereld ik wil achterlaten voor mijn kinderen. Ik vond het mooi om te zien hoe deze scholen zich bezighouden met duurzaamheid en het milieu en dat ze zich bewust zijn van hun voorbeeldrol.” WAARVOOR kun je Maike vragen? “Voor het schrijven van

allerhande teksten: webteksten, nieuwsbrieven, blogs, artikelen, gedichten, interviews…. Mijn specialiteit is het schrijven van heldere, lekker leesbare teksten.” HOE kun je haar bereiken?

maikegerritsen.nl info@maikegerritsen.nl 06 - 13 16 91 94

Vogelenzang boulesclub.

WAAROM was dit de moeite waard? “Ik vind het altijd een

uitdaging in creativiteit om onderwerpen in beeld te brengen met een andere blik.” WAARVOOR kun je Hans vragen? “Als fotojournalist heb

ik veel verschillende onderwerpen gefotografeerd. Je kunt mij inschakelen voor portretten, gebouwen (in- en exterieur), groepsfoto’s in de natuur, kleinschalige reportages en fotokunst voor aan de muur.” HOE kun je hem bereiken?

hanswarnars.nl info@hanswarnars.nl 06 - 55 72 76 74

Els Mannaerts Tekst

elsmannaerts@gmail.com 06 - 53 71 09 06

WIE? Journalist, tekstschrijver en

eindredacteur Christien Jansen uit Bloemendaal

WAT? Zeven interviews voor duur-

zaam leven.

WAAROM was dit de moeite waard? “Dit onderwerp ligt mij na

aan het hart. Niet voor niets is mijn tweede naam ‘Miss Marktplaats’ en bestaat mijn garderobe grotendeels uit vintage items. Na het gesprek met Oukje ben ik direct begonnen plastic zo veel mogelijk uit mijn leven te bannen, wat best lastig is.” WAARVOOR kun je Christien vragen? “Voor een frisse blik op je

tekst. Of voor het schrijven van een tekst. Ik help graag met brieven en ook maak ik mooie interviews. Dus heb je een bijzonder verhaal? Ik interview je graag en zorg ervoor dat het in een tijdschrift komt te staan.” HOE kun je haar bereiken?

woordenvanjansen.nl info@woordenvanjansen.nl 06 - 26 19 81 75

winter | voorjaar 2019 105

medewerkers

CULINAIR GENIETEN? Hilde de Wolf Fotografie

hildedewolf.nl deschoolfotograag.nl 06 - 48 18 30 36

Gerlinde de Haas Fotografie gerlinde.de.haas@gmail.com

gerlindedehaas.com 06 - 40 80 86 47

In de afgelopen 25 jaar heb ik mijzelf ontwikkeld in de wereld van de gastronomie tot een Bourgondische fijnproever. Met een grote passie voor koken stond ik als klein jongetje naast mijn moeder in de keuken. Daar waar mijn moeder mij de basis van het koken heeft bijgebracht heb ik door opleiding en werkervaring bijgeleerd op het gebied

Nienke Beintema Tekst

info@nienkebeintema.nl nienkebeintema.nl 06 - 14 41 17 41

van

Martine Goossens Tekst

wijn, spijs en

gastvrijheid. Ik ben

martinegoosens@hotmail.nl 06 - 13 80 88 36

Bas van de Sande, Scroppino Club. Zowel voor zakelijke evenementen als in de privé sfeer leveren wij culinaire invulling als zintuiglijk visitekaartje. Van aangeklede

Pauline Höhner-Regout Marketing & sales

pauline@bee-media.nl 06 - 34 89 05 91

Cécile Cense Tekst

ccense@me.com

borrel tot feestavond en van walking dinner tot diner op servies. Alleen met een cocktailbar of als foodleverancier maar ook als full service cateraar. Culinaire groet, Bas

WWW.SCROPPINOCLUB.NL . 06 181 22 570

Willy Slingerland Fotografie

willyslingerland.nl willy.slingerland@wxs.nl 106

winter | voorjaar 2019

Eva Lunshof Tekst

lunshofcommunicatie@ gmail.com

wat is er allemaal te doen?

kunst & cultuur

8 maart

20:00 uur HAARLEM LITERATUURFESTIVAL St. Literair Haarlem Stadsschouwburg & Philharmonie, Haarlem

9 maart

maart t/m mei

EXPOSITIE ‘IETS FRAAIS’ - (zie pag. 18) Restaurant Noor, Bloemendaal

8 maart t/m 14 april

11:00-17:00 uur EXPOSITIE ‘DAG BLOEMEN, DAG VOGELS’ BLOEMENDALERS OP DOORREIS Kunstcentrum Haarlem

3 maart

14:30 uur VOORJAARSCONCERT ORATORIUMKOOR BENNEBROEK Philharmonie, Haarlem 15:00 uur IDEMO JAZZ QUARTET Podia Heemstede Oude Kerk, Heemstede, Heemstede 15:00 uur RACHEL PODGER SPEELT BACHS CELLOSUITES OP VIOOL (zie pag. 15) St. Vrienden van de Dorpskerk Dorpskerk Bloemendaal 15:00 uur SERGEY SMIRNOV (PIANO) EN DYMITRI IVANOV (VIOOL) ‘t Mosterdzaadje, Santpoort-Noord

11:00 uur HAARLEM FILMSTAD - OVER DE HAARLEMSE FILMGESCHIEDENIS Museum Haarlem

AGENDA DEEL JE AGENDA

Wil je een activiteit aanmelden? Mail naar info@bee-media.nl Kijk voor nog meer uitgaanstips op b-bloemendaal.nl/agenda

9 maart

20:00 uur QUATUOR POUR LE FIN DU TEMPS Podia Heemstede Oude Kerk, Heemstede

10 maart

15:00 uur BETH & FLO - PIANO MET EEN VLEUGELTJE THEATER ‘t Mosterdzaadje, Santpoort-Noord 15:00 uur STERKE VROUWEN - MIEKE AALDERINK MET VERHALEN OVER VROUWEN DIE ZICH NIET DE KAAS VAN HUN BROOD LATEN ETEN De Vertelschuur, Bloemendaal

14 maart

19:30 uur COMEDY INC Circus Hakim, Haarlem

15 maart 8 maart

20:00 uur THE HAGUE STRING TRIO ‘t Mosterdzaadje, Santpoort-Noord

20:00 uur TARTREK - VRIJE VORM EN THEATERSPORT Circus Hakim, Haarlem >> winter | voorjaar 2019 107

jgen B-lezers kri TING R O K € 2,50 ! Boek je per kaartje nline via bestelling o de.nl ste podiaheem ld bij e rm en ve de betaling . code 2060

kunst & cultuur 15 maart

20:00 uur STEFANO KEIZERS TALENT Podia Heemstede Theater de Luifel Heemstede

23 maart

20:00 uur TUNES & DANCES (zie pag. 15) Podia Heemstede Oude Kerk, Heemstede

20:00 uur CAMADOU - ‘TOUS LES GARÇONS ET LES FILLES’ ‘t Mosterdzaadje, Santpoort-Noord

24 maart

11:00 uur LIDY BLIJDORP EN TOBIAS BORSBOOM CELLO EN PIANO (zie pag. 20) Muzenforum Gemeentehuis Bloemendaal

16 maart

20:00 uur SOPHIKO SIMSIVE Podia Heemstede Oude Kerk, Heemstede

17 maart

15:00 uur PIANORECITAL MENACHEM HAR-ZAHAV ‘t Mosterdzaadje, Santpoort-Noord

27 t/m 30 maart

15:30 uur HAARLEMSE BLUES CLUB - JOHNNY RAWLS (USA) Circus Hakim, Haarlem

20:30 uur IN WANKEL EVENWICHT - EDWARD ALBEE (zie pag. 14) Toneelschuur Producties Toneelschuur, Haarlem

22 maart

28 maart

10:00 uur FREDERIC VOORN (PIANO) EN JENS VRAA (KLARINET) ‘t Mosterdzaadje, Santpoort-Noord

19:00 uur WORLD BIPOLAR DAY Circus Hakim, Haarlem 20:00 uur LEZING DOOR PAULINE BROEKEMA OVER HAAR ROMAN ‘HET UITERSTE DER ZEE’ (zie pag. 19) Boekhandel Blokker Heemstede

16:00 uur OPENBARE REPETITIE ‘IN WANKEL EVENWICHT’ EDWARD ALBEE (zie pag. 14) Toneelschuur Producties Toneelschuur, Haarlem 20:00 uur MARC DE HOND Podia Heemstede Theater de Luifel, Heemstede

23 maart

12:00-13:00 uur MURAT ISIK SIGNEERT ZIJN NIEUWE BOEK ‘MIJN MOEDERS STRIJD’ (zie pag. 19) Boekhandel Blokker Heemstede

108

winter | voorjaar 2019

20:00 uur CONCERT Welzijn Bloemendaal Podium De Kapel, Bloemendaal

29 maart

20:00 uur THE FAT LADY - ORFEO, DE KUNST VAN DE LIEFDE M.M.V. HAARLEM VOICES (zie pag. 21) De Lichtfabriek, Haarlem

wat is er allemaal te doen?

kunst & cultuur

5 april

20:00 uur RYAN PANDAY - TALENT Podia Heemstede Theater de Luifel Heemstede

29 maart

20:00 uur KSENIA BELTIUKOVA (VIOOL) EN MARINA ROMEYKO (PIANO) ‘t Mosterdzaadje, Santpoort-Noord

30 maart

20:00 uur THE FAT LADY - ORFEO, DE KUNST VAN DE LIEFDE M.M.V. HAARLEM VOICES (zie pag. 21) De Lichtfabriek, Haarlem 20:00 uur MATHIEU VAN BELLEN & OMRI EPSTEIN Podia Heemstede Oude Kerk, Heemstede 20:30 uur AMZIK - ALGERIJNS BERBER FUSION CONCERT Circus Hakim, Haarlem

31 maart

15:00 uur THE FAT LADY - ORFEO, DE KUNST VAN DE LIEFDE M.M.V. HAARLEM VOICES (zie pag. 21) De Lichtfabriek, Haarlem 15:00 uur DUO HEEMSBERGEN & VAN JAARSVELD PIANO EN KLARINET (zie pag. 15) St. Vrienden van de Dorpskerk Dorpskerk, Bloemendaal

31 maart

AGENDA DEEL JE AGENDA

Wil je een activiteit aanmelden? Mail naar info@bee-media.nl Kijk voor nog meer uitgaanstips op b-bloemendaal.nl/agenda

6 april

20:00 uur RUYSDAEL KWARTET Podia Heemstede Oude Kerk, Heemstede

9 t/m 13 april

20:30 uur IN WANKEL EVENWICHT - EDWARD ALBEE (zie pag. 14) Toneelschuur Producties Toneelschuur, Haarlem

10 t/m 13 april

15:00 uur ARCADIE TRIO ‘t Mosterdzaadje, Santpoort-Noord

20:00 uur STARRING #22: NAXOS (zie pag. 14) Toneelschuur Producties Toneelschuur, Haarlem

2 t/m 6 april

20:30 uur IN WANKEL EVENWICHT EDWARD ALBEE (zie pag. 14) Toneelschuur Producties Toneelschuur, Haarlem

5 april

20:00 uur MAAT 6 Circus Hakim, Haarlem

11 april

19:30 uur COMEDY INC Circus Hakim, Haarlem

12 april

20:00 uur TARTREK: VRIJE VORM XL Circus Hakim, Haarlem

>> winter | voorjaar 2019 109

kunst & cultuur

22 april

12 april

20:00 uur CONCERT Welzijn Bloemendaal Podium De Kapel, Bloemendaal

15:00 uur PIANORECITAL THOMAS ALEXANDER ‘t Mosterdzaadje, Santpoort-Noord

20:00 uur PATRICK LAUREIJ Podia Heemstede Theater de Luifel, Heemstede 20:00 uur VITAL EN AKSANA STAHIEVITCH PIANO ‘‘t Mosterdzaadje, Santpoort-Noord

Oesterholt Interieur kenmerkt zich door exclusiviteit en kwaliteit. Zowel wat materialen als dessins en design betreft: mooi vallende gordijnstoffen, rijke tapijten, luxe en chique vloeren en geraffineerde zonweringen. Alles en iedereen in onze speciaalzaak werkt samen, zodat u zich kunt omgeven met precies díe stijlvolle of juist knusse aankleding die u wenst. Uw persoonlijke stijl staat bij ons altijd centraal. En die mag best nét even anders dan anders zijn. Bloemendaalseweg 48-b 2061 CL Bloemendaal Telefoon 023 5264 286 Mobiel 06 5147 2650 info@oesterholt.nl

www.oesterholt.nl

20:00 uur IK ZING JE - MATHIAS KADAR CHANSONS ‘t Mosterdzaadje, Santpoort-Noord

13 april

27 april

21:00 uur HOLLAND BLUES CLUB TOM HOLLAND (USA) Circus Hakim, Haarlem

3 mei

20:00 uur HET VOLK Podia Heemstede Theater de Luifel, Heemstede

Exclusief & stijlvol

26 april

14 april

11:00 uur HOORNTRIO MET ROB VAN DE LAAR, MATHIEU VAN BELLEN EN THOMAS BEIJER (zie pag. 20) Muzenforum Gemeentehuis

12:30 uur ORANJECONCERT St. Vrienden van de Dorpskerk Dorpskerk, Bloemendaal 21:00 uur HAARLEMSE BLUES CLUB STUDEBAKER JOHN (USA) Circus Hakim, Haarlem

4 mei

17:00 uur 4 MEI HERDENKING - VERHALEN OVER LEVENSKRACHT De Vertelschuur, Bloemendaal 19:30 uur MUZIEKVERENIGING KUNST NA ARBEID Herdenkingsmonument Bennebroek

15:00 uur PIANORECITAL ISCHICO VELZEL ‘t Mosterdzaadje, Santpoort-Noord

21:00 uur THEATER NA DE DAM, MET NELLEKE NOORDERVLIET Caprera, Bloemendaal

16 & 17 april

9 mei

20:00 uur STARRING #22: NAXOS (zie pag 14) Toneelschuur, Haarlem

19 april

20:00 uur LEIDS CABARET FESTIVAL Podia Heemstede Theater de Luifel, Heemstede 20:00 uur ‘DOOR DE NACHT KLINKT EEN LIED LIEDJES UIT WOII ‘t Mosterdzaadje, Santpoort-Noord

19:30 uur COMEDY INC Circus Hakim, Haarlem

10 mei

20:00 uur DOLF JANSEN TRY OUT Podia Heemstede Theater de Luifel

wat is er allemaal te doen?

11 mei

20:00 uur TARTREK - VRIJE VORM EN THEATERSPORT Circus Hakim, Haarlem

11 mei

20:00 uur MEREL VERCAMMEN & STERRE KONIJN Podia Heemstede Oude Kerk, Heemstede

12 mei

15:00 uur HET AJAX-DILEMMA - MARIJKE BROEKHUIJSEN OVER BELONING EN ERKENNING De Vertelschuur, Bloemendaal

19 mei

12:00 uur CLASSICAL (FIETS) TOUR St. Vrienden van de Dorpskerk Dorpskerk, Bloemendaal

20 mei

13:00 uur DE VALSCHE NOOT - MANNENKOOR Landschap Noord-Holland Huis Leyduin, Vogelenzang

17 t/m 19 mei

LENTE FESTIVAL

Hou het weekend van 17 t/m 19 mei vrij in je agenda, want dan is er in de Bloemendaalse dorpskernen van alles te beleven op het gebied van muziek, theater en kunst. Het Lente Festival gaat van start in Caprera. In april staat het programma op bloemendaal.nl en b-bloemendaal.nl/agenda.

AGENDA DEEL JE AGENDA

Wil je een activiteit aanmelden? Mail naar info@bee-media.nl Kijk voor nog meer uitgaanstips op b-bloemendaal.nl/agenda

25 mei

20:30 uur THE KIK SPEELT BOUDEWIJN DE GROOT MET ORKEST Caprera, Bloemendaal

26 mei

11:00 uur FRANCIS VAN BROEKHUIZEN EN GREGOR BAK Caprera, Bloemendaal

2 juni

15:00 uur BETH & FLO - PIANO MET EEN VLEUGELTJE THEATER (zie pag. 15) St. Vrienden van de Dorpskerk Dorpskerk, Bloemendaal

20:30 uur CALEFAX EN ERIC VLOEIMANS - DIDO & AENEAZZ Caprera, Bloemendaal

7 juni

20:00 uur TARTREK - HET VERVOLG: NXTGENERATION DEEL 2 Circus Hakim, Haarlem

Dé ontwerpers van maatwerk safari’s in oost en zuidelijk Afrika www.mambulu.com info@mambulu.com 023-5748351 Eikenlaan 5, 2121TK, Bennebroek

wat is er allemaal te doen?

LA BARRE STUDIO

kunst & cultuur 8 juni

20:30 uur VELDHUIS EN KEMPER GELOOF ONS NOU MAAR Caprera, Bloemendaal

21 juni

20:30 uur 3JS Caprera, Bloemendaal

13 juni LaBarre is gebaseerd op de barre method; een workout

19:30 uur COMEDY INC Circus Hakim, Haarlem

22 juni

14 juni

bineert de meest effectieve

20:15 uur MASTERCLASS KLEINKUNST MET HAARLEMSE TALENTEN De Week van Freek - Stadsschouwburg

oefeningen van ballet, pilates

15 juni

die al jaren veel succes heeft in Amerika. LaBarre com-

flexibiliteit en conditie. Al

20:15 uur DE SUPPOOST De Week van Freek Stadsschouwburg

ruim drie jaar geven wij de

16 juni

en yoga. De focus ligt op een goede houding, kracht,

LaBarre lessen met veel succes.

15:00 uur HAARLEM VOICES Immanuelkerk Haarlem

16 juni Wil je het ook een keer proberen? Je bent van harte welkom voor een gratis proefles!

20:15 uur FREEK & FRIENDS IN CONCERT De Week van Freek - Philharmonie 20:30 uur 3JS Caprera, Bloemendaal

29 juni

B.Magazine en mag 4 kaart r o o v verloten n a v rt het conce s e ic o V Haarlem ). 1 2 (zie pag

15:00 uur DOMINEESZONEN IN GESPREK: FREEK DE JONGE EN JAN BROKKEN De Week van Freek - Philharmonie

18 juni

20:15 uur DE VERHALEN De Week van Freek - Stadsschouwburg

19 juni

20:00 uur TARTREK - DE FINALE MET DE THEMATEAMS Circus Hakim, Haarlem

natuur elke zaterdag

10:00 uur NORDIC WALKING IN DE DUINEN Welzijn Bloemendaal ‘t Panneland, Vogelenzang

1e en 3e maandag vd maand 10:00 uur WANDELEN IN DE DUINEN Welzijn Bloemendaal ‘t Panneland, Vogelenzang

9 maart

20:15 uur FREEK PRAAT MET HELLA OVER HAAR WERK De Week van Freek Philharmonie

20 juni LaBarre Studio Zijlweg 9-11 - Haarlem

www.labarrestudio.nl

20:15 uur NEERLANDS HOOP IN BANGE DAGEN 20 juni 1969 - 20 juni 2019 De Week van Freek - Stadsschouwburg

10:00 uur DUINWERKDAG NPKZ ingang Koevlak

10 maart

07:00 uur STILTEWANDELING NPKZ Bleek en Berg

wat is er allemaal te doen?

natuur

7 april

17 maart

11:00 uur HORTUSKRING II TUIN EN POEZIE Landje van de Boer, Overveen

21 maart

20:00 uur VOLLEMAANWANDELING NPKZ ingang Koevlak

24 maart

10:00 uur VOGELZANG OP ELSWOUT IVN Landgoed Elswout, Overveen

24 maart

12:30 uur VISSEN MET EEN KOR NPKZ Parnassiaweg 1, Overveen

v.a.11:00 uur DUINSURVIVALDAG VOOR HET HELE GEZIN NPKZ ingang Koevlak

10 april

10:30 uur THIJSSE TOUR, NATUURHISTORISCHE FIETSEXCURSIE NPKZ ingang Koevlak 20:45 uur VLEERMUISEXCURSIE Landgoed Elswout, Overveen

13 april

15:00 uur OPEN DAG GOLFCLUB MARIËNWEIDE Golfclub Mariënweide, Aerdenhout

19:30 uur NACHTWACHTER Brouwerskolkweg, Overveen

31 maart

5 april

20:30 uur UILENEXCURSIE Landgoed Elswout Overveen

14 april

11:00 uur HORTUSKRING III: DE NATUUR ONTWAAKT (IN ONS) Landje van de Boer, Overveen

19 april

13:30 uur DUINWANDELING Parnassiaweg 1, Overveen 7:00 uur STILTEWANDELING NPKZ Bleek en Berg

Voor zin in je werk Behoefte aan een heldere blik op je carrière? Ik help in kaart te brengen wat het best bij je past in leven en werk. Interesse? Kom eens kennismaken!

21:00 uur NACHTWACHTER Brouwerskolkweg, Overveen

22 april

7 april

Loopbaancoaching

12 april

30 maart

19:00 uur BELEEF DE ZOMERTIJD: MINDFULL AVOND-DUINTOCHT IVN NPKZ Bleek en Berg

NOEN

www.noencoaching.nl 06 - 48 54 13 59 noencoaching@gmail.com

23 april

10:30 uur KRUIP IN DE HUID VAN DE WOLF NPKZ Bezoekerscentrum

Kijk voor nog meer op b-bloemendaal.nl/agenda Sharon Klein gecertificeerd loopbaancoach

adressen Aerdenhout Villabouw & Bouwmanagement Gezina van der Molenlaan 2 . Aerdenhout . aerdenhoutvillabouw.nl Afscheidshuis Bloemendaal Bergweg 60 . Bloemendaal . afscheidshuisbloemendaal.nl Apollon Travel . Pleiadenstraat 42 Haarlem . apollontravel.nl Architectenbureau Eric Bloemen Zanderijvaart 2 . Overveen . ericbloemen.nl Audrey Events audrey@audreyevents.nl . . audreyevents.nl Bij Daals Raadhuisstraat 72 . Heemstede . bijdaals.nl BLOEMendaal Bloemen Bloemendaalseweg 16 . Bloemendaal . bloemendaalbloemen.nl Boekhandel Blokker Binnenweg 138 . Heemstede . boekhandelblokker.nl Bornwaterschool Ign. Bispincklaan 1 . Bloemendaal . bornwaterschool.nl Bouw- en Schildersbedrijf Rijnierse Zijlweg 13 . Overveen . rijnierse.nl Buitenplaats Plantage Vogelenzangseweg 49 a . Vogelenzang . buitenplaatsplantage.nl BulbSpaces Leidsevaartweg 1 . Heemstede . bulbspaces.nl Bulthaup Haarlem Zijlsingel 20 . Haarlem . haarlem.bulthaup.nl Buurtvereniging Overveen Vrijburglaan 17 . Overveen . bvo-tinholt.nl Care Laser A.J. Ernststraat 865 . Amsterdam . care-laser.nl Carwash Heemstede Nijverheidsweg 10 . Heemstede . carwashheemstede.nl ChainPoint Meester E.N. Van Kleffensstraat 12 . Arnhem . chainpoint.com Chocq-in Bloemendaal Bloemendaalseweg 67 . Bloemendaal . Circus Hakim Korte Verspronckweg 7-9 . Haarlem . circushakim.com Club Pétanque d’Orion Bergweg 5 . Bloemendaal . petanque-bloemendaal.nl Connected Molecules Leidsevaartweg 1 . Heemstede . connectedmolecules.com De Franciscus Kerklaan 12 . Bennebroek . defranciscus.nl De Huizenaanpak huizenaanpak.nl/villas De Verdieping Bloemendaalseweg 139 . Bloemendaal . deverdieping.nl De Vertelschuur Krullenlaan 3 . Bloemendaal . devertelschuur.nl DMC Makelaars Bloemendaalseweg 245 B . Overveen . dmcmakelaars.nl Dorpshuis Henk Lensenlaan 2a . Vogelenzang Dorpskerk Kerkplein 1 . Bloemendaal . kerkpleinbloemendaal.nl Esther Otten Makelaardij O.G. Avegaarplaats 9 . Haarlem . estherotten.nl Fitness Privé Zandvoorterweg 29 . Aerdenhout . fitness-prive.nl Fleurâge Residences Kennemerweg 24-32 . Bloemendaal . fleurage-residences.nl Full Body Contact Gardens Krullenlaan 18 . Bloemendaal Gantvoort Architectuur Hazepaterslaan 28 . Haarlem . gantvoort.com Gemeente Bloemendaal Bloemendaalseweg 158 . Overveen . bloemendaal.nl Gemeentehuis Bloemendaal Bloemendaalseweg 158 . Overveen . bloemendaal.nl Goed Speel Goed Bloemendaalseweg 29 . Bloemendaal . goedspeelgoed.nl Golfclub Mariënweide Zwaluwenweg 11 . Aerdenhout . marienweide.nl Haarlem Voices haarlemvoices.nl Hanbank Installatietechniek Crommelinstraat 3 . Cruquius . hanbank.nl Hästens Store Zijlstraat 96 A . Haarlem . hastenshaarlem.nl Heule Makelaardij Frederikspark 1 . Haarlem . heulemakelaars.nl Huis Leyduin 2e Leijweg 1 . Vogelenzang Iets Fraais ietsfraais.nl Immanuelkerk Van Egmondstraat 5 . Haarlem Janny ter Meer Overveen . jannytermeer.nl Juttersgeluk Tetterodeweg 27 A . Overveen . juttersgeluk.nl Kanna Kraus tuinontwerpbureau Piet Heinlaan 16 . Bennebroek . kannakraustuinontwerp.nl Kapitein Loodgieter & Installateur Crommelinstraat 3 . Cruquius . kapiteinbv.nl Koningshof Duinlustweg 26 . Overveen Kroon Tuinen Goudriaanstraat 13 . Zwaanshoek . kroon-tuinen.nl Kunst Centrum Haarlem Gedempte Oude Gracht 117-121 . Haarlem . kunstcentrum-haarlem.nl LaBarre Studio Parkweg 10 . Bloemendaal . labarrestudio.nl Landgoed Elswout Elswoutlaan 12a . Overveen Landje van de Boer Bloemendaalseweg 183 . Overveen . landjevandeboer.nl Lichtfabriek Minckelersweg 2 . Haarlem . lichtfabriek.nl Lichtplanners Leidsevaartweg 1 . Heemstede . lichtplanners.nl M&Otto Design Hendrik Figeeweg 1 . Haarlem . m-and-otto.com Mambulu Safaris Eikenlaan 5 . Bennebroek . mambulu.com MOMIQ-design Leidsevaartweg 1 . Heemstede . momiq-design.com Monica Cerny Fashion Import & Agency Leidsegracht 82 K . Amsterdam . monicacerny.com Move for motion Verbindingsweg 43 . Bloemendaal . moveformotion.nl Museum Haarlem Groot Heiligland 47 . Haarlem . museumhaarlem.nl Museum Pieter Vermeulen Driehuizerkerkweg 34d . Driehuis . pietervandermeulenmuseum.nl Muzenforum Hoge Duin en Daalseweg 16 . Bloemendaal . muzenforum.nl Nobilis Schipholpoort 46 . Haarlem . nobilis.nl Noen noencoaching.nl NPZK bezoekerscentrum & Duincafé De Kennemerduinen Zeeweg 12 . Overveen . np-zuidkennemerland.nl NPKZ ingang Koevlak Zeeweg 12 . Overveen . np-zuidkennemerland.nl NPKZ ingang Middenduin Duinlustweg . Overveen . np-zuidkennemerland.nl NPZK ingang Bleek en Berg Bergweg . Bloemendaal . np-zuidkennemerland.nl NVD Beveiligingen Delftlaan 325 . Haarlem . nvd.nl Oesterholt Interieur Bloemendaalseweg 48 B . Bloemendaal . oesterholt.nl Ont-moeting Bennebroek Zwarteweg 8a . Bennebroek . info@ontmoetingbennebroek.nl Ontmoetingsruimte Kerkweg 1 . Vogelenzang Openluchttheater Caprera Hoge Duin en Daalseweg 2 . Bloemendaal . openluchttheaterbloemendaal.nl Oude Kerk Wilhelminaplein . Heemstede . podiaheemstede.nl Oukje de Kwaasteniet doemijmaaruiensoep.blogspot.com Passie voor Eten Bloemendaalseweg 41 . Bloemendaal . passievooreten.nu Pedicurepraktijk Ventsis Spaarndam . pedicureventsis@gmail.com Podia Heemstede Herenweg 36 . Heemstede . podiaheemstede.nl Podium De Kapel . Potgieterweg 4 . Bloemendaal Pop-up galerie Fiore Bloemendaalseweg 46 . Bloemendaal . kunstkringfiore.nl Puur Makelaars Bloemendaalseweg 123 B . Bloemendaal . puurmakelaars.nl Rabobank Haarlem en Omstreken Dreef 40 . Haarlem . rabobank.nl RAW Paints Leidsevaartweg 1 . Heemstede Rembrandtje linda@rembrandtje.nl Repaircafé Overveen Vrijburglaan 17 . Overveen . duurzaamoverveen.nl Restaurant Noor Bloemendaalseweg 35 . Bloemendaal . restaurantnoor.nl Rob van Saase Hovenier Zilkerduinweg 402 a . Vogelenzang . robvansaasehovenier.nl Scroppino Club Bloemendaal . scroppinoclub.nl Sociëteit Aerdenhout Oscar Mendliklaan 3 . Aerdenhout . welzijnbloemendaal.nl Stadsschouwburg & Philharmonie Lange Begijnestraat 11 . Haarlem . theater-haarlem.nl Sterrenwacht Copernicus Tetterodeweg 27 . Overveen . sterrenwachtcopernicus.nl Strumphler Makelaars Oscar Mendliklaan 9 . Aerdenhout . strumphlermakelaars.nl ‘t Mosterdzaadje Kerkweg 29 . Santpoort-Noord . mosterdzaadje.nl ‘t Panneland Vogelenzangseduinweg 4 . Vogelenzang . t-panneland.nl The Garden Store Vijfhuizerdijk 63A . 2141 BC Vijfhuizen The Spot jongerenruimte Kerklaan 6 . Bennebroek Theater de Luifel Herenweg 96 . Heemstede . podiaheemstede.nl Toneelschuur (Producties) Lange Begijnestraat 9 . Haarlem . toneelschuur.nl Trashless Earth trashless.earth Trashure trashure.com Trefpuntcafé Akonietenplein 1 . Bennebroek . pkntrefpunt.nl Trek info@lekkeretrek.nu . lekkeretrek.nu Uitvaartzorg Jessica IJzer Bloemendaalseweg 245 B . Overveen . uitvaartzorgijzer.nl Van Engelenburg Theaterproducties Van Ostadestraat 1-3 zw . Haarlem . vanengelenburgtheater.nl Vondelschool Juliana van Stolberglaan 25 . Aerdenhout . vondelschool.nl Waternet bezoekerscentrum Eerste Leijweg 6 . Vogelenzang . waternet.nl Welzijn Bloemendaal, locatie Noord Bloemendaalseweg 125 . Bloemendaal . welzijnbloemendaal.nl Welzijn Bloemendaal, locatie Zuid Kerklaan 6 . Bennebroek . welzijnbloemendaal.nl Wijnhandel & Slijterij Van Zoolingen Bloemendaalseweg 261 . Overveen . wijnhandelvanzoolingen.nl Wijnhuis Bodde Zwarteweg 30 . Bennebroek . wijnhuisbodde.nl Yvonne Reichrat, uitvaartverzorger Bloemendaalsestraatweg 48 . Santpoort-Zuid . de-uitvaartverzorgers.nl Zij doen ‘t Bloemendaalseweg 96 . Bloemendaal . zijdoent.nl Zocherlounge Zocherlaan 1 . Bloemendaal . zocherlounge.nl

114

winter | voorjaar 2019

COLOFON B. is een uitgave van

Bee-Media

Platanenlaan 77 2061 TS Bloemendaal 06 -- 55 19 84 27 info@bee-media.nl bee-media.nl

Hoofd- en eindredactie Maaike Brouwer maaike@bee-media.nl Ellen Meijer ellen@bee-media.nl

Art-direction | vormgeving Mimi Sugarman mimi@bee-media.nl

Marketing & Acquisitie Pauline Höhner-Regout pauline@bee-media.nl

Acquisitie & agenda

Alexandra Beerens-Feith alexandra@bee-media.nl

Aan dit nummer werkten mee

Elisabeth Beelaerts, Nienke Beintema, Cécile Cense, Maike Gerritsen, Martine Goosens, Gerlinde de Haas, Madelon Heering, Christien Jansen, Mick de Jong, Mark Kolder, Saskia Koning, Anita van der Krol, Marjo Kuilman, Eva Lunshof, Els Mannaerts, Ad van Nieuwpoort, Eelco van Ravenswaaij, Willy Slingerland, Gerard Teuben, Hans Warnars, Hilde de Wolf en Marjolijn Zweerts de Jong

Oplage

15.000 exemplaren

Drukwerk

Balmedia bv

Distributie

B. wordt gratis bezorgd bij alle huishoudens in de gemeente Bloemendaal. Je vindt B. ook in Bloemendaalse wachtkamers en bibliotheken, en in theaters en winkels in Haarlem en Heemstede. Bee-Media werkt als mediapartner samen met Bloemendaal Open en Haarlem105.

Volg en like ons

, b.bloemendaal of kijk op b-bloemendaal.nl Oprichters: Marjan Gielen, Madelon Heering en Mimi Sugarman ©2019 Bee-Media - Alle rechten voorbehouden. Gehele of gedeeltelijke overname, plaatsing op sites, verveelvoudiging op welke andere wijze dan ook en/of commercieel gebruik van deze informatie is niet toegestaan, tenzij hiervoor uitdrukkelijk schriftelijke toestemming is verleend door de uitgever.

VRAAG EEN BROCHURE AAN OF KOM LANGS! De raampartijen in haar woonkamer reiken van vloer tot plafond. Vanuit haar ruime en modern ingerichte appartement kijkt ze uit over Park Brederode in Bloemendaal. Ze geniet van het park en de natuur rond Villa Duinstaete, waar ze sinds de zomer van 2018 woont. Bent u net als mevrouw Seinen op zoek naar een geborgen thuis met zorg en service? Vraag dan via onze site de brochure aan. Of kom langs voor een rondleiding. Dan ziet u zelf welke uitzichten we u kunnen bieden. www.zorggroepdelaren.nl T 038 - 452 40 67 E contact@zorggroepdelaren.nl

PUURMAKELAARS.NL

B.Magazine - jaargang 6 - nummer 13 - winter | voorjaar 2019 - € 5,95

puurmakelaars.nl/duurzaam

Jaargang 4 - nummer 7 - voorjaar 2017 - €5,95

Altijd goede energie.