HITZ ETA PITZ Murgia BHI 5. alea - 2014ko ekaina
Argazkia: Irudi Digitaleko Ikasleak
ZU ZE N D ARI TZA ZU ZE N D ARI A: J ose M a n u el E l i zeg i ZU ZE N D ARI O N D O KO A: M i ren Azofra I KASKE TA B U RU A: M a ri a n Fern á n d ez D e B a sti d a I D AZKARI A: Lu ken Aka rreg i ZI KLO E TAKO KO O RD I N ATZAI LE A: Fern a n d o G a ri ta g oi ti a
Murgia BHI Domingo de Sautu, 65 01130 - Murgia- (Araba) Tfnoa: 945.430228 Faxa: 945. 430226 www.murgiainstitutua.com 010157aa@hezkuntza.net
M I N T E G I AK E U SKARA: Fern a n d o Sa n tos, M a ri bi U rkol a , I ru n e Zu l u a g a H I ZKU N TZAK: . G AZTE LAN I A: Ai n a ra Atu txa , E va Respa l d i za . I N G E L E S A: M a r i j o Ag i r r e , I b o n S a b e l . FRAN TSE SA: Pa tri ci a Pa l a ci os G I ZARTE : Lu ken Aka rreg i , J osé I g n a ci o Fern á n d ez, Kon txi López, Ra u l Pozo M ATE M ATI KA: M a ri a n Fd z. D e B a sti d a , La n d er G oi ri , Ag u stín López d e M u n a i n ZI E N TZI A- TE KN O LO G I A: M i ren Azofra , J a bi Asu rm en d i , Ka rm el e B erei n ku a , I ker Leku e, J on e O rti z O RI E N TAZI O A: I ñ a ki Au zm en d i , M a ri e Fern á n d ez
ZI KLO AK M i ke l A g i r r e , N o e l i a A n d r é s , A r a n t x a B r a c e r a s , J o s e M a n u e l E l i z e g i , F e rn a n d o G a ri ta g o i ti a , J u a n Ca rl os M a rtín , M i kel M u g i ka , E l i a Revu el ta , M a n o l o Va l b u e n a , M ª M a r Vi r t o
I D AZKARI TZA J o s é An t o n i o Al a m e d a
AT E Z AI N T Z A Ki n i d el Pi n o
J AN G E LA E TA G ARB I KE TA ZE RB I TZU A
J a n g e l a n : O l a i a A r t e a g a , U r t z i A z ka r r a g a , N u r i a O s e s , Le ti c i a U rg o i ti , O l a tz S a n to c i l d e s
G a r b i ke t a n : J a n i r e F e r n á n d e z , A u r e M o r a l e s , Z u r i ñ e O l a b e
a u rki b i d e a Agu rra
3
On gi Etorri a k!
4-7
Eu ska ra Jen d a
8 -1 1
Egon a l d i a k
1 2- 1 5
H i tza l d i a k
1 6 -1 7
M u si ka
1 8 - 21
Txa pel a Bu ru a n
22- 25
Arga zki a k
26 - 3 1
Ga i a k
3 2- 3 7
I k a s l e e n La n a k
3 8 -43
D e n b o ra p a s a k
44-47
AGURRA FITXA TEKNIKOA Argitaratzailea MURGIA BHI Web-gunea www.murgiainstitutua.com Posta elektronikoa 010157aa@hezkuntza.net Koordinatzailea Maribi Urkola Arduradun Teknikoa Jabi Asurmendi Diseinua eta Maketazioa Talde osoa Erredakzio taldea Naomi Anda, Mat铆as Aldave, Pablo Arana, Mikele Barroso, Malen Gainzarain, Uxue Ganzabal, Ion Lafuente, Marina L贸pez, Eneko Mendia, Irati Otxoa de Alda Lege Gordailua VI-380-11
Bidea bukatu dugu jada eta aldizkari honekin agurtuko gara. Oso esperientzia ona izan dugu eta oso pozik gaude ateratakoarekin; espero dugu aurtengo aldizkaria zuen memorian geratzea eta irakurtzen gozatzea. Aurten gogotsu etorri gara prentsa tailerrera, GU GEU izaten lagundu gaituen tailerrera, eta oso dibertigarria izan da. Agur esateko ordua iritsi da, gure gela maitera berriz ere ez etortzeko garaia. Pena handia ematen digu agurtzea baina badakigu datorren urtean beste prentsa talde bat egongo dela eta horrek pozten gaitu. Esan dugunez, esperientzia izugarria izan da; izan ere, gauza berri asko ikasi ditugu eta pertsona berri asko ezagutu ere bai. Primerako tailerra da, zuek izan zaitezkete datorren urtean talde hau osatuko duzuenak. Anima zaitezte!
Erredakzioak
Inprimaketa: SACAL
5. alea 201
3
HITZ ETA PITZ
Usteak erdi u stel!
ON GI ETORRIAK Lehen mailakoei ongietorria ematea pentsatu dugu. Elkarrizketa bat egin diegu hainbat ikasleri eskola eta institutuko aldaketez beren iritzia ezagutzeko. GALDERAK 1 . Nola imajinatzen zenuten institutua? 2. Zer kontatu zizueten? 3. Zer ikasgaitan egon da diferentziarik handiena? 4. Ordu gehiago sartu behar izan dituzue azterketak prestatzerakoan? 5. Zer iruditu zaizue klasean jende berriarekin egotea? 6. Zer botatzen duzue faltan? 7. Eskatu desio bat: zer nahiko zenukete aurten gertatzea?
Laia Molina
in a r a M , a r a n i A & Naom i
1. Institutua klase handiagoekin imajinatzen nuen baina, azkenean, ondo dagoela uste dut. Ez nintzen beldurrez etorri. 2. Handia zela, zaharra eta patiok motzegiak zituela. Nagusiki gauza txarrak esan zizkidaten. 3. Ez da aldaketa nabarmenik egon; Loredana Puiulet azkenean, ikasgai berdinak dira. 4. Azterketa batzuk prestatzeko hainbat ordu gehiago sartu behar izan ditut; batzuetan ikasten lau ordu pasatu ditut. 5. Ondo. Baina nire lehengo ikaskideak faltan botatzen ditut. Lagun gehiago egin ditut baina gehienak ezagunak izan dira. 6. Faltan botatzen ditut ikastolako txirristak e.a. Ikastolako patioak nahiago ditut, hobeto pasatzen genuelako. Patioko denbora da faltan botatzen dudana. 7. Janaria hobetzea eta patioak gehiago irautea nahiko nuke.
1. Institutua handiagoa eta janaria hobea izango zela imajinatzen nuen. Ez nintzen beldurrarekin etorri. 2. Janaria oso txarra zegoela eta patioak oso motzak zirela; baina, azkenean, ondo zegoela esan zidaten. Orokorrean, gauza txarrak kontatu zizkidaten. 3. Nire ustez, ez da ikasgaietan aldaketa nabarmenik egon; errazak dira niretzat. 4. Ez dut ordu gehiagorik behar izan, denbora berbera pasatzen dut gutxi gorabehera.
5. Pena eman dit nire klasekoekin ez egotea baina, elkarrekin egoteari esker lagun gehiago egin ditut. 6. Ikastolako kolunpioak eta faltan botatzen ditut, denbora gehiago pasatzen genuelako patioan, eta hobeto pasatzen genuelako.Patioak, eta janaria dira faltan botatzen ditudanak. 7. Arlo guztietan nota onarekin gainditzea nahiko nuke. 1. Institutua hobea imajinatzen nuen eta beldur pixka batekin etorri nintzen. 2. Gauza txarrak kontatu zizkidaten, adibidez, janaria oso txarra zela. 3. Lengua ikasgaian diferentzia handia nabaritu dut. 4. Ordu bat gehiago sartu behar izaten dut. 5. Ondo iruditu zait jende berriarekin egotea, lagun gehiago egiten lagundu dit. 6. Eskolako txirristak eta kolunpioak faltan botatzen ditut. Gainera, ikastolako patioan futbolera hobeto jokatu ahal genuen; gehien faltan botatzen dudana lagunak dira. 7. Institutu berria egotea eta irakasleak desagertzea.
HITZ ETA PITZ
4
Markel Izagirre
5. alea 2013-14
ON GI ETORRIAK
1. Txikiagoa zela uzten nuen; beldurrez etorri nintzen lehen egunean, nolakoa zen ez nekielako. 2. Institutua oso aspergarria zela eta janaria txarra zegoela behin eta berriz errepikatzen zidaten. 3. Musikan eta heziketa fisikoan, lehen gauza ezberdinak egiten genituelako. 4. Ikasterakoan denbora gehiago sartu behar izan diut, ikasgaiak zailagoak direlako. 5. Ondo iruditu zait jende berriarekin klaseetan nahastea; horri esker, lagun gehiago Nerea Murga egin ditut. 6. Ikastolako patioa pixka bat miresten dut, baina hau handiagoa da eta hori ere, askoz hobea da; ikaskide batzuk ere faltan botatzen ditut, beste institutuetara joan direnak‌ 7. Aurten, janaria hobetzea nahiko nuke, tortila oso txarra dago eta! 1. Pixka bat zailagoa izango zela imaginatzen nuen eta beldurrez etorri nintzen. 2. Orokorrean gauza txarrak kontatu zizkidaten; adibidez, naturreko azterketak zailak izango zirela ea. 3. Izarrakoek ez genituen ikasgai berdinak; horregatik zaila egin zait; zailena gaztelania iruditu zait. 4. Ikasteko orduan ordu gehiago sartu behar izan ditut, ordu eta erdi gutxi gorabehera. 5. Klasean jende berriarekin egoteak lagun gehiago egiten lagundu dit; horregatik, Andoni Lafuente Murgiakoak eta Izarrakoak nahasteari ondo deritzot. 6. Eskolako patioak faltan botatzen ditut eta ume txikiak ere bai. Ikastolako lagunen falta ere sumatzen dut. 7. Izarrako eta Murgiako jaiak izatea nahiko nuke. 1. Nik institutua nolakoa zen banekien, nebak kontatu zidalako. Ez nintzen beldur handiarekin etorri, jendea ezagutzen bainuen. 2. Janaria oso ona ez zela kontatu zidaten. 3. Nire ustez, gaztelanian egon da diferentzia ikaragarria, irakurtzeko liburuak, oso arraroak direlako eta liburuak ulertzea kostatzen zaidalako. 4. Ordu gehiago sartu behar izan ditut; orain bi egunez behin ikasten dut eta egun bakoitzean ordu bat gutxi gora behera ematen dut. 5. Jende berriarekin klaseetan nahasteak ez dit ezer berririk ekarri, jendea ezagutzen nuelako. 6. Patioak, eskolako irakasleak eta zaintzako jendea faltan botatzen ditut. 7. Dena gainditzea nahiko nuke.
Unai Anuncibay
5. alea 2013-14
Beatriz Arana
1.Institutua askoz txarragoa imajinatzen nuen baina beldurrik gabe etorri nintzen. 2. Azterketa asko zeudela esan zidaten; orokorrean, gauza txarrak kontatu zizkidaten. 3. Nire ustez, natur, tekno eta gizarten aldaketa handiak egongo dira. 4. Ordu gehiago sartu behar izan ditut azterketa bat prestatzerakoan, nota onak ateratzeko. 5. Ezagutzen ez nuen jendearekin klasean egotea primerakoa iruditu zait; izan ere, lagun gehiago egiten lagundu dit. 6. Gehien sumatzen dudana, patioko denbora da. 7. Patio gehiago izatea gustatuko litzaidake.
5
HITZ ETA PITZ
ON GI ETORRIAK
Pasa den urtean bezala, aurten ere bi irakasle berri aukeratu ditugu elkarrizketatzeko eta hobeto ezagutzeko.
1. Txikitan zer izan nahi zenuen? Idazlea. 2. Normalen, euskaraz hitz egiten duzu klasetik kanpo? Bai, beti. 3. Kontatu klasean gertatu zaizun gauzarik kuriosoena. Klase batean negar egin nuen, ikasleek agobiatu nindutelako. 4 Talderik gogokoena? 4.A, haien tutorea naizelako. 5. Institutua ezagutu zenuenean, zein izan zen zure lehen pentsamendua? Hotza pasatuko nuela neguan eta, beste aldetik, gustatu zitzaidan eraikuntza zaharra izatea. 6. Orain arte, zein izan da erosoen egon zaren ikastetxea? Ekialde. 7. Zer egiten duzu zure denbora librean? Igeri, eta korrika egn; orokorrean, kanpoan egon.
Berriketan! Irati & U x ue
MARIJO AGIRRE
IKER LEKUE 1. Txikitan zer izan nahi zenuen? Kirolaria edo albaitaria. 2. Normalen, euskaraz hitz egiten duzu klasetik kanpo? Bai, familia osoarekin. 3. Kontatu klasean gertatu zaizun gauzarik kuriosoena. Klase batean test azterketa bat zuten eta ijito batek borobildu zituen erantzun guztiak. Etxera heldu, azterketa ikusi eta hurrengo egunean galdetu nionean, esan zidan: "Profe, alguna serรก, no?" 4. Talderik gogokoena? Nireak, 3.B. 5. Intitutua ezagutu zenuenean, zein izan zen zure lehen pentsamendua? Institutuan kontaktuak nituela, irakasle asko ezagutzen ditudalako. 6. Orain arte, zein izan da erosoen egon zaren ikastetxea? Gernikakoa eta Koldo Mitxelena. 7. Zer egiten duzu lanetik kanpo? Nire alabarekin egon eta bizikletan ibili.
HITZ ETA PITZ
6
5. alea 2013-14
ARANTZAN GORAETABEHERA LO M CERI EZ ! ! !
EGONALDIAK
Matias & Mikel Orain ezberdina bai gauza da aldatu ezin dugu ezer egin hori dugu patu
Hirugarren mailako ikasgai moduan jarri nahi baina ez lortu gure institutoan
Hau ukatu beharko laster edonola guk nahi duguna dela denontzako eskola
E S T RI B I L O A
E S T RI B I L O A
E S T RI B I L O A
Lom ce l eg e berri a atzera pau s oa i n p o s a tu ko d u te d es m ad re os oa
Alde baten ahalmen gutxigo dutenak eta bestean berriz dena dakitenak
Dena aprobatzea eskolako meta institutura heltzeko kriston azterketa
Tekno eta plastika herritar, musika garrantzitsuak dira ez da “raska y pica”
Orai n g o g azteri a d es ku l tu ri zatu m u rri zketen bi d ez g u h obe kon trol atu
Tontakeri hutsa da egin nahi dutena klasista batzuk dira hori da txarrena
Laugarren mailan berriz egin behar eta hori ez dago ondo “eso no la peta”
Hau ez da bidezkoa hauxe da gakoa ezin digute kendu gure gustukoa
T xi ki a k g i n e n e a n g u ras oak batu erabaki ak h artu ta d e n a a d o s tu
Euskara egon gara urtez urte lantzen ez dezagun guk utzi altxor hori kentzen
Erlijio klaseak egingo d itugu tutoretzaren ordez beharrezko dugu
E S T RI B I L O A
E S T RI B I L O A Lom cereki n ezi n au rrera eg i n h e zi n a h i d u g u g u re h i zku n tzareki n
***
5. alea 2013-14
7
(Bertsolaritza Taldeak)
HITZ ETA PITZ
U ra e s ku t ik e s ku ra !
EUSKARA JEN DEA
I ru dien bidez kon ta tu n a h i iza n du gu u rtea n zeh a r eu ska ra ren era bilera bu ltza tzeko a sm oz egin da ko ekin tza esa n gu ra tsu en a k.
Hizkuntza Normalkuntza Batzordea
A rab ako Euskal Hotsa Ortura. Garaion. Sorgingunea.
Badu, Bada. Euskara mundu eleanitzean.
Bertso emanal di a. Azaroak 8: Txapelketa Nagusiaren finalaurrekoaren beroketa.
HITZ ETA PITZ
8
5. alea 2013-14
U ra e s ku t ik e s ku ra !
EUSKARA JEN DEA
Euskararen Nazi oarteko Eguna: nor bere mezua idazten. Gurasoek, ikasleek, irakasleek eta postariak berak ere parte hartu zuten.
Euskal tradi zi oan i nauteri ak: lehiaketa.
A gate Deuna: herrian zehar kantuan.
5. alea 2013-14
" Zergati k ez? " : DBH-3ko ikasle batzordeari ikastaroa
9
HITZ ETA PITZ
O s t ira l e u s ka l d u n a k
EUSKARA JEN DEA
Eguneroko soinu nazkagarriarekin jaiki naiz ohetik, behingoz ostirala dela pentsatuz. Betiko errutina, praka moreak, kamiseta zuria eta botak. Pare bat mandarina poltsikora sartu eta klasera abiatu naiz. Betiko eguraldi txarra, betiko jendea, betiko ordutegia, betikoak beti berandu… Klasean sartu eta hiruzpalau gelakide pijamaz jantzita! Haietako batengana hurbildu naiz eta “Oy e, ¿por q u é ven ís a sí vestida s?”, galdetu diot; berak, barrezka, “Aiba , ez n a iz kon tu ra tu !” erantzun dit. Bi segundo pasa eta gero pentsakorgeratu naiz, euskaraz erantzun didala ohartuz. Arratsaldean, beren ideia azaldu digute ikastetxe osoan. Ostiral guztietan euskaraz hitz egitean datza, horretarako zerbait berezia eginez: pijama jantzita etorri, aurpegia margotu... Gutako gehienoi ideia paregabea iruditu zaigu eta horrela izango da, guztion pauso txikiekin, handiak egingo ditugu gure euskaldun ostiralak.
E t xe p a r e , m o d a n ?
Egilea: Uxue Ganzabal
Ba al dakizue zerden “ Linguae Vasconum Primitae"? Agian horrela esanda ez zarete konturatzen baina, nork ez du entzun eta a bestu “Euskara, euskara, jalgi hadi mundura ” ? Bernat Etxeparek egindako liburu bat da , 1 545ean ; konkretuki, euskaraz argitu zen lehen liburua da eta, orain, mundu osoan ezagutuko da ; izan ere, euskarazko lehen liburua arabieraz, txineraz eta kitxuaz itzuli dute. Lehenago galizieraz, katalanez, gaztelaniaz, ingelesez, errumanieraz, frantsesez, alemanez eta italieraz ere irakurri ahal izan genukeen. Lasterikusiko ditugu txinatarrak eta arabiarrak "euskara, jalgi hadi" abesten. Hori gutxi balitz, Bernard Etxepareren lehen liburutik abiatuta gauregunera arteko euskal literatura Ra p estiloa n kantatua aurkeztuko du Imanol Epelde zarauztarabeslariak. Ez al da harrigarria? ko
Ene k
& Pablo
HITZ ETA PITZ
10
5. alea 2013-14
ARANTZAN
KOLOREEN BERTSO EGONALDIAK B o l i g r af o g o r r i a SORTA´ 14 EGOgRuAeErTdAiBoEHnERLAegu ti o es ku an h ar t z ean
z el an b az kar i a d en a o n a z eg o en h o r i d a eg i a z u ek an i m at z eko h o n a o p ar i a kr o m at o g r af i a d a g u r e g au r ko g ai a ko l o r e b ako i t z ak d u m i l a es an ah i a
ar r i s ku s ei n al ea o d o l a_agertzean m ai t as u n a d ar i o i d az t en h as t ean m ar g o t u , i r aku r r i d en a b at - b at ean i z ar g o r r i a p i z t u d en o n b i h o t z ean
...
P i z t i t z ar m ai t eko r r a Fi o n a em az t ea “ Gr een ” kap i t al eko a b er a al kat ea S h r ek ed o M ar o t o b at ed o b es t ea g u k h o r i ez d u g u n ah i h u rrengo a_o rd ea E u s kal H er r i b er d ea as ke t a l i b r ea
A rab ako es kolarteko b erts o fes tan Murgiakoek egindako kolorez b etetako b erts oak . Gozatu!
E l u r r a m ar a m ar a t ei l at u g ai n er a u s o z u r i a h eg aka b at et i k b es t er a et a o t s o m al t z u r r a at er a b i d er a z u r i a z u r i t z eko h au d a i r t eer a l exi a b o ta_ezkero d en a z u r i t z en d a H as i er a b at ean d a m ai t as u n d an t z a g er o ag o b at z u t an b i h u r t z en d a l at z a b eg i u b el m o r eak h o r i ez d a t x an t x a es p er an t z a ez g al d u t a h as i i r au l t z a i n d ar r a n o r t as u n a em aku m e al t x a
Zer u u r d i n a d u g u z o r i o n l ag i n a nah i z eta_ez d u en o s atzen gu re i ku rri ña er r eka u r g ar d en a l ami a_erregi na u r d i n a d u g u er e gu re Pi tu f i na t an t az t an t a s o r t z en d a o l at u u r d i n a
…
Zu en au r p eg i h o i ek al d i t u g u p o z t u ? et a g u r e b er t s o ek zai tu ztete_i zo ztu g ai p i l o b at j o r r at u t a el kar r i l o t u z u en t x an d a d a o r ai n ez z ai t ez t e m o z t u d en o n i r r i b ar r ea ko l o r ez m ar g o z t u
Gu r e p ai s ai ar eki n g u g au d e g u s t u r a z u n d aket ak s u n t s i t u z z el ako g an o r a b arru ti k gas a_atera et a g u z u l o r a u r a ku t s at u ko d a h em en d i k B i l b o r a ez h emen eta_ez i no n f r aki n g a kan p o r a
Eneko & Pablo
D o i nu a: Maisu Ruanda zer da?
Z u h a t z a n, e l ka r e z a g u t z e n !
E GO N A LD I A K Egileak: 1.B taldea Irailaren hamaikatik hamahirura Zuhatzara joan ginen lehenengo mailako ikasle guztiok. Jende berria ezagutzeko joan ginen 3 eskola desberdinetik etorri ginelako: Izarratik, Murgiatik eta Gopegitik. Euskara lantzeko eta hitz egiteko ere joan ginen.
Ekintza asko egin genituen, gauean, egunean, urezkoak, lehorrekoakF Urezkoak: surfa, win surfa, pedalona, optimista, piragua, arraunaF Lehorrekoak: musu plakajea, lurrikara, zapiaren jolasa, zenbakien jolasaF Instalazioak oso onak ziren, komunak izan ezik. Txabolak handiak ziren eta ohatze asko zeuden. Jantokiaren janariarekin konparatuta, Zuhatzakoa oso ona zegoen. Datorren urtean 1 .mailan egongo direnak hara joatea ideia ona iruditzen zaigu, beraien artean hobeto ezagutzeko.
Oso ondo pasatu dugu!
Eneko
& Pablo
HITZ ETA PITZ
12
5. alea 2013-14
B ein tzan, m en dian g o ra En eko & Pablo
E GO N A LD I A K
Beintza-Labaieneko aterpetxean egon gara DBH-2ko ikasleok: naturgunea, herria eta kobazuloa bisitatu; ginkana eta talo tailerra, herri kirolak... Denetatik egin dugu. Bukatzerakoan, denok oso triste esan genien agur Idoia, Juanjo eta Mikeli. Malkoak begietan genituela Beintza-Labaienetik joan ginen.
Le u rtza ko U rte g i a n g a u d e e se ri ta ; oso on d o p a sa g e n u e n h or j okoa k e g i te n a ze ri , su g e e ta oi l o b i h u rtu ri k.
O so e sp e ri e n tzi a p ol i ta i za n ze n . J o l a s a s ko e g i n g e n i t u e n e t a o s o on d o p a sa tu g e n u e n . Aza l d u zi g u te n a n tzi n a ko n e ka za ri e k e g i te n z i tu z te l a e ta l a n e ta ti k z e to z e l a .
5. alea 2013-14
D o n e z t e b e ko t a l o g i l e b a t e ki n e l ka rtu g i n e n b a koi tza k b e re ta l oa e g i n e ta j a te ko. Ta l oa k g a zta e ta txokol a te zkoa k zi re n .
H e rri a b i si ta tze n h a i n b a t g a u za i ku s i g e n i t u e n : l a b e a , d orre txe a k. . . A ze h e rri p ol i te . . . Z e l a ko t x a p a k M i ke l e k b o t a t z e n z i z ki g u n a k!
13
U rte g i ti k B e i n tza ra b i ord u e ta e rd i ko i b i l a l d i a e g i n g e n u e n . B i d e a n a z a l p e n txo b a tz u k e m a n zi zki g u te n , p a g oe i e ta h a ri tze i b u ru zkoa k.
Le ze a l d e ko kob a zu l oa n sa rtu g i n e n e ta , n a h i z e ta kob a zu l o tu ri sti ko b a t e z i za n , p ri m e ra n p a sa tu g e n u e n e s t a l a kt i t a k e t a e s t a l a g m i t a k i ku ste n . H ob e re n a i za n ze n !
Egileak: DBH-2
HITZ ETA PITZ
E GO N A LD I A K
S AL AM AN C A 2 0 1 4
La puerta de la catedral
E s t u d i a n t e Tu n a n t e !
No me gustaba estar allí. Me sentía humillada y derrotada. La gente me miraba con desprecio o, en el mejor de los casos, con compasión. Obviamente, no estaba allí por gusto y me limitaba a repetir una y otra vez frases como: “una moneda, por favor” o “estoy pasando mucha hambre y mis hijos no tienen nada para comer”. El resultado era casi siempre el mismo. La gente ni siquiera giraba la cabeza y continuaba su camino hacia la puerta de la catedral de Salamanca. Como si no pudieran verme. Como si fuese un molesto insecto que interrumpía sus conversaciones. Aunque había veces en las que me daban alguna moneda, la mayoría de mis intentos eran fallidos. Aun así, nunca me olvidaba de dar las gracias a aquellos que hacían su pequeño gesto de caridad: “que dios le bendiga”. La gente siempre me mostraba una sonrisa amable en cuanto pronunciaba aquella frase. Marrazkia: Asier Carro
Una de las muchas mañanas que pasaba en la puerta de la catedral, un numeroso grupo de jóvenes de entre trece y quince años se acercó a la entrada. No esperaba que ninguno de ellos me dieran dinero. La gente de aquella edad no solía contribuir mucho en mi bolsa. Nunca supe muy bien si era por egoísmo o por vergüenza. De todos modos, el porqué no importaba mucho. A pesar de ello, aquellos grupos poco frecuentes hacían que me sintiera a gusto. Sus risas y exclamaciones eran música para mis oídos. A veces, incluso me dedicaba a escuchar sus conversaciones. No tardé mucho en darme cuenta de que en aquel grupo la mayoría de los chicos hablaba de la escapada de la noche anterior y de que la mayoría de las chicas hablaban de un grupo de amigos que habían conocido en la Plaza Mayor. Aquella escucha se convirtió en mi pequeño instante de felicidad. Pero en unos minutos, las exclamaciones se convirtieron en susurros, los susurros en silencio, y el silencio en la soledad de una pobre anciana que pedía limosna en la entrada de una antigua catedral. Mikele Barroso Deabruak Salamancako leize batean zuen unibertsitatean, Axularren testuak irakurtzen
HITZ ETA PITZ
14
5. alea 2013-14
Ik a s k e t a - b i d a i a
E GO N A LD I A K
Egileak: DBH-4
Agur moduko bat izan zen; azken finean, ez garelako Nahiz era beste leku
Nire bizitza osoa
batera joan nahi nuen, primeran
lagunekin egin dudan bidaiarik
pasa nuen Saloun. Benetan
onena izan da.
gomendatzen dut.
berriz elkarrekin egongo. Oso une politak igaro genituen denok batera.
Izugarria iruditu zitzaidan; espero bezain ondo pasatu nuen. Denbora gehiago geratzeko gogoz itzuli ginen.
Ikas bidaia bizi izandako esperientziarik politena eta dibertigarrienetako izan da.
Nahiz eta arazoren bat eduki dugun, institutuarekin egin dugun bidaiarik onena izan da. Agustin eta Lander primeran portatu dira gurekin eta egin ditugun jarduerak primerakoak izan dira.
Bidaia itzela izan da. Irakasleekin klasekideekin eta egindako jarduerekin primeran pasatu dugu. Pozik bueltatzeko moduko bidaia, zalantzarik gabe.
Bost egun ikaragarriak gauza desberdinak egiten, adiskidetasun handiarekin.
5. alea 2013-14
15
Marin a & Matias
HITZ ETA PITZ
H ITZALDIAK
1. Beltza ala zuria? Beltza. 2. Bidaia ala etxeko epeltasuna? Gauza biak, bidaia gozatzeko etxeko epeltasuna ezagutu behar da eta alderantziz. 3. Idatzi ala kantatu? Biak, oso ederrak baitira niretzat. 4. Ze mozorro erabili duzu inauterietan? Neure aurpegiarena. 5. Herria ala hiria? Biak. Ni herri batean bizi naiz baina inspirazioa hirietan ere bilatzen dut. 6. Ipuinak idatzi egin dituzu? Entzun ere bai? Gehiegi ez, txikitan ez zizkidaten ipuin asko kontatu baina atzerrian asko entzun ditut. 7. Gustuko idazle bat? Ez ditut idazleak gustuko, beraien lanak baizik. 8. Futbol talderik? Athletic. 9. Fracking-ik nahi? Ezetz nahiago nuke. 10. Jaia ala lana? Jaia gustatzen zait baina lanik gabe ezin bizi. 11. Zer kontatzen duzu hemengo bizitzaz kanpoan zabiltzanean? Oso galdera sinpleak egiten dizkidate: non bizi zara? umeak dituzu?… 12. Desioren bat? Honela jarraitzea, oso bizimodu polita daukat eta. 13. Etorkizuenan, zer? Etorkizuna ez da existitzen. Momentua bizi eta, gero gerokoa. Oraina bizi beharra dago.
O ih an ean b arn e, J o n Ar r e t xe r e ki n Jon Arretxe idazlea gure institutuan izan da, lehen eta bigarren mailako neska-mutilekin. Klasean irakurri dituzten “H Harresi Handirantz” eta “LLurraren Taup adak” liburuei buruzko aurkezpenak eta azalpenak eman dizkie.
"... Hitzaldia hasi zenean argazkiekin aurkeztu zigun ipuina, bera leku askotan egon zelako eta horri esker ipuina idatzi ahal izan zuen. Argazkietan ipuineko pertsonaiak, lekuak, etab... erakutsi zizkigun. Hitzaldiaren ostean galderak egin genituen berak erantzuteko. Benetan galderak bitxiak zeunden. Hitzaldia oso polita, aberatsa eta interesgarria izan zen. Batzuk nahiko ondo portatu ziren; beste batzuk, aldiz, ez ziren hain ondo portatu, denbora gehienean berbetan zeudelako. Pena handia izan zen!!!! ... " (Amaia Aretxaga, Argoitz Blanco, Adrian Casal & Amalur Izaga)
". . . Amazonian izan dituen esperientziak kontatu zirtuen, adibidez, Amazoniako zenbait triburekin egon zela. Bi bidaia egin zituen Amazoniara: lehenengoa bizikletaz eta, bigarren, itsasontziz. Oso interesgarria izan da hitzaldia. "
(Amaia Bollain)
Ain ara & Naom i
HITZ ETA PITZ
". . . hitz egin zigun hango jendeak indioa izateaz duen lotsa, nola haien kulturaz lotsatzen diren; ezagutu omen zuen bat permanentea egin zuena indioa dela ez emateko. Nahiko ondo egon zen hitzaldia. "
(Aritz Larrazabal)
16
5. alea 2013-14
Buruz behera, Ma id e r Ya b a r re kin 1. Noiz hasi zenuen zirkuko lana gustuko izaten? Trapezio bat ekarri zuen nire lagun batek eta baserri batera joan ginen; han trapezioa engantxatu genuen eta asteburu bat egon ginen baina nik ezin nuen ezta ipurdia igo ere. Hori izan zen 20 urterekin edo. 2. Aldaketa handia izan zen taldeko lanetik bakarkako lana egitera? Bai, oso. Baina nik uste dut garrantzitsua dela bakoitzak bere lana egitea eta antolatzea. Zure ideiak ere kanpora atera behar dituzu, besteei ere demostratu zu bakarrik gauza berriak egiteko gai zarela. 3. Akrobaziak egiterakoan ez duzu beldurrik pasatzen? Batzuetan bai; ni nahiko beldurtia naiz eta oso prudentea; gauzak asko entrenatzen ditut egin aurretik eta, gainera, badaukat energia beldurra kentzeko. 4. Zer sentitzen duzu jende asko zu ikusten dagoela ohartzen zarenean? Urduritasuna ikuskizun baten parte bat dela uste dut, nahiz eta pertsona bakar bat egon. Beste antzerkilari batzuk ez bezala, ni eszenatokiaren atzean dagon guztiaz ohartzen naiz, kaleko ikuskizunetan, batez ere.
H ITZALDIAK
5. Non ikasi duzu antzerkia eta akrobaziak egiten? Zaila izan zen dena hemen uztea? Donostian, Frantzian, Brasilen, Kuban, Italian, Argentinan, Venezuelan,‌ Ez nuen handik itzuli nahi, lehenengoko itzultzeko txartela puskatu egin nuen. 6. Zer motatako antzerkia duzu gustukoen? Denetarik egitea gustuko dut, baina komediak ondo egiten ditudala esaten didate. 7. Zure lana hobia ere bada edo lana bakarrik? Biak, baina momentu bat iristen da, zeinean beste hobi batzuk bilatzen saiatzen zaren; bestela, gehiegi arituz gero, nazkatzen edo nekatzen zara. 8. Hiri bat. Rio de Janeiro. 9. Kirol bat. Buzeatu. 10. Hitz batekin Brasil definitu. Gozamena. 11. Zein da publikorik onena? Gogoz ikusten duena. 12. Desio bat. Munduari bira ematea.
Maider Yabar antzezlea zirku eta antzerki eskola ospetsuetan trebatu da. Orain, abentura berri bati aurre egin nahian, bakarkako lanari ekin dio, testu antzerkia airezko krobaziekin, pantomimarekin eta poesiarekin uztartuz. Urtebetez Brasilen zirkuko zenbait aire teknika (trapezioa, uztaia, ohialak...) ikasi ondoren, Kubara joan zen trapezio mugikorra ikastera.
Hitzaldi ederra eman digu Maider Yabarek. Oso gauza
bitxiak
azaldu
dizkigu;
gure
ustez,
primerakoa izan da. Oso lanbide miresgarria du eta bideo batzuetan ikusi ahal izan genuen bezala, oso lan ona egiten du; gainera, beste jende famatu batzuekin egin du
Ain ara & Naom i
5. alea 2013-14
lan; adibidez, Miren Ibargurerekin eta Gorka Otxoarekin, esaterako.
17
HITZ ETA PITZ
U A K S I M
Euska l ka n ta p erfektua
D i ru d i e n a b a i n o z e rb a i t g e h i a g o ! ! ! Gure gizartean musika ikusten da denbora-pasa hutsa bezala. Jendeak ez du ikusten benetan zer den; ez da zarata, zerbait gehiago da. Bizitza da, denetarako da erabilgarria, adibidez, triste edo pozik egoteko. Baina ez da sentimentuak aldatzeko tresna bat, baizik eta sentimenduak pizteko. Askok entzun, entzuten dute baina ez dute sentitzen musika; ez dakite zein den musikaren balioa, entzuten dute besteek entzuten dutelako, modagatik. Nire ustez, badaude musika generoak ez direnak modak, erlijio mota bat bezelakoak dira; jende askok bizitza emango luke bere gustuko taldearekin momentu bat egoteagatik, merezi. Ez dute gustuko, sinestu egiten dute talde horietan eta ez dago beste gauza bat munduan gehiago maite dutena. Horregatik aurten erabaki dugu euskal kanta perfektuaren "bilaketari" ekitea: ikasleek zein irakasleek bozkatu dute beraientzat perfektua den kanta baten alde; horrez gain, zergatik aukeratu duten adieraztea eskatu diegu. Gehienek eman dute bere arrazoia, adibidez, erritmoagatik, letragatik, ... baina iritzi batzuk arruntak ziren, ez zuten ezer adierazten: ``gustatzen zaidalako´´, ``ondo dagoelako´´ edo antzekoak. Guri beste batzuk, ordea, benetan originalak iruditu zaizkigu: ` ` Fra cki n g - a ren ko n tra ko a b esti a dela ko " , ` ` In j usti zi a a za ltzen duela ko ´ ´ , " G ure eskub i dea k defen da tzeko " , ` ` La g un a k b eti ra ko di rela ko ´ ´ , ` ` Asko a la i tzen n a uela ko " , Letra zei n do i n ua i zug a rri a k di rela ko ´ ´ , ` ` Iza n zela ko letra g uzti a i ka si n uen leh en a ´ ´ , . . Interesgarriak, ezta?
Mikel Zurdo
HITZ ETA PITZ
18
5. alea 2013-14
Ka n t a r i k P e r f e k t u e n a
M U S I KA
Kostata, kostata..
FRA CKING EZ! IRABAZLE!
Ion, Irati & U x ue
5. alea 2013-14
19
HITZ ETA PITZ
Ka n t a r i k P e r f e kt u e n a - F r a c ki n g e z -
M U S I KA
" Fracking Ez" kanta perfektuaren egilea. Kurtso hasieran elkarrizketa hau egin genien!
Z O R I O N A K! ! ! ! ! ! ! !
1 . Nola sortu zen taldea? Ideia zoro batetik sortu zen; Oskarrek "animatuta" zegoenean propostau zigun eta, mintzalagunaren kontuarekin, euskaraz egiten eta musika jotzen hasi ginen. Gehienok ez genekien instrumenturik jotzen baina pixkanaka-pixkanaka, ikasten joan ginen. Jotzen zekien bakarra Olatz zen. Hori ikusi genuenean, kontratu multimilionario bat egin genion eta "Astalapo"ra batu egin zen.
2. Egon al da talde krisirik? Bai. Unaik, adibidez, eszenatokian asko izaten ditu. Legution, esaterako, ezin izan genuen aparkatu eta berandu heldu ginen Oskarren instinto munipagatik. Aparkatzeko esaten genion behin eta berriz baina berak debekatuta zegoelakoa eta..; azkenean, berandu iritsi ginen.
3. Ze taldetan jarri zenituzten begiak "Astalapo" sortzeko? Ez ditugu talde batean begiak jaurti; gure taldean ez dago generorik ez ezer, bakotitzak bere gustuak, bere errepertorioa baititu. Guztiok oso ezberdinak gara musika generoez hitz egiten dugunean. Honk ez du esan nahi beste abestien bertsiorik ez dugunik egiten. Kantatu genuen lehenengo abesti bat “No hay tregua� izan zen, Barrikadarena. Oraindik kontzertuetan abesti hori jotzen dugu, hasierako oroitzapen bat da.
HITZ ETA PITZ
20
5. alea 2013-14
Ka n t a r i k P e r f e kt u e n a - F r a c ki n g e z -
M U S I KA
DI-DA
1 . Talderik gogokoena? 2. Gutxien gustatzen zaizun talde edo abeslaririk? 3. Hitz bat? 4. Abeslari bat? 5. Ska ala Punk-a?
UNAI OSKAR KARNI
1 . Zikatriz 2. Bisbal 3. Askatasuna 4. Evaristo eta Fermin Muguruza 5. Punk-a
UNAI VIANA
OIER 1 . Su ta Gar 2. Ez daukat 3. Astalapo 4. Unai Viana 5. Punk-a
OIER ODRIO
OLATZ
1 . Los Probets 2. Edozein "lolailo" 3.Iirudimena 4. Utada Ă?caro 5. Punk-a
OLATZ ARIN
LARRA
1 . Anestesia 2. Gans and Rousers 3. Guapa 4. Zea mays 5. Punk-a
OSKAR LARRA
1 . The Camberries 2. Ken Zazpi 3. Astalapo 4. Enia 5. Ska
OSKAR PEREZ
Ain ara, En eko, I o n & U x ue
5. alea 2013-14
21
HITZ ETA PITZ
An e Am o r Ka n a d a r a !
TXAPELA BURUAN
Ane Amor Kanadara doa batxilergoko lehen maila egitera. Bere nota altuei eta bere ingelesezko maila onari esker beka bat irabazi du han urtebete pasatzeko. Milaka pertsona aurkeztu ziren beka horiek lortzeko, eta milaka horietatik ikasketetan zituzten noten arabera, 600 hautatu zituzten. Ondoren, 600 horietatik 1 00 hautatu zituzten, ingelesezko idatzizko eta ahozko azterketen arabera. Ikasle horiek 201 4-1 5 kurtso osoa pasako dute Kanadan, bakoitza Kanadako familia batekin.
O N D O I B I LI , A N E ! ! ! E s pero d u g u An ek Kan ad ati k bere es peri en tzi a kon tatzea d atorren u rteko al d i zkari an
Malen & Mikele
HITZ ETA PITZ
22
5. alea 2013-14
MarĂa Oviedo
TXAPELA BURUAN
Exchange prog ram an
parte h artzen d u au rten . M i ch i g an en d ag o, G rass Lake d ei tzen d en h erri txi ki batean . Bere esperi en tzi a kon tatu n ah i i zan d i g u .
"Zortzi ord u ko h eg al d i aren eta j etl ag -aren on d ori oz ezi n g i n en i a m u g i tu bai n a, al d i berean , oso aztoratu ta g eu n d en exchange u rtea ben etan h asten ari zel ako u n e h orretan . Eg i a esan , n ah i ko g au za ku ri osoak g ertatu zi ren Ch i cag oko ai reportu an em an g en i tu en bost ord u etan ".
5. alea 2013-14
23
HITZ ETA PITZ
TXAPELA BURUAN "... Zirudienez hegaldi ia guztiak atzeratu egin ziren eta bost ordu gehiago egon behar izan genuen aireportuan. Benetan ikustekoa zen, zortzi gazte aireportuaren erdi-erdian lurrean botata, motxilak kuxin bezala jarri eta hegazkineko tapakiekin lotan. Lo egin eta gero, jateko ordua heldu zenean, dudarik gabe McDonalds-en jatea erabaki genuen, amerikarren ohituretara moldatzen joateko".
M a r í a O vi e d o
G u stu ko d u zu h orko bi zi m od u a?
Asko l i g atzen d u zu ?
Gustatzen zait, baina gauza asko oso ezberdinak dira. Oso dramatikoak dira hemen, tontakeria txiki batetik arazo erraldoi bat sortzen dute; lagun taldeak txikiagoak dira, klasera pijametan joaten dira noizean behin, etxeko platerak paperezkoak dira, nire adineko gazte ia guztiek gidatzeko baimena daukate, kaleak Estatu Batuetako ikurrinez beteta daude. Gauza txiki-txikiak dira, baina hori da azkenean ezberdinak egiten dituena. Hori bai, Oreo gailetak frijitzearena ez diet onartuko, burutik sano dagoen norbaitek ez luke hori inoiz egingo.
Ligatu edo ez ligatu ez dakit, baina jende askok interes handia du “exchange student”engan; mota guztietako galderak egiten dizkidate. Adibidez, mexikar kapelekin kaletik ibiltzen al garen, ea kotxerik dagoen, txakurrak ezberdinak al diren han edo ea nire lagunekin ingelesez egiten dudan. Zin egiten dut galdera guzti hauek, eta arraroagoak ere bai, egin dizkidatela.
Zer m od u z el karbi zi tza ah i zpeki n ? Chesney ni baino urte bat gazteagoa da eta Hailee urte bat zaharragoa. Biak bikainak dira eta izugarri maite ditut. Chesneyrekin oso momentu onak pasatu ditut, baina oso lanpetuta dago beti entrenamenduekin eta horrek denbora asko kentzen digu. Haileerekin, berriz, askoz denbora gehiago pasatzen dut; bere lagun gehienak nire lagunak dira eta plan asko egiten ditugu elkarrekin: neguko motorrekin ibili, erosketak egin, izotz gainean patinatu, Jacksonera eguna pasatzera joan ...
N orm al ean zer j aten d u zu ? Ai ama, janaria! Egia esan, oso txarto jaten ari naiz baina ez daukat beste aukerarik. Ez gara inoiz mahian esertzen guztiok batera afaltzeko, bakoitzak gose denean jaten du. Etxean janaririk ohikoenak mac&cheese, pizza eta sandwichak dira. Sukaldatzeko denborarik ez dugunean McDonalds, Taco Bell edo horrelako janaria erosten dugu. Normala denez, pizza eta pasta maite ditut, baina nire janaririk gogokoena kakahuete gurina da. Hasieran oso nazkagarria iruditzen zitzaidan, baina orain ia egunero jaten dut. Jakina, gauza asko botatzen ditut faltan; arraina, momentuz behin bakarrik jan dut arrain moduko zerbait, patata tortilla pintxoak, entsaladak, dilistak, ogiaF
Zer m od u z m ol d atzen zara i n g el esareki n ? Ingelesarena gauza arraroa da; esaten didaten guztia ulertzen dut, baina hitz egiteko momentuan noizean behin zaila egiten da. Egia da askoz hobeto hitz egiten dudala orain, baina batzuetan trabatzen naiz edo zerbait nola azaldu ez dakit. Hala ere, jendeak asko laguntzen du eta, egia esan, oso ondo pasatzen dugu nire doinuaz eta zenbait hitz esateko dudan moduaz barre egiten; “aluminium”, “cinnamon”, “stop” edo “football”, adibidez.
Kl aseak bu katu eta g ero zer eg i ten d u zu ? Ez dut gauza askorik egiten. Jan, kafetegiko janaria nahiko nazkagarria delako (pizza egunero jateak tripako mina ematen du), etxerako lanak egin eta, gezurra badirudi ere, siesta bota. Oso goiz esnatzen gara eta 90 minutuko bost klase ditugu 30 minutuko atseden bakarrarekin, normala da siestaren beharra izatea. Udaberrian futbolarekin hasiko naiz; beraz, egunero entrenatzen geratu beharko naiz institutuan klaseak eta gero.
HITZ ETA PITZ
24
5. alea 2013-14
M a r Ă a O vi e d o
TXAPELA BURUAN
I kasketak berd i n ak al d i ra? Hemengo sistema guztiz ezberdina da. Proiektu, talde lan eta quiz txiki asko egiten dituzte eta, orokorrean, askoz errazagoa da. Adibidez, lehenengo lauhilabetekoan Algebra C klasea izan nuen. Klase horretan gehien bat senior eta juniorrekin (batxilergoko 2. eta 1 . maila) eta sophomore (DBH-ko 4.maila) gutxi batzuekin nengoen. DBH-ko hirugarren eta laugarren mailan ikasi genituen gauzak lantzen genituen. Nire ustez, han baino gutxiago ahalegintzen dira hemen, azterketa bakar bat izan eta munduko pertsonarik estresatuenak bihurtzen dira. Klaseetan molestatzen ez dugun bitartean ia edozein gauza egin dezakegu: azazkalak margotu, ilea lisatu, mugikorrarekin ibili, lo eginF
Eu skal H erri a ezag u n a eg i ten za i e ? Euskal Herria ez dute ezagutzen; batzuek ez dakite ezta Espainia ere mapa batean kokatzen. Zaila da baina saiatzen naiz azaltzen: lagun batzuei hitz pare bat eta guzti irakatsi dizkiet euskaraz. Gure kulturaren apur bat erakutsi diet, argazki eta musikaren bidez; eta irakasle bati, Euskal Herrian interes handia duena, txapel eta ikurrin bat oparitu dizkiot.
Kon tatu orai n arte g ertatu zai zki zu n g au za on ak eta txarrak. Gauza onenetariko bat ostiraletako football partiduak izan dira. Zorionez, gure taldea nahiko ona da eta gure zonaldeko txapeldunak izan gara. Klaseak amaitu eta ordu pare bat geroago high schoolera bueltatzen ginen. Han, ez bakarrik ikastetxeko ikasle guztiak, guraso eta ume txiki pilo bat biltzen ginen gure Grass Lake Warriorsak animatzeko. Egia esanda, oraindik ez dut football-a guztiz ulertzen baina klasekideekin oihukatzen eta animatzen oso momentu onak bizi izan ditut. Gauza txar asko ez dira egon; beharbada ailegatu eta bi egunera izan nuen conjuntibitis itzela, edo norbaitekin zure hizkuntzan hitz egiteko beharra sentitzen duzuenean.
Bu katzeko, esai g u zu : m erezi al d u j oateak? Zer ah ol ku em an g o zen i oke j oateko asm oak d i tu en b ati ? Guztiz merezi du etortzeak. Momentuz, nire bizitzan hartu dudan erabakirik onena izan da. “Shoemaker� familiaren parte bihurtu naiz, ingeles piloa ikasten ari naiz, helduago eta independenteago sentitzen naiz eta inoiz ahaztuko ez ditudan lagunak egin ditut.
Malen & Mikele
-
5. alea 2013-14
25
HITZ ETA PITZ
ARGAZKIAK
HITZ ETA PITZ
26
5. alea 2013-14
ARGAZKIAK
5. alea 2013-14
27
HITZ ETA PITZ
ARGAZKIAK
HITZ ETA PITZ
28
5. alea 2013-14
ARGAZKIAK
5. alea 2013-14
29
HITZ ETA PITZ
ARGAZKIAK
HITZ ETA PITZ
30
5. alea 2013-14
ARGAZKIAK
SASI GUZTIEN GAINETIK! EU S KA R A JEN D EA
Argazkilaria: Itziar Mendia
5. alea 2013-14
31
HITZ ETA PITZ
Mim o a re n Ar t e a
GA I A K
Malen & Mikele Peter Roberts Euskal Herrian bizi den mimo eskotziarra da. Alkoholaren aurkako programa bat bultzatzen du eta indar ikaragarria dauka gazteen artean betidanik egon den alkoholaren arazoa gutxitzeko. Ikasleok azterketa espero genuen eta mimo alai eta jator honekin egin genuen topo! Bere agerpena ezustekoa da institutu guztietan eta horrela lortzen du gazteen artean hainbeste indar. Izugarria, ezta? 3. eta 4. mailako guztiok elkartu gintuzten liburutegian. Iristean, eszenatoki bat prestatu zutela ikusi genuen; orduan ulertu genuen hura ez zela azterketa bat, irakasleek adarra jo zigutela. Bat-batean mimo bat sartu zen gure atzetik, gure aurrean jarri eta antzezten hasi zen. Hura harridura aurpegia gurea!! Denok aho zabalik geunden, ulertu ezinik. Asko ikasi genuen, aldi berean barre algarak eginez. Esperientzia polita izan zen.
HITZ ETA PITZ
32
5. alea 2013-14
B izitzar i B ai!
GA I A K
Gaur egun, droga kontsumo handia dago. Hori dela eta leku guztietan aurki ditzakegu drogak. Pertsona asko animatzen dira kontsumitzera probatu nahi dituztelako edota uste dutelako drogek bere arazoak konponduko dituztela.
Hona hemen drogazale batek esandakoa: “Drogak hartzen nituenean, erregea sentitzen nintzen baina denbora pasa ahala jendea nitaz paso egiten zuen eta, azkenean, erregea izan beharrean kaleko kaka bat besterik ez nintzela ikusi nuen. Zorte handia izan nuen hortik atera ahal izan nintzelako. Lehen drogetan bakarrik pentsatzen nuen; nire mundua drogen inguruan zebilen, baina oraindik gaztea naiz eta bizitza berregiten ari naiz. Zoriontsua izan nahi dudalako.”
Drogak hainbat motatakoak izan ahal dira eta bakoitzak bere ezaugarriak ditu. Batzuk haluzinogenoak dira; beste batzuk, estimulatzaileak eta, azkenik, depresoreak daude. Hauek oso ondo sentiarazten zaituzte fisikoki baina, geroago, organismoa edota garuna mindu egiten ditu.
Mutil horren pentsamendua oso egokia eta lagungarria da. Orduan badakizue esan:
Pertsona interesgarria edo “guay” izateko ez da drogarik edo alkoholik kontsumitu behar, ez du merezi. Substantzia hauek hartzea denbora galtze hutsa da, zure bizitza eta zure auto-estimua kentzen dizutelako. Bestela, kontsumitu aurretik ikusi ondo drogazaleen bizitza eta, ondoren, zure burua egoera horretan ipin ezazu. Drogarik gabe dena askoz ere hobe izango litzateke.
DROGEI “EZ” eta BIZITZARI “BAI”!!!
Egilea: Marina López
D RO G E I E Z e ta B I Z I T Z ARI B AI ! ! !
5. alea 2013-14
33
HITZ ETA PITZ
S an filip p o S to p !
GA I A K
Sanfilippo oso gaixotasun bitxia da; neuronen endekapenezko eritasuna da eta, gehienetan, heriotza eragiten du nerabezarora iristerakoan. Ume hauen gurasoak etsita daude kontu honekin, dirua behar dutelako gaixotasun hau aztertzen duen ikerketa bat ordaintzeko, umeak sendatu daitezen.
Murgiako Cris Etxeparek abesti eta dantza bat egin du Sanfilippo sindromea duten umeen gurasoei dirua lortzen laguntzeko. Asmo honetan Murgiako ume batzuk izan dira laguntzaile: Maitane eta Asier Arcelay, Uxue Ruiz de Olano, June Sáenz, Alaitz López, Nerea de Egíluz, Maialen Goitiandia, Iraia Goitiandia, Maria Esperanza, Paula Guinea eta Begoña Zabala. Dantza grabatu eta youtubera igo dute, jendeak dantza ikasi eta beraikekin dantzatu dezaten Bilboko Gugengeimean. Honekin dirua lortu nahi dute Sanfilippo gaixotasuna aztertzen duen ikerketa ordaintzeko.
SANFILIPPO-REN KONTRAKO KANTA A mi amiga quiero yo; ya no sabe ni quien soy. Le pedí a su hada madrina que oigais todos su voz. ¿Porqué a ella y a mi no, le ha tocado este marrón? No te rindas, lograremos nubes de ilusión. Que yo sé que no estas sola, te vamos a ayudar, entre todos hay maneras de cambiar. Esa carita tristona que pronto sonreira, con ojos vivarachos de felicidad...
HITZ ETA PITZ
Unamos todas nuestras manos, pintamos un corazón, pon tu granito de arena, merezera la pena que no se apague nuestra voz. Unamos todas nuestras manos, que con un gesto borres todo su dolor, ¡Urgente! un puente porel que sanfilippo de puntillas huirá SanFilippo véte ya
ELKARTASUNA ZU GABE EZIN!!!! STOP SANFILIPPO DEITZEN DEN ONG -KO KIDE EGIN ZAITEZTE .
TWITTEREN EDO FACEBOOKEN JARRAITU : - TWITTER: @STOPSANFILIPPO - FACEBOOK: STOP SANFILIPPO ZUEN MUGIKOR ZAHARRA DOHAINTZAN EMAN! BIDALI SMS BAT " STOPSF" HITZAREKIN, 2801 4 ZENBAKIRA! (1 ,20 EURO BALIO DU )
Ain ara & Naom i 34
5. alea 2013-14
Mo d a re n m o d a
GA I A K
ETA ZUK, ZEIN DUZU GUSTUKOEN?
Ez al zarete konturatu, gaur egun, hemen eta leku guztietan, badaudela arropa mota desberdinak mutil eta nesken artean ? Horixe da, bai. Agian pertsona famatu batek edo jende multzo handi batek arropa jakin bat janztea erabakitzen dutenean, guk ere arropa mota hori jantzi nahi dugu eta, horrela, moda bat sortzen da pertsonen artean. Hemen dituzue adibide batzuk. Euskal Herrian batez ere, oso ohikoa da mendiko jantziak eramatea, goiko prakak bezalakoak, adibidez. Baina denoi ez zaizkigu gustatzen jantzi horiek. Jende askok bakeroak edo kolorezko prakak, janzten ditu.
Neskeen kasuan, oso ohikoak dira "leggins" deitutako jantzi elastikoak. Oinetakoei dagokionez, hiru multzo dira aipagarrienak: jende gehienak, dudarik gabe, "Salomon" markako zapatak gustuko ditu eramatea (alboan dituzue batzuk); baina orain, batez ere, "Timberland" edo "Panama Jack" izeneko botak modan jarri dira, neskeen artean batez ere; eta, azkenengoz, kirol zapatilak edo zapatila klasikoak daude. Oso ohikoa da zapatila hauek edozein lekutan ikustea. Eta adibide hauek ikusita, zuk zer diozu ?
J o s eba & Matias
5. alea 2013-14
35
HITZ ETA PITZ
Au t o de fe n t s a Fe m in is t a
GA I A K
"El papel de los chicos no tiene que ser de caballeros, de ir a salvar a las mujeres, sino de cuestionar a los machitos de turno". Maitena Monroy es fisioterapeuta y formadora en Autodefensa Feminista desde hace más de dos décadas. Ha pertenecido y trabajado en diversas asociaciones feministas a lo largo de su trayectoria. Imparte cursos, además de en todo el Estado, en Europa y Centroamérica.
Maitena Monroy-k hainbat organizazio feministatan parte hartu eta lan egin du bere ibilbidean zehar. Lanbidez fisioterapeuta da eta 1988az geroztik Autodefentsa Feminista izeneko tailerrak ematen ditu, Estatu mailan eta, baita Europako eta Ertamerikako hainbat herrialdetan ere. Otsailean, hiru egunez, Murgian izan dugu Maitena Udaletxeak antolatutako ikastaroa ematen. Bertan parte hartu dute hogeita bat emakumek, horietatik 16 institutuko ikasle.
En febrero, organizado por el Ayuntamiento de Murgia, han participado en uno de estos cursos un total de 21 mujeres, 16 de ellas alumnas del instituto. Estos cursos, dirigidos exclusivamente a mujeres, pretenden dotarnos de recursos para hacer frente a la violencia sexista, que en palabras de la ONU es "el crimen encubierto más extendido en toda la humanidad”. Se trabaja tanto el ámbito físico como el psicológico con el objeto de que las mujeres nos concienciemos de nuestra fuerza y valía. También ha servido para cuestionarnos muchos tópicos.
Ikastaroa emakumeentzat izan da eta indarkeria sexistari aurre egiteko balio du. NBEaren esanetan, indarkeria mota hau "gizateria osoan ezkutuko krimenik zabalduena da". Ikastaroan arlo fisikoa eta psikologikoa lantzen dira, emakumeok gure indarrez eta baliotasunaz jabetzeko eta topiko pilo batekin konturatzeko.
En pocas palabras: el curso les ha encantado a las alumnas, ha sido una experiencia muy positiva y han aprendido muchísimo.
Bi hitzetan: esperientzia izugarria izan da ikasleentzat, guztiz berria, eta oso baliagarria. Asko ikasi dute. Maribi Urkola
INDARKERIA SEXISTARIK EZ!!!!
"Los talleres de autodefensa aportan mucho
cuando cuestionan el origen de la violencia, no sólo cuando resuelven situaciones concretas. Es una actitud vital, de reclamar tu derecho a existir sin sufrir violencia, y al mismo tiempo saber que podemos sufrirla, y saber cómo enfrentarla. El proyecto de autodefensa feminista es una estrategia, pero si pensamos que con ella se va a terminar la violencia, estaríamos muy equivocadas. Sería pensar que para erradicar la violencia basta con erradicar a los agresores, cuando primero hay que terminar con la desigualdad y la violencia simbólica: las imágenes, los mensajes, las ideas que nos marcan el camino de cómo ser mujer y hombre . (Maitena Monroy)
"
HITZ ETA PITZ
36
5. alea 2013-14
E GO N A LD I A K
Etorkizunak beldurra ematen zidan. Gure etorkizuna borrokatu behar genuela esan ziguten. Eta horrela hasi ginen; gazteok kalera atera ginen, oihuka. Gazte ugari geunden. Baina guztiok gauza bera geneukan buruan: "etorkizuna borrokatu", "etorkizuna borrokatu". Nire buruan behin eta berriz hasi ziren hitz horiek errepikatzen. Gelditu egin nintzen kale estu batean. Jendea nire ondotik pasa zen eta beraiei begira gelditu nintzen; denborarekin gure etorkizunaren borroka irabaziko genuen edo borroka hori gure ametsen jabe egingo zen? Egilea: Irune Sim贸n
5. alea 2013-14
37
HITZ ETA PITZ
Arg a z kia k
I KA S LE E N LA N A K
4. mailako Irudi Digitaleko argazkiak
HITZ ETA PITZ
38
5. alea 2013-14
Arg a z kia k
I KA S LE E N LA N A K
Egileak:
Ander Barandika Laida Burguera Marta Codesido Jon Frias Shuyana Izaga Inazio Solozabal
5. alea 2013-14
39
HITZ ETA PITZ
L u m a e s ku a n
I KA S LE E N LA N A K NIRE HIZTEGITXOA Li terafobi a: D el l ati n litera- (l etra) y el g ri e g o -fobia (m i e d o). M i e d o p rod u ci d o p or e l h e ch o d e l e e r te xtos sob re tod o cu a n d o e stos son con si d e ra b l e m e n te l a rg os. (Unai Anda)
EL PERRO DEL HORTELANO
Era un día como otro cualquiera cuando decidí que me dedicaría al mundo del teatro.
Los rayos de la tenue luz mañanera se filtraban por la vieja madera del ventanuco incrustado en la deteriorada pared junto a mi lecho. Entreabrí los ojos cuando oí los gemidos de madre. Los últimos días había enfermado gravemente de gripe y era mi deber cuidarla. Justamente esa tarde acontecía en el corral de C h u l etol og o: d e chuleta- y -logo comedias la obra del gran Lope de Vega de la que tanto se había oído hablar,”el (e stu d i oso). P e rson a q u e d om i n a e l a rte d e perro del hortelano”. Por desgracia madre no pudo acudir, mas, me cedió su h a ce r ch u l e ta s. (Sara Amirola) entrada para que no fuera desaprovechada. Cuando supe de la nueva, me vestí con mis mejores galas, que para ser sincera era muy pobres, ya que la mía no era Al u m n ívoro: d e alumno- y -voro (q u e com e ). S e d i ce d e l a a cci ón d e com e r q u e una familia muy pudiente, sino todo lo contrario, unos humildes sirvientes. A e j e rce n l os p rofe sore s cu a n d o se e n fa d a n decir verdad, la idea de acudir al teatro con la señora no me entusiasmaba demasiado, ya que como tal debería de estar a su servicio y hacer menester de con su s a l u m n os. (Naiara Urkiza) sus peticiones. Om n i s abi o: d e omni- (tod o) y -sabio. El corral de comedias era algo desconocido para mi, por lo que me sorprendió P e rson a s e xtra ñ a s q u e ti e n e n u n a gratamente lo que allí dentro se vivía. Me quedé impactada al ver la gran ca p a ci d a d p a ra sa b e r tod o d e tod o ti p o. muchedumbre que aguardaba a las puertas del corral, pero todavía me sorprendí (Irati Otxoa de Alda) mas al entrar. La señora y yo nos situamos en las primeras filas, sentadas en una P u n tívoro: d e punto- y -voro (q u e com e). banqueta que había transportado desde sus aposentos. La obra empezó cuando S e d i ce d e l os p rofe sore s o p rofe sora s q u e todos ya habían ocupado sus sitios correspondientes. Como ya he dicho me quedé se com e n l os p u n tos d e l os e stu d i a n te s e n toda la obra prácticamente boquiabierta, no tenía idea de lo que era una obra de l a s e va l u a ci on e s p a ra sa ci a r su a p e ti to, teatro. A mis oídos había llegado que era algo así como una imitación, puede que con si g u i e n d o e l fra ca so d e u n a l u m n o-a . por mi falta de experiencia o por mi niñez pero ese fue un momento mágico, las (Guillermo Velasco) vestimentas, la actuación, la interpretación todo aquello en conjunto era extraordinario. Ese día fui Diana de Belfor, el graciosillo de Tristán y el apuesto Ton tarq u i a: d e tonta- y - arquia y astuto Teodoro, viví un engaño y desamor, una historia de amor y una cruel (g ob i e rn o). G ob i e rn o l i d e ra d o p or ton tos traición. m e n ta l e s. (Iker Martinez) Fue un experiencia inolvidable que marcó mi futuro.
Marta Villalva
1 7 de MAYO del 1 71 7 Estimada Amada: Te escribo esta misiva para darte a conocer mis vivencias en el Canal del Arte.
Cuando allí llegué, a mi tío oí en mil requiebros, en medio de tanto alboroto y mi pantalón roto, a desesperarme comencé y dudé si adentrarme en la algarabía expandiendo a empujones a algunos que otros tropezones. No obstante, al llegar conseguí acierto y quedándome sin aliento no pude evitar al actor escuchar, el cual no siendo brillante, ni mucho menos alucinante a todo modo, por mi mente pasó cualquier objeto arrojar a semejante infeliz que su sueño alcanzar quería. Al final, pues, no estuvo tan mal y aplausos recibieron, su sueño conseguido, del canal se retiraron con un saludo cordial. Hasta más ver, que del arte amantes sois.
HITZ ETA PITZ
Asier Ibáñez
40
5. alea 2013-14
L u m a E s ku a n
I KA S LE E N LA N A K LA PAZ: UN UNICORNIO EN MEDIO DE CABALLOS Los bosq u es d e l as Am azon as son tan verd es com o l as esm eral d as. Su bi od i versi d ad es tan g ran d e com o n i n g u n a en el m u n d o y su s vi vos col ores son m u y bel l os. En aq u el l ej an o paraíso tan d escon oci d o h ay U n i corn i os y Fén i x. Vi ven i n d i os q u e cu i d an d e l os bosq u es y d e l os An i m al es. El h om bre q u i ere d estru i r el paraíso para su ben efi ci o. Qu i ere tal ar árbol es para con seg u i r m ad era y d i n ero.
AQUEL IDIOMA EXTRAÑO
Ikusi ze pozik pasatzen duten eguna charlando jarraitzen dut con la esperantza de que aprenderé temprano con la esperantza egunen batean lo acabaré hablando eta bukatuko dut denekin empleando hau da euskaraz hitz egiteak eskatzen duena, akaso ?
Últimamente paso el día pensando tantas veces encerrada en mi cuarto no quiero ver el mundo porque todos hablan raro y yo aquí confusa sigo estudiando el porque de este idioma que es tan extraño y a la vez tan asombrada y queriendo emplearlo me dan envidia porque todo el mundo lo habla en mi barrio.
Hizkuntza bat, eramateko modu bat da bizitza bat, nire bihotza ilusioz betea, arrosetako lorategian distiratzen ari den bezain ederra
Y cuando salgo a veces con gente hablo y el chico que vive a mi lado toca el timbre diciendo algo: Elizabeth, nola zaude, neskatxo? y yo al no entenderle me voy frustrando aunque cuando se va, me quedo con la rabia de no haberle preguntado.
Berarentzako bertso hauek idazten ditut errimatzen miloi bat gizaki baino gehiagoren hizkuntza delako ; ez al da notatzen? Nik nahi dudan hizkuntzatan bizirik nago munduan. hau da nire auzoan erabiltzen den hizkuntza, benetan niretzako ederra:
Me frustro al no entender en el idioma en que vivo, no entender todos esos motivos, el porqué del no poder traducirlo, es difícil y lo digo, le mando un mensaje al idioma de mi vecino: “quiero vivir contigo”.
euskara izena duena. lortu dut hitz egitera denen antzera eta honekin bukatzen dut poema.
Sé que algún día me acabaré acostumbrando pero de momento yo aquí sigo temblando y estudiando se me hace difícil que aquí hablen tan rápido se me hace duro ver denak cantando en aquel hizkuntza tan extraordinario jendea barrez eta negarrez todo el rato hitz egiten hizkuntza horretan que poco a poco de mi boca va saliendo . !Qué milagro!
5. alea 2013-14
Adelaida Troya
41
Egilea: Marina López
HITZ ETA PITZ
I KA S LE E N LA N A K
-LEHIAKETA-
Mikro - ip u in a k
Mikro-ipuin lehiaketak bosgarren urtea bete du. Ohi bezala, ikasle guztiek parte hartu dute eta ipuintxo ederrak sortu dituzte. Lanean jarri aurretik, gela bakoitzak bi hitz aukeratu zituen ipuinean txertatzeko. Hartara, ziklo bakoitzari zortzi hitz eman zaizkio aukeran, horietatik lau, gutxienez, erabil zitzaten. Ipuin irabazleen hautaketan ere epaimahaikide izan ditugu ikasleak.
Lehen Zikloan Aukeratutako Hitzak
DBH-1- Irabazlea
AUPA - ASKATUTA - EUSKAL HERRIA - EUSKARA HARRIA - MAGIA - MENDIA - TXITXIRIOA
Zeruan Bronketan
Beti bezala, Euskal Herriko mendi baten goialdean, zeruan, eguzkia eta hodeia zozketa egiten ari ziren egun hartan nor aterako. Ez ziren ados jartzen eta bat-batean. . . -
Aupa, ez zarete ados jartzen? Ez -esan zuten. Ba, ni aterako naiz -esan zuen hodeiak. Ez, zu ez zara aterako; ni aterako naiz beroa emateko. Ez, ni aterako naiz egun txarra emateko.
Orduak eta orduak joan eta etorri eta, azkenean, ideia bat izan zuten: biak ateratzea. Hurrengo egunean, beti bezala, Euskal Herriko mendi baten goialdean, zeruan, euskaraz beti bezala, eguzkia eta hodeia zozketa egiten ari ziren. . . Ba, hori beste istorio bat da
DBH-2- Irabazlea
Cesar Bengoetxea
Aupa, Txitxirio!
Behin, Euskal Herrian txitxirio bat bizi zen; mendian gora zihoala, bere laguna zen babarrun batekin topo egin zuen. - Aupa, Txitxirio! -esan zuen alaitsu babarrunak. Baina azkar aldatu zuen aurpegia txitxirioaren aurpegi iluna ikustean. - Kaixo, Babarrun! -erantzun zion txitxirioak doinu tristearekin. - Zer gertatu zaizu? Zer daramazu ttuper horretan? -galdetu zion Babarrunak kezkatu itxurarekin. - Baa. . , aizu, nire familia gehiena txitxirio-plater batean hil zuten eta hauek dira soberakinak -esan zion negarrez tupperrari begiratuz-. Mendi tontorrean botako ditut, hori nahi izango zuten. Aritz Larrazabal
HITZ ETA PITZ
42
5. alea 2013-14
Mikro - ip u in a k DBH-3- Irabazlea
-LEHIAKETA-
GU IDAZLE
Bigarren Zikloan Aukeratutako Hitzak AMETSA - ARGIA - BORROKA - DENBORA ETORKIZUNA - GATZAIZKIO - IPOTXA - SOINUA
Esku artean
Larrosa baten gainean ikusi zintudan; eder zeunden, argiak zure kolore dotoreak distiratsuak egiten zituela. Orduan konturatu nintzen nirea izan behar zinela, nirea besterik ez. Zuregana hurbildu eta zazt! harrapatu zintudan esku artean. Kolpeka alde batetik bestera, ihes egin nahi zenuela konturaturik, kristalezko botilatxo batean sartu zintudan. Denbora pasa eta zu oraindik pareta batetik bestera kolpeka baina ezin nizun alde egiten utzi; horregatik moztu nizkizun hegoak, askatasuna lapurtu. Zure negarrek nire bihotza txikitu zuten. Orduan hegoak josten saiatu baina alferrik, hori etengabeko borroka bat zen. Nik inork bezainbeste maitatu zintudan, baina nire kapritxoak kateak jarri zizkizun, hegoak moztu zizkizun.
DBH-4- Irabazlea
Malen Ganzarain
Gauza txikien balio handia
Maite zuen txorien txioen soinuak esnatzea. Maite zuen amets egitea. Maite zituen egunaren lehen eta azken eguzki-izpien argia, eta denbora margotzen igarotzea oso maite zuen, baita ere. Maite zituen gauzen aldeko borroka egitea maite zuen, egun batean maite zuen pertsonak beraren kontrako borroka egin zuen arte. Maitasunaren maitale horrek ez du berriro maitatuko.
5. alea 2013-14
43
Sol Nasello
HITZ ETA PITZ
B i t xi ke r i a k En eko & Pablo
DEN BORAPASAK
GAZTA AZKARRA Cooper's Hill Cheese Rolling maiatzero ospatzen da Cotswolds eskualde ingelesan. Lehiaketa honetan, gaur egun, mundu osoko pertsonek parte hartzen dute. Lasterkariek Cooper´s Hill menditik maldan behera pirritan joaten uzten duten gazta baten atzetik korritu behar dute. Helmugara iristen den lehena gazta irabazten du. Lasterkariek gazta harrapatu behar dute baina ez da normalean gertatzen, gaztak 70 milia orduko abiadura har dezakeelako. Ohitura honek gutxienez 200 urte ditu.
GOXO GOXOA egi n zen . Bokata horrek 3,865 Txokol atezko bokata han diena Bartzel onan eta 600 0 kilo ogi erabili ziren. kilometro neu rtzen ditu . 1 000 kilo txokol ate 1 0.00 0 portzio oparitu ziren.
ADI IBILI, MARI PILI Taiwanen burua alde batetik bestera mugituz gero "bai" esan nahi du eta goitik behera, berriz,"ez".
KATE AM AI TE ZIN A Irailaren 11 n As semblea Nacio nal Catal an ak an tol atu du en giz Ind epen dentzia ald arrikatzeko , 40 0 kil om etro eg in du te eta a kateak Katal un ia zeharkatu du . kil om etro gehien du en katea izan da.
5. alea 2013-14
44
HITZ ETA PITZ
H o r o s ko p o a
DEN BORAPASAK
P is cis
ak 20) 21 -martxo za izu ; k a il a ts (o en i
a rtze a kom Atse d e n h in g u ru a n d u zu n z e z h a rtu joa n za ite ta e a r u d r a g u zti a re n ra pa re b a t a ste . oporre ta
Aries
(martxoak 21-apirilak 20)
Badakigu azken aste hauetan gauza arraroak gertatzen ari zaizkizula, hau da, naturaz kontrakoak .
A cuarius
Malen & Mikele
(apiril a
Tauru s
J en d e k 21-maiatz h a rro; a ez d a g o ak 20) d i tu zu besteei bu r zu reki n n uz ko n t u r g a i z ki e s a n a e s a t e n a k bel a rri tu a rren , be , zu ez eta ra i s ri sten teon d i ra .
(urtarrilak2 1 -o
Zu re b ikote tsailak 20) k n a h ia n d a b id e a ke n d u il tza , a d i e g on e d oze in iza n d a ite ke e ta .
Geminis
(maiatzak 21-ekainak 20)
Zu bai trebea! Zelako zaletasuna daukazuna sekretuak gordetzen. Je je je, ondo ulertzen dugu elkar zuk ta biok.
Libra ak 2 0) i 2 1 -u rr
n k2 (i ra i l a a p a tu e g i r
o ar J A! H zu re g a u ek n u za i tu g etxo h ori eta i l a ! i b i l b i d a n tz g o z o b k er xo a s u ka l d e z a z u ki l o t J a ki n e g orpu tza n zu r era tze m en d al aF d a b i l tz
Kantze r
( e ka i n a k
Virgo
(abuztuak 23-irailak 20)
Kaprikornio
(a b e n d u a k 2 1 -u rta rri l a k2 0 )
Ez egin hainbeste galdera zeure buruari eta bizi ezazu bizitza behar den bezala,orainaldian
ius Sagitar
20) en d u ak b a 1 2 k ko (a za roa a mundu
E z za r te on g a n e re ; bes prin tze a tsa e za zu . pen
HITZ ETA PITZ
Ilea erortzen hasiko zaizu, baina ez larritu peluka politak daude eta.
Sco
(urriak rpius 2 Zori on a 1-azaroak 20) k
d i tu g u n ! Au rten eg i g u zti et h oroskopo pr n a o d a h ob n , S corpi u s a ba eren . Z tera e d u ki k o d u zu orte h a n d i a u rte zeh a r! g u zti a n
45
21 -
I ra ka sle -u ztai l ak 2 2 ) ika ra g a e k m a n ia rria d u zu u s d izu te . E z te b a t iza n a rra zoire n E torkizu g o d u te la ? n ea za ra zu n d a m u tu ko re kla porta e ra se ko z.
L eo t u a k 2 2 ) ia -a b u z
n al a l ak 23 (u zta i e os o e g u rn e ! t
ar ae O ra i n d u zu , ba i n u k e d u ki u g u t x i b a t z n a u O rd i ra eg rk d n e g era tz eko: ed oze ! z ! b u ka t t u d e z a ke ! i zorra
5. alea 2013-14
Tx i s t e a k e t a J o l a s a k
DEN BORAPASAK
Haur batek dio amari ikastolatik etxera j oandakoan: - Ama, bi notizia dakartzat zuretzat. Lehenengoa oso ona da: matematikan 1 0 atera dut. - Oso ongi, oso ongi! Eta zein da bigarren notizia? galdetzen dio amak. - B a, lehenengo notizia gezurra dela.
- Nola esaten da Chuck Norris euskaraz? - Ez dakit. Nola? - Donostia! ! ! ! !
Etxea n? - Utziko al dizkidazu mila euro, mesedez? - B arkatu, baina ez dauzkat hemen . . . . - Etxean? - Etxean denak ondo. Eskerrik asko!
Io n & Pablo AURKITU FIGURA Lerro bakoitzean agertzen diren zenbakiek adierazten dute zenbat lauki markatu behar diren batera; adibidez, ``2´´ zenbakia agertzen bada, bi karratu jarraian margotu behar dira. Ondo eginez gero, irudi bat azalduko da. Pista bat: txakurrarekin ez dauka harreman ona.
Joseba, Matias & Mikel
5. alea 2013-14
46
ZOPA LETRA Aurkitu itzazu letra zopa honetan Euskal Herriarekin erlazionatutako hainbat gauza: musika taldeak, janariak, kirolak, festak. ..
HITZ ETA PITZ
BEINTZAN, mendiaJon gloarsa k DEN BORAPASAK
1 . Zein da neon-aren sinboloa? a) Pl b) N c) NE 2. Zein izan da One Direction -en azken filma? a) "This is us" b) "Best song ever" c) "Story of my life" 3. Noiz da hobe korrika egitea? a) Eguerdian b) Gauean c) Goizean 4. Zein itsasotan ugaritzen dira bale zuriak? a) Atlantikoan b) Mediterraneoan c) Tropikalean 5. Non izan zen Andagosteko bataila? a) Marindaren atzean b) Bilbon c) Lekeition 6. Zenbat hezur ditu gizakiaren gorputzak? a) 1 50 b) 200 c) 360 7. Nola hil zen Michael Jackson? a) Infarto batek jota b) Pozoituta c) Enbenenatuta 8. Zenbat ikasle inguru daude gure institutuan? a) 1 50 b) 200 c) 250
E GO N A LD I A K HOGEITA HIRU EZETZ!!! HO
Zuen jakinduria frogatzeko erabaki dugu test hau egitea. Espero dugu honekin asko ikastea eta ondo pasatzea!!! :P
9. Zein da Txaron satelitearen planeta? a) Pluton b) Saturno c) Jupiter 1 0. Zer esan nahi du "ONU"k ? a) Organización de Naciones Unidas b) Orientación Nacional Universal c) Orquesta Nueva Única 11 . Zein da Maribi Urkolaren bigarren abizena? a) Etxebarria b) Perez c) Tapia 1 2. Zenbat segundo ditu egun batek? a) 62000 b) 86400 c) 1 2000 1 3. Iker Lekue irakasleak zenbat belarritako ditu ezkerreko belarrian? a) 5 b) 3 c) 4 1 4. Zer esan nahi du "Hardware"-k? a) Ukitu ahal den guztia b) Ukitu ezin den guztia c) Pantaila 1 5. Murgiako institutua zer izan zen orain dela urte batzuk? a) Kartzela b) Museoa c) Musika denda
1 6. Zein da Paul Gasolen garaiera? a) 2,1 5 b) 3 c) 2,05 1 7. Zein abestiren letra da “ ... musikaren errotik sortutako azaldu ezinezko sentimendua..”? a) Vendettaren "Udarako gau luzeak" b) Ken 7-ren "Noizbait" c) ETS-ren "Musikaren doinua" 1 8. Nola esaten da “maite zaitut” frantsesez? a) I love you b) Je t´ aime c) Te quiero 1 9. Ander Herrerak jokatzen du... a) Athletic-en b) Errealean c) Osasunan 20. Zein da Belgikako hiriburua? a) Helsinki b) Amsterdam c) Bruselas 21 . Zein taldek abesten du “Kukutza” kanta? a) Zea Mays-k b) Ken Zazpik c) Betagarrik 22. Nondik hedatu zen kafea Europara XVI. mendean? a) Afrikatik b) Brasiletik c) Arabiatik 23. Zein familiatakoa da muskerra? a) Korbidoen familiakoa b) Lazertidoen familiakoa c) Salmonidoen familiakoa
Matias, Marin a & Naom i