BRUSK

KLOPPEND HART VAN EEN NIEUWE MUSEUMSITE

Op de site Garenmarkt, net naast het Groeningemuseum, rijst binnen enkele jaren een nieuw tentoonstellings- en collectiegebouw op voor Musea Brugge. BRUSK wordt de naam. Een krachtig statement dat het internationale imago van Musea Brugge zal bevestigen. BRUSK omvat twee grote tentoonstellingszalen, ruimtes voor het bewaren en restaureren van onze meest kwetsbare collectiestukken en wordt omringd door een museumtuin. Het ontwerp is van de hand van Robbrecht en Daem architecten en Olivier Salens architecten, in samenwerking met ontwikkelaar CIT Blaton Real Estate Development. Museumdirecteur Jonathan Nowakowski en projectcoördinator voor Musea Brugge Aleid Hemeryck geven enthousiast toelichting.

— Sigrid Devisch MB: Hoe belangrijk is het hele project voor Musea Brugge? Jonathan Nowakowski: ‘Musea Brugge is en blijft een internationale sterkhouder. Met 13 museumlocaties, 74.000 objecten – waaronder 61 topstukken – en een iconische collectie met zeer waardevolle Vlaamse primitieven zijn we een niet te onderschatten speler op internationaal museaal vlak. Onze locaties tellen – in niet-coronatijden – jaarlijks bijna een miljoen bezoekers, waarvan 80% uit het buitenland. Ondanks die mooie cijfers,

beschikken we vandaag niet over de nodige infrastructuur voor internationale exposities. Telkens moet een deel van de permanente collectie in de depots ondergebracht worden. Dankzij de nieuwe tentoonstellingshal zullen de werken van de Vlaamse primitieven bijvoorbeeld steeds zichtbaar kunnen blijven. Bovendien kunnen in BRUSK ook internationaal rondreizende tentoonstellingen plaatsvinden, van zowel klassieke als hedendaagse werken. Vergeet daarnaast ook niet het belang voor onze werking achter de schermen. Met een gloednieuw depot voor prenten en schilderijen én het Musea Brugge Centre for Collection Research kunnen we nog beter zorg dragen voor onze collectie en mikken we op een betere ontsluiting ervan voor het publiek.’

Dit wordt onze nieuwe troef? Aleid Hemeryck: ‘Deze nieuwe expohal zal onze werking heel wat nieuwe kansen geven. BRUSK geeft impulsen aan de manier waarop we met ons publiek zullen werken en hoe we onze collectie zullen bewaren en ontsluiten. Het gaat niet alleen om de organisatie van tentoonstellingen, maar ook over een brede publiekswerking, het beheer van de collectie en ons wetenschappelijke werk. Bovendien zal BRUSK een enorme uitstraling geven aan het Brugse museumkwartier, en dus ook aan het Sint-Janshospitaal, het Groeninge- en Gruuthusemuseum. Het Brugse museumkwartier zal zo een uiterst sterk merk worden, met topmusea en een unieke tentoonstellingshal op amper 500 meter van elkaar.’

BRUSK kadert ook binnen het Brugse cultuurbeleid? J. Nowakowski: ‘Brugge mag dan een rijke geschiedenis hebben en die als troef in de kijker zetten, de Stad investeert volop in een hedendaags cultuurbeleid en in kwalitatief toerisme. De bouw van een nieuwe tentoonstellingshal in het hart van de stad zal het vernieuwende karakter van onze stad extra onderstrepen. De Stad Brugge kreeg voor dit project een subsidie van 27,25 miljoen euro van de Vlaamse regering, de grootste projectsubsidie ooit voor onze stad. Ook de Vlaamse regering heeft dit project dus als een belangrijke hefboom voor het cultuurbeleid in Vlaanderen naar voren geschoven.’

Waar staat de naam BRUSK voor? J. Nowakowski: ‘Met BRUSK wil Musea Brugge zich krachtdadig en vernieuwend op de kaart zetten, passend in het hedendaagse cultuurbeleid. BRUSK is een acroniem met veel mogelijkheden die we niet beperken en die telkens opnieuw zullen groeien en evolueren. Het staat voor Brugge + Stimulans + Kunst(en) of + Schone + Kunsten of + Stedelijke + Kunsthal of + Stedelijk + Kunstencentrum, enzovoort. BRUSK is meer dan een gebouw, het eist een plek op in de stad en in het museumlandschap. Het is de belichaming van een hedendaags museumbeleid waarbij collectie, bezoeker en stad veel meer met elkaar in dialoog kunnen gaan. Met BRUSK zal de stad inzetten op vernieuwende tentoonstellingen, zowel op het vlak van klassieke als van hedendaagse kunst.’

Hoe zal het gebouw er uitzien? J. Nowakowski: ‘Het gekozen ontwerp is zeer flexibel, zowel op architecturaal als op functioneel vlak. De heldere architectuur is tijdloos en houdt rekening met het stedelijke weefsel. Het gebouw manifesteert zich als een nieuw architecturaal baken, maar met zijn hellende dakvorm slaagt BRUSK er ook in om de historische skyline van Brugge te vrijwaren. Het gebouw kondigt zich niet vanuit de hoogte aan, zoals de primaire historische gebouwen dat gewoonlijk wel doen. Je ontdekt het al wandelend via een parcours van stegen, doorgangen en omsloten tuinen.’

BRUSK is museaal en architecturaal vernieuwend? A. Hemeryck: ‘BRUSK wordt geen klassiek museum waar je eerst een ticket koopt en dan pas de rest van het gebouw ontdekt. De tentoonstellingszalen worden één niveau opgetild en van elkaar gescheiden

door een publiek doorwaadbare passage, zodat een open en vrij toegankelijk gelijkvloers ontstaat. We kijken ook uit naar de vele mogelijkheden die het gebouw zal bieden voor onze werking, zoals ruime educatieve ruimtes en een auditorium. Niet voor niets kozen we ervoor om de educatieve ruimtes centraal te plaatsen in het gebouw. Vaak zit dat soort ruimtes weggestopt. Het gebouw zal een beleving bieden voor jong en oud en vooral samen met de site een plek vormen waar je lang zult kunnen vertoeven. De site, met BRUSK, andere museumgebouwen en de tuin zal op verschillende manieren toegankelijk zijn en zo een kloppend hart van cultureel Brugge vormen.’

Hoe moeten we ons de tentoonstellingszalen zelf voorstellen? A. Hemeryck: ‘De zalen zijn erg groot en flexibel (40×40m en 20×40m). Ze werden ontworpen volgens het archetype van het kunstenaarsatelier. De architecten kozen voor twee heel grote ramen, gericht naar het noordlicht, dat door kunstenaars ontzettend gewaardeerd wordt. Het gros van de musea dat vandaag gebouwd wordt, schuwt het natuurlijke licht. BRUSK doet dat niet en dat maakt dit project bijzonder.’

De zalen zijn niet alleen lichtrijk, ze blinken ook uit in hoogte? A. Hemeryck: ‘Musea zijn vandaag de plek bij uitstek om met kunst in contact te komen, maar dat is niet altijd zo geweest. Heel wat middeleeuwse werken werden destijds door kunstenaars bedacht om in hoge ruimtes getoond te worden, op maat van een kerk of kathedraal. BRUSK wil een moderne museale ruimte aanbieden die die historische nuance in zich draagt. De twee museale ruimtes van BRUSK krijgen daarom een unieke hoogte mee (17,40m). Ze dragen een zekere ‘kathedraliteit’ uit die voor Brugge in het algemeen en het Groeningemuseum in het bijzonder zeer interessant zijn. Een historische knipoog die tegelijk ook uitmuntende kansen biedt voor hedendaagse kunsttentoonstellingen.’ BRUSK is een duurzaam gebouw? A. Hemeryck: ‘BRUSK wordt integraal bekleed met donkergroene elektriciteitsopwekkende glasschaliën die het gebouw van duurzame energie voorzien. Zo wordt het gebouw meer dan tweemaal energiezuiniger dan de huidige BEN-norm. Het ‘grachtengroen’ van de glasplaten versterkt het omliggende groen van het nieuwe, aanpalende park. BRUSK is ook klaar voor circulaire economie met onder meer herbruikbare wand- en dakbekleding. Ik wil hierbij ook benadrukken dat het voor ons als museumteam heel aangenaam en verrijkend was en is om voor dit project samen te werken met veel collega’s, denken we maar aan de hoofdcoördinator, de diensten Facilitair Beheer, Ruimtelijke Ordening en ga zo maar verder. Dit is een echt stadsproject.’

Hoe werd de keuze gemaakt voor dit ontwerp? J. Nowakowski: ‘De Stad werkte voor dit project met een zogenaamde ‘Design & build-formule’. Na een eerste selectieronde werden de vijf sterkste teams weerhouden om een ontwerp en offerte in te dienen. Die werden zeer grondig beoordeeld door een jury van experten, na een grondige, interne analyse. Het ontwerp van Robbrecht en Daem architecten en Salens architecten scoorde het best op de vooropgestelde criteria. Het ging daarbij om veel méér dan louter architectuur. Ook functionaliteit, flexibiliteit, duurzaamheid, energiezuinigheid en belevingswaarde waren criteria waaraan hoge eisen werden gesteld.’

Ook om en rond het nieuwe gebouw zal heel wat bewegen? J. Nowakowksi: ‘De Stad Brugge investeert de komende jaren in een indrukwekkend masterplan in de binnenstad. In totaliteit gaat het om een site van 20.000m² die in de toekomst attractief zal worden ingericht en publiek toegankelijk zal worden gemaakt. Met dit masterplan liggen nog heel wat uitdagingen op de plank voor Musea Brugge. Het project betreft immers onze vier kernambities: tonen, bewaren, onderzoeken en verwelkomen. De site

moet een plek worden waar bezoekers en Bruggelingen zich thuis voelen. Een cruciale schakel vormt de renovatie van het Groeningemuseum. We zijn bijzonder blij dat de Stad en Vlaanderen ons de kans geven om dit museum binnen enkele jaren grondig te renoveren en te vernieuwen.’

En, het masterplan biedt nog meer kansen voor Musea Brugge? A. Hemeryck: ‘Absoluut. Eén van de schoolgebouwen op de site blijft staan en zal na de renovatie de plek worden voor het ‘Musea Brugge Centre for Collection Research’. Dit nieuwe onderzoekscentrum wordt dé plek voor verdiepend wetenschappelijk onderzoek met de museumbibliotheek, ruimte voor onze medewerkers, stagiairs en onderzoekers en plaats om de waardevolle collectie prent- en tekenkunst te ontsluiten en te onderzoeken. Dit wordt een deel van BRUSK. De vele ruimtes zullen elkaar aanvullen: de tentoonstellingshal, de niet-publieke ruimtes voor collectiezorg en het collectieonderzoekscentrum. In de nieuwbouw zelf komt er depotruimte voor de meest kwetsbare collecties die Musea Brugge beheert, met name de schilderijen-, prenten- en tekeningencollectie. Er zal ruimte zijn voor conservatie en restauratie.

Hoe verloopt de procedure nu verder? J. Nowakowski: ‘Nu de opdracht is gegund, wordt werk gemaakt van de omgevingsvergunningsaanvraag. De Stad doet dit in nauw overleg met alle betrokkenen en de omwonenden. Het Stadsbestuur hecht veel belang aan de betrokkenheid van de omwonenden en voorziet dan ook verschillende overlegmomenten. De gefaseerde werkzaamheden starten in principe in de loop van 2022. Daarnaast start voor Musea Brugge het echte werk om BRUSK ook inhoudelijk vorm te geven en de uitdagingen waar te maken. Het is een prachtige uitdaging voor onze organisatie waarvan we de Vrienden zeker verder op de hoogte houden!’

Meer info: www.museabrugge.be/BRUSK

Alle beelden bij dit artikel: design by Robbrecht en Daem architecten & Olivier Salens architecten, Image by MakeMe