Right, before I die

We continuously need the resources of art to renew our connection with the unbearable but deeply necessary truths. Alain de Botton

In het Sint-Janshospitaal loopt tot 28 juni een bijzondere tentoonstelling. Kunstenaar Andrew George heeft gedurende twee jaar getuigenissen en portretten verzameld van stervende mannen en vrouwen. Het resultaat is een aangrijpend project dat mooi tot zijn recht komt in de Diksmuidezolder van het middeleeuwse hospitaal. Door EVELIEN VANDEN BERGHE

Toen ik aan een aantal mensen uit mijn naaste omgeving over het project vertelde, antwoordden sommigen mij spontaan: ‘Het spijt me, maar ik kom niet kijken, ik denk dat ik het gewoon niet zou aankunnen’. ‘Right, before I die’ is geen evident project, daar ben ik me heel erg van bewust, maar toen ik het via sociale media leerde kennen, was ik er meteen van overtuigd dat het Sint-Janshospitaal dé plek was om dergelijk thema te tonen. En waarom altijd voor makkelijke onderwerpen kiezen?

Net zoals de meeste mensen ben ik niet obsessief bezig met sterven en denk ik er ook niet dagelijks aan. Maar op sommige momenten, net wanneer je het niet verwacht, duikt het soms op: die aloude oerangst voor de dood die al bestaat sinds de mensheid zich bewust is van zijn eindigheid. ‘Right, before I die’ brengt ons een stapje dichter bij dat moment, dat ogenblik nét ervoor

wanneer stervenden er wel moeten over nadenken. Wij als toeschouwer wanen ons nog veilig, maar zij, op de portretten, niet: zij staan op de drempel en sommigen zijn zelfs niet meer onder ons…

Hoewel het onderwerp niet eenvoudig is, en bij velen heel wat emoties losmaakt, is het de beeldtaal en de manier waarop dit delicate onderwerp door George werd benaderd die mij overtuigde van dit project. George wil niet shockeren of angst aanjagen, maar warme beelden brengen die moed, hoop en sereniteit oproepen. De warme gloed in de portretten doet niet denken aan de klinische omgeving van een ziekenhuis.

In onze westerse samenleving heerst een tweespalt waarbij wij enerzijds overdonderd worden door beelden uit verre en minder verre landen waar de dood beangstigend dicht komt. Anderzijds worden geliefde gestorvenen niet zoals vroeger thuis opgebaard, kinderen angstvallig weggehouden van doden en blijft het een moeilijk onderwerp, welke leeftijd we ook hebben. Misschien dat ‘Right, before I die’ een dialoog op gang brengt, het onderwerp bespreekbaar maakt, voor het te laat is.

Meteen brengt deze tentoonstelling ons ook terug naar één van de vroegere bekommernissen van de Zusters van Sint-Jan die de zieken verzorgden: het verzachten van de emotionele pijn en het troosten van diegenen die niet lang meer te leven hebben. Deze zielzorg vind je bijvoorbeeld duidelijk terug op het ‘Zicht in de ziekenzalen’ van Beerblock waarop de zusters samen bidden met de zieken.

Maar ‘Right, before I die’ brengt vooral een boodschap van hoop, een zachte waarschuwing: ‘voor ons is het nog niet te laat’, om keuzes te maken, een andere koers te varen en te kiezen voor jezelf en je naasten. Dat lezen we in de getuigenissen, die geen aandacht besteden aan het materiële en het professionele leven van de zieken, zelfs de aandoening wordt bewust niet vermeld. Enkel herinneringen en spijt komen bovendrijven.

Zoals je leest in het citaat van Alain de Botton: ‘binnen enkele luttele minuten ben je vergeten wat je hier hebt gezien, ben je de wijsheid die hier voor het rapen ligt vergeten’. Hoedanook, ‘Right, before I die’ is een tentoonstelling die zal nazinderen, en is dat niet wat kunst hoort te doen?

1 Abel Foto en copyright Andrew George

2 Josefina Foto en copyright Andrew George

2