€1
PATRICK VAN CAECKENBERGH La ruine fructueuse 02.02.12
><
22.04.12
NL
KAMER 1 | « SPIJSKAMER. LE SYNOPTIQUE » De tentoonstelling dompelt je onder in de leefwereld van Patrick Van Caeckenbergh (Aalst, °1960) en brengt werk van de jaren tachtig tot vandaag samen in een bijzondere totaalinstallatie.
SIGARENKISTJE In de eerste zaal reconstrueert Van Caeckenbergh voor het eerst in een museum zijn eigen werkruimte. Hij spreekt van zijn “sigarenkistje”. Van Caeckenbergh omschrijft de voorwerpen die hem in deze kamer omringen als de “samenvatting van zijn leven en werk”. De boeken vormen een belangrijke inspiratiebron en bevatten wetenschappelijke schema’s, religieuze verhalen of sprookjes. Het zijn boeken over architectuur, filosofie, geschiedenis, biologie, etnografie of antropologie. Zijn hang naar kennis is onverzadigbaar. Maar de capaciteit van de boekenkast is beperkt en er komt geen boek bij tenzij het de plaats kan innemen van een ander dat verdwijnt. In de doosjes op de schappen bewaart hij knipsels van blozende wangetjes, stukjes huid of bijvoorbeeld eitjes, die hij verzamelt en later gebruikt in zijn collages.
Het is hier in deze ruimte, dat Van Caeckenbergh alle informatie destilleert die hij leest en verzamelt. Of om het met zijn eigen woorden te zeggen: hier vindt het “inkoken” plaats. De collages en maquettes die als voorstudie dienen voor de kunstwerken verderop, komen hier tot stand.
VERZAMELEN Van Caeckenberghs oeuvre komt voort uit een oncontroleerbare drang om de wereld rond hem te verzamelen en te ordenen. Zijn verzamelwoede begon op jonge leeftijd dankzij een Winkler Prins encyclopedie die hij van zijn moeder cadeau kreeg, nog voordat hij kon lezen. Hij was onmiddellijk gefascineerd door de afbeeldingen en diagrammen in het boek (over de menselijke anatomie, over het dierenrijk,…). Zo ontwikkelde de kunstenaar een levenslange obsessie voor het classificeren en associëren van gegevens, ervaringen, objecten en ideeën. Zijn werkproces verloopt als volgt: eerst leest en studeert hij, dan maakt hij notities die hij bundelt in notitieboekjes. Hij gaat daarbij associatief te werk en maakt gebruikt van onder andere taxonomie, genealogie, cartografie, kosmologie of etymologie. Daarna volgen collages en tot slot is er het gerealiseerde object. Het voortraject beschouwt hij zelf als 95% van het werk, aan het uiteindelijke resultaat hecht hij minder belang. Het totale creatieproces kenmerkt zich door traagheid; tussen het eerste en het laatste stadium zitten soms vele jaren. Het distilleren, het laten “inkoken” van alle informatie, kost tijd en ook het uiteindelijke knutselen of “bricoleren” is arbeidsintensief.
KAMER 2 | « AU TOUR DU MONDE » EEN EIGEN UNIVERSUM Met de speelse sculpturen creëert Van Caeckenbergh een eigen universum dat wordt bevolkt door eigenaardige personages en surrealistische reismachines. De sculpturen zijn manieren om de wereld te doorgronden, vaak op absurde wijze. Zo is er Berceau, een nautilusschelp en kinderwagen in één, of Chapeau. Dit is een hoed die alle informatie van de wereld bevat en symbool staat voor de oneindige capaciteit van het menselijke geheugen. Het idee voor deze hoed haalde Van Caeckenbergh uit een Russisch verhaal over een man met hyperamnesia, een aandoening waarbij werkelijk alles wordt onthouden. Door de hoed op te zetten en dankzij de verschillende vakjes en onderverdelingen, kan de drager zijn gedachten letterlijk ordenen. De surrealistische reismachines zijn voertuigen voor fictieve personages. Zo is de Raket bedoeld voor een marsmannetje dat op reis gaat om verslag uit te brengen van onze wereld. In het binnenste gedeelte staan wiskundige formules, op de plankjes aan de buitenkant staan voorwerpen uit het dagelijkse leven. De fictieve personages bieden Van Caeckenbergh de gelegenheid om de wereld te aanschouwen en te doorgronden van op een afstand.
KAMER 3 | « LAAT HET GEHEEL, ONDER VOORTDUREND ROEREN, ZACHTJES SUDDEREN TOTDAT… » SPIJSVERTERING Van Caeckenbergh is gefascineerd door de vertering. Voor hem is het een verwijzing naar de kunstenaar die “kennis verwerkt” en “censureert” voor het moment van de “evacuatie”; de producties zelf zijn in die zin niet meer dan resten, kadavers. De maag is voor hem het belangrijkste orgaan - belangrijker dan de hersenen. Het is de maag die al het eten verwerkt en zo de energie produceert waarmee de mens kan bewegen, spreken en nadenken. Regelmatig zien we het spijsverteringskanaal dan ook terugkeren in zijn werk. Zoals in zijn Kaartenhuis; een voorstelling van de voedselpiramide in de vorm van een kaartenhuis. Bij de mondjes bovenaan begint het verteringsproces. De piramide staat symbool voor het fragiele evenwicht dat bij eten komt kijken. Door iets slecht te eten, of teveel te eten, verstoor je niet alleen de balans van je eigen lichaam, maar op macroniveau ook het ecologisch evenwicht. De spijsvertering komt heel letterlijk aan bod achter de wanden van de Paravent. In deze intieme ruimte komt de kunstenaar op enkele momenten eigenhandig soep koken en kunnen bezoekers samen met hem eten. Hij ziet het eten en de vertering van soep als een metafoor voor de manier waarop we kennis verwerven en verwerken. Daarnaast is het samen eten voor de kunstenaar ook een manier om een gemeenschap te vormen en om naast alle visuele impulsen ook smaken en geuren aan te bieden in de tentoonstelling.
KAMER 4 | « ET PUIS, POURQUOI SOMMES-NOUS FAITES SANS VIANDE ? » HUIDJES Waar Patrick Van Caeckenberg in de reismodellen op afstandelijke manier de wereld beschouwt, brak aan het begin van de jaren negentig een periode aan van diepgaand onderzoek naar zichzelf en zijn verleden. De verzameling huidjes speelt in deze periode een belangrijke rol. Sinds het begin van de jaren negentig knipt Van Caeckenbergh op haast maniakale wijze stukjes huid uit pornoblaadjes, magazines of reclamefolders. Hij selecteert vierkantjes en rechthoekjes die geen enkele verwijzing meer bevatten naar het lichaam. Alle confronterende zaken mijdt hij: penissen en vagina’s verdwijnen uit beeld. Alles wordt abstract. Van Caeckenbergh kan soms uren aan een stuk huidjes uitknippen. Voor hem is dat een overlevingstactiek, een therapeutische activiteit. Door de harde beelden letterlijk te minimaliseren kan hij beter omgaan met zijn ongemakkelijke houding ten opzichte van seksualiteit. Hij knipt om te genezen. Hij ziet het ook als een zelfaangebrachte vorm van censuur; een manier om zijn levendige verbeelding aan banden te leggen. De kunstenaar presenteert de veelheid van verzamelde huidjes naast elkaar in rijen boven elkaar zoals een notenbalk. In het midden van de zaal staat de Buikspreker. Opnieuw een verwijzing naar de spijsvertering.
KAMER 5 | STIL GELUK « IK ZAT ONDER DE EERDE EN DIEP GEDOKEN SLIEP IK DE HELE WINTER LANG TOTDAT... » Zijn “stil geluk” vond Patrick Van Caeckenbergh in Sint-Kornelis-Horebeke. Sinds zijn verhuizing naar dit kleine dorp in de Vlaamse Ardennen, vindt de kunstenaar meer en meer inspiratie in zijn eigen leven. Hij is er intens betrokken bij de dorpsgemeenschap. Zo maakte hij deze lichtblauwe Hemel speciaal voor de jaarlijkse processie van het dorp ter ere van de Heilige Kornelis, de kinderheilige. De baldakijn diende als overkapping van de kinderen uit het dorpsschooltje. Hij zorgde ervoor dat er precies twee klassen met kinderen onder pasten. De oudste bewoners van het dorp droegen hem en de pastoor liep achter de baldakijn aan. De als monument geklasseerde boom in zijn eigen tuin, was dan weer het vertrekpunt voor een reeks tekeningen van oude bomen die hij bundelt onder de titel De Ouden van Dagen. Elke tekening vertrekt van een foto van een oude boom die hij minutieus overtekent op kalkpapier. Op dit moment bestaat de reeks uit 27 tekeningen, maar het is een reeks zonder einde, zonder vast aantal.
BIOGRAFIE | PATRICK VAN CAECKENBERGH Patrick Van Caeckenbergh (Aalst, °1960) studeerde beeldhouwen en keramiek aan de Academie van Aalst en vervolgde zijn studies aan de Academie van Gent. In 1996 won hij de Cultuurprijs van de Vlaamse Gemeenschap. Van Caeckenbergh neemt regelmatig deel aan solo- en groepstentoonstellingen in binnen- en buitenland. Zijn werk is onder andere opgenomen in de permanente collectie van diverse nationale en internationale musea en privécollecties.
PUBLICATIE Een eerste uitgebreide monografie over het werk van Patrick Van Caeckenbergh, van de jaren tachtig tot nu. Aan de hand van talrijke foto’s van werken en zaalzichten brengt deze monografie een gedetailleerd overzicht van de verschillende periodes in zijn werk. Patrick Van Caeckenbergh. La ruine fructueuse. Atlas des idéations Drietalig (NL/ FR/ ENG), met teksten van Natacha Pugnet, Sofie Van Loo en Eva Wittocx 208 pagina’s, full color | Uitg. Lannoo | ISBN 978 94 014 0053 4 | PRIJS € 55 | Te koop in de M-shop
EDITIE
Patrick Van Caekenbergh maakte speciaal voor M een kunsteditie: Das Augenspiel. JAAR 2011 | MATERIAAL Papyrus Opti white 135 gram met glanzende vernis | AFMETINGEN 100 x 84 cm | PRIJS € 80 | OPLAGE 150 exemplaren | Te koop in de M-shop
COLOFON TEKSTEN Marthy Locht VORMGEVING Patrick Van Caeckenbergh & Daneel Bogaerts CURATOR TENTOONSTELLING Eva Wittocx ALLE BEELDEN © Patrick Van Caeckenbergh Met dank aan alle bruikleengevers en Zeno X Gallery Antwerpen.
V.u. Denise Vandevoort, Prof . Van Overstraetenplein 1, 3000 Leuven