PENINSULA MOMENTS At The Peninsula Bangkok, world-class hospitality enriched with compelling Thai cultural experiences creates perfect memorable moments.
EDITOR'S TALK สวััสดีีปีใี หม่่ผู้อ่้� า่ นเพลงดนตรีีทุกุ ท่่าน เราต้้อนรัับปีีพุุทธศัักราช ๒๕๖๕ ด้้วยการระบาดของโควิิด-๑๙ สายพัันธุ์์� โอไมครอน ซึ่่ง� เราหวัังว่่าจะเป็็นการกลาย พัันธุ์์�ครั้้�งสุุดท้้ายของเชื้้�อไวรััสนี้้� และท้้าย ที่่�สุดุ จะกลายเป็็นโรคประจำำ�ถิ่่�นเหมืือนไข้้ หวััดทั่่�วไป ขอให้้ผู้อ่้� า่ นติิดตามสถานการณ์์ อย่่างใกล้้ชิิดและปฏิิบััติิตััวตามแนวทาง Universal Prevention เพื่่�อให้้อยู่่�รอด ปลอดภััยจากโควิิด-๑๙ เมื่่�อต้้นเดืือนมกราคมที่่�ผ่่านมา วง Thailand Phil ได้้จััดแสดงคอนเสิิร์์ต “The Adventures of Sandalwood Boy” เป็็นการแสดงวงออร์์เคสตราผสมผสาน กัับวงดนตรีีไทย วงดนตรีีพื้้�นบ้้าน และ การแสดงละครหุ่่�นไม้้จัันทน์์หอม ซึ่�ง่ เป็็น ไม้้ประจำำ�จัังหวััดของนครปฐม โดยเนื้้�อ เรื่่�องของการแสดงดััดแปลงมาจากเรื่่�อง พิินอคคิิโอ เรีียบเรีียงดนตรีีและควบคุุม วงโดย ผศ. ดร.ธนพล เศตะพราหมณ์์ ผู้้� อ่่านที่่�พลาดการแสดงนี้้� สามารถพลิิกไป อ่่านเบื้้�องหลัังการแสดงและบรรยากาศ การแสดงได้้ในเรื่่�องจากปก สำำ�หรัับบทความด้้านดนตรีีวิทิ ยา นำำ� เสนอเรื่่อ� งราวความรัักของควีีนวิิกตอเรีีย และเจ้้าชายอััลเบิิร์์ต และความหลงใหล ที่่�ทั้้�งสองพระองค์์มีีให้้แก่่ดนตรีี ทั้้�งความ สามารถด้้านการบรรเลงและประพัันธ์์ ดนตรีี อีีกทั้้�งยัังเป็็นผู้้�อุุปถััมภ์์และวาง
รากฐานด้้านดนตรีีของประเทศอัังกฤษ ทั้้�ง ก่่อตั้้�งสถาบัันการศึึกษาด้้านดนตรีี Royal College of Music และหอแสดงดนตรีี Royal Albert Hall ด้้านบทความการเดิินทางของพระ เจนดุุริยิ างค์์ ในเดืือนนี้้�เสนอเป็็นตอนที่่� ๗ โดยในตอนนี้้�ได้้เดิินทางไปเยืือนกรุุงเวีียนนา ประเทศออสเตรีีย และกรุุงเบอร์์ลินิ ประเทศ เยอรมนีี ได้้เข้้าชมบริิษัทั ตีีพิมิ พ์์โน้้ตเพลง และบัันทึึกเสีียง อีีกทั้้�งยัังได้้เข้้าฟัังการ ซ้้อมใหญ่่ของวง Berliner Philharmonic Orchestra ด้้วย คอลััมน์์ Study Abroad นำำ�เสนอ บทความการเรีียนดนตรีีบำำ�บััดในระดัับ ปริิญญาโท ที่่�มหาวิิทยาลััย Texas Woman’s University ประเทศสหรััฐอเมริิกา โดยฉบัับ นี้้�เสนอเป็็นตอนที่่� ๑ สำำ�หรัับผู้อ่้� า่ นที่่�สนใจ สามารถพลิิกไปอ่่านข้้อมููลการเตรีียมตััว เพื่่�อสอบเข้้าเรีียนได้้ในเล่่ม นอกจากนี้้�ยัังมีีบทความที่่�น่่าสนใจ ด้้านธุุรกิิจดนตรีี ดนตรีีไทย ดนตรีีศึึกษา ดนตรีีสมััยนิิยม บทความรีีวิิว และ The Pianist ให้้ติิดตามอีีกเช่่นเคย ในวาระขึ้้น� ปีีใหม่่นี้้� วารสารเพลงดนตรีี ขออวยพรและส่่งมอบความสุุขให้้ผู้้�อ่่าน ทุุกท่่าน ผ่่านบทความและสาระทางด้้าน ดนตรีีที่่�หลากหลาย
Volume 27 No. 5 January 2022
ดวงฤทััย โพคะรััตน์์ศิริิ ิ
กองบรรณาธิิการขอสงวนสิิทธิ์์�ในการพิิจารณาคััดเลืือกบทความลงตีีพิิมพ์์โดยไม่่ต้้องแจ้้งให้้ทราบล่่วงหน้้า สำำ�หรัับข้้อเขีียนที่่�ได้้รัับการ พิิจารณา กองบรรณาธิิการขอสงวนสิิทธิ์์�ที่่�จะปรัับปรุุงเพื่่�อความเหมาะสม โดยรัักษาหลัักการและแนวคิิดของผู้้�เขีียนแต่่ละท่่านไว้้ ข้้อเขีียน และบทความที่่�ตีีพิิมพ์์ ถืือเป็็นทััศนะส่่วนตััวของผู้้�เขีียน กองบรรณาธิิการไม่่จำำ�เป็็นต้้องเห็็นด้้วย และไม่่ขอรัับผิิดชอบบทความนั้้�น
เจ้าของ
วิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยมหิดล
บรรณาธิิการบริิหาร
ฝ่่ายภาพ
คนึงนิจ ทองใบอ่อน
ฝ่ายศิลป์
ดวงฤทัย โพคะรัตน์ศิริ
จรูญ กะการดี นรเศรษฐ์ รังหอม
หัวหน้ากองบรรณาธิการ
พิสูจน์อักษรและรูปเล่ม
ที่ปรึกษากองบรรณาธิการ
เว็บมาสเตอร์
ธััญญวรรณ รััตนภพ Kyle Fyr
ธัญญวรรณ รัตนภพ
ภรณ์ทิพย์ สายพานทอง
สำำ�นัักงาน
วิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยมหิดล (วารสารเพลงดนตรี) ๒๕/๒๕ ถนนพุทธมณฑลสาย ๔ ต�ำบลศาลายา อ�ำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม ๗๓๑๗๐ โทรศัพท์ ๐ ๒๘๐๐ ๒๕๒๕-๓๔ ต่่อ ๓๒๐๕ โทรสาร ๐ ๒๘๐๐ ๒๕๓๐ musicmujournal@gmail.com
DEAN'S CORNER
สวััสดีีปีีใหม่่ทุุกท่่านที่่�เป็็นผู้้� สนัับสนุุนวารสารเพลงดนตรีีมา โดยตลอดครัับ หวัังว่่าปีีนี้้�จะเป็็น ปีีที่่�เปี่่�ยมไปด้้วยความหวัังในการ พััฒนา การกลัับมาทำำ�หน้้าที่่�ได้้ อย่่างปรกติิมากขึ้้น� ในสถานการณ์์โรค ระบาดที่่�ต่อ่ เนื่่�องมาอย่่างยาวนาน ปีีนี้้�วิิทยาลััยดุุริิยางคศิิลป์์ได้้เริ่่�ม กลัับมาทำำ�กิิจกรรมอย่่างต่่อเนื่่�อง ภายใต้้กฎเกณฑ์์ข้้อบัังคัับจากทาง จัังหวััดนครปฐม แต่่เรามีีความ หวัังว่่าเราจะสามารถจััดกิิจกรรม การแสดงและการเรีียนการสอนได้้ อย่่างมีีประสิิทธิิภาพมากขึ้้�น ภาย ใต้้สถานการณ์์นี้้� เราได้้มีีการจััดการ แสดง ไม่่ว่า่ จะเป็็นการเปิิด season ของวง Thailand Philharmonic Orchestra และการแสดงคอนเสิิร์ต์ ในวัันส่่งท้้ายปีีเก่่าที่่�เซ็็นทรััลเวิิลด์์ อีีกทั้้�งการแสดงคอนเสิิร์ต์ ในวัันเด็็ก ซึ่่�งเป็็นการแสดงที่่�สร้้างให้้เกิิด ความร่่วมมืือในการทำำ�งาน ไม่่ว่่า จะเป็็นจากนัักแสดง นัักเชิิดหุ่่�น ผู้�้ สร้้างฉากและออกแบบเครื่่�องแต่่ง กาย นัักดนตรีี การแต่่งเพลงใหม่่ ประกอบการแสดง เป็็นการร่่วมกััน สร้้างสรรค์์ผลงานจากการห่่างหาย ไปนานเพราะการปิิดกิิจกรรมต่่าง ๆ
ซึ่่ง� การแสดงทั้้�งหมดที่่�เกิิดขึ้้น� เป็็นการ สร้้างความมั่่�นใจและความเชื่่อ� มั่่�น ให้้แก่่มหาวิิทยาลััย ว่่าเราสามารถ บริิหารจััดการกิิจกรรมต่่าง ๆ ได้้เป็็น อย่่างดีี โดยมีีมาตรการที่่�เคร่่งครััด เพื่่�อป้้องกัันปััญหาที่่�จะเกิิดขึ้้�น เป็็นการส่่งเสริิมให้้ผู้้�คนกลัับมาใช้้ ชีีวิิตที่่�เป็็นปรกติิมากขึ้้�น แต่่ยัังคง ตระหนัักถึึงความปลอดภััยและการ ป้้องกัันตััวเองอย่่างดีี ซึ่ง่� เมื่่�อเราทำำ� แบบนี้้�และประสบความสำำ�เร็็จในการ จััดงานอย่่างต่่อเนื่่�องก็็จะเป็็นต้้น แบบในการจััดงานคอนเสิิร์ต์ ต่่าง ๆ ให้้แก่่องค์์กรอื่่�น ๆ ในอนาคตด้้วย เช่่นกััน ในวัันที่่� 22 มกราคม พ.ศ. 2565 วิิทยาลััยดุุริิยางคศิิลป์์ได้้ จััดคอนเสิิร์์ต Asian Connection เป็็นการแสดงผลงานการประพัันธ์์ เพลงโดยนัักแต่่งเพลงชาวเอเชีียจาก หลายประเทศ เช่่น จีีน ญี่่�ปุ่่น� และ ไทย ซึ่่�งในการแสดงนี้้�ได้้รัับเกีียรติิ จากรััฐมนตรีีว่่าการกระทรวงการ อุุดมศึึกษา วิิทยาศาสตร์์ วิิจัยั และ นวััตกรรม และรััฐมนตรีีว่่าการ กระทรวงวััฒนธรรม พร้้อมด้้วย คุุณหญิิงปััทมา ลีีสวััสดิ์์ต� ระกููล เข้้า รัับชมการแสดง ซึ่่�งเป็็นการแสดง ที่่�ผสมผสานเครื่่�องดนตรีีพื้้�นบ้้าน เข้้ากัับวงออร์์เคสตรา เป็็นการ นำำ�เสนอมิิติิที่่�แตกต่่างสำำ�หรัับวง เป็็นการทำำ�งานร่่วมกัันระหว่่างวง สากลกัับนัักดนตรีีพื้้�นบ้้าน การ แลกเปลี่่�ยนเหล่่านี้้�จะช่่วยทำำ�ให้้ เกิิดการพััฒนาในแวดวงดนตรีีใน ระดัับชาติิ เพื่่�อพััฒนาต่่อยอด ให้้นัักดนตรีีไทยสามารถขยายฐานผู้้� ฟัังให้้กว้้างขวางมากขึ้้น� และนำำ�เสนอ
ศัักยภาพในการแสดงของเครื่่�อง ดนตรีีไทยพื้้�นบ้้านให้้วงการดนตรีี ร่่วมสมััยในรููปแบบออร์์เคสตรา ได้้มีีโอกาสรัับชมและเรีียนรู้้�เรื่่�อง เครื่่�องดนตรีีของประเทศไทย การ ทำำ�งานร่่วมกัันและแลกเปลี่่�ยนกััน เหล่่านี้้�เป็็นการสร้้างโอกาสในการ แข่่งขัันและสร้้างการต่่อยอดให้้แก่่ เศรษฐกิิจสร้้างสรรค์์เพื่่�อต่่อยอดเรื่่อ� ง soft power ของประเทศไทยต่่อ ไปในอนาคต ในด้้านการบริิหารจััดการ วิิทยาลััยได้้จััดทำำ�แผนการปรัับปรุุง องค์์กรและบริิหารองค์์กรอย่่างมีี ประสิิทธิิภาพมากขึ้้�น มีีการจััด อบรมและวางแผนร่่วมกัันในการ เปลี่่�ยนองค์์กรให้้ดีีขึ้้น� และต่่อยอด สร้้างความร่่วมมืือกัับภาคเอกชนใน การวางแผนเพื่่�อปรัับการเรีียนการ สอนให้้สอดคล้้องกัับการทำำ�งานใน ภาคอุุตสาหกรรมทางด้้านดนตรีีอีกี ด้้วย ซึ่่ง� สิ่่ง� ที่่�เกิิดขึ้้น� ในระยะเวลาอััน สั้้�นของปีีใหม่่นี้้�จะเป็็นจุุดเริ่่�มต้้นที่่� สร้้างความมั่่�นใจว่่าตลอดทั้้�งปีีนี้้จ� ะ มีีการดำำ�เนิินการที่่�ดีขึ้้ี น� และหวัังว่่า ประเทศไทยจะผ่่านพ้้นอุุปสรรคทั้้�ง หลายไปได้้ด้้วยดีี ขอให้้ทุุกท่่านมีีแต่่ ความสุุขในช่่วงเทศกาลปีีใหม่่และ ปลอดภััยจากโรคภััยทั้้�งหลายในปีีนี้้� ดร.ณรงค์์ ปรางค์์เจริิญ คณบดีี วิิทยาลััยดุุริิยางคศิิลป์์ มหาวิิทยาลััยมหิิดล
สารบัญ
Contents
Cover Story
Thai and Oriental Music
Study Abroad
28
48
ภููมิิวิิทยาการเพลงเรื่่�อง (ตอนที่่� ๑) เดชน์์ คงอิ่่�ม (Dejn Gong-im)
04
Phra Chenduriyang in Europe
Children’s Day Concert 2022: The Adventures of Sandalwood Boy ณััฏฐา อุุทยานััง (Nuttha Udhayanang)
Music Entertainment
08
“เรื่่�องเล่่าเบาสมองสนองปััญญา” เพลงไทยสากลเชิิดชููชื่่�นชมสตรีี นารีีนาง (ตอนที่่� ๔) กิิตติิ ศรีีเปารยะ (Kitti Sripaurya)
Musicology
24
“ดนตรีี” สะพานเชื่่�อมรัักของ ควีีนวิิกตอเรีียและเจ้้าชายอััลเบิิร์์ต กฤตยา เชื่่�อมวราศาสตร์์ (Krittaya Chuamwarasart)
การเรีียนดนตรีีบำำ�บััด ระดัับปริิญญาโท ณ Texas Woman’s University ประเทศสหรััฐอเมริิกา (ตอนที่่� ๑) ณััชชา วิิริิยะสกุุลธรณ์์ (Nutcha Viriyasakultorn)
The Pianist
34
ตามรอย พระเจนดุุริิยางค์์ ท่่องยุุโรปกว่่า ๑๐ เดืือน (ตอนที่่� ๗): พระเจนดุุริิยางค์์กัับสำำ�นัักพิิมพ์์และ สมาคมดนตรีีชั้้�นนำำ�ในกรุุงเวีียนนา จิิตร์์ กาวีี (Jit Gavee)
Music Business
52
Ingrid Fuzjko Hemming A Pianist of Silence & Solitude Yun Shan Lee (ยุุน ชาน ลีี)
42
Review
Music Education
56
“Special Project in Music Business” โพรเจกต์์ที่่�ไม่่ง่่าย... แต่่เรีียนรู้้�เพีียบ (ตอนที่่� ๓) เพ็็ญญาภรณ์์ เหล่่าธนาสิิน (Penyarporn Laothanasin)
46
ME OPEN HOUSE 2021 เปิิดบ้้านดุุริิยางคศิิลป์์ สาขาวิิชาดนตรีีศึึกษา ธัันยาภรณ์์ โพธิิกาวิิน (Dhanyaporn Phothikawin)
เชื่่�อมต่่อโลกไฮบริิดด้้วยเสีียง ดนตรีีสมััยใหม่่ ในงาน Thailand New Music and Arts Symposium 2021 จิิตร์์ กาวีี (Jit Gavee)
COVER STORY
Children’s Day Concert 2022: The Adventures of Sandalwood Boy เรื่่�อง: ณััฏฐา อุุทยานััง (Nuttha Udhayanang) นัักวิิชาการกิิจกรรม วิิทยาลััยดุุริิยางคศิิลป์์ มหาวิิทยาลััยมหิิดล
การแสดงคอนเสิิ ร์์ ต ของวง ดุุริยิ างค์์ฟีลี ฮาร์์โมนิิกแห่่งประเทศไทย (Thailand Philharmonic Orchestra) ประจำำ�เดืือนมกราคมของทุุกฤดููกาล นั้้�นจะเป็็นการต้้อนรัับปีีใหม่่ด้้วย คอนเสิิร์์ตวัันเด็็ก (Children’s Day Concert) และตามด้้วยงาน Thailand International Jazz Conference (TIJC) แต่่เนื่่�องด้้วย สถานการณ์์โควิิดที่่�มีมี าอย่่างต่่อเนื่่�อง ตั้้�งแต่่เดืือนมกราคม ๒๕๖๓ จนถึึง ขณะนี้้� รวมเป็็นเวลาทั้้�งหมดสองปีี ทำำ�ให้้ Children’s Day Concert และงาน TIJC ต้้องประกาศเลื่่�อน มาอย่่างต่่อเนื่่�อง ในช่่ ว งปลายปีี ๒๕๖๔ที่่� 04
สถานการณ์์โควิิดทั่่�วโลกและใน ประเทศไทยที่่�มีท่ี า่ ทีีว่า่ จะเริ่่ม� คลี่่ค� ลาย นั้้�น Project Children’s Day Concert ของ Thailand Phil ที่่�เป็็นส่่วน หนึ่่�งของโครงการ Nakhon Pathom: City of Music ได้้มีีการเดิินหน้้า ขึ้้�นอีีกครั้้�ง เนื้้�อเรื่่�อง หุ่่�นกระบอก และบทเพลงที่่�ได้้สร้้างสรรค์์ไว้้ ได้้มีี การนำำ�กลัับมาปรัับให้้สมบููรณ์์ยิ่่ง� ขึ้้น� เพื่่�อที่่�จะมานำำ�แสดงมอบความสุุขให้้ แก่่เด็็ก ๆ ในสััปดาห์์วันั เด็็กแห่่งชาติิ ประจำำ�ปีี ๒๕๖๕ ที่่�ผ่่านมา จากความสำำ�เร็็จและเสีียงตอบ รัับที่่�ดีีต่่อเนื่่�องจากความร่่วมมืือ ระหว่่าง Thailand Phil กัับมููลนิิธิหุ่่�ิ น สายเสมา ในปีี ๒๕๖๐ ในการแสดง
Petrushka (1911/rev.1947) ของอิิกอร์์ สตราวิินสกีี (Igor Stravinsky) โดยเป็็นรููปแบบการ แสดงผสมผสานระหว่่างการบรรเลง เพลงและเล่่าเรื่่�องประกอบกัับหุ่่�น สารพััดประเภทโดยใช้้หุ่่�นผีีตาโขนเป็็น ตััวนำำ� ตามมาด้้วยการร่่วมงานกััน เพื่่�อสร้้างคอนเสิิร์ต์ วัันเด็็กปีี ๒๕๖๒ ในการเล่่านิิทานเพลง Peter and the Wolf (1936) ของเซอร์์เก โปรโกเฟีียฟ (Sergei Prokofiev) ประกอบการแสดงหุ่่�นซึ่่ง� ดััดแปลงมา จากวััสดุุจักั สานและวััสดุุพื้น้� บ้้านอื่่น� ๆ และในปีี ๒๕๖๓ Sudsakorn: The Musical Fable ซึ่่�งนำำ�เอาเรื่่�อง ‘สุุดสาคร’ มาสร้้างเป็็นการแสดงหุ่่�น
ประกอบกัับภาพวาดทราย และ ดนตรีีประพัันธ์์ใหม่่โดยธนพล เศตะ พราหมณ์์ ซึ่ง่� เป็็นการสร้้างบทเพลง ขึ้้น� มาโดยตั้้ง� ใจให้้ผู้ฟั้� งั รุ่่�นเยาว์์สามารถ เข้้าถึึงดนตรีีออร์์เคสตราทั้้�งสำำ�เนีียง คลาสสิิกและสำำ�เนีียงไทย ในงาน Children’s Day Concert ปีี ๒๕๖๕ ที่่�ผ่่านมานี้้� วง Thailand Phil ร่่วมกัับมููลนิิธิิหุ่่�น สายเสมา สาขาวิิชาดนตรีีไทย และ สาขาวิิชาการขัับร้้องและละครเวทีี วิิทยาลััยดุุริยิ างคศิิลป์์ มหาวิิทยาลััย มหิิดล สร้้างสรรค์์งานดนตรีีผสม ผสานขึ้้�นมาอีีกครั้้�ง โดยได้้เลืือกนำำ� เอาเค้้าโครงจากนิิทานเด็็กที่่�ทุุกคน รู้้จั� กั กัันดีีอย่่าง Pinocchio (1883) มาดััดแปลงเป็็นเรื่่อ� งราวอัันเกิิดขึ้้น� ใน ดิินแดนแถบนครปฐมที่่�ถูกู จิินตนาการ ขึ้้น� มาใหม่่ โดยใช้้ชื่่�อว่่า ‘มหััศจรรย์์ หุ่่�นไม้้จัันทน์์หอม’ หรืือในชื่่�อภาษา อัังกฤษ ‘The Adventures of Sandalwood Boy’ เนื่่�องจากความมุ่่�งมั่่�นที่่�อยากให้้ เยาวชนได้้เพลิิดเพลิินไปกัับการแสดง ร่่วมกัับการรู้้�จัักท้้องถิ่่�น และคาด
หวัังว่่าให้้เกิิดข้้อคิิดที่่�ตััวผู้้�ปกครอง และเด็็กสามารถนำำ�ไปขบคิิดพููดคุุย กัันต่่อได้้ ทางผู้้�ประพัันธ์์จึึงได้้ปรัับ เปลี่่�ยนตััวละคร สถานที่่� และบท ให้้มีีความสอดคล้้องกัับวััฒนธรรม และสถานที่่�จริิงในท้้องถิ่่�นนครปฐม โดยยัังคงเส้้นเรื่่อ� งหลัักที่่�ผู้ช้� มทุุกคน ไม่่ว่่าจะเด็็กหรืือผู้้�ใหญ่่คุ้้�นเคยกััน อยู่่�แล้้ว ยกตััวอย่่างเช่่น The Blue Fairy ได้้ปรัับเปลี่่�ยนให้้เป็็นกิินรีี ปลาวาฬ จระเข้้ยัักษ์์ สถานที่่�ต่า่ ง ๆ ในจัังหวััดนครปฐม เช่่น ตำำ�บลสััมปทวน
ถนนท่่านา รวมไปถึึงการสอดแทรก เรื่่�องตำำ�นานพญากง พญาพาน ซึ่�ง่ เป็็นตำำ�นานพื้้น� บ้้านที่่�มักั นำำ�มาใช้้เล่่า ความเป็็นมาของพระปฐมเจดีีย์์ ในด้้านหุ่่�นที่่�ใช้้ในการแสดงครั้้�งนี้้� ก็็ เป็็นการใช้้วััสดุุต่่าง ๆ ที่่�เป็็นของ พื้้น� บ้้านหรืือเป็็นของประจำำ�จัังหวััด นครปฐมที่่�เป็็นวััสดุุจากธรรมชาติิ โดยตััวหุ่่�นไม้้หลััก ก็็ใช้้ชื่่�อว่่า หุ่่�นไม้้ จัันทน์์หอม ซึ่่�งเป็็นไม้้ท้้องถิ่่�นของ จัังหวััดนครปฐม นอกจากโครงเรื่่อ� งและหุ่่�นต่่าง ๆ
05
06
ที่่�ใช้้ในการแสดงครั้้�งนี้้�ที่่�ก็็มีีความ พิิเศษในทุุก ๆ ครั้้�งในรููปแบบของ มููลนิิธิิหุ่่�นสายเสมาแล้้วนั้้�น ในการ แสดงครั้้ง� นี้้� อาจารย์์ธนพลยัังได้้เชิิญ วงดนตรีีไทยเข้้ามาร่่วมบรรเลงกัับ วง Thailand Phil ด้้วย โดยในวง ดนตรีีไทยที่่�นำำ�มาบรรเลงร่่วมกัับวง ออร์์เคสตราครั้้ง� นี้้� มีีความผสมผสาน กัันอย่่างลงตััว เรีียกได้้ว่่า “พอดีี” โดยที่่�ไม่่ได้้มีีการลดทอน หรืือหนุุน แต่่วงใดวงหนึ่่�ง แต่่เป็็นการดำำ�เนิิน เรื่่อ� งราวด้้วยดนตรีีอย่่างมีีชั้้น� เชิิง วง ดนตรีีไทยมาในจัังหวะที่่�ควรมา วง ออร์์เคสตราเสริิมในจัังหวะที่่�ควรเสริิม ดัังเช่่นในบทเพลงที่่�ประพัันธ์์ สำำ�หรัับสุุดสาครใน Children’s Day Concert 2020 ผู้�ป้ ระพัันธ์์ มีีการ assign music theme หรืือ theme sound ให้้แค่่ตัวั ละครต่่าง ๆ โดยครั้้ง� นี้้�ที่่ส� ามารถเห็็น (ฟััง) ได้้ชััด คืือ เสีียงท่่วงทำำ�นองของพิิณเปี๊๊�ยะ ที่่� เป็็นเหมืือนเสีียงประจำำ�ตััวละครกิินรีี ในทุุก ๆ ฉากที่่�กินิ รีีเข้้า ผู้้ฟั� งั จะต้้อง
ได้้ยิินเสีียงพิิณเปี๊๊�ยะร่่วมด้้วยเสมอ ในพื้้น� เรื่่อ� งเดิิมของพิินอคคิิโอนั้้�น เป็็นการเล่่าเรื่่อ� งของเด็็กชายที่่�ไม่่เชื่่อ� ฟัังผู้ใ้� หญ่่และได้้รัับบทลงโทษเป็็นการ จมููกยาว ซึ่�ง่ เป็็นรููปแบบของนิิทาน สั่่�งสอนคุุณธรรม (didactic tale) ค่่อนข้้างชััดเจน และจึึงมิิใช่่เรื่่�อง แปลกที่่�ในการดััดแปลงพิินอคคิิโอ สำำ�หรัับภาพยนตร์์ ละครเวทีี หรืือ ในรููปแบบอื่่น� ๆ หลายครั้้ง� จะมีีการ ตีีความเรื่่อ� งพิินอคคิิโอออกไปหลาก หลาย ตั้้�งแต่่เรื่่อ� งแนว coming-ofage ไปจนถึึงนิิทานสอนใจ รวมถึึง งานที่่�เกี่่ย� วข้้องกัับอุุดมการณ์์ทางการ เมืือง ซึ่ง่� การเติิบโตและผจญภััยของ เด็็กที่่�ออกไปเผชิิญโลกนั้้�นสามารถ มองได้้ในหลายแง่่มุุมมาก ในการดััดแปลงในรููปแบบของ ‘มหััศจรรย์์หุ่่�นไม้้จัันทน์์หอม’ ได้้ หยิิบยืืมเรื่่�องของหุ่่�นไม้้ที่่�ถููกสร้้าง ขึ้้�นมาแล้้วออกไปเผชิิญสิ่่�งต่่าง ๆ ในโลก ในฐานะการจำำ�ลองชีีวิิตของ เด็็กคนหนึ่่�งที่่�ต้้องประสบพบเจอเรื่่อ� ง
มากมายจนกลายเป็็นผู้ใ้� หญ่่ ทั้้�งการ เลืือกและตััดสิินใจด้้วยตััวเอง เรีียนรู้้� และเติิบโตผ่่านสิ่่�งที่่�สัังคมรอบข้้าง ก่่อร่่างสร้้างความหมายให้้แก่่ชีีวิิต สิ่่�งที่่�จัันทน์์หอมจะได้้เจอนั้้�น จะถููก อ่่านอย่่างไร เป็็นสิ่่ง� ที่่�สามารถตีีความ ได้้ตามจิินตนาการของผู้้ช� มทุุกท่่าน กัับคำำ�กล่่าวจบเรื่่�องของกิินรีีที่่�มีี ใจความว่่า “จัันทน์์หอมมองเห็็น โลกผ่่านสายตาของตนเอง กิินรีีทำำ� หน้้าที่่�แค่่คอยเฝ้้ามอง”
07
MUSIC ENTERTAINMENT
“เรื่่อ� งเล่่าเบาสมองสนองปััญญา”
เพลงไทยสากลเชิิดชููชื่่�นชมสตรีีนารีีนาง (ตอนที่่� ๔) เรื่อง: กิตติ ศรีเปารยะ (Kitti Sripaurya) อาจารย์ประจ�ำสาขาวิชาดนตรีสมัยนิยม วิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยมหิดล
“อยากจะขัับรถต้้องเรีียนเสีียก่่อน ส.สะพานมอญสอนให้้ได้้ผล...” ๒ ประโยคแรกของเพลงโฆษณาชิ้้น� หนึ่่�งใน ยุุคกว่่าครึ่่ง� ศตวรรษมาแล้้ว ปััจจุุบันั ก็็ยังั มีีการพููดถึึงงานนี้้�อยู่่�บ่่อยครั้้ง� ในแง่่ขำำ�ขันั อัันแสดงถึึงความสามารถของ ผู้้ป� ระพัันธ์์ที่่รั� งั สรรค์์ “jingle” ติิดหููต้้องตาประชาชน เขาคืือ “นคร มงคลายน” ผู้้ไ� ด้้รัับสมญานามว่่า ราชาเพลง แปลง นอกจากงานเพลงโฆษณาที่่�โดดเด่่น เขายัังได้้สร้้างผลงานเพลงไทยสากลอัันเป็็นอมตะ อาทิิ “บางปะกง” (ฝั่่�งชายน้ำำ��บางปะกง ยามอาทิิตย์์ใกล้้อััสดง ใกล้้จะค่ำำ��ลงแล้้วหนา...) “น้ำำ��ตกสาริิกา” (เมื่่�อเยืือนถึึงถิ่่�นที่่�เคยได้้ มาน้ำำ��ตกสาริิกานั้้�นยัังคงเตืือนใจมั่่�น...) และอีีกหลายเพลงฝากไว้้ให้้แก่่สังั คมไทย (“jingle” หมายถึึง เพลงสั้้�น ๆ ที่่�ใช้้ในการโฆษณาและเพื่่�อวััตถุุประสงค์์อื่่�น ๆ ในทางพาณิิชย์์)
08
สวย (https://www.youtube.com/watch?v=pUNXQlD4cPk) บทความเพลงไทยสากลเชิิดชููชื่่น� ชมสตรีีฯ ตอนนี้้� ผู้เ้� ขีียนฯ ขอนำำ�เพลง “แปลง” ผลงานของ “นคร มงคลายน” เพลงหนึ่่�ง ซึ่่�งเนื้้�อหาสอดคล้้องกัับบทความ มีีชื่่�อกะทััดรััดปราดเปรีียวว่่า “สวย” มาเสนอเป็็นเพลงแรกเพื่่�อ ช่่วยสร้้างอารมณ์์ขัันเย้้ยหยัันเจ้้าโควิิด-๑๙ ที่่�ยัังคงรุุมเร้้ารัังควาญชาวโลกอยู่่�มิิหยุุดหย่่อน ทำำ�นองเพลงนี้้� ดััดแปลงจากเพลง SWAY (ต้้นทางมาจากเพลงลาติินอเมริิกันั “Quien Sera”) https://www.youtube.com/ watch?v=M5FtCIoJATM ชื่่�อเพลง “สวย” ผู้�เ้ ขีียนฯ สัันนิิษฐานว่่า “นคร มงคลายน” รัับแรงบัันดาลใจจาก SWAY - สเวย์์ เมื่่�อนำำ�เนื้้�อร้้องภาษาอัังกฤษและภาษาไทยของทั้้�ง ๒ เพลงมาเปรีียบเทีียบกััน พบว่่าใจความ ของทั้้�ง ๒ ภาคเป็็นคนละเรื่่�อง ดัังตารางต่่อไปนี้้� SWAY
สวย
When marimba rhythms start to play Dance with me, make me sway Like a lazy ocean hugs the shore Hold me close, sway me more Like a flower bending in the breeze Bend with me, sway with ease When we dance, you have a way with me Stay with me, sway with me Other dancers may be on the floor Dear, but my eyes will see only you Only you have that magic technique When we sway, I go weak I can hear the sounds of violins Long before it begins Make me thrill as only you know how Sway me smooth, sway me now
ฉันไดพบกับหญิงหนึ่งสวยนักเทียว สวยจริงเชียว สวยทีเดียว เพียงสบตากับเธอก็หมายของเกี่ยว หวังเดินเที่ยว คูควงเธอ สวยอยางเทพอัปสรสวรรคยังอาย สวยพริ้มพราย แทจริงเออ สวยกวาใครทีใ่ นชีวิตเคยเจอ สวยเลิศเลอ แทแมคุณ ทําอยางไรจะไดเธออยูคูเคียง ไดรวมเรียงแนบเนียนเนือ้ อบอุน รวมฟูกนอนรวมเขนยหนึ่งหนุน บุญจะพอมีบางไหม สวยอยางนี้หากมาอยูเ ปนคูชม คงรืน่ รมย สมฤทัย ขออยูเคียงกับเธออยางมิยอมให ลับตาไป ไหนเลยเชียว
09
เมื่่�อทำำ� transcription ตามวิิธีีการทางดนตรีีสากล ผลปรากฏดัังภาพต่่อไปนี้้�
ลีีลาจัังหวะของเพลง “สวย” ดำำ�เนิินไปในลัักษณะเดีียวกัับต้้นฉบัับเดิิม (SWAY และ Quien Sera) คืือเป็็น ลีีลาสนุุกสนานเร้้าใจของ Cha Cha Cha (คนรากหญ้้าบ้้านเราเรีียกกัันว่่า “๓ ช่่า”) เมื่่�อจััดระเบีียบกลุ่่�มเสีียง ตามวิิธีีการของดนตรีีสากล ผลปรากฏเพลงนี้้�บัันทึึกอยู่่�บนบัันไดเสีียง D minor ที่่�โน้้มเอีียงไปทาง “melodic minor” มากกว่่า “harmonic minor”
10
นคร มงคลายน* *(รายละเอีียดสืืบค้้นได้้จากข้้อเขีียนโดย เลิิศชาย คชยุุทธ ในนิิตยสาร “ศิิลปวััฒนธรรม” ตุุลาคม ๒๕๓๗)
ศรีีมาลา (https://www.youtube.com/watch?v=ytktpxRUKkI) ความเป็็นมาของเพลงนี้้� ข้้อเขีียนจาก Facebook พร่่างเพชรในเกร็็ดเพลง ๑๘ กุุมภาพัันธ์์ ๒๐๑๙ (พ.ศ. ๒๕๖๒) บรรยายไว้้อย่่างละเอีียดว่่า เพลง “ศรีีมาลา” หรืือ “ศรีีมาลายอดหญิิง” ขัับร้้องโดย สุุเทพ วงศ์์กำ�ำ แหง คำำ�ร้้อง-ทำำ�นอง สง่่า อารััมภีีร ในยุุคภาพยนตร์์ ๑๖ มม. เฟื่่�องฟูู ครููแจ๋๋ว สง่่า อารััมภีีร มัักได้้รัับการทาบทามจากเจ้้าของหนัังให้้แต่่ง เพลงประกอบหนัังให้้ เพลงดัังกล่่าวเมื่่�อแต่่งเสร็็จจะถููกนำำ�ไปใช้้โฆษณาตามสถานีีวิิทยุุกระจายเสีียงก่่อน เพื่่�อ ประชาสััมพัันธ์์ให้้แฟนภาพยนตร์์ทราบล่่วงหน้้าว่่าจะมีีภาพยนตร์์เรื่่อ� งนั้้�นเข้้าฉายที่่�โรงไหน ใครแสดงนำำ� เพลง “ศรีีมาลา” ก็็เช่่นเดีียวกััน เป็็นเพลงเปิิดนำำ�ภาพยนตร์์ ที่่�มีี รััตนาภรณ์์ อิินทรกำำ�แหง เป็็นผู้้�แสดงนำำ� และเป็็นรััตนาภรณ์์เองที่่�เป็็นผู้้�แนะนำำ�เจ้้าของหนัังให้้มาติิดต่่อกัับครููแจ๋๋ว เพื่่�อให้้แต่่งเพลงนำำ�และทำำ�ดนตรีีไว้้เปิิด เป็็นแบ๊๊คกราวด์์ ครููแจ๋๋วแต่่งเพลง “ศรีีมาลา” ในจัังหวะแมมโบ้้ที่่ส� นุุกสนาน ในท่่อนแยกของเพลงจะใช้้ดนตรีีแบบแตรวงผสม ผสานเข้้าไปด้้วย เพลงจัังหวะสนุุกแบบนี้้� ครููแจ๋๋วจะนึึกถึึงนัักร้้องดััง สุุเทพ วงศ์์กำำ�แหง ก่่อนใคร เพลง “ศรีีมาลา” บัันทึกึ เสีียงโดยใช้้วงดนตรีีกระชัับมิิตรร่่วมกัับแตรวงบรรเลงด้้วยกััน เป็็นที่่พ� อใจของเจ้้าของ ภาพยนตร์์ และยัังได้้รัับความนิิยมจากทั้้�งแฟนเพลงและแฟนภาพยนตร์์ในสมััยโน้้นด้้วย... เนื้้�อร้้อง ๔ บรรทััดกะทััดรััดจากฝีีมืือชั้้�นครููของ “สง่่า อารััมภีีร” ศิิลปิินแห่่งชาติิ วางในคอลััมน์์ซ้้าย ด้้าน ขวาเป็็นความขยายจากผู้้�เขีียนฯ (เนื้อรอง)
(ขยายความ)
งามแทนงพะงาโอศรีมาลายอดหญิงของพี่
นง-พะ-งา คนงามอันเปนที่รัก
ไมเพียงงามเหมือนเทพเทพี หรือมีจริตอยางหญิงทัว่ ไป
เธองามยิ่งนักพรอมจริตอิสตรี
แมงามเพียบพรอม นอบนอมและมีน้ําใจ
เพียบพรอมดวยกิริยามารยาท มากมีน้ําใจ
ซื่อตรงรักเดียวเรื่อยไป หาที่ไหนยอดหญิงเชนนี้
สตรีมีอุปนิสัยใจคอแบบนี้หายากยิ่งนัก
11
ศรีีมาลา (ภาพสมมุุติิ)
ถอดแนวทำำ�นองจากไฟล์์เสีียงต้้นฉบัับบัันทึึกคำำ�ร้้องพร้้อมเขีียนแนวทางเดิินคอร์์ดตามหลัักการดนตรีีสากล ผลปรากฏดัังต่่อไปนี้้�
12
ผู้้�เขีียนฯ เพิ่่�มส่่วนนำำ�ขึ้้�นเพลง (intro) พร้้อมลููกจบ (ending) ให้้กัับ lead sheet “ศรีีมาลา” ดัังปรากฏ ตามภาพข้้างต้้น เพื่่�อความสมบููรณ์์สำำ�หรัับท่่านผู้อ่้� า่ นที่่�จะนำำ�ไปใช้้ประโยชน์์ทางการศึึกษาและความบัันเทิิงที่่�มิใิ ช่่ การพาณิิชย์์ ลีีลาดนตรีีตอนเที่่�ยวรัับหลัังจากร้้องจบเที่่�ยวแรกตรงห้้องที่่� ๒๒ ออกแนว “แตรวง” (มีีเสีียงฉาบ กรอ ฉิ่่�ง บรรเลงร่่วมอยู่่�ด้้วย) เมื่่�อจััดระเบีียบกลุ่่�มเสีียงให้้เป็็น scale ได้้เป็็น F major pentatonic
แม่่ยอดสร้้อย (https://www.youtube.com/watch?v=wMakoUAybHc) “น้้องจุุติจิ ากสวรรค์์ เหมืือนเทพสร้้างสรรค์์ปั้น้� โฉมไฉไล” แค่่ ๒ ประโยคแรกของเพลงนี้้� ชี้้ชั� ดั ได้้เลยว่่า ครููแจ๋๋ว (สง่่า อารััมภีีร - ศิิลปิินแห่่งชาติิ) สร้้างอุุปมาอุุปไมยได้้อย่่างเยี่่�ยมยอด อ่่านผ่่านตาแล้้วจิินตนาการเห็็น ภาพเลย เป็็นเพลงเอกในภาพยนตร์์ไทยเรื่่�องเดีียวกัันกัับชื่่�อเพลงเมื่่�อ พ.ศ. ๒๕๐๕ เนื้้�อหาพรรณนาชมความ งดงามของนางเอกในภาพยนตร์์เรื่่อ� งนี้้�ด้้วยการอุุปมาอุุปไมยจากฝีีมืือของครููเพลงระดัับตำำ�นาน “สง่่า อารััมภีีร” โปรดพิิจารณา แน่่งเอยแน่่งน้้อย ยอดสร้้อยสุุดเสน่่หา เจ้้างามเลิิศฟ้้า ล้ำำ��ค่่าเหนืือกว่่าหญิิงใด เพีียงหนึ่่�งนงนุุช สุุดรัักปัักใจ สุุดอาลััย ยอดสร้้อย น้้องจุุติิจากสวรรค์์ เหมืือนเทพสร้้างสรรค์์ปั้้�นโฉมไฉไล ถึึงองค์์เทพไท้้แม้้อิิศวรนารายณ์์ หากได้้ยล ยัังหลงพะวงใจหนััก แช่่มเอยแช่่มช้้อย ยอดสร้้อยสุุดที่่�รักั พี่่�ปองผ่่องพัักตร์์ เหมืือนปลารัักห้้วงวารีี ย่ำำ��รุ่่�งอุุษารัักโฉมสุุรีีย์์ เช่่นกัับพี่่� รัักแม่่ยอดสร้้อยเอย
สง่่า อารััมภีีร
13
ผู้้�เขีียนฯ แกะโน้้ตและคำำ�ร้้องจากไฟล์์เสีียงต้้นฉบัับบัันทึึก lead sheet ปรากฏตามภาพต่่อไปนี้้�
ลีลาจังหวะเป็น off beat หลายข้อมูลระบุวา่ เป็นจังหวะหนึง่ ทีไ่ ด้รบั ความนิยมในช่วงทศวรรษ ๒๕๐๐ เมื่อ จัดระเบียบกลุ่มเสียงตามหลักการฯ เป็นที่แน่ชัดว่าเพลงนี้รูปแบบท�ำนองอยู่ในฟอร์มเพลง ๓ ท่อน ABA และ บันทึกอยู่บน C major pentatonic scale โปรดสังเกตว่าช่วงเสียงต�่ำสุด-สูงสุดประมาณ ๑ คู่แปด (one octave) ท�ำให้เพลงนี้ผู้คนทั่วไปสามารถขับร้องได้โดยสะดวก (ไม่สูงและต�่ำเกินไป)
14
เพ็็ญโสภา (https://www.youtube.com/watch?v=s6_5FaMcM80) เป็็นเพลงในลีีลาจัังหวะ off beat (off beat rhythm pattern)
อีีกเพลงหนึ่่�งในช่่วงทศวรรษ ๒๕๐๐ อัันแสดงถึึงความเป็็นที่่�นิยิ มของบรรดาเท้้าไฟ (นัักเต้้นรำ��) ในยุุคนั้้�น ครูู พยงค์์ มุุกดา (ศิิลปิินแห่่งชาติิ) แต่่งให้้ “ธานิินทร์์ อิินทรเทพ” ขัับร้้องบัันทึึกเสีียงต้้นฉบัับเมื่่�อปีี พ.ศ. ๒๕๐๔ เป็็นเพลงที่่�ได้้รัับความนิิยมมากเพลงหนึ่่�ง สร้้างความดัังโดดเด่่นให้้แก่่ผู้้�ขัับร้้องต้้นฉบัับเป็็นอย่่างมาก ว่่ากัันว่่า เนื้้�อเพลงนี้้�เป็็นการชมสตรีีที่่�มีีชื่่�อว่่า “เพ็็ญ” จะยกย่่องชมชื่่�นกัันเพีียงใด โปรดพิิจารณาครัับ เพ็็ญโสภา ลัักขณาจัับหััวใจ น้้องเจ้้ามีีนามใด บ้้านอยู่่�หนใด โปรดได้้เผยวจีี นวลผิิวพรรณ เหมืือนดั่่�งจัันทร์์แจ่่มโสภีี หรืือเจ้้าเป็็นเทวีี เกิิดจากธรณีี พาพี่่�ให้้คลั่่�งไคล้้ ยามสบเนตรน้้อง ใจพี่่�ต้้องสยบรัักให้้ ใจภัักดิ์์�ยอมควัักดวงหทััย ไว้้ใต้้เบื้้�องบาทนาง เพ็็ญโสภา ลัักขณาทั่่�วสรรพางค์์ ถึึงชีีพจะวายวาง ให้้ได้้เห็็นนาง ก็็ดัังได้้สู่่�สวรรค์์ ท่่อนสุุดท้้ายนี่่�เป็็นการสรุุปได้้อย่่างดีีเยี่่�ยมเลยทีีเดีียว ...เพ็็ญโสภา ลัักขณาทั่่�วสรรพางค์์ ถึึงชีีพจะวายวาง ให้้ได้้เห็็นนาง ก็็ดัังได้้สู่่�สวรรค์์... เหมาะเกิินความเป็็นศิิลปิินแห่่งชาติิของ “พยงค์์ มุุกดา” (ความเห็็นส่่วนตััว ของผู้้�เขีียนฯ) จากการถอดโน้้ตไฟล์์เสีียงต้้นฉบัับบัันทึึกเป็็นโน้้ตสากลตามหลัักการ ได้้ผลปรากฏดัังต่่อไปนี้้�
15
ธานิินทร์์ อิินทรเทพ
ฟอร์์มเพลงเป็็นแบบ ๔ ท่่อนยอดนิิยม (song form หรืือ AABA) ทำำ�นองทั้้�งเพลงบัันทึึกอยู่่�บน Ab major pentatonic scale
กระสวนจัังหวะ (pattern) ของแนวทำำ�นองพบบ่่อยสุุดในทุุกท่่อนเพลง คืือ
ซึ่่�งมีีลัักษณะคล้้องกัันเป็็นอย่่างดีีกัับ rhythm pattern ไซซีี (https://www.youtube.com/watch?v=LK9X2bbAHhc) ไซซีี เป็็นชื่่�อหญิิงในบัันทึึกประวััติิศาสตร์์จีีนยุุคชุุนชิิว ที่่�ถืือกัันว่่าเป็็นหญิิงงามที่่�สุุดคนหนึ่่�งในแผ่่นดิินจีีน นอกจากคำำ�สรรเสริิญด้้านความงามของเธอแล้้ว ไซซีียัังได้้รัับคำำ�ยกย่่องอย่่างสููงในความเสีียสละความรัักและ ชีีวิติ สัังเวยเพื่่อ� แผ่่นดินิ เกิิดของเธอ โดยอาศััยความงามทำำ�ลายล้้างแคว้้นศัตั รูู สุุดท้้ายชีีวิติ ของเธอก็็ได้้รับั เกีียรติิ ยกย่่องจากชนรุ่่�นหลััง แต่่ผลลััพธ์์ของความเสีียสละในชีีวิติ ส่่วนตััวนั้้�นไม่่งดงามสำำ�หรัับเธอนััก ส่่วนยุุคชุุนชิวิ นั้้�น นัับว่่าเป็็นสมััยที่่�สัังคมจีีนมีีความแตกแยกเป็็นก๊๊ก เป็็นแคว้้นมากมาย แต่่ละแคว้้นล้้วนพยายามขยายดิินแดน แผ่่บารมีี เข่่นฆ่่าเป็็นอาจิิณ จึึงถืือเป็็นยุุคแห่่งสงครามระหว่่างแคว้้นที่่�สร้้างความทุุกข์์ยากแก่่ปวงชนที่่�สุุดยุุค หนึ่่�งในประวััติิศาสตร์์... สำำ�เนาจากข้้อเขีียนของ “ขุุนอััสดร” ในเว็็บไซต์์ https://sites.google.com/site/ dreamytrain/saisee ๒ ยอดขุุนพลเพลงแห่่งกรุุงรััตนโกสิินทร์์ “เอื้้อ� สุุนทรสนาน” และ “แก้้ว อััจฉริิยะกุุล” ร่่วมกัันสร้้างสรรค์์ผลงาน เพลง “ไซซีี” มอบหมายให้้ “ชวลีี ช่่วงวิิทย์์” เป็็นผู้�ขั้ ับร้้องบัันทึึกเสีียง มีีเนื้้�อร้้องเพีียง ๔ บรรทััด ดัังต่่อไปนี้้� ไซซีี คืือนางที่่�โสภีีมีีรููปสวย หญิิงที่่�ฟ้้าพาอำำ�นวยเกิิดมารููปสวยพร้้อมงามด้้วยหััวใจ ไซซีี ในประวััติิกล่่าวชี้้�บ่่งไว้้ เพราะบุุญคุุณทรามวััยกู้้�เมืืองได้้ไว้้สวยตรงใจสุุดดีี ควรน�ำเนื้อทอง หล่อรูปของไซซี ควรเทิดไว้เป็นที่ อนุสาวรีย์ศรีเมืองควรไหว้ ไซซี เพียงแต่เอ่ยวจีมีอย่างไร ยิ้มที่งามน้อมค�ำทรามวัยเกิดเรื่องถึงเมืองบรรลัยขุนพลตายได้ทันที 16
รููปแบบเพลงแบ่่งเป็็น ๔ ท่่อน ท่่อนละ ๘ ห้้อง (สัังเกตเส้้นคู่่� - double bar line) เข้้ากรณีี AABA หรืือ song form แนวทำำ�นองเพลงนี้้�บัันทึึกอยู่่�บนบัันไดเสีียง G major หากมองให้้ละเอีียดพบว่่าท่่อน ๑ และ ๒ มีี ความเป็็น pentatonic เนื่่�องจากใช้้เพีียง ๕ เสีียง G - A - B - D - E ร้้อยเรีียงขึ้้�นเป็็นทำำ�นอง ส่่วนท่่อน ๓ และ ๔ เป็็น G major ธรรมดา (G - A - B - C - D - E - F#) ลีีลาจัังหวะเป็็นแทงโก้้ ต่่อมามีีการบัันทึึก เสีียงใหม่่ ขัับร้้องโดยนัักร้้องดาวรุ่่�งสุุนทราภรณ์์ ใช้้ลีีลาจัังหวะบีีกิิน นารี (https://www.youtube.com/watch?v=1AfwgQi99-Q) ผูช้ ายคนไหนทีอ่ วดอ้างว่ารูใ้ จผูห้ ญิงไปหมดทุกเรื่อง...ผูช้ ายคนนัน้ โกหก ผูห้ ญิงเป็นอะไรทีเ่ ข้าใจยากทีส่ ดุ อย่าง ที่เพลงนี้อธิบายไว้ถูกต้องแล้ว เป็นการคาดเดาที่ยากจริง ๆ แต่ถ้าเมื่อใดคุณท�ำอะไรถูกใจเธอขึ้นมา คุณอาจได้ รับการดูแลเอาใจใส่เป็นอย่างดี และอาจได้รบั ความรักจากเธอมามอบให้โดยไม่รตู้ วั เมื่อได้รบั มาแล้ว ขอได้โปรด ดูแลเอาใจใส่เธอเป็นอย่างดีดว้ ย เพราะเธอยังมีหน้าทีส่ ำ� คัญอีกอย่างคือเป็นแม่ทดี่ ขี องลูก จงดูแลเธอตลอดไป.... 17
จากภาพตราแผ่่นเสีียง (ขอบคุุณ “คน ฝั่่�งธน”) ระบุุว่า่ เพลงนี้้�ขับั ร้้องโดยทนงศัักดิ์์� ภัักดีีเทวา บรรเลงโดย วงดนตรีี สุุรพล โทณวนิิก ซึ่่�งท่่านเป็็นผู้�ป้ ระพัันธ์์เพลงนี้้�ทั้้�งคำำ�ร้้องและทำำ�นอง ในลีีลาจัังหวะวอลซ์์ เนื้้�อร้้องที่่�ผู้้� เขีียนฯ ถอดความจากไฟล์์เสีียงมีีดัังต่่อไปนี้้� อนิิจจานารีีนี่่�แสนแปลก อาจจำำ�แนกเป็็นอะไรได้้หลายอย่่าง เป็็นนางฟ้้าน่่าโลมโฉมสำำ�อาง เป็็นน้อ้ งนางเนื้้�ออ่่อนให้้วอนชม เป็็นมารดาของมนุุษย์์สุุดสรรเสริิญ เป็็นหงส์์เหิินผยองอยู่่�ดููไม่่สม เป็็นงูพิู ิษเป็็นมิิตรแท้้และมีีดคม เหลืือจะกล่่าวเขลาจะชมนารีีเอย สรุุปความว่่า ผู้�ห้ ญิิงจริิงแท้้ช่่างแสนแปลก ยากนัักที่่�ใคร ๆ จะเข้้าใจเธอได้้อย่่างถ่่องแท้้ เป็็นได้้ทั้้�งมารดาผู้้� สุุดประเสริิฐเลิิศล้ำำ�� จนถึึงนางที่่�ซ่่อนความร้้ายกาจน่่ากลััวแฝงอยู่่�ในตััว เมื่่�อถอดโน้้ตจากไฟล์์เสีียงต้้นฉบัับบัันทึึกเป็็นโน้้ตสากลผ่่านทาง Sibelius music notation program ได้้ ผลดัังปรากฏตามภาพต่่อไปนี้้� เป็็นที่่�ประจัักษ์์ว่า่ แนวทำำ�นองทั้้�งเพลงบัันทึึกอยู่่�บน Eb major pentatonic scale
18
อััตราจัังหวะนัับเป็็น 3-4 (waltz) ความเร็็วในระดัับช้้า ฟอร์์มเพลงจััดเป็็นแบบ ABCD ๔ ท่่อน ท่่อนละ ๘ ห้้อง (โปรดสัังเกตว่่าเนื้้�อร้้องเพลงนี้้�ทั้้�งหมดเป็็นกลอนสุุภาพ)
เพลงสุุดท้้ายสำำ�หรัับบทความตอนนี้้�อาจไม่่ตรงกัับชื่่�อของบทความ (เพลงชื่่�นชมนารีีสตรีีนาง) แต่่ด้้วยลีีลา และเนื้้�อหาที่่�อ่่อนหวาน พรรณนาถึึงสตรีีนางหนึ่่�งในลัักษณะโดยรวมที่่�พอเข้้าเค้้าอยู่่�บ้้าง ผู้้�เขีียนฯ จึึงขอนำำ�มา เสนอต่่อท่่านผู้้�อ่่านเป็็นเพลง แถ-แอ็็ม = แถม ... ครัับ สาวน้อย (https://www.youtube.com/watch?v=FrkUlncMG4A) เป็็นเพลงชมโฉมสตรีีด้้วยการเปรีียบเทีียบที่่�น่่าสนใจอีีกเพลงในลัักษณะของเพลง “เล่่าเรื่่�อง” คืือมีีรููปแบบ หลายลีีลาทั้้�งช้้าและเร็็ว แล้้วกลัับทอดจัังหวะช้้าลงอีีกครั้้�ง ที่่�น่่าสนใจมากไปกว่่านั้้�นคืือเป็็นเพลงของชาวคณะ สุุนทราภรณ์์ที่่ขั� บั ร้้องบัันทึึกเสีียงโดยนัักร้้องที่่�มิไิ ด้้สัังกััดวงสุุนทราภรณ์์ ข้้อมููลจาก FB “พร่่างเพชรในเกร็็ดเพลง” ประจำำ�วัันที่่� ๑๘ ตุุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๐ (ค.ศ. ๒๐๑๗) บัันทึึกไว้้ว่่า เพลงนี้้� “เอื้้�อ สุุนทรสนาน” ประพัันธ์ทำ์ ำ�นอง ร่่วมกัับเนื้้�อร้้องจากปลายปากกาของ “สุุรััฐ พุุกกะเวส” สำำ�หรัับเป็็นเพลงเอก (theme song) ของภาพยนตร์์ เรื่่�อง “สาวน้้อย” ขัับร้้องบัันทึึกเสีียงครั้้�งแรกโดย “ชริินทร์์ นัันทนาคร” (ศิิลปิินแห่่งชาติิ) สร้้างโดยดาราไทย 19
ฟิิล์ม์ ซึ่่�งเป็็นของท่่านผู้ป้� ระพัันธ์คำ์ ำ�ร้อ้ ง ภาพยนตร์์เรื่่อ� งนี้้�ออกฉายเมื่่อ� พ.ศ. ๒๕๐๑ และยัังกล่่าวเพิ่่�มเติิมว่่า เนื้้�อ ร้้องเพลงนี้้�มีีการใช้้ภาษาที่่�งดงามทั้้�งรููปแบบและการสััมผััส ว่่ากัันว่่าเป็็นเพลงที่่�ครููเอื้้�อ สุุนทรสนาน ประพัันธ์์ ทำำ�นองให้้กัับ “ชริินทร์์ นัันทนาคร” นัักร้้องผู้้�มีีช่่วงเสีียงกว้้างโดยเฉพาะ... โปรดพิิจารณาเนื้้�อร้้องดัังต่่อไปนี้้� สาวน้้อยคนดีี แม่่จอมฟ้้าธาตรีี เจ้้าเป็็นหนึ่่�งน้้องเทพีี ทรงศรีีประดัับใจ ต่่อให้้เป็็นจักร ั พรรดิิ หรืือมีีสมบััติิเกรีียงไกร แล้้วให้้ต้้องสิ้้�นเจ้้าไป ไม่่ขอพึึงใจพรากจากกััน สุุดถนอมจอมชีีวา เพราะทรงศรีีมีีค่่า กว่่าหญิิงใดในหล้้า โสภากว่่านางสวรรค์์ ให้้แผ่่นน้ำำ��ขวางหน้้า ให้้แผ่่นฟ้้าขวางกั้้�น พี่่�จะขอบุุกบั่่�น ฝ่่าฟัันยอมทน แม้้ทะเลนั้้�นยัังริิษยา เพราะพี่่�บููชารัักเธอกว่่าสายชล พี่่�มีีหนึ่่�งน้้องปองจิิต ชีีวิิตดลด้้วยมนต์์สวาทฝัังดัังเงา แม้้นตััวเจ้้าเป็็นวารีี ขอให้้พี่่�เป็็นมััจฉาคลอเคล้้า หรืือถ้้าเจ้้าเกิิดเป็็นดาว ขอพี่่�อยู่่�กลางหาวเป็็นเดืือนเตืือนตา แม้้นหากเจ้้าเป็็นสกุุณา พี่่�จะเป็็นพฤกษาให้้เจ้้าเชยชม หรืือหากเจ้้าเป็็นดอกฟ้้าชั้้�นพรหม พี่่�จะขอดั้้�นลมขึ้้�นไปสอย ถึึงฟ้้าดิินจะสิ้้�นพิิสมััยไมตรีี พี่่�ไม่่สิ้้�นภัักดีีทรงศรีีน้้องน้้อย ถึึงวิิญญาณพี่่�จะดัับลัับลอย อีีกกี่่�ชาติิพี่่�จะคอย คอยสาวน้้อยของพี่่�เอย
ครููเอื้้�อ สุุนทรสนาน
20
ชริินทร์์ นัันทนาคร
เมื่่�อถอดความตามไฟล์์เสีียงต้้นฉบัับรวมส่่วนนำำ�ขึ้้�นเพลงและลููกจบเพื่่�อบัันทึึกเป็็นโน้้ตสากลตามหลัักการ ปรากฏตามภาพต่่อไปนี้้�
21
อิินโทรเพลงนี้้�ผู้้�เรีียบเรีียงเสีียงประสานออกแบบให้้มีีความโดดเด่่นน่่าสนใจ โดยห้้องแรกให้้กลุ่่�มเครื่่�องเป่่า ทองเหลืือง (brass) บรรเลงกลุ่่�มโน้้ตเดีียวกััน (unison) ในขณะที่่�กลุ่่�มแซกโซโฟน (reeds) ไล่่เสีียงลงตาม อััตราส่่วนของโน้้ตเขบ็็ต ๒ ชั้้�น แล้้วคอยสร้้างเสีียงเป็็นแบบขืืนจัังหวะ (syncopation) หนุุนแนว brass จน กระทั่่�งนำำ�ส่่งเข้้าร้้อง ดัังตััวอย่่าง
แนวท�ำนองนี้มีหลากลีลา เริ่มต้นช้าพอประมาณ ด�ำเนินไปถึงกลางเพลงเพิ่มความเร็วขึ้น ช่วงท้ายลด ความเร็วลงเหลอื เท่าช่วงเริม่ เพลง เมอื่ ผสานกับค�ำรอ้ งท�ำให้มองเห็นว่าเป็นลักษณะของเพลงเล่าเรื่องทีท่ ำ� นอง ไม่มีการซ�้ำกันในแต่ละท่อน เมื่อน�ำกลุ่มเสียงมาเรียงร้อยตามลักษณะของบันไดเสียงทางดนตรีสากลพบว่าเป็น D dorian mode (สเกลชนิดหนึ่งมีความเป็น minor)
ขอขอบคุุณผู้้�อ่่านทุุกท่่าน สวััสดีีครัับ
22
23
MUSICOLOGY
ภาพวาดขณะทั้้�งคู่่�ร่่วมงานเต้้นรำ��ที่่�จััดโดยพระเจ้้าชาลส์์ที่่� ๒
“ดนตรีี”
สะพานเชื่่�อมรัักของควีีนวิิกตอเรีียและเจ้้าชายอััลเบิิร์์ต เรื่่�อง: กฤตยา เชื่่�อมวราศาสตร์์ (Krittaya Chuamwarasart) นัักข่่าวอิิสระ
ความเร็็วของเวลาที่่�เคลื่่อ� นผ่่าน ขัับเคลื่่อ� นด้้วยความสุุขในใจ โดยเฉพาะ กัับ “ความรััก” แล้้วนั้้�น... “เวลา” อาจไม่่เคยพอ จะเข้้าสู่่�กุุมภาพัันธ์์ ที่่�หลายคน มัักเรีียกว่่า เดืือนแห่่งความรััก ก็็ อยากจะเขีียนถึึงความรัักบ้้าง แต่่ แน่่นอนว่่าความรัักก็็มีีหลายแง่่มุุม หากเปรีียบเป็็นสีีสัันก็็คงมีีหลาย เฉดสีี ขึ้้�นอยู่่�กัับประสบการณ์์และ สิ่่�งที่่�แต่่ละคนพานพบ “สุุข-ทุุกข์์” 24
ระคนกัันไป จนยากจะจิินตนาการ ดัังเช่่นความรัักของ “ควีีน วิิกตอเรีียและเจ้้าชายอััลเบิิร์์ต” ที่่� ได้้รัับการยกย่่องว่่ายิ่่ง� ใหญ่่และหวาน กว่่าเทพนิิยายที่่�เคยได้้อ่่านตอนเด็็ก ๆ เสีียอีีก และแง่่มุุมหนึ่่�งของความรััก ที่่�ทั้้�งสองพระองค์์มีีให้้กััน ก็็คืือ “ดนตรีี” สิ่่ง� ที่่�ทั้้ง� คู่่�หลงใหล ซึ่่ง� ต่่อมา มีีคุุณููปการต่่อศิิลปวััฒนธรรมของ สหราชอาณาจัักรอย่่างมากก็็ว่่าได้้
พระนามของเจ้้าชายอััลเบิิร์์ต (Prince Albert of Saxe-Coburg and Gotha, ๒๖ สิิงหาคม ๑๘๑๙ ๑๔ ธัันวาคม ๑๘๖๑) อาจไม่่ได้้ยิ่่�ง ใหญ่่เท่่ากัับคู่่�ชีีวิิตของพระองค์์ คืือ ควีีนวิิกตอเรีีย (Queen Victoria, ๒๔ พฤษภาคม ๑๘๑๙ - ๒๒ มกราคม ๑๙๐๑) สำำ�หรัับผู้้ที่่� ชื่่� น� ชอบประวััติศิ าสตร์์ อัังกฤษ คงทราบว่่านอกจากเจ้้าชาย จะเป็็นทั้้�งคู่่�รััก คู่่�คิิด และที่่�ปรึึกษาให้้
เกิิดสิ่่�งที่่�เรีียกว่่า “รัักแรกพบ” นอกจากจดหมายที่่�เขีียนถึึงกััน ไม่่เคยขาด บทเพลงก็็มีีส่่วนสำำ�คััญ ในการทำำ�ความรู้้จั� ักและสร้้างความ สนิิทสนม ทั้้�งคู่่�เล่่นเปีียโนด้้วยกัันที่่� พระราชวัังเคนซิิงตัันและเจ้้าชาย อััลเบิิร์ต์ ก็็ได้้พาเจ้้าหญิิงวิิกตอเรีียไป ชมอุุปรากรเรื่่อ� ง I puritani ผลงาน ประพัันธ์์ของ Vincenzo Bellini (1801-1835) คีีตกวีีชื่่�อดัังชาว อิิตาเลีียน หลัังจากทั้้�งคู่่�แต่่งงานกัันแล้้ว มััก บรรเลงเปีียโนร่่วมกััน ส่่วนหนึ่่�งเป็็น ซิิมโฟนีีของเบโธเฟนและโมสาร์์ท ร้้องเพลงร่่วมกัันกัับวงคอรััสใน คอนเสิิร์ต์ ส่่วนตััว และในพระราชวััง หรืือตำำ�หนัักต่่าง ๆ ก็็มักั จะมีีเปีียโน สำำ�หรัับทั้้�งคู่่�เสมอ เจ้้าชายอััลเบิิร์ต์ ยััง ได้้ประพัันธ์์เพลงเพื่่�อมอบแด่่ควีีนผู้�้ เป็็นที่่�รักั นอกจากนี้้�เจ้้าชายเยอรมััน ยัังแนะนำำ�ให้้องค์์ควีีนได้้ฟัังผลงาน Poppy Love - จดหมายรััก - ดนตรีี ของแวร์์ดีี วากเนอร์์ และคีีตกวีีอีีก ทั้้�งสองพระองค์์มีีสถานะเป็็น หลายคน แต่่ก็ไ็ ม่่ค่อ่ ยถููกใจเพลงของ ญาติิห่่าง ๆ เมื่่�อเจอกัันครั้้�งแรกก็็ แบร์์ลิิโอสมากนััก ศรีีภรรยาควีีนผู้้ยิ่่� ง� ใหญ่่ที่่สุ� ดุ คนหนึ่่�ง ของราชวงศ์์อังั กฤษแล้้ว พระองค์์มีี วุุฒิภิ าวะสููง เป็็นคนสุุขุมุ รอบคอบ มีี ความสามารถพิิเศษในการจููงใจคน และวางตััวเหมาะสมกัับสถานการณ์์ เป็็นแรงเกื้้อ� หนุุนสำำ�คััญในการดำำ�รงอยู่่� ของควีีน นัักวิิชาการได้้วิิเคราะห์์ว่า่ ในทางรััฐศาสตร์์แล้้ว เจ้้าชายอััลเบิิร์ต์ คู่่�ควรกัับตำำ�แหน่่งพระราชาในทาง ปฏิิบัติั มิ ากกว่่าตำำ�แหน่่งพระสวามีีใน ทางทฤษฎีีของพระราชิินีผู้ี ยิ่่้� ง� ใหญ่่เสีีย อีีก - และสำำ�หรัับคนอัังกฤษแล้้ว เจ้้าชายอััลเบิิร์์ตเปรีียบเสมืือนพระ ราชาที่่�อัังกฤษรอคอย ทว่่าสิ่่�งที่่�เราจะพููดถึึงก็็คืือ พระ ปรีีชาสามารถด้้านศิิลปะของเจ้้าชาย อััลเบิิร์ต์ ผู้มี้� ผี ลงานดนตรีีที่่ป� ระพัันธ์์ ขึ้้น� มาเอง และมีีคุณู ุ ปู การต่่อแวดวง ดนตรีีของสหราชอาณาจัักรช่่วง ศตวรรษที่่� ๑๙ อีีกด้้วย
ปลอบประโลมใจด้้วยออร์์แกน “ดนตรีี” เป็็นสิ่่�งปลอบประโลม ใจมากกว่่าสิ่่�งที่่�สร้้างความสุุขให้้ พระองค์์ เมื่่�อเกิิดความเครีียดจากพระ ราชกรณีียกิิจ เจ้้าชายอััลเบิิร์์ตก็็มีี วิิธีีขจััดความเครีียดด้้วยการเล่่น ออร์์แกน “มัันเป็็นเครื่่�องดนตรีีชิ้้�น แรก และเป็็นเครื่่�องดนตรีีเพีียงชิ้้�น เดีียวที่่�สามารถถ่่ายทอดอารมณ์์ ความรู้้�สึึกได้้” เมนเดลโซห์์น หนึ่่�งในนัักดนตรีี ชื่่�อดััง ที่่�ถืือเป็็นพระสหายของเจ้้า ชายก็็ไม่่ผิิดนััก เขาได้้ไปรัับเชิิญไป พระราชวัังบัักกิิงแฮมบ่่อยครั้้�ง ก็็ บอกว่่า “...เจ้้าชายอััลเบิิร์ต์ บรรเลง ออกมาได้้อย่่างถููกต้้อง แม่่นยำำ� และ มีีเสน่่ห์์ ซึ่่ง� นั่่�นต้้องยกความดีีความ ชอบให้้แก่่ความเป็็นมืืออาชีีพ” หลายคนอาจคิิดว่่าเป็็นการ ประจบประแจง แต่่ก็็มีีหลัักฐานชี้้� ชััดว่่าเจ้้าชายมัักจะอารมณ์์เสีียและ หงุุดหงิิดกัับการที่่�นัักดนตรีีเล่่นผิิด โน้้ตหรืือบรรเลงออกมาแย่่
ฉากหนึ่่�งในซีีรีีส์์เรื่่�อง Victoria ถ่่ายทอดว่่าทั้้�งสองพระองค์์ต่่างรัักในเสีียงดนตรีี
25
เจ้้าชายอััลเบิิร์์ต ควีีนวิิกตอเรีีย และเฟลิิกซ์์ เมนเดลโซห์์น
เจ้้าชายอััลเบิิร์์ตมีีสุุขภาพที่่�ไม่่ แข็็งแรงเป็็นทุุนเดิิม เมื่่�อต้้องทรงงาน หนัักแล้้ว ก็็ยากยิ่่ง� ที่่�จะมีีวันั ธรรมดา ๆ อาจเรีียกว่่าพระองค์์ “ป่่วยหนััก” อยู่่�เสมอก็็คงไม่่ผิดิ นััก พระองค์์จาก ไปในวััยเพีียง ๔๒ ปีี ในวัันที่่� ๑๔ ธัันวาคม ค.ศ. ๑๘๖๑ Passion ทางดนตรีี กัับอิิทธิิพล ต่่อสัังคม แน่่นอนว่่ารสนิิยมทางดนตรีีของ ชนชั้้น� กลางที่่�ไม่่ต้้องเหน็็ดเหนื่่�อยกัับ การหาเช้้ากิินค่ำำ�� สามารถขัับเคลื่่อ� น ไปได้้โดยที่่�ไม่่ต้้องมีีเจ้้าชายที่่�ไหนมา บอกว่่าต้้องฟัังอะไร? ดนตรีีที่่ดี� เี ป็็น อย่่างไร? ทุุกคนก็็สามารถสรรหาสิ่่ง� ที่่� ชอบมาสร้้างความบัันเทิิงให้้อยู่่�แล้้ว แต่่จากความกระตืือรืือร้้นและ ความหลงใหลในดนตรีีของเจ้้าชาย หนุ่่�มจากเยอรมัันที่่�ชาวอัังกฤษเห็็น
26
ได้้ชััด ทั้้�งยัังดููไม่่ไกลเกิินเอื้้�อม จึึง สร้้างคุุณูปู การและวางรากฐานทาง ดนตรีีให้้อัังกฤษได้้อย่่างคาดไม่่ถึึง เจ้้าชายอััลเบิิร์ต์ ทรงเป็็นผู้ริ้� เิ ริ่่ม� ก่่อตั้้�ง Royal College of Music และมอบทุุนการศึึกษาให้้ผู้้ที่่� มี� คี วาม สามารถทางดนตรีีได้้มาเรีียน โดยที่่� ไม่่ต้้องเดิินทางไปศึึกษาที่่�ยุโุ รปเหมืือน ยุุคก่่อนหน้้า และทรงพยายาม ทำำ�ให้้เป็็นสถาบัันที่่�ดีีที่่�สุุดในยุุคนั้้�น ซึ่่�งปััจจุุบัันนัับเป็็นหนึ่่�งในโรงเรีียน ดนตรีีที่่�ดีีที่่�สุุดในโลก มีีส่่วนสำำ�คััญ ในการก่่อตั้้�ง Royal Albert Hall หอแสดงคอนเสิิร์์ตสุุดหรููในกรุุง ลอนดอนอีีกด้้วย และต้้องไม่่ลืืมวง ออร์์เคสตราที่่�ดีีที่่�สุุดวงหนึ่่�งอย่่าง Hallé Orchestra ที่่�พระองค์์ทรง กระตืือรืือร้้นสนัับสนุุนให้้ตั้้�งขึ้้�นในปีี ค.ศ. ๑๘๕๗ พระองค์์ยังั ขยายวงดนตรีีประจำำ�
ราชสำำ�นััก จากวงเครื่่อ� งเป่่าให้้กลาย เป็็นวงออร์์เคสตราและวางแผน จะแสดงคอนเสิิร์์ตด้้วยพระองค์์ เอง นั่่�นทำำ�ให้้เทศกาลคริิสต์์มาสไม่่มีี ทางสมบููรณ์์แบบได้้ หากขาดวง ออร์์เคสตราของพระองค์์ หนัังสืือพิิมพ์์และวารสารต่่าง ๆ ได้้บัันทึึกเรื่่อ� งราวเกี่่ย� วกัับคอนเสิิร์ต์ ของเจ้้าชายอััลเบิิร์ต์ โดยตลอดระยะ เวลาเกืือบ ๒๐ ปีีในราชสำำ�นัักอัังกฤษ นัับจากวัันอภิิเษกสมรสในปีี ค.ศ. ๑๘๔๐ เจ้้าชายอััลเบิิร์ต์ มีีส่ว่ นสำำ�คััญ ในคอนเสิิร์์ตครั้้�งสำำ�คััญหลายครั้้�ง ทั้้�งยัังให้้การสนัับสนุุนนัักดนตรีี วง ดนตรีี โรงเรีียน และสมาคมดนตรีี ในระดัับต่่าง ๆ ของลอนดอน ไม่่ ทางใดก็็ทางหนึ่่�ง เหลืือไว้้เพีียงความดีีงาม พระราชพิิธีพี ระศพของเจ้้าชาย
(1816-1893) นัักประพัันธ์์ นััก ออร์์แกน และหััวหน้้าคณะขัับร้้อง ประสานเสีียงประจำำ�โบสถ์์เซนต์์จอร์์จ ซึ่่�งนัับเป็็นจุุดสำำ�คััญของการพััฒนา มาตรฐานของคณะขัับร้้องในอัังกฤษ ขณะนั้้�นเช่่นเดีียวกััน ขอเดาว่่า พระองค์์คงจะรู้้�สึึก แย่่ ที่่�การจากไปของพระองค์์ทำำ�ให้้ คอนเสิิร์ต์ คริิสต์์มาสที่่�ชาวอัังกฤษรอ คอยมาทั้้�งปีีจะต้้องถููกเลื่่�อนออกไป ทว่่าชาวอัังกฤษก็็ได้้เป็็นส่่วนหนึ่่�ง ของพระราชพิิธีีพระศพที่่�ยิ่่�งใหญ่่ ที่่� ถ่่ายทอดดนตรีีออกมาอย่่างประณีีต อดีีตและปััจจุุบัันของ Royal Albert Hall โดยวง National Choral Society วงขัับร้้องประสานเสีียงที่่�ใหญ่่ที่่�สุุด อััลเบิิร์์ต ถููกจััดขึ้้�น ๙ วัันหลัังจาก สาเหตุุของการสิ้้�นพระชนม์์ว่่าเกิิด ในอัังกฤษ เพื่่�อรำ��ลึึกถึึงเจ้้าชายผู้้�มีี สิ้้�นพระชนม์์ จากไข้้ไทฟอยด์์และหััวใจล้้มเหลว ดนตรีีในหััวใจเป็็นครั้้�งสุุดท้้าย เจ้้าชายอััลเบิิร์ต์ จากไปเร็็วเกิิน เฉีียบพลััน กว่่าที่่�ควีีนวิิกตอเรีียจะทำำ�ใจได้้ ด้้วย คณะนัักร้้องประสานเสีียงของ ความรัักใคร่่ที่่มี� ต่ี อ่ พระสวามีี จึึงทำำ�ให้้ โบสถ์์เซนต์์จอร์์จ มีีบทบาทสำำ�คััญ องค์์ควีีนเลืือกสวมฉลองพระองค์์สีี ในเพลงที่่�บรรเลงในพระราชพิิธีี ที่่� ดำำ�ตลอดพระชนม์์ชีีพ ถููกถ่่ายทอดจากความรัักในดนตรีี ๑๔ ธัันวาคม ๑๘๖๑ อาการป่่วย ของเจ้้าชายอััลเบิิร์์ต ดนตรีีที่่�ใช้้ใน ของเจ้้าชายอััลเบิิร์ต์ ทรุุดลงอย่่างต่่อ พระราชพิิธีเี ชื่่อ� มโยงกัับภููมิหิ ลัังของ เนื่่�อง ไม่่สามารถรัับประทานอาหาร พระองค์์ที่่�สืืบเชื้้�อสายจากราชวงศ์์ หรืือแม้้แต่่นอนหลัับได้้ เมื่่�อเวลาล่่วง Saxe-Coburg and Gotha ใน ไปราว ๒๒.๔๕ น. เจ้้าชายอััลเบิิร์ต์ เยอรมนีี โดยเลืือกนำำ�งานของแฮนเดล ก็็หมดลมหายใจ เสีียชีีวิิตในวััย กัับเบโธเฟนมาใช้้ ภายใต้้การนำำ� เพีียง ๔๒ ปีี โดยหมอหลวงสรุุป วงของ Sir George Job Elvey
ที่่�มา https://www.silpa-mag.com/history/article_26473 https://www.royalchoralsociety.co.uk/history.htm https://www.classical-music.com/features/articles/prince-albert-how-music-shaped-the-lifeand-death-of-queen-victorias-consort/ https://www.rct.uk/collection/themes/trails/music-in-the-royal-collection/queen-victoria1819-1901-and-prince-albert-1819-61
27
THAI AND ORIENTAL MUSIC
ภููมิิวิิทยาการเพลงเรื่่�อง (ตอนที่่� ๑) เรื่่�อง: เดชน์์ คงอิ่่�ม (Dejn Gong-im) ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์์ ประจำำ�สาขาวิิชาดนตรีีศึึกษา คณะครุุศาสตร์์ มหาวิิทยาลััยราชภััฏพิิบููลสงคราม
ความสำำ�คััญ ภููมิิวิิทยาการเพลงเรื่่�องเป็็น วิิทยาการเพลงที่่�ว่่าด้้วยรููปแบบ โครงสร้้าง ลัักษณะเฉพาะ ประวััติิ เพลงเรื่่�องเป็็นกลุ่่�มเพลงในดนตรีี ไทยที่่�มีีอััตลัักษณ์์ทางวิิชาการแตก ต่่างจากเพลงประเภทอื่่�นและเป็็น รากฐานสำำ�หรัับผู้้เ� รีียนทางดนตรีีไทย มีีแบบแผน มีีการสืืบทอดต่่อ ๆ กัันมา เป็็นเพลงที่่�มีีความสำำ�คััญ สำำ�หรัับผู้้�ที่่�จะศึึกษาทางดนตรีีไทย โดยเฉพาะกลุ่่�มเครื่่อ� งตีีในวงปี่่�พาทย์์ 28
รวมวงทั้้�งเครื่่�องสายและวงมโหรีี เพลงเรื่่�องเป็็นกลุ่่�มเพลงที่่�มีีภููมิิ วิิทยาการเป็็นการเฉพาะ มีีสำำ�นวน ทำำ�นอง รููปแบบ จัังหวะ หน้้าทัับ ที่่� มีีความหลากหลายและแตกต่่างกััน ทั้้�งอาจกล่่าวได้้ว่่า ผู้ที่่้� เ� รีียนทางด้้าน ปี่่�พาทย์์คงจะไม่่มีใี ครไม่่ได้้เรีียนเพลง เรื่่�อง โดยอย่่างน้้อยก็็ต้้องผ่่านการ เรีียนเพลงเรื่่�อง ๑ เรื่่�อง ด้้วยเพลง เรื่่�องเป็็นเพลงสำำ�หรัับปี่่�พาทย์์ซึ่่�ง เป็็นวงดนตรีีไทยที่่�บรรเลงในการบุุญ ประเพณีีและประกอบพิิธีกี รรมต่่าง ๆ
ในด้้านศาสนาและความเชื่่อ� ในสัังคม ไทยจากอดีีตจวบจนปััจจุุบััน แม้้น ว่่าบางช่่วงเวลาจะเสื่่�อมความนิิยม ลง แต่่ยัังไม่่เกิิดการสููญหายยัังคง มีีผู้ท้� รงจำำ�ทางเพลงและถ่่ายทอดสืืบ ต่่อ ๆ มา รวมทั้้�งได้้มีีการจดบัันทึึก โน้้ตและบัันทึึกเสีียงไว้้ เพลงเรื่่� องเป็็ นเพลงที่่� มีีภููมิิ วิิทยาการที่่�มีโี ครงสร้้าง มีีอัตั ลัักษณ์์ ในสำำ�นวนทำำ�นอง มีีรูปู แบบ มีีอัตั รา จัังหวะ มีีหน้้าทัับกำำ�กัับเป็็นแบบแผน สำำ�หรัับในการบรรเลง และมีีประวััติิ
ความเป็็นมาเป็็นไปตามเอกลัักษณ์์ ของดนตรีีไทยอย่่างหนึ่่�ง คืือ เพลง ทุุกประเภทต้้องมีีความต่่างบนความ เหมืือน เช่่น ในเพลงเดีียวกััน ต่่างวง ต่่างสำำ�นััก จะมีีลักั ษณะทำำ�นองเพลง ที่่�ต่า่ งกััน เพลงเรื่่อ� งจึึงเป็็นบทเพลง ที่่�มีคี วามหลากหลายมากมายหลาย รููปแบบ ควรค่่าแก่่การศึึกษาค้้นคว้้า และสืืบทอดให้้คงอยู่่�โดยอนุุชนคน รุ่่�นหลัังของดนตรีีไทยแบบรุ่่�นต่่อ รุ่่�น เพลงเรื่่�องไม่่ได้้มีีทำำ�อยู่่�แต่่วง ปี่่�พาทย์์เท่่านั้้�น เพลงเรื่่อ� งยัังได้้ถููกนำำ� ไปบรรเลงในวงดนตรีีอื่่น� ๆ ตามวาระ และโอกาสของงานที่่�บรรเลงด้้วย ความเป็็นมา กล่่าวได้้ว่่าวงวิิชาการดนตรีีไทยไม่่ สามารถระบุุและสรุุปถึึงที่่�มาของเพลง เรื่่อ� งได้้ว่่ามีีที่่ม� าจากนัักดนตรีีท่า่ นใด เป็็นผู้เ้� รีียบเรีียง รวมทั้้�งมููลเหตุุในการ เกิิดเพลงเรื่่อ� งก็็ยังั ไม่่มีหี ลัักฐานใด ๆ เพีียงข้้อสัันนิิษฐานที่่�ครููทั้้�งหลายได้้ ให้้ข้้อคิิดเห็็นซึ่่ง� ก็็เป็็นเหตุุเป็็นผลที่่�น่า่ เชื่่อ� ถืือในระดัับหนึ่่�ง การเริ่่ม� ต้้นของ เพลงเรื่่�องเริ่่�มขึ้้�นเมื่่�อใดนั้้�น จึึงไม่่มีี ผู้้�ใดทราบที่่�มาที่่�แน่่ชััดได้้ โดยเพลง ของปี่่�พาทย์์มิิได้้มีีไว้้สำำ�หรัับความ บัันเทิิง หรืืออาจกล่่าวได้้ว่่า ปี่่�พาทย์์ ไม่่มีีเพลงเพื่่�อการฟััง ปี่่�พาทย์์มีี สำำ�หรัับเพื่่�อการทำำ�เสีียงให้้ดััง ยิ่่�ง มีีความต้้องการเสีียงดัังได้้มากเท่่า ไหร่่ปี่่�พาทย์์ก็็จะเพิ่่�มปริิมาณความ ดัังของเสีียงโดยเพิ่่�มเครื่่อ� งดนตรีีให้้ มีีจำำ�นวนมากขึ้้�น จึึงทำำ�ให้้ปี่่�พาทย์์ มีีการพััฒนารููปแบบของวงจากวง ปี่่�พาทย์์เครื่่�องห้้าพััฒนาเป็็นวง ปี่่�พาทย์์เครื่่อ� งคู่่� พััฒนาเป็็นวงปี่่�พาทย์์ เครื่่อ� งใหญ่่ และพััฒนาจนมีีขนาดที่่� ใหญ่่มากเป็็นวงมหาดุุริยิ างค์์ มีีผู้เ้� ล่่น นัับร้้อยคนในที่่�สุดุ ซึ่่ง� เป็็นที่่�ทราบกััน ดีีในปััจจุุบันั การพััฒนาวงปี่่�พาทย์์ให้้ มีีเสีียงดัังเพื่่�อการประโคมกัับการฟััง
มีีการพััฒนามาแต่่เดิิม ดัังที่่�สมเด็็จฯ เมื่่�อ ๑๓๑ ปีีมาแล้้ว แต่่เมื่่�อครั้้ง� นั้้�น เจ้้าฟ้้ากรมพระยานริิศรานุุวัดั ติิวงศ์์ ยัังไม่่ได้้บััญญััติิคำำ�ว่่า มหาดุุริิยางค์์ ทรงกราบทููลสมเด็็จฯ กรมพระยา ไทย อย่่างที่่�เป็็นปััจจุุบััน ดำำ�รงราชานุุภาพ ดัังนี้้� ก่่อนอื่่�นต้้องขอกล่่าวถึึงความ สำำ�คััญของหอพระสมุุดวชิิรญาณนี้้� “...ข้้อที่่�ตรััสถึึงเรื่่�องปี่่�พาทย์์ให้้ พระบาทสมเด็็จพระจุุลจอมเกล้้า รู้้�สึึกจับั ใจมาก ถึึงจะกราบทููลต่อ่ ไป เจ้้าอยู่่�หััว รััชกาลที่่� ๕ ทรงมีีพระ ว่่า อัันปี่พ่� าทย์์นั้้น� อาจจััดให้้เป็็นได้้ ราชดำำ�ริิตั้้�งหอพระสมุุดวชิิรญาณ สองทาง คืือเพื่่�อให้้ฟัังไพเราะทาง ขึ้้�นเพื่่�อเฉลิิมพระเกีียรติิยศโดย หนึ่่�ง กัับให้้ฟัังกึึกก้้องเป็็นประโคม พระบรมนามาภิิไธย พระบาทสมเด็็จ ทางหนึ่่�ง สุุดแล้้วแต่่คราวต้้องการ พระจอมเกล้้าเจ้้าอยู่่�หััว รััชกาลที่่� ๔ ทั้้�งประกอบด้้วยตััวผู้้�จัดั จะชอบหนััก การที่่�เฉลิิมพระเกีียรติิยศด้้วยพระบาท ไปทางไหนด้้วย ถ้้าจััดหนัักไปทางข้้าง สมเด็็จพระเจ้้าอยู่่�หััวพระองค์์นั้้น� ทรง จะให้้ฟัังกึึกก้อ้ ง สิ่่�งไรที่่�ใส่่เข้้าไปได้้ก็็ รอบรู้้พ� ระปริิยัติั ธิ รรมและภาษาไทย ใส่่เติิมเข้้าไป ถ้้าจััดหนัักไปทางข้้าง ภาษาต่่างประเทศหาผู้้เ� สมอเหมืือน จะให้้ฟัังไพเราะ สิ่่�งไรที่่�ฟัังไม่่ดีีก็็มััก มิิได้้ เป็็นบรมมหาบััณฑิิตอัันประเสริิฐ ถููกถอนออก...” (พููนพิิศ อมาตยกุุล, และมหััศจรรย์์ ควรแก่่การสรรเสริิญ ๒๕๕๒ : ๒๓๘) พระเกีียรติิคุณ ุ อย่่างยิ่่ง� และเพื่่�อเป็็น ที่่�ศึึกษาความรู้้�ต่่าง ๆ แก่่บรรดา จากพระดำำ�รััสตอบข้้างต้้นจััก พระบรมวงศานุุวงศ์์ ข้้าราชการ และ เห็็นว่่าปี่่�พาทย์์เริ่่ม� มีีการพััฒนาเพื่่�อ สมาชิิกของหอพระสมุุด จึึงทรงมีีพระ การฟัังมาก่่อนบ้้างแล้้วในยุุคสมััยของ มหากรุุณาธิิคุณ ุ โปรดเกล้้าฯ ให้้ตั้้�งขึ้้น� พระองค์์ท่า่ น แต่่ใครจะมีีความชื่่น� ชอบ ที่่�พระที่่�นั่่�งจัักรีีมหาปราสาท แต่่ปีี แบบใดในการฟัังหรืือมีีรสนิิยมแบบ มะเส็็ง ตรีีศก ๑๒๔๓ หรืือเมื่่�อ พ.ศ. ใดก็็เป็็นตามความชอบของบุุคคล ๒๔๒๔ มีีการจััดวางระเบีียบการใช้้ ในประชุุมพระนิิพนธ์์ของพระเจ้้า หอพระสมุุด มีีพนัักงานดููแลรัักษา ราชวรวงศ์์เธอชั้้น� ๔ กรมหมื่่�นสถิิตย ตามธรรมเนีียมการใช้้หอพระสมุุด ธำำ�รงสวััสดิ์์� ได้้ทรงพระนิิพนธ์์เป็็น รวบรวมและจััดทำำ�หนัังสืือ ตำำ�รา ลัักษณะของจดหมายเหตุุงานฉลอง ต่่าง ๆ ไว้้บริิการแก่่สมาชิิก อีีกทั้้�ง หอพระสมุุดวชิิรญาณ แสดงหลัักฐาน มีีจำำ�นวนสมาชิิกเพิ่่�มขึ้้น� จำำ�นวนมาก ให้้เห็็นว่่าในการที่่�มีวี งปี่่�พาทย์์ขนาด จึึงโปรดเกล้้าฯ ให้้สร้้างหอพระสมุุด ใหญ่่และนำำ�มาทำำ�เพลงพร้้อม ๆ กััน วชิิรญาณขึ้้�นใหม่่ให้้กว้้างขวางกว่่า น่่าจะเริ่่ม� มีีมาแต่่รัชั สมััยของพระบาท เดิิม เมื่่�อสำำ�เร็็จสมบููรณ์์จึงึ ย้้ายมา ณ สมเด็็จพระจุุลจอมเกล้้าเจ้้าอยู่่�หััว อาคารใหม่่ แล้้วพระราชทานพระราช รััชกาลที่่� ๕ คราวฉลองหอพระสมุุด ทรััพย์์ส่่วนพระองค์์ประมาณ ๒๐๐ วชิิรญาณ ที่่�มีีลัักษณะการผสมวง ชั่่�งเศษในการจััดซื้้�อตู้้�หนัังสืือ โต๊๊ะ โดยใช้้เครื่่อ� งดนตรีีจำำ�นวนมาก การ เก้้าอี้้� สิ่่�งของต่่าง ๆ ไว้้ใช้้ในหอพระ บรรเลงอย่่างวงมหาดุุริยิ างค์์บรรเลง สมุุด และทรงโปรดเกล้้าฯ ให้้ฉลอง ในปััจจุุบัันนั้้�นเคยเกิิดขึ้้�นเมื่่�อคราว หอพระสมุุดเป็็นเวลา ๒ วััน ๒ คืืน งานฉลองเปิิดหอพระสมุุดวชิิรญาณ เป็็นงานใหญ่่สมพระเกีียรติิยศยิ่่ง� งาน งานได้้จััดขึ้้น� บริิเวณหน้้าพระที่่�นั่่ง� จัักรีี ฉลองหอพระสมุุดวชิิรญาณจััดขึ้้น� ใน มหาปราสาทในพระบรมมหาราชวััง วัันที่่� ๑๔ และ ๑๕ พฤษภาคม พ.ศ. 29
๒๔๓๒ มีีลัักษณะเป็็นงานบำำ�เพ็็ญ พระราชกุุศลถวายและเฉลิิมฉลอง เนื่่�องด้้วยเป็็นวัันมงคลสมััยคล้้าย วัันบรมราชาภิิเษกในพระบาทสมเด็็จ พระจอมเกล้้าเจ้้าอยู่่�หััว เป็็นการ เฉลิิมพระเกีียรติิยศพระนามวชิิรญาณ ในหอพระสมุุด มีีการจััดตกแต่่งหอ พระสมุุดด้้วยเครื่่อ� งแขวน โคมระย้้า ดอกไม้้สด และทรงโปรดเกล้้าฯ ให้้มีี กรรมการตััดสิินรางวััลตามฝีีมืือเพื่่�อ เป็็นการสนัับสนุุนทำำ�นุุบำำ�รุงุ วิิชาการ ฝีีมืือด้้านดอกไม้้เครื่่�องสดให้้เจริิญ รุ่่�งเรืืองยิ่่�งขึ้้�น การจััดการพระราชพิิธีฉี ลองหอ พระสมุุดวชิิรญาณ ที่่�ได้้ทรงโปรดเกล้้า ฯ ให้้มีีการบำำ�เพ็็ญพระราชกุุศล ๒ วััน ๒ คืืน และให้้มีีการออกร้้านค้้าต่่าง ๆ มากมายหลายอย่่าง จึึงเป็็นที่่�มา ของการบรรเลงวงมหาดุุริิยางค์์ใน สมััยรััชกาลที่่� ๕ กล่่าวคืือ ทรงโปรด เกล้้าฯ ให้้ข้้าราชการฝ่่ายหน้้าที่่�มีี บรรดาศัักดิ์์�และมีีปี่่พ� าทย์์ประจำำ�วััง ให้้จััดปี่่�พาทย์์เครื่่อ� งใหญ่่มาประโคม ในโรงกลางสนามหญ้้าหน้้าพระที่่�นั่่ง� จัักรีีมหาปราสาท โดยในประชุุมพระ นิิพนธ์์ของพระเจ้้าราชวรวงศ์์เธอ ชั้้�น ๔ กรมหมื่่�นสถิิตยธำำ�รงสวััสดิ์์� ได้้ทรงพระนิิพนธ์์เป็็นลัักษณะของ จดหมายเหตุุงานฉลองหอพระสมุุด วชิิรญาณ ขอยกในส่่วนที่่�เกี่่�ยวข้้อง กัับการประโคมปี่่�พาทย์์ประกอบพระ ราชพิิธีที่่ี มี� คี วามยิ่่�งใหญ่่แตกต่่างจาก พระราชพิิธีอื่่ี �น ๆ ดัังนี้้� “...สมาชิิกฝ่่ายหน้้าแต่่บรรดา ที่่�มีีพิิณพาทย์์นั้้�น ก็็ได้้จััดพิิณพาทย์์ เครื่่�องใหญ่่เข้้ามาคอยประโคมในที่่� โรงกลางสนามหญ้้า หน้้าพระที่่�นั่่�ง จัักรีีมหาปราสาท คืือ พิิณพาทย์์ สมเด็็จพระเจ้้าน้้องยาเธอ เจ้้าฟ้้าจา ตุุรนต์์รััศมีี กรมพระจัักรพรรดิิพงศ์์ ๑ วง ๑๓ คน สมเด็็จพระเจ้้าน้้อง 30
ยาเธอ เจ้้าฟ้้าภาณุุรัังษีีสว่่างวงศ์์ กรมพระภาณุุพันธุ ั วุ งศวรเดช ๑ วง ๑๙ คน พระเจ้้าน้้องยาเธอ เจ้้าฟ้้า กรมขุุนนริศร ิ านุุวััติิวงศ ๑ วง ๑๓ คน พระเจ้้าราชวรวงศเธอ กรมขุุน บดิินทรไพศาลโสภณ ๑ วง ๑๓ คน พระยาสีีหราชเดโชไชย ๑ วง ๑๓ คน พระยาอิินทราธิิบดีีสีีหราช รองเมืือง ๑ วง ๑๓ คน พระยาศรีี สรราชฯ ๑ วง ๑๓ คน เจ้้าหมื่่น� สรร เพ็็ธภัักดีี ๑ วง ๑๓ คน พระนานา พิิธภาษีี ๑ วง ๗ คน หลวงสิิทธิิ นายเวร ๑ วง ๑๓ คน พระยานร รััตนราชมานิิต พิิณพาทย์์มหาดเล็็ก ๒ วง ๒๖ คน กลองแขก ๓ คน พิิณพาทย์์ เวร ๑ วง ๕ คน กลองแขกอีีก ๓ คน แตรสัังข์์ฆ้้องไชย ๖ คน คนร้้องอีีก ๖ คน รวมพิิณพาทย์์ ๑๓ วง ๑๗๙ คน...” “...เมื่่อถึ � งึ กำำ�หนดเวลางานนั้้�น คืือ ในวัันที่่� ๑๔ พฤษภาคม รััตนโกสิินทร ศก ๑๐๘ เวลาย่ำำ��ค่ำำ��แล้้ว โปรด เกล้้าฯ ให้้แห่่พระสััมพุุทธพรรณีี ซึ่่�งพระบาทสมเด็็จพระจอมเกล้้าเจ้้า อยู่่�หััวได้้ทรงหล่่อแต่่ยังั ทรงพระผนวช เสด็็จประทัับอยู่่�วััดราชาธิิวาสนั้้�น บััดนี้้�ได้้ประดิิษฐานอยู่่�ในพระอุุโบสถวััด พระศรีีรัตั นศาสดาราม แห่่เข้้ามายััง หอพระสมุุดวชิิรญาณ มีีกระบวน แห่่ ธงมัังกรหน้้า ๖๐ ธง ตะขาบ หลััง ๔๐ คู่่� แห่่เดิินเท้้า ๒๐๐ สารวััด ๑๐ กลองชะนะ ๔๐ จ่่าปี่่� ๑ จ่่ากลอง ๑ สารวััด ๒ แตรงอน ๒๐ แตรฝรั่่�ง ๑๖ สัังข์์ ๑ สารวััด ๒ เครื่่�องสููง ๗ ชั้้�น ๔ ห้้าชั้้�น ๑๐ บัังแทรก ๖ พััดโบก ๑ บัังสุุริิย ๑ พระกลด ๑ พระแสงหว่่างเครื่่�อง ๑๐ ชาววัังอุุดมเครื่่อ� ง ๔ หอม พระ ราชยานกงทรงพระ ๘ คู่่�เคีียง ๑๒ อิินทรพรหม ๘ ราชบััณฑิิตประคอง ๑ รวม ๔๕๙ คน...”
“อนึ่่�ง เมื่่อ� เดิินกระบวนแห่่ เข้้า มาถึึงหน้้าหอพระสมุุดนั้้�น ลั่่�นฆ้อ้ ง ชััยประโคมแตรสัังข์์กลองแขกพิิณ พาทย์์ทั้้�ง ๑๓ วง ทำำ�เพลงสาธุุการ พร้้อมกััน ดัังสนั่่�นนฤนาทอย่่างยิ่่�ง ครั้้น� จบสาธุุการแล้้ว ก็็ทำำ�เพลงกลอง โหมโรงต่่อไปตามลำำ�ดัับ แล้้วจึึง ผลััดกัันทำำ�เพลงต่่าง ๆ ในเมื่่อ� เวลา พระบาทสมเด็็จพระเจ้้าอยู่่�หััวเสด็็จ พระราชดำำ�เนิินประพาสร้้านขายของ และการละเล่่นต่่าง ๆ พร้้อมด้้วย พระบรมวงศานุุวงศ์์และข้้าราชการ ผู้้�ใหญ่่ผู้้�น้้อย บรรดาที่่�เป็็นสมาชิิก ของหอพระสมุุดเป็็นอันั มาก และมีี พระราชโองการ อาราธนาพระสงฆ์์ ราชาคณะผู้ใ้� หญ่่ผู้้�น้อ้ ยในคณะธรรมยุุต ตะนิิกาย ซึ่่ง� เป็็นวิมัิ ญ ั สมาชิิกของหอ พระสมุุดและซึ่่�งจะได้้เจริิญพระพุุทธ มนต์์ คืือ พระเจ้้าน้้องยาเธอ กรม หมื่่�นวชิิรญาณวโรรส ... รวม ๑๑ รููป โดยเสด็็จพระราชดำำ�เนิินด้ว้ ย ได้้ ทรงซื้้�อสรรพสิ่่�งของที่่�ควรแก่่สมณ ทั่่�วทุุกร้้าน ถวายพระสงฆ์์ ๑๑ รููป และทรงถวายกระจกพระบรมรููป ใหญ่่ด้ว้ ย ครั้้�นเสด็็จพระราชดำำ�เนิิน ประพาสทั่่�วแล้้ว ลั่่นฆ้ � อ้ งชััยประโคม แตรสัังข์์กลองแขกพิิณพาทย์์ทั้้ง� ๑๓ วง ทำำ�เพลงยาวพร้้อมกัันอีีกครั้้�ง ๑ อาราธนาพระสงฆ์์ขึ้้�นนั่่�งที่่�เจริิญ พระพุุทธมนต์์ ... พระสงฆ์์ถวาย อดิิเรกพระพรลาแล้้ว พิิณพาทย์์ ประโคมพร้้อมกัันอีีกครั้้�ง ๑ แล้้วก็็ ผลััดเปลี่่�ยนกัันทำำ�เพลงรัับร้้องเสภา จนตลอดรุ่่�ง ... วัันที่่� ๑๕ พฤษภาคม เวลาเช้้าโมง ๑ กรรมสััมปาทิิกสภา ได้้จััดเครื่่�องบริิโภคคาวหวานคนละ สิ่่�งเทีียบเป็็นสำำ�รัับพร้้อมแล้้ว เวลา ๒ โมง พระสงฆ์์ขึ้้�นนั่่�งที่่�ก็็ประโคม พิิณพาทย์์ทำ�ำ เพลงสร้้อยสนครั้้�ง ๑ พระบาทสมเด็็จพระเจ้้าอยู่่�หััว เสด็็จ ออกทรงจุุดเทีียนเครื่่อ� งนมััสการ พระ สงฆ์์ถวายศีีลถวายพรพระแล้้วมีีขันั
เข้้าของฝาบาตพร้้อมทรงบาตแล้้ว จึึงทรงประเคนอาหารบิิณฑบาต เมื่่�อเวลาพระฉััน พิิณพาทย์์ใหญ่่ก็็ ทำำ�เพลงฉิ่่�งพร้้อมกัันด้้วย พระฉััน แล้้วถวายยะถา สััพพีี อนุุโมทนา วิิธีี ยััสมิิง ปะเทเส สััพพะพุุทธา ถวายอติิเรกพระพรลา แล้้วประโคม พิิณพาทย์์ทำำ�เพลงกราวรำ��พร้้อมกััน อีีกครั้้�ง ๑...” (ประชุุมพระนิิพนธ์์ของกรม หมื่่�นสถิิตยธำำ�รงสวััสดิ์์� พิิมพ์์ในงาน ฌาปนกิิจศพ หม่่อมวััน นวรััตน ณ อยุุธยา หม่่อมหุ่่�น นวรััตน ณ อยุุธยา และหม่่อมนุ่่�ม นวรััตน ณ อยุุธยา ปีีจอ พ.ศ. ๒๔๗๗) เรื่่อ� งที่่�ยกมานี้้�เฉพาะที่่�เป็็นบัันทึึก ในส่่วนของการทำำ�ปี่่�พาทย์์เครื่่อ� งใหญ่่ ในการพระราชพิิธีฉี ลองหอพระ สมุุดวชิิรญาณ ซึ่�ง่ เกิิดขึ้้�นในรััชกาล พระบาทสมเด็็จพระจุุลจอมเกล้้าเจ้้า อยู่่�หััว รััชกาลที่่� ๕ หรืือเมื่่�อประมาณ ๑๓๑ ปีีมาแล้้ว วิิเคราะห์์เชิิงประวััติิ และทฤษฎีีดนตรีีไทยได้้ดัังนี้้� ๑. วงพิิณพาทย์์เครื่่อ� งใหญ่่ ๑ วง ๑๓ คน ในสมััยรััชกาลที่่� ๕ มีีการ ผสมวงปี่่�พาทย์์ที่่มี� เี ครื่่อ� งดนตรีีครบวง เครื่่อ� งใหญ่่ เพราะพััฒนาการจากวง ปี่่�พาทย์์เครื่่อ� งห้้า มาเป็็นวงปี่่�พาทย์์ เครื่่อ� งคู่่� และวงปี่่�พาทย์์เครื่่อ� งใหญ่่จน สมบููรณ์์เป็็นที่่�สุดุ แต่่ในสมััยรััชกาล ที่่� ๔ เครื่่�องดนตรีีของวงปี่่�พาทย์์ เครื่่อ� งใหญ่่ที่่ป� ระกอบพระราชพิิธีี มีี ปี่่�ใน ปี่่�นอก ระนาดเอก ระนาดเอก เหล็็ก ระนาดทุ้้�ม ระนาดทุ้้�มเหล็็ก ฆ้้องวงใหญ่่ ฆ้้องวงเล็็ก ตะโพน กลองทััด ฉิ่่�ง ฉาบเล็็ก ฉาบใหญ่่ หรืือกรัับเสภา ๒. การทำำ�เพลงพร้้อม ๆ กััน หลายเพลง หลายโอกาส เช่่น ทำำ� เพลงสาธุุการ ตอนที่่�กระบวนแห่่พระ สััมพุุทธพรรณีีมาถึึงหน้้าอาคารหอ
พระสมุุด แล้้วทำำ�เพลงกลองโหมโรง ต่่อไปตามลำำ�ดัับ คืือเริ่่�มด้้วยเพลง โหมโรงพิิธีีกรรม เพลงช้้ารัับพระ คืือเพลงช้้าเรื่่�องเพลงยาว เมื่่�อพระ สงฆ์์ถวายพระพรลาแล้้ว พิิณพาทย์์ ประโคมพร้้อมกัันอีีกครั้้ง� ๑ แต่่ไม่่ได้้ ระบุุชื่่อ� เพลง อาจจะเป็็นเพลงกราว ใน หรืือไม่่ก็เ็ ป็็นเพลงกราวรำ�� ๒ ชั้้น� เช้้าวัันรุ่่�งขึ้้�นไม่่ได้้ระบุุว่่ามีีโหมโรง ซึ่่�งอาจจะมีีหรืือไม่่มีี แต่่พิิณพาทย์์ มาทำำ�ตอนที่่�พระสงฆ์์ขึ้้�นนั่่�งที่่� จึึง ประโคมเพลงช้้าเรื่่�องสร้้อยสนครั้้�ง ๑ แสดงว่่าเพลงช้้าเรื่่�องเพลงยาว และเพลงช้้าเรื่่�องสร้้อยสนมีีมาแต่่ สมััยรััชกาลที่่� ๕ หรืือก่่อนหน้้านี้้� แล้้ว เวลาพระสงฆ์์ฉัันภััตตาหารก็็ ทำำ�เพลงเรื่่�องเพลงฉิ่่�งพร้้อมกัันอีีก จึึงเห็็นได้้ว่่าในสมััยนั้้�นปี่่�พาทย์์พิธีิ ต้้ี อง ทำำ�เพลงเวลาพระฉัันภััตตาหาร โดย เฉพาะอย่่างยิ่่ง� ระบุุว่า่ เป็็นเพลงฉิ่่ง� จึึง เป็็นเรื่่อ� งที่่�ไม่่ต้้องอธิิบายความมาก นัักว่่าทำำ�ไมเพลงเรื่่อ� งประเภทเพลง ฉิ่่ง� จึึงมีีความยาวมากกว่่าเพลงเรื่่อ� ง อื่่�น ๆ ที่่�ใช้้สำำ�หรัับทำำ�รัับพระ เพราะ เหตุุว่า่ เวลาในการทำำ�พระฉัันนั้้�นต้้อง ใช้้เวลาพอสมควร และคงไม่่น้้อยกว่่า ๔๕ นาทีี หรืืออาจถึึง ๖๐ นาทีี จน พระฉัันเสร็็จเรีียบร้้อย และเป็็นเรื่่อ� ง ที่่�น่า่ ห่่วงอย่่างยิ่่ง� ที่่�ปัจั จุุบันั ไม่่มีเี พลง อย่่างนี้้�ทำำ�เวลาพระฉััน แต่่ไปทำำ�เพลง รัับร้้องกัันอย่่างแพร่่หลายและเป็็นที่่� นิิยมชมชอบกัันไปทั่่�ว จึึงเป็็นเหตุุให้้ ไม่่ใคร่่ได้้เรีียนเพลงจำำ�พวกเพลงฉิ่่�ง ให้้ได้้ยิินกััน หรืือไม่่ก็็อ้้างว่่าเรีียนไป แล้้วไม่่รู้้จ� ะได้้ทำำ�ตอนไหนหรืือเมื่่�อไหร่่ จะได้้ทำำ�กััน อย่่างไรก็็ตาม ยัังโชคดีี ที่่�เพลงประเภทนี้้�ยัังไม่่สููญหายไป เมื่่�อเสร็็จพิิธีสี งฆ์์ โดยพระสงฆ์์ได้้ ถวายอนุุโมทนา ยะถา สััพพีี จนถึึง ถวายอดิิเรกพระพรลาแล้้ว ประโคม พิิณพาทย์์ทำำ�เพลงกราวรำ��พร้้อมกัันอีีก ครั้้�ง ๑ มีีข้้อควรวิิเคราะห์์ได้้ ดัังนี้้�
๑. ระดัับเสีียง การทำำ�เพลง พร้้อมกัันด้้วยเพลงหลายเพลงใน หลายโอกาส เสีียงของเครื่่อ� งดนตรีี ของทุุกวงต้้องมีีระดัับเสีียงที่่�เท่่ากััน อย่่างแน่่นอน โดยเฉพาะกำำ�หนดให้้วง ปี่่�พาทย์์เครื่่อ� งใหญ่่จำำ�นวน ๑๓ วงมา ทำำ�เพลงพร้้อม ๆ กััน ซึ่่ง� เป็็นเรื่่อ� งตื่่น� เต้้นและเป็็นที่่�น่า่ ชื่่น� ชม ควรจัักต้้อง ค้้นคว้้าติิดตามต่่อไปว่่าเครื่่อ� งดนตรีี ของทุุกวงที่่�เป็็นของพระบรมวงศานุุ วงศ์์และบรรดาเสนาบดีีในสมััยนั้้�น มีี แหล่่งที่่�มาอย่่างไร ใครมีีบทบาทใน การกำำ�หนดระดัับเสีียงให้้เท่่ากััน ใน กรณีีที่่�เสีียงของแต่่ละวงไม่่เท่่ากััน คััดเลืือกเฉพาะวงที่่�มีีเสีียงเท่่ากััน ซึ่่�งไม่่น่่าจะเป็็นประเด็็นนี้้� และต้้อง ไม่่ลืืมว่่าปี่่�พาทย์์ที่่�เข้้ามาทำำ�ในงาน พระราชพิิธีีครั้้�งนี้้� ทำำ�ต่่อหน้้าพระ พัักตร์์ พระบาทสมเด็็จพระเจ้้าอยู่่�หััว ต้้องทรงสดัับทั้้�งพระเนตร พระกรรณ ตลอดพิิธีี อีีกทั้้�งพระบรมวงศานุุวงศ์์ เจ้้านาย ข้้าราชการที่่�มาร่่วมงาน ครั้้ง� นี้้� ก็็ล้้วนเป็็นบุุคคลสำำ�คััญทั้้�งสิ้้�น จึึงเชื่่�อได้้ว่่า ระดัับเสีียงของเครื่่�อง ดนตรีีของทุุกวงต้้องมีีระดัับที่่�เสมอ กัันอย่่างแน่่นอน ๒. ทางเพลง การทำำ�เพลงด้้วย เครื่่�องดนตรีีจำำ�นวนมาก เครื่่�องที่่� เป็็นทำำ�นองหลััก เช่่น ฆ้้องวงใหญ่่ การดำำ�เนิินทำำ�นอง ไม่่ว่่าจะเป็็น เพลงใดก็็ตาม ถ้้ามีีจำำ�นวนเครื่่�อง ดนตรีีมากกว่่า ๑ ชิ้้�น แล้้วไม่่ปรัับ แนวทางในการทำำ�ให้้ตรงกััน เสีียงที่่� ออกมาสู่่�ผู้ฟั้� งั ย่่อมเป็็นที่่�น่า่ รำ��คาญยิ่่ง� และถ้้าได้้สััมผััสด้้วยการดููด้้วยแล้้ว ลองนึึกดููว่า่ จะเป็็นอย่่างไร บ้้างใช้้มืือ ซ้้าย บ้้างใช้้มืือขวา บ้้างทำำ�ทางเสีียง สููง บ้้างทำำ�ทางเสีียงต่ำำ�� คละเคล้้า กัันอย่่างนี้้�คงไม่่เกิิดความงามความ ไพเราะอย่่างแน่่นอน โดยเฉพาะ เพลงที่่�ดำำ�เนิินแนวทางอย่่างเพลง สาธุุการ ตลอดจนเพลงกลองโหมโรง 31
เพลงช้้าเรื่่�องเพลงยาว เรื่่�องสร้้อย สน เพลงฉิ่่�ง และเพลงกราวรำ�� จึึง เป็็นได้้ว่่าน่่าจะมีีการซัักซ้้อมปรัับ แนวทางให้้ตรงกัันในทุุก ๆ เครื่่อ� งมืือ หรืือเป็็นไปได้้หรืือไม่่ว่่าในยุุคนั้้�นยััง ไม่่เกิิดแนวทางที่่�แปลกแตกต่่างกััน จนสามารถทำำ�พร้้อมกัันได้้ในทุุก โอกาส เป็็นเรื่่�องที่่�น่่าสนใจถามว่่า ต่่างวงต่่างทำำ�กัันไปไม่่ได้้หรืือ ตอบ ได้้ว่่า ไม่่น่่าเป็็นไปได้้อย่่างแน่่นอน เพราะการใดที่่�จะทำำ�เกี่่�ยวเนื่่�องกัับ พระบาทสมเด็็จพระเจ้้าอยู่่�หััวนั้้�น จัักต้้องคััดสรรอย่่างดีีแล้้วทั้้�งสิ้้�น เช่่น การสวด การเทศน์์ของพระ สงฆ์์ในพระราชพิิธีีต่่าง ๆ ยัังต้้อง ซัักซ้้อมสัังวััธยายให้้ถููกต้้องเหมาะ สมทั้้�งภาษาและทำำ�นอง ที่่�เรีียกว่่า เป็็น สวดทำำ�นองหลวง เทศน์์ทำำ�นอง หลวง ซึ่่�งปััจจุุบัันก็็ยัังยึึดถืือปฏิิบััติิ อย่่างเคร่่งครััด เครื่่�องเสวยเครื่่�อง เทีียบทั้้�งหลาย ทั้้�งคาวและหวาน ต้้องตกแต่่งปรุุงรส สลัักเสลา ให้้มีี รสชาติิและความสวยงามแตกต่่าง จากบุุคคลทั่่�วไป ตลอดจนระบำำ� ระเบ็็งโขนละครขัับร้้องปี่่�พาทย์์นั้้�น เป็็นเครื่่อ� งขัับกล่่อม ยิ่่ง� ต้้องพิิถีพิี ถัิ นั ให้้งดงามประณีีตมากกว่่าปกติิ ถ้้า ไม่่มีีการซัักซ้้อมกัันเพื่่�อการพิิธีีนี้้� ก็็เป็็นไปได้้ว่่าดนตรีีปี่่�พาทย์์ในยุุค นั้้�นคงยัังไม่่มีีแนวทางที่่�แตกต่่างกััน แต่่ถ้้ามีีความแตกต่่างกััน เป็็นได้้ว่่า ต้้องซ้้อมกััน ใครเป็็นแม่่งาน ใครเป็็น ผู้ค้� วบคุุมกำำ�หนดแนวทางในการทำำ� เพลงในครั้้ง� นี้้� เป็็นอีีกเรื่่อ� งที่่�น่า่ ค้้นหา และติิดตาม ๓. ผู้้�ควบคุุม ผู้้�กำำ�กัับ แม่่กอง งานปี่่�พาทย์์ การทำำ�เพลงในการฉลอง หอพระสมุุดวชิิรญาณ ซึ่�ง่ เป็็นเรื่่�อง ที่่�น่า่ เสีียดายอย่่างยิ่่�งที่่�การบัันทึึกใน ประชุุมพระนิิพนธ์์ที่่ก� รมหมื่่�นสถิิตย ธำำ�รงสวััสดิ์์ท่� า่ นทรงพระนิิพนธ์์บันั ทึึก ไว้้ไม่่มีเี บื้้อ� งหลัังของงาน เพราะสิ่่ง� ที่่� 32
พบในพระนิิพนธ์์เป็็นการบัันทึึกในส่่วน ที่่�งานได้้ดำำ�เนิินไปเสร็็จแล้้ว เพราะ ท่่านทรงเป็็นฝ่่ายปฏิิคม หอพระสมุุด วชิิรญาณจึึงขาดเรื่่อ� งเบื้้อ� งหลัังก่่อนที่่� จะถึึงวัันงาน ทำำ�ให้้ไม่่สามารถทราบ ถึึงผู้้�ควบคุุม ผู้้�กำำ�กัับ แม่่กองงาน ปี่่�พาทย์์ การทำำ�เพลง ขึ้้�น ลง หยุุด ใครเป็็นผู้�ค้ วบคุุม ผู้้�กำำ�กัับ แม่่กอง งานปี่่�พาทย์์ ต้้องค้้นหา ประเด็็นนี้้�จะ ทำำ�ให้้ทราบถึึงครููผู้ใ้� หญ่่ในยุุคสมััยนั้้�น ว่่าคืือใคร หรืือทรงโปรดให้้พระบรม วงศ์์พระองค์์ใด หรืือครููดนตรีีประจำำ� วงใด ทำำ�หน้้าที่่�ผู้้�ควบคุุม ผู้้�กำำ�กัับ แม่่กองงานปี่่�พาทย์์ในครั้้�งนั้้�น เรื่่�องของการทำำ�ปี่่�พาทย์์พร้้อม กัันด้้วยจำำ�นวนวงดนตรีี ๑๓ วง มีี นัักดนตรีี ๑๗๙ คน เกิิดขึ้้�นมานาน ถึึง ๑๓๑ ปีี ถืือว่่าเป็็นเหตุุการณ์์ทาง ดนตรีีไทยที่่�ไม่่ปกติิธรรมดา และอาจ เป็็นเค้้าเงื่่อ� นให้้ครููดนตรีีไทยรุ่่�นต่่อ ๆ มาได้้กระทำำ�ตามแบบอย่่างสืืบทอด มา แต่่สิ่่�งที่่�เป็็นคุุณค่่าทางวิิชาการ ในวงวิิชาการดนตรีีไทยภาคทฤษฎีี และภาคปฏิิบััติิ ในด้้านการผสมวง ก็็ดีี ระบบเสีียงของวงปี่่�พาทย์์ก็็ดีี ทำำ�นองเพลง ทางเพลง รวมทั้้�งการ แปรทำำ�นองของเครื่่�องดนตรีีที่่�จััก ต้้องทำำ�หน้้าที่่�ในการแปรทำำ�นองก็็ดีี เป็็นสิ่่�งที่่�ควรศึึกษาเป็็นแบบอย่่าง ดั่่�งที่่�คนระดัับชั้้�นครูู บรมครูู ได้้ทำำ� ไว้้ จากเหตุุการณ์์มหาดุุริิยางค์์ไทย ฉลองหอพระสมุุดวชิิรญาณ เมื่่�อครั้้ง� นั้้�น อีีกทั้้�งครููดนตรีี นัักดนตรีี รวม ทั้้�งเครื่่�องดนตรีีที่่�เป็็นมรดกตกทอด มาสู่่�ปััจจุุบัันทั้้�ง ๑๓ วง ยัังอยู่่�หรืือ สููญหายประการใดบ้้าง จึึงเป็็นโจทย์์ สำำ�หรัับการสืืบค้้นเรื่่อ� งราวที่่�จะทำำ�ให้้ เกิิดองค์์ความรู้้ต่� อ่ ยอดเพื่่�อประโยชน์์ ในวงวิิชาการดนตรีีไทยต่่อไป โดย เฉพาะอย่่างยิ่่�งในจดหมายเหตุุได้้ กล่่าวถึึงการที่่�ปี่่พ� าทย์์ทำำ�เพลงช้้าเรื่่อ� ง เพลงยาวหลัังจากทำำ�โหมโรงเย็็นจบ
แล้้วเพื่่�อเป็็นการรัับพระและขั้้น� ตอน ของพิิธีกี ารตลอดจนการบัันทึึกเรื่่อ� ง ราวขั้้�นตอนพิิธีีขณะที่่�พระสงฆ์์เข้้า ประจำำ�ที่่�ปี่่�พาทย์์ทำำ�เพลงช้้าเรื่่�อง สร้้อยสน เป็็นสิ่่�งยืืนยัันถึึงความเป็็น มาและคุุณค่่าความสำำ�คััญของเพลง ไทยประเภทเพลงเรื่่�อง ที่่�มีีบทบาท ในการบรรเลงประกอบในพระราชพิิธีี มาแต่่ต้้นรััตนโกสิินทร์์แล้้ว ความหมาย เพลงเรื่่�อง มีีความหมายคืือ “ชื่่อ� เรีียกเพลงหลาย ๆ เพลง ที่่�นำำ�มา รวมบรรเลงติิดต่่อกันั ไป ไม่่มีกี ารร้้อง ส่่ง” (สารานุุกรมศััพท์์ดนตรีีไทย ภาค คีีตะ-ดุุริยิ างค์์ ฉบัับราชบััณฑิิตยสถาน, ๒๕๔๕ : ๑๓๓) เพลงของเพลง เรื่่�องเป็็นในลัักษณะเสีียงสััญลัักษณ์์ (Symbol) ได้้ประการหนึ่่�ง เพราะ นัักปี่่�พาทย์์ที่่มี� ภูี มิู รู้้ิ ด้้� านทำำ�นองเพลง ได้้เรีียบเรีียงเพลงอััตราจัังหวะจาก ๒ ชั้้�น จากตัับมโหรีีเรื่่�องต่่าง ๆ ที่่� เข้้าเป็็นเรื่่อ� งไว้้และเพลงเกร็็ดที่่�นอก เรื่่อ� ง เพื่่�อสำำ�หรัับทำำ�ในช่่วงเวลาที่่�รอ พิิธีสี งฆ์์เจริิญพุุทธมนต์์เย็็นซึ่่ง� มีีเวลา ช่่วงนี้้�ค่อ่ นข้้างมาก และการทำำ�เพลง ซ้ำำ�� ๆ นัักปี่่�พาทย์์ถืือว่่าไม่่มีภูี มิู รู้้ิ ด้้� าน เพลงและเป็็นที่่�ปรามาสว่่าเรีียนน้้อย จึึงเรีียบเรีียงเพลงเข้้าเป็็นเรื่่อ� งไว้้เพื่่�อ ทำำ�สลัับไม่่ให้้เกิิดความจำำ�เจซ้ำำ��ซาก ซึ่่�งเป็็นเอกลัักษณ์์สำำ�คััญของนัักเลง ปี่่�พาทย์์ การเรีียบเรีียงเพลงต่่าง ๆ เข้้าด้้วยกัันแล้้วเรีียกกัันเป็็นที่่�หมายรู้้� ว่่าเพลงเรื่่อ� งรัับพระหรืือเพลงรัับพระ ซึ่ง่� เป็็นคำำ�ที่่�มีคี วามหมายสนัับสนุุนว่่า เพลงเรื่่อ� งเป็็นเพลงที่่�นิยิ มปี่่�พาทย์์จึงึ ได้้เรีียบเรีียงสำำ�หรัับทำำ�ในการต่่าง ๆ ดัังที่่�สมเด็็จฯ เจ้้าฟ้้ากรมพระยานริิศรา นุุวัดั ติิวงศ์์ ทรงดำำ�รััสถึึงเหตุุอันั บัังเกิิด เพลงเรื่่�องว่่า “...คนโบราณเข้้าจััดเพลงต่่าง ๆ ร้้อยเข้้าลำำ�ดับั กัันไว้้ สำำ�หรัับตีีปี่พ่� าทย์์
ในคราวที่่�ต้้องตีีนาน ๆ ถ้้ายืืนอยู่่� เพลงเดีียวก็็เบื่่อหู � ู จึึงจััดให้้เปลี่่�ยน ไป เรีียกกัันว่่าเพลงเรื่่�อง ก็็อย่่าง มโหรีีนั้้�นเอง แต่่มโหรีีเรีียกว่่าเพลง ตัับ ความก็็ต้อ้ งกัันนั้้น� เอง…” (พููนพิิศ อมาตยกุุล, ๒๕๕๒ : ๗๑) การเรีียงร้้อยเป็็นลำำ�ดัับเข้้าเป็็น เพลงเรื่่�องที่่�ท่่านกล่่าวข้้างต้้นว่่ามีี ลัักษณะอย่่างมโหรีี ก็็คืือการที่่�นำำ� เพลงต่่าง ๆ ที่่�มีลัี กั ษณะของโครงสร้้าง สำำ�นวนทำำ�นอง รููปแบบที่่�คล้้ายกััน หรืือเหมืือนกััน นำำ�มาเรีียงร้้อยเข้้า ด้้วยกััน ซึ่่�งนัับเป็็นหลัักวิิชาการที่่� สำำ�คััญของเพลงไทยที่่�ควรค่่า รวม ทั้้�งเป็็นสมุุฏฐานของการสร้้างสรรค์์
เพลงประเภทต่่าง ๆ ในระยะต่่อมา ตามการพััฒนาการของดนตรีีไทย ที่่�มาและความสำำ�คััญของเพลงเรื่่อ� ง ประเภทเพลงช้้าดัังที่่�กล่่าวข้้างต้้น เห็็นได้้ว่่าปี่่�พาทย์์ส่่วนใหญ่่เรีียนรู้้� เพลงประเภทนี้้�กัันเป็็นพื้้�นสืืบต่่อ ๆ มา และเสื่่�อมความนิิยมไปก็็อาจ ด้้วยเหตุุแห่่งความนิิยมในการนำำ�ไป บรรเลงในโอกาสที่่�เหมาะแก่่ลักั ษณะ ของเพลงลดลง โดยเฉพาะด้้านเวลา ในการจััดพิิธีกี รรมเปลี่่ย� นไปตามสภาพ ของเศรษฐกิิจและสัังคมคนเมืือง การ ลดทอนองค์์ประกอบของพิิธีกี รรมให้้ เข้้ากัับยุุคสมััย จึึงเป็็นเหตุุแห่่งการ สููญหายด้้านศิิลปะดนตรีีได้้เป็็นอย่่าง
ดีี ชะรอยยัังมีีความโชคดีีที่่�แม้้นว่่า ความเสื่่อ� มถอยลดลงซึ่่ง� การให้้ความ สำำ�คััญส่่วนองค์์ประกอบในพิิธีกี รรม แต่่ทำำ�นองเพลงส่่วนใหญ่่ยังั มีีผู้ท้� รงจำำ� ไว้้ได้้เป็็นส่่วนมาก สููญหายเป็็นส่่วน น้้อย รวมทั้้�งมีีผู้รู้้้� ห� ลายท่่านสามารถ จดบัันทึึกทำำ�นองเพลงไว้้ จึึงนัับเป็็น โชคดีีของคนรุ่่�นหลัังได้้สืืบทอดเพลง เรื่่อ� งประเภทเพลงช้้าไว้้ต่่อไป ซึ่่ง� จะ ได้้กล่่าวถึึงรููปแบบของเพลงเรื่่อ� งใน ลำำ�ดัับต่่อไป
เอกสารอ้้างอิิง พงษ์์ศิิลป์์ อรุุณรััตน์์. (๒๕๕๓). มโหรีีวิิจัักษณ์์. กรุุงเทพฯ: จรััลสนิิทวงศ์์การพิิมพ์์. พููนพิิศ อมาตยกุุล, บรรณาธิิการ. (๒๕๕๒). เพลง ดนตรีี และนาฏศิิลป์์ จากสาส์์นสมเด็็จ. กรุุงเทพฯ: โรงพิิมพ์์เรืือนแก้้ว. ราชบััณฑิิตยสถาน. (๒๕๔๕). สารานุุกรมศััพท์์ดนตรีีไทย ภาคคีีตะ-ดุุริิยางค์์ ฉบัับราชบััณฑิิตยสถาน. พิิมพ์์ครั้้�งที่่� ๒. กรุุงเทพฯ: ราชบััณฑิิตยสถาน. สถิิตยธำำ�รงสวััสดิ์์�, กรมหมื่่�น. (๒๔๗๗). ประชุุมพระนิิพนธ์์. พระนคร: โรงพิิมพ์์ภููไท.
33
PHRA CHENDURIYANG IN EUROPE
กรุุงเวีียนนา ประเทศออสเตรีีย ยุุคปััจจุุบััน (ที่่�มา: จิิตร์์ กาวีี ถ่่าย กรกฎาคม ๒๕๕๕)
ตามรอย พระเจนดุุริิยางค์์ ท่่องยุุโรปกว่่า ๑๐ เดืือน (ตอนที่่� ๗)
พระเจนดุุริิยางค์์กัับสำำ�นัักพิิมพ์์และ สมาคมดนตรีีชั้้�นนำำ�ในกรุุงเวีียนนา เรื่่�อง: จิิตร์์ กาวีี (Jit Gavee) อาจารย์์ประจำำ�สาขาวิิชาดนตรีี คณะมนุุษยศาสตร์์และสัั งคมศาสตร์์ มหาวิิทยาลััยราชภััฏอุุดรธานีี
ขอกล่่าวสวััสดีีปีีใหม่่ ๒๕๖๕ กัับผู้ท่้� า่ นอ่่านทุุกท่่านที่่�คอยติิดตาม บทความชุุด ตามรอย พระเจน ดุุริิยางค์์ ท่่องยุุโรปกว่่า ๑๐ เดืือน นี้้�มาเป็็นอย่่างดีี ซึ่่�งได้้ดำำ�เนิินมา ถึึงตอนที่่� ๗ แล้้ว มีีเรื่่�องราวที่่�น่่า 34
สนใจอัันเป็็นเกร็็ดประวััติิศาสตร์์ให้้ ทราบกัันหลายเรื่่�องตั้้�งแต่่ตอนที่่� ๑ ในส่่วนของตอนที่่�ผ่า่ นมานั้้�น (ตอน ที่่� ๖) ผู้�เ้ ขีียนได้้เล่่าเรื่่�องค้้างไว้้จาก การอ้้างอิิงในรายงานการดููงานในต่่าง ประเทศของข้้าราชการซึ่่�งได้้รัับเงิิน
ช่่วยเหลืือค่่าใช้้จ่่ายจาก ก.พ. การดูู งานดนตรีีสากลของพระเจนดุุริยิ างค์์ ฉบัับที่่� ๖ ซึ่่ง� โดยปกติิแล้้วผู้้เ� ขีียนจะ รวบยอดเป็็นรายงานของพระเจน ดุุริิยางค์์หนึ่่�งฉบัับต่่อบทความหนึ่่�ง ตอน แต่่ด้้วยเนื้้อ� หาสาระในรายงาน
ฉบัับดัังกล่่าวมีีความน่่าสนใจหลาย ประการ จึึงเห็็นว่่าสมควรแก่่การนำำ� มาขยายความเพิ่่�มออกมาเป็็นตอน ใหม่่ เพื่่�อไม่่เป็็นการยััดเยีียดเนื้้อ� หา และตััดทอนเนื้้�อหาที่่�สำำ�คััญทิ้้�ง ความเดิิมตอนที่่�แล้้ว พระเจน ดุุริยิ างค์์ออกเดิินทางจากเมืืองมิิวนิิก เพื่่�อมาทััศนาจรเมืืองสำำ�คััญทาง ดนตรีีอีกี แห่่งนั่่�นคืือ เมืืองซาลซ์์บูร์ู ก์ (Salzburg) ประเทศออสเตรีีย ได้้มีี โอกาสเยี่่�ยมชมบ้้านเกิิดของโมสาร์์ท ในรููปแบบของบ้้านพิิพิธภั ิ ณ ั ฑ์์ ทั้้�งยััง ได้้เข้้าร่่วมกิิจกรรมประจำำ�ปีีที่่สำำ�คั � ญ ั ประจำำ�เมืืองแห่่งนี้้� นั่่�นก็็คืือ งาน เทศกาลแห่่งเมืืองซาลซ์์บููร์์ก (The Salzburg Festival) ที่่�มีกี ารแสดง ดนตรีีมากมายหลายชนิิด เป็็นเทศกาล ที่่�น่า่ สำำ�ราญใจและเต็็มอิ่่�มทางดนตรีี มากครั้้�งหนึ่่�งของการเดิินทางของ
พระเจนดุุริิยางค์์ ในบทความตอน นี้้�จะขอเล่่าต่่อหลัังจากที่่�พระเจน ดุุริยิ างค์์ได้้กลัับมาตั้้�งหลัักยัังเมืืองมิิ วนิิกเพื่่�อเดิินทางต่่อไปยัังกรุุงเวีียนนา (Vienna) ประเทศออสเตรีีย นครซึ่ง่� มีีนิยิ ามว่่าเป็็นเมืืองหลวงของดนตรีี คลาสสิิก การเดิินทางของพระเจน ดุุริิยางค์์ตอนนี้้�จะพานพบสิ่่�งใด ขอ เชิิญติิดตามได้้เลยครัับ
เข้้มแข็็ง และเป็็นจุุดสำำ�คััญในการ ตีีพิิมพ์์โน้้ตเพลงดนตรีีต่่าง ๆ ออก เผยแพร่่ทั่่�วโลก “...วัันจันทร์ ั ที่่์ � ๑๖ สิิงหาคม พ.ศ. ๒๔๘๐...วัันนี้้�ได้้ไปที่่�ห้้างจำำ�หน่่าย บทเพลงที่่�สำำ�คััญที่่�สุุดของยุุโรปชื่่�อ ยููนิิเวอร์์เซิิลเอดิิสััน (Univeral Edition) ได้้พบ ดร.โรเทอร์์ (Dr. Rother) ซึ่่�งเป็็นผู้้�จััดการของห้้าง เมื่่�อได้้สืืบถามข้้อความต่่าง ๆ แล้้ว ได้้นัดั ไปดููการพิิมพ์์เพลงในโรงพิิมพ์์ ของห้้างในวัันรุ่่�งขึ้้�น...” (พระเจน ดุุริิยางค์์, ๒๔๘๐)
พบปะธุุรกิจิ สิ่่ง� พิิมพ์์ดนตรีี ภารกิิจต่่อ เนื่่�องที่่�หยุุดไม่่ได้้ของพระเจนดุุริยิ างค์์ ในการเดิินทางของพระเจน ดุุริิยางค์์ในตอนนี้้� พระเจนดุุริิยางค์์ ได้้เดิินทางไปยัังนครทางดนตรีีสำำ�คัญ ั ๒ แห่่ง ได้้แก่่ กรุุงเวีียนนา ประเทศ โดยสถานที่่�สำำ�คััญที่่�ผู้้�เขีียนจะ ออสเตรีีย และกรุุงเบอร์์ลินิ ประเทศ กล่่าวถึึงนั้้�น คืือบริิษััทโน้้ตเพลงที่่� เยอรมนีี ทั้้�งสองแห่่งนี้้�เป็็นอีีกจุุด ชื่่�อว่่า Universal Edition มีีฐานที่่� หนึ่่�งที่่�มีีธุุรกิิจสิ่่�งพิิมพ์์ทางดนตรีีที่่� ตั้้�งอยู่่�ในกรุุงเวีียนนา บริิษััทแห่่งนี้้�
อาคาร Musikverein อัันเป็็นที่่�ทำำ�การของ Universal Edition และ Gesellschaft der musikfreunde ที่่�พระเจน ดุุริิยางค์์มาเยืือนเมื่่�อครั้้�งเดิินทางมายัังกรุุงเวีียนนา (ที่่�มา: Neuigkeiten und In formationen von der Universal Edition no. 7)
35
ห้องส�ำนักงานของ Universal Edition ในภาพซ้าย คนที่ ๓ จากซ้ายคือ Alfred Schlee (ที่มา: Neuigkeiten und In formationen von der Un iversal Edition)
ก่่อตั้้�งขึ้้�นมาตั้้�งแต่่ปีี พ.ศ. ๒๔๔๔ (ค.ศ. ๑๙๐๑) และมีีการเจริิญเติิบโต ทางธุุรกิิจอย่่างต่่อเนื่่�อง จนก้้าวเข้้า มาเป็็นบริิษัทั จััดพิิมพ์์โน้้ตเพลงร่่วม สมััยที่่�สำำ�คัญ ั มากที่่�สุดุ แห่่งหนึ่่�งของ โลก โดยที่่�มีกี ารเซ็็นสััญญากัับคีีตกวีี ร่่วมสมััยคนสำำ�คััญมากมาย ไม่่ว่่า จะเป็็น อััลบาน แบร์์ก (Alban Berg) อาร์์โนลด์์ เชิินแบร์์ก (Arnold Schönberg) อััลเฟรโด คาเซลลา (Alfredo Casella) เป็็นต้้น Universal Edition เติิบโต ขึ้้�นอย่่างรวดเร็็วในศตวรรษที่่� ๒๐ จุุดเปลี่่�ยนครั้้�งสำำ�คััญคืือการที่่�ทาง บริิษััทได้้ตััวอีีมิิล เฮิิร์์ตซกา (Emil Hertzka) มาเป็็นผู้้�จััดการบริิหาร บริิษัทั ซึ่่ง� แม้้ว่่าบุุคคลท่่านนี้้�จะไม่่ได้้ ฝึึกหััดขััดเกลาด้้านดนตรีีมาโดยตรง แต่่ก็ไ็ ด้้ที่่�ปรึึกษาผู้มี้� ปี ระสบการณ์์ด้้าน ดนตรีีอย่่างดีีเยี่่ย� ม คืือ โจเซฟ วีีนันั เทีียส วอน วอส (Josef Venantius von Wöss) นัักประพัันธ์์และนััก เรีียบเรีียงเสีียงประสานชาวเวีียนนา อัันเป็็นที่่�รู้้�จัักในฐานะผู้้�เรีียบเรีียง บทซิิมโฟนีีของกุุสตาฟ มาห์์เลอร์์ (Gustav Mahler) สำำ�หรัับการ บรรเลงด้้วยเปีียโน การได้้ที่่�ปรึึกษา 36
ชั้้น� ยอดผู้�มี้ คี วามรู้้ท� างด้้านดนตรีีใน ระดัับดีีเยี่่ย� ม ผนวกกัับความรู้้ค� วาม สามารถด้้านการบริิหารจััดการของ ตััวนายอีีมิิลเอง ทำำ�ให้้บริิษััทยิ่่�ง เจริิญก้้าวหน้้าขึ้้�นไป หนึ่่�งในความ สำำ�เร็็จคืือการที่่�บริิษััทได้้เซ็็นสััญญา จััดพิิมพ์์โน้้ตกัับกุุสตาฟ มาห์์เลอร์์ นัักประพัันธ์์ชาวเยอรมัันผู้้�ยิ่่�งใหญ่่ ที่่�สุุดแห่่งยุุคสมััยคนหนึ่่�ง ก่่อนที่่�จะ มีีโอกาสได้้เซ็็นสััญญากัับนัักประพัันธ์์ ชื่่อ� ดัังท่่านอื่่น� ๆ อีีกมากมายหลัังจาก นั้้�น ดัังที่่�ได้้กล่่าวไว้้ข้้างต้้น ช่่วงเวลาที่่�พระเจนดุุริิยางค์์ ได้้มาเยืือนบริิษััทแห่่งนี้้� ถืือว่่าเป็็น ช่่วงที่่�บริิษััทได้้สร้้างชื่่�อเสีียงและ เป็็นที่่�ยอมรัับในระดัับโลกแล้้ว โดยผู้้� บริิหารช่่วงเวลานั้้�นก็็คืือ อััลเฟรด ชลีี (Alfred Schlee) มาบริิหารงานต่่อจาก อีีมิิล เฮิิร์์ตซกา ซึ่่�งได้้เสีียชีีวิิตลงไป แม้้ว่่าบริิษัทั ในขณะนั้้�นจะมีีรากฐาน และชื่่อ� เสีียงที่่�มั่่น� คง แต่่อัลั เฟรด ชลีี ก็็ยังั ต้้องพบกัับแบบทดสอบอีีกมาก ทั้้�งเรื่่อ� งสงครามโลกและปััญหาอื่่น� ๆ แต่่ก็นำำ� ็ พาบริิษัทั ให้้รอดพ้้นวิิกฤตต่่าง ๆ เหล่่านั้้�นไปได้้ พระเจนดุุริยิ างค์์เมื่่�อ มาเยืือนนอกจากจะได้้ชมและพบปะ บุุคลากรในบริิษัทั แล้้ว ยัังได้้มีีโอกาส
เดิินทางไปยัังส่่วนจััดพิิมพ์์ของบริิษัทั ที่่�อาศััยโรงพิิมพ์์ของบริิษััทอีีเบอลีี (Ebery) ซึ่ง่� เป็็นโรงพิิมพ์์ที่่ใ� หญ่่ที่่สุ� ดุ ในออสเตรีียขณะนั้้�น “...วัันอัังคารที่่� ๑๗ สิิงหาคม พ.ศ. ๒๔๘๐...ตอนบ่่ายได้้ไปดููการ พิิมพ์์เพลงที่่�โรงพิิมพ์์ วาล์์ดไฮล์์ม เอ แบร์์เลอ เอ.ยีี. วีีน ๗ (Waldheim Eberle A.G. Wien VII) ไซเดนกััสเซอ ๓-๑๑ (Seidengasse 3-11) ซึ่่�ง เป็็นโรงพิิมพ์์ใหญ่่ที่่�สุุดของประเทศ อ๊๊อสเตรีีย ได้้มีโี อกาสดููวิธีิ แี กะตััวโน้้ต บนแผ่่นโลหะและวิิธีีเขีียนแม่่พิิมพ์์ บนแผ่่นกระดาษแก้้ว...” (พระเจน ดุุริิยางค์์, ๒๔๘๐) การมาเยืือนของพระเจนดุุริยิ างค์์ ในบริิษััทโน้้ตเพลงแห่่งนี้้� ถืือว่่า เป็็นการได้้มาพบกัับแบบอย่่างที่่�น่า่ สนใจ ไม่่ว่่าจะเป็็นเรื่่�องของการจััด พิิมพ์์โน้้ตเพลงต่่าง ๆ รวมไปถึึงเรื่่อ� ง ของการดำำ�เนิินธุุรกิิจดนตรีีที่่ย� ากจะ เลีียนแบบได้้ สำำ�นัักพิิมพ์์แห่่งนี้้�ยังั คง ดำำ�เนิินกิิจการอย่่างแข็็งแกร่่งจนถึึง ปััจจุุบันั ภายหลัังพระเจนดุุริยิ างค์์ได้้ กลัับไป กาลเวลาก็็ดำำ�เนิินไปข้้างหน้้า
อย่่างไม่่หยุุดนิ่่�ง ทางสำำ�นัักพิิมพ์์ก็ไ็ ด้้ มีีการพััฒนาปรัับตััวกัับสภาพสัังคม ที่่�เปลี่่�ยนแปลงอยู่่�ตลอดเวลาอย่่าง ต่่อเนื่่�อง จุุดเปลี่่�ยนสำำ�คััญในโลกยุุค ปััจจุุบัันก็็เห็็นจะหนีีไม่่พ้้นเรื่่�องของ เทคโนโลยีีที่่�ทำำ�ให้้สื่่�อตีีพิิมพ์์หลาย สำำ�นัักไม่่สามารถปรัับตััวอยู่่�ได้้ แต่่ Universal Edition ก็็ถืือเอาจุุดแข็็ง ของตน คืือ การมีีเครืือข่่ายที่่�กว้้าง ขวางและการเป็็นคลัังความรู้้�ด้้าน โน้้ตเพลงดนตรีีตะวัันตกที่่�สำำ�คััญ โดยเฉพาะบทเพลงในช่่วงศตวรรษ ที่่� ๒๐ ถึึงปััจจุุบััน ปรัับปรุุงให้้ทััน สมััยสื่่อ� อิิเล็็กทรอนิิกส์์ที่่ส� ามารถเดิิน ทางข้้ามโลกไปสู่่�ผู้้�บรรเลงดนตรีีได้้ ในชั่่�วพริิบตา ด้้วยเหตุุนี้้�เองจึึงไม่่มีี ข้้อกัังขาใด ๆ ที่่�พระเจนดุุริิยางค์์ ควรจะพลาดการเข้้าชมกิิจการของ บริิษััท Universal Edition แห่่งนี้้� บริิษััทที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการพิิมพ์์ โน้้ตเพลงปลีีกย่่อยอื่่�น ๆ ที่่�พระเจน ดุุริยิ างค์์ได้้เยี่่�ยมชมในตอนนี้้�ยังั มีีอีกี หลายแห่่ง แต่่ไม่่ได้้ระบุุรายละเอีียด มากนััก ได้้แก่่ - การได้้เข้้าพบอาโลอิิส เรซนิิก (Alois Reznick) นายช่่างผู้้�สร้้าง เครื่่�องมืือสำำ�หรัับแม่่พิิมพ์์ตััวโน้้ต - ห้้างจำำ�หน่่ายบทเพลงลุุดวิิก ดอบลิิงเกอร์์ (Ludwig Doblinger) บริิษััทพิิมพ์์โน้้ตเพลงที่่�ใช้้โรงพิิมพ์์ เดีียวกัับ Universal Edition นั่่�น คืือโรงพิิมพ์์อีีเบอลีี - บริิษัทั พิิมพ์์โน้้ตเพลงบ็็อตแอนด์์ บ็็อก (Bote & Bock) บริิษัทั พิิมพ์์โน้้ต เก่่าแก่่ ก่่อตั้้�งตั้้�งแต่่ปีี ค.ศ. ๑๘๓๘ (พ.ศ. ๒๓๘๑) ซึ่�ง่ เคยถููกกล่่าวถึึง ในจดหมายของราชทููตเยอรมัันที่่�มา เยืือนสยาม อัันมีีการนำำ�โน้้ตเพลง ของบริิษัทั นี้้�มาฝึึกฝนนัักดนตรีีแตรวง สยามในยุุคแรกเริ่่�ม ในรััชสมััยของ พระบาทสมเด็็จพระจอมเกล้้าเจ้้าอยู่่�หััว รััชกาลที่่� ๔
Alfred Schlee ผู้้�บริิหาร Universal Edition ในช่่วงเวลาที่่�พระเจนดุุริิยางค์์มา เยืือน (ที่่�มา: https://www.krenek.at/en/news/alfred-schlee-publisherand-enabler-modern-music)
- โรงพิิมพ์์แบร์์ลีีเนอร์์ มููซิิกกา เลีียน ดรุุกเกอรััย - ห้้างบุุสเซอแอนด์์เฮฟต์์ (Busse & Heft) และ - ห้้างจำำ�หน่่ายบทเพลงอัันโทน เจ. เบนยามิิน (Anton J. Benjamin) การเยี่่ย� มชมสถานประกอบการ จััดพิิมพ์์โน้้ตเพลงที่่�ได้้กล่่าวมาทั้้�งหมด นี้้� เกิิดขึ้้น� ในช่่วงระยะเวลาเพีียง ๑๕ วัันเท่่านั้้�น ซึ่�ง่ ถืือว่่ามีีความอััดแน่่น พอสมควร และช่่วงเวลาหลัังจากนี้้� ในบัันทึึกของพระเจนดุุริยิ างค์์ก็แ็ ทบ จะไม่่มีีการระบุุถึึงการเข้้าเยี่่�ยมชม กิิจการในลัักษณะนี้้�อีีกเลย ยกเว้้น อีีกครั้้�งหนึ่่�งในอีีกประมาณเกืือบ ๓ เดืือนต่่อมา ที่่�พระเจนดุุริยิ างค์์ได้้เข้้า ชมกิิจการลัักษณะนี้้�อีีกครั้้�ง ที่่�เมืือง มิิลาน ประเทศอิิตาลีี จะขอกล่่าว ในโอกาสต่่อไป
การศึึกษาดููงานในสถานประกอบ การจััดพิิมพ์์โน้้ตเพลงเหล่่านี้้�สะท้้อน ให้้เห็็นได้้ชััดว่่า วงการดนตรีีสากลใน สยาม นำำ�โดยพระเจนดุุริิยางค์์ ซึ่�ง่ สัังกััดอยู่่�ในกรมศิิลปากร มีีความ พยายามที่่�จะศึึกษาวิิธีกี ารในการจััด พิิมพ์์โน้้ตเพลงดนตรีีตะวัันตกได้้ด้้วย ตนเองเป็็นอย่่างมาก เพื่่�อที่่�จะนำำ� ความรู้้เ� หล่่านี้้�ไปใช้้ในประเทศสยาม ให้้ได้้โดยเร็็ว เพราะก่่อนหน้้านี้้�ก็็มีี ภารกิิจทางดนตรีีบางอย่่างที่่�ได้้เริ่่�ม ต้้นไปแล้้ว ไม่่ว่่าจะเป็็นการบัันทึึก โน้้ตเพลงไทย การเรีียบเรีียงเสีียง ประสานบทเพลงต่่าง ๆ โดยคนไทย เมื่่�อถึึงส่่วนของการพิิมพ์์โน้้ตเพลง หากต้้องส่่งตีีพิิมพ์์ในต่่างประเทศก็็ จะมีีค่่าใช้้จ่่ายที่่�สููง จึึงจำำ�เป็็นอย่่าง ยิ่่�งที่่�จะต้้องรวบรวมความรู้้�เพื่่�อที่่� จะสามารถตีีพิิมพ์์โน้้ตเพลงได้้ใน 37
หอจดหมายเหตุุของ Gesellschaft der Musikfreunde สถานที่่�จััดเก็็บเอกสาร สำำ�คััญทางดนตรีีมากมาย (ที่่�มา: https://www.musikverein.at/en/archive)
กิิจการสมาคมรุ่่�งเรืืองขึ้้น� ตามลำำ�ดัับ ได้้รัับการยอมรัับจากสัังคมดนตรีีใน กรุุงเวีียนนา จุุดประสงค์์ของการตั้้�ง สมาคมนี้้�นอกจากเรื่่อ� งของการแสดง ดนตรีีแล้้ว ยัังเกี่่ย� วข้้องกัับเรื่่อ� งของ การศึึกษา การเก็็บรวบรวมองค์์ ความรู้้ท� างดนตรีีที่่จ� ะกลายเป็็นหลััก ฐานประวััติิศาสตร์์ต่่อไปในอนาคต ด้้วยความที่่�ก่อ่ ตั้้ง� มานานผนวกกัับ จุุดประสงค์์ที่่ชั� ดั เจนในการพััฒนาการ ดนตรีี ทำำ�ให้้ตั้้�งแต่่อดีีตจนถึึงปััจจุุบันั สมาคมแห่่งนี้้�มีนัี กั ดนตรีี นัักประพัันธ์์ วาทยกร เข้้าร่่วมเป็็นสมาชิิกจำำ�นวน มาก หลายท่่านเป็็นผู้้�มีีชื่่�อเสีียง ไม่่ ว่่าจะเป็็น เบโธเฟน (Ludwig van Beethoven) อัันโทน บรููคเนอร์์ (Anton Bruckner) โยฮัันเนส บรามส์์ (Johannes Brahms) เป็็นต้้น นอกจากนั้้� น ยัั ง มีี ส่่ ว นของ พิิพิิธภััณฑ์์/หอจดหมายเหตุุ ที่่�ได้้ รวบรวมหลัักฐานสำำ�คััญ ทั้้�งเอกสาร โน้้ตเพลง จดหมายบัันทึึกต่่าง ๆ ไป จนถึึงเครื่่�องดนตรีีที่่�ถููกเก็็บรัักษาไว้้ ซึ่่�งเมื่่�อครั้้�งที่่�พระเจนดุุริิยางค์์ได้้มา เยืือน ก็็ได้้กล่่าวถึึงสิ่่�งที่่�พบเห็็นใน บัันทึึกการเดิินทางครั้้�งนั้้�น โดยได้้ กล่่าวไว้้ดัังนี้้�
ประเทศ เพื่่�อลดค่่าใช้้จ่่ายที่่�สูงู เหล่่า อยู่่�ในอาคาร Musikverein อัันเป็็น นั้้�นนั่่�นเอง ที่่�ทำำ�การของ Universal Edition ทั้้�งยัังมีีหอแสดงดนตรีีคุุณภาพอััน เข้้าชมสำำ�นัักดนตรีีสำำ�คััญ เป็็นบ้้านของเวีียนนาฟิิลฮาร์์โมนิิก ในวัันจัันทร์์ที่่� ๑๖ สิิงหาคม (Vienna Philhamonic) เช่่นกััน พ.ศ. ๒๔๘๐ มีีกำำ�หนดการหนึ่่�งของ สมาคมแห่่งนี้้�ก่่อตั้้�งมาตั้้�งแต่่ปีี พระเจนดุุริยิ างค์์ที่่น่� า่ สนใจ เป็็นการ ค.ศ. ๑๘๑๒ (พ.ศ.๒๓๕๕) โดย ไปเยืือนสำำ�นัักดนตรีีสำำ�คัญ ั คืือ สำำ�นััก เป็็นสมาคมที่่�ตั้้�งขึ้้�นเพื่่�อสนัับสนุุน เกเซลชาฟต์์ แดร์์ มููสิิกฟรอยน์์เดอ การดนตรีีในกรุุงเวีียนนา ผู้้�ริิเริ่่�ม (Gesellschaft der musikfreunde / ก่่อตั้้�งคืือ โจเซฟ ซอนไลท์์เนอร์์ Society of friends of Music in (Joseph Sonnleithner) มีีการ Vienna) ถืือเป็็นสมาคมใหญ่่และก่่อตั้้ง� รวบรวมรายชื่่�อจนกลายเป็็นกลุ่่�ม “...วัันจัันทร์์ที่่� ๑๖ สิิงหาคม มานานกว่่า ๑๐๐ ปีีแล้้ว ซึ่่ง� มีีสำำ�นักั งาน สมาชิิกผู้้�ก่่อตั้้�งสมาคมแห่่งนี้้�ขึ้้�น พ.ศ. ๒๔๘๐...ตอนบ่่ายได้้ไปที่่�สำำ�นักั เกเซลส์์ช้า้ ฟต์์ แดร์์ มููสิกฟรอ ิ ยนเดอ (Gesellschaft der musikfreunde) พบ ดร.ลอยต์์เลน (Dr. Luitlen) ซึ่่�งเป็็นผู้้�จััดการ ได้้มีีโอกาสชม พิิพิธิ ภััณฑ์์ของการดนตรีี เป็็นสถานที่่� รัักษาต้้นฉะบัับเพลงของอาจารย์์ สำำ�คััญ ๆ ของการดนตรีีและละคร ร้้อง ซึ่่�งได้้ล่่วงลัับไปแล้้ว นอกจาก นี้้�ยัังมีีเครื่่�องดนตรีีโบราณกัับเครื่่�อง ดนตรีีต่่างประเทศ เช่่น พะม่่า จีีน เอ็็ดวิิน ฟิิชเชอร์์ (Edwin Fisher) (ที่่�มา: https://www.thepianofiles.com/ ญี่่�ปุ่่�นอีีกเป็็นอัันมาก จัับมีีระนาด edwin-fischer-discography/) ของไทยรวมอยู่่�ด้้วย ๑ ราง...” 38
ประกาศงาน The Exposition Internationale des Arts et Techniques dans la Vie Moderne (ที่่�มา:https:// en.wikipedia.org/wiki/Exposition_Internationale_des_Arts_et_Techniques_dans_la_Vie_Moderne)
(พระเจนดุุริิยางค์์, ๒๔๘๐) เป็็นที่่�น่่าเสีียดายว่่าพระเจน ดุุริยิ างค์์พลาดโอกาสในการเข้้าร่่วม กิิจกรรมพิิเศษ คืืองานฉลองครบรอบ ๑๒๕ ปีีของสมาคม ซึ่�ง่ จะจััดขึ้้�นใน เดืือนธัันวาคมปีีเดีียวกัันนั้้�นเอง ถััด จากงานฉลองครบรอบไม่่นานก็็มีกี าร แสดงคอนเสิิร์ต์ บรรเลงบทออราทอริิโอ The Book with Seven Seals (Das Buch mit sieben Siegeln) ประพัันธ์์โดยฟรานซ์์ ชมิิดท์์ (Franz Schmidt) นัักประพัันธ์์ชาวเยอรมััน เพื่่�อเป็็นเกีียรติิแก่่งานนี้้�โดยเฉพาะ ผลงานชิ้้�นนี้้�ได้้ถููกกล่่าวว่่าเป็็นหนึ่่�ง ในบทเพลงที่่�มีีการขัับร้้องประสาน เสีียงที่่�สำำ�คััญที่่�สุุดบทเพลงหนึ่่�งใน ศตวรรษที่่� ๒๐ ปััจจุุบันั สมาคมแห่่งนี้้�ก็ยั็ งั ดำำ�เนิิน การตามพัันธกิิจเมื่่�อแรกก่่อตั้้�งอย่่าง ต่่อเนื่่�อง และยัังคงเป็็นศููนย์์กลางทาง
ดนตรีีคลาสสิิกที่่�ต้้อนรัับผู้ฟั้� งั จากทั่่�ว (Johann Sebastian Bach) ได้้ดีี โลกจำำ�นวนมหาศาลทุุกปีี ที่่�สุดุ คนหนึ่่�งของโลกในศตวรรษที่่� ๒๐ การแสดงคอนเสิิร์์ตของวงดุุริิยางค์์ พระเจนดุุริิยางค์์กัับการฟัังดนตรีี ลัันเดอส์์ (Landes Orchestra) รอบนี้้� และการซ้้อมใหญ่่ของวงดุุริิยางค์์ พระเจนดุุริยิ างค์์ได้้ชมการแสดง เบอร์์ลิินฟิิลฮาร์์โมนิิก (Berliner ดนตรีีไม่่กี่่ค� รั้้ง� ในการเยืือนกรุุงเวีียนนา Philharmonie Orchestra) มีีการ ต่่อไปจนถึึงกรุุงเบอร์์ลิิน อาจด้้วย บัันทึึกถึึงการเข้้าชมแต่่ละครั้้�งดัังนี้้� เพราะภารกิิจการเข้้าชมกิิจการตีีพิมิ พ์์ โน้้ตเพลงและบัันทึึกเสีียงค่่อนข้้างอััด “...วัันอัังคารที่่� ๑๗ สิิงหาคม แน่่นในช่่วงเวลานี้้� การแสดงที่่�พระเจน พ.ศ. ๒๔๘๐...ตอนค่ำำ��ได้้ไปดููการ ดุุริยิ างค์์ได้้ชมและมีีระบุุในช่่วงเวลา แสดงละครพัันทางเรื่่อ� งวีีเนอร์์ บลููต์์ นี้้� ได้้แก่่ ละครพัันทางเรื่่�องวีีเนอร์์ (Wiener Blut) ที่่�บููร์์ก เธีียร์์เตอร์์ บลููท (Wiener Blut) ในกรุุงเวีียนนา (Burg Theatre) ละครนี้้�เป็็นของ และเมื่่�อเดิินทางมาถึึงยัังกรุุงเบอร์์ลินิ เอกชน การแสดงไม่่ประณีีตพอหููพอ พระเจนดุุริิยางค์์ได้้มีีโอกาสเข้้าชม ตาเลย ทราบว่่าของหลวงนั้้�นกำำ�ลััง การแสดงเดี่่�ยวเปีียโนของเอ็็ดวิิน ฟิิช งดอยู่่�เนื่่�องจากหยุุดพัักฤดููร้้อน...” เชอร์์ (Edwin Fisher) นัักเปีียโนผู้้� (พระเจนดุุริิยางค์์, ๒๔๘๐) มีีความเชี่่ย� วชาญในการตีีความงาน เพลงของโยฮัันน์์ เซบาสเตีียน บาค 39
“...วัันจัันทร์์ที่่� ๒๓ สิิงหาคม พ.ศ. ๒๔๘๐...ตอนค่ำำ��ได้้เข้้าฟัังและ สัังเกตการณ์์แสดงคอนเสิิร์ต์ ของเอ็็ด วิิน ฟิิสเชอร์์ ที่่�ซิงิ ก์์อากาเดมีี (Sing Akademie) ซึ่่�งบรรเลงเพลงของ โยฮััน เซบััสเตีียน บัักค์์ (Johann Sebastian Bach) ล้้วน...” (พระ เจนดุุริิยางค์์, ๒๔๘๐) “...วัันจัันทร์์ที่่� ๓๐ สิิงหาคม พ.ศ. ๒๔๘๐...ตอนค่ำำ�� ได้้ไปฟัังและ สัั ง เกตการณ์์ แ สดงคอนเสิิ ร์์ ต ที่่� ฟีีลฮาร์์โมนีี (Philharmonie) บรรเลง โดยลัันเดอส์์ออร์แ์ ก๊๊สตรา (Landes Orchestra) ในความควบคุุมของโปร เฟสเซอร์์ยามาดา (Prof. Yamada) ชาวญี่่�ปุ่่�น ทั้้�งนี้้�ในความอุุปถััมภ์์ของ อััครราชทููตญี่่�ปุ่่�นประจำำ�กรุงุ เบอร์์ลินิ ...” (พระเจนดุุริิยางค์์, ๒๔๘๐) “...วัันอังั คารที่่� ๓๑ สิิงหาคม พ.ศ. ๒๔๘๐...ตอนค่ำำ��ได้้ไปที่่�ฟีีลฮาร์์โมนีี เพื่่อฟัั � งและสัังเกตการณ์์ซ้อ้ มใหญ่่ของ แบร์์ลิเิ นอร์์ ฟิิลฮาร์์โมนีี ออร์์แก๊๊สตรา (Berliner Philharmonie Orchestra) ประกอบกัับผู้้�ร่ว่ มวงประมาณ ๓๐๐ เสีียง เพื่่อนำ � ำ�ไปแสดงคอนเสิิตที่่�กรุงุ
ปารีีส เนื่่อ� งในการฉลองเกี่่ย� วกัับการ แสดงพิิพิิธภััณฑ์์ที่่�กรุุงปารีีส ทราบ ว่่านัักดนตรีีทั้้ง� หมดจะได้้เดิินทางไป ปารีีสในเช้้าวัันรุ่่�งขึ้้�น...” (พระเจน ดุุริิยางค์์, ๒๔๘๐) ในการเข้้าฟัังและสัังเกตการณ์์ ซ้้อมใหญ่่วงเบอร์์ลิินฟิิลฮาร์์โมนิิก ของพระเจนดุุริยิ างค์์ คาดว่่าเป็็นการ เตรีียมตััวสำำ�หรัับการแสดงครั้้ง� สำำ�คััญ พอสมควร เมื่่�อตรวจสอบเทีียบช่่วง เวลา อนุุมานได้้ว่่า ผู้�ค้ วบคุุมวงใน ขณะนั้้�น คืือ วิิลเฮล์์ม ฟวร์์ทเว็็งเลอร์์ (Wilhelm Furtwängler) วาทยกร ชาวเยอรมััน ซึ่่ง� พระเจนดุุริยิ างค์์ได้้ เคยชมวาทยกรท่่านนี้้�ควบคุุมวงแล้้ว ครั้้�งหนึ่่�งในประเทศอัังกฤษ การฝึึก ซ้้อมนี้้�พระเจนดุุริิยางค์์อธิิบายว่่า เพื่่�อบรรเลงในงานการฉลองเกี่่�ยว กัับการแสดงพิิพิิธภััณฑ์์ที่่�กรุุงปารีีส เป็็นงานใหญ่่ คาดว่่าคืืองาน The Exposition Internationale des Arts et Techniques dans la Vie Moderne หรืือภาษาอัังกฤษว่่า International Exposition of Art and Technology in Modern Life จััดขึ้้น� ระหว่่างวัันที่่� ๒๕ พฤษภาคม
ถึึง ๒๕ พฤศจิิกายน ค.ศ. ๑๙๓๗ (พ.ศ. ๒๔๘๐) นั่่�นเอง ถืือเป็็นงาน ใหญ่่งานหนึ่่�งที่่�วงดนตรีีที่่�เข้้าร่่วม ต้้องเตรีียมตััวในการแสดงเป็็นอย่่างดีี ทิ้้�งท้้าย แท้้จริิงแล้้วในเอกสารบัันทึึก ของพระเจนดุุริิยางค์์ในช่่วงเวลานี้้� ยัังมีีอีกี หลายประเด็็นที่่�ต้้องการเวลา ในการศึึกษาค้้นคว้้าเพิ่่�มเติิม ไม่่ ว่่าจะเป็็นเรื่่�องของชื่่�อบุุคคลต่่าง ๆ ที่่�ปรากฏอยู่่�ทั้้ง� ชาวไทยและต่่างประเทศ อัันจะนำำ�ไปสู่่�การไขข้้อข้้องใจและ คำำ�ถามทางประวััติิศาสตร์์ที่่�ยัังไม่่ได้้ รัับคำำ�ตอบ ผู้้�เขีียนจึึงขออนุุญาตที่่� จะยัังไม่่กล่่าวถึึงชื่่�อบุุคคลบางท่่าน ที่่�ยัังต้้องใช้้เวลาในการค้้นหาศึึกษา ข้้อมููลเพิ่่�มเติิม แต่่ขอให้้คำำ�มั่่�นว่่า เมื่่�อข้้อมููลต่่าง ๆ ได้้รัับการรัับรอง หรืือค้้นพบเป็็นที่่�กระจ่่างแล้้ว ผู้้� เขีียนจะขอนำำ�ข้้อมููลเหล่่านั้้�นมานำำ� เสนอในโอกาสต่่อไป บทความการ เดิินทางของพระเจนดุุริยิ างค์์ในตอน ที่่� ๗ จบลงแต่่เพีียงเท่่านี้้� พบกัันใหม่่ ตอนหน้้าครัับผม
เอกสารอ้้างอิิง Paris Digest. (31 December 2018). Palais de Chaillot. เข้้าถึึงได้้จาก Paris Digest: https://www. parisdigest.com/monument/palais-de-chaillot.htm Hans W. Heinsheimer. (11 December 2021). Hertzka had an instinctive way of thinking, like a divining rod. เข้้าถึึงได้้จาก Universal Edition AG: http://musiksalon.universaledition.com/en/ article/hertzka-had-an-instinctive-way-of-thinking-like-a-divining-rod Society of Friends of Music in Vienna. (13 December 2021). THE MUSIKVEREIN BUILDING. เข้้าถึึงได้้ จาก Society of Friends of Music in Vienna: https://www.musikverein.at/en/history-of-thebuilding Universal Edition. (24 November 2021). Institute with a cultural mission. เข้้าถึึงได้้จาก Universal Edition: https://www.universaledition.com/our-history พระเจนดุุริยิ างค์์. (๒๔๘๐). รายงานการดููงานในต่่างประเทศของข้้าราชการซึ่่�งได้้รับั เงิินช่ว่ ยเหลืือค่่าใช้้จ่า่ ยจาก ก.พ. การดููงานดนตรีีสากลของพระเจนดุุริิยางค์์. กรุุงเทพฯ: กรมศิิลปากร. 40
นำำ�เข้้าและจััดจำำ�หน่่ายโดยTSH MUSIC www.tshmusic.com (Tel. 02-622-6451-5)
41
MUSIC BUSINESS
“Special Project in Music Business”
โพรเจกต์์ที่่�ไม่่ง่่าย...แต่่เรีียนรู้้�เพีียบ (ตอนที่่� ๓)
เรื่่�อง: เพ็็ญญาภรณ์์ เหล่่าธนาสิิ น (Penyarporn Laothanasin) หััวหน้้าสาขาวิิชาธุุรกิิจดนตรีี วิิทยาลััยดุุริิยางคศิิลป์์ มหาวิิทยาลััยมหิิดล
ปีี ๒๕๖๐ พญากงพญาพาน เดอะมิิวสิิคััล
Special Project in Music Business จากตอนที่่� ๑ และตอน ที่่� ๒ ที่่�ได้้เล่่าถึึงขั้้น� ตอนกระบวนการ ในการจััดทำำ�โครงการพิิเศษและความ พิิเศษของแต่่ละโครงการไป ซึ่�ง่ เชื่่�อ ว่่าหลาย ๆ คนที่่�ติิดตามบทความ หรืือเคยได้้รัับชมละครเวทีีเรื่่�อง ต่่าง ๆ ย่่อมคิิดถึึงและนึึกถึึงความ ประทัับใจที่่�เกิิดขึ้้น� ในช่่วงเวลานั้้�น ๆ 42
ตลอดระยะเวลามากกว่่า ๑๐ ปีีที่่� ผ่่านมา โครงการพิิเศษของสาขา วิิชาธุุรกิิจดนตรีีมีีการเปลี่่�ยนแปลง อย่่างมากมายและเริ่่�มเป็็นที่่�รู้้�จััก ในแวดวงละครเวทีี มีีแฟนคลัับที่่� คอยมาชมและคอยติิดตามผลงาน ของสาขาอย่่างต่่อเนื่่�อง จึึงทำำ�ให้้ เกิิดเพจ FB : MSBU Project ขึ้้�น โดยมีีผู้�ติ้ ิดตามกว่่า ๓ พัันคน เพื่่�อ
เป็็นการประกาศข่่าวสารหรืือติิดตาม โครงการพิิเศษของสาขาในแต่่ละปีี หลัังจากที่่�ได้้เล่่าเรื่่อ� งการจััดทำำ�ละคร เวทีีตั้้�งแต่่ปีี ๒๕๔๘-๒๕๕๘ ไปแล้้ว นั้้�น จนในปีี ๒๕๖๐ เป็็นปีีที่่�เรีียก ได้้ว่่าเกิิดการเปลี่่�ยนแปลงและการ พััฒนาของการจััดทำำ�ละครเวทีีอย่่าง น่่าตกใจ เรามาลองติิดตามกัันนะคะ ว่่าจะเกิิดอะไรขึ้้�นบ้้าง
ปีี ๒๕๖๐ พญากงพญาพาน เดอะมิิวสิิคััล เป็็นการพลิิกรููปแบบ การจััดละครเวทีีแบบเดิิม ๆ ให้้เป็็นที่่� กล่่าวขวััญในวงกว้้าง พร้้อมทั้้�งได้้รัับ รางวััลละครเวทีีที่่มี� ผี ลงานเพลงยอด เยี่่�ยมแห่่งปีีอีีกด้้วย ซึ่�ง่ ละครเรื่่�องนี้้� เป็็นการนำำ�ตำำ�นานที่่�เล่่าขานในจัังหวััด นครปฐมที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการสร้้าง พระปฐมเจดีีย์อั์ นั เป็็นสถานที่่�ศักั ดิ์์สิ� ทิ ธิ์์� ประจำำ�จัังหวััดนครปฐมมาจััดแสดง ในรููปแบบละครเวทีี ผ่่านตััวละครที่่� แสดงนำำ�โดย ตั๊๊�ก นภััสรััญชน์์ มิิตร ธีีรโรจน์์ เจี๊๊�ยบ นนทิิยา จิิวบางป่่า กำำ�กัับการแสดงโดย เอ๋๋ นริินทร ณ บางช้้าง รวมทััพนัักแสดงเด็็ก และผู้้ใ� หญ่่อีกี มากมาย ประกอบกัับ การสร้้างหุ่่�นช้้างขึ้้�นยุุทธหััตถีีกลาง โรงละครพร้้อมเสีียงดนตรีีไทยร่่วม บรรเลงกัับวงออร์์เคสตราเต็็มวงยิ่่�ง สร้้างมนต์์ขลัังให้้แก่่ละครเรื่่อ� งนี้้� จึึงไม่่ แปลกใจว่่าทำำ�ไมละครเวทีีเรื่่อ� งนี้้�เป็็น ที่่�กล่่าวขวััญอย่่างมากและสามารถ สร้้างชื่่อ� เสีียงให้้สาขาวิิชาธุุรกิิจดนตรีี และวิิทยาลััยดุุริยิ างคศิิลป์์อย่่างมาก จากการประสบความสำำ�เร็็จในครั้้�ง นั้้�นทำำ�ให้้เกิิดเสีียงเรีียกร้้องอยากได้้ บทเพลงเก็็บไว้้เป็็นความทรงจำำ� จึึง เป็็นปีีแรกที่่�สาขาวิิชาธุุรกิิจดนตรีีได้้ จััดทำำ�แผ่่นซีีดีีบัันทึึกเสีียงเพลงของ
ละครเวทีีเรื่่�องนี้้�ออกจำำ�หน่่าย และ นำำ�บทเพลงต่่าง ๆ เผยแพร่่ลงในช่่อง ทางสตรีีมมิิง สามารถหาฟัังกัันได้้ นะคะ จากความสำำ�เร็็จอัันยอดเยี่่ย� ม ของพญากงพญาพาน เดอะมิิวสิิคัลั ทำำ�ให้้น้้อง ๆ รุ่่�นต่่อมาแบกรัับภาระ ที่่�ต้้องทำำ�ให้้ดีียิ่่�งขึ้้�น ปีี ๒๕๖๑ สาขาวิิชาธุุรกิิจดนตรีี ได้้นำำ�เสนอละครเวทีีเรื่่อ� งระเด่่นลัันได เดอะมิิวสิิคััล ซึ่่�งเป็็นการนำำ�บท ประพัันธ์์มาจััดแสดงในรููปแบบละคร เวทีี ในการจััดทำำ�ครั้้ง� นี้้� นัักศึึกษาต้้อง ลงมืืออ่่าน ค้้นคว้้า และสััมภาษณ์์ผู้้� ที่่�มีอี งค์์ความรู้้ใ� นบทประพัันธ์์ เพื่่�อตีี โจทย์์ว่า่ บทประพัันธ์์ต้้องการสื่่อ� สาร ในลัักษณะใด ตลอดระยะเวลาเกืือบ ๑ ปีีที่่�ใช้้เวลาไปกัับการค้้นคว้้า ใน ที่่�สุดุ การจััดแสดงละครเรื่่อ� งนี้้�ก็เ็ กิิด ขึ้้น� และได้้รัับการยอมรัับว่่าเป็็นละคร ที่่�นำำ�เนื้้�อหาบทประพัันธ์์มาเสนอใน แง่่มุมุ ที่่�ถูกู ต้้อง ความพิิเศษอีีกอย่่าง หนึ่่�งของละครเรื่่อ� งนี้้�คืือการนำำ�เครื่่อ� ง ดนตรีีไทยที่่�หายากมาใช้้ในการแสดง เช่่น กลองมโหระทึึก เป็็นต้้น ปีี ๒๕๖๒ ในความทรงจำำ� เดอะมิิวสิิคัลั เป็็นปีีที่่�ท้้าทายความ สามารถของนัักศึึกษาเป็็นอย่่างมาก เนื่่�องจากมีีจำำ�นวนนัักศึึกษาที่่�เป็็น ผู้้�ดำำ�เนิินการเพีียง ๙ คน ซึ่�ง่ ถืือว่่า
ปีี ๒๕๖๑ ระเด่่นลัันได เดอะมิิวสิิคััล
น้้อยมาก ๆ กัับการทำำ�งานขนาด ใหญ่่ ที่่�ต้้องใช้้ทั้้�งแรงกายและแรงเงิิน มหาศาล แต่่นั่่น� ก็็ไม่่ได้้เป็็นอุุปสรรค ต่่อความพยายามของสาขาวิิชา ธุุรกิิจดนตรีี จนทำำ�ให้้เกิิดเรื่่�องใน ความทรงจำำ� เดอะมิิวสิิคััล ขึ้้�น บท ประพัันธ์์ของละครเวทีีเรื่่อ� งนี้้�แต่่งขึ้้น� เพื่่�อสะท้้อนความเป็็นจริิงของสัังคม ที่่�เข้้าสู่่�ยุุคสัังคมผู้้สู� งู อายุุและเกิิดช่่อง ว่่างระหว่่างวััยมากมาย ตีีแผ่่สังั คม ให้้ผู้้�ชมได้้เข้้าใจในมุุมมองแต่่ละมุุม ความพิิเศษในเรื่่�องนี้้�คืือการนำำ�นััก แสดงในตำำ�นาน ไม่่ว่า่ จะเป็็น เจี๊๊ย� บ นนทิิยา จิิวบางป่่า และสุุดยอดนััก 43
ปีี ๒๕๖๒ ในความทรงจำำ� เดอะมิิวสิิคััล
ร้้องในตำำ�นาน ต้้น สุุชาติิ ชวางกููร มาแสดงเป็็นคู่่�หลััก และมีีเหล่่านััก แสดงที่่�เป็็นผู้้สู� งู วััยร่่วมแสดงมากมาย ซึ่่�งเป็็นมิิติิใหม่่ของการแสดงที่่�เปิิด โอกาสให้้ผู้สู้� งู วััยมีีเวทีีได้้แสดงความ สามารถทั้้�งทางร้้องและการแสดง นอกจากนั้้�นละครเรื่่�องนี้้�ยัังได้้รัับ การกล่่าวขานถึึงความไพเราะของ บทเพลงที่่�ซึ้้�งกิินใจ จนใครหลาย ๆ คนน้ำำ��ตาไหลขณะรัับชม ปีี ๒๕๖๓ ในปีีนี้้�เป็็นที่่�โหดร้้าย ปีีหนึ่่�งเลยก็็ว่่าได้้ เนื่่�องจากในตอน ต้้นปีีนักั ศึึกษาได้้คิิดทำำ�ละครเวทีีเรื่่อ� ง กาลสลัับ ซึ่่�งได้้ดำำ�เนิินการเขีียนบท แต่่งเพลง จนถึึงขั้้น� ออดิิชันั นัักแสดง เป็็นที่่�เรีียบร้้อย ระหว่่างที่่�กำำ�ลัังจััด ตารางการซ้้อมก็็เกิิดโรคระบาด โควิิด-๑๙ ทำำ�ให้้สถานการณ์์ทุุก อย่่างบีีบบัังคัับให้้จำำ�เป็็นต้้องยกเลิิก 44
การแสดงละครเวทีีเรื่่อ� งนี้้� แล้้วปรัับ เปลี่่ย� นไปทำำ�กิิจกรรมอื่่น� ๆ ที่่�สามารถ สร้้างสรรค์์ได้้ภายใต้้ข้้อจำำ�กััดมากมาย จากสถานการณ์์ดัังกล่่าวทำำ�ให้้ต้้อง แบ่่งเป็็นโครงการพิิเศษ ๓ โครงการ ได้้แก่่ โครงการที่่� ๑ Co-Festival online music ที่่�ได้้แนวคิิดมาจาก การรวบรวมศิิลปิินของวิิทยาลััย ดุุริยิ างคศิิลป์์ที่่มี� ชื่่ี อ� เสีียงและยัังไม่่มีี ชื่่อ� เสีียงได้้มีีพื้น้� ที่่�ในการแสดงและได้้ พบปะแฟนเพลง ซึ่ง่� ภายในโครงการ ยัังแบ่่งเป็็นโครงการย่่อย ๆ ได้้แก่่ Co-Challenge เป็็นการเล่่นเกม ระหว่่างศิิลปิินและแฟนคลัับ Co-Call การพููดคุุยกัับศิิลปิินที่่�ชื่่�นชอบ และ Co-Concert เป็็นการขนทััพนััก ดนตรีีของวิิทยาลััยดุุริยิ างคศิิลป์์มา จััดแสดงในรููปแบบ Live Streaming เต็็มอิ่่�มกว่่า ๖ ชั่่�วโมง
โครงการที่่� ๒ Display Music Award การแข่่งขัันประกวดวง ดนตรีีในระดัับอุุดมศึึกษาที่่�ไม่่เคย สัังกััดค่่ายเพลงมาก่่อน โดยความ ร่่วมมืือจากค่่าย Spicy Disc และ อสมท. ในการร่่วมตััดสิินและเผยแพร่่ ผลงาน ผู้�ที่่้ �ชนะเลิิศจะได้้ร่่วมแสดง ดนตรีีกัับศิิลปิินของค่่าย Spicy Disc โครงการที่่� ๓ Wideness Drum Competition 2020 การ จััดการแข่่งขัันโซโลกลองครั้้ง� แรกใน ประเทศไทย ที่่�มีกี ารแบ่่งกลุ่่�มเด็็กและ กลุ่่�ม Open โดยมีีเพลงโจทย์์และให้้ โชว์์เทคนิิคของแต่่ละคนได้้อย่่างเต็็ม ที่่� ผู้�ช้ นะได้้รัับรางวััลมากมาย จาก ๓ โครงการ ในปีี ๒๕๖๓ ทำำ�ให้้เห็็น ว่่านัักศึึกษาสาขาวิิชาธุุรกิิจดนตรีี สามารถที่่�จะสร้้างสรรค์์ผลงานและ แก้้ปััญหาที่่�เกิิดจากสภาพแวดล้้อม
ที่่�ไม่่สามารถควบคุุมได้้เป็็นอย่่าง ดีีหลาย ๆ โครงการมีีกระแสเรีียก ร้้องให้้จััดต่่อเนื่่�องในปีีถัดั ไปอีีกด้้วย ปีี ๒๕๖๔ จากสถานการณ์์การ ระบาดรอบที่่� ๒ ของโควิิด-๑๙ ทำำ�ให้้ นัักศึึกษาต้้องมีีการปรัับเปลี่่ย� นแผน โครงการพิิเศษตลอดเวลา ทำำ�ให้้ใน ปีีนี้้จึ� งึ ใช้้ระยะเวลาในการดำำ�เนิินงาน ค่่อนข้้างสั้้�นและอาจไม่่สามารถรวม ตััวหรืือทำำ�กิิจกรรมหมู่่�ได้้เกิิน ๕ คน จากโครงการที่่�จะจััดประกวดวงดนตรีี ที่่�ลานหอศิิลป์์กรุุงเทพฯ ทำำ�ให้้ต้้องปรัับ มาเป็็นโครงการ Through the rain “ส่่งกำำ�ลังั ใจผ่่านเสีียงเพลง ให้้ดนตรีี บรรเลงยามฝนพรำ��” วััตถุุประสงค์์ ของโครงการเพื่่�อให้้นัักดนตรีีที่่ไ� ม่่ได้้ แสดงดนตรีีเป็็นระยะเวลาร่่วม ๒ ปีี ได้้ลุุกขึ้้�นมาสร้้างสรรค์์ผลงานเพลง
ปีี ๒๕๖๔ โครงการ Through the rain “ส่่งกำำ�ลัังใจผ่่าน เสีียงเพลง ให้้ดนตรีีบรรเลงยามฝนพรำ��”
ฤดููที่่แ� ตกต่่างในสไตล์์ของตััวเอง ไม่่ ว่่าจะเป็็นวงหรืือเดี่่�ยวก็็ตาม เพื่่�อส่่ง กำำ�ลัังให้้ทุุกคนผ่่านสายฝนนี้้�ไปด้้วย กััน เป็็นโครงการที่่�ได้้รัับกระแสนิิยม เกิินกว่่าที่่�คาดไว้้ มีีผู้้�ร่่วมส่่งผลงาน มากกว่่า ๒๐๐ ผลงาน มีีการแชร์์ ผลงานสู่่�สาธารณะไม่่ต่ำำ��ว่า่ ๑,๐๐๐ ครั้้�ง ทำำ�ให้้โครงการนี้้�เป็็นอีีกหนึ่่�ง โครงการที่่�ได้้รัับเสีียงตอบรัับและคำำ� ชื่่�นชมเป็็นจำำ�นวนมาก และในปีี ๒๕๖๕ ที่่�จะถึึงนี้้� สาขา วิิชาธุุรกิิจดนตรีีก็จ็ ะต้้องสร้้างสรรค์์ โครงการพิิเศษทางดนตรีี เพื่่�อแสดง ถึึงศัักยภาพและเป็็นการเปิิดโอกาสให้้ นัักศึึกษาทั้้�งสาขาได้้ลงมืือปฏิิบัติั งิ าน จริิง ได้้เข้้าใจถึึงกระบวนการดำำ�เนิิน งาน สร้้างเครืือข่่าย รู้้จั� กั การทำำ�งาน ร่่วมกัับผู้้อื่่� น� เพื่่�อให้้สามารถพััฒนา ตนเองได้้ในอนาคต ตลอดระยะเวลากว่่า ๑๐ ปีีที่่� ปีี ๒๕๖๓ โครงการพิิเศษ Co-Festival online music และ Wideness Drum สาขาวิิชาธุุรกิิจดนตรีีได้้จััดโครงการ พิิเศษขึ้้�น จะเห็็นได้้ว่่ามีีการปรัับ Competition 2020
เปลี่่ย� นให้้สอดคล้้องกัับสถานการณ์์ และเหตุุการณ์์ในแต่่ละช่่วงเวลา ทำำ�ให้้ สาขาวิิชาธุุรกิิจดนตรีี มหาวิิทยาลััย ดุุริยิ างคศิิลป์์ เป็็นที่่�รู้้จั� กั ในอุุตสาหกรรม บัันเทิิง และเชื่่อ� มั่่�นว่่าในปีีต่อ่ ๆ ไป นัักศึึกษาก็็จะสร้้างสรรค์์ผลงานดีี ๆ ให้้เป็็นที่่�ประจัักษ์์ต่่อสัังคมได้้อย่่าง แน่่นอน ซึ่่�งผู้้�อ่่านสามารถติิดตาม ข่่าวสารและผลงานต่่าง ๆ ได้้จาก FB : MSBU Project หรืือ Music Business College of Music, Mahidol University ... แล้้วพบ กัันในโครงการต่่าง ๆ นะคะ
45
MUSIC EDUCATION
ME OPEN HOUSE 2021 เปิดบ้านดุริยางคศิลป์ สาขาวิชาดนตรีศึกษา เรื่่�อง: ธัันยาภรณ์์ โพธิิกาวิิน (Dhanyaporn Phothikawin) อาจารย์์ประจำำ�สาขาวิิชาดนตรีีศึึกษา วิิทยาลััยดุุริิยางคศิิลป์์ มหาวิิทยาลััยมหิิดล
ด้้วยสถานการณ์์ของการแพร่่ ระบาดโรคติิดเชื้้อ� ไวรััสโคโรนา ๒๐๑๙ (COVID-19) ที่่�ส่่งผลกระทบต่่อ การดำำ�เนิินชีีวิิต และส่่งผลกระทบ ต่่อระบบการศึึกษา สัังคม และ เศรษฐกิิจ นอกจากนี้้�ยัังส่่งผลต่่อ พฤติิกรรมส่่วนบุุคคลที่่�นำำ�ไปสู่่�การ ปรัับเปลี่่�ยนรููปแบบการดำำ�เนิินชีีวิิต 46
ไปสู่่�ชีีวิิตวิิถีีใหม่่ (New Normal) ที่่�เปลี่่�ยนแปลงไปจากวิิถีีชีีวิิตเดิิม ซึ่่�งเป็็นแนวทางที่่�ทำำ�ให้้ต้้องปรัับ เปลี่่�ยนพฤติิกรรม เช่่น การทำำ�งาน ที่่�บ้้าน (Work From Home) หรืือ การเรีียนการสอนออนไลน์์ (Online Learning) สถาบัันการศึึกษา เป็็นหน่่วยงาน
หนึ่่�งที่่�ได้้รัับผลกระทบจากสถานการณ์์ ด้้วยนี้้�เช่่นกััน ทำำ�ให้้การดำำ�เนิินงานใน การจััดการเรีียนการสอนและการจััด กิิจกรรมทางการศึึกษาในด้้านต่่าง ๆ เป็็นไปได้้อย่่างยากลำำ�บาก จึึงต้้อง ปรัับเปลี่่�ยนแนวทางในการจััดการ เรีียนการสอนให้้อยู่่�ในรููปแบบของ การเรีียนออนไลน์์ เพื่่�อให้้มีีความ เหมาะสมกัับสถานการณ์์ที่่�เกิิดขึ้้�น วิิทยาลััยดุุริิยางคศิิลป์์สถาบััน ชั้้น� นำำ�ทางด้้านการศึึกษาดนตรีี ก็็ได้้ รัับผลกระทบในสถานการณ์์ดังั กล่่าว ด้้วยเช่่นเดีียวกััน แต่่ด้้วยการเล็็งเห็็น ถึึงความสำำ�คััญของการเข้้าศึึกษาต่่อ ของนัักเรีียนที่่�มีคี วามสนใจเข้้าศึึกษา จึึงได้้เกิิดกิิจกรรม Mahidol Music (MS) Open House 2020 “เปิิด บ้้านดุุริยิ างคศิิลป์์ แนะแนวช่่องทาง และโอกาสในการประกอบอาชีีพ ด้้านดนตรีี” ในรููปแบบ Virtual ซึ่่ง� เป็็นปรากฏการณ์์ใหม่่ในการนำำ�ชม วิิทยาลััย ที่่�สามารถแนะนำำ�หลัักสููตร ทั้้�งในระดัับเตรีียมอุุดมดนตรีี ระดัับ ปริิญญาตรีี จนถึึงระดัับบััณฑิิตศึึกษา และแนะนำำ�การเรีียนการสอนใน แต่่ละสาขาของวิิทยาลััย ให้้อยู่่�ใน รููปแบบของการเยี่่ย� มชมออนไลน์์ ที่่� จะสามารถทำำ�ให้้นัักเรีียนนัักศึึกษาที่่� สนใจ สามารถเข้้าถึึงข้้อมููลและได้้รัับ การอำำ�นวยความสะดวกในด้้านต่่าง ๆ ได้้อย่่างทั่่�วถึึง นอกจากนี้้� ในการเยี่่�ยมชม ออนไลน์์ยังั มีีกิจิ กรรมร่่วมพููดคุุยกัับ อาจารย์์ ศิิษย์์เก่่า และนัักศึึกษา ประจำำ�อยู่่�ในบููทออนไลน์์เพื่่�อตอบ ข้้อซัักถาม พร้้อมให้้รายละเอีียด การสมััคร การสอบทั้้�งในภาคทฤษฎีี ภาคปฏิิบัติั ต่ิ า่ ง ๆ และโอกาสในการ ประกอบอาชีีพด้้านดนตรีีในแต่่ละ สาขา ให้้แก่่นัักเรีียนนัักศึึกษาที่่� สนใจ โดยงาน Open House ใน ส่่วนของสาขาวิิชาดนตรีีศึกึ ษาได้้จััด
ขึ้้น� ในวัันอาทิิตย์์ที่่� ๒๘ พฤศจิิกายน พ.ศ. ๒๕๖๔ และวัันเสาร์์ที่่� ๑๘ ธัันวาคม พ.ศ. ๒๕๖๔ สำำ�หรัับการเปิิดบ้้านของสาขา วิิชานั้้�น ได้้มีีการนำำ�เสนอวิิดีีโอของ สาขา วิิดีีโอการเรีียนการสอน และ มีีกิิจกรรมการพููดคุุยกัับอาจารย์์ ประจำำ�สาขาวิิชา นัักศึึกษาปััจจุุบััน และศิิษย์์เก่่า ซึ่ง่� เป็็นการแลกเปลี่่�ยน ประสบการณ์์ในการเข้้าศึึกษาต่่อ เป็็นแนวทางให้้แก่่นักั เรีียนนัักศึึกษา ที่่�ต้้องการเข้้าศึึกษาต่่อในสาขาวิิชา ดนตรีีศึึกษาได้้มีีความเข้้าใจและ เตรีียมความพร้้อม ทั้้�งนี้้� สาขาวิิชา ดนตรีีศึกึ ษายัังคงมีีจุดุ มุ่่�งหมายที่่�จะ ให้้ผู้้�ที่่�เข้้าศึึกษาในสาขาสามารถนำำ� ความรู้้ทั้้� ง� การเรีียนทฤษฎีีดนตรีี การ
ศึึกษาดนตรีี และการฝึึกปฏิิบััติทิ าง ดนตรีีในประเภทต่่าง ๆ ไปประยุุกต์์ ใช้้ในการเรีียนการสอนในยุุคปััจจุุบันั ได้้อย่่างเหมาะสม และสร้้างการ เรีียนรู้้�ให้้นัักศึึกษาเพื่่�อที่่�จะนำำ�ไปสู่่� การพััฒนาเพื่่�อสร้้างบุุคลากรด้้าน ดนตรีีศึึกษาในอนาคต ภายในบููทออนไลน์์ของสาขาวิิชา ได้้มีีการนำำ�วิิดีโี อแนะนำำ�การเรีียนการ สอนของสาขาในรายวิิชาต่่าง ๆ ภาพ กิิจกรรมการเรีียนการสอน หรืือการ ทำำ�โครงการพิิเศษที่่�เชื่่อ� มโยงการเรีียน การสอนเข้้ากัับสถานการณ์์ที่่เ� กิิดขึ้้น� จริิง เพื่่�อให้้นัักเรีียนนัักศึึกษาที่่�สนใจ ได้้เข้้าใจถึึงความเป็็นสาขาวิิชาดนตรีี ศึึกษาอย่่างแท้้จริิง รวมทั้้�งการให้้คำำ� แนะนำำ�ในการเรีียนของอาจารย์์ใน
ช่่องแชทที่่�เชื่่อ� มต่่อกัับบููท เพื่่�อให้้เกิิด การสื่่�อสารระหว่่างผู้ที่่้� ส� นใจ ได้้ร่่วม พููดคุุย ทำำ�ความเข้้าใจร่่วมกัันในการ เรีียนการสอนของสาขาวิิชา รวมทั้้�ง การสอบปฏิิบััติแิ ละการสอบทฤษฎีี ต่่าง ๆ เพื่่�อให้้เกิิดการเตรีียมพร้้อม ก่่อนที่่�จะเข้้าศึึกษาต่่อ นอกจากนี้้� สาขาวิิชาดนตรีี ศึึกษายัังได้้มีีช่่องทางการสื่่�อสาร อื่่�น ๆ ที่่�รองรัับเพื่่�อให้้เข้้าถึึงข้้อมููล ได้้อย่่างสะดวกและรวดเร็็วมากขึ้้�น ทั้้�งเพจเฟซบุ๊๊�ก (Facebook) หรืือ ไลน์์ (Line) ของสาขาที่่�วิิชา ที่่�จะ คอยให้้คำำ�แนะนำำ�และการตอบข้้อซััก ถามแก่่นักั เรีียนนัักศึึกษาที่่�สนใจเข้้า ศึึกษาต่่อ หรืือการประชาสััมพัันธ์์ โครงการ กิิจกรรมที่่�น่่าสนใจของ วิิทยาลััยอีีกด้้วย จึึงอยากขอเชิิญชวนผู้้ที่่� ส� นใจเข้้า ศึึกษา หากต้้องการสอบถามข้้อมููล ของสาขาเพิ่่�มเติิม สามารถติิดต่่อได้้ที่่� งานรัับสมััครนัักศึึกษา วิิทยาลััย ดุุริิยางคศิิลป์์ มหาวิิทยาลััยมหิิดล โทรศััพท์์ ๐ ๒๘๐๐ ๒๕๒๕-๓๔ หรืือช่่องทางการติิดต่่อทางเว็็บไชต์์ https://www.music.mahidol. ac.th/th/ และหากต้้องการสอบถาม ข้้อมููลเกี่่ย� วกัับรายละเอีียดของสาขา วิิชา สามารถติิดต่่อได้้ทาง Page Facebook: MSED Music Education Mahidol University, College of Music เพื่่�อเป็็นอีีกหนึ่่�งช่่องทางใน การติิดต่่อสื่่�อสารที่่�จะให้้เราได้้มา เป็็นครอบครััวดนตรีีศึึกษาด้้วยกััน
47
STUDY ABROAD
การเรีียนดนตรีีบำำ�บััดระดัับปริิญญาโท ณ Texas Woman’s University ประเทศสหรััฐอเมริิกา (ตอนที่่� ๑) เรื่่�อง: ณััชชา วิิริิยะสกุุลธรณ์์ (Nutcha Viriyasakultorn) นัักศึึกษาระดัับปริิญญาโท สาขาดนตรีีบำำ�บััด Texas Woman’s University, U.S.A.
Background ขณะที่่�ผู้เ้� ขีียนเรีียนปริิญญาตรีีใน สาขา performance นั้้�น ก็็ค้้นพบ ว่่าการแสดงดนตรีีไม่่ใช่่เป้้าหมายใน ชีีวิติ ที่่�แท้้จริิง จึึงได้้ค้้นหาสิ่่�งที่่�จะทำำ� ต่่อไปในอนาคต และก็็ได้้ค้้นพบสาขา ดนตรีีบำำ�บััดขณะเรีียนปริิญญาตรีีปีี สุุดท้้ายพอดีี เมื่่�อไปปรึึกษาอาจารย์์ 48
ที่่�สอนเปีียโนของตััวผู้้เ� ขีียน อาจารย์์ ก็็แนะนำำ�ให้้ลองหามหาวิิทยาลััยใน ประเทศสหรััฐอเมริิกาดูู เพราะเป็็น ประเทศที่่�บุกุ เบิิกสาขาวิิชานี้้� รวมทั้้�ง ยัังเป็็นประเทศที่่�ดนตรีีบำำ�บัดั เริ่่ม� แพร่่ หลายและเป็็นที่่�ยอมรัับมากขึ้้น� แล้้ว ผู้เ้� ขีียนจึึงคิิดว่่าการไปเรีียนที่่�นี่่จ� ะทำำ�ให้้ ได้้รัับประสบการณ์์ที่่ดี� ไี ด้้ตััดสิินใจมา
เรีียนที่่� Texas Woman’s University (TWU) ซึ่ง่� เป็็นหนึ่่�งในสถาบัันที่่�เปิิด ให้้เรีียนด้้านดนตรีีบำำ�บััดที่่�เก่่าแก่่ ที่่�สุุดแห่่งหนึ่่�งของสหรััฐอเมริิกา และมีีหลัักสููตรที่่�ได้้รัับการรัับรอง จาก American Music Therapy Association (AMTA) ซึ่่ง� เป็็นองค์์กร ที่่�ก่อ่ ตั้้�งขึ้้น� เพื่่�อสร้้างความตระหนัักรู้้�
ต่่อสาธารณชนเกี่่ย� วกัับดนตรีีบำำ�บัดั และสร้้างมาตรฐานพร้้อมทั้้�งพััฒนา วิิชาชีีพโดยการพััฒนาการศึึกษาและ การรวบรวมองค์์ความรู้้ผ่� า่ นการวิิจัยั การเตรีียมตััวสอบเข้้า เนื่่�องจากผู้้เ� ขีียนไม่่มีพื้ี น้� ฐานทาง คลิินิิกหรืือความรู้้�ด้้านดนตรีีบำำ�บััด มาก่่อนเลย จึึงทำำ�ให้้ต้้องสมััครสอบ เข้้าแบบ Master’s Equivalency Program ของทางมหาวิิทยาลััย เพื่่�อ เป็็นการปููพื้น้� ฐานในเรื่่อ� งดนตรีีบำำ�บัดั และเก็็บชั่่ว� โมงประสบการณ์์ให้้ครบ ตามมาตรฐานของ AMTA การเตรีียมตััวสอบเข้้าที่่�สำำ�คััญ ที่่�สุดุ อย่่างหนึ่่�งคืือการเตรีียมตััวด้้าน ภาษา โดยตััวผู้้�เขีียนเองเลืือกที่่�จะ สอบแบบ TOEFL เนื่่�องจากเป็็น ระบบของประเทศสหรััฐอเมริิกา แต่่ ทั้้�งนี้้� ทาง TWU ก็็รัับคะแนนสอบ
แบบ IELTs ด้้วยเช่่นกััน สำำ�หรัับ ด้้านดนตรีี ผู้เ้� ขีียนใช้้วิิดีโี อการแสดง เปีียโนตอน Senior Recital ใน การสอบเข้้า ผู้�เ้ ขีียนขอแนะนำำ�เป็็น อย่่างยิ่่�งว่่าผู้้�ที่่�อยากศึึกษาต่่อด้้าน ดนตรีีบำำ�บััดควรเก็็บรัักษาวิิดีีโอที่่� ตนเองเคยได้้แสดงดนตรีีไว้้ เพราะ เป็็นสิ่่�งที่่�จำำ�เป็็นต่่อการสอบเข้้าไม่่ ว่่าจะเป็็นมหาวิิทยาลััยแห่่งใดก็็ตาม นอกจากนี้้� ยัังมีีเอกสารสำำ�คััญอื่่น� ๆ ได้้แก่่ Official Transcript, Resume, Cover letter, Letter of Recommendation และ Personal Statement ที่่�ต้้องเผื่่อ� เวลาเขีียนและ ส่่งไปให้้ทางมหาวิิทยาลััยอีีกด้้วย สิ่่�งที่่�แตกต่่างของ TWU (ณ ปีี ค.ศ. ๒๐๑๙) คืือ เรื่่�องที่่�ทาง มหาวิิทยาลััยไม่่ได้้บัังคัับให้้ผู้้�สมััคร ส่่งวิิดีีโอที่่�ตนเองต้้องร้้องเพลงไป พร้้อมกัับการเล่่นเปีียโนและกีีตาร์์
ประกอบ ในขณะที่่�มหาวิิทยาลััยอื่่น� ๆ มัักจะต้้องการวิิดีีโอเหล่่านั้้�นในการ สอบเข้้าด้้วย ผู้้เ� ขีียนคาดว่่าอาจเป็็น เพราะหลัักสููตรของมหาวิิทยาลััยที่่� รองรัับทั้้�ง Transfer student หรืือ ผู้้�ที่่�เรีียนจบมาจากสาขาอื่่�น ๆ เช่่น ผู้้ที่่� ตั� ดั สิินใจย้้ายสาขามาเรีียนดนตรีี บำำ�บััดกลางคััน หรืือผู้้�ที่่�จบสาขา จิิตวิิทยาในปริิญญาตรีีแต่่ต้้องการ เรีียนต่่อดนตรีีบำำ�บััดในปริิญญาโท เป็็นต้้น จึึงทำำ�ให้้มีีคอร์์สที่่�สอนทั้้�ง เปีียโน กีีตาร์์ และการขัับร้้อง รวม อยู่่�ในหลัักสููตรอยู่่�แล้้ว ผู้้�เขีียนจึึง คิิดว่่า วิิดีีโอ audition และเอกสาร อื่่�น ๆ ที่่�บ่่งบอกความเป็็นตััวตน และความสามารถของผู้้�สมััครเป็็น ปััจจััยที่่�สำำ�คััญที่่�สุุดในการเตรีียม ตััวสอบเข้้า
Texas Woman's University
49
Music Building at TWU
Placement Exam นอกจากการสอบเข้้าแล้้ว ทางมหาวิิทยาลััยยัังมีีการสอบ แบบ Placement Exam สำำ�หรัับ นัักศึึกษาเข้้าใหม่่หรืือที่่�ย้้ายมาจาก มหาวิิทยาลััยอื่่�นทุุกคน แม้้ว่่าในใบ Transcript จะมีีชื่่อ� รายวิิชาที่่�เราเคย เรีียนและผ่่านมาแล้้วก็็ตาม หากเรา ทำำ�ข้้อสอบที่่�ทางมหาวิิทยาลััยจััดใน Placement Exam ไม่่ได้้ ก็็จะต้้อง ลงวิิชานั้้�น ๆ ซ้ำำ�� จุุดประสงค์์ของการ มีี Placement Exam ของ TWU คืือ การประเมิินความพร้้อมของ นัักศึึกษาก่่อนเรีียนเพื่่�อให้้นัักศึึกษา ประสบความสำำ�เร็็จมากที่่�สุุด วิิชาที่่�จัดั อยู่่�ใน Placement Exam ของ TWU ได้้แก่่ Western Music History ซึ่ง่� เป็็นการสอบแบบรวมความ รู้้ทั้้� ง� หมดตั้้�งแต่่ยุคุ โบราณมาจนถึึงยุุค 50
ปััจจุุบััน และ Music Theory and Aural Skills ซึ่่ง� ประกอบไปด้้วยการ เขีียน 4-part harmony, Musical Analysis, melodic และ harmonic dictation, sight singing เรื่่อ� งดีีคืือ ทางมหาวิิทยาลััยมีี Placement Exam Guidebook ให้้นัักศึึกษา ดาวน์์โหลดเก็็บไว้้ได้้ ใน guidebook ส่่วนของ Western Music History จะมีีหนัังสืือที่่�แนะนำำ�ให้้นัักศึึกษาไป อ่่าน รวมถึึงคำำ�ศััพท์์ที่่จำำ� � เป็็นต้้องรู้้� ใน ส่่วนของทฤษฎีีดนตรีีก็จ็ ะมีีตัวั อย่่าง การเขีียน 4-part harmony รวม ถึึงแบบฝึึกหััดต่่าง ๆ ให้้นัักศึึกษา ได้้ฝึึกฝนก่่อนวัันสอบจริิง ตััวผู้้�เขีียนเองนั้้�น หลัังจากที่่� มหาวิิทยาลััยประกาศว่่าสอบติิด ก็็ตั้้ง� ใจทบทวนบทเรีียนทุุกอย่่างที่่�เคย เรีียนมาจากวิิทยาลััยดุุริิยางคศิิลป์์
มหาวิิทยาลััยมหิิดล รวมถึึงขอคำำ� ปรึึกษาด้้านทฤษฎีีดนตรีีจากเพื่่�อนร่่วม คณะที่่�เรีียนสาขาการประพัันธ์์ดนตรีี ด้้วย จึึงทำำ�ให้้การสอบ Placement Exam ผ่่านไปได้้ด้้วยดีี ไม่่ต้้องลงวิิชา ที่่�เคยเรีียนเมื่่�อปริิญญาตรีีซ้ำำ��อีกี ครั้้ง� Orientation ในปีี ค.ศ. ๒๐๑๙ ที่่�ยัังไม่่มีี สถานการณ์์ COVID-19 นั้้�น นัักศึึกษา นานาชาติิที่่�ได้้เข้้าเรีียนที่่� TWU ทุุก คนจะต้้องเข้้ารัับการปฐมนิิเทศของ TWU International Office โดย เฉพาะ ในการปฐมนิิเทศครั้้�งนั้้�น ผู้้� เขีียนก็็ได้้ทำำ�ความรู้้�จัักกัับนัักศึึกษา นานาชาติิคนอื่่น� ๆ ที่่�เข้้ามาพร้้อมกััน และได้้เรีียนรู้้เ� กี่่ย� วกัับเรื่่อ� งกฎของการ ถืือวีีซ่่า F-1 การออก I-20 ใหม่่ หรืือแม้้กระทั่่�งการออกใบอนุุญาต
TWU Denton Campus
ทำำ�งานต่่าง ๆ ที่่�ถูกู ต้้องตามกฎหมาย ในประเทศสหรััฐอเมริิกา นอกจากนี้้� แล้้ว ยัังมีีบุคุ ลากรจากแผนกต่่าง ๆ มาแนะนำำ�ตััวและแจ้้งว่่าสามารถช่่วย เหลืือนัักศึึกษาด้้านใดได้้บ้้าง เช่่น TWU Health Service ที่่�มีีการให้้ วััคซีีนชนิิดต่่าง ๆ และการตรวจโรค, TWU Police Department ที่่�มีคี อร์์ส การสอนการป้้องกัันตััวฟรีี, TWU Library ที่่�มีีพื้้�นที่่�สำำ�หรัับการอ่่าน หนัังสืือแบบเดี่่�ยวและกลุ่่�ม และมีี
สถานที่่�ให้้นอนพัักผ่่อนโดยเฉพาะ เป็็นต้้น ในส่่วนของการปฐมนิิเทศ ของทางคณะ Music Therapy เอง นั้้�น จะเป็็นการแนะนำำ�ให้้รู้้�จัักกัับ อาจารย์์ที่่�สอนอยู่่� ณ ปััจจุุบััน และ อาจารย์์ที่่ป� รึึกษา รวมถึึงการแนะนำำ� คณะแบบภาพรวม นัักศึึกษาจะได้้ พบและพููดคุุยกัับอาจารย์์ที่่�ปรึึกษา ของตนเองและวางแผนการเรีียน ของตนเองต่่อไป
51
THE PIANIST
Ingrid Fuzjko Hemming A Pianist of Silence & Solitude Story: Yun Shan Lee (ยุุน ชาน ลีี) 3rd Year Bachelor of Music Student College of Music, Mahidol University
This is the life story of a legendary female pianist. She was already a budding pianist in Japan since the third grade of elementary school. At the age of 17, she went to Europe to study the piano. However, a cold caused an ear infection and lost her hearing, which was really disadvantageous for a pianist. She had been in Europe for 38 years and experienced hard years. Finally at the age of 67, she grabbed the world’s attention again. Now she is 89 years old and still keeps playing.
Childhood
Ingrid Fuzjko Hemming is a Japanese pianist of mixed Eastern and Western descent. Fuzjko’s family was slightly different from others. Her great-grandfather invented
52
the first industrial ink in Japan and made a fortune, therefore the Otsuki family is well known in the Osaka area (Otsuki is the last name of Fuzjko’s great-grandfather). Fuzjko’s mother was sent by her family to Berlin at the age of 27 to study music, where she met Fuzjko’s father (Fuzjko’s father was a Swede of Russian noble descent). After their marriage, they settled in Berlin. Three years later, Fuzjko and her brother were born. During the day, the couple worked separately for their careers; and at night, they played Chopin’s Nocturnes to lull their children to sleep as they looked forward to a bright future. 1933 was the one of the worst years during the great depression, as the Nazis shattered the peace in the streets of Berlin.
Forced by the situation, her parents had to immigrate to Japan. Fuzjko’s happiness came to an abrupt end at the age of five. She leaned her face between the rails of the boat and stared at the edge of the sea. She had totally no idea what her future would be like. When Fuzjko’s father arrived in Japan, he was unable to display his design talents. He could only write short reviews in some newspapers and magazines for foreigners in Japan to read. His income was so meager that he was unable to support the family’s expenses. Gradually, he blamed his wife for his bad luck and began to commit domestic violence, and then sought an affair. Early in the morning, Fuzjko’s father told his wife and daughter, “I’ll bring you over when I get a
Fuzjko is playing the piano good job,” and he went on board with a promise, never to return. That was the last time Fuzjko saw her father. In order to support two children, her mother had to go to an American family to teach piano and occasionally relied on her grandparents’ family for support. However, life was in ruins, as the Otsuki family, which was originally wealthy, went bankrupt because of World War II.
Beginning of Music
Fuzjko’s musical life began with her mother’s broken piano. A pianist, Kreutzer, who had taught Fuzjko’s mother at the time, jumped for joy when he heard Fuzjko play Chopin’s “Minute Waltz” and exclaimed, “This child is so talented, I can teach her for free!” When Fuzjko was 5 years old, she began to learn piano under her mother’s strict instructions, two to three times a day, two hours a time. Her mother’s teaching was very strict. She never praised
Fuzjko. In her mind, she was really proud of her daughter’s talent, while her words came out as, “Your playing is worthless!” As a young girl, Fuzjko’s passion for music soon withered under her mother’s harsh criticism. The only thing she could do was to resist, screaming and locking herself in the bathroom, trying her best not to touch the piano keys. With her mother’s daily accusations, Fuzjko became sensitive and self-conscious. However, under Kreutzer’s guidance, Fuzjko progressed very well. When Fuzjko was 16, she had otitis media. It was treated incorrectly and she became deaf in her right ear. In order to restore everything to its original state, Fuzjko practiced the piano day and night, trying to penetrate her fingertips and feel the subtle differences in the sound of the keys with her senses. With the help of her mentor Kreutzer, 17-year-old Fuzjko won the first runner-up prize in a national
competition co-sponsored by NHK and Mainichi newspaper, and was awarded the first prize by the Cultural Broadcasting Association. In the 1950s, Japan’s appreciation of Western classical music was still in its infancy, and Fuzjko wanted to pursue her dream of going to Europe, otherwise her career would not have blossomed. At the age of 18, Fuzjko decided to go abroad for further study. However, while she applied for a passport, she found out that although her father was Swedish, because she had not settled in Sweden her Swedish citizenship had been revoked; at the same time, also she was not born in Japan, so she was not eligible for a Japanese passport. She was stateless. Her dreams were thwarted and Fuzjko had to play the piano in a restaurant to make a living. It was not until she was 30 that she was granted a temporary German passport as a refugee with the help of a German ambassador. She went
53
the film “Fuzjko: A Pianist of Silence & Solitude” to Berlin to study. However, the school days were not smooth. In Japan, Fuzjko was discriminated against as a “foreigner”; and in Europe, she was discriminated against because of her Asian skin color and accent.
Opportunity
Three years after studying, the opportunity finally came. Fuzjko was fortunate to see a performance by the conductor Herbert von Karajan. After the performance Fuzjko plucked up the courage to pass a note to Karajan “Would you
54
like to hear me playing the piano?” At this moment, her musical talent was noticed by world-renowned conductors and musicians such as Herbert von Karajan and Leonard Bernstein, who were active in the music field at the time. They noticed the extraordinary musical potential of this mixed-race woman. Bernstein even wrote her name in capital letters on the poster for his concert, giving her a piece to play.
The Loss of Hearing
Fuzjko was so excited that she practiced for almost a year
for this opportunity, perfecting her technique until it was flawless. However, once again, tragedy struck unannounced. A week before the show started, she had a high fever. Unfortunately, she lost hearing in both ears from a bout of fever right before a concert. The concert that she had been working for years to get was cancelled. The lonely Fuzjko seemed to fall into a huge quagmire, and there was not even a life-saving straw around. But the day has to go on, right? Fuzjko, who was completely deaf, got up again. She couldn’t hear, but she still recognized the black and white keys on the piano. For the next two years, Fuzjko went to a mental hospital to wipe the floor, and played for the patients with a worn-out piano. Gradually, her left ear recovered 40% of her hearing. Fuzjko, who has never complained about herself, cried. This is the minimum requirement for starting a new career! She recalled how high-spirited she was when she was 17 years old. She missed her mother, and she wanted to return to Japan and start again. While her musical career turned dark again, it was hard for her to find a place in Japan.
The Return to the Stage
As if the stage life had ended, the exhausted Fuzjko finally hid herself in sobs and loneliness. She wandered in Europe for more than ten years, moving around in order to make a living. Wandering farther and farther, it was not until the death of her mother in 1996 that she decided to return to Japan. At that time, Fuzjko was 64 years old. What she didn’t know was that the victory over the predicament had come quietly. In the apartment where her mother left, Fuzjko held recitals for relatives and friends every year. She expressed all her thoughts about life for decades in the keys. When she played Liszt’s
Fuzjko’s musical album “La Campanella” in 1973 “La Campanella”, the bells at the end of the song sounded wave after wave, and even audiences who knew nothing about her shed tears.
The Birth of a Star
In 1999, a TV documentary writer discovered Fuzjko and made her story into the TV documentary “Fuzjko: A pianist of Silence and Solitude”. The film was broadcast on NHK’s late night series. After that, NHK produced an album for her called “La Campanella”. The album won the 14th Japan Golden Record Award and was named the best Classical Album of the Year, with sales exceeding 2 million albums. The 67-year-old pianist Fuzjko Kaitotsu’s name spread far and wide.
York, and holds more than 60 concerts every year. When not playing on the stage, she insists on practicing piano for 4 hours a day. Fuzjko said: “All misfortunes, all sorrows, all loneliness, all losses are to push me towards music.” Heat and cold flowed at her fingertips, without bowing to the fate of deafness, wandering between the piano keys, tasting the sorrow and joy of life, and seeing history in the vicissitudes of life. This is the legendary life of Ingrid Fuzjko Hemming.
Conclusion
Fuzjko, 89 years old this year, is still touring around the world in places such as Paris and New
55
REVIEW
เชื่่�อมต่่อโลกไฮบริิดด้้วย เสีียงดนตรีีสมััยใหม่่ ในงาน Thailand New Music and Arts Symposium 2021 เรื่่�อง: จิิตร์์ กาวีี (Jit Gavee) อาจารย์์ประจำำ�สาขาวิิชาดนตรีี คณะมนุุษยศาสตร์์และสัั งคมศาสตร์์ มหาวิิทยาลััยราชภััฏอุุดรธานีี
56
สัังคมมนุุษย์์ยุุคศตวรรษที่่� ๒๑ ในขณะที่่�บทความชิ้้น� นี้้�กำำ�ลังั ถููกเขีียน ขึ้้น� เป็็นช่่วงเวลาที่่�มนุุษย์์มีเี สรีีภาพ ทางความคิิด มีีความสร้้างสรรค์์ มีี อิิสระ และความกล้้าในการริิเริ่่ม� สร้้าง สิ่่�งใหม่่บางอย่่างขึ้้�นมา โดยเฉพาะ ในวงการศิิลปวััฒนธรรมเราก็็มััก จะเริ่่�มคุ้้�นเคยกัับคำำ�ว่่า “ร่่วมสมััย” “สมััยใหม่่” และอื่่�น ๆ อีีกมากมาย หากตีีกรอบให้้แคบลงอีีกสัักนิิดมา ในวงการดนตรีี ซึ่่ง� นัับเป็็นศิิลปะที่่�มีี ความเร่่งเร้้าทางอารมณ์์มากที่่�สุดุ ดััง คำำ�พููดของอาจารย์์ศิิลป์์ พีีระศรีี ก็็
ถืือได้้ว่่าในศตวรรษปััจจุุบันั นี้้�เป็็นช่่วง เวลาที่่�ศิิลปิินมีีความคิิดที่่�กว้้างไกล มากยิ่่�งขึ้้�น ความสร้้างสรรค์์เหล่่านี้้� ถููกแปรเปลี่่ย� นเป็็นชิ้้น� งานที่่�น่า่ สนใจ เหตุุที่่เ� กริ่่น� มาเช่่นนี้้�ก็เ็ พื่่�อจะโยง เข้้าสู่่�เรื่่�องของงาน Thailand New Music and Arts Symposium 2021 เมื่่�อวัันที่่� ๑๗-๑๙ ธัันวาคม พ.ศ. ๒๕๖๔ ที่่�ผ่่านมา ณ หอศิิลป วััฒนธรรมแห่่งกรุุงเทพมหานคร งาน ที่่�เต็็มไปด้้วยความทะเยอทะยานใน การนำำ� “เสีียงใหม่่” แก่่ประชาชนทั่่�วไป แท้้จริิงแล้้วกิิจกรรมนี้้�ถูกู จััดขึ้้น� ตั้้ง� แต่่ วัันที่่� ๑๓ ธัันวาคม พ.ศ. ๒๕๖๔ แล้้ว แต่่อยู่่�ในรููปแบบของกิิจกรรม ออนไลน์์ ถ่่ายทอดสดผ่่านช่่องทาง YouTube ของมููลนิิธิเิ อง แต่่กิจิ กรรม ตั้้�งแต่่วัันที่่� ๑๗ ธัันวาคมเป็็นต้้นไป นั้้�น เป็็นกิิจกรรมที่่�จััดขึ้้�นออนไซต์์ และเปิิดให้้คนทั่่�วไปเข้้าร่่วมได้้โดยไม่่ เสีียค่่าใช้้จ่่าย รููปแบบของกิิจกรรม
เป็็นงานเทศกาลดนตรีีสมััยใหม่่ ที่่� ไม่่ได้้มีีแค่่เรื่่�องของการแสดงดนตรีี แต่่ยัังครอบคลุุมไปในเรื่่�องของงาน สััมมนาทางดนตรีี นิิทรรศการภาพ/ เสีียง และการประกวดดนตรีีสมััย ใหม่่ หััวเรืือใหญ่่ในการจััดงานครั้้ง� นี้้� คืือ มููลนิิธิดิ นตรีีและศิิลปะสมััยใหม่่ แห่่งเอเชีียอาคเนย์์ (Southeast Asia New Music and Art Foundation) ร่่วมกัับโครงการ Thailand Music and Art Organization (TMAO) มีีศิิลปิินผู้้�อำำ�นวยการคืือ นพกร เอื้้�อสิิริินุุเคราะห์์ และสิิรวิิชญ์์ คง บัันดาลสุุข นพกร เอื้้อ� สิิรินุิ เุ คราะห์์ ศิิลปิิน ผู้้�อำำ�นวยการหนุ่่�มรุ่่�นใหม่่ไฟแรง ได้้ กล่่าวถึึงประเด็็นหลัักที่่�อยากจะสื่่อ� สาร ในการจััดงานปีีนี้้ว่� า่ การจััดงานเชื่่อ� ม โยงกัับการจััดงานในสองปีีแรก นั่่�นคืือ Beyond Boundaries ที่่�ว่า่ ด้้วยการ ทลายขอบเขตของเสีียงที่่�ไปไกลเกิิน
กว่่าเป็็นเพลงดนตรีี และ Human, Technology and Simulation อัันว่่า ด้้วยเรื่่�องของความเชื่่�อมโยงของ มนุุษย์์และเทคโนโลยีีที่่�ในปััจจุุบัันดูู จะมีีบทบาทสููงสุุดในวิิถีีสัังคม จน มาถึึงในปีีนี้้� คืือ Hybrid World Cultural Reconnection ที่่�กล่่าว ถึึงการเชื่่�อมโยงและผสมผสานกััน ของวััฒนธรรมที่่�ปรัับเปลี่่�ยนไปตาม กระแสของสัังคมอยู่่�ตลอดเวลา นำำ� ไปสู่่�ความเป็็นไปได้้ใหม่่ ๆ และตอบ คำำ�ถามหลายข้้อ ไม่่ว่า่ จะเป็็น ความ จำำ�เป็็นต่่อเทคโนโลยีีในงานศิิลปะ และ ถ้้าหากจำำ�เป็็น ควรเป็็นไปในทิิศทางใด? ผ่่านการจััดวางภายในงานที่่�ประกอบ ไปด้้วยส่่วนจััดแสดงนิิทรรศการ และการแสดงดนตรีีทั้้�งหมด ๕ ส่่วน ได้้แก่่ Arts Exhibition, Project Performance, Discussion, Paper Presentation และ TNMAS Performance 57
เป็็ น อีี ก ครั้้� ง ที่่� ผู้้� เ ขีี ย นได้้มีี โ อกาสมา สัังเกตการณ์์ในเทศกาล Thailand New Music and Arts Symposium 2021 นี้้� ตั้้�งแต่่ขั้้�นเตรีียมการก่่อนเริ่่�มงานจนถึึงเบื้้�อง หลัังภายหลัังการเสร็็จสิ้้น� กิิจกรรม ได้้มีีโอกาส รัับชมและรัับฟัังผลงานชั้้น� ดีีจากนัักประพัันธ์์ นานาชาติิมากมาย รวมถึึงได้้พููดคุุยกัับทั้้�งผู้�้ จััด นัักประพัันธ์์ นัักดนตรีี และผู้้�ชมภายใน งาน จึึงจะขอนำำ�สิ่่�งที่่�พานพบมาถอดความรู้้� นำำ�เสนอในบทความชิ้้�นนี้้� Hybrid, World, Cultural, Reconnection ปิิยวััฒน์์ หลุุยลาภประเสริิฐ ภััณฑารัักษ์์ และศิิลปิินภายในงาน ได้้กล่่าวถึึงประเด็็นที่่� อยากจะบอกเล่่าภายในงานปีีนี้้ว่� า่ “วััฒนธรรม” ถืือเป็็นสิ่่�งที่่�สามารถปรัับเปลี่่�ยนให้้เข้้ากััน ได้้กัับทุุกสิ่่�ง ขึ้้�นอยู่่�กัับปััจจััยหลัักคืือมนุุษย์์ ผู้้�ถ่่ายทอดวััฒนธรรมนั้้�นออกมา หลายครั้้�ง วััฒนธรรมอาจถููกจััดสรรแค่่ว่า่ เป็็นของเก่่า/ ของใหม่่ แต่่ด้้วยแนวคิิดที่่�เกิิดขึ้้น� ตามมาภาย หลัังก็็ได้้มองว่่าของเก่่าไม่่จำำ�เป็็นจะต้้องอยู่่�แค่่ กัับของเก่่า หากผู้้ถ่� า่ ยทอดสามารถเล็็งเห็็นถึึง 58
โอกาสที่่�จะทดลองสิ่่ง� เก่่าให้้เกิิดใหม่่ได้้ แม้้ว่่าแนวคิิดเหล่่านี้้�จะไม่่ใช่่สิ่่�งใหม่่ ที่่�เพิ่่�งเกิิดขึ้้�นในวงการดนตรีี แต่่ผล สััมฤทธิ์์ที่่� เ� กิิดจากการนำำ�วััฒนธรรมมา ปรัับเปลี่่ย� นในทางสร้้างสรรค์์และนำำ� มาเชื่่อ� มต่่อกัันใหม่่ในสัังคมมนุุษย์์ ก็็ เป็็นประเด็็นสำำ�คััญที่่�ทางผู้จั้� ดั อยากให้้ ผู้้เ� ข้้าร่่วมกิิจกรรมได้้กลัับมาทบทวน ตััวเองและร่่วมกัันเป็็นผู้้�สนัับสนุุน ศิิลปวััฒนธรรมการดนตรีีในบ้้าน เราให้้ดีียิ่่ง� ๆ ขึ้้น� ไป จึึงเป็็นที่่�มาของ ประเด็็นหลัักในกิิจกรรมประจำำ�ปีี คืือ Hybrid, World, Cultural, Reconnection ทางผู้้�จััดยัังมีีการจััดเสวนาใน ประเด็็นหลัักว่่า The Hybrid World เพื่่�อร่่วมกัันหาคำำ�ตอบและหาแก่่น สารของคำำ�ว่่า Hybrid กัับโลกที่่�เมื่่�อ
ระดมความคิิดกัันแล้้ว ข้้อสรุุปที่่�ได้้ กล่่าวไปในทิิศทางของเรื่่อ� งการผสม ผสานอัันนำำ�ไปสู่่�สิ่่ง� ใหม่่ จากการที่่�โลก เชื่่อ� มต่่อกัันมากขึ้้น� การรัับรู้้ข้้� อมููลก็็ มากขึ้้�นตามมา ดัังนั้้�น ความหลาก หลายที่่�ได้้นั่่�นเองจึึงเป็็นหนึ่่�งในวััตถุุดิบิ สำำ�คััญในการสร้้างสรรค์์ชิ้้น� งานออก มา การเสวนาครั้้ง� นี้้�ยังั สรุุปภาพรวม ทั้้�งหมดออกมาอีีกว่่า หน่่วยงานการ ศึึกษาถืือเป็็นประตููบานสำำ�คััญที่่�จะ ต้้องให้้ความรู้้�ที่่�หลากหลาย โดยไม่่ ยึึดติิดตนเองว่่าต้้องเป็็นสถาบัันหรืือ ผู้ส้� อนที่่�มีชื่่ี อ� เสีียงเพีียงแค่่ทำำ�หน้้าที่่� การสร้้าง Hybrid World ขั้้�นแรก สุุดควรเริ่่ม� ต้้นจากจุุดนี้้� โดยมีีข้้อมููล เปิิดกว้้าง (Open Source) ที่่�เข้้าถึึง ได้้ทั่่�วไป เช่่น อิินเทอร์์เน็็ต ที่่�หนึ่่�งใน วิิทยากรในงานกล่่าวว่่า สิ่่�งเหล่่านี้้�
คืือ Hybrid World ที่่�ดีเี สมอมาอยู่่� แล้้ว จึึงควรแก่่การพััฒนาระบบการ ศึึกษา อัันจะทำำ�ให้้การสร้้างสรรค์์ ไร้้พรมแดน มั่่�นคง และเชื่่�อมต่่อ ได้้ทั่่�วโลก เสีียง “พื้้�นบ้้าน” ในพื้้�นที่่�แสวงหา เสีียงใหม่่ ดนตรีีพื้น้� บ้้าน เป็็นดนตรีีที่่รั� บั ใช้้ ชาวบ้้านมาเป็็นเวลานาน เป็็นดนตรีี ที่่�ให้้ทั้้�งความสุุข ความผ่่อนคลาย รวมถึึงสะท้้อนวิิถีีชีีวิิตของชาวบ้้าน ออกมา ดนตรีีพื้้�นบ้้านเป็็นดนตรีีที่่� ปรากฏอยู่่�ทั่่ว� โลก มีีความแตกต่่างกััน ไปตามแต่่พื้น้� ที่่� วิิถีี ขนบธรรมเนีียม ของมนุุษย์์ที่่�อาศััยอยู่่�ในบริิเวณนั้้�น ภายในงาน Thailand New Music and Arts Symposium 2021 นี้้� 59
มีีการนำำ�ประเด็็นของดนตรีีพื้้�นบ้้าน มาขยายความ เปิิดประเด็็นพููดคุุย และนำำ�เสนอขึ้้น� ใหม่่ ไม่่ว่า่ จะเป็็นการ บรรยายเชิิงปฏิิบััติิ (Workshop) หััวข้้อ Thai Instrument “Khaen” ที่่�ได้้ศาสตราจารย์์ ดร.คริิสโตเฟอร์์ แอดเลอร์์ (Christopher Adler) ศาสตราจารย์์ประจำำ�มหาวิิทยาลััยแห่่ง ซานดิิเอโก ประเทศสหรััฐอเมริิกา ชาว ตะวัันตกผู้มี้� คี วามเข้้าใจแตกฉานเกี่่ย� ว กัับเครื่่อ� งดนตรีีแคน ทั้้�งยัังต่่อยอดให้้ แคนสามารถอยู่่�ในบริิบทที่่�หลากหลาย มากยิ่่�งขึ้้�น ไม่่จำำ�กััดอยู่่�แต่่ในดนตรีี
60
พื้้น� บ้้าน การสััมมนาและอภิิปรายกลุ่่�ม (Discussion Panel) แบบออนไลน์์ ในเรื่่�องของ Decolonization and Multiculturalism ที่่�เป็็นการรวมนััก วิิชาการดนตรีีชาวไทยและต่่างประเทศ ทั้้�งศาสตราจารย์์ ดร.คริิสโตเฟอร์์ แอดเลอร์์ อาจารย์์เรีียว ฮาเซกาวา (Ryo Hasegawa) อาจารย์์อานัันท์์ นาคคง เป็็นต้้น เพื่่�อร่่วมกัันพููดถึึง การถอดรหััสเสีียงจากวััฒนธรรมที่่� หลากหลาย ที่่�ได้้สรุุปตอนท้้ายของ การสนทนาว่่า เราอยู่่�ในยุุคทอง (Golden age) แห่่งการเชื่่�อมต่่อ
ไม่่ใช่่แค่่ประเด็็นทางวััฒนธรรม เท่่านั้้�น แต่่เป็็นเรื่่อ� งขององค์์ความรู้้� ทั้้�งหมดที่่�สามารถเชื่่อ� มต่่อกัันได้้ด้้วย เทคโนโลยีี เห็็นได้้ชััดจากการที่่�เรา ประสบภาวะโรคระบาดโควิิด-๑๙ แต่่ก็็ยัังสามารถเชื่่�อมความรู้้�ความ คิิดเห็็นถึึงกัันโดยไม่่จำำ�เป็็นต้้องออก จากพื้้น� ที่่�ของตน หากสิ่่ง� นี้้�เกิิดขึ้้น� ใน ช่่วงเวลาหนึ่่�งร้้อยปีีก่่อน การเชื่่�อม ต่่อที่่�ไม่่มีีเทคโนโลยีีที่่�เป็็นตััวช่่วยใน การเชื่่�อมต่่อนี้้� การถอดความรู้้�ใน เรื่่�องต่่าง ๆ ก็็จะกระทำำ�ได้้ยากขึ้้�น นอกจากนั้้�นก็็ยัังมีีการแสดง
หลายรายการที่่�มีีการใช้้ดนตรีีพื้้�น บ้้านมาเป็็นส่่วนหนึ่่�ง ถููกบรรจุุให้้ อยู่่�ในกิิจกรรมครั้้�งนี้้�หลายรายการ ไม่่ ว่่ า จะเป็็ น ผลงานเพลงชื่่� อ ว่่ า ONOKORO (2021) Concerto for hichiriki and string บท ประพัันธ์์สำำ�หรัับเครื่่อ� งดนตรีีพื้น้� บ้้าน ญี่่�ปุ่่�นอย่่างฮิิชิิริิกิิ โดยมาซาโตระ โกยะ (Masatora Goya) นััก ประพัันธ์์ผู้้�ได้้รัับการอธิิบายว่่า คืือ นัักประพัันธ์์แห่่งการข้้ามสายทาง วััฒนธรรม (composer of cultural crossroad) โดยได้้ประพัันธ์์ผลงาน ชิ้้�นนี้้�ให้้แก่่โทมััส เพอร์์ซีี (Thomas Piercy) บทเพลงอยู่่�ในรููปแบบของการ เดี่่ย� วฮิิชิริิ กิิ กัิ บั วงเครื่่อ� งสายตะวัันตก ขนาดเล็็ก โดยใช้้แกนเรื่่อ� งราวในการ ประพัันธ์์คืือตำำ�นานพื้้�นบ้้านของ ประเทศญี่่�ปุ่่�น หรืืองานเพลง A Seasonal Rain for solo Kaen ผล งานการประพัันธ์์ของปีีเตอร์์ ฮาเกอร์์ (Peter Hager) นัักประพัันธ์์ชาว ฟิิลิิปปิินส์์ แนวคิิดของบทเพลงชิ้้�น นี้้�มาจากภาพสะท้้อนและการทำำ� สมาธิิภายใต้้ความมืืดมิิด โศกเศร้้า หมองหม่่นในฤดููฝนของฟิิลิิปปิินส์์ ผลงานชิ้้�นนี้้�ได้้รัับรางวััลชนะเลิิศ จากโครงการเฟ้้นหาบทประพัันธ์์ชิ้้น� ใหม่่สำำ�หรัับบรรเลงด้้วยแคน อัันได้้ กรรมการผู้ศึ้� กึ ษาเรื่่อ� งแคนและดนตรีี พื้้น� บ้้านของไทยอย่่างศาสตราจารย์์ ดร.คริิสโตเฟอร์์ แอดเลอร์์ เป็็นผู้้� ตััดสิิน การประกวดผลงานการประพัันธ์์ International Composition Institute of Thailand (ICIT) กิิจกรรมที่่�ขาดเสีียไม่่ได้้ในงาน Thailand New Music and Arts Symposium ตั้้�งแต่่ริเิ ริ่่ม� จััดขึ้้น� มา ก็็ คืือการเปิิดพื้้น� ที่่�ให้้นัักประพัันธ์์จากทั่่�ว ทุุกมุุมโลกได้้ส่่งผลงานการประพัันธ์์
ของตััวเองเพื่่�อเข้้ารัับการคััดเลืือกและ ออกบรรเลง โดยจะมีีการกำำ�หนด คุุณลัักษณะของบทเพลงไว้้เบื้้อ� งต้้น เพื่่�อเป็็นแนวทางแก่่ผู้ป้� ระพัันธ์์ เช่่น เครื่่�องดนตรีี วงดนตรีีที่่�ใช้้บรรเลง การประกวดครั้้ง� นี้้�จัดั ก่่อนช่่วงเวลา จััดงานหลััก (๑๗-๑๙ ธัันวาคม) คืือ วัันที่่� ๑๖ ธัันวาคม พ.ศ. ๒๕๖๔ การเปิิดพื้้น� ที่่�นี้้ถืื� อว่่าเป็็นประโยชน์์ มากสำำ�หรัับนัักประพัันธ์์ โดยเฉพาะ ผู้้�ที่่�ได้้รัับการคััดเลืือกจะได้้รัับการ เปิิดพื้้�นที่่�ให้้สามารถทำำ�งานร่่วมกัับ วงดนตรีีที่่�บรรเลง เพื่่�อแลกเปลี่่�ยน แนวคิิด ข้้อปฏิิบััติิต่่าง ๆ ซึ่่�งจะ สามารถนำำ�ไปพััฒนาต่่อยอดในผลงาน ต่่อไปของตนเองได้้ ในปีีนี้้เ� องมีีผลงาน จากนัักประพัันธ์์ที่่ส่� ง่ เข้้ามาคััดเลืือก กว่่า ๔๐๐ ชิ้้น� โดยได้้รัับการคััดเลืือก เข้้าสู่่�รอบสุุดท้้ายจำำ�นวน ๙ ชิ้้�น ๙ นัักประพัันธ์์จากหลากหลายประเทศ ผลงานเหล่่านั้้�น ได้้แก่่ Deep beneath the feet โดย Akari Komura, … And Liszt Moaned Samsara โดย Ying-Ting Lin, Frequent Wind โดย Oswald Huynh, Trumpet->ear>drum โดย Jeremy Rosenstock, H X B X T X T โดย Toh Yan Ee, luft. Ohk. Ilma. Three tableaux โดย Tze Yeung Ho, eRooR/ Occuurd โดย Konstantinos Baras, KATADROSERA โดย John Franek และ TURBULENT MIND โดย Wenbin Lyu สิ่่�งที่่�น่่าเสีียดายประการหนึ่่�ง คืือ การที่่�งานเทศกาลนี้้�ยังั คงจััดขึ้้น� ท่่ามกลางการระบาดของเชื้้�อไวรััส โควิิด-๑๙ ทำำ�ให้้เจ้้าของบทเพลงซึ่ง่� ล้้วนเป็็นชาวต่่างประเทศไม่่สามารถ เดิินทางมาร่่วมงานในเทศกาลได้้ แบบตััวเป็็น ๆ การประสานงาน ระหว่่างวงดนตรีีและนัักประพัันธ์์ ผู้้�ส่่งผลงานเพลงเข้้าประกวด คืือ
การใช้้เทคโนโลยีีการประชุุมออนไลน์์ เข้้ามามีีบทบาทช่่วยในการประสาน งานด้้านแนวคิิดต่่าง ๆ ให้้ดำำ�เนิินไป ได้้อย่่างเรีียบร้้อย โดยผู้�ช้ นะในการ ประกวดครั้้�งนี้้� คืือ Ying-Ting LIN นัักประพัันธ์์จากประเทศไต้้หวััน ซึ่่ง� จะได้้รัับเงิินรางวััลจำำ�นวน ๑,๐๐๐ ดอลลาร์์สหรััฐ และสััญญาในการ ประพัันธ์์เพลงกัับวง Tacet(i) ใน เทศกาลปีีถััดไป และผู้้�ชนะอัันดัับ ที่่�สองและสาม ก็็จะได้้รัับสััญญาใน การประพัันธ์์เพลงกัับวง Tacet(i) ในเทศกาลปีีถััดไปเช่่นกััน Tacet(i) Ensemble กัับบทบาท ความเป็็นมืืออาชีีพในขวบปีีที่่� ๗ ย้้อนไปในปีี พ.ศ. ๒๕๕๗ (ค.ศ. ๒๐๑๔) เป็็นปีีที่่�มีีการแสดงเล็็ก ๆ จากนัักศึึกษาดนตรีีกลุ่่�มหนึ่่�งถููกจััดขึ้้น� ในวิิทยาลััยดุุริยิ างคศิิลป์์ มหาวิิทยาลััย มหิิดล ไม่่มีีใครล่่วงรู้้�อนาคตเลยว่่า อีีกไม่่กี่่�ปีีข้้างหน้้า นัักศึึกษาดนตรีี กลุ่่�มเดีียวกัันนี้้�เองจะเป็็นหนึ่่�งใน คลื่่�นใหม่่ลูกู สำำ�คััญของวงการดนตรีี สมััยใหม่่ Tacet(i) คืือชื่่�อของกลุ่่�ม นัักศึึกษาเหล่่านั้้�น แม้้ว่่า Tacet(i) จะเติิบโตมา จากนัักศึึกษาดนตรีีกลุ่่�มเล็็ก ๆ แต่่ พวกเขาก็็มีกี ารวางแผนการทำำ�งาน ค่่อนข้้างชััดเจนว่่าต้้องการสิ่่�งใดและ จะดำำ�เนิินงานไปในทิิศทางไหน ช่่วง ระยะเวลาที่่�ผ่่านมา Tacet(i) ได้้มีี ส่่วนในการพััฒนาวงการดนตรีีสมััย ใหม่่ทั้้ง� ในและต่่างประเทศมาอย่่างต่่อ เนื่่�อง ได้้เข้้าร่่วมเทศกาลทางดนตรีี สมััยใหม่่ที่่�สำำ�คััญ และร่่วมงานกัับ หน่่วยงานอื่่น� ๆ ในระดัับนานาชาติิ หลายครั้้�ง ไม่่ว่่าจะเป็็น Cornell University, China-ASEAN music festival, Cable News Network (CNN), Thailand International Composition Festival เป็็นต้้น 61
นอกจากในเรื่่อ� งของการรวมกลุ่่�มแล้้ว Tacet(i) ยัังได้้สร้้างบุุคลากรดนตรีี คุุณภาพออกมารัับใช้้สัังคมมากมาย ทั้้�งในฐานะศิิลปิินเดี่่ย� วและศิิลปิินกลุ่่�ม เป็็นที่่�น่า่ จัับตามองต่่อไปในอนาคตว่่า จะมีีผลงานอะไรเกิิดขึ้้น� อีีกกัับกลุ่่�มคน เหล่่านี้้� ที่่�แม้้ว่่ายัังไม่่ทันั ครบ ๑๐ ปีี เต็็ม ก็็ได้้สร้้างผลงานมากมายเป็็น ที่่�ประจัักษ์์แล้้ว
การจััดงานในอนาคต โดยได้้แสดง วิิสัยั ทััศน์์และเจตจำำ�นงในฐานะของ ตััวแทนผู้้จั� ดั งานว่่า ในการจััดงานใน อนาคตที่่�ต้้องการจะเชื่่�อมต่่อสู่่�โลก ให้้เป็็นรููปธรรมชััดเจนมากยิ่่�งขึ้้�น ทางผู้้�จััดคืือมููลนิิธิิดนตรีีและศิิลปะ สมััยใหม่่แห่่งเอเชีียอาคเนย์์ และ โครงการ Thailand Music and Art Organization (TMAO) นำำ� โดยหััวเรืือสำำ�คััญ ปิิยวััฒน์์ หลุุยลาภ Thailand New Music and Arts ประเสริิฐ จึึงได้้ประกาศเปลี่่�ยนชื่่�อ Symposium สู่่�อนาคต งานที่่�จะจััดขึ้้�นในปีี ค.ศ. ๒๐๒๒ ช่่วงพิิธีีปิิดของงาน ปิิยวััฒน์์ จาก Thailand New Music and หลุุยลาภประเสริิฐ ภััณฑารัักษ์์และ Arts Symposium สู่่� Int-Act ความ ศิิลปิินภายในงาน ได้้เป็็นผู้้�กล่่าวถึึง น่่าสนใจและรููปแบบจะปรัับเปลี่่�ยน
62
ไปมากน้้อยเพีียงใด คงต้้องติิดตาม กัันต่่อไป รายการบรรยายและการแสดง ทั้้�งหมดที่่�ผู้เ้� ขีียนกล่่าวถึึง (และอาจ จะพลาดในการกล่่าวถึึง) ผู้้�อ่า่ นทุุก ท่่านสามารถติิดตามชมย้้อนหลัังได้้ ในช่่องทางสื่่�อออนไลน์์ YouTube โดยจะเผยแพร่่อยู่่�ในช่่องที่่�ชื่่�อว่่า Thailand New Music and Arts Symposium TMAO ซึ่�ง่ ในอนาคต ก็็คาดว่่าจะเปลี่่�ยนเป็็นชื่่�อ Int-Act เป็็นอีีกหนึ่่�งช่่องทางที่่�เชื่่�อมต่่อโลก ด้้วยเสีียงดนตรีีสมััยใหม่่ อัันจะ สร้้างความน่่าตื่่�นตาตื่่�นใจต่่อไปอีีก มากในอนาคต
63
64
65